'^ki itÂnkfiháfi iuM 56 6 (303)-2017
THIPHÂN TRONG THI TRinÍlNG LIÊN QUAN THÊO PHÁP LUÂT CANH TRANH VIÊT NAM
• TS. NGUYÉN TRQNG BIEP*
Tâm iãt: Bãi viit nây pkån tich thi pkãn avng thi Iru&ng liên quan Iheo Lugt Canh tranh Vifl Nam nãm 2004 v&i gôc nhin so sánh vái pkáp luâl canh tranh ciia Công hôa Pháp
Abslract: Thispaper analyses markel share in ihe concemed markel according to Vietnamese Competition Law of20l4from the aspecl ofcomparison wilh compet tion law ofRepubhc ofFrance.
M
ôt trong nhîmg vân dê dugc nêu ra tai Hgi thåo Tông kêt 10 nãm thi hânh Luât Canh tranh nãm 2004 lâ trên thuc tê hién nay, các doanh nghiêp gãp rât nhiêu kh6 khãn trong viêc xác dinh thi phân trong thi truông liên quan lâm co sô dê xem xé môt hânh vi kinh tê c6 vi pham pháp luât canh tranh không.Ve LO ban Luat Canh tranh nan ''004 dé cap tii bon khai niem quan trong trong he thong eac qu\ phan phap iuat ve canh tranh gom (i) Thoi thuan han che canh tranh (n) Lam dimg vi tn thong hnh thi truong (iii) Lam dung vi tn doc quyen (i\) Tap trung kinh te Trong do can cu phan dinh mot hanh \i co phai la hanh vi canh tranh khong lanh manh hay khong ngoai yeu to noi dung con phu thuoc vao tieu chi dinh uong cu the la dieu kien cua chu the dua tren thi phan trong thi truong hen quan. Mgt hanh vi chi bi coi lá hãnh vi vi pham pháp luât canh tranh khi hânh VI d6 VI pham eác diêu câm îroug pháp luãl canh tranh vâ ehú ihé thyc hiêu hãnh vi phái thôa mãn yêu tô diêu kiên ehú thé doi voi t ng hânh vi vi pham trong luât
^ Dân ch & Pháp lu$t
Theo nguyên tãc "chi dugc phép âm nhimg diêu mâ pháp luãt không câm", mgt hânh vi vi pham pháp Iu(it c^nh tranh khi hânh vi do ihugc raôt trong các hânh vi bi câm dugc quy djnh irong Luãt Cgnh tranh. Các hânh vi nây dugc Ii?t kê iai Diêu 9 dôi vôi th6a thu|n hgn ché canh hanh; Diêu 13 voi im dgng vj tri thông lînh thi truong; Diêu 14 dôi voi l im dung vi tri dgc quyên; Diêu 18 dôi vm tap trung kinh te trong Luât Canh tranh nãm 2004 Ngoâi ra, Nghj djnh sô 71/2014/NE)-CP ngay '1/07/2014 cúa Chinh phû quy dinh chi tiêt Luat Canh tranh vê x ly vi pham pháp luât trong Iinh vuc canh tranh ciing lâra rô hon các hãnh vi bi xu phat hânh chinh do vi phara pháp lu it canh tranh
Tuy nhiên, không phái bâf clr chú thê nâo khi thuc hien eác hânh vi kê trên dêu bi coi lâ vi ph?m phap luat canh tranh Các hânh vi bi cãm trong Luat Canh tranh nãm 2004 dugc gãn lién voi các diéu kign dãc th vê chú thé Ihuc hiên hãnh vi d6.
Ch khi ch thê náo dáp úng các diêu ki^n náy má thuc hign hânh vi vi phara môi bi ghi nhân lã môl hânh vi vi ph?m pháp luál c?mh tranh.
Yêu tô thj phân trong Ih truong iiên quan gôni
* Khoa Lugi. Dgi hQc Quôc gia Hå NQÍ
^ki hánk fikttfi iuM 56 6 (303)-2017
c6 hai thãnh tô quan trgug cân luu y lã ty lê thi phân vá th truong liêu quan
1. Thi trutmg liên quan
Khoân 1 Diêu 3 Luât Cgnh tranh nãm 2004 ghi nhân thi tnrong bao gôm thî truông sán phâm liên quan vâ thi truông dja ly liên quan, Trong d6, thi Iruông sãn phâra liên quan lá thi trucmg c a nh ng háng h6a, dich vu cô thê thay thé cho nhau vê dãc tinh, muc dích sír dung vã giá cá. Thi truong dia ly liên quan lâ mgt khu vuc dia ly cu thé trong dô cô nhimg hâng hoá, dich vu co thê thay thê cho nhau vôi các diêu kiên canh tranh tuong tg vâ c6 sg khác biét dáng kê vcn các khu vuc iân cãn.
Phán loai hai loai thi truong sãn phãm vâ thi huong dia ly lá dua trên su phân loai dua váo dãc lính c a sân phâm háng hôa (yêu to vãl chãt) vâ dãc diêm vê không gian liêu thg sán phãm hãng hoa d6. Nghi dinh sô 116/2005/ND-CP 15/09/2005 c a Chinh phú quy dmh chi liét thi hânh môt sô diêu cúa Luãt Canh tranh dánh 05 diêu (tíi DÍÊu 4 dén Diêu 8) dê lâm rô hai thãnh ié nây, Cv thê, thi truông sán phâm Hên quan dugc ghi nhân dua váo dãc linh háng h6a (tmh chât vât ly, hôa hgc, tính nãng ky thuât.,,), rauc dích s dgng, giá câ c a các sán phâm co khá nãng thay Ihê dugc cho nhau, Thi truông dia ly lién quan lai dua trên khã nãng thay thê dugc cho nhau cúa các sãn phâm c6 diéu kiên canh tranh tuong tu vã khác biêt dáng kê voi các khu vyc !ân cân ftiêu chí chi phi ván chuyên, râo cãn thi trucmg),
Nhin chung, cách xác djnh thi truáng liên quan nây lã dúng nhung chim d nêu so sánh vái các quôc gia châu Âu, trong d6 c6 Công h6a Pháp, Thj truong Iiên quan côn dugc goi iâ thi trucmg quy ehiéu {theo luãt Anh - My goi lá relevant markel) Íá thi truáng má ã dô hoat dông canh tranh bi cãn hô, han chê hoãc bi lãm sai lêch theo quy dinh tai
Diêu L 420-1 Bô luãl Thuong mai Cgng hôa Pháp hoãc thi truông má 6 do eån phái xác dinh xem c6 iôn tai vi tri thông l nh theo Diéu L.420-2 hay không. Ô các quôc gia nây, viêc xem xét sán phâm trong thi truong liên quan không chi dua trên su xem xét tir phia Nhá nuôc, má dua trên su phán doán vâ quyêt dinh theo quan diêm cúa nguái liêu diing thu hu6ng hâng h6a. Phucmg pháp náy duoc ggi lá phuong pháp thii SSNIP - Test (Small but Significant Non-transitory Increase in Pnce)' Theo dô, quan diêm ciia nguôi thg huong sãn phãm vê khã nãng íhay thê cúa sãn phâm nây bãng mgt sãn phám khác sê !á cãn cú quyét dinh vê ph im VI cûa th) Irucmg lién quan c a sán phåm, thay vi các tiêu ehí dinh tinh, dinh lugng dugc cung câp bôi nhâ san xuât hoãc dugc quyél dinh boi Nhã nuúc^
Dây c ng lâ môi vãn dê mã các nhá lãp pháp Viêt Nam cân xera xé , bôi lê thi truông dugc quyêt d nh b6i nguoi tiêu diing, không phái boi nhã sán xuât hay Nhã nuác Do vãy, dinh danh ihi truông c a mgt sán phãm nên chãng phái do chinh nãng Igc tiêu thu sán phâm quyêt dmh tái pham vi thay vi máy môc dua vão tiêu chi dinh tính vã dinh luong.
2. Thi phân
Khái niêm thi phân trong Luãt Canh tranh nãm 2004 gãn Iiên v6i khái niêm Ihi Iruông liên quan.
Néu nhu thi truông liên quan lã môt khoang không gian tiéu thu sán phâm tuong tu, thi fh] phân sê quyêt djnh vai trô vâ vi trí c a doanh nghiêp trong hoat dgng eung úng hâng háa vâ quyêt dinh các diêu kicn giá cã, phuong thúc thanh loán, nguôn cung, , trên thi tmong Khoãn 5 Diêu 3 Luâl Canh tranh nám 2004 dinh nghîa, "Thi phân cúa doaiJi nghiêp doi vái mgl loai hãng hôa, dich vu nhãl dinh lá ly lê phân trãm giira doanh thu bán ra cûa
Dân chú & Pháp lu$t I
'^hi Itánh fikáfi luM 56 6 (303)-2017
doanh nghiêp nây vái tông doanh thu c a tâf cá các doanh nghiêp k nh doanh !oaÍ hâng hoá, dich vu d6 trên fhi Iruong liên quan hoãc ty lê phãn trãm gi a doanh sô mua vâo c a doanh nghi|p náy voi tông doanh sô mua vão cúa tât cã các doanh nghiêp kinh doanh loai hång hôa, dich vu d6 trên íhi truông liên quan theo tháng, quy, nãra" Theo do, khái niêm thi phân dugc ghi nhãn bô ty lê phân frãm doanh thu bán ra/doanh sô mua váo cúa doanh nghiêp kinh doanh trên tông doanh fhu bán ra/doanh sô mua vâo frên thi fruông liên quan, Nhu váy, thi phân dugc quyêl dinh bái hai ehiêu lâ don vi eung úng sãn phâm ra ihi truong hoãc don vi tiêu thu san phâm.
Phâp iuãt c a Liên minh Châu Âu noi chung vá Cgng hôa Pháp no riêng rãf chú Irong toi các nguông dinh lugng vê thj phân dê xác dinh hãnh VI Íam dung vi Iri thông l nh thi truông vâ lam dgng VI thê dgc quyên. Tuy nhiên, vi?c xác dinh thi phân chi iã môt trong nhiêu tiêu chi dánh giá cúa Hôi dông Canh franh. Mgf frong các tiêu chí nãy dugc ghi nhãn frong pháp luãt cúa Liên minh châu Au cíing nhu thgc fiên xéf x các vu viêc c^tH) tranh d6 lã tiêu chi su mât cân dôi giira các lyc lugng trên thi trucmg'. Sy raãf cân dôi nây dugc phán ánh thông qua quy mô các doanh nghiêp, khã nãng tâi chinh, su yêu kém tuong dôi c a các dôi íhú canh tranh... Ví du, môt doanh nghiêp cô th phân lôn nhimg dang bi giám thi phân, không c6n giir dugc fhj truông fiêu fhu n a thi c ng không bi coi lã lam dyng vi tri thông linh ihi truong hay lam dung vi fhê dgc quyên.
Nhu váy, néu chi cãn cú váo yêu tô thi phân ciia môt doanh nghi?p trong thi truông liên quan dê lám cãn cú xác dinh hoíit dông cung úng sån phãm c a doanh nghiêp ra fhi ruông c6 lá mgl hânh vi vi pham pháp luât canh tranh iheo Luât Canh iranh
hi?n nay hay không c6 phân thiêu thuyêt phuc vâ cãn nghiên ciru s a dôi trong thoi gian tái. Khi Ihi tructng hâng hoa phát friên, sy canh tranh gi a eác doanh nghiép dugc biêu hiên duoi nhiéu sãc tháí vã mang nh ng bån chãt khác nhau. Bôi v^y, vi|c dua ra các fiêu chí "cúng"' frong viéc dinh danh hânh vi canh tranh không lânh manh sê gôp phán lao nhimg kê hô dê bi Igi dung, gây phuong hai toi thi tnrcmg c ng nhu quyên vá Igi ich chính dáng c a cgng d6ng doanh nghigp.
3. Ket luãn
Trong các quy dinh cúa pháp luãt canh tranh Viêt Nam, yéu tô th( phân trong Ihi rucmg liên quan co vai tro quyêt dinh toi fính chãt c a môi háuh vi kinh tê khi xem xéf finh châ vi pham các quy dinh pháp luáf c?nh tranh, gáy tôn hai loi fhi truong vá cáe doanh nghiêp canh tranh frgc fiêp vo chú thê.
Luât Canh franh nãra 2004 vâ các vãn bã huáng dân thi hãnh Luãi Canh tranh dugc xây dung theo huong dinh lugng cu thê nhãt vê khái niém Ihi phãn irong thi truong liên quan nhãm xác dinh dúng vã dú các hánh vi canh tranh không lânh manh; lam dung vi thê dé phá vô quan hê thj fruông. Tuy nhiên, nêu so sánh vái các quy diiJi vê xác dinh yéu tô thi phân tôi ihiêu trong fhi truông liên quan cûa Công hôa Pháp vá suy rgng ra lã pháp luãf công dông châu Âu, Ihi cá fhé thây, khái ni|m quan trgng náy vãn chua thuc sy dugc quan lâm dúng múc khi xãy dyng pháp lu^t cph franh 6 V êf Nam Mãc d lâ co s6 pháp ly dé quyêf dinh diéu kiên dôi voi ch thé, nhimg khái niêm náy trong Luíil Canh tranh vâ các vãn bân huong dan hi|n nay côn khá so sâi vâ pfaiên diên, Các yêu tô dinh lugng không dây dú Ichiên cho viêc djnh danh hânh vi vi pham pháp luâl canh (Xeni nép irang 64)
I Oan ch & Pháp luát
