vai trß cña v¨n hãa ®äc...
khoa häc nh©n v¨n
VAI TRß CñA V¡N HãA §äC
TRONG Sù PH¸T TRIÓN NÒN V¡N HãA VIÖT NAM
lª hång lý *
Tãm t¾t: Tõ gãc ®é lý luËn bµi viÕt ®· ph©n tÝch vai trß cña v¨n hãa ®äc trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. Trªn c¬ së ®ã, bµi viÕt ®i vµo kh¶o s¸t v¨n hãa ®äc hiÖn nay nh»m chØ ra nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng xuèng cÊp v¨n hãa ®äc. Tõ ®ã, bµi viÕt ®a ra c¶nh b¸o sù suy tho¸i v¨n hãa ®äc ¶nh hëng ®Õn viÖc b¶o tån vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc mµ chóng ta
®ang híng tíi.
Tõ khãa: V¨n hãa; v¨n hãa ®äc; ph¸t triÓn.
Ngµy nhËn bµi: 17/6/2013; Ngµy duyÖt ®¨ng bµi: 15/8/2013
1. Lý luËn vÒ v¨n hãa ®äc
Cã thÓ nãi tõ khi cã mÆt trªn tr¸i ®Êt con ngêi ®· cã nhu cÇu giao tiÕp vµ lu truyÒn l¹i c¸c kÜ n¨ng còng nh kiÕn thøc, kinh nghiÖm cña m×nh cho ®ång lo¹i vµ c¸c thÕ hÖ sau ®ã. Bëi thÕ, tõ buæi s¬ khai cña m×nh, con ngêi ®· t×m mäi c¸ch ®Ó t¹o ra ch÷ viÕt tõ c¸c ký hiÖu ®Õn ch÷ viÕt tîng h×nh, tîng thanh... mµ c¸c tµi liÖu kh¶o cæ häc ®· t×m thÊy cña ngêi Maya ë Nam Mü, Ai CËp, Hy L¹p cæ ®¹i vµ nhiÒu d©n téc kh¸c trªn thÕ giíi. Ngêi ta ®· cè g¾ng gi÷ g×n vµ lu truyÒn l¹i cho ®êi sau b»ng mäi c¸ch qua c¸c th«ng ®iÖp ch÷ viÕt Êy trªn hang ®éng, trªn l¸, trªn da thó, trªn v¶i... vµ sau nµy trªn c¸c cuèn s¸ch b»ng nh÷ng l¸ vµng, ®ång, trªn c¸c bia kÝ vµ trªn giÊy. ViÖc gi¶i m· nh÷ng th«ng
®iÖp Êy còng nh nhu cÇu t×m hiÓu nh÷ng tri thøc trong ®ã nh»m phôc vô cho m×nh chÝnh lµ nh÷ng bíc ®Çu tiªn trong v¨n hãa ®äc cña loµi ngêi. §iÒu nµy gióp chóng ta nh×n thÊy mét c¸ch râ rµng vai trß cña v¨n hãa ®äc quan träng nh thÕ
nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn cña bÊt kú mét nÒn v¨n hãa tõ cæ tíi kim.
ë ®©y t«i thèng nhÊt víi ý kiÕn vÒ v¨n hãa ®äc cña mét t¸c gi¶ khi bµn vÒ nghÜa réng vµ nghÜa hÑp cña kh¸i niÖm nµy: “ë nghÜa réng, ®ã lµ øng xö ®äc, gi¸ trÞ ®äc vµ chuÈn mùc ®äc cña mçi c¸ nh©n, cña céng
®ång x· héi vµ cña c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¬
quan qu¶n lý nhµ níc. Nh vËy, v¨n ho¸
®äc ë nghÜa réng lµ sù hîp thµnh cña ba yÕu tè, hay chÝnh x¸c h¬n lµ ba líp nh ba vßng trßn kh«ng ®ång t©m, ba vßng trßn giao nhau. Cßn ë nghÜa hÑp, ®ã lµ øng xö, gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc ®äc cña mçi c¸ nh©n.
øng xö, gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc nµy còng gåm ba thµnh phÇn: thãi quen ®äc, së thÝch ®äc vµ kü n¨ng ®äc. Ba thµnh phÇn nµy còng lµ ba líp, ba vßng trßn kh«ng
®ång t©m, ba vßng trßn giao nhau”(1).
(*) GS.TS. ViÖn Nghiªn cøu v¨n hãa, ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam.
(1) NguyÔn H÷u Viªm. V¨n ho¸ ®äc vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸
®äc ë ViÖt Nam. http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/van-hoa- doc-va-phat-trien-van-hoa-doc-o-viet-nam.html
lª hång lý
T¸c gi¶ Chu H¶o cã ®ång quan niÖm trªn, cho r»ng: “Ba yÕu tè - thãi quen ®äc, kh¶ n¨ng lùa chän, vµ c¸ch ®äc - hîp thµnh cèt lâi cña c¸i mµ chóng ta gäi lµ v¨n hãa ®äc”(2).
Nhê cã ch÷ viÕt mµ con ngêi cã thÓ lu l¹i trÝ tuÖ, sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña m×nh qua nhiÒu thÕ hÖ, cßn v¨n hãa
®äc l¹i gióp cho nh÷ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm Êy ®îc nh©n lªn, phæ biÕn réng r·i h¬n vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn trong cuéc sèng. V× thÕ, vai trß cña v¨n hãa ®äc tríc hÕt lµ ®¸p øng sù hiÓu biÕt, tháa m·n trÝ tß mß, kh¸m ph¸ thÕ giíi vµ kh¸m ph¸
chÝnh b¶n th©n m×nh cña con ngêi. Sù hiÓu biÕt nµy lµm cho con ngêi tù tin h¬n, b¶n lÜnh h¬n tríc søc m¹nh cña thiªn nhiªn. Sù khao kh¸t hiÓu biÕt vµ kh¸m ph¸ lu«n cã trong ý thøc b¶n n¨ng cña con ngêi vµ mçi lÇn ®¹t ®îc ®Õn
®Ønh cao nµy ngêi ta l¹i híng tíi nh÷ng
®Ønh cao tiÕp theo. Bëi vËy, khi ®· trë thµnh thãi quen vµ së thÝch th× v¨n hãa
®äc lu«n ®a ngêi ta ®Õn nh÷ng sù khao kh¸t kh¸m ph¸, s¸ng t¹o v¬n tíi nh÷ng
®Ønh cao míi.
Bªn c¹nh sù hiÓu biÕt vµ kh¸m ph¸ thÕ giíi xung quanh th× v¨n hãa ®äc lµnh m¹nh cßn gióp ngêi ta më réng tÇm nh×n, nh×n ra thÕ giíi vµ còng nh×n l¹i chÝnh b¶n th©n m×nh. Mét mÆt ®Ó khái trë thµnh “Õch ngåi ®¸y giÕng”, mÆt kh¸c còng lµ dÞp chØnh söa chÝnh b¶n th©n mçi con ngêi, x©y dùng trong hä mét cuéc sèng tinh thÇn lµnh m¹nh, nh©n v¨n vµ khoan dung h¬n. Nh÷ng kiÕn thøc, nh÷ng nh©n vËt trong s¸ch gióp ngêi ta so s¸nh víi cuéc sèng xung quanh, víi
nh÷ng hµnh vi øng xö cña chÝnh m×nh mµ soi xÐt, suy ngÉm ®Ó gióp hä hoµn thiÖn h¬n, tö tÕ vµ trong s¸ng h¬n. S¸ch lµ ngêi thÇy vµ còng lµ ngêi b¹n cña mçi ngêi lµ nh vËy.(2)
Sù thùc hµnh thêng xuyªn cña v¨n hãa ®äc gióp con ngêi th«ng c¶m sÎ chia víi ®ång lo¹i cña m×nh tríc nh÷ng hoµn c¶nh th¬ng t©m, nh÷ng Ðo le tr¾c trë cña ®êi ngêi. Sù sÎ chia Êy gióp cho t©m hån, ®¹o ®øc cña mçi ngêi trë nªn Êm ¸p h¬n, cao c¶ h¬n, nh©n v¨n h¬n, c¸i phÇn ngêi trong nã ®îc kh¬i dËy vµ båi ®¾p,
®ã còng lµ nÒn t¶ng cña ®¹o ®øc vµ v¨n hãa mµ bÊt cø nÒn v¨n hãa nµo còng muèn híng tíi.
Vai trß cña v¨n hãa ®äc cßn thÓ hiÖn râ ë sù häc tËp nh÷ng tÊm g¬ng mµ mçi cuèn s¸ch ®em l¹i cho ngêi ®äc. Ngêi ta yªu thÝch vµ muèn häc tËp tÊm g¬ng mµ s¸ch ®em l¹i, hä m¬ íc lµm ®îc nh
nh©n vËt yªu thÝch cña m×nh trong s¸ch.
ThÕ hÖ thanh niªn nh÷ng n¨m 60-70 cña thÕ kØ tríc ch¾c cßn nhí ®Õn mét Pavel Corsaghin cña “ThÐp ®· t«i thÕ ®Êy” víi c©u nãi næi tiÕng: “C¸i quý nhÊt cña con ngêi ta lµ sù sèng. §êi ngêi chØ sèng cã mét lÇn. Ph¶i sèng sao cho khái xãt xa, ©n hËn v× nh÷ng n¨m th¸ng ®· sèng hoµi, sèng phÝ, cho khái hæ thÑn v× dÜ v·ng ti tiÖn vµ hÌn ®ín cña m×nh, ®Ó khi nh¾m m¾t xu«i tay cã thÓ nãi r»ng: tÊt c¶ ®êi ta, tÊt c¶ søc ta, ta ®· hiÕn d©ng cho sù nghiÖp cao ®Ñp nhÊt trªn ®êi, sù nghiÖp
®Êu tranh gi¶i phãng loµi ngêi...”
(2) Ngêi ViÖt Nam cha cã v¨n hãa ®äc! Theo http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/nguoi-viet-nam-chua-co- van-hoa-doc.html
vai trß cña v¨n hãa ®äc...
Ph¬ng ch©m sèng nµy ®· chiÕm vÞ trÝ chñ
®¹o cña líp ngêi thêi chiÕn tranh chèng
®Õ quèc Mü.
H¬n thÕ, tõ nh÷ng kiÕn thøc mµ chóng ta lÜnh héi ®îc trong s¸ch cßn gîi më, kÝch thÝch sù say mª s¸ng t¹o lµm cho ngêi ta n¶y ra nh÷ng s¸ng kiÕn míi, ý tëng míi trong c«ng viÖc vµ cuéc sèng hµng ngµy. §©y lµ mét vai trß ®¸ng kÓ cña v¨n hãa ®äc ®èi víi sù ph¸t triÓn liªn tôc x· héi loµi ngêi.
Mét vai trß n÷a kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña v¨n hãa ®äc ®ã lµ ®¸p øng nhu cÇu gi¶i trÝ vµ x©y dùng niÒm tin cña con ngêi. VÝ dô: sau nh÷ng giê lµm viÖc vÊt v¶ vµ c¨ng th¼ng, mét cuèn s¸ch hay gióp ngêi ta ®îc th gi·n, x¶ ®i nh÷ng mÖt mái vµ ¸p lùc cña c«ng viÖc. Cßn nh÷ng khi cã t©m tr¹ng buån ngêi ta ®îc nh÷ng cuèn s¸ch phï hîp víi hoµn c¶nh mµ hä ®ang gÆp ph¶i th× nh trót ®îc nçi buån, tr¶i lßng, chia sÎ nh÷ng t©m t, an ñi hä r»ng còng cßn nhiÒu sè phËn hoµn c¶nh nh m×nh hoÆc h¬n m×nh, ®Ó tõ ®ã cã niÒm tin mµ v¬n tíi.
§äc nh÷ng cuèn s¸ch hay lµm con ngêi (nhÊt lµ líp trÎ) bÞ hÊp dÉn vµo ®ã mµ quªn ®i nh÷ng dôc väng, nh÷ng viÖc lµm kh«ng tèt, gióp v¬n tíi c¸i thiÖn mµ quªn
®i mÇm mèng cña c¸i kh«ng tèt, thËm chÝ lµ c¸i ¸c trong mçi con ngêi. N©ng cao tÝnh nh©n b¶n, hay c¸i phÇn “ngêi” mµ chóng ta thêng nãi, h¹n chÕ ®i phÇn
“con” lu«n tiÒm Èn ë mçi c¸ nh©n.
Cã mét vai trß quan träng n÷a cña v¨n hãa ®äc trong viÖc ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt nam ®ã lµ sù hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c d©n téc. V¨n hãa ®äc gãp phÇn to lín
vµo sù ®oµn kÕt, chia sÎ vµ c¶m th«ng gi÷a c¸c d©n téc. ViÖc ®äc ®Ó hiÓu ®Æc thï cña mçi nÒn v¨n hãa d©n téc mét mÆt ®Ó c¸c d©n téc hiÓu biÕt lÉn nhau, mÆt kh¸c ®Ó tr¸nh nh÷ng va ch¹m, hiÓu lÇm kh«ng
®¸ng cã trong qu¸ tr×nh chung sèng cïng nhau trªn d¶i ®Êt nµy. H¬n thÕ, sù hiÓu biÕt Êy cßn gióp nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm thùc thi c«ng vô hµng ngµy cña chÝnh quyÒn tr¸nh ®îc nh÷ng bÊt cËp do thiÕu hiÓu biÕt vÒ tÝn ngìng, phong tôc tËp qu¸n cña c¸c d©n téc mµ m×nh ®Õn lµm viÖc. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay, sù ®a d¹ng vµ phong phó cña v¨n hãa c¸c d©n téc ®ang sinh sèng trªn ®Êt níc ta sÏ lµ mét ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x·
héi cña ®Êt níc, gãp phÇn vµo bøc tranh chung vÒ sù ®a d¹ng cña v¨n hãa thÕ giíi.
Nh÷ng tµi liÖu v¨n hãa cña mçi d©n téc anh em sÏ bæ sung vµo kho tµng v¨n hãa nh©n lo¹i, ®ång thêi còng lµ tµi s¶n v«
cïng quý gi¸ riªng cña ®Êt níc chóng ta.
Kh¸c víi nghe vµ nh×n cã thÓ chØ tho¸ng qua vµ gÆp chØ mét lÇn, v¨n hãa ®äc víi cuèn s¸ch trong tay gióp chóng ta nghiÒn ngÉm, ®äc ®i ®äc l¹i ®Ó chiªm nghiÖm, thÈm ®Þnh nh÷ng ®iÒu chóng ta gÆp ®îc trong thùc tÕ xem nh÷ng ®iÒu s¸ch ®a ra
®óng sai ë chõng mùc nµo, tõ ®ã gióp ta tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt, bÊt cËp trªn
®êng ®i tiÕp trong cuéc sèng.
ChÝnh tõ viÖc ®¸nh gi¸ cao tÇm quan träng cña v¨n hãa ®äc, mµ kú häp lÇn thø 28 cña §¹i Héi ®ång Liªn hîp quèc t¹i Paris (ngµy 25/10 - 16/11/1995), UNESCO
®· quyÕt ®Þnh chän ngµy 23/4 hµng n¨m lµm “Ngµy s¸ch vµ b¶n quyÒn thÕ giíi”
lª hång lý
(World Book and Copyright Day), trong ®ã nªu rÊt râ môc tiªu vµ c¸c thµnh phÇn tham gia ngµy t«n vinh nh÷ng gi¸ trÞ cña s¸ch vµ sù ®ãng gãp cña c¸c t¸c gi¶ cho sù ra ®êi cña c¸c t¸c phÈm bÊt hñ ®ã(3). Chóng ta cÇn ghi nhí c©u nãi næi tiÕng cña M¸c tr¶ lêi con g¸i m×nh: “§iÒu yªu thÝch nhÊt cña cha lµ lôc t×m trong s¸ch vë”. §äc s¸ch lu«n ®em l¹i nguån c¶m høng vµ s¸ng t¹o v« tËn ®èi víi nh÷ng ngêi muèn khai th¸c chóng vµ cã thÓ nãi, mét nÒn v¨n hãa muèn ph¸t triÓn tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i nh ngµy nay kh«ng thÓ kh«ng cã mét v¨n hãa ®äc kÌm theo nã.
V¨n hãa ®äc hiÖn nay ®· phong phó vµ
®a d¹ng víi sè lîng s¸ch, b¸o khæng lå víi ®ñ c¸c chñng lo¹i. Mét con sè thèng kª cho thÊy: “Theo Côc xuÊt b¶n, n¨m 2011 toµn ngµnh xuÊt b¶n h¬n 27.000 ®Çu s¸ch, víi gÇn 294 triÖu b¶n s¸ch, t¨ng lÇn lît so víi n¨m 2010 lµ 7% vµ 6%. Tuy lîi nhuËn chung gi¶m 10% so víi n¨m tríc, song mét nöa danh s¸ch 64 nhµ xuÊt b¶n trªn c¶ níc ®¹t lîi nhuËn trªn 100 triÖu
®ång, 6 ®¬n vÞ cã lîi nhuËn trªn 1 tû ®ång.
Ngay ë con sè thèng kª chÝnh thøc, kh«ng kÓ thªm lîng b¶n in "ngoµi luång", còng
®· cho thÊy ngêi ta dï cha biÕt cã ®äc nhiÒu h¬n kh«ng, nhng râ rµng mua s¸ch nhiÒu h¬n”(4).
2. Thùc tÕ v¨n hãa ®äc hiÖn nay Tuy nhiªn, thùc tÕ t×nh h×nh hiÖn nay cña v¨n hãa ®äc thùc sù lµ mét vÊn ®Ò cÇn
®îc b¸o ®éng. Ngµy nay, kh«ng cßn c¶nh th viÖn ®«ng chËt hÕt chç ngåi nÕu kh«ng
®i sím nh tríc ®©y. Trªn tµu, xe ngêi
®äc s¸ch b¸o kh«ng cßn nhiÒu nh tríc.
Ngêi ta kh«ng cßn say sa bµn t¸n hay
tranh luËn vÒ mét cuèn s¸ch hay hoÆc ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò trong ®ã. S¸ch in nhiÒu,
®îc mua còng nhiÒu, song v¨n hãa ®äc l¹i cã chiÒu híng xuèng cÊp. Nh×n c¶nh nh÷ng ngêi níc ngoµi say sa ®äc s¸ch khi ®i trªn tµu ®iÖn ngÇm, trªn xe buýt ë c¸c níc ph¸t triÓn mµ ta thÊy ch¹nh lßng
®Õn v¨n hãa ®äc ë níc ta.(3)
Theo sè liÖu thèng kª n¨m n¨m gÇn ®©y cña ViÖn Nghiªn cøu v¨n hãa thuéc ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam trong thêi gian tõ 2008 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2012 cho thÊy sè lît b¹n ®äc mîn t liÖu ë th viÖn cña ViÖn nh sau:
N¨m 2008: 278 lît;
N¨m 2009: 233 lît;
N¨m 2010: 175 lît;
N¨m 2011: 120 lît;
§Õn th¸ng 9 n¨m 2012: 56 lît.
Theo mét ®iÒu tra vÒ v¨n hãa ®äc ë th
viÖn Quèc gia cho thÊy: n¨m 2010, sè lît b¹n ®äc lµ 268 983 ngêi trong ®ã sinh viªn lµ 187 862 lît. Còng theo sè lîng thèng kª, sinh viªn chØ lªn th viÖn häc
®«ng nhÊt vµo thêi gian thi cö, cßn vµo nh÷ng ngµy thêng sè lîng lµ rÊt Ýt hoÆc hÇu nh c¸c b¹n sinh viªn lªn th viÖn
®äc s¸ch mang tÝnh chÊt ®èi phã ®Ó vît qua k× thi, phôc vô cho c«ng viÖc häc tËp chø kh«ng cã ý ®äc ®Ó nghiªn cøu, t×m hiÓu s©u cho viÖc mai ®©y ra trêng. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng cuèn s¸ch hay cã thÓ lµm thay ®æi cuéc ®êi, t duy th× ch¼ng bao giê
(3) V¨n ho¸ ®äc vµ ngµy héi s¸ch thÕ giíi 23/4. Theo http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/van-hoa-doc-va-ngay-hoi- sach-the-gioi-23/4.html
(4 ) Vâ TiÕn, S¸ch nhiÒu h¬n nhng V¨n ho¸ ®äc l¹i ®i
xuèng? B¸o Vietnamnet, ngµy 21.4.2012.
vai trß cña v¨n hãa ®äc...
hä ®éng tíi”(5).
Qua hai thèng kª trªn chóng ta ®· thÊy kh¸ râ thùc tr¹ng cña v¨n hãa ®äc ë níc ta hiÖn nay. §ã lµ mét nguy c¬ tiÒm Èn sù suy tho¸i cña sù ph¸t triÓn v¨n hãa vµ d©n trÝ ë níc ta thêi hiÖn t¹i.
Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy cã nhiÒu, tuy nhiªn, theo chóng t«i mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n cÇn ph¶i c¶nh b¸o ®èi víi toµn x· héi chóng ta vÒ v¨n hãa ®äc ®ã lµ:
Thø nhÊt, sù bïng næ c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin nhÊt lµ nghe, nh×n vµ internet cã mét mÆt rÊt tÝch cùc nhng mÆt kh¸c còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi v¨n hãa ®äc. MÆt kh¸c, viÖc ra ®êi cña nhiÒu nhµ xuÊt b¶n víi sè lîng s¸ch in ®îc ph¸t hµnh víi sè lîng lín, nhng s¸ch qu¸ nhiÒu nªn nhiÔu th«ng tin. Ngµy nay, vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó t×m ®îc s¸ch hay s¸ch tèt, chø kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò lµm sao cã ®îc mét cuèn s¸ch nh thêi bao cÊp. Mét ngêi ®äc b×nh thêng rÊt hoang mang kh«ng biÕt chän ®äc c¸i g× tríc mét rõng s¸ch nh
hiÖn nay. VÊn ®Ò nµy l¹i liªn quan ®Õn kü n¨ng lùa chän s¸ch vµ kü n¨ng ®äc s¸ch nh thÕ nµo cña v¨n hãa ®äc.
Thø hai, tõ ®©y dÉn ®Õn ®iÒu mµ chóng ta lo l¾ng, mét thêi gian dµi chóng ta kh«ng cã thãi quen vµ kh«ng ai d¹y cho líp trÎ thãi quen ®äc s¸ch, coi viÖc ®äc s¸ch lµ mét niÒm ®am mª, lµ mét thó vui kh¸m ph¸ vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, mµ hÇu nh chØ ®äc ®Ó ®èi phã víi c¸c cuéc thi cö, tr¶ bµi. TruyÒn thèng hiÕu häc ë níc ta kh«ng thiÕu, song thãi quen vµ truyÒn thèng ®äc s¸ch ë ta kh«ng cã nh ë níc ngoµi, ch¼ng h¹n ngêi Nga, ngêi Ph¸p
vµ mét sè níc ph¸t triÓn kh¸c, bÊt kÓ lóc nµo ë ®©u hä còng ®äc s¸ch, (trªn tµu, xe, ë phßng chê...). §iÒu nµy ë níc ta nh lµ mét viÖc xa xØ hay lËp dÞ tríc ®¸m ®«ng.
Thø ba, hÇu hÕt c¸c nhµ xuÊt b¶n kÓ c¶
c¸c nhµ xuÊt b¶n cã uy tÝn kh«ng cßn ®µo t¹o ®îc mét ®éi ngò biªn tËp cã nghÒ nh
tríc ®©y, v× thÕ viÖc biªn tËp, thÈm ®Þnh
®Ó cho ra ®êi nh÷ng cuèn s¸ch hay lµ rÊt hiÕm. Chóng ta cã thÓ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay c¸c nhµ xuÊt b¶n cã mét ®éi ngò biªn tËp tèt vµ cã chÊt lîng. Biªn tËp viªn kh«ng cßn sèng chÕt víi nghÒ v× ph¶i ch¹y theo viÖc kiÕm tiÒn mu sinh.(5)
Thø t, chóng ta qu¸ dÔ d·i trong viÖc in s¸ch. NÕu nh tríc ®©y, vµi n¨m míi ra ®îc mét ®Çu s¸ch th× b©y giê mét th¸ng cã thÓ ra ®îc mét hay vµi cuèn s¸ch. Do ch¹y theo sè lîng mµ chÊt lîng b¶n th¶o vµ biªn tËp cÈu th¶.
Thø n¨m, ®èi víi nh÷ng cuèn s¸ch biªn so¹n vµ nghiªn cøu, t×nh tr¹ng sao chÐp cña nhau kh¸ phæ biÕn. Mét ngêi níc ngoµi nãi mét ý kh«ng hÒ qu¸ lµ, chØ cÇn
®äc mét cuèn s¸ch ë ViÖt Nam cã thÓ biÕt c¸c cuèn s¸ch cïng chñ ®Ò viÕt g× v× hä toµn chÐp cña nhau. Sù coi träng b¶n quyÒn ë c¸c níc tiªn tiÕn ®îc ngÊm vµo trong m¸u hä, th× ®èi víi ngêi ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ nh vËy, hoÆc quan t©m cha ®óng møc.
Thø s¸u, chóng ta cha cã nh÷ng nhµ phª b×nh cã uy tÝn, chuyªn nghiÖp vµ cã tr×nh ®é ®Ó ph©n biÖt ®óng sai, hay dë cña
(5 ) Hång M©y, V¨n hãa ®äc trong sinh viªn ®ang dÇn
mai mét. B¸o Lao ®éng, ngµy 18.10.2011.
lª hång lý
mét cuèn s¸ch ®Ó dÉn ®êng chØ lèi cho ®éc gi¶, nhÊt lµ nh÷ng ®éc gi¶ trÎ míi bíc vµo
®êi. Thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ngêi lµm phª b×nh chuyªn nghiÖp vµ thùc sù cã uy tÝn th× lêi nãi cña hä míi cã träng lîng
®Ó cã thÓ híng ®éc gi¶ ®i theo ®óng quü
®¹o cña c¸i ch©n, thiÖn, mü.
Thø b¶y, nguyªn nh©n xuèng cÊp cña v¨n hãa ®äc cã lçi mét phÇn kh«ng nhá ë c¸c thÇy, c« trªn gi¶ng ®êng d¹y sinh viªn vµ híng dÉn häc viªn cao häc mét c¸ch qu¸ dÔ d·i, khi cho hä qua m«n thi chuyªn m«n cña bµi nghiªn cøu hay luËn v¨n mµ kh«ng b¾t ®äc tµi liÖu tham kh¶o mét c¸ch ®Çy ®ñ, nhÊt lµ nh÷ng tµi liÖu c¬
b¶n. Sinh viªn vµ häc viªn cao häc ngµy nay thêng chØ chän vµi ba cuèn s¸ch mµ hä gÆp hoÆc míi xuÊt b¶n ®Ó lµm bµi cho nhanh vµ dÔ t×m thÊy, cßn nh÷ng cuèn ®·
in tõ l©u vµ lµ s¸ch c«ng cô mµ Ýt ®îc t¸i b¶n th× bÞ bá qua. §a sè sinh viªn do lêi
®äc vµ kh«ng ®i th viÖn nªn hä chØ muèn t×m ®îc mét tµi liÖu nµo ®ã gÇn víi chñ
®Ò m×nh quan t©m. Chóng ta cÇn ph¶i tham kh¶o c¸ch ph¸t hµnh s¸ch cña mét sè trêng ®¹i häc ë c¸c níc ph¸t triÓn trong viÖc sö dông c¸c s¸ch c«ng cô cã chÊt lîng cã thÓ b¸n tõ n¨m nµy qua n¨m kh¸c cho c¸c thÕ hÖ sinh viªn qua rÊt nhiÒu thêi gian.
3. Thay lêi kÕt
Tõ gãc ®é v¨n hãa ®äc nh»m gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam trong t¬ng lai theo chóng t«i cÇn ph¶i t¹o ra ®îc mét thãi quen yªu s¸ch vµ ®äc s¸ch cho ngêi ViÖt Nam tõ bËc häc mÇm non, tiÓu häc (tõ trong gia ®×nh ®Õn nhµ
trêng) cho ®Õn c¸c bËc häc cao h¬n vµ thÕ hÖ ngêi lín tuæi. Sù høng thó, yªu quý vµ ham ®äc s¸ch ph¶i lµ nhu cÇu thêng xuyªn nh níc ®Ó uèng vµ kh«ng khÝ ®Ó thë ®èi víi mçi con ngêi. V¨n hãa ®äc ph¶i ngÊm vµo m¸u thÞt cña tÊt c¶ mäi ngêi mét c¸ch tù nhiªn, tù nguyÖn. Cã nh vËy míi cã mét d©n téc trÝ tuÖ vµ tr×nh ®é d©n trÝ cao ®ñ ®èi diÖn víi nh÷ng th¸ch thøc cña thêi ®¹i hiÖn nay. §iÒu nµy kh«ng ph¶i ngµy mét ngµy hai mµ cã ®îc, nã ®ßi hái mét sù kú c«ng, l©u dµi vµ cÇn cã chiÕn lîc bµi b¶n, kiªn tr× míi ®¹t
®îc, gièng nh mét gi¸ trÞ v¨n hãa trong mçi con ngêi. Bëi vËy, x©y dùng mét v¨n hãa ®äc cho toµn x· héi, t¹o ra mét x· héi say mª häc tËp sÏ lµ nÒn t¶ng cña mét ®Êt níc cã nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc mµ chóng ta ®ang híng tíi.
TµI LIÖU THAM KH¶O
1. NguyÔn H÷u Viªm. V¨n ho¸ ®äc vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ ®äc ë ViÖt Nam.
http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/van-hoa-doc- va-phat-trien-van-hoa-doc-o-viet-nam.html
2. Ngêi ViÖt Nam cha cã v¨n hãa ®äc!
Theo http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/nguoi- viet-nam-chua-co-van-hoa-doc.html
3. V¨n ho¸ ®äc vµ ngµy héi s¸ch thÕ giíi 23/4. Theo http://nlv.gov.vn/van-hoa-doc/van- hoa-doc-va-ngay-hoi-sach-the-gioi-23/4.html
4. Vâ TiÕn, S¸ch nhiÒu h¬n nhng V¨n ho¸ ®äc l¹i ®i xuèng? B¸o Vietnamnet, ngµy 21.4.2012.
5. Hång M©y, V¨n hãa ®äc trong sinh viªn: ®ang dÇn mai mét. B¸o Lao ®éng, ngµy 18.10.2011.
