KHOA HOC CONG NGHE
Giai phap tai chfnh thao go kho khan cho doanh nghiep nho va vCra
trong ITnh vac giao thong van tai 6 Viet Nam trong boi canh djch benh Covid-19
• ThS. N G U Y I N TH! HU$ - TrUdng Dai hgc Giao thong v
TOM TAT: Djch benh Covid-19 dien bien phi/c tap td dau nam da i n h hudng khong nhd den tinh hinh tai chinh cijs cac doanh nghiep nhd va vua (DNNW), i n h hudng den qua trinh san xuat kmh doanh, den uy tin va vi the cua doanh nghiep tren thl trudng, Thue mang tinh dong \\jc cho doanh nghiep dgt muc tieu de phat tnen, con tin dung giLip doanh nghiep true tiep giai quyet nhCtng vudng mic, thao go khd khan de dua doanh nghiep di len. Do do, giai phap tai chinh cho DNNW trong ITnh vyc GTVT can dupe day manh la thue va tin dung Ben c$nh do, doanh nghiep GTVT can chij dgng ddi mdi chien luqc s^n xuat kmh doanh, da dgng sin pham cung dng, mmh bach hda tai chinh de cd the tiep c?n dugc cac ngudn tin dung va giii quyet khd khan
TL/ KHOA: Tai chinh, giii phap tai chfnh ABSTRACT: The complicated Covid-19 epidemic from the beginning of the year has significantly affected the financial situation of small and medium- sized enterpnses, production, prestige and position in the market A suitable tax policy can motivate the businesses to set goals for development; and rearonable credits policies can help businesses directly solve financial problems, remove difficulties in continuing the production activities. Financial solutions for small and medium enterprises in the transport sector need serious concerns, especially tax and credit policies, in addition, the transport enterprises need to proactively renovate production and business strategies, diversify supply products, make financial transparency possible in order to
credit sources and solve difficulties.
KEYW/ORDS: Finance, financial solutions
l.OATVANOg
DNNW dViet Nam hien van dang chiem sd luong Idn va ddng vai tro quan trgng trong nen kinh te. DNNW
ddng gdp ty trgng Idn cho ngan saeh qude gia, nhung lai la khdi doanh nghiep khd tiep can ngudn vdn ngan hang nhat DNNW la nhdng doanh nghiep cd dd rui ro eao hon do thj phan kinh doanh ehua manh, kha nang tai ehinh eung ban che, dae biet la doanh nghiep nay it cd tai san the ehap. Vi vay, DNNW khd tiep can ngudn vdn t d ngan hang, t d cie quy dau tU. Khd khan ludn hien hdu, nhung dich benh Covid-19bung p h i t bat ngd khien nhieu DNNW lao dao, die biet anh hudng manh me den cae doanh nghiep GTVT do cac doanh nghiep nay chju tac dpng nhieu eua bdi einh kinhte-xa hpi. Do dd, trong bai bao, t i c gia de xuat mdt sd giii phap tai chinh nham thao gd khd khin cho eae DNNW trong linh vuc GTVT d Viet Nam khied djch benh Covid-19.
2. N d i DUNG
2 . 1 . NhCTng van de ehung ve D N N W trong ITnh virc GTVT tai Viet Nam
DNNW la ca sd kinh doanh da dang ky kmh doanh theo quy dinh phap luat, dugc chia thanh ba cap: sieu nhd, nhd, vda theo quy md tdng ngudn vdn hoac sd lao ddng binh quan nam. Doanh nghiep sieu nhd la doanh nghiep cd sd lugng lao ddng dUdi 10 ngUdl, doanh nghiep nhd ed sd luong iao ddng t d 10 den dUdi 200 ngUdi va ngudn vdn 20 ty ddng trd xudng, edn doanh nghiep vda ed t d 200 den 300 lao ddng nguon vdn 20 den lOOtyddng.
DNNW hoat ddng trong linh vUe GTVT duac quy d!nh[1]:
Doanh nghiep sieu nhd trong linh vUc thUOng mai, djeh vy cd sd lao ddng tham gia b i o hiem x i hdi binh quan nam khdng qua 10 ngUdi va tdng doanh thu cua nam khdng qua lOtyddng hoac tdng ngudn von khdng qua 3ty ddng.
Doanh nghiep nhd trong linh vUcthUOng mai, djeh vu ed sd lao dpng tham gia bao hiem xa hdi binh quan nam khdng q u i 50 ngUdi va tdng doanh thu eua n i m khdng qua 100 ty ddng hoac tong ngudn vdn khdng q u i 50 ty ddng, nhung khdng phai la doanh nghiep sieu nhd.
Doanh nghiep vda trong ITnh vUc thuong mai, dieh
145
KHOA HOC CONG NGHE
S6 05/2020
VU cd SO lao ddng tham gia b i o hiem x i hdi binh quan nam khdng qua 100 ngudi va tong doanh thu cua nam khdng qua 300 ty dong hoac tdng nguon vdn khdng qua 100 ty ddng, nhUng khdng p h i i la doanh nghiep sieu nhd, doanh nghiep nhd.
DNNW trong ITnh vUc GTVT cd von dau tU ban dau it nen chu ky SXKD eua doanh nghiep thudng n g i n dan den k h i nang thu hdi vdn nhanh tao dieu kien eho doanh nghiep kinh doanh hieu q u i .
DNNW trong ITnh vUc GTVT dang dUOc c i i each, eit giam va don gian hda dieu kien kinh doanh khdng can thiet, kiem soat ehat cae quy dinh cd lien quan den dieu kien dau tu, kinh doanh, han ehe tdi da viec ban hanh mdi cac dieu kien kinh doanh bat hgp ly, khdng can thiet.
Muc tieu eua Nha nude dat ra nam 2020, Chinh phd dat muc tieu cd 01 trieu doanh nghiep. Theo do, rat nhieu chfnh sich, quy dinh mdi danh cho DNNW nhUUu d i i thue, ho tro tai chinh, uu dai ve tUvan phap luat... raddi n h i m giup dd, hd tro doanh nghiep thanh lap, hd gia d"inh ehuyen doi.
2.2. ThUc trang tai chinh cua cac D N N W trong Itnh vUc GTVT tai Viet Nam Ithi djch benh Covid-19 bung phat hien nay
d Viet Nam, theo so lieu thong ke, hien nay doanh nghiep vda va nhd chiem tdi hon 90% tdng sd doanh nghiep, trong dd sd lugng doanh nghiep nhd va sieu nhd ehiem mot vj tri dang ke. Cac doanh nghiep nay hien dang sddyng 50% lue lugng lao ddng cua nen kmh teva ddng gdp khoang 40% GDP hang nam. Tuy nhien, hien nay mdt trong nhdng khd khan Idn nhat cua cic doanh nghiep vda va nhd la thieu vdn, sd luong doanh nghiep nay tiep c i n duge vdn cua cac ngan hang thuong mai thudng ehi chiem khoing 30%.
Ket qua k h i o sat tren 10.000 DNNW do VCCI thUc hien trong nam 2019 cho thi'y, da sd cic doanh nghiep gap khd khan vetai chlnh. Cu the, neu nhU76% doanh nghiep Idn eua Viet Nam vay vdn duoc t d ngan hang thi ty le nay danh eho doanh nghiep vda la 72%, doanh nghiep nhd l i 60% va doanh nghiep sieu nhd chi d mdc 38%.
Sau khi dich benh Covid-19 bung phat, hau het doanh nghiep d cac nganh deu bi g i i m sut doanh thu t u y t h e o t i n h c h i ' t nganh hang, tinh hinh ve nguyen lieu, lao ddng, dau ra cua san pham... Doanh nghiep GTVT la mot trong nhdng nganh bi anh hudng nhieu do chiu tae ddng manh me cua bdi c i n h kinh te - xa hdi d tat c i cae linh vuc van t i i do lugng khach qudc te g i i m va khaeh trong nude cung buy chuyen nhieu, han che di lai trudc dien bien djch benh, van ehuyen hang hda gap khd khan do tinh hinh cam van xay ra.
Linh vuc hang khdng, neu djeh benh duge kiem soit trudc t h i n g 4, Cyc Hang khdng Viet Nam Ude tinh tdng thi trudng se dat 67 trieu khich (giam 15,4% so vdi nam 2019). Trong dd, eac hang hang khdng Viet Nam van ehuyen duge 12,7 trieu khach qude te (giim 28,3%)
va 35,3 trieu khieh ndi dja (giim 5,5%), tdng van ehuyen chi dat 48 trieu khacfi (giim 9,2% so vdi cung ky).
Linh VUc dudng bd, sin lugng van t i i hang hda dudng bd trong t h i n g 02 g i i m 6,4%, san lUgng hanh khaeh giam 16,3% so vdi t h i n g 01 v i g i i m 5,9% so cung ky nam 2019. Mot sd dia phuong bi i n h hudng Idn nhu Ha Ndi, O i Ning, TP.Hd Chi Minh. Dae biet d Khanh Hda, san lugng van chuyen khich van t i i du ljch g i i m tdi 70%...
LTnh vUe hang h i i , hoat ddng xuat nhap khau da giam manh vdi ly do nhieu thj trudng Idn hien nay nhu Trung Quoc sut giim, vi^c van chuyen h i n g hda tr^n dudng bien hay hoat ddng cua eic doanh nghiep, kinh doanh cang, kho b i i cung anh hudng theo. Trong ITnh vuc hang h i i , san lugng van tai hang hda giam 30% so vdl t h i n g 01 va g i i m 0,3% so vdi eung ky; sin lugng hanh khich g i i m tUong dng 17,8% v i 3,4%. Cac doanh nghiep van tai bien trong nude ddng trUdc nguy co thieu ngudn cung dau vao (nguyen v i t lieu) eho hoat ddng san xuat, kinh doanh...
LTnh vUc dudng sit, dUdng sat ndi dja bi anh hudng nghiem trgng vi hoat ddng du Itch, di lai cua ngUdi d i n giim.Dudng sit ed dae thu ddc dao, khdng the mdthem tuyen mdi, hanh khich d trong cac toa khep kin nen ngudi dan sg lay nhiem dieh trong eae toa. Theo thdng ke trong t h i n g 02, sin lugng hanh khich di dUdng sat giam 45% so vdi t h i n g 01 v i g i i m 47,4 % so vdi cung ky nam 2019.
2.2.1. Nhdng kho khan chu yeu md DNNW trong linh vdc GTVT gap phai khi dich benh Covid-19 bimg phdt tae dgng den nen kinh te- xd hgi
- Thd nhdt, kho tiep can van vay ngdn hang, cde quy ddu tu: Bieu kien de doanh nghiep tiep can dUOc vdn vay ngan hang theo Luit cic td chdc tin dung quy dinh l i phai kinh doanh ed lai trong 02 nam Hen tiep, ed tai san d i m bio, eung vdi phUong i n kinh doanh k h i thi, cy the... Vl vay, nhieu DNNW trong ITnh vUc GTVT khdng d i p dng du cac tieu chuan.
- Thd hai. ehda sddung hieu qua huy dgng von qua cdc eong ty tdi chi'nh, cong ty cho thue tdi ehinh: Vdi kha nang vdn cdn it khd ed the mua dUOc cic phuong tien van tai Idn, bao cao tai chinh chua minh bach thi eac edng ty cho thue tai chinh cd Ie la mdt eanh cda hd trg hieu q u i vdi nhdm doanh nghiep niy.
- Thd ba, kho khdn trong viec thi/e hiin minh bach cdc sde thue vd tnen khai dp dung hoa dan dien td. Quy djnh sd dung hda don dien t d da cd hieu luc t d ngay 01/11/2018, tuy ehua ed thdng tU hUdng dan va bieu mau ke khai, song doanh nghiep van ed the thuc hien theo phuong thde cu eho den thdi diem cudi cung ngay 01/11/2020. Cac DNNW trong ITnh vUe GTVT vdi sd luong hda dan khdng nhieu nen ehUa trien khai manh me ap dung hda don dien td, ddng thdi bd m i y ke toan d DNNW cdn non yeu ehua lam tdt duoc cdng t i e ke t o i n tai ehinh cua doanh nghiep.
- Thdtd. ldi nhuan kinh doanh bi sut gtdm:Th\ trudng
146
KHOA HOC CONG NGHE
g i i m sut sde cung cau lam anh hudng manh me den Igi nhuan cua doanh nghiep GTVT, do do i n h hudng den ngudn tai ehinh cua doanh nghiep.
- Thd ndm. cdc khodn no td khdch hang: Cac ddi tac, khach hang dang ng doanh nghiep GTVT xin gian ng vi chua ed nguon vdn de chi t r i .
- Thdsdu. chiphigia tdng: Sin xuat kinh doanh khd khan, nhu cau di lai cua ngudi dan g i i m do lo ngai vi dich benh Covid-19 l i m i n h hUdng den viec sin xuat kinh doanh eua doanh nghiep GTVT. Chi phi phdng chdng dich eung lam cho doanh nghiep GTVT tang ehi phi.
2.2.2. Phdn tich mot so nguyen nhdn ddn den nhdng kho khan ki'tren
Chinh sich ho trg vdn cho khoi DNNW ndi ehung va trong ITnh vUc GTVT cdn han che, nhu: ehUa phat trien dong bg, van dang trong qua trinh xay dung, h o i n thien, mgt sd co che, chinh saeh cdn cham thay ddi so vdi tinh hinh thuc te; mgt sd co ehe, chinh saeh tuy dUOc ban hanh nhUng van cdn chua hoan t o i n kha thi; n i n g luc t i i chinh cda cic djnh che tai chinh cdn han che, quy md edn nhd.
DNNW trong linh vUc GTVT chUa d i p dng duge d i l u kien vay vdn do nang luc tai chinh cdn han che, thieu vdn ddi dng; d u an, phuong an san xuat, kinh doanh thieu kha thi, san xuat t u phat, k h i nang hoan vdn thap. Cdng t i c hach toan ke toan thieu chuyen nghiep, thdng tin tai chfnh thieu minh bach, trong khi dd lai thieu tai sin d i m bao, han che k h i n i n g tiep can von tin dung ngan hang, quy dau tu.
Nang lUc q u i n ly, quan trj cua DNNW trong ITnh VUc GTVT cdn ed khiem khuyet va bat cap anh hudng nhieu den k h i nang quan tri san xuat kinh doanh, dUa cic phuong an tdi Uu cho sin xuat nen hieu qua sddyng phuong tien sin xuat chUa cao, dae biet cic tai sin thue t i l chfnh.
Bg may ke t o i n tai chinh trong DNNW trong ITnh VUc GTVT cdn non yeu anh hUdng den viec minh baeh bao eao tai chinh, anh hUdng den cdng tac q u i n trj cdng ng t d phia khach hang, ng khaeh hang khdng thu hoi kip thdi l i m i n h hudng den ngudn vdn cho hoat ddng san xuat kinh doanh cua doanh nghiep.
Dich benh Covid-19 bung phat anh hudng nghiem trgng den hoat ddng s i n xuat kinh doanh eua cic doanh nghiep GTVT. Dich vu van tai hanh khaeh, van tai hang hda deu bj sut g i i m nhung cic chi phi cd djnh, ehi phi luong cho nhan vien van hien hdu. Ben canh dd, cae chi phf phdng djch nhu ehi phf khd triing, trang bjcosdvat chat phdng dich cung p h i t sinh d i n g ke.
2.3. Oe xuat mot so gidi phap tai chi'nh thao gd kho khan cho cic D N N W trong ITnh vUc GTVT
Tren co sd thUc trang va nguyen n h i n ke tren, t i e g i i da de xuat 3 nhdm g i i i phap n h i m thao gd khd khan gidp cic DNNW trong ITnh vUe GTVT nhU sau:
2.3.1. Nhom thdnhdt: Ddy nhanh hodn thien co che chinh sdch, khuon kho phdp ly
- Can tiep tuc nghien cdu hoan thien chinh sieh
ve hd tro cho DNNW trong linh vUc GTVT tiep can cae nguon vdn tin dung t d cae dmh che tai chinh Nha nudc theo hudng chuyen nghiep, hieu qua; xay dung cd ehe hd trg theo hudng don g i i n hda ve thu tyc cho vay va dieu kien vay, tai sin bao dam;
- Xay dung djnh hUdng tang trudng tin dyng hang nam, nang cao chat lupng tin dyng, nham d i m bao cd mdt phan vdn cho DNNW trong ITnh vuc GTVT cd ehinh sach khuyen khich ngan hang thUOng mai tang ty le dU ng tin dyng cho DNNW trong linh vUc GTVT d mde cao;
- Vdi khd khan trUde mat cua cae DNNW trong ITnh vue GTVT trong bdi canh dich benh Covid-19, Ngan h i n g Nha nude phdi hgp vdi cic co quan lien quan can cung cap mdt sd gdi ehinh sach tin dyng hd trg, nhu ho tro thanh khoin, duy tri cho vay, mien giam lai suat cho vay, gian no, ndi Idng eic dieu khoin t r i ng, day nhanh q u i trinh va thdi gian xem xet eie don xin vay va g i i i ngan eac khoin vay, mien l i i qua han cac khoin vay... Ben canh do, can xem xet trien khai cae ehinh sach nhu gia han ndp thue, mien tien phat c h i m nop thue khi doanh nghiep da nop du thue, mien, g i i m thue xuat n h i p khau hang hda true tiep phye vy cdng t i c chdng dich.,.
2.3.2. Nhom thd hai: Ndng cao nang lUc cho vay cua cdc ngdn hdng, to chdc tin dung
- Xay dung quy trinh thu thip, khai thae thdng tin ve d i n h g i i tin nhiem cua khich hang, xem xet, day manh viee eho vay thdng qua tin chap, danh gia hieu qua va Igi nhuan cua cac dU an dau tU de ci'p vdn cho DNNW trong ITnh vUc GTVT
- Ket hgp nhieu san pham, dieh vu eung cap cho cic DNNW eung de ha lai suat eho vay, ho trg doanh nghiep q u i n tri hieu qua hon, nam bat cac dieu kien thi trudng day du hon, kip thdi hon.
- Chu ddng ngdi iai vdi DNNW trong ITnh vUe GTVT de danh g i i lai eac khoan no, eO eau lai ng, gia han ng, dao ng, Uu dai tin dyng cung doanh nghiep t h i o gd khd khin, phuc hdi sin xuat; phit trien hinh thdc thue tai chi'nh de gidp doanh nghiep nhanh chdng ddi mdi edng nghe.
2.3.3. Nhom thdba: Ndng cao ndng luc kinh doanh vd qudn ly cua DNNW trong Unh vUc GTVT
- Tii CO eau lai hoat ddng sin xuat kinh doanh phu hop vdi tinh hinh tai chinh hien cd va nang lue, sd trudng cua doanh nghiep GTVT; ehu dpng xay dUng dU an, phuong thde dau t u phu hop vdi nang lUe ve vdn, edng nghe va con ngUdi; nang eao nang luc de tiep can vdi ngudn vdn t d eac quy dau tU va cae quy khac eua Nha nude; lien he vdi quy bao lanh tin dung de de nghi b i o i i n h neu khdng cd tai sin the ehap;
- Ddi mdi he thdng quan tr; ndi bd, tang cudng edng tac phan tich, lap ke hoach chien luge, tang cudng q u i n ly tai chinh nham nang cao nang luc, sd dung ed hieu qua cac tai sin va tai san thue tai chinh eua DNNW trong ITnh vuc GTVT;
-Minh baeh van de tai chinh de sddung ngudn luc hieu qua hOn, g i i m thieu chi phf, rui ro eho ca doanh
147
KHOA HOC CONG NGHE
S6 05/2020
nghiep GTVT va ngan hang bang each nang cao cdng t i c ke t o i n tai chinh e i ve eon ngudi v i phuong tien ho trg;
- Nang eao kha nang phan tich t i i chinh, hieu rd tinh trang luan ehuyen ddng tien va van de t h i m hut vdn lUu ddng, nang cao hieu qua cac khoan thu, giam chi phi xd ly thanh t o i n , n i n g cao cdng tae quan tri edng ng khach hang; tan dyng ngudn vdn du thda ma van d i m b i o kha nang tiep can tien mat; quan ly chuoi cung dng hieu q u i , thanh toan an toan eho cie nha cung cap, tan dung uy tin cua ngudi mua de tiep can ngudn vdn nganhang;
- Cie DNNW trong ITnh vUe GTVT can bien thach thdc va khd khan trudc dien bien dich benh Covid-19 den nen kinh te - xa hdi thanh eo hdi; chu ddng nghien cdu tao san pham mdi v i ben vdng; can tim hieu hoan thien va day manh ap dyng van tai phdi hgp vdi kinh doanh thuong mai dien td; chuyen hUdng sang eae thi trudng khic nham giam sU phu thude vao thi trUdng Trung - Han; bd trf lao ddng hop ly, cho nghi phep luan phien de phdng ngda djeh benh va giam thieu chi phi hgp ly khi kinh doanh khd khan,
(2015), Gido trinh phan tich tdi chlnh doanh nghiep. NXE Tai chfnh.
Ngay nhSn b^i: 06/3/2020 Ngiy chap nhan dSng: 18/3/2020 NgUdri phdn bii|n: PGS. TS. Nguyen Van Oi^p
TS. Pham Thj Lan Anh
3. K^T L U A N
N i m 2020, dich benh Covid-19 bung phat vdi dien bien phdc tap i n h hUdng den toan bd nen kmh te the gidi ndi ehung va Viet Nam ndi rieng. Khd khan chdng chat khd khan, cie DNNW trong linh vUe GTVT c i n xay dUng cho minh phuong hUdng sin xuat kinh doanh hgp ly va phu hgp, can tim kiem thi trudng mdi kha thi; hUdng den minh baeh t i i chinh de ehu dgng tim den eac ngudn von doi dao t d ngan hang va eic quy tin dung khac nham g i i i quyet cic khd khan tai chfnh hien nay, ddng vdng trong thdi khd khan do djeh benh hoanh hanh.
Tai lieu tham khao
[1 ]. Nghi dinh so 39/201B/ND-CP ngdy 11/3/2018 cua Chinh phu.
[2]. Duong Hdu Hanh (2009), Quan tri rui ro xi nghiip trong nen kinh ti'todn edu - nguyen tacvd thuchanh, NXB.
Tai chinh.
[3]. GS. TS. Pham Quang Trung (2012), Gido trinh quan tri tdi ehinh doanh nghiep, NXB. Oai hoc Kinh te qude dan.
[4]. PGS. TS. Ngd Kim Thanh (2013), Gido trinh quan tri doanh nghiep, UXB.Dai hge Kinh te qudc dan.
[5]. PGS.TS. Vu Van Ninh (2015), Gido trinh Tai chinh doanh nghiep, NXB.Tai chfnh.
[6]. Nhdm nghien cdu eiia Vien Chien iuoc va Chinh sach tai chinh (2014), Ddnh gid tdc dgng eua ehinh sdch tdi khoa thiic day thi trddng, thdo gdkho khdn cho doanh nghiep giai doqn 2011 -2013. Sich Tai ehinh Viet Nam, NXB.Til ehinh.
[7]. GS. TS. Ngd The Chi, PGS. TS. Nguyen Trgng Co
