so SANH MLfC DO HOI NHAP THLfdNG MA' CUA CAC KHU VL/C CO SU THAM GIA CUA ASEAN VA HAM Y CHO VIET NAM
VU THANH Hl/CfNG*
NGUYEN THANH HAI*
Tom tdt: Sd dung ba nhom chi sd gom chi phi thuang mgi, ddng chay thuang mgi, sU da dgng hoa thi trU&ng vd ngdnh, bdi viit so sdnh vd ddnh gid mUc dp hpi nhdp trong thuang mgi cua ba khu vuc co sU tham gia cda ASEAN giai dogn 2015- 2017. Kit qud cho thdy mdi khu vUc co nhUng the mgnh riing trong hpi nhgp thUOng mgi. Trin phuang diin chi phi thuang mgi, khu vUc ASEAN cd mU:c dp hpi nhdp cao nhdt vi thue quan; khu vUc ASEAN-i-6 cd mUc dp hpi nhdp cao nhdt vi thai gian xuat nhdp khdu trong khi khu vUc ASEAN+3 co mUc dp hpi nhgp cao nhdt ve chi phi xudt nhgp khdu.
Trin phuang diin ddng chdy thUang mgi, khu vUc ASEAN co mUc dp hpi nhgp thuang mgi cao nhdt. Trin phi&jng diin da dgng hod, sU hpi nhgp cao nhdt thugc vi khu vUc ASEAN+6. TU nhUng phdn tich trin, bdi viit riit ra mpt so hdm y cho ASEAN vd Viet Nam di cd thi thuc ddy han nUa hpi nhgp thu&ng mgi, dem lgi lgi ich nhieu han cho cdc nUdc thdnh viin trong qud trinh hpi nhdp.
Tdt khoa- ASEAN, ASEAN+3, ASEAN+6, Viet Nam, hpi nhdp thuang mgi.
1. Gicfi t h i e u Australiava New Zealand, ASEAN dang dan trd thanh khu vUc ldn trong nen kinh Cac hiep dinh thUdng mai tU do (FTA)
vdi vai trd trung tdm la ASEAN dang trd td' toan eiu, mpt lien k i t kinh t l manh me vdi mflc dp tU do hda eao trong thUdng raai thanh npi dung quan trpng trong cac hoat ^, ^ ^ ^^^ ^ . ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^, ^^^^
dbng hoi nhap cua Cong dang kinh te ^rpng cua minh trong ban d6 thuong mai ASEAN (AEO.Vfli viec trd thanh mpt the giffl. Neu nam 2016, ASEAN chiem c6ng dong kinh te va ky ket sau FTA vfti 6,8% nhap khau va 7,2% xuat khau toan cac nUftc db'i tac g6m:Trung Quo'c, Han cau thi de'n nam 2017, nhflng con so nay Qub'c, Nhat Ban, An Dp, Hong Kong, da tang len tuong ilng la 7,1% va 7,5%(i).
« TS Vu Thanh Huong, *• NguySn Thanh Hai, Truilng Sai hoc Kinh te - DHQG Ha N6i
Vit Thanh Huang, Nguyin Thdnh Hai - So sdnh mdc dg hgi nhdp thUOng mgi... 41
Vdi da tang trudng nhU hien nay, dU bae dd'n n a m 2050, ASEAN se trd thanh n i n kinh te ldn thfl 4 the gidi'^'.
Tuy nhidn, vide ky k i t FTA mdt m a t m a n g lai n h i l u ldi ich v l kinh te', thflcfng mai, nhuiig mat khac, chinh sU khac bidt trong each tid'p can ki k i t cac FTA cd t h i tao ndn su b i t can dd'i v l mflc do hdi n h a p gifla cac khu vflc thUdng raai trong khudn khd ASEAN, khien cho ASEAN khdng dat ldi ieh tdi uu tfl cae FTA da ky ke't va thara chi giara ldi ich kinh t l eua cac khu vifc ASEAN+<3*. Trong thdi gian tdi, ASEAN khdng chi dflng lai d sau FTA tren ma cdn t i l p tuc t h a m gia ky k i t cac ETA khac. Do dd, viec nghidn cflu mflc do hdi n h a p cua cac khu vUc thUcfng mai vdi sfl dan xen cua cac FTA cd sfl t h a m gia cua ASEAN la c i n thid't d l giup tdi da hoa ldi ich cua cae FTA nay.
Hien nay, nghien eflu v l cae FTA trong khuon khd ASEAN chu yd'u danh gia mflc dd hdi n h a p thfldng mai eua tifng FTA ddn le ma ehfla cd sU so sanh, dd'i chid'u gifla cac khu vUc thUdng mai ldn hcfn vdi sif kd't hdp cua n h i l u FTA cung rapt Iflc nhfl ASEAN-i-3, A S E A N H - 6 . La rapt t h a n h vidn eua ASEAN, Viet Nam chiu a n h hfldng ldn tfl cac FTA ma ASEAN t h a m gia. Ni vay, d n phai cd nhflng nghidn eflu so sanh va danh gia mflc do hgi n h a p thfldng mai gifla eac khu vflc cd sfl t h a m gia cua ASEAN, giup Viet Nam xac dinh dUdc cac khu vifc tao dieu kidn phat trien va hdi nhap sau nha't, tfl dd t a n dung dflgc td't nha't cac cd hdi tfl cac FTA trong khudn khd ASEAN.
2. T o n g q u a n v e c a c FTA trong c a c k h u vi^c n g h i e n cvtxx
Nhan thay ldi t h i tfl viec tao ndn radt khu vUc tu do thUdng mai, ASEAN da ky k i t n h i l u FTA trdng ndi bd khu vflc va vdi cac nfldc ddi tac. Khdi d i u cho nd life hdi nhap thfldng mai cua ASEAN phai ke dd'n Khu vuc thuang mgi tu do ASEAN (AFTA) dfldc t h a n h lap n a m 1992 vdi cara kd't d t giam thud' xud'ng 0-5%, loai bd dan eac hang rao thue quan dd'i vdi da p h i n cac nhdra hang va hai hda hda thu tuc hai quan gifla eae nflde. Hgi nhap thfldng mai trong khu vflc ASEAN sau dd da dflgc nang d p thdng qua ATIGA. ATIGA la hidp dinh toan dien d i u tidn cua ASEAN dilu chinh toan bd thfldng mai hang hda trong ndi khd'i va dfldc xay dflng tren cd sd tong hgp cac eam k i t cat giam, loai bd t h u i quan da dfldc thdng nhat trong AFTA cung cac hidp dinh, nghi dinh thfl cd lien quan. ATIGA dflgc ky k i t vao thang 2/2009, cd hieu life tfl ngay 17/5/2010 vdi muc tidu xoa bo t h u i quan gifla cae nflde t h a n h vidn, xoa bd va hai hoa hoa cac hang rao phi thue' quan va nhilu cam k i t khac lign quan d i n quy t i e xuat xfl, thuan lgi hda thfldng mai, hai quan, eae tidu chuan va sU phu hgp, cac bidn phap vd sinh dich td, cac hang rao ky thuat trong thUdng mai...
Bgn canh hdi nhap ndi khdi, ASEAN cung ky kd't nhilu FTA vdi cac nUde dd'i tae chau A. Hiip dinh thuong mgi tU do ASEAN - Trung Qudc (ACFTA) vdi Hidp dinh v l ThUdng mai Hang hoa cd bidu life tfl thang 7/2005, Hidp dinh v l ThUdng mai Dich vu cd hieu life tfl thang 7/2007 va Hiep dinh ve d i u tU cd hidu life tfl thang
42 Nghiin cdu Dong Nam A, sd i5/2qil
2/2010 dflpe ky ket vdi mue tidu thid't lap khu vuc thUdng mai tu do gifla eac nfldc ASEAN va Trung Qud'e. ACFTA gom cae ndi dung v l tfl do hang hda, tu do dich vu va tu do dau tfl vdi cac cam kd't loai bd thue va hang rao phi thue vdi h i u hd't hang hda, tid'n tdi tfl do hda thfldng mai dich vu tren ta't ca hnh vflc, thid't lap cO che dau tu cdi md va lmh boat. Hiip dinh thuang mgi tU do ASEAN - Hdn Qudc (AKFTA) cd hidu life tfl thang 6/2007 trgn cd sd Hidp dinh khung va 04 Hiep dinh khac v l thfldng mai hang hda, thfldng mai dich vu va dau tu nham thuc day quan he thUOng mai va kinh tg', tu do hoa thUdng mai, tU do hoa dau tu va thu hep khoang each phat trien gifla ASEAN va Han Qud'e. Hiip dinh ddi tdc kinh ti todn diin ASEAN - Nhdt Bdn (AJCEP) cd higu Iflc tfl 1/12/2008 la mdt FTA t«an dign vdi nhuiig cam k i t d mflc dp sau n h l r a tie'n tdi thanh lap rapt khu vifc thUdng raai tU dd gifla ASEAN va N h a t Ban, dfla ASEAN thanh mot khu vflc san xuat chung vdi Nhat Ban, tao chudi lidn kd't cac khu vifc san xuat cua Nhat Ban vdi cac nUdc ASEAN. Cac cara k i t trong AJCEP hen quan dd'n thuong mai hang hda, dich vu, diu tU va hgp tac kinh te.
Hiep dinh thuang mgi tu do ASEAN - An Dp (AIFTA) b i t dau vdi hidp dinh khung v l Hop tac kinh te toan dien nam 2003, tren cd sd dd hai bdn tig'p tuc ki k i t Hiep dinh v l thuong mai hang hda (ed hidu life nam 2010), Hidp dinh v l thUdng mai dich vu (cd hieu life nam 2015) va Hidp dinh v l Dau t u (cd hidu life nam 2015) n h i m hinh thanh Khu vifc thUdng mai tU do ASEAN - An Do. Hiip dinh thi&mg mgi tU do
ASEAN Australia
(AANZFTA) la thoa thuan thUdng ni^i tUdng dd'i toan didn, bao gdm nhiSu c ke't v l thUdng mai hang hda, dich vu, quy t i c xua't xfl, thUdng mai didn tfl, tieu chuan ky thuat, thu tuc hai quan, giai 1"^^*^
tranh cha'p, chinh sach canh tranh, sd hCfu tri tud va hgp tac kinh te. Hiep dinh nay cd hieu life tfl ngay 1/1/2010. Gan day nhat, thang 11/2017, Hiip dinh thUang m^i tU do ASEAN - HongKong (AHFTA) da dUdc ky kg't. Hiep dinh dUpc ki vpng se hd trg cac nudc trong khu vflc cai thidn luat phap, thuc day md cfla thi trUdng, thuc day cdng bang va binh d i n g trong thUdng mai - dau tu va dem lai iihieu cd hdi hdn cho cac bdn.
3. Mufc d$ hpi nh|ip thi;fcAt^ m a i c u a cac k h u viic CO stf t h a m gia c u a A S E A N
3.1. Chi phi thi£ctng m,ai Chi phi t h u e q u a n
Trung binh trong giai doan 2015-2017, khu vUc ASEAN cd mflc thue thap n h a t vdi t b u l trung binh la 2,05% cho ta't ca cac hang hoa so vdi mflc 3,05 cua khu vUc ASEAN+3 va 3,28% cua khu vifc ASEAN-H6 (Hinh 1). T i t ca cac nhdm hang boa gdm nguydn vat lidu, hang hoa trung gian, hang hoa tieu dung va hang hoa vd'n cua khu vue ASEAN diu cd mflc thud' tha'p n h i t , trong dd t b u l eho hang hoa trung gian, nguygn vat lieu va hang boa vdn chi dao ddng tfl k h o a n g 1-2%. Khu vflc ASEAN+6 ed mflc thue cao n h i t trong nhdm hang hoa trung gian (3,71%) y^
hang hoa vd'n (1,80%), ehu ylu do mflc thue cua An Dp rat cao. Trong khi dd, khu vuc ASEAN+3 cd raflc thue cao n h a t ddi vd"
Vu Thanh Hucmg, Nguyin Thdnh Hai - So sdnh mdc do hgi nhdp thuang r 43 Hinh 1: Thu^ nh^p khau hang hoa trung binh cua 3 khu virc
giai doan 2015 -2017
/''[,
HanghoivSrii'' /
Hanghoa tieu diing
Tateahanghoa 6 00^' s-od^
> o o .
M
•;NguyenvatlieuHang hoa trung gian
Ngudn: Tinh todn cua cdc tdc gid co s& dU lieu WITS
nguydn vat lieu (3,29%) va hang hoa tieu dimg (5,36%) vi Han Qudc va Trung Qudc deu danh thue cao, dac bidt la Han Qudc.
Nhu vay, xet v l chi phi thue quan, khu vflc ASEAN cd raflc dp hpi nhap cao nha't trong khi hgi nhap tha'p nha't la khu vflc ASEAN+6. (Xera Mnh 1)
Xit vi thdi gian xudt nhgp khdu, hang hoa budn ban qua khu vifc ASEAN se phai chiu thdi gian dai nhat (Hinh 2). Trong khi dd, hang hoa budn ban qua khu vUc ASEAN+3 va ASEAN+6 chiu thdi gian xuat nhap khau v l tuan thu bidn gidi tUdng dUdng (42 gid dd'i vdi xuat khau va 54 gid vdi nhap khau). Khu vifc ASEAN+6 cd lgi the trong thdi gian tuan thu chflng tfl vdi ca boat ddng xuat khau va n h a p khau (39 gid vdi xuat khau va 41 gid vdi nhap khau so vdi con sd tfldng flng cua ASEAN la 59 gid va 60 gid). Dilu nay cd t h i giai thieh la trong khu vifc ASEAN,
nhieu nfldc cd cac thu tue xfl li chflng tfl xuat nhap khau phflc tap, rudra ra va n h i l u cdng doan, cdn mang tinh thu cdng, do dd mat k h a nhilu thdi gian d l cac doanh nghigp xuat nhap k h i u mdt Id bang qua Men gidi, dac bidt la Myanmar, Brunei, Campuchia**'. Vdi cac quo'c gia phat trien hdn, dae biet la Han Qud'e, NewZealand va Australia thi thdi gian tuan thu bidn gidi va chiing tfl kha t h i p , n h a t la trong thdi gian lam thu tuc hai quan va kiera tra thdng quan hang hoa, thdi gian de cac chflng tfl dfldc phe duyet.
Tuy nhign, cung can ghi n h a n nhiftig no life trong Men dai hoa bai quan cua ASEAN kM sd hdu cho thay khoang each trong thdi gian tuan thu bidn gidi gifla ASEAN, ASEAN+3 va ASEAN+6 tha'p hon nhieu so vdi khoang each trong thdi gian tuan thu chflng tfl (Xem binh 2).
Xit vi chi phi xudt nhgp khdu, hang
44 Nghiin cdu Ddng Nam A, s^
0/2011
Hinh 2: Thdi gian x u a t n h a p khau ciia 3 khu vyc' (gid)
Til 6i gian iiliap khau: Tiiau Hiii cliinigHr
Til 01 aiaii iiliap kliair Ttian tliii bieii ajcd
Tlibigiau xuat kliair Tiiaiithii cliimgtit
Tlioigiaii .\iiat khan. Tiiati Min bieiigioi
0 10 20 30 40 50 60 '^
HASEAN-hS "ASEAN+S A.SEAN
Ngudn: Tong hap cua cdc tdc gid tu World Bank (2019)
hoa budn ban qua khu vifc ASEAN+6 se phai chiu chi phi cao n h i t khi tuan thu cac quy dinh bidn gidi trong khi khu vifc ASEAN +3 cd cM phi tuan thu bidn gidi thap nhat (Hinh 3). Dieu nay la do cM pM tuan thu bign gidi vdi hang boa xuat nhap khau qua Australia va New Zealand r a t cao so vdi raat b i n g chung cua cae nude khac trong kM cM pM cua Nhat Ban va H a n Quo'c lai kha tba'p*^\ Khu vUc ASEAN+3 cung cd cM pM tuan thu chflng tfl xuat khau tha'p nhat. CM pM tuan thu chflng tfl nhap khau cua khu vue ASEAN+3 va ASEAN+6 kha tUOng dUOng nhau: 98 USD vdi ASEAN+6 va 99 USD vdi ASEAN+3. Khu vUc ASEAN cd cM pM tuan thu chflng tfl cho ca boat ddng xua't nhap khau cao nha't. Dieu nay kha phu hdp vdi cac phan tich ve thdi giem tuan thu chiifng tfl cua khu vifc ASEAN.
Nhu vay, xet v l thdi gian thuong raai.
khu vUc ASEAN ed mflc dd hdi nhap thap nha't va ASEAN+6 cd mflc dd hdi n h a p cao nha't. Trong khi dd, xdt ve chi pM thfldng mai, khu vflc ASEAN+3 cd mflc dp hdi nhap cao n h i t . (Xem Mnh 3)
3.2. Dong chdy thi£<mg mgi ASEAN la khu vflc cd mflc dd hdi nhap trong thfldng mai cao nhat vdi chi sd md cfla, cM sd ddi xflng va cM sd md cfla dilu chinh tflOng flng la 90,66; 5,81 va 48,15 (Bang 1). Trong kM dd, khu vUc ASEAN+6 cd mflc dd hdi nhap tha'p nhat. iVEot d i l m dang Iflu y la ca 3 khu vflc diu cd eM so ddi xflng tha'p, trong dd ASEAN+3 va ASEAN+6 cd chi sd am, the hidn mflc dd hgi nhap thflong mai t h i p hdn mflc trung binh cua the' gidi. (Xem bang 1)
ASEAN la khu vflc cd mflc dp hgi nhao thuong mai cao nha't, chu yd'u do cac nude
Vu Thanh Huang, Nguyen Thdnh Hai - So sdnh mdc do hgi nhdp thuang mgi... 45
Hinh 3: Chi phi xudt nhSp khau cua cac khu virc FTA*'* (USD)
Cliiphiiiliiipkhaiv Tuan thu diiingtn Chiphiuhapldiiiu:TiiaiitMbieiigioi Chipliixnatldiaii;Tuautluidiimgtu Chi phixiiat khan: Tuan tlul bien ^oi
0 50 100 150 200 250 300 350 400
«ASEAN+6 B ASEAN+3 "ASEAN Nguon: Tdng hgp cua cdc tdc gid tic World Bank (2019)
Bang 1: Chi so dong chay thuong mai trung binh cua ba khu VIJC giai doan 2015-2017
Khu virc ASEAN ASEAN+3 ASEAN+6
Chi so mo- c m (TO) 90,66 42,10 40,22
Chi so doi xirng (SO) 5,81 -31,27 -35,19
Chi so mo" cira flieu chinh (DO)
48,15 30,84 30,92 Ngudn: Tinh todn cua cdc tdc gid tie ca sa dU lieu cua TradeMap vd World Development Indicators
ty trpng xuat nhap khau k h a cao so vdi GDP, gdp phan tao ndn mdt khu vflc thflcttig mai kha phat trien. Tuy nMen, so vdi mflc tnmg binh cua the gidi, hdi n h a p thuong mai trong ndi bd cac nfldc ASEAN cao hcfn khdng nMeu (cM so' dd'i xfl^g la 5,81%). Dieu dd cho t h i y cac nude ASEAN ein day raanh hdi nhap thUdng mai hdn nfla trong thdi gian tdi. Ngoai ra, trong khu vUc ASEAN, ben canh mdt so' nUdc cd cac cM sd ddng chay thUdng mai ldn nhU Singapore, Viet Nam, Malaysia va Thai Lan, cdn tdn tai mdt so nUdc cd chi so ddng chay thUdng mai rat t h i p nhU Lao,
Myanmar, Indonesia va PMlippines. CM so dd'i xflng cua cac qud'e gia nay am, the Men cd mfle dp hdi nhap thfldng mai thap hdn so vdi p h i n cdn lai cua the gidi.
Vdi khu vflc ASEAN+3, nguyen nhan chu yd'u lam cho khu vflc nay cd cac ehi sd ddng chly thfldng mai t h i p la do sfl hdi nhap eua Nhat Ban vao thfldng mai khu vflc cdn thap. Sfl hpi nhap cua An Dp va Australia vao thfldng mai khu vflc cung thap, la nguydn nhan cMnh lam cho khu vifc ASEAN+6 cd mflc dd hdi nhap thap nhat. Trong 16 nfldc, Nhat Ban, Australia va An Dd cd cM sd md efla thap nhat;
46 Nghien ciiu Bong Nam A. so^ 0/2O19_
Bang 2. Chi so thj trirdng nroTig dirong va Chi so nganh tirong dirffng trung binh cua cac khu vyc giai doan 2015-2017
Khu vuc Brunei Campuchia Indonesia Lao Malaysia Myamnar Philippines Singapore Thai Lan Viet Nam Han Quoc Nhat Ban Trung Quoc An Do
Australia New Zealand ASEAN ASEAN+3 ASEAN+6
Chi so thi trtroTig tuong duong (EMr)
8,81 12,75 14,51 4,34 13,95 5,38 12,39 16,00 15,98 12,35 11,73 11,92 20,57 25,18 9,00 11,84 11,65 12,36 12,92
Chi so nganh tuong du-ong (ESM,)
2,67 10,70 15,56 15,53 8,03 12,98 7,04 6,49 13,19 9,26 9,86 12,65 10,15 12,12 13,41 21,24 10,15 10,32 11,30 Nguon: Tinh todn cua cdc tdc gid tir ca s& die lieu TradeMap
Myanmar, Nhat Ban, An Do cd chi sd dd'i xfliig tha'p nha't va Nhat Ban, Ue, An Dp cd cM sd md cfla dieu chinh thap nha't.
3.3. Da dang hod ve thi triidng vd ngdnh
Mflc dp va chat lugng hdi nhap thUdng mai eua mot qud'e gia hay khu vifc cdn phu thudc nhilu vao sif da dang trong hdi nhap, the hidn thdng qua sif da dang v l dd'i tac va sU phong phu trong hang hda trao doi. (Xem bang 2)
Ve chi sd thi trU&ng tuang duang, khu vUc ASEAN+6 cd mflc do hgi nhap cao nhat vdi cH sd trung binh giai doan 2015 - 2017 la 12,92 (Bang 2). Khu vUc ASEAN cd mfle dp hdi nhap t h i p nhat vdi chi sd dat 11,65 trong cung giai doan. Tuy nMdn,
vide phan tich sau hdn cM sd' thi trfldng tfldng dfldng cua tifng qudc gia giflp dfla ra bflc tranh rd net hon v l sfl hdi n h a p cua mdi khu vflc.
Mac du ASEAN cd mflc do da dang hoa thi trfldng tha'p nhat, dat 11,65 trung binh trong giai doan 2015-2017 nhung ragt sd nudc trong ASEAN cd mfle do da dang hoa rat cao, cao hdn mflc trung binh cua ASEAN+6. Cu the Singapore cM sd thi trfldng tfldng dfldng dat 16,00; Thai Lan 15,98; Indonesia 14,51 va Malaysia 13 95 Ngflgc lai, mdt sd nudc cd chi so thi tnfdng- tuong duong rat thap nen da lam cho mfle do da dang hoa thi trUdng cua ca khu vuc ASEAN tha'p nhu Lao vdi 4,34; Myanmar 5,38 va Brunei 8,8. Ba qudc gia nay khdn?
chi cd kim ngach thucfng mai tha'p jxia, chn
Vu Thanh Hucfng, Nguyin Thdnh Hai - So sdnh mdc do hgi nhdp thuang mgi... 47
phu thudc ldn vao thfldng mai vdi mdt sd nfldc, dan de'n mflc dd hdi nhap thfldng mai kem. Vi du hai ddi tac ldn nhat eua Lao la Thai Lan va Trung Qudc cMd'm den 80%
nhap khau va 68% x u i t khau cua Lao; hay vdi Myanmar, Thai Lan va Trung Qud'e cMd'm dd'n 54% xua't khau trong kM Trung Qud'e va Singapore cMem 48% nhap khau cua Myanmar*^'. Nhfl vay, cd sfl chdnh lech ldn trong mflc dp da dang hoa thi trfldng cua cac nfldc ASEAN.
Vdi khu vflc ASEAN+3, chi sd thi trfldng tfldng dfldng la 12,36. Tuy nhidn, trdng 3 nfldc Trung Qudc, H a n Qud'e, Nhat Ban thi chi ed Trung Quo'c la cd mflc chi sd thi trfldng tfldng dfldng cao, dat 20,57. CM sd nay cua H a n Qud'e va N h a t Ban cM tflOng dflcfng vdi raflc trung binh cua ASEAN. Tfldng tu, khi md rpng r a khu vUc ASEAN+6, An Dp cd mflc do da dang hoa thi trfldng cao nhat, dat 25,18%
trong kM Australia va New Zealand cd mflc do da dang hoa thi trfldng tha'p. Chi sd nay cua Australia la 9,00 va cua New Zealand la 11,84.
Nhfl vay, xet ve cM sd da dang thi tnfdng, ASEAN+6 la khu vflc cd mfle dp md cfla eao n h i t va ASEAN la khu vflc cd mflc dp md efla thi trfldng t h i p nhat. Tuy nMdn, CO sfl chdnh Idch ldn gifla cac qudc gia trong mflc dp da dang hoa thi trfldng. Cac nfldc da gdp phan dera lai raflc dp hdi nhap cao la Singapore, Thai Lan, Indonesia, Malaysia, Trung Qud'e va An Dd.
Ve chi sd thi tru&ng ngdnh tuang duang, khu vflc ASEAN+6 cd raflc dp hdi nhap cao nhat vdi cH sd trung binh giai doan 2015 - 2017 la 11,13. Khu vflc ASEAN cd mflc do
hdi n h a p thap nhat vdi cM so thi trfldng tfldng dflcfng dat 10,15 trong cung giai doan. Tflcfng tfl nhU cM sd thi trUdng tUcfng dUdng, cd SLf chenh lech ldn trong cM sd nay gifla cac qudc gia.
ASEAN ed mflc dd da dang hoa thi trfldng nganh thap nhat. CM sd thap cua ASEAN chu ylu la do eae nfldc nhU Brunei, Singapore, Philippines, Malaysia va Viet Nam ed mflc dd da dang hoa hang hoa trong thUdng mai tha'p, cdn phu thudc vao mdt sd nganh chu chdt trong thfldng raai.
Vi du vdi Vidt Nam, ba nhdm nganh x u i t khau ldn n h a t cMe'm 48% tong kim ngach xuat khau va ba nhdm nganh nhap khau ldn n h i t chiera 46% tdng kim ngaeh nhap khau trong n a m 2017. Con so tfldng tfl vdi Singapore la 60% va 64%'^\ Ngflde lai.
Thai Lan, Indonesia va Lao cd mflc do da dang hoa nganh trong thflong mai kha cao va t h a m cM cao hon nMlu so vdi mflc trung binh cua ASEAN+6. Chi sd thi trfldng nganh cua Thai Lan la 13,19;
Indonesia la 15,56 va Lao la 15,53.
Vdi khu vflc ASEAN+3, cM so thi trfldng nganh tfldng dfldng la 10,32. Trong 3 nfldc Trung Qudc, Han Quo'c, Nhat Ban tM Nhat Ban cd mflc dd da dang boa nganh cao n h i t . CM sd thi trfldng nganh cua Trung Qudc va Han Qud'e cM tflong dflong vdi mflc trung binh cua ASEAN. KM rad rdng ra khu vflc ASEAN+6, New Zealand cd mflc dp da dang hoa thi trfldng nganh cao nhat (21,24), tiep dd la Australia (13,41).
Nhu vay, xdt ve cM sd da dang thi trudng, ASEAN+6 la khu vifc cd mflc dp md cfla cao nhat va ASEAN la khu vflc cd mflc dd rad cfla thi trUdng thap nhat. Cd sU
Nghien cdu Dong Nam A,_sd^ 5/2019
chdnh lech ldn gifla cac qud'e gia trong mflc dp da dang hoa thi trfldng. Cac nfldc da gdp phan dem lai raflc do hgi nhap cao la New Zealand, Indonesia, Lao, Austraha va Thai Lan. Ngflgc lai, nhuiig nflde cd mflc do da dang hoa thi trfldng nganh tha'p nha't la Brunei, Singapore, PMlippines, Malaysia, Viet Nam va Han Qud'e.
4. Kd't l u a n v a m p t s o h a m y K i t qua phan tich va so sanh mflc do hdi nhap thUdng mai gifla ba khu vUc cd sU tham gia cua ASEAN cho tha'y mdi khu vUc cd nhifng the manh ridng trong hgi nhap.
Trin phUang diin chi phi thuang mgi, khu vifc ASEAN cd mflc dp hdi nhap thuong mai cao nhat vl ehi pM t b u l quan; khu vUc ASEAN+6 cd mflc dp hdi nhap thfldng mai cao nhat ve thdi gian xuat nhap khau trong kM khu vflc ASEAN+3 cd mflc do hdi nhap thUdng mai cao nha't xet ve cM pM xuat nhap khau. Trin phuang diin dong chdy thuang mgi, khu vUe ASEAN cd mflc do hgi nhap thUdng mai eao n h i t vdi cM so md efla, cM sd dd'i xflng va cM sd md cfla dilu cMnh dat gia tri cao nha't va cao hdn rat nMeu so vdi hai khu vyc cdn lai. Trin phuang diin da dang hod, sfl hdi nhap thflong mai cao nhat thugc ve khu vue ASEAN+6 kM ea cM sd da dang hoa thi trfldng va da dang hoa nganh cua khu vUc nay dat gia tri eao nhat trong giai doan 2015-2017. Tfl nhCftig phan tich trdn, bai vid't rut ra mdt sd ham y cho ASEAN va Viet Nam d l ed t h i thue day hdn nfla hdi nhap thflong mai, dem lai lpi ich nhieu hdn cho cac nflde thanh vien trong qua trinh hdi nhap kiiih t l qudc t l .
mai cua khu vifc ASEAN chu ylu ^^ ^^
la sfl hdi nhap trdn kMa canh cit giai" '^^^
hang rao thud' quan. Hdi nhap vl hang pM thue quan cdn yeu, d i n dd'n cJn P thdi gian thfldng mai gifla cac nfldc trong khu vflc cdn cao. Ben canh dd, mang Ifldi ke't nd'i thfldng mai cua ASEAN vdi t h i gidi cdn thap, sfl da dang hoa v l thi trfldng edn d mfle thap va phu thudc vao mdt vai hub thfldng mai trong khu vflc nhfl Singapore, Viet Nam, Thai Lan, Indonesia va Malaysia. Tudng tfl, sfl da dang hoa cua ASEAN trong thflong raai theo nganh cdn tha'p. Do dd, ASEAN cin: thd nhdt, d l nang cao sfl da dang hoa v l thi tnfdng, ASEAN can tiep tue day m a n h hdi nhap vdi eac nude ddi tac +3, dac bidt vdi Trung Qudc va song song vdi vide rad rdng sang cae nUde do'i tac +6, dac bidt vdi An Dd.
Trong bdi canh cMd'n traiih thfldng mai My - Trung ed nhOiig dien bien bat on, khd ludng trudc va xu hUdng dich chuyen diu tu, thUdng mai cua khdng cM My ma cdn nMlu nUde khac tfl Trung Qudc sang An Dd, tM vide d i y m a n h hgp tac thfldng mai vdi An Dp cang trd ndn quan trpng hdn.
ThU hai, de tang sU da dang v l thUdng mai theo nganh va tfl dd tang su ehdng chiu cua ASEAN trUde nhCtng cfl sic v l kinh te, ban than cac nfldc vd'n dfldc coi la cae dd'i tac thUdng m a i ldn trong ASEAN nhU Singapore, Viet Nara va Malaysia nhung hien nay chi sd da dang hoa nganh rat thap can rad rgng va da dang hoa cae nganh hang va san p h l m xuat nhap khau Cac nUdc trong khu vflc ASEAN cln ^g dang hoa hdn trong thfldng mai vdi Nhat
Vu Thanh Huang, Nguyin Thdnh Hai - So sdnh mdc do hoi nhdp thuang mgi... 49
Ban - qudc gia cd cM sd' da dang nganh thUdng mai cao. D i n g thdi, can chfl trpng hdn dd'n hai thi tnfdng phat trien va cd tinh da dang nganh cao la Australia va New Zealand. Thd ba, khu vflc ASEAN+6 cd r a t nMeu ldi t h i trong hdi n h a p thflcfng mai vdi cH sd da dang hoa cao va thdi gian thfldng mai t h i p . Do dd, vide xay dflng dflgc rapt mang Ifldi thfldng mai trong ea khu vflc ASEAN+6 se raang lai mflc dd hdi nhap thfldng mai td't hon cho ASEAN, giup ASEAN tang k h a nang ehd'ng chiu trfldc nhiJng cu sdc kinh t l thdng qua t a n g sU da dang ve thi trUdng va nganh. D l thUe Men dupc dilu nay, ASEAN ndn t i l p tuc kign tri theo duoi vide k i t thuc dam phan Hiep dinh ddi tae kinh te' toan didn khu vUc (RCEP) de tao duge mgt thi tnfdng chung gifla cae nfldc ASEAN+6. ASEAN cung can cd nhflng nd life d l thue day Nhat Ban, Austraha, An Dp, Han Qud'e t h a m gia hcfn nfla vao mang Ifldi thfldng raai khu vflc vi day deu la cac dd'i tac thfldng mai ldn t r e n the gidi, nhiftig cac nUdc nay dang quan tam dd'n cac thi trudng khae tren t h i gidi hon la khu vifc ASEAN. Day cung la nhOiig nUdc cd n i n kinh t l ldn manh, thUdng raai phat trien, viec Hen k i t chat hdn se giup ASEAN cd thdm eae thi trfldng t i l m nang.
Cac nfldc ASEAN cung can cd cac chinh sach de hd trd Lao, Myanmar tang efldng nang life thfldng mai trong khi thuc d i y Indonesia va PMhppines quan tam nMlu hcfn dd'n thi trfldng thfldng raai ndi khd'i.
Ddi v&i Viet Nam, c l n cat giam hang rao pM t h u i quan ea ve thdi gian va cM pM, tid'p tuc cai tid'n thu tuc xuat nhap khau, ddn gian hoa cac quy trinh x u i t
n h a p k h i u va tang efldng ap dung edng nghd n h l r a xfl li ho so xuat nhap khau nhanh chdng hdn. Ngoai ra, cMnh phu ndn d i y raanh cac chfldng trinh thfle day xuc tid'n thfldng mai nham hUdng vao eae thi trUdng nhu Australia, Han Qud'e, An Do, N h a t Ban., d l giup cac doanh ngMep da dang boa thi tnfdng va nganh hang xuat n h a p k h i u . Vdi cac doanh ngMep, kM xuit khau sang cac thi trUdng, cln nam dflgc nhiing UU t h i cung nhU nhflgc dilm cua tflng nhdm thi trfldng de Ifla chpn dfldc thi trudng tdi flu. Vdi nhiJfng nhdm hang hoa t h u i suat ddng vai trd chu chdt trong quyd't dinh x u i t n h a p khau, cac doanh ngMdp cd t h i UU tien hdn vao thi tnfdng ASEAN, c l n t a n dung mflc t h u i suat tha'p trong ASEAN d l day manh thfldng mai, dae bidt la vdi nguygn vat ligu va hang hoa trung gian. Trong kM dd, cd the tan dung mfle thue thap cua ASEAN+3 va ASEAN +6 ddi vdi hang hoa vd'n d l day m a n h xuat k h i u nhdm hang nay. Vdi nhOiig nhdra hang ma thdi gian x u i t nhap khau gifl vai trd trpng ye'u quyd't dinh t h a n h cdng, cac doanh ngMep lai c l n phai UU tidn hon ddi vdi thi trudng nhfl Austraha, New Zealand. Vdi nhflng hang hoa ma cM pM thUdng mai ddng vai trd quan trpng, eac doanh ngMep lai c l n xem xet trfldc h i t de'n thi trfldng dd'i tac +3 cua ASEAN nhfl Han Qudc, Nhat Ban. Cae doanh ngMdp cung can n a m b i t , cap nhat thdng tin vl FTA de chpn Ifla thi trfldng hdp li, chu trgng cae nganh Viet Nam dang cd the raanh xuat k h i u nhflng dong thdi can da dang hoa san pham trong cMnh cac nganh eung the manh. Cud'i cung, giai phap cdt ldi va dai
50 Nghien cdu Dong Nam A^_s^ 5/20l9_
h a n d l nang eao Mdu qua cua boat ddng hdi nhap thucfng mai chinh la viec cac doanh ngMdp c l n tid'p tuc tang nang luc san xuat, nang cao chat lUdng san pham de tang nang life canh tranh trdn thi trUdng qudc td'./.
- Tuan thu chflng tfl: Bao gom chi pW « dugc, chuan bi, xfl ly, xuat trinb va n^P chflng tfl (tif kho cua ngUdi xuat khau kho ciia ngUdi nhap khau) ITC, 2018, tldd.
ITC, 2018, tldd
TAI LIEU THAM KHAO CHU TfflCH
1. ITC,2018, Casd dU lieu Trade Map, Trung tam Thuong mai qudc te (ITC).
2. Tran Tuan Anh, 2017, 50 ndm ASEAN: Vi mpt nen kinh ti ASEAN hgi nhgp, gdn kit, tang trudng cao vd phdt trien ben vUng, (Truy cap ngay 10/6/2018).
3. Gassing, James & cong sU, 2010, Bdnh gid tdc dpng cda cdc hiep dinh thUang mgi tU do doi vdi kinh ti Viit Nam, Ha Ngi:
MUTRAP III.
4. Word Bank, 2019, Doing Business 2019:
Training for Reform, Washington D.C:
Intemational Bank for Reconstruction and Development, WB.
5. Tudn thU biin gidi: Bao gom thdi gum di CO dugc, chudn bi vd npp cdc chdng tic trong suot qud trinh xU ly hdng din cdng vd biin gidi, thu tuc hai quan vd kiem tra hdng hod (tu kho cda ngudi xudt khdu din cdng xudt khdu)
Tudn thu chUng tU: Bao gom thdi gian de CO dugc, chudn bi, x& ly, xuat trinh vd npp chUng tu (tu kho cUa ngUdi xudt khdu din kho cda ngUdi nhgp khdu)
6. World Bank, 2019, tldd.
7. - Tuan thii bien gidi: Bao gom cbi phi de CO dupc, chuan bi va nop cac chflng tfl trong suot qua trinh xfl ly hang den cang va bien gidi, chi phi thu tuc hai quan va kiem tra hang hoa (tif kho cua ngudi xuat khau den cang xuat khau)
1 Tran Tuan Anh, 2017, 50 nam / I ASEAN: Vi mpt nen kinh te ASEAN hgi nhgp, gdn kit, tang trudng cao vd phdt triin bin vitng, (Truy c§p ngay 10/6/2018).
2. Arribas, I v ^ , Perez Francisco, Tortosa- Ausina, Emili, 2006, Measuring International Economic Integration:
Theory and Evidence of Globalization, Valencian Institute of Economic Research, University of Valencia.
3. Bou#t, Antoine, Cosnard, Lionel, Laborde, David, 2017, Measuring Trade Integration in Africa, Journal of Economic Integration,Vol.32, No.4, 937-97.
4. Gassing, James&cgng sU, 2010, Ddnh gia tdc dpng cda cdc hiip dinh thUang mgi tU do ddi vdi kinh ti Viit Nam, Ha Ndi;
MUTRAP III.
5. lapadre, Lelio& Luchetti, Francesca (2009), Trade regionalization and openness in -Africa, EUI Working Papers No. RSCAS 2010/54. Italy: European University Institute
6. ITC,2018, Ca sd di£ lieu Trade Map, Trung tam Thucmg mai qudc te (ITC).
7. OECD, 2005, Measuring globalisation:
OECD Handbook on Economic Globalisation Indicators, Paris- Organization for Economic Cooperation and Development.
8. Word Bank, 2019, Doing Business 2019- Training for Reform, Washington D C- Intemational Bank for Reconstruction and Development, WB.
