CHfNH TR! - AN NINH Qu6c ji
Xu hu'O'ng hoa binh, ho-p tac va phat trien tren the gio-i hien nay va anh hu'O'ng doi vai Viet Nam
PGS.TS. LE MINH QUAN*
Hoa hmh.hap tac va phat trien la xu hu&ng chiing. clang diht va trong mqi linh vi/c cua d(/i song xd hoi, tniac het la kinh te vd chinh tri. thii hut sit quan tarn ciia tdt ca cdc nimc tren the gidi hien nay. (J nJmng nnic do khdc nhait, hoa hinh la dil'ii kien, hop tdc Id phuong thirc vd phdt trien Id mijc tieii hm'rng tdi cua tdt ca cdc cpidc gia - dan toe hien nay. Day Id mot xu huvng phdt trien c6 tinh khdch quan cua lich su- durmg dgi. do sir ket thuc cua Chien tranh Lgnh. sir phdt trien mqnh me cua khoa hoc - cong nghe. todn cdu hoa vd nen kinh te tri thuc... mang Iqi. Hoa hinh. hop tdc vd phdt trien dang dien ra vdi nhCmg noi dung vd hinh thuc ngdy cdng phong phu.
da dang. Vuot qua nhCmg thdch thuc. tranh thu nhung thai ar do xu hudng nay too ra vi muc tieu phdt trien Id trdch nhiem cua tdt ca cdc nu-dc. nhdt Id cdc nude da'\^
phdt trien. trong do cd I let )>'am chung to.
1. Xu huang hoa binh. hop tac va phat trien la mot xu huang chinh tren the giai hien nay.
Xu huang van dong va phat trien khach quan nay chua dung nhung noi dung khac nhau la hoa binh. hgp tac va phat trien. nhung noi dung nay c6 moi quan he bien chiing vai nhau. Trong do. hoa binh dugc .xem la tien de. la dieu kien.
la moi truang xa hoi on dinh cho qua trinh hop tac. lien ket cho phat trien; hcTp tac dugc xem la phuong thuc. phuang phap va bien phap de xac lap. duy tri hoa binh. tim kieni va khai thac cac nguon luc cho phat trien; phat trien la muc tieu huang tai cua hoa binh \ a hgp tac. phat trien cung la tien de. dieu kien de xac lap \ a du\ tri hoa binh va hgp tac.
Tuy nhicMi. can tha>' tinh phiic tap. tham chi la tinh hai mat Irai ngugc nhau cua tinh hinh the giai. Mot mat. hoa binh. hgp tac \ a phat triC-n la
>eu cau \ a moi quan tarn cua the giai. la su thong nhat \a dong thuan trong nhan thuc va hanh dong cua cac dan toe; mat khac. \ ice bao dam hoa binh
\a dat tai muc tieu phat trien lai hoan toan khong de dang trong mot the giai da> mau thuiin. chua chat nhieu \eu to bat on. bien dong kho lucmg va thach thiic ga\ gat nhu hien na\.
2. Khoa hoc - cong nghe nga> cang tro thanh luc lugng san xuat true tiep. tri tue hoa lao dong nga> cang tro nen pho bien da lam tang nhu cau
\ a kha nang du\' tri hoa binh. tang cucrng hrrp tac \ a thiic da\' phat trien a cac cap do ca nhyn.
xa hoi. quoc gia \ a quoc te. Su phat trien cua khoa hoc - cong nghe hien dai. dang lam bien doi manh me tat ca cac ITnh \ u c cua dai song xa hoi buoc cac quoc gia \ a ca cong dong quoc te phai CO nhung tha\' doi trong cac ITnh \ uc quan Iv kinh te \ a xa hoi .
*fl()c \ ien Chinh trj - Hiinh chinh ciuoc j;iii Ho C h i M i n h
' Mot plurong lluic quan l_\ moi cua nha nuoc daiii; limli thanh la chinh phu dicn tu C'liinh phu dicii lu sc tao
Ntidng van de KINH TE VA CHINH TR! THE GlOl So 1 (153) 2009-
Xu hu-ong hoa binh, hgp tac va phat t h i n th§ giai. Le Minh Quan
Nen kinh te thi truang tra nen pho bien, lam gia tang nhu cau ve cung ung von, cong nghe va lao dong. gia tang nhu cau ma rong thi truang va tim kiem Igi nhuan. gia tang nhu cau ve on djnh. hgp tac va canh tranh. Vai kinh te thi truang da tra nen pho bien nhu la bieu hien cua van minh nhan loai, thi huong chii yeu ciia the gioi la tranh dua kinh te tren tinh than hgp tac va xay dung han la doi dau. xam luge va thon tinh.
Nen kinh te tri thuc dang hinh thanh vai nhiing dac diem chii yeu nhu thong tin. tri thuc tra thanh nguon luc hang dau ciia luc lugng san xuat; su dung va quang ba tri thuc ngay cang tra nen pho bien; ca cau kinh te thay doi theo huang gia tang cac nganh dich vu; hinh thanh phan cong lao dong toan cau vai cau tnic mang;
toe do phat trien nhanh, hieu qua kinh te Ion;
phat trien, khai thac nguon luc con nguai tra nen chu yeu... Kinh te tri thuc la ca hoi de xu huang hoa binh. hgp tac va phat trien tra nen manh me han.
Toan cau hoa kinJi te dang tac dong va loi cuon tat ca cac nuoc tham gia vai thai ca va thach thuc.
mat tich ciic va tieu cue, vua hgp tac vua dau tranh. Toan cau hoa kinh te thiic day xu the hoa binh. hgp tac va phat trien; lam tang su phu thupc Ian nhau giua cac quoc gia. dan toe.
Ve chinh tri, su cung ton tai cua cac xu huang chinh trj tren the giai hien nay cho thay tinh da dang ciia dai song chinh tri the giai va do vay, su tiep xiic. giao luu \'a doi thoai giila cac xu huang nay la mot yeu cau khach quan.
Su ket thiic ciia Chien tranh Lanh va su thay doi ve dia kinh te va dja chinh tri dang chuyen dai song chinh tri - xa hoi quoc te tu trang thai doi dau sang trang thai vua hgp tac vua dau tranh trong quan he giua cac he thong chinh tri - xa he)i khac nhau'.
dieu kien cho viec quan ly va du\ tri trat tu - an toan xa hoi CO hieu qua hon. Cac quoc gia - dan tpc ngay cang CO dieu kien tham gia vao qua trinh giao luu. hoi nhap quoc te. niiat la hoi nhap kinh te quoc te. Tien trinh dan chu hoa \a hoi. dan chu hoa chinh tri, cai each the che nha nuoc \a phap luat di.roc thuc day.
Til nhung thap k\ cuoi cua the ky XX tro' lai day, chu imhTa tu lian da chusen tit hinh thai c6 dien a cac the
Ve xa hoi. nhu cau phoi hgp giiia cac nuac trong \iec giai quyet cac van de xa hoi tren quy mo toan cau nhu gia tang dan so. phan cue giau - ngheo. ngheo doi. benh dich. te nan xa hoi, 6 nhiem moi truang. moi sinh, bien doi khi hau
\ a can kiet tai nguyen... ngay cang ion. Trong do. moi truang sinh thai tren quy mo toan cau do hau qua cua viec khai thac va sir dung v6 han do cac nguon tai nguyen vi muc tieu phat trien kinh ik dan thu^n da bi tan pha nghiem trong. de doa stj' song con cua toan the loai nguoi - moi truang khong con la van de tu nhien ma da *ra thanli Nan de xa hoi va chinh tri toan cau.
Ve van hoa. su phat trien y thiic dan toe, chu quyen quoc gia dang thiic day nhiing no luc de chan hung va phat trien dan toe ve moi mat.
Lien ket dan toe. lien ket khu vuc ngay cang dugc xiic tien nham han che nhCrng phan ly, tach biet va xung dot. Tinh da dang va phiic tap trong cac moi quan he dan toe. sac toe ngay cang tang Ien. Su xuat hien va gia tang ciia chu nghja khung bo va chong khung bo quoc te, de doa sir on dinh xa hoi va gay nen nhirng ton that cue ky to Ian ve nguai va cua, lam ton' hai nhirng nguon lire quan trong va can thiet cho phat trien va can tra tien trinh hoa binh. Trong boi canh do. tiep bien van hoa thong qua tiep xiic. giao luu va doi thoai giua cac nen van hoa, cac nen van minh ngay cang tra nen can thiet.
ky truoc sang hinh thai hien dai. Tuy nhien. chii nghTa tu ban hien dai. xet theo xu the va tri^n vong, lai khong phai la su lua chon theo hudng ti^n bp ciia lich sij-. Chii nghTa xa hoi hien thuc - mot thuc tien lich su sinh dong - trong qua trinh phat trien va trudng thanh da tiing lam vao nhung cupc khung hoang, nhQ-ng thoai trao, nhung gia tri va y nghTa cua no van la muc tieu huong toi cua lich su nhan loai. Du con phai trai qua nhi^u kho khan, thu thach. nhung chti nghTa xa hoi van ti^p tuc khuynh huong phat trien cua no, chu nghTa xa hpi'hien dai va phat trien dang hinh thanh trong th^ gioi duang dai.
Trong doi song chinh tri th^ gioi hien nay con t6n tai cliu nghTa xa hoi dan chu. V6 thuc ch^t, chu nghTa xa hoi dan chu la su bien minh cho chu nghTa tu ban, nhung nhung tim toi nham han ch^ nhung anh huang tieu cue cua chu nghTa tu ban la khong the phu nhan va ban than no cCing dang c6 nhung dic-u chinh cho phii hop voi hoan canh lich sir mai.
NhCrng van de KINH TE VA CHINH TRj THE Gidl So 1 (153) 2009
Le Minh Quan Xu huang hoa binh, hgp tac va phat trien the giai
3. Han bao gia het. hoii binh la muc tieu so mot. muc lieu hang dau trong so cac muc trieu dau tranh cua loai nguai tiC'n bo. la khat vong cua cac dan toe. nhat la cac dan toe da va dang chiu dung nhieu ton that nang ne cua chien tranh ac liet \ a keo dai. Chi c6 trong dieu kien cua hoa binh mai c6 ca hoi cho hgp tac va phat IricMi trong cong bang, binh dang. Hoa binh la nhu cau chung cua cac dan toe. la dieu kien cho su giao luu va hgp tac. cho on dinh va phat trien cua cac quoc gia - dan toe. Tranh thii ca hoi hoa binh phuc vu phat trien kinh te. xa hoi la nhiem vu hang dau cua tat ca cac nuac dii a trinh do phat trien nao. Sau Chien tranh Lanh. nguy ca chien tranh the giai. chien tranh hat nhan dugc ngan chan va day lui mot buac ca ban. Cac cuoc chien tranh hien nay thuang c6 quy mo nho. xung dot vai cuang do trung binh va thap.
chien dau voi dgi quan tinh nhue. \ u khi hien dai. nho nhe. gay thiet hai Ian. Nhan thuc cua cong dong quoc te ve anh huang tieu ci,rc cua chien tranh va xung dot quoc te doi vai qiui trinh phat trien xa hoi da tang Ien dang k e \
Trat ly the gioi da cue. da trung tam Ira ihiinh nguyen vong chung cua cac nuac nhiim du\ tri va cung c6 hoa binh the giai. Bao \ e hoa binh va an ninh. chong chiC-n tranh. chong killing bo la nhicMii \ u chung cua tat ca cac dan toe. la tiCMig noi cua luang tri va cong ly. Dam phan va thuang lugng hoa binh la phuang thuc chii yeu giai quyet cac xung dot. tranh chap qu6c gia va quoc te hien nay. Xu the the giai xet ve tdng the la di vao hoa hoan. la cung ton tai hoa binh. Ngay cang c6 nhieu nuac muon ngoi lai dam phan. hiep thuang de tim each giai
qu\et Ciic mau thuan, cac bai dong. Hinh thanh nga> cang nhieu luc lugng trung gian hoa giai.
cac chuven cong du thuang thu\et cua cac sir uia hoa binh. cac dai sir thien ch • 4
' Lich su loai nguoi trong thi k> X X da chung kien nhieu cupc chien tranh khoc liet lam hang chuc tneu nguoi chet, iiang tram trieu nguai bi ihuong va chiu cac di clurng tu chien tranh, thiet hai \at chat hang ngan t>
USD. ChiCMi tranh i'he gioi Ian thu Nhat ( 1 9 1 4 - 1 9 1 8 ) tieu ton 4.500 ty DSD. Chien tranh The gioi Ian thu Hai (19,19 - 1945) tieu ton 13.000 t> USD. Can d a \ . cuoc Chien iranh vung Vinh Ian thu nhat ( 1990 - 1991) tieu ton 102 t> USD Do la chua ke nhung chi phi ma cac ben tham chien \ a cong dong quoc te phai tieu ton cho vice khac phuc nhi"ing hau qua chien tranh ( l a p chi Quan su nuoc ngoai (Nga), ihang 7 nAin 2005)
Hgp lac la con dirong \ a phircmg thiic dai tai hoa binh. phat trien. thong nhat \a dong thuan.
vugt qua nhimg mau thuan \ a xung dot quoc gia.
quoc te, Hgp tac tich ci.rc. lanh manh. \an minh - ton trong doc lap. chii qu>en \ a Igi ich cua nhau.
tin cay. hieu biet Ian nhau \ a ciing c6 Igi. Hgp lac bao ham canh tranh. dau tranh dam bao Igi ich dan toe \ a Igi ich quoc le. Igi ich truoc mat \ a lau dai. HcTp tac \ a dau tranh la hai mat ciing ton tai trong quan he quoc le hien na\. Hgp lac de dau tranh \a dau tranh de hgp lac chat che. lau dai han. Hgp tac trong dau tranh. canh tranh. trong cac quan he dong minh. doi tac. doi thu \a doi trong cua nhau phong phu \a phuc tap.
Hgp lac loan dien cac ITnh \irc phai trien kinh le. phat trien chinh tri. bao \ e hoa binh chong chien iranh \a khung bo, phong iranh \a khac phiic benh dich. ic nan xa hoi \a iham hoa Ur nhien, du\ tri, Uii lao \a phai irien sir song, giai) liru \a sang lao \ an hoa. Hop lac \a xa_\
dung la hirang chu \eu cua Iranh dua kinh le Irong dieu kien kinh le ihi irmmg. kinh le iri ihiic \a loan cau hoa kinh le. Lam the nao de co the hgp lac song phuang \a da phuang. mir cua
\a hoi nhap. chia se irach nhiem \a Igi ich, binh dang trong sinh hoal quoc le, Hgp lac lich ci,'c.
chu dong \ a cong dong irach nhiem. chong hep hoi \a \u Igi. so \anh \a ba qu\en. Hop lac theo
' M \ tham song du\ tn \\ tri va vai tro lanh dao the gioi luvet doi cua minh de mac sue chi phoi cac nuoc, h\
vonu CO the dcm sue manh sieu cuong cua minh ap dat cac i:ia tri Mv a khap moi noi tren the gioi. Nhung tham vong cua Mv ve hinh thanh trat tu the gioi mot cue dang mau thuan va co van de. Sue manh cua My khong phai la v6 han, nen kinh te Mv cung khong tranh khoi SUV thoai va khung hoang nghiem trong, trong co cuoc khung hoang tai chinh moi .\ual hien bung no tu mCia thaim 9 nam 2008. Noi bo nuoc .Mv cung chua JUIIL; nhieu mau thuan, nhieu veu to bat on dinh. iiliai la sau su kien khung bo quoc te ngav 1 I tliang ') nam 2001, lam uan 3000 nguoi thiet mang va tliict liai haii'j tram tv USD. Cuoc CIUCMI chong kluing bo cu.i Mv Li het sue ton kern, nhung hieu qua va trien voii'j l.i i.ii han che
NhOng van dS K I N H T ^ ' V A C H I N H T R ! T H E GlOl So 1 (153) 2009
Xu huang hoa binh, hgp tac va phat trien the giai. LeMinh Quan
ca che phoi hgp. dieu chinh, hoa giai va thuang lucmg quoc te theo cac chuan muc chung. Hgp tac \ a phat trien trong cong bang va binh dang lao ra nhung lien de can thiet cho hoa binh va hoa binh vung chac. Hgp tac tich cue, lanh manh. van minh va ciing co Igi mai thuc hien dugc hoa binh va phat trien. Day that su la nhirng chii de Ian cua the giai hien nay.
Nhiing yeu cau mai cua phat trien xa hoi hien nay la siJ ket hgp hai hoa giiia tang truang kinh te. truac het la ty le tang GDP. vai viec giai quyet cac van de ve cong bang xa hoi. ngan chan va thu hep khoang each giau - ngheo, Su phat trien toan dien ciia con nguai tra thanh muc lieu va dong lire chii yeu cua sir phat trien xa hoi hien dai. SIJ phat trien ciia xa hoi lay sij phat trien con nguai, phat trien the Itac. tri luc va nhan each con nguoi la trung tam. phat trien xa hoi do con nguai, vi con nguoi va cua con nguod. Chi so phat trien con nguai (chi so HDI) tra thanh tieu chi chii yeu cua su phat trien xa hoi. Sir phat trien cua xa hoi hien dai la phat trien ben vung. phat Irien trong moi quan he hai hoa giu'a con nguai
\ai lu nhien va bao ve moi truang.
The gioi ngay nay se khong the dat dugc su phon vinh \ e kinh te. neu khong som chain lo bao ve va cai thien moi truang sinh thai, thiic da\' cai each xa hoi va dan chu hoa chinh tri.
Trong dieu kien the giai nga\' nay. su phat trien cua kinh le va xa hoi ngay cang phu thuoc nhieu hon vao sir phat trien ciia chinh tri. ciia chinh sach. Su phat trien trong the phu thuoc va tuy thuoc Ian nhau giiia cac nuac trong khu vuc va tren the gioi the hien a trach nhiem va nang luc cua cac dang chinh tri cam qu\en. ciia cac chinh phu. cac to chire quoc le va khu vuc... trong
\ iec giai quyet cac van de xa hoi va moi truang dam hao do an loan ciia sir song cua con nguai ircn trai dat \ a ban than trai dat.
Su' phai trien cua xa hoi hien dai khong chi la st^r phat Irien cua kinh le. ma con la su phat trien cua \an hoa. cua chinh tri nham ihoa man nhu cau nga\ cang Ring cua con nguai. No doi hoi nhung no kic cai each \ a hoan thien cac the che chinh iri, the che nha nuac theo huaim dan chu
hoa. bao dam cong bang va tu do cho phat trien ca nhan. Con nguai trong xa hoi hien dai khong chi doi hoi cong an viec lam. ma con doi boi dugc lam chii. dugc hoan thien va phat trien nhan each.
4. Trong nhung hinh thuc ciia hoa binh. hgp tac va phat trien a cac nuac hien nay, truac het phai noi den \'iec phoi hgp giai quyet cac xung dot bang phuang phap hoa binh. Cong dong quoc te ngay cang hinh thanh cac the che, cac ca che chinh tri va phap ly nham phoi hgp. dieu chinh, hoa giai, thuang lugng giira cac nuac va nhom nuac trong cuoc dau tranh nham ngan chan chien tranh, xung dot va bao ve hoa binh theo nhung nguyen tac, chuan muc nhat dinh.
Xiic tien va tang cuang giai quyet cac xung dot bang phuang phap hoa binh, tang cuang doi thoai. tranh doi dau. Thao ga ngoi no. khong de chien tranh m a rong, leo thang. Han che quoc te hoa cac xung dot. khong de cac nuac Ian can ihiep. Thoa hiep. nhugng bo Ian nhau giiia cac krc lugng. cac nuac. M a rong va tang cuang cac hinh thirc hgp tac song phuang va da phuang. mo' cira va hoi nhap giira cac nuac trong \'iec phoi hgp van hanh nen kinh te thi truang tren quy mo loan cau; hoach dinh va iht^rc thi chinh sach phat trien kinh te; xay dung moi truang. thu hiit va tim kiem cac ca hoi dau lu; nghien ciru. trien khai va chuyen giao khoa hoc - cong nghe va ky thuat quan ly hien dai;
phoi hgp giai quyet cac cuoc khiing hoang kinh le. tai chinh khu vuc va toan cau; phoi hgp nghien cii'u. khai thac va bao ve cac nguon lai nguyen thien nhien v.v.^
Tang cuang vai tro cua Lien hgp qu6c va cac to chirc quoc te va khu vuc trong viec thiic d^y
Sau su sup do cua mot trong nhung ngan hang hang dau nuoc Anh la Northern Rock va mot loat ngan hang Ion tam the gioi o M y va the gioi nhu Finnic Mae. Freddie
M a c , Lahman Brothers, M e r r i l l Lynch, A I G Washington Mutual Inc,,,, tu 15'9 di^n 26 9 2008, cac nha nuoc, cac chinh phu, n h i t la cac nuoc cong nghiep phat trien hang dau the gioi, cac dang phai chinh tri, nhit la giua Dang Cong hoa va Dang Dan chu o Mv,,. dang co nhung hanh dong phoi hpp trong viec ngan chan mot tham hoa tai chinh - tien te toan cau diiu tien trong the k\ X X I ,
NhCtng van de K I N H T E V A C H I N H T R j T H E G I O I S o 1 (153) 2 0 0 9
Le Minh Quan Xu huong hoa binh. hgp tac va phat trien th§ gioi
hgp tac quoc te bang each giai quyet cac vdn de quoc te ve kinh te. xa hoi. van hoa giao due va nhan dao. phat trien va khuyen khich su ton trong cac quyen cong dan \ a quyen con nguai khong phan biet chiing toe. nam nii:. ton giao \ a ngon ngiir,.. nham phoi hgp hanh dong ciia cac nuac \i muc dich duy tri hoa binh. an ninh quoc te \ a thiic day phat trien xa hoi. Hinh thanh cac to chirc quoc te \ a khu vuc thiic day hgp tac va hiru nghi song phuang va da phuang, ban che xung dot \ a gop phan cung co hoa binh the gioi. Trong lien ket kinh te quoc te, den nay da co han 120 to chirc tir khu vuc toi toan cau.
Cac nuac Ian dang co sir dieu chinh chinh sach theo huong tim kiem va ciing co cac doi tac chien luge, can bang va on dinh. Cac nuoc Ion dang day manh hgp tac bon chong - chong khiing bo, chong san xuat vu khi hat nhan, chong suy thoai kinh te va chong doi ngheo. Ma rong giao km quoc te. tim kiem cac giai phap nham on dinh va hoa hgp giira cac dan toe, cac quoc gia; giai quyet cac mat on dinh va xung dot dan toe, sac toe, ton giao; chong khiing bo quoc te.
Mo rong cac hinh thirc giao luu hgp tac giira cac nha nuoc, cac chinh dang, cac to chirc chinh tri - xa hoi, cac dan toe, cac ton giao.
Tang cuong cac boat dong doi ngoai, ngoai giao nhan dan. Day manh dam phan, doi thoai hoa binh, thuc hien hoa hgp dan toe trong viec giai quyet cac xung dot dan toe, sac toe. Phoi hgp dau tranh chong lai nhirng am muu di ngugc lai xu th^ hoa binh, hgp tac va phat trien ciia cac the luc phan dong, cue doan va hieu chien.
Hoa binh, hgp tac \a phat trien tro thanh muc tieu, thanh chii de cua nhirng boat dong
\ an hoa va xa hoi tren quy mo quoc gia va quoc t^ tir \an hoc, nghe thuat. the thao den boat dong tir thien. nhan dao. ciru trg cim ho thien tai. phong chdng dich benh. bao ve moi trirong... Hgp tac giira cac nuoc. cac khu \ u c tren th^ giai nhSm mo rong giao luu. doi thoai va tiC'p bitm Ian nhau giira cac nen van hoa. cac ni}n van minh tren tinh than thong nhat trong da dang. Hgp tac de sang tao va phat trien \ an hoa diin toe, \an boa nhan loai, bao te')n \ a khai thac
cac gia tri. ban sac \ a n hoa. Thuc day xu the hoa binh. hiiii nghi trong quan he giira cac dan toe. sac toe. Day manh xu the hoa hgp. khoan dung ton giao tren co so thira nhan nhung tuong dong \ a khac biet. xoa bo nghi ky. miet thi \ a xiic pham Ian nhau.
Phoi hgp giai quyet cac \an de xa hoi nhu biing no dan so. phan cue giau - ngheo. gia tang ngheo doi. benh dich hiem ngheo \ a te nan xa hoi kho khac phuc. bat binh dang dan toe. sac toe \ a bat binh dang gioi. Phoi hgp giai quvet cac \'an de 6 nhiem moi truong. moi sinh. tha\
doi khi hau. nuoc bien dang cao. bao lut. dong dat. can kiet tai nguyen va khan hiem luang thuc... Phoi hgp tim kiem. cim ho. cim nan.
khac phuc cac nii ro do thien nhien gay ra. khac phuc cac tham hoa nhan dao v.\-..
Trao doi. chia se quan diem ve cac van de quoc te va khu vuc. ngan chan khong khi chay dua vu trang moi. chong nhung luc lugng theo chu nghTa da cue \ a don cue. Phoi hcrp hanh dong trong mot so \an de nong bong nhu chong chien tranh \ a xung dot cue bo. khung bo quoc le. ngan chan cac toi pham xu\en quoc gia \ a an ninh bien. Xay dung cac lien minh quan sir
\ a an ninh giira cac quoc gia. Phoi hgp tim kiem cac giai phap ngan ngira san xuat va pho bien \ ii khi buy diet, dau tranh chong chu nghTa IN khai. chu nghTa khung bo...
Gia tang cac boat dong vi hoa binh. hgp tac
\ a phat trien a quy mo toan cau. Hinh thanh \ a thiic da\ thuc hien cac muc tieu trong Chuong trinh Thien nien ky cua Lien hgp quoc. Hinh thanh \ a phat trien cac dien dan kinh te. chinh trj \ a xa hoi Ian tren the giai. Hinh thanh \ a phat trien cac chuong trinh giao luu van hoa.
ntzhe thuat loan cau \ i hoa binh va phat trien .
Dien dan Kinh t(j thi§ giai (WEF) hinh thanh va phat trien tir nam 1971, la dien dan Ion nhat the giai thao luan cac van de tir chinh tri. kinh te, cong nghe. thien tai. dich benh den chong khiing bo, chong tham nhung.
choni: doi ngheo v.v.; Nhom G8... voi cac hoat dong thuonu dien ra a nhung nuoc giau nhat. Dien dan chmh tri the iiioi Poocto Alegre, Sao Paolo - Bra/in. ,\ten - Ilv Lap, Berlin - Due tu nam 199 1 v v Dien dan
NhiJng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI So 1 (153) 2009-
Xu huang hoa binh, hgp tac va phat triln th§ giai. Le Minh Quan
Mo rong va doi moi cac lien minh. lien ket.
cac to chirc quoc te ve chinh tri. kinh te va van hoa. Cai each Lien hgp quoc. mof rong Hoi dong Bao an va Thuong true Hoi dong Bao an Lien hgp quoc. Cai each cac to chirc kinh te nhu IMF. WB, WTO. ADB... Ciing c6 va tang cuofng hoat dong ciia Phong trao Khong lien ket. Hinh thanh nhiang lien ket quoc te ve chinh tri. kinh te va van hoa moi dap img yeu cau hgp tac va phat trien o quy mo toan cau. Hinh thanh cac lien ket va hgp tac Nam - Nam. dau tranh chong nhung bat cong trong cac quan he Bac - Nam... Gia tang cac cac dien dan. lien minli. lien ket ve chinli tri. kinli te va van hoa. trong do nhieu nhat la ve kinh te, a quy mo khu vij'c va lien khu vuc. Mo rong va doi moi cac to chirc ve chinh tri, kinh te va van hoa khu vuc da co''.
Hau het cac nha nuoc deu co nhiing dieu chinh trong hoach dinh va thirc thi chinh sach dap ling yeu cau hoa binh, hgp tac va phat trien hien nay. Dau tranh de de cao y thirc dan toe.
gitr vtrng doc lap, chii quyen quoc gia qua trinh hoi nhap quoc te; thiia nhan va ton trong cac nguyen tac ciia Hien chuong Lien hgp quoc
Xa hoi the giai (WSF) hinh thanh va phat trien tir nam 2001, tap trung vao phan doi mat trai ciia toan cau hoa, phan doi cac tap doan xuyen quoc gia, doi cong bang xa hoi, nhan quyen, binh dang gidi. xoa np cho cac nude ngheo, chong tinh trang v6 gia cu, nhap cu trai phep, doi yiec lam, nang cao miic luang tdi thieu,,., nhung hoat dong nay thudng dien ra d nhirng nude ngheo nhat. Chuong trinh hoa nhac toan cau vi su an toan cua trai dat va chong d nhiem mdi trudng toan cau - Live Earth 7/2007, dien ra ciing liic d 8 thanh pho Idn nhat the gidi d tat ea cac chau luc thu hut hon 2 ty nguoi, trong do cd 10 trieu lupt ngudi xem truy cap true tuyen qua mang internet.
Chuven ddi. cai each va md rong cac lien minh chinh tri va kinh t^ nhu EC thanh EU, OAU thanh AU v.v... Md rong cac to chiic, lien minh, lien ket nhu APEC, ARF, ASEM, ASEAN, cac lien ket mdi cua Nga vdi mot so nuoc Trung A va Trung Qudc (To chirc hap tac Thuong Hai), cac lien ket mdi a My Latinh ... Su hinh thanh va phat trien Hiep hoi cac qudc gia Dong Nam A (ASEAN); viec mo rong cac quan he hop tac va phat tricMi trong khu vuc va tren the gidi; ma rong quan he cua ASEAN vcii cac nude Idn trong khu vuc va the gioi,,, tren nguven tac doan ket va ton trpng Ian nhau, thong nhat trong da dang, phan dau vi muc tieu hoa binh. hop tac va phat trien.
thira nhan doc lap dan tgc, chii quyen quoc gia, khong can thiep vao cong viec noi bg ciia nhau.
No lire giai quyet cac bat dong trong quan he quoc te bang thuong lugng. tranh ap dat, ton trong doi tac. nhan manh tucmg dong, 6 dinh lau dai va huong toi tuong lai. Ton trong hon Igi ich cua moi quoc gia va Igi ich chung ciia toan the cong dong quoc te. Chong ap dat, chong cuong quyen, ba quyen, bat binh dang trong quan he giira cac nuoc. Tim each gitr gin ban sac \'an hoa dan tgc trong qua trinh trao doi, giao luu van hoa va chan hung dan toe ve moi mat. Day manli cuoc chien khung bo quoc te, chii nghTa dan toe cue doan, xung dot ton giao, dien bien hoa binli, can thiep, bao loan va lat do.
5. The gioi hien nay, mac dii con nhieu kho khan, thach thirc ve nguy co chien tranh cue bo, xung dot dan tgc, sac toe, ton giao va khiing bo quoc te, nhung boa binh hgp tac va phat trien van la xu the Ion. xu the chii dao; kinh te the gioi va khu vuc tiep tuc phuc hoi va phat trien nhung van chira dung nhiing yeu to bat trac kho luang; loan cau hoa tao ra co hoi phat trien nhung ciing chira dung nhieu yeu to bat binh dang, gay kho khan, thach thuc Ian cho cac quoc gia. nhat la cac nuoc dang phat trien.
Hoa binh. hgp tac va phat trien voi tinh each la xu huong chinh ciia the gioi hien nay tac dong toi Viet Nam co ban la theo huong thuan chieu. mang lai nhirng co hoi thuan Igi cho sir nghiep xay dung va bao ve To quoc ciia chiing la. Nhirng nhan to ben trong cua Viet Nam cung tuong dong vai xu huong chung nay va Viet Nam CO nhirng kha nang cSn thilt dk tan dung nhung tac dong thuan chieu nay, huong vao muc tieu phat trien dat nuoc. Truoc het la duong loi doi mai do Dang Cong san Viet Nam khai xuong va lanh dao la phii hgp voi xu the phat trien chung ciia th^ gioi. Voi d6i moi, V=et Nam da va dang chii dong mo cira, hoi nhap quoc le, dat doi moi va phat trien dat nuoc tren con duong dong thuan voi trao luu cai each va lien bo cua the gioi.
Phil hgp \ai xu hucVng chung cua th^ gioi, Viet Nam da va dang ti(^n hanh nhung cai each can ban \e mo hinh kinh iL ve co ch(^ quan ly
NhCrng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GIOI So 1 (153) 2009
Le Minh Quan Xu huang hoa binh, hgp tac va phat tnin th4 giai
kinh te. chuyen sang co ch^ thi truong. xay dung nen kinh te thi truong dinh huong xa hoi chii nghTa; dong thofi tich cue cai each the che phap luat, cai each hanh chinh. k^t kgp doi moi kinh te voi doi moi he thdng chinh tri theo nhti-ng nguyen tac va 16 trinh xac dinh. Sau hon 20 nam doi moi. the va lire ciia nuoc ta da manh Ien nhieu so voi truoc. Dieu do tao di^u kien dk chimg ta mo rong quan he hgp tac quoc te, chu dong va tich cue hoi nhap kinh te quoc te; tranh thii va giir vung nhirng co hoi va moi truang boa biiili. on dinli tren the gioi, trong khu vuc ciing nhu trong nuac tao thuan Igi cho phat trien kinh te - .xa hoi, ciing co an ninh - quoc phong.
Tuy nhien, xu huong chung ciia the gioi khi tac dong den Viet Nam ciing dat ra nhieu kho khan, thir thach. Do la do diem xuat phat ciia Viet Nam con thap khi chung ta mo cira va hoi nhap quoc te; nen kinh te nuoc ta la mot nen
kinh te chuyen doi. co so ha ting ky thuat con lac hau; cai each hanh chinh con chain, the cht§
nha nuoc phap quyen con dang dugc xa\ dung;
khoa hoc - cong nghe. giao due. dao tao con chua phat trien; te quan lieu tham nhung con kha nang ne; nhieu van de xa hoi phirc tap mai nay sinh - phan hoa giau ngheo. ton giao. dan t o e ; am muu dien bien hoa binh cua cac the luc thii dich...
De tiep tuc khai thac va tan dung thai co.
vugt qua nguy co va thach thirc trong phat trien doi hoi a Dang. Nha nuoc va nhan dan ta nhung no lire vugt bac. thuc hien thanh cong cong cuoc doi moi dat nuac theo dinh huang xa hoi chii nghTa. Mot nuac Viet Nam dan giau. nuoc manh, xa hoi cong bang, dan chii. \an minh se la su dong gop to Ion vao xu the chung cua the gioi la Hoa Binh. Hgp tac \ a Phat trien*
Tai lieu tham khao:
1. Nguyen Dire Binh. Le Hiru NghTa (2002): Gop phan nhan thirc the gidi duong dai. NXB.
Chinh tri Quoc gia. Ha Noi.
2. Dang Hu'u (2004): Kinh te tri thirc - thai co' vd thdch thirc ddi vdi su phdt trien cua Viet Nam, NXB. Chinh trj Quoc gia. Ha Noi.
3. John Baylis and Steve: The Globalization of World Politics - .4n Introduction to International Relations. Second edition. Oxford Uni\ersity Press Inc.. New York. Fisrl Published 2001. United States.
4. Micheal J.Sodaro(2000): Comparative Politics - A Global Introduction. Vol. II. George Washington University.
5. Ngan hang the gioi (2002): Todn cdu hod. tdng truang vd ngheo ddi - Xay dung mot nen kinh te the giai hoi nhap. NXB. Van hoa - Thong tin. Ha Noi.
6. Le Minh Quan, chii bien (2006): Ve mot so xu hudng chinh tri chu yeu tren the gidi hien nay. NXB. Chinh tri Quoc gia. Ha Noi.
7. Nguyen Duy Quy. chii bien (2002): Th^ gidi trong hai thap nien ddu the ky XXI. NXB.
Chinh tri Quoc gia. Ha Noi.
8. Nguyen Xuan Thdng. chii bien (2003): Mot so xu hudng phdt trien chu yeu hien nay cua nen kinh tc' thd gidi NXB. Khoa hoc Xa hoi. Ha Noi.
9. Thomas. L. Friedman (2006): The' gidi phdng - Tdm luge Lich su The gidi The ky XXI.
NXB. Tre. H a N o i .
10. Todn canh the' gidi nam 2020. Thong tin nhirng vdn de chinh tri - xa hoi. So 26 + 27/2005.
Vien Thong tin Khoa hoc - Hoc vien Chinh tri quoc gia Ho Chi Minh.
11. Vien Kinh tc^ \ a Chinh tri l\4 giai (2005): Todn cdu hod - chuyen ddi vd phdt trien. iiep can da chieu. NXB. The giai. Ha Noi.
12. ViC-n Thong tin Khoa hoc - Hoc vien Chinh iri quoc gia 116 Chi Minh: Todn canh the gioi ndm 2020. lh6ne tin nhung vdn dc' chinh Iri - xa hoi. So 26 + 27/2005.
Nhdng van de KINH TE VA CHINH TR! THE GlOl So 1 (153) 2009-
