Liggaamlike opvoeding, die geleidelike verbetering van toestande in skole en in die verdediging en die instelling van die Nasionale Adviesraad vir Liggaamlike Opvoeding (NARLO). Die ontwikkeling van liggaamlike opvoeding in die Oranje-Vrystaat het omtrent dieselfde patroon as dié in Transvaal gevolg. In die Kaapprovinsie (Vera I sedert 1920) word groter waarde geplaas op gesondheidsopvoeding en Uggam-agtige onderwys in die onderwys van studente (Kaapse Onderwysdepartement, 1920: 17).
Die toestand van liggaamlike Opvoedkunde in die Unie-Verdedigingsmag (waar dit as Liggaamlike Opleiding bekend gestaan het) gedurende die onderhawige tydperk, het 'n merkwaardige groei getoon sedert hierdie bykans landswye verdedigingsorganisasie in 1912 tot stand gekom het (Geyer, 1969:80). Die invloed van die Britse opleidingstelsel op liggaamlike opleiding in die Suid-Afrikaanse verdedigingsmag is verder versterk nadat majoor T. Liggaamiike opieiding en drii met die oog op die moreie en liggaamlike opleiding van die rekruut.
Een van die belangrikste gebeurtenisse in die tydperk 1936-1949 was die skepping van die Nasionale Adviesraad vir Liggaamlike Opvoeding (NARLO). Opvoeding van die publiek en verspreiding van inligting in verband met liggaamlike opvoeding in die land as geheel. Teen 1942 het al die onderwysdepartemente in Suid-Afrika die beleid aanvaar wat in die NARLO-kurrikulums uiteengesit is.
Die stigting van NARLO het ook 'n positiewe impak op die ontwikkeling van liggaamlike opvoeding in die Unie-weermag gehad.
In 1958 is die naam van die vereniging verander na die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Liggaamlike Opvoeding en Ontspanning {SAVLOR) (RGN, 1982c:160) en in 1983 is die naam verander na die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Sportwetenskap, Liggaamlike Opvoeding en Ontspanning { SAVSLOR). Die tweejaarlikse kongres (wat herhaaldelik in verskillende sentra van die land aangebied is) het die toppunt van die vereniging se aktiwiteite verteenwoordig. Met die stigting van die Departement vir Sport en Ontspanning is van SAVLOR se take deur die Departement oorgeneem.
Een gevolg hiervan was dat SAVLOR 'n lae profiel gehou het met betrekking tot die ontwikkeling van openbare onderwys in Suid-Afrika. Hierdie situasie het egter in die laat sewentigerjare verander - soos sal blyk uit die bespreking van die ontwikkeling in die tydperk 1972-1980. Die kwartaallikse tydskrif Vigor is byvoorbeeld vanaf Junie 1951 deur die Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap uitgegee – in samewerking met die Gesondheidsdepartement van die Unieregering.
Gevolglik is twee afsonderlike werke in die plek van die Junior Boek in 1958 gepubliseer, naamlik Liggaamlike Opvoeding vir My is ies (Ouderdomsgroep 5 1/2 tot 12 1/2 jaar) (Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskap, 1958 ) en liggaamlike opvoeding vir seuns (ouderdomsgroep 8 1/2 tot 12 1/2 jaar) in 1960 (Departement van Onderwys, Kuns en Wetenskappe, 1960). Met die stigting van die Ministerie van Sport en Ontspanning in 1966 het die Nasionale Komitee vir Liggaamlike Opvoeding en Ontspanning van die ton paling verdwyn. Met die stigting van die Sport- en Ontspanningsdepartement het die blad Vigor in die slag gebly, want die Sport- en Ontspanningsdepartement en die Onderwys-, Kuns- en Wetenskapdepartement kon nie 'n ooreenkoms bereik oor wie verantwoordelikheid vir die blad moet aanvaar nie (Willemse.
Alhoewel die Departement van Sport en Ontspanning in 1975 met die publikasie van die tydskrif Topsport begin publiseer het, kon dit nie in die behoeftes van die Uggaamlike Voedkunde (De Klerk.) voorsien. Daarom blyk dit dat die verskillende staatsdepartemente in die tydperk 1950-1971 geweier het om 'n groot bydrae lewer tot die ontwikkeling van die vak liggaamlike opvoeding Die stand van sportonderrig in die onderwys het in die betrokke tydperk baie verbeter - veral wat betref die verskaffing van beter persele en toerusting, doeltreffender werk van mentors, die opstel van nuwe kurrikulums en die verhoging van die standaard van onderwysersopleiding (Onderwysdepartement OVS Pienaar, 1955: 73).
In 1958 is 'n spesiale poging in Transvaal aangewend om stoorfasiliteite vir toerusting te organiseer, en daar is ook veral aandag gegee aan die behoorlike beheer en verspreiding van toerusting met betrekking tot sekondêre skole. In die Oranje-Vrystaat is in 1955 vir die eerste keer in die provinsie se geskiedenis 'n liggaamsopvoedingskurrikulum gepubliseer. Alhoewel dieselfde leerstruktuur as in die verlede gevolg het, naamlik opwarming en gestruktureerde oefeninge, is die laaste deel van die kurrikulum op leer1· gefokus.
Volgens genl Pienaar was die vordering van liggaamlike opvoeding as skoolvak na die koms van kurrikulums merkwaardig. Die feit dat daar aan die einde van die 1960's studiekommissies vir verskeie vakke (en dus ook liggaamlike opvoeding) in die departemente van onderwys ingestel is, het die ontwikkeling van liggaamlike opvoeding en ook die standaard van onderwys in skole aansienlik verbeter.
Die bekendstelling van groot nasionale programme vir liggaamlike opvoeding in die ooreenstemmende tydperk was 'n hoogtepunt in die ontwikkeling van liggaamlike opvoeding. Na 'n besluit deur die Komitee van Direkteure van Onderwys dat nasionale kernprogramme opgestel moet word, is interdepartementele kernprogramme opgestel (Neethling, 1978). Tydens die kursus is nie net die geestelike veerkragtigheid nie, maar ook die fisiese vermoë van die student beklemtoon (Kaapse Onderwysdepartement, 1972:2).
Verdere vordering in liggaamlike opvoeding het plaasgevind met die implementering van 'n liggaamsopvoeding-evalueringstelsel in skole. Verskeie provinsies het in die laat 1970's hul eie liggaamsopvoeding-evalueringstelsels in hul skole begin. Die daarstelling van vakstudiekomitees deur die Onderwysdepartemente gedurende hierdie tydperk het beide die ontwikkeling en die vlak van Liggaamlike Opvoeding aansienlik bevorder, omdat spesialiste uit die veld gesamentlik besluite kon neem oor die ontwikkeling van die vak in 'n opvoedkundige konteks.
Aan die einde van die 1972-1982-tydperk is spesiale aandag geskenk aan die ontwerp van liggaamsopvoedingskurrikulums in spesiale skole. Die jaarverslag van die Transvaalse Direkteur van Onderwys in 1980 het melding gemaak van die eerste Liggaamlike Opvoedingkursusse vir spesiale skole wat sedert die instelling van die nuwe kurrikulum vir seuns in 1973 aangebied is (TOO, 1980: I). Die verskynsel dat prestasiesport soveel aandag in laerskole begin kry het dat dit Liggaamlike Opvoeding begin vervang het, is 'n interessante kenmerk van die tydperk (TOO, 1978:4).
Studente van opleidingsinstansies waar gespesialiseerde opleiding in liggaamlike opvoeding aangebied is (Training College by Paarl en Universiteit Stellenbosch) het die klinieke besoek – as deel van hul praktiese opleiding in remediërende liggaamlike opvoeding (Kaapse Onderwysdepartement 1973: 19). Sedert 1973 het die voormalige Departement van Sport en Ontspanning, tans die Departement van Sportbevordering van die Ministerie van Nasionale Onderwys, 'n toenemend belangrike befondser van navorsing in sport, liggaamlike opvoeding en ontspanning geword. Die belangrike rol wat navorsing in liggaamlike opvoeding en verwante velde in Suid-Afrika speel, word duidelik weerspieël in die verslag van die Komitee van Ondersoek na die Stand van Sport en Fisiese Ontspanning onder Bevolkingsgroepe in Suid-Afrika (Hoekverslag), gepubliseer in 1978 (Departement) van Sport en Ontspanning, 1978) en die RGN Sportopname wat in 1982 voltooi is (RGN, 1982b).
In die verband het die SAVLOR, met finansiele steun van die Tak Sportbevordering van die Departement van Nasionale Opvoeding Ieiding geneem. Suid-Afrikaanse navorsers op die gebied van sport, liggaamlike Opvoedkunde en rekreasie het ook in 'n groter mate. Die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Liggaamlike Opvoeding en Rekreasie (SAVLOR) het 'n belangrike bydrae tot die ontwikkeling van Liggaamlike Opvoedkunde in die tydperk in Suid·Afrika gelewer.
Die Vroue-afdeling van die SAVLOR het in 1977 die onderskeiding behaal deur daarin te slaag om die agste lnternasionale Kongres vir liggaamlike Opvoedkunde en Sport vir Dogters en Vroue aan te bled. Die navorsingsafdeling van die SAYLOR het vier onderafdelings gehad, naamlik Opvoedkunde, Sport, Rekreasie en Gemeenskapsdiens (SAYLOR, 1982: 13).
SAMEVATTING
Bykomende aanvullende en afwisselende oefeninge tot kondisioneringsoefeninge was staties-dinamiese oefeninge wat vir vyf minute per sessie uitgevoer moes word. tydperk. Ter wille van verskeidenheid is aflosoefeninge gegee – maar dit is net af en toe gegee. Die drie persone wie se bydrae tot die ontwikkeling van liggaamlike opvoeding afsonderlik in die volgende drie hoofstukke bespreek sal word, hul diens aan liggaamlike opvoeding het amptelik in die vroeë sewentigerjare geëindig.
Hierdie hoofstuk het gehandel oor die oorsig van die ontwikkeling van openbare onderwys tot en met die jaar 1982 (die begindatum van die studie). Terwyl hierdie hoofstuk inligting verskaf oor die verdere verloop van Liggaamlike Opvoeding in Suid-Afrika nadat die drie mans amptelik afgetree het, kan 'n perspektief verkry word op die mate waarin die ideale wat hulle gehuldig het of die projekte wat hulle begin het, verwesenlik is.
JOHAN WILLEM POSTMA
