Die Republiek Stellaland

deur

ii.

..rug.

i i i -

iv.

:J nlnidir::;

; ,.<J>\ ·;¹_i'l JY-. I

... - ...

Vcrv1ik1~~;,lin._:;e op C.ie ;:::.uic!.vicstergrcnse

v~n diP. 3uid-.:'.fri.kannsc iZepubliek

l - 3.

voor lEJi.52 ••••....•.•.••••.•. ,.. .... ·... -lG.

frotnt1·1nd):or11:i.n,_~ van die Hc;Yubliek Stello lr111c1 • • .. • • . • .. • • • . • . . . .

-i-~..,.

"

^....

~)tD.a tsinrigtin1,:, en binnc lo.ndse aan- .,'.Scle<'nthecic vun die .::\.cpubliek

:-.".>tellaln.nd • • . • • • ... .

VerhoU<Ung tu;;~;on :.:;tellaland en Land Cooscn ••••••••.•••••••.• ,

Cnd.crt:;::~mg vun die ~lopublick Stella- larJd •••..•..•...•...••...• •

!

('). " '

\...1V•

123. .:'

;;tcllalc.rnl in :~ui~er·c .;,'Or~pe::ticf .... 1:.:11 -

. . . . . . .

^..

. . .

^{~ ~ ~}

. . ^. . .

^{. ..}

^.. . . .

^{~~3 - 135 •}

r:ylae A - G. ^{• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • f • • •} 1~6 - 162.

/;.l.,giefafdeling Staats-Sekretaris, S.A. Ticpubliek (a.an,eedui

s.SJ

-ao-

^-do-

^s

^.A. Republiel(, Inkomende

stukke ( aungedui R. )

-do- -ao- ^s.A.

:~epubliek, Uitgaando

stukke (aangedui B.;i.cn .LJ:.:Ll.B) Komrna.ndant-Ganeraal, S.A. Hepubliek (aangedui

K.G.)

•do-

-do- -do-

Eerste Volksraad, S.A. Republiek (aangedui E. V.P..)

!:Zepubliek Stellaland (aangedui S.) -do-

-ao-

Republiek Land Goosen (aun~edui L.G.)

Joubert-kolleksie.

De l..ocale ·.1etten der

z. r ...

Republiek, 1849-1885.

::;r-oenboek, :3.A. Hepubliek, 1884.

'staatscourant van de z.A. Rbpubliek, 1881-1884 •

•

, ..

, ..

1;otulcn der Verr ichtingen van den Eoogedelen Volksraad,

o.

V.

s.,

1859-1860.

J..ri tee r~1ouboeke Caangeaui

c.)

Cape Government Gazettes.

f"' d 1 "' .. ,

~§.~.J2.Ja£gQ&...::lfil:~!..

ronte.:-:ir1o:rer.

---~----

DU 'l'OIT,

s.J •,

De Dechuanalandsche Kwestie, Histr.risch

toegclicht. Paarl,

1885.

· .ACKi!J;ZIE, JCHH, _:~u.;;;·L.r·al Africa, Losing i t or Huling It,

being Incidents and Experiences in Dechuanaland, Cape Colony and l::ngland. 2 ·vols. London, 1887.

'1

.Je Volksste;ntt, 1882-1884.

; E

'

iv.

•

,\GA;\.-1L· •. ~IL'I'CK, J. ,\.I. , 'i'l'1e 1,:a tivc Policy of the \loor tr·c~·:kcrc,

An E.saay in the History of the Int0:- io1"' oi' South J,fricu, 183G-1858. Co..pe 'i'ov;:i, 19~~2.

:Jr. :;,~ h. :1. , 'i o ·t2..n tkund ir:e Cntv;ikkel i~--: vo.n die Suid-Afi:·ik.::unse :1epubliek

0nder Krii;:::cr 0n

Loyds, '.1.ransvaal 1844-1809. f;..'7lsterda:n~ 1926.

cc::Y,

::>I'.~ GEO.

:c:.,

^{1'.hc :~ioe of South Africa, Vol.}

IV.

Lon.don, 1926 •

. Dr~ ¹.i.¹CI~', J.D., Ds. s.,J. Cu 'I'oit in ~'iert en ·.Jerk, 'n !_)c:r·iode.

7

^{1 vo . ..-1 .:~1.fr i} kannse Cplewinn·. Par:1rl, 1917.

i.-nr

~rf!"c.hT_, I:;-. S.P.₁ -rhomt1s '?112ru;ors-=B,'l"_,...s • PreTo~iaJ' l'l..13.

,;n:,

l>•. ,-;.F.E., C:eskiedenis vir Suid-.\frika, of ens Vc:: .. lcde, Dl. II, 1795-1918._ Stellenbosch, 1928.

1:c;r:.'LY:t,

P .L.A., Leredenccrcle Inventa.r is.sen v&n de Cuc~st.e

Archicf-Croepen dcr 2 . ..:1..;::._.: l)retoria, 1027.

!\.

J.E., in samenvrnrkinv, met Senator de Edelucbtb.

f'.~i. Heitz, Hct Leven va..'1 Jan liern'.'.:;:-ik Hof::neyr '(Onzc Jan). f.aapstad, 1913.

LE:tns, D:il. \'l

.J.,

^{De ::erste} t.nnexatie van do '.i."r.:rnsvaal.

il.m3tcrca7., 190G.

:.:J~; SH ALL-EOLE,'

Ect Innluiten van

ae

r;oeren-~-,epuhlieken,

Deel 1₁ Amsterdam, 191~1.

17

.... ^'

'l'EEl~L, ff'i:. G. j\~c., History of Af1"ica .South of the ;::a:::Lcsi ' fro:n 1785 to 1872, Vol. II (Vol. VI of the llys ^J th C · ,

Jn 1'e t;J'ot~~jf~ fon.~?n/.~

⁰

v~cr~~o,v,;~~?r.'

^1915•

. . ·; :· L: i : . . .. i ; '!- : 1 y 'J f . ' : ., .,_ h ' _ ... ,. j 0 s " 1 ,. ,.. , .•

··-··· -- ~j • . • ~' • . ... ::. ... :;;..·.~:-:-'! ~ v .•

v:~); OV~D'r, J.F., Fuul 1'..rur~er en de Opko::nst der :,~.A. !~cpublick19 l:-aap 5 tad, 1898.

VIJ.:DBX, Cec:il Hho(_:es, His Political Life and 3peechc~, 1 QR1 _, Q('i(L T .f'ITI<1 on ^{A ,}

goo.

In vrcrke oor Ciie ecskiedenis van 5uid-!d'rika v1ord

l; ·- ,,.,.., .. c.. .. \ • '=~c'.roonlik slcgs hcc:l kortlik:J 'r.1elding gc::no.ak VGn die

kortstoncligo besta:.:n vu.n die klein .Republiekics, StelL"lland en Lond Goosen, ann die Suidvrestergrens van clie Suid-Af'rikaunse v ~~cpublick. Die geskiedcnis van hicrdie twee nepubliekies

word r:iccstul beskou n.3 nic van groot gcnoeg bi":l,.. ~\.: mn die ondcrvrerp ui t te na~k van ~ seli'standii~e historicce navorsing nie.

Sekere vrae kor:i cgter op wat soek na 'n antwoord:- ',::ao.rorn vms daardie nietige staatjios so'.a twisappcl cm die oorsa::;.k vc:;.n sovecl Vill'Y\Tlng tussen Eneeland en die Suid- Afrikaunse H0publick? \'fat \·1as die oogmerke van die stc-.:, ts-

:;1::mnc van laa.sgenoern.de tvHrn state met botrckk.ing tot Stellalcind

(

en Goosen, en welke :fa.ktore het hulle poli,t:i.ek beinvloed en die dcurslag gcgee? Nog ernstiger is die vraFtg: wat het

· '- <"1--;:t.nr die skerms plaasgevind, veraJ. in die Transvaal.?

In u.J.. ... ·" , ·~ pcrspcktief beckou, vmlke rol het :Jtcllalnnd en Goose::.1. ._, rlic opkor:as vo.n die Pan-Af'ri- kaner idea.al na die .Cerste Vry.•...: ·- , · ~.o::?

Hiordie

Ve'~~i:i.anc16'{inL;

^ga:.:m

hoof~<.A.,:,

__ ·_> oor Stellalo.nd, hoewel die verbmid met en dio verhoudings tot Lan6. Lh~ · .~,,

ut t die oog verlour worcl nie. Daar word getrag om 'n antv;o\...:.. _ te gee op die bostaande vrae, asook om die gecstelike agter- crond vnn die drama, wat af'gespecl is, te deurarond.

Daar bcstann min work.a wat uitsluitlik handel oor hicrclie tydperk in die Suid-Af'rikaanse geskiedenis. Die

bcl;:m~rikstc tot c.lusvorre gcpubliseer is s~kcr die g-.C"oot werk v::i.n Dr.·~1.J.Leyds,'¹Het Insluiten van de Boeren- Republieken",

.Deel I . / ••••

2.

;)eel I. Di t is besonder verdienstelikr,1 hoewel die skryvicr hom ui tslui tlik moos bchclp hot met ui tgegevm bronne, en hem meer ten docl gcstel het om die goeie reg van die s.A.Republick te verdcdig.

Ook meet nog gcnoem word die geskrif" vun Dz.s.J.du Toi t, "De DechuanalnndGche Kv1estio", wat :fei tlik 'n verso.melinG is van bronnc.

'n Werk, vmt die ui terste Bri tse Imperialistiese stand- punt voorsta8.n, is die van Lerw. Mackenzie, "Austral Af'rica".

Van r.;root ·waarde by die studic vm.s die vcrsnmcling toesprake ._,// van Cecil l-ihodes soos opgeneem in "Cecil Rhodes ;:~Poli ti cal Life

and Speechcs¹¹ deur Vindex. .Ander minder belungrike werkc is ook {:;eraadplecg, soos van tyd tot tyd a.angcdui in die voetnote van hierdic verhnndcling.

\'Jut betre:f ui tgegewe e~rstehandse l":>ronrJe, wat, goraad-

v- plccg is, kom ecrste in aanmerking die Hri tse J3loubocke, wnt 'n

1~assa belnnL,rrikc raaterianl bevat. Verder kan genoem vmrd die Groenboek van die Guid-Afrikaanse Republiek vir .1884, sov1cl as

"De Volksstem '!1882-1884.

) In 1aasgenoernde tyclskri:f is gepubli- seer vcrskeie belangrike of'fisilile dokumente van Stellnlund.

Daardie kocrunt vms self's die offisH!le regeringsorga<-~-n van

~te llalund.

DaHr dien vervolgens gel.et te word op die groot waardc van die onuitgcgewe stukke berustende in die Stautsargief te Pretoria, en veral die private briewe van wyle Genl. P.J. Jou- / 'bert in die af'deling Joubert-Kolleksie. Di·t bcvo.t heelvmt

in:formc~ie wat tot d.unverro onbekend was, en werp 'n verrassende lig

mp

die ideale van die Af'rikanerdom destyds. Ook die a:f- deling Stnats-Sekrctaris bevat veeJ. wat noe nie gebruik is by

die/....

¹

die gcckicdokcy.-ling nic, vcrul met bctrekking tot die sending vnn ^DD.

s.

^J. du 'l'oi t noar die grense.

Die rasultaat vnn die ondersoek, in die li.:.:; van die r;e ski

ca

on is beskou, ~'!':rl':i~~~J:~n...:.;.-tl<T-l·~~~-Ai&1~..anev:•

t-v·c.:. .... .:,/ ¹ ;-:L( · .

~:··· : 1 AJiiES ~-1~• ~ ~e-~~ ~ ~g~~i1~&>

tr.

bot.sing tu~nan twee toonaangewcncle idee! van die tyd, en leer mens ^per~one in hulle do en en strevve verstaan en respektecr, en miskicn ~elf's met hulle simpatioeer.