Ten spyte van hierdie ondergeskiktheid aan l die hoogste gesag, was die Staatspresident van die Z. A. R. ·n ui t er s belangrike figuur in die wetgewende werksaamhede van die staat, en was hy in di e praktyk nie so gebonde as wat die teorie wi l l aat blyk ni e. In die volgende hladsye sal t elkens op hierdi e bevoegd- hede van die staat spresi dent gewys word. Die artikel kom nie in die Reglemente van Orde vi r di e Eerste en Tweede Vo1ksraad voor nie. klagte oortuig was, moes hy di e klagskrif v66r di e opening van die Volksraad aan die voorsitter van di e Volksraad oorhandig en op die verwydering van so n lid aandring.
Wat die sameroeping van die sittings betref, het die staatspresident O.V.S. dieselfde bevoegdhede het as die Z.A.R., 24 ) by bedanking. Volgens hierdie bepalings het die president van O.V.S. hy het feitlik geen mag gehad nie, en hy en die lede van die Uitvoerende Raad was niks anders nie as blote instrumente in die hande van die Volksraad, wat bloot volgens die wil van die Volksraad moes handel. Aanvanklik is dit in die Grondwet van die Z.A.R. geen spesifieke bepaling gevind wat definitief vasstel dat die President van die Staat teenoor die Volksraad verantwoordelik is vir sy handel en reis nie.
Die indiening van vvets-konsepte was nie die prerogatief van die staatspresident nie, want Volks-. raadslede kan ook wetsvoorstelle aan die Raad voorlê. Vervolgens moes so 'n lid eers die algehele omvang van die beoogde wetgewing verduidelik9 en die Volksraad moes na oorlegpleging besluit of sodanige verlof toegestaan kan word. 4-,. Indien wel, moes die lid die konsep aan die sekretaris van die Volksraad voorlê.
Die oorsprong van die meeste wetsontwerpe was nie die Volksraad nie. nie homself nie, maar die president.
In die Republiek van O.V. S. die staatspresident en enige ander voorsteller van wetsontwerpe ten minste ses weke voor die aanvang van die sitting van die Volksraad so 'n konsep in die Regeringshof moes publiseer. Die nodige wetgewing kon baie maklik gesmoor word as die mense daarteen was, want die geskiedenis van die Z.A.R. verklaar dat die Volksraad niks anders sou doen as om die wil van die volk te besluit nie. Aan die ander kant is nodige wetgewing dikwels vertraag omdat die Volksraad nie altyd bereid was om wetsontwerpe te hanteer nie, tensy hy seker was van die mense se houding teenoor hulle.
Anders as president Arnerican, wat wetgewing in wet kon omskep. Om self wetsontwerpe te help en te verdedig of 'n lid van die uitvoerende raad wat vir daardie doel aangestel is, was 'n taak wat deur die grondwet aan die president opgedra is. As hy enigsins 'n persoon van so 'n formaat soos •n Brand, Burgers, Kruger en Steyn was, het dit baie selde gebeur dat die Volksraad t. die wetgewing het nie na hom geluister nie.
Vir bespreking en onveranderde goedkeuring van die voorgestelde artikel, sien notule van die eerste Volksraad, artt Aug. 1899. Op navraag deur die Eerste Minister kon die Volksraad ook die departementshoofde wat in die besprekings belangstel 9 nooi om daaraan te kom deelneem. Die Staatspresident van die Z.A.R. was vry om die Volksraadvergaderings na goeddunke by te woon 83 ) Sien \!Vet 3/1881\ art.
Hier moet ook genoem word dat die Groot Wet van die Z.A.R. op die Volksraad die verpligting opgelê dat wanneer bv. die staatspresident di t ~,l;} .. beoordeel, met geslote deure ontmoet. Vir die Tweede Volksraad is bepaal dat die setel van die Staatspresident en lede van die Uitvoerende Raad aan die regterkant oorkant die Speaker van die Volksraad was. Dit is gepas geag dat die President van die Staat in die middel van die Uitvoerende Raad moes sit, regs van die President van die Volksraad.
D<::.ar was naariilik · ;D gevoel onder die volk dat die voorsi t t er van die Volksraad ni e ge- heel onafhanklik was as di e president naas hom gesi t het nie. In elke geval het di e Eerste Volksraad nie van die v:au die bestaande reeling afge- sien nie.99). Die Vrystaatse presi dent het van di e begin af gevoel da,t d.i t vir hom nie alleen bai e moeilik was om die vergaderinge van die Volksraad voortdurend by te woon nie, maar oak dat hy nie graag heeldag in di e vergadering wou sit nie.100).
Uit die notule van die Volksraad Z. A .. R. is dit besonder duidelik dat die Volksraad baie selde 'n besluit geneem het wat in stryd sou wees met die standpunte van die President van die land. By die lees van e _ notule van die Volksraad Z.A.R. meer as een keer is mens verras oor die kinderagtige optrede .. en die kommentaar van sommige lede, asook die misverstand van sommige verteenwoordigers van die mense. Ons kl asti es in warm pas gewoonlik by die persoonlikheid van die president aan.
Sedert 1883 het die president van die Z.A.R. in die persoon van die ongeletterde Kruger egter enorme invloed op die Volksraad uitgeoefen.
