Proewe van 'n pedagogiese tipologie

HOOFSTUK X.

UIT.EENSET'1;;.HTG VAN I N UITGEJLOF.RDE ONDERSOEK.

1. INLEIDENDE OPNlERKINGE: Die vor e twee hoof stukke wou

alleen In resume wees oor die belangrikste werk wat daar reeds op gebied van die Dsigologiese karakteristiek van die opvoeders­

;,Jersoonlikheid gedoen is. Daaruit het geblyk dat in die ou kultuurlande soos Duitsland, Holland, Engeland en Amerika op die onderhawi bied buitengewoon baie gedoen is. 8uid­

Afrika ondervind in hierd opsig nog ^~ groot agters nd. 80 ver ons '"cc; t, is op hierdie go b:ied behalwe die onder soek van Nel in 1~45, op sistcmat se ~yse nog niks gedoen nie. Dit beteken alloTmins dat Suid-Afrika geen ideologie oor opvoeding en onder'.·vys met insluiting Ven sy opvoeders van beroep sou h€

nie. Die teenoor stelde is veol eerder die geval. Sy onderwys­

geskiedcnis vJat so innig en onafs1{eidelik aan sy nasionale geskie nis gokopnal is, lewer die onomstootlikc bewys dat hy vanaf die vroc:gsto jar,:: van sy vol1\:splanting sy beskouinge oor opvocding en ondcPIYs E had het \vant hy het sy beskouinge oor m8ns en lc·.~'c, die 1··:a3rdevolle en nastrewens';vaard jge en dus ook sy boskouingo oor sinvolle m8nse behandcling had. Ons mecm dat ons m~::t rcg k::.m EH' dat di8 geskiedenis van onderwys in 8uid-Afrika eon vun Cl io be ste be'."Jyse leweT vir die noue verband' wat (laar tusscn le^t;!ol1sopvatting n die normatiewe opvoedkunde bestaan.

Dio vraag is of uitgebreide ond8Tsoek op gebied van die opvoeders rsoonlil-;:hoid hier lande nOdig is. Kan daar nie aan 6ie hend v(':n 10 beskikbare gegevvens van E:lders fn pedago­

giese t ologit' oo!:: ,;'ir hierdie land 2~1ngebied word nie? Hierop kan gc n~ oord ord d2t van 0. gewcns, metodes en tegnieke seorsekcr vo clig gebruik gemaak ken word want daarvoor is die aanstommigheid in verband met d onmisbaarheid van die

opv oed er sper s 0 onlikhe id,

,

, I •

opvoedorsoersoonlikhaid boslis algemcon gcnocg en is die

opvoedkunde s ',7(,;t;:;nskap ook untvcr sool genoE g. rtDC.r dEJ.2r kom iots by~ opvocding n onder''Ys in hiorc1ic: lond, nes in enlg8

i~;nder 12nd, ^ski~d onder ander omstondlgh0dc on op ander ideologiosa gronda. D ^S os:ta al-lml turc:: 10 m:i.lieu W(}2r in die Dark gaskiod, is anders; die bahooftes en node is anders, dia

vor de en rK'dc is :.:nder s, en clio ide81c is [lnd er^S Vlent die lcuensopv2tting is 2nders. Ons het htar met ~ bloed- en bodcm­

idaologic v~n unlo~o nord to ~2cn tor~yl oor die bre~ linio gosien, ~ ander rangord8 van Doardcs huld 1::; word, met 0 ie govolg df.i,t nie d sclfde dingc vir vcrviGsenliking in die voor­

uitsig gcstel ord nia. Vorder moet in die gedagte gehou word dot die tTJC'c groat blanks b8volldngsgr oope op gemeonskapliko bodem dit OOY nie met mekaar oens is ','.) t opvoedlng en onderwys batref nio, om oor st:::ntkundigo El2.ngcloonthede heeltemal te s',Vyg.

Acmgo slen ons ^tot(~ul van denkbcelde met betrekking tot die c:volJ.e l'n nastrev;enS1!2~:;rdigc Dnders is as olders,

beteken dit onsins dot die psigologiese karakteristiek v~n die lofW2..8.rc1 opvoodersporsoonlH;:hcid hier tc lande ,~nders as

cIders is nio. De~r kon vollcdige oorcenstemming wees wat betref die v(reiste verst8ndsgch.sltE), persoonliko voorkoms, gesondhciCistocst2nd, 3Elnpnssingsfunks s, temperament, opmerk­

s82.mhcid, diE.' sistcCL1 v:::on neiging8, vakkundigheid, klaskamertegniE;k~

TIl1s- en fcmocdsf2ktoro

cn

baio meer sulkcs. Alle beoefenaars kan op ondubbelsinni wyse tot die sosiale nsv orm behoort en Glme.l k.:::n hlJllc nit reine eise ven die gemocd tot die

0pvOGd-.:li'::lg en sy bclangc aangevuur voel. Almel kLln die vrcut\de van hullo lcrlo in onderwys- on opvoedingswerk vind; die l<:on­

merl\:c ven cl. gOG onderwysor hier en elders kf.m korre spondeor en moet korr2sDond<c:,-,r"angesiclD In onderwyscr wet tog geen

ondcrwysar is ni~, nGrcns dcug nie.

Ondcmks~l elL. oorecnkomste is duer tog dicpgaande vcrskille went ODV00C swcrk is meer as ~ suiwcrc psigologicse

Qcmgeleenthcdd . /

aangelcenthcid. Dit gaan om die idee van die behoorlikc en die is verskillend by verskillendc volkere, vanselfsprek0nd ook tussen individue wet Dan diesclfde volk bchoort. Daar word

verskillcnd gonormGor omdCJt ander dcnkboclde oor dio lofwoardigo en afkeurenswaardi gohuldig word. Dio dingo W:1CJrElan hier

oppcrste

w~ardc

gchcg word, is anders as olders. Soos reeds aangotoon is, is dit nie moontlik om langs rasionelc weg hier­

voor rcgverdiging to vind nie w2,nt kwessies van lewensopvatting kom to voal uit die dimensies VDn die irrasioncle, mac;r ook die

tr2nsr~,:sioncle.

Elkc volk

IC1}'Je

sndors uit sy vdl, 'NDarde­

bepaling on c ise van die gcmoed. Sy lewo van vcrtroue is anders as ander

^Si

n. Dio doelvoorstellinge is anders met die gevolg dnt die voroorsakondc krog van hierdie doolvoorstellinge met die oog op wat danr doen moet word, anders is. Die verskille

in lewensopvatting bring verskillc in ondhouding tewoog.

Aangosien die idee van bchoorlikheid verskillend is en dit telkens om -:nder d:tnge on, sal die eise in verband met opvoe­

ding as sinvolle mensebehandeling verskillcnd wees met die

gevolg dE', t die idee van die opv oeder -OnderYlyser ook ver skillend benoder word.

Vroo~r

is In boskoic poging aangewend om die vcrskillende

lewensopvcttin~o

tot

~

sestal te reduseer. Mot reg kan nou vorwag word dct daar

~

sestal algcmcne en

0

bcsondere eise van bchoorlikheid s wOC's en dientengevolre ook 'n soort lyku aantal idees van die opvooder-onderwyser. Hierdie eise en idees skakul mekacr geensins heel-en-al uit nie

~cr

wet beur, is dnt die bcsonderc

lewensopvnttin~

met sy eise von bchoorlik­

heid en dus sy idee vrn die onderwyser die ander in sy besondcre rigting sol ombuic; en be'invloed. Indien d08r een universele

lewensopv tting wns, sol daar een eis van behoorlikheid woes, cen id()e v..,n die opvoeder-onderwyser en les bes: f"oen vorskillc:

tussen nonso nie. Nou is ait anders met die rcvolg dct die stnlte TInt die idee nnnneem, by elkc croep vcrskillend is.

2.1

2.

---_. ElSE EN BEVOEGDHEDE BY WETENSKAPLlKE ONDmlSOEKE: -.-. ­ Elke

ondersoek van

~

wetenskaplike aard bring noodwendig sekere eise en bevoegdhede mee. Hulle kan kortliks as volG opgesom

word~

(a) Die terrein van ondersoek moet duidelik afgebaken word onder die ervaringsvorskynsels. Mens wil presies weet waar die gronse van die ondersoek la, wat daarbuite val en wat solfs ook nog binnekant die afgebakende terrein nie vir ondersoek in aanmerking kom nie.

(b) Eio navorsingsmetodes moet gekies word met besondere inagneming van

(1)

die aard, bestaans- en werkwyse van die voor­

werp van ondersook on (ii) dio oogmorke van die navorsing.

(c) Selfboperkinge op te IS ten aansien van wysgerige vooropstellingc en voorskrifte wat nie uit die feite self voort­

spruit nie maar wat op daardie feite toeg pas word. Oor die implikasies van d tweede en derde eiso kan daar eensienlike

!'1oningsverskille bestaan ver31 wanneer die bied van dio geestes­

orvcringswetenskappe betree ','ord.

''lanncer die hier gcnocmdo eise en bevocgdh,'de op die onderhav;igc ondersoek van toe ssing

f~emaElk

vJOrd, kry ons min of meer die

^volgende~

Wat die terrain van ondersoek betref: breed gcstel, is oit

~

ondersock na beide die psig ogiese karakteristiek en

ley[()nsopvatting van mense nat hulle in die uitoefening van hullo boroep r:10t skoolpligtigo kinders en jcugdig()s besig hou. Ons wil bepaQlde mense in

~

bepaalde beroep leer ken mot die doel

om uit to vind 1.'Jat hulle gcneigdhede van duursame Bard is en of daar gemcenskaplikhcid van duursBI:'1e goneigdhede bestaan vmnrdeuI' hiordie groep hoI:'1

van

ender groepe onderskoi. In werklikhoid hoef ons nie die gr oepe te pr oboeI' onder skoi n io

w~nt

hulle bcst::::an. Die

d c

vraag is nntuurlik of die groop

~ovorI:'1

is

OD

ond van intultiewe partisipasie deur elkeen van die afsonderlH:::e lode Van die groep I:'1et die idee of die ideaal­

tipieso, s at hulle in werklikheid niE: opvoedcr-onder'."iYs rs is niE:, maar di

t

steeds bena£.£r of steeds ondcr

¹

vyser en opvocder

~.

Die/

;' 50.

\

Die terrein van ondersoek was eintlik drie~rlei van

8ard~

(a) Ieensw~ordige beoefena2rs van die beroep self. Dis deurg22ns as die bel2ngrikste terrein van navorsing beskou

I nt hier het ons te doen met ('io ;Jcrsoon in cie Dr"ktyk. As sukscsvolle be cncor van die beroep voldoen hy a~n die

objcktiewe vareistes Van die beroep sonder dot hy dit weet.

En 2.S hy dc.~r,~cm voldoen sonder dat hy dit Wf'et, dan "'>!ord hy steeds opv o,.)d lor -ondenvyser. Aan die verwerking van hiord gegewens sol 0 die rnccste oendag m02r nie noodwendig.die mI.JGste W22r geheg '.lord nie. Om gE,;,,,;mns Van manne 2n vroue nit dte prc::ktyk to vcrkry, kon een van twee we~ olg word:

mens kon j ou <.: en tot In be s onc1ere ongGwing bo perk en v:::ln e en, r Dance on illend id en bereidwillig­

haid tot s~mowcrk mons kon Cl ondcrsoek

so verspr :Ld l'1oc)Dtlik en so verteenwoordigend moontlik mank.

D la.'-.:ste vcg is gcvolg.

(b) Tocns-.'oorc,ige voorbaraiders tot cie bero.£]: Soos a toem is, h2t ondcrsoGkers hulle dikv.rels tot:,)rlinge en studento g In rdic ondcrsook is Cl ook gedoen, n.].::::mlik inlj.gting vC':n student-onc1cr1.^A1 ysers. Ons moot '.:;annecm dat W8c::r hulla hul spesia vir (lie ondcrwysbcrocp lnat op i, hulla reeds ~ idee d~8rv2n het. Anders gestcl: lrolle het vir buie jare die bcrocp sien be en "\'lord cn was hulle ooggetuies dClarvan op 1<::ttcr :yso bepc8 e persone die ic'1eaaltiI'iil')sc eds bonElder het maor ander ook da:~'rvan 1.'.leggedr het. In Onder¹.'Jyser se invlood sy lourlinge \"Jat tref hulle beroepskeuso is

':Jcrklik nie ger nic. Die bcrocp hou homself in stand

vornietig h8rnself. Die :.;ndhoudi vCl.n d beoefenaClr tecnoor sy b,.:;roe:osv,rbundenhcde laat sy leerljnge beslis nie onbe'lnvloed nie.

(c)

-

T02ns~oordi~e kontrol~crders

.. -

^"'-­ .--:;...;...,;;;..;;;.-...;. van d werk in die beroop. D insnekteurs van onderwys is a 1 mo.nne wat vir

jare d . beroep be 8n het. Ons moet aannee~ dat dit op grond/

grond van hulle ondervlysende en opvoedcnde bekwaamhede is dat hulle tot die StDtuS van raadgewe:rs en leiers v(~rhcf is. Anders go ste1: hullc hot reeds ver gevordor op dio pad van benodering v cm die ic10 8~, 1 tipio so, s odn t hull\.] andor se werk nie 8110 en ne.;

WB8rde kan '.vnurd8or nio meer ook ("' n igc leiding knn o.

Die eise V2n behoorlikhcid moot dUs in ~ buitongewona mate in hullo beliggauing vind.

Soos gos~ is, moet die navorsingsmetodes aansluiting vind by Cie nerd en ~orkwyso vcn dii voorwcrp van ondersoek.

Die Dorkwyso tree cen die lig uit die ocrdolo wnt uitgespreek vlord sO\[1Ol 2S lJit ie Iowa vC'.n h~;n(1elin[~, d.Vi.S. uitlntinge v::m In spontane nord oor die berocp on alIos wet hiernee s12nhc:mg

of reaksies

0,

opsetlike prikkols in die vorm V8n ondervrnging en dan v!2.Qrn,:;ming Gndor nntuurlike werksomstandighede. Die waardc van ~ic inligting wot ~eur ondervr~ging verkry word, sol

r~fhr:mc; van (~ie ':lrd V2.n oie ondorvrnging en die spent[~nG bcroid­

willighciC on op ^vr~e to r spondeor. Die ^~(t c is pruof­

ondervindclik wont die uitg srunt is in (ie best~8ndc 0 cle en ~cdr2gsuitinfc galee.Dis die foito wat spreek. Hierdie fe i te kr:n ::-.n (lie ::c:vlOne et1piric se pr oscdurc onderwcrp word, nD ',:Jlik ont ing, klnssifikcsie en gcnor~lisasie.

Die ho doel ~ot die ondorsoek was OD te probeer 8an­

(;nsl<:nplikhcid vEm ~rondhouding by'n vortccnYIDJrcligcnclc r:::nt"l sukscsvollc.c:

beoefcnc,(';rs v, n die ::mc1crwysbcroc}J bcstC':ln cn vcrc1er r~orur:~-;t(]un

dour die aure ^Q le; vem stuClont-me¹ crwyser s en ins1Jcktcur s v ~m

on,ler'lvys. As dnr.r o.JroonkoJ:ls in ('iie uitspr.c;ko is, V'J t is 0'1n die nDcrko v ,n hioro"'io uitsprr:ko? Anders [~cstel~ w:1tter

V2.n (~io opvocc¹ er-onc'1erwyser? Op wattor wyso b€nnc1er hullc die idoe.altipi se V,3n dio beroep ',7'}t hullo bcoefcn?

Or

ie voorco2nde doelstolling te ken bcn~der, MJCS

enpiricso toctsinS uitgcvoor TIord. hl22r nou moot nnder~~81 le feit on~erstrecp word dot die moontlikhoif VDn cmperiese tucts

onl

8n die interpretesic van die rosultate in 'n bc:scnc1ere mate van die ondersoeker se eie lewensopvctting en van sy pers00nlike

a :::mv ou linG V':rl c: ie idee v Dn r opvooder-onc1erwyser afh2nklik is,

Ons

is rct ostos~otonskrplike n8vorsing b0Sig en 00 hicrdie cc; bicr1 n f.~ecn (Jnc~()rsoekcr hl::r'l gehor_l en c~l vc:n homself losf.12.8k n • Van E;,bsolute on~)2rtycligheid, koue sa likhcicJ on onpers on likheid objcktiwiteit is ~~ar in hierdic soort nDvorsing

mynsinsicns nie spr :.:ko nie. Die ';.mclor s oelwr so lewe van wil en waardebe ling sal sy invloed lac:t celd vL-:nt s'Jndor vorw'}g­

tinge, idecl() cn oJ[;r:1orke js hy toe nie. In sy porsoonlike declname 22n c~ic lewensdralTIa sleop hy ook ander nee of word hy mcogosleep. 'n Iviens so eie sec1elike insigto, jvu nrJktyk van scdelike eoed- on afkeuring on die e~e r2ngorde van wDardcs VJ8t gehuldir; vIord, kan nie eonk8nt gehou word nie. In Mens

Sl')eol nio not die rol V2n dvvnrskyker cn toeskou8r nie. Inc'ien rlie pr:::ktyk bevestit; wet 'n nons in cie vooruitsig stol, is die

toedr~g van sckc ~ Gelukki con. As f uitkomste anders is, is dic onc1ersooker v,:mselfsprekcnc. verplig ot'! horn by e uit­

komstu noer to lC.

Die T'1otode vir die insnI'181ing vc:n die p:egewcns is die questionm:dre, enqucte, vraelys ^'.Jf vroebo • Drie afscn^r1crlike vr2ebou is ontwcrv, Qen vir ~n~er~yscrs(esse) een vir student­

OndCrYlyseI'S en en vir inspckteurs v~'.n onc1ervvys. Die quostion­

nnire is ['.s c'ic baste metoce vir mDteric;alinsDl!18ling beskou.

Vir ondersoeke van hierdie cord wect ons van on bctcr l"1etoc1.e nie, bch8lwe cot ~ ondursoeker doe Dancen noukeurige en stelscll]ot e woarnening knn cloen waDr die persoen sy beroeps­

werk vcrrig. ML';:o.r Dot !n toeskouor in die lokD~:l bly dic ctr'lOS­

feer vir beidc leerkr on leorlinge gosponne 8n onnotuurlik.

ns l\:c:n ook on(1e:rh'..)1J.c1e I'1et onderwyser s (es se) reel on <'leur

direkte ondervr £;il1g die ver langde inligting inwin. Vcrv olf1ens knn ook In Ci,:"pi~Dc;ndc studie V:ln !'1nnnE; cn vroue w-::t t·ot cUe

kat oric v-:::n die ^tU j):1cr ten' b8huort~ gem<:\C\k ef biof;rafieu

,

/Serondpleec Y1ord. Dan kry ons e gtcr soveo 1 psigogroI'1!nc.

Gevalle-studies/

•

Govalle-studics is k1}rakterolo€: S8 cn geen tipologieso work nie Die cers noomde 111et os is bate tydr01';cnd ^C!1 sal (lie ::Jcntal

ers knn ~or~ boio goring WOGS.

strcwe

['oldi oise wet ,pewoonlik ci~,:rnnn gestcl word. Wi.t bctr vrnc ~2n inspcktours on studont-~ndorwyscrs: Cl

Llko vrr:; :If; is n,Jl.llicur if' oorwoc C c n ' Garnn is hullo vir vol­

t ociing ui tr.'(-.: stuur vocrr;clC. Elke vrcog uit die lys aDn onderrJysers(esse) is noukeurig oorweeg en persoonlik becntwoord en hiernn 20n ongoveer In dosyn ervere persone vir In verbeterdo redLksie voorgol~. Hiornc is hulle vir voltooiing weggostuur.

Hullo is wnt ^lengte~ formulering v:n vrne, volgorde dnarvan, vollodigheid? oventuolo dubbelsinnighoid, onduidolikhoid, ens.

botref, hoeltomQloorspronklik. Ondersoeke vsn hierdie o.ard uit die verledo hot goen invlood hoegonc~md on die ontwerping daarvo.n had nie. Oor die wetonskapliko gehalto on die dool­

treffendhGid van d verskillendo lyste moot die kritiose leser so If oordeo 1. D ondervinding by die deur~ork VQn die messelo metoricQl h~t rcloor dnt dio ant~oDrde op die vrae weergcgee het vvcccrvoor hullo bodool 'n,lS. Die: cnigste mocilikheid w-;t onder­

vind is, Wrs om dio bctekonis V[.n bopcalde begrippe reg te interpreteor on te klassifeer.

3.

PROSEDURE__EfiT~EVOLG IS~ Om die verlnngde inligting te bukom, is d volgendo prosoduro gevolg: Ann clkeen von die sekrc.;tnrisse v~m dio respoktio'.'!o Onderwysdepartemente (Unie­

Onderwys, TrensvJ~lse, Ornnje Vrystontse, Netelse, ^di~ van

K2:~p12nd en SuidVles-Afrika) is In skrywe gerig wac:rin hulle die nodi verlof sQngevra is om~

(a) c:n inspoktcmrs werksO,Dm onder hulle departement In vrncboog vir benntwoording te stuur asmede In naamlys van die betrokke inspektours.

(b) Om oek aDn ses ondervlysers(osse) ender elke insp8kt8ur se rondgang of kring, die name cn adresso v~n wia deur die

inspekteurs/

inspekteurs voorgel~ sou word, elk TI vraeboog vir voltooiing te m8g stuur.

Al die Depo.rtomEmte het hulle gcw2Drdoerde toestemmine vcr lcon on Cl ie glwr ,,:,r.gde inligting ver ::'1tr8k. Maor ongo lukkig kon V2,n die l\Tc:tc:lsc voorstcl '.)m n08mlilr. deur die betrokke

onderwysorsveronigingo se lwn81e met die ondorwysers(osse) von duordio Provinsie kontr.k te maak, geen gebruik ^gnmr.~k word nie.

Ar:n die betrokkc inspekteurs V2n vyf ondonvysdept:1rtemonte is toe vr,';,ebo~ mot In bogoleidonde skrywe gcrig en vervolgens is weer [; on die c:.mder".7yser s( esse) vc:n wie die nnme en adre sse deur hullo verskc:f is, elk 'n vr::-.cboog spesia;:--.l vir ondorwysers (esse) gcstuur. Mr.Dr danr is ook In ~root Q2ntnl vroobot: solf­

st8ndig 20n ondEH'VJysers( osse) \vnt aan skryrNer goed bekend is, gestuur, verder ook c:::m hoofde vnn In bel groot 'Jr:nt31 Ho~r-,

Junior Hotjr-, LDe:;r- en Juniorskole met «ie versook d2t hulle dit se If cm deur hullo puik onder¹ayser s en onderv:fysere sse moe s laa t voltooi. Die uitdruklike versoek is gerig Clat d bo~ olleen deur gooio onderwysors(esse) volto moos TIord, nlmnl mot minstens vyf jQ::r orvc:ring. Ons 'Jouoourgt'.cms:~lleen die op­

mcrkinge vccn bek":;>.P1C booef2n8[lrS v::m die bcroep hO en verdor 'vvou ons die versokering hG dot die ervGring sy stornpel op die ant­

woorde me>GS l~::1t Id. Ons !'18Clk dus doarop Ctc:nsprook dnt ons inligting van bokwcu:\e onderwysers( e sso) ingewin het, wanronder seorsckor van die r.llerbestes in ons land goreken kon word.

Maar dc".r is vansolfsprekond nog ^(l u isende roeies en waarskynlik nog die bestes van die allorbostcs vcn wie geen inligting ont­

vang is nie. Dio ondersoek \-.,o.s o.)rweg:·nd boperk t.)t AfrikDr::ns­

sprokondc cmderwysors(esse). Slu~s V'1n TI p'11r En~elssprekonces

is cntvJ0:;rde ~mtvong- on onder hullo bO dore is seersckcr net sulke bck~~mes ns ~nder die Afriknnnssprckende geledere. Die nntwo::.)rde is vEJrteonwoordigend vnn onderwyser s( esse) WQt aan allo tipes skolo worksanm is: opleidingsinrigtinge, ho~rskole, ho~r togniose skole, ho~r hcndelskolc, industrieskole, ho~r

huishoudskoh:, junior ho~rskolo, sek::md~re sk:..;le, lacrsl<ole en juniorskolo ,/

juniorskole, en het ingekom van die Suide tot die Noorde en van

~ie

Ooste tot die Waste. Hoewel nie in baie groot getnlle nie,

w~s

die ental ontvange

vraebo~

so verteenwoordigend en ver­

spreid

d~t

stellig gcgeneroliseer kan word.

VDn die Sckretaris van die Transv8nlse Onderwysdepo.rte­

rJent is oak die nLJnr".elinge taester:mling verkry om vie die hC)0fde van drie opleidingsinrigtinge

^~

vraeboog deur studente wo.t

besig is om vir die beroep t8 kYJc;lifiseer, te lant voltooi. By twee vc.n hierdic inrigtinge is ::;lleen herestudente genader om di(

cevr::;agde inlirting te verskaf.

D reaksie was wacrlik bemoedigend. Baie inspekteDrs het uiters waardevolle inligting deur rniddel van addisionele op­

rnerkinge verskaf en baie onderwysers(esses) het nie alleen die vraelys op lofwnordiRe wyse volto nie mner in begs idende skrY-,Jes inligting van onskatbare waarde ver strek. Van sommige hiervan sol beslis

~ebruik

gemnnk word.

Doer is 82 inspcktcurs ::;an uie

vraebo~

pos is en wanrop 53 roc:ksies gevolg het. (64.6%). Ann ondernysers(esse) is 'n tot2 van 520 vrnelyste pas en oorhandig waarop 378 2ntwoorde ontv3ng is. (73.7%). Hiervan sou ::;ngc lukki1:' 30 op 30 Junie 1945 minder

^2.S

5 j2ar ervaring gC3hc:cd het, In ander 25

ViaS

onvollodig voltooi en 3 het CJns te lant vir verwerking bereik. Bierdie 58 boD is

^al~::;l

uitgoskakel. 320 was in alle opsigte sodanir voltooi dat hullo sonc1cr die !'linstG aarscling vor\iJerk kon

^{1,'-\} C)r d •}

Hiervan YiTas:

Here

240

Hoofde 70 .

_•

As stcnte 170.

Da!ll.gJL__

~0

Boofee

_£~

Assistente 7rJ • Tot-:le

320

HoofdG 75 Assistente 245.

Laastens is ook aan 172 here- en 157

dR~cstudente

elk In vraelys vir voltooiinf, oorhc:mc1ig. Alle onvollediges en

cnigsins dubbclsinnigcs is uitLeskakel s at 150 van elke geslag finaal verwcrk is.

Die uitrcvocrde ondersock

ga~n

derhalwe

o~r

"die cn opEcrkinsc van 53 inspektcurs v::;n ondcrwys,

320

bekwame/

320 bekw2me onderwysers(esse) met ervarinl2 tussen 5 en 39 jaar (met

~

r I d e dienstyd V2n 18 jn2r en 5 ma2nde) en vnn 300 studente W2t Imal vir oplei kour is. Die lans oemdes het

11ul1c'

in vGrskillendc ,j-:re

v~m

hulle oplt.-idinr;

h~iJind:

somr:lf,'e:

nog in cerstcjc:or, anderc in die finale janr Vnn

~

drie-of vier jiJri kursus. Die dae toe hullo nop op

c1

ie skoCllbanke deurgebring het, was iets V2n gis r cn hulle kon derha deur mi 1 van retrospeksie

~

goe voorstelling ms Ven deugdc on m(:?t s van hulle se onderwysers en onder­

wyseresse. Nicmand vnn die bost ande groepc is op eni

wyse, direk of indirek be1nv

d

Inteendeel: deur ans is die iJers ig

OD

met die ootstc

openharti~hcid

en sonder skrc)om hulle sicnswyses ou cn

~cwetensvol

weer te gee.

4. SAAKLIKE ONTLEDIFG V AN DIE VERSKILLENDE VRAEBO~.

(n)

Ann inspckteur s: (Kyk bylne

A).

Die arste

vrn~g

was geen toets aan inspekteurs om

nanmlik uit vinc1 of hullo,

SO')S

r'lit

SDl':!S

voorgegee word, net op onc1cr'lHysvc:r:rdirhcid let nie. D oogmork Wr,s om to bepnol wn c:r die

^ill

galO word. Hulle moet

~ twpc~rlei

mBat af a2niiWndg 'n opvoac1kundigc cn 'n oncler'1iJysende. ttcr een van die twee is ie belo.ngrikste? D

^~)~rc1e

op rUe tvve

vragic sou hopelik

^la~t

uitkom

^{da~r ~}

korrelasie tussen opvoedkundi bekwcc.mheid en ::mdervJysvnt:;rdigheid bestaan.

Bring cen

nOCldwendi~

die r meo of is dio vermoe tot die aen s s

k, d.rl. s.

b0perk tClt

h~Dself?

VervolRcns:

w~ttor

een is io hODBste voorveronderstellinr? Is ( eon funksie afh2nklik V8n die

^~nder

n wuttor cen is

~ie

likerc? 1nvloed die Gen die

?

Die verwngting is

gekoester t dio opmorkinge by rde viagie sspekte uit die persoonlikheid sal bolig wot s al op die work van

opvoedinf, an onderwys betrekldng hot 8n w;J.t hopelik ook bou­

stone vir d ontworping van

~

pod ogiese

tipolo~ie

sal op­

lewer. D antwoorda op die as vra

G

bchoort Dens

~

bceld/

257.

bceld v~n " swak opv er-ondorwyser to gee en hierdie beeld bchoort ook c,s steokproef vir io wm die bekwame onderwysor­

Opvoc1or to dion.

(b) Ac:n Onc1or1Hysors(osso)~ (Kyk bylne B.)

Die r;ro;Jt oogrlork Dot hicrr:UG enqutlte1:'l1]s om In boold VDn die ;~01ntocrocr(lo opvocc1erspcrsoonlikhci:.3. to kry. As mons wcct D~ttor fnktora intc8rns in ~ie beroep bcvorder en ns

Fevol:? het , rlDn k2.n Dons konkludoer -::lie ondorlinr,:o.

.:> c. c1ai'.rui t wat ,

s terktoverhouc van cUo verskillGndc disposisies is.

Gc1ntogroor per s oonlikhc konmcrk hulle ,juis (lour In bopaelclo onc:erlingo st(;rktoverhouding v[',n hullo vorskillenr10 noigingo of hul knr2.ktcr, ~us vernl ~io rigtinggowondo faktoro in

per soonlikhoic1. Hul lewe onclanks goringe konflikte tog horrnonics nD binno on nD bui •

M2Qr olko porsoonlikho het

n

eio en unieke verle on hieroQn moet bosliste nondng skenk wore. Daar is eorstons fie bosonclere en dio nlgomene orflikheidsfaktore, r'io jnro v:::m c' jcug Daarby ^inbc~ro

10

dio opvoeding in c'ie huis net 5y bosonderc sosianl-okonClrnit3s-kulturele milieu, 1 gODr.:lsr;cbrcke, sioktes cn hulle nn-cffckto, dio brot) nilieu not wet nnrmee snaohnng, ens. Vrnag 12 k. en 1. probeer OD ts hiaromtront te wete to kom. Godur e dio jarelane;e vcrpligtcnc:o bywoninr; van d skool hot dnnr onoiskonbare kr2.gto op Cio vorl"1ine; v['n (lio pcrsoonlikhoid ingevwrk juis ^00­

dat allcs hior so intcnsionocl on doelbewus goskied. Vir

owentuo 10 toe StCl on sinte gr:J. kan

hoelvlClt:"('n ^rl adros van die sko eerig word. Ty~ons sy

0 . 3 . w:Jrc! clt:ln ook :_~io onc1ervvysber oop ?ukio s. Hierrlio ke:use kan In vryvvilli on sclfstanclisu oun woos, clit kan op ndvies v c,n 2ndor go sI\: d, c1i t knn ook ondor (lie ruk van ekonomic se en tydsornstandighodo op

n

mons nfgoforseer word IDaar dit k2.n ookJndor dwnnr:; plansv • Dic bowor inr' vvord oak d~ur

ba /

258.

baie gemae,k d3.t diegene wat cHe cmderwys kies, sulks doen omdo.t dit dio enipste boroep is wanrdeur hy sy agterstand wear kan inhc

1

c)f vvnsrdeur hy kan kCJT!lponsocr. (Vrne 8 en

12 k.

en

1).

Mnnr T!let .ie finale tot Cio berCJep moes

~~

r tug

~

wilsprosos aan vosr go an hot.

Psi~ o~ies

sien is eli t 'n onvorbir:C

0

like no sn2klikhcir'1. Da-;r het')orwc

~ing

pla:J s­

revind

~rt

beteken dat aor

~

spel van mot was. Dnar het voorstollinre van T!lCJontlikc

tookoDsti~e

han?olinge plaas­

rovine,. D:::Jr ken oon enkc l"L!t of

o~:;gmork

woes, mnar (laar kon

oak 'n

hele reoks hu vorskyning

^re!:1a~k

hot. Hiordie

T!lotiof

^m~tiewo

het ten novato T!let

~ie

lowe van wil en wnardo­

bepal Se'

amgch,:::n~.

1ND t

W[',S

hierdie moticne? Bo si t hullo In bes re r CJrde? (Vrae'g lOD). Aansluitond by die keuse Van (ie borCJop

~oes ~io

persCJCJn horn

:-:t i.

nadat die

leid voltoCli is, hat die pars

~n

die borocpsloDo on

-~ork

van

~oding

en orwys binno tree. Die feit VQn ?ic

op iding het,

^h~e

ger ook nI, sy invl:)cc1 op cHe booofeninl?

van dio boroep

uit~coefen.

t hot sy op iding vir hom beto­

k~n?

Boskuu hy op ing as nJ sacklik? (VrQQP 6). In die praktiese booofaning VQn

^~ie

beroep 0io

onvoe~er-ondorwysor

alloon

~ verskuiwin~

van

~ic

oon skool na

~

andol mank as 0it vir hum of hcar

~

verhogi is CJf aar kan

~

byna jnc:rlikse skuivlory p nsvind. Hy k[;n oak die ber'oop tyriclik bodank hot

m·~;'r

ui tE:inrlo lik l,]oor dac:rnn terugkoor.' (Vreee 3 on 4). Die por

s'~

on kr,n 1io nooc}s"c.klikhoicl von vGrrJ.oro stuc'.io rlct

Joosie bosef, of hy ken studeor cn lees om beter c,ionste te nng lower. (VraCl.f1 7). Hy knn

vorvolgons die

vreu~ie

van sy lowe in 1ie becefoning van sy bor ocp

~nclervinc1

hy kon rlicp

~mr~o

lukkir:;

^1!JOO

s. Wnnnoer

~ie ocrs~on~oode

dio

~l

is, snl hy

da~rin

vCJlhcrd of as hy clukki,\ is, s",l hy verandor. En ns hy vGrander, in watter rigting sal

e~io

vor<:ndorin,C: wees en wn::'lrom?

S

hy ok in gemoede r ndvisoor om die

on~er~ysboroop

ees lowensberoep te kies? (VrnG 9 en

12

m).

Aansluitend/

259.

A2.nsluitend by rie vorige vrae w8arop die ondersoeker uitsluitsel moet kry, kOt!! nou dio uiters bC0langrike e::m: hut

(~io jarolaneo beoefenine van ie beroep 'n verskuiwing van m iewo pl~2sGevind, m.a.w. speel mocntlike toekomstigo

hD,n(~e lingo VQn 'n ander aard hulle in r'l ie bewussyn cs destyds too berccp ~ekies is? As doar

'n

verskuiwing p asvind, TInt is die ar:rc1 c'I.aC'\rvan? Is f! io nuwe r orr1.o V8n mat ver­

ski v2n ,-1iG v[;n styds? Is vorskuiwing 'n €unstire een s ~t Dons t!!et reg kan s~ t d beroep ook 'n ver­

ede invlued ui toofcm? Die cktue vraag is: het daar 'n ver ins in ~io luwe van wil en van wQcrdebepaling ineetree?

Word

2~r

aan

~er

dinge as

vroe~r

waarde geheg? Wat is die ranf, v-:n waClrdes wat tans [;ehuldig vvord en v ens watter norme word da~r ~okeur? Wat is die aardheid van sterktc­

verh~udinr van die neiginge tans? (Vraag lOb).

In die beoofoninv VQn die boroep m02t hy noudwendi~ 'n dubbc f1IDksio vorrig: hy moet opvoed en unclerwys e.

VJ2,~'.rop le hy hoFt ho saElklik toe? (Vra2r lle:). Ui t hoofde van sy besundere W2Jlrc:evoorkeur, wa an~orde en 33rd vcn es ann sy leerlingc voorhou en midc'lels 8.Elnwend om hulle di6 te lar:t

verrfcsonlik,

m.n..n.

hy sal sokere deugde by hulle 1 aankwoek.

Ann c.nder kcmt~ watter ondeufc1e probeer hy met r" ie midde Is tot sy beskikking bestry? (Vraag en c). V

lll:"G:t s doen hy cUt? (Vraa>; lId). WElt is volgens sy oordecl

die kenmcrke vcm 'n YJacrclige 0pvGoc,er-onderwyser'? Watter ranr;­

orde v~n wnardes hullc? (Vr>:',[~ g lIe). D under s oeker noot ook iets moors Boet van rtio vCln c_ie :.mtv:~nklikheid en tOr1l)C) van vor'ilorking Veln inc1rukke, die ritmc van ont­

lading V2n vit~lc en psigiese energ en die ekspressiwit8it van 'n Govoolshoodcmir;h:lid, m.o..'.V. sy tempernmont. Soos reeds

vroo~r D.cnGetoon is, spoel die raments-eienska~pe

'n

baie be ike rol by (1 wilsprosos nl • ..:Y.Q.9l.: (He wilsbosluit

en/

260.

en die ]di tv oerill& V2.n die hc:mde waarop besluit is.

(Vre2G 12 d, e en f.) Onderskei d sesvolle onderwysers(es) horn (h2cr)

OD

"

een

Jf

meer V2.n die dr ienskappe van die

te~)er2.ment?

(By die opstel V2.n vrae die tenperanents­

e iensknppe to bepnal, het skryvvel' hoI'1 deur die eienskcl ppe vtm emDsionnliteit of nie-emosioncliteit, akt teit of nie­

nkti'i:viteit,

sekond~re

of

priLl~re

funks lcnt lei sowel

35

deur die heroditeitsenquath] vcn Heynans en Wiersmn. Telkens is vyf vrngies gestel. As die o.ntw die vro.e no.

sekond~re

of prim1jre funksie byvourbeeld dr en meer ten

gunste v".n

:)ri!'1~re

funksie gegee is, is betr okke onderwysor9 es) vir prim1jr-funksionerend genoteer. D selfde het beur vir emosioncli tei t en o.ktiwi toi t. Di t meet ook verder byge­

v oe g i,,vord d:; t hierdie vrne v ooref deur ver ie persone V8n wie die skryvver hulle besondere temperamentseienaardighede deur noue en

Inn~durige

kont2.k good ken t,

beantwQ~rd

is.

Die cfleidincs hieruit was tr'Jue weer

5

van die ware toedrag V2n sake).

Die ondersoeker moet horn ver vergmvis van die

sosi~le nei~ince

en kontnkte wat d opvoeder-onderwyser mnck, (Vracg 12

g)

verder hy/sy In versi i en enigsins konservmtieY18 gonardheid het (vro.ng h en i) on ook of hy/sy

spesinle 32.nleg in die een of 2nder rigt openbanr.

(Vrccc:r-;

12

j).

Uiteindelik sou mens so grang ts wil weet van die nfhrmklikheid van en r;ehoorsnamheid o.en In soun. Is dit In

perso~nsc2.kverhoudin;~

s·Jnder TJe::::r is dit In rsoon- Per soon­

persoonsverhouding? Lewe hy/sy in id en vertroue of is dit In

r::ev:~l v:~n

selfstn.ndigheid? Werk hy/sy in geloof en vertroue? (Vrn2.g 12 a, b en c). Ons wou d bcoefancClr as vol1c mens in dia volle beroeps- en werklikheidsverbonden­

hede leer ken. Dia kritiese laser moet se uitmC'.ok of

soiets 2.2n die hand vnn die vrneboog wo.t nan onderwysers(esse) gestuur is, :r.1oontlik is.

( c)/

Ons het vnn oortuiging uitgcgann dot persona wet si:! is om vir die boroep to

kv^r:-,lifiseor, 'n

s ste bydrDe proowe vnn

~ podQ~c~i2Se

tip8logie.

'n

somninp von die nntwo o OD vrcng 9

boh~ort ~

uQnduiding to woos vnn die ranG vc-m iiJanrdos vvnt deur san tipologi8

~ohuldig

v!crd. En os di t

0::

sou korreleer met die van rwysers(esse) Dowel as met die van die inspekteurs van onderwys, behoort die f oordeel en bevind soveel meer gewig te dra. Diesolfdo ook vir cJie tiende vraag. Die kwess v n middels en met os ws.t deur ondorwysers(esse) aan­

g 00rd, is mynsinsiens onmisbaar vir die ontworping van

h

tot8.(;,<lbcold. Die goeie onderwyser(es) onderskei horn of haar juis gobied von metodes en middels in die onderwys. Dit lant bes s blyk W2t hy van

d

mens en sy bcstemming dink.

D cerstc seVJ8 vrae

'\iJ8.S

moer bedoel om In ver lyking te mn ssen hullo ouderdommo by die keuse, die bekorendsto beroe

~wentuele

vernnder ven kous.-:: en d io nuwe keuse, voor gting

on

ruadgewing, atis opleiding en moont dW8.ng, mot d no

~at

v2ndag in dio boroep staan en horn sesvol beoefcn. D rcsultntc van so

'n

vcrgelyking bohoort ondanks die vcr

^I

in hccrsende lewensomsti:.mdighedG 'n c:;onduiding vir dio toekoms te Vloes, nie allecm wat die gehnlte van hulle

toekomstigo work botref nie maar ook ten aansien van die keuring van nuwe rekrutc;.

Lnnstens rou ons ook ondcrsoek instcl nn dio besondere rangorde vcn motierw

^'iJ.'}t

hullo tot d keuse van d onderwys­

berocp i hot. As hullo r ordo van motiew8 nie veel van die destydse rangorde van d onswoordigo beoofonaars van die ber oop vcr skil nie, bchoort ook die se lfde gunsti ver­

skuining,

ns

so iets plaasvind, by hulle in to tree. Immers, die gcaar id van die mens bly oor die

bre~

linie gesien,

onvcrc:ndorc1. Don behoort ons ook treklik gcrus oor

• toekoms tc r!eGs. In Onder soek no d rcmgorde von mot by die/

•

die teensvvoordige vir die berocp kwalifiserende persone behoort dan ook ts by te dra tot die moeilikc t82k van keuring of weiering tot toclating v opleiding. Dit sal opgemerk word dot een ekstra moontlike motief by hierdie vracboog ann stu­

dente 'gcvoeg is na~mlik ~ie identifikasiedr2ng. Dit kon

natuurlik nic by diu lys van moontlikc fl'lOticlNC in die vraeboog ann ondcr'dysers( esse) gcvoeg word nie, hoewc 1 hulle die vryheid

had het om dit by te voog. Enke s t dit ook gedoen.

Die tconsDoordige bcoefenacrs smaak reeds die voldoening

daarvcn. Ons vvou [1']g ui tvind hoe hoog hierdie motief toets.

Die bcvindingc sal dit aanstons aantoon.

---~'---