• Tidak ada hasil yang ditemukan

Hari-hari dan Bulan Baik

Dalam dokumen SURAT KETERANGAN. Nomor:... (Halaman 59-67)

HARI SUCI

4.2 Hari-hari dan Bulan Baik

Hari-hari dan bulan baik dalam ajaran Agama Hindu ditentukan berdasarkan perhitungan wariga. Wariga adalah perhitungan hari-hari dan bulan baik dalam agama Hindu.

Pewarigaan berdasarkan atas; wewaran, wuku, dan sasih yang dipakai dasar untuk memperingati hari-hari suci.

Wewaran adalah hari-hari sebagai dasar untuk menentukan hari baik melakukan suatu kegiatan. Nama-nama Wewaran dan bagian-bagiannya:

Nama wewaran Bagian-bagiannya

1 2

Eka Wara 1. Luang

Dwi Wara 1. Menga, 2. Pepet

Tri Wara 1. Pasah/Dora, 2. Beteng/Wahya, 3. Kajeng/Byantara Catur Wara 1. Sri, 2. Laba, 3. Jaya, 4. Manala

Panca Wara 1. Umanis, 2. Paing, 3. Pon, 4. Wage, 5. Kliwon Sad Wara 1. Tungleh, 2. Ariang, 3. Urukung, 4. Paniron, 5. Was,

6. Maulu

Sapta Wara 1. Redite, 2. Soma, 3. Anggara, 4. Budha, 5. Wrehaspati, 6. Sukra, 7. Saniscara

Asta Wara 1. Sri, 2. Indra, 3. Guru, 4. Yama, 5. Ludra, 6. Brahma, 7. Kala, 8. Uma

Sanga Wara 1.Dangu, 2. Jangur, 3. Gigis, 4. Nohan, 5. Ogan, 6. Erangan, 7. Urungan, 8. Tulus, 9.Dadi

Dasa wara 1. Pandita, 2. Pati, 3. Suka, 4. Duka, 5. Sri, 6. Manuh, 7. Manusa, 8. Raja, 9. Dewa, 10. Raksasa

Cara mencari Wewaran

a. Eka wara; uripnya 1. dewanya Sang Hyang Taya. Caranya mencari: Urip Sapta wara + Urip Panca wara. Bila genap = kosong, bila ganjil = Luang

b. Dwi wara; Menga urip 5, dewanya Sang Hyang Kalima, Pepet urip 4, Dewanya Sang Hyang Timira. Caranya mencari: Urip Sapta wara + Urip Panca wara + urip Eka wara, bila genap = Pepet, bila Ganjil= Menga.

c. Tri Wara; Pasah urip 9, Dewanya Sang Hyang Cika, Beteng urip 4, dewanya Sang Hyang Wacika, Kajeng urip 7, Dewanya Sang Hyang Manacika. Caranya mencari: Wilangan Wuku X 7 + wilangan Saptawara yang akan dicari kemudian dibagi 3. Bila sisa 1 = Pasah, sisa 2 = Beteng, sisa 3 = Kajeng.

d. Catur wara; Sri urip 4, dewanya Bhagawan Bregu, Laba urip 3, dewanya Bhagawan Kanwa, Jaya urip 1, dewanya Bhagawan Janaka, dan Manala urip 8 dewanya Bhagawan Narada. Cara mencarinya: Wilangan Wuku X 7 + wilangan Sapta wara yang akan dicari lalu dibagi 4. Bila sisa 1 = Shri, sisa 2 = Laba, sisa 3 = Jaya, dan bila sisa 4 = Manala e. Panca wara; Umanis urip 5, Resi Kursika, Dewa Iswara, Bhagawan Tatulah, Paing urip

9 Resi Gargha, Dewanya Brahma, Bhagawan Mercukunda, Pon urip 7, Resi Maitrya, Dewanya Mahadewa, Bhagawan Wrehaspati, Wage urip 4, Dewanya Wisnu dan Kliwon urip 8 dewanya Siwa. Caranya mencari: Wilangan Wuku X 7 + wilangan Sapta wara

yang ingin dicari lalu dibagi 5. Bila sisa 1 = Umanis, sisa 2 = Paing, sisa 3 = Pon, sisa 4 = Wage, sisa 5 = Kliwon.

f. Sad wara; Tungleh urip 7 dewanya Sang Hyang Indra, Aryang urip 6 dewanya Sang Hyang Baruna, Urukung urip 5 dewanya Sang Hyang Kwera, Paniron urip 8 dewanya Sang Hyang Bayu, Was urip 9 dewanya Sang Hyang Bajra dan Maulu urip 3 dewanya Sang Hyang Erawan. Cara mencarinya: Wilangan Wuku X 7 + Wilangan Sapta wara yang akan dicari lalu dibagi 6, bila sisa 1= Tungleh, sisa 2 Aryang, sisa 3 Urukung, sisa 4 Paniron, sisa 5 Was dan sisa 6 Maulu.

g. Sapta wara; Redite urip 5 dewanya Sang Hyang Baskara, Soma urip 4 dewanya Sang Hyang Candra, Anggara urip 3 dewanya Sang Hyang Anggara, Buda urip 7 dewanya Sang Hyang Udaka, Wrehaspati urip 8 dewanya Sang Hyang Sukra Guru, Sukra urip 6 dewanya Sang Hyang Bregu, Saniscara urip 9 dewanya Sang Hyang Waru. Cara mencarinya: Wilangan wuku X 7 + wilangan Sapta wara yang ingin dicari lalu dibagi 7, bila sisa 0 Redite, sisa 1 Soma, sisa 2 Anggara, sisa 3 Buda, sisa 4 Wrehaspati, sisa 5 Sukra dan sisa 6 Saniscara.

h. Asta wara; Sri urip 6, Indra urip 5, Guru urip 8, Yama urip 9, Rudra urip 3, Brahma urip 7, Kala urip 1, Uma urip 4. Cara mencarinya: Wilangan Wuku X 7 + wilangan Sapta wara yang akan dicari + 2 lalu dibagi 8, bila sisa 1 Sri, sisa 2 Indra, sisa 3 Guru, sisa 4 Yama, sisa 5 Rudra, sisa 6 Brahma, sisa 7 Kala, sisa 8 Uma.

i. Sanga wara; Dangu urip 5, Jangur urip 8, Gigis urip 9, Nohan urip 3, Ogan urip 7, Erangan urip 1, Urungan urip 4, Tulus urip 6 dan Dadi urip 8. Cara mencarinya: Wilangan Wuku X 7 + Wilangan Sapta wara yang akan dicari lalu dibagi 9, bila sisa 1

Dangu, sisa 2 Jangur, sisa 3 Gigis, sisa 4 Nohan, sisa 5 Ogan, sisa 6 Erangan, sisa 7 Urungan, sisa 8 Tulus dan sisa 9 Dadi.

j. Dasa Wara; Pandita urip 5, Pati urip 7, Suka urip 10, Duka urip 4, Shri urip 6, Manuh urip 2, Manusa urip 3, Raja urip 8, Dewa urip 9, Raksasa urip 7. Cara mencarinya: Urip Sapta wara + urip Panca Wara + Urip Eka wara dibagi 10, bila sisa 1 = Pandita, 2 = Pati, 3 = Suka, 4 = Duka, 5 = Shri, 6 = Manuh, 7= Manusa, 8 = Raja 9 = Dewa, 10 = Raksasa.

Wuku jumlahnya ada 30 dan berganti setiap tujuh hari yakni pada hari minggu. Perhitungan wuku dimulai dari Minggu atau Redite sampai Sabtu atau Saniscara.

Adapun ketigapuluh Wuku itu, adalah:

1 Sinta 16 Paang 2 Landep 17 Krulut 3 Ukir 18 Merakih 4 Kulantir 19 Tambir 5 Tolu 20 Medangkungan 6 Gumbreg 21 Matal 7 Wariga 22 Uye 8 Warigadean 23 Menail 9 Julungwangi 24 Prangbakat 10 Sungsang 25 Bala 11 Dunggulan 26 Ugu 12 Kuningan 27 Wayang 13 Langkir 28 Kelau 14 Medangsia 29 Dukut 15 Pujut 30 Watugunung

Berdasarkan atas Wuku maka dapat dirinci hari raya Hindu yang berdasarkan Pawukon, yakni:

No Nama Wuku

Hari Lengkapnya

Nama Hari Raya Yang dipuja

1 Sinta Redite Paing Banyu Pinaruh

Soma Pon Soma Ribek Sang hyang Tri Murti Mertha Anggara Wage Sabuh Mas Hyang

Mahadewa sebagai raja Brana

Buda Kliwon Pagerwesi Bhatara

Paramesti Guru 2 Landep Sanicara

Kliwon

Tumpek Landep Sang Hyang Pasupati

3 Ukir Redite Umanis

Buda Wage

Memuja Bhatara Hyang Guru Buda Cemeng

Sukra Umanis Hari Bhatari Sri Memuja Bhatari Sri

4 Kulantir Anggara Kliwon

Anggara Kasih Kulantir

5 Tolu Soma Umanis Memuja

Bhatara/

Bhatari di Merajan

6 Gumbreg Buda kliwon Buda Kliwon Gumbreg 7 Wariga Saniscara Kliwon Tumpek Wariga/Tumpek Uduh/Tumpek Pengatag/Tumpek Pengarah Sang Hyang Sangkara (Dewa Siwa)

8 Wariga dean

Buda Kliwon Buda Cemeng Waregadean

Sukra Umanis Hari Bhatari Sri Memuja Bhatari Sri 9 Julung wangi Anggara Kliwon Anggra Kasih Julungwangi 10 Sung sang Wrehaspati Wage

Sugian Jawa Para Dewa dan Pitara

Sukra Kliwon Sugian Bali Untuk penyucian Bhuwana Alit Soma Pon Penyajaan

Galungan Anggara Wage Penampahan

Galungan

Buda Kliwon Galungan Ida Bhatara-Bhatari dan para Leluhur

Wrehaspati Umanis

Umanis Galungan

Saniscara Pon Pemaridan Guru 12 Kuni

ngan

Redite Wage Ulihan

Soma Kliwon Pamacekan Agung Sukra Wage Penampahan

Kuningan Saniscara

Kliwon

Kuningan/Tumpek Kuningan

13 Langkir Buda Kliwon Buda Cemeng Langkir

14 Medang sia Anggara Kliwon Anggara Kasih Medangsia 15 Pujut - - -

16 Paang Buda Kliwon Buda kliwon Paang 17 Krulut Saniscara

Kliwon

Tumpek Krulut

18 Mera kih

Buda Wage Buda Cemeng Merakih

Sukra Umanis Hari Bhatari Sri Memuja Bhatari Sri 19 Tambir Anggara Kliwon Anggara Kasih Tambir 20 Medang kungan

Anggara Paing Anggara Paing Medangkungan Memuja Hyang Widhi/ Bhatara Brahma di Mrajan Kawitan

21 Matal Buda Kliwon Buda Kliwon Matal

22 Uye Saniscara Kliwon

Tumpek Kandang

23 Menail Buda Wage Buda Cemeng Menail

Sukra Umanis Hari Bhatari Sri 24 Prang bakat Anggara Kliwon Anggara Kasih Prangbakat 25 Bala - - -

26 Ugu Buda Kliwon Buda Kliwon Ugu 27 Wa

yang

Saniscara Kliwon

28 Klau Buda Wage Buda Cemeng Klau Memuja Bhetara Sri Sedana Sukra Umanis Hari Bhatari Sri Memuja Bhatari

Sri 29 Dukut Anggara Kliwon Anggara Kasih Dukut 30 Watu gunung

Redite Kliwon Kajeng Kliwon Pamelastali/Watug unung runtuh Anggara Paing Paid-paidan

Buda Pon Hari Urip

Watugunung Wrehaspati

Wage

Hari Patetegan

Sukra Kliwon Hari Pangeredanan Saniscara

Umanis

Saraswati Dewi Sraswati

Hari suci berdasarkan Wuku dikelompokkan menjadi lima kelompok, yaitu:

a. Hari suci Buda Kliwon; Buda Kliwon Sinta (Pagerwesi), Buda Kliwon Gumbreg, Buda Kliwon Dunggulan (Galungan) Galungan menurut jenisnya ada tiga yakni; Galungan Biasa, Galungan Nadi dan Galungan Naramangsa. Galungan Biasa adalah Hari raya Galungan yang tidak bertepatan dengan Tilem ataupun Purnama. Galungan nadi adalah Galungan yang bertepatan dengan Purnama. Sedangkan Galungan Naramangsa adalah Galungan yang bertepatan dengan Hari Tilem. Buda Kliwon Paang (Pegat Uwakan), Buda Kliwon Matal dan Buda Kliwon Ugu. b. Tumpek juga ada enam, meliputi: Tumpek Landep, Tumpek Wariga, Tumpek

c. Buda Wage juga ada enam, meliputi; Buda Wage Ukir, Buda Wage Warigadean, Buda Wage Langkir, Buda Wage Merakih, Buda Wage Menail dan Buda Wage Kelau.

d. Anggara Kasih juga ada enam, meliputi; Anggara Kasih Kulantir, Anggara Kasih Julungwangi, Anggara Kasih Medangsia, Anggara Kasih Tambir, Anggara Kasih Prangbakat dan Anggara Kasih Dukut

e. Sugian ada dua, yaitu; Sugian Jawa dan Sugian Bali.

Baca selengkapnya

Dalam dokumen SURAT KETERANGAN. Nomor:... (Halaman 59-67)

Dokumen terkait