LM Kimia 10

(1)

S

H

T

Ë

P

I

A

B

O

T

U

E

S

E

Kimia

mësuesi

10

Libër

(2)

KLIKONI KËTU

(3)

(4)

Libër mësuesi

Kimia

10

Autore: Irena Kotobelli

(5)

Titulli:

Libër mësuesi - Kimia 10

Autore: Irena Kotobelli Eglantina Metaj Aishe Karaj

Drejtuese botimi: Anila Bisha

Redaktore: Nisela Meçi

Dizajni: Mirela Ndrita

Kopertina: Arben Hamzallari

Shtëpia Botuese Mediaprint ISBN 978-9928-08-265-7 Botimi i parë, 2016

(6)

Hyrje

Libri i mësuesit Kimia 10 vjen në mbështetje të Librit të nxënësit Kimia 10 dhe Librit të ushtrimeve Kimia 10. Libri i mësuesit Kimia 10 u jep mësuesve modele mësimesh të mbështetura në metoda bashkëkohore, në përputhje të plotë me kurrikulën e re dhe të realizueshme gjatë procesit mësimor.

Ky tekst synon të jetë sa më pranë mësuesve:

 për të kuptuar dhe zbatuar më mirë metodologjinë e planifikimit vjetor të programit lëndor;  për t’u mundësuar standarde për të menaxhuar me fleksibilitet planin sipas nevojave;  për të arritur një mësimdhënie dhe mësimnxënie të suksesshme bashkëkohore;

 për të arritur rezultate sa më të vlefshme në fushën e shkencës së kimisë, duke realizuar lidhjen midis kompetencave kyçe dhe kompetencave të fushës me anë të situatave të të nxënit;

Libri i mësuesit Kimia 10 përmban:  Plan vjetor;

 Plane tremujore;

 Plan‐ditarë për tema të caktuara;

 Mënyra e zhvillimit të punëve praktike.

I. Hartimi i planit vjetor dhe planeve tremujore është moment shumë i rëndësishëm në punën e çdo mësuesi. Zbatimi i kurrikulës së re me bazë kompetencat është një tjetër sfidë e radhës për ju. Studimi dhe zbërthimi i programit është hapi i parë që do t’ju orientojë për të siguruar rezultate maksimale të të nxënit gjatë gjithë procesit mësimor.

Për t’ju ndihmuar sado pak në punën tuaj fisnike, në këtë tekst do gjeni një zbërthim të detajuar të programit për lëndën Kimia 10, shoqëruar me hartimin e detajuar të planit vjetor dhe planeve tremujore, ku janë organizuar temat mësimore në periudha tremujore, duke respektuar të gjitha formatet e dhëna nga institucionet përkatëse për kurrikulën. Rubrika më e veçantë në këto formate është ‘’Situata e të nxënit’’. Hartimi i saj kërkon kohë, imagjinatë, përkushtim, dhe njohje shumë të mirë: të rezultateve të të nxënit që mësuesi synon të arrijë në orën mësimore, të nxënësve dhe aftësive të tyre, të materialeve burimore që do të jenë në funksion të realizimit të njohurive etj.

Sa më sipër, mund të themi se dëshira, pasioni, hulumtimi, vlerësimi nga ana e mësuesit do çojë në hartimin e një situate të nxëni sa më efektive në favor të të nxënit. Për planin e parë tremujor ato janë të përgatitur për ju.

Ju mund të vëzhgoni me kujdes gjithçka të paraqitur dhe të vlerësoni se sa janë të përshtatshme për ju këto situata.

II. Në pjesën e tretë të këtij teksti mësimor do të gjeni 20 modele ditarësh që janë hartuar për tremujorin e parë mësimor. Çdo model ditari është në përputhje të plotë me formatet e përcaktuara. Hartimi i çdo modeli është mbështetur në të nxënit me situata.

 Të nxënit me situata përfshin pjesëmarrjen e nxënësve në detyra që janë të ngjashme me zbatimet në jetën reale1_. _Nëse _e _vendosim _nxënësin _në _një _situatë _të _jetës _reale _ku të ndërveprojë me individë të tjerë, atëherë ai nxë.

(7)

 Përmes situatave të të nxënit, nxënësit janë në gjendje të zhvillojnë aftësitë dhe t’i përdorin ato saktësisht.

 Përmes situatave të të nxënit, nxënësit fitojnë përvoja që i zbatojnë gjatë gjithë jetës.  Të nxënit me situata përfshin përdorimin në shkallë të lartë të teknologjisë, pasi ajo

krijon mundësitë e zëvendësimit të demonstrimeve praktike.

Një moment tjetër i rëndësishëm në hartimin e ditarëve model është përcaktimi i rezultateve të nxënit sipas kompetencave kyçe dhe kompetencave të fushës

Rezultatet e të nxënit për çdo kompetencë kyçe janë trajtuar në pjesën e parë të këtij teksti (si të hartojmë planin vjetor), si dhe në fillim të çdo plani tremujor, kështu që nuk është parë e arsyeshme që të paraqiten në çdo plan‐ditar.

Rezultatet e të nxënit për çdo kompetencë të fushës janë paraqitur në planet tremujore dhe më e rëndësishmja është paraqitja e tyre në plan‐ditar duke respektuar programin mësimor.

Jo më pak i rëndësishëm për hartimin e një plan‐ditari është edhe përcaktimi i koncepteve kyçe dhe burimeve të domosdoshme për një orë mësimore. Hartimi i tyre është i domosdoshëm për të synuar rezultate sa më të larta të nxëni.

Metodologjia e përdorur në këto modele ditarësh është e pasur me teknika dhe metoda që nxitin veprimtaritë me në qendër nxënësin. Metodologjia e përdorur është në funksion të situatës së të nxënit. Kjo është arsyeja pse është shumë e rëndësishme zgjedhja e teknikës së duhur në fillim të situatës dhe në vazhdim të saj. Duhet të theksohet fakti që nuk ka një strukturë fikse; situata e të nxënit synohet të shtrihet gjatë gjithë orës mësimore, po ashtu edhe metodologjia. Duke pasuar parasysh këtë fakt, është menduar që trajtimi metodologjik të organizohet në përgjithësi sipas këtyre hapave:

 Veprimet në situatë;

 Trajtimi i mëtejshëm i situatës;  Përfundimi i situatës.

Siç u përmend më sipër, meqë situata e të nxënit shtrihet gjatë gjithë orës mësimore, sikurse edhe metodologjia, çdo hap pune është i shoqëruar me një teknikë të caktuar mësimdhënie, si për shembull:

 Veprimet në situatë / Përmbledhje e strukturuar

 Trajtimi i mëtejshëm i situatës / Veprimtari mendim i drejtuar  Përfundimi i situatës / Hartë koncepti

Këto ditarë përfshijnë dhe rubrikën “Vlerësimi i situatës” që mund të realizohet nga mësuesi ose nga vetë nxënësit në formën e vetëvlerësimit. Në përfundim synohet të përcaktohet se sa e kuptojnë dhe e realizojnë nxënësit situatën e të nxënit, cilat janë llojet e kompetencave kyçe apo të fushës që ata kanë përfituar, çfarë qëndrimesh dhe vlerash personale fiton nxënësi për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin, çfarë qëndrimesh dhe vlerash fiton në fushën e komunikimit për jetën, shkencën, përdorimin e teknologjisë etj.

(8)

Hartimi

i

planit

vjetor

 Plani vjetor lëndor hartohet në përputhje me dokumentet kurrikulare.

 Plani vjetor lëndor hartohet dhe zbatohet duke marrë parasysh fleksibilitetin e kurrikulës.  Plani vjetor lëndor hartohet duke u mbështetur në formate orientuese.

Që të hartosh planin vjetor dhe ato tremujore në lëndën e KIMISË X, një mbështetje absolute për mësuesin është programi mësimor i miratuar nga MASH dhe të gjitha dokumentet kurrikulare që shoqërojnë këtë program.

Në kurrikulën e re me bazë kompetencat, kurrikula e shkencës ndihmon në zhvillimin e kompetencave që u shërbejnë individëve në aspektin personal, social, ekonomik dhe që lidhen me çështje lokale, kombëtare dhe globale. Kompetencat që zhvillon fusha e shkencave të natyrës, kontribuojnë në të gjitha shkallët në arritjen e kompetencave kyçe në funksion të të nxënit gjatë gjithë jetës.

Përmbajtja lëndore konceptohet si mjet për realizimin e kompetencave kyçe dhe atyre të fushës nëpërmjet formësimit të situatave të të nxënit.

Situatat e të nxënit janë situata që lidhen me kontekstin e të nxënit.

Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura, brenda shkollës ose jashtë saj. Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai i udhëheqësit e i lehtësuesit gjatë nxënies aktive të nxënësit.

Fusha e shkencave natyrore integron: njohuri,

shkathtësi,

qëndrime e vlera (nëpërmjet lëndëve fizikë, kimi, biologji.)

Zbatimi i programit bëhet duke respektuar parimet e gjithëpërfshirjes në aspektin gjinor, etnik, kulturor, racor, fetar, të paaftësive dhe nevojave të veçanta të nxënësve.

I. Qëllimet e fushës:

 zhvillojnë njohuritë dhe konceptet bazë për formimin shkencor në fushën e shkencave të natyrës;

 zbulojnë lidhjet e varësisë ndërmjet botës së gjallë dhe mjedisit;

 zbulojnë lidhjet e varësisë ndërmjet botës së gjallë, jo të gjallë dhe mjedisit;  zhvillojnë aftësitë shkencore, mendimin kritik dhe krijues;

 zbatojnë njohuritë dhe aftësitë shkencore në mënyrë analitike, kritike dhe krijuese në problemet që kërkojnë zgjidhje dhe marrje vendimesh;

 vlerësojnë kontributin e shkencës dhe teknologjisë për mirëqenien e njeriut dhe shoqërisë;  ndërgjegjësohen për të bashkëvepruar me mjedisin në mënyrë të përgjegjshme dhe

konsensuale;

(9)

 përshkruajnë burimet energjetike;

 përdorin teknologjinë e informacionit dhe të komunikimit si mjet për sigurimin dhe komunikimin e informacionit;

 shpjegojnë rolin e shkencës në zhvillimin e qëndrueshëm si dhe në ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit;

 shpjegojnë rolin e shkencës në zhvillimin e qëndrueshëm si dhe në ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit.

II. Lidhja e kompetencave kyçe me kompetencat e fushës :

KOMPETENCAT KYÇE KOMPETENCAT E FUSHËS

III. Kompetencat zhvillohen përmes tematikave të përbashkëta të fushës

 Tematikat e përbashkëta të fushës janë elemente të rëndësishme të programit të fushës së shkencave natyrore, sipas të cilave strukturohet përmbajtja lëndore dhe integrimi konceptual i secilës prej lëndëve brenda fushës, në funksion të zhvillimit të kompetencave.

 Tematikat e përbashkëta në fushën e shkencave të natyrës për shkallën e pestë janë:

KOMPETENCA I

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

KOMPETENCA II

Kompetenca e të menduarit KOMPETENCA III

Kompetenca e të nxënit KOMPETENCA IV Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin KOMPETENCA V

Kompetenca personale KOMPETENCA VI Kompetenca qytetare KOMPETENCA VII Kompetenca digjitale

Kompetenca 1 : Identifikimi i problemeve dhe zgjidhja e tyre

a) Përcakton problemin

b) Zhvillon një plan veprimi

c) Analizon rezultatet

d) Zbaton planin e veprimit

Kompetenca 2: Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore

a) Vendos çështjet shkencore në

kontekstin e duhur

b) Kupton parimet shkencore mbi të cilat

ngrihet çështja

c) Vendos lidhjen mes shkencës dhe

teknologjisë

d) Formon një opinion për çështjen

Kompetenca 3: Komunikimi me gjuhën dhe terminologjinë e shkencës

a) Shkëmben informacionin shkencor dhe

teknologjik

b) Interpreton mesazhet shkencore dhe

teknologjike

c) Krijon dhe ndan mesazhe shkencore

dhe teknologjike Rezultatet e

(10)

Tematikat

Diversiteti

Ciklet Sistemet Ndërveprimet Energjia

Shkallëzimi dhe matja Modelet

Strukturimi i programit mbi rezultatet e të nxënit për kompetencë në secilën lëndë dhe në tematika të përbashkëta të njëjta për të gjitha lëndët e fushës, ndihmon në planifikimin dhe zhvillimin e situatave të të nxënit dhe lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyçe.

IV. Çdo fushë ka rezultatet e saj të të nxënit që u përkasin zhvillimit të kompetencave kyçe. Rezultatet e të nxënit të kompetencave kyçe që realizohen nëpërmjet fushës së shkencave të natyrës për shkallën 5 janë :

KOMPETENCA I :

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë efektive) Nxënësi:

 shprehet përmes një forme të komunikimit për një temë të caktuar në një material (prezantim) prej 200 fjalësh dhe veçon çështjet kryesore;

 diskuton në grup në mënyrë konstruktive, në gjuhë amtare apo në gjuhë të huaj, në kohëzgjatje jo më shumë se 10 minuta, duke dhënë dhe duke marrë informacion për një temë të caktuar nga fushat mësimore ose nga jeta e përditshme;

 ‐përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës amtare në kontekste dhe forma të ndryshme të shkrimit, si: ese, e‐mail (postë elektronike), letër formale dhe joformale etj.;

 prezanton një projekt artistik, humanitar, eksperimentues etj. nga fusha të ndryshme mësimore, të hartuar individualisht dhe në grup, për një temë të caktuar, duke përdorur në mënyrë efektive teknologjinë informative dhe teknologji të tjera;

 ‐përdor TIK‐un në mënyrë efektive gjatë komunikimit dhe ndërveprimit me të tjerët në jetën e përditshme, duke përfshirë edhe të nxënit e informacioneve të reja dhe kryerjen e detyrave shkollore.

KOMPETENCA II :

Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë krijuese) Nxënësi:

(11)

 krahason të paktën tri burime të ndryshme të informimit për trajtimin e temës së njëjtë, argumenton saktësinë, rrethanat, gjen ngjashmëritë dhe dallimet, duke u bazuar në kriteret e përcaktuara më parë;

 harton një detyrë me tekst, apo krijon një situatë logjike nga jeta e përditshme, e cila përmban një mesazh që kërkon zgjidhje matematikore apo një problem shkencor, duke u bazuar në njohuritë paraprake dhe prezanton mënyrën/procedurën e zgjidhjes së problemit para të tjerëve;

 modelon zgjidhjen e një problemi të dhënë (në klasë, apo jashtë saj) për një temë të caktuar nga një fushë mësimore;

 gjykon vërtetësinë e një rezultati të dhënë (p.sh.: rezultatin e një detyre nga matematika, shkencat, shoqëria, mjedisi etj.) i cili mund të jetë gjetur me zbatimin e formulave të njohura ose me përdorimin e procedurave të caktuara dhe nxjerr përfundime për vërtetësinë e gjykimit të dhënë;

 prezanton me sukses rezultatet e punës së një detyre eksperimentale për një temë të caktuar;  krijon një vepër artistike me pamje dy dhe tredimensionale me mesazhe nga një fushë

mësimore dhe shpjegon para moshatarëve hapat e ndjekur për krijimin e veprës;  simulon një situatë për marrjen e një vendimi për jetën e vet ose zgjidhjen e një

problemi me interes shoqëror, lidh vendimin me pasojat në mënyrë të përgjegjshme dhe e prezanton gjatë një debati me moshatarë në një kohëzgjatje të caktuar.

KOMPETENCA III :

Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë) Nxënësi:

 demonstron shkathtësi funksionale në lexim, në shkrim, në matematikë, në jetën e përditshme, në përmbushjen e kërkesave të ndryshme për kryerjen e një detyre apo aktiviteti;

 shfrytëzon në mënyrë efektive përvojat paraprake gjatë zgjidhjes së situatave të ndryshme në jetën e përditshme apo gjatë kryerjes së ndonjë detyre, aktiviteti, në ndonjë fushë të caktuar mësimore;

 parashtron pyetje dhe shfaq mendime të strukturuara për zgjidhjen e një problemi apo detyre të një teme të caktuar;

 zgjidh një problem të caktuar mësimor ose një situatë nga jeta e përditshme;

 përgatit me sukses një përmbledhje të dosjes personale (portofolit), me jo më pak se 900 fjalë, me qëllim të vetëvlerësimit të përparimit të vet në një fushë mësimore të caktuar;  shfrytëzon në mënyrë të pavarur dhe efektive, teknologjinë informative dhe burime të tjera

të informimit për të mbledhur materiale për zgjidhjen e një problemi apo detyre të caktuar;  paraqet idetë personale para të tjerëve për mënyrën e zhvillimit të një aktiviteti të

caktuar, duke dhënë mendime të argumentuara për rezultatet e pritura (në formë skice, grafiku, vizatimi, shkrimi, vepre artistike etj.);

(12)

prej tij. Vlerëson vetë performancën dhe rezultatin e arritur, duke iu referuar qëllimeve fillestare (p.sh. burime të informacionit në libër, revistë, enciklopedi, internet, hartë, grafik, skicë, partiturë muzikore etj.

KOMPETENCA IV :

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive) Nxënësi:

 përgatit, prezanton, drejton dhe merr pjesë në një fushatë të informimit të qytetarëve për një fushë apo temë të caktuar, duke u mbështetur në ide të reja;

 demonstron shprehi organizative në punët individuale dhe në ekip përmes situatave reale, duke menaxhuar potencialin individual dhe atë të grupit;

 harton një projekt me faza të menaxhuara mirë (individualisht ose në grup) duke shkëmbyer, konsultuar dhe informuar të tjerët si dhe duke identifikuar dhe vlerësuar burimet njerëzore, materiale dhe monetare në përputhje me rezultatet e pritshme. KOMPETENCA V :

Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme) Nxënësi:

 analizon përparësitë dhe dobësitë personale;

 merr pjesë ose udhëheq një grup pune që bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit të cilët kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj. Më pas, raporton me gojë ose me shkrim për përvojat personale.

 bën zgjidhje të bazuara në informacione dhe në përvoja të drejta për të mbrojtur shëndetin dhe mirëqenien nga rreziqet e ndryshme në jetën e përditshme.

KOMPETENCA VI

Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët) Nxënësi:

 paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit mënyrën e funksionimit të mjedisit të vet shoqëror në nivel lokal dhe me gjerë;

 demonstron shembuj konkret të mbrojtjes së mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu në aktivitete të jetës së përditshme në shtëpi, në klasë, në shkollë dhe në komunitet;  propozon alternativa se si të gjithë qytetarët mund të kontribuojnë në mënyra të

ndryshme për këtë proces;

 diskuton me të tjerët apo në një formë tjetër të të shprehurit paraqet interesin personal për çështje publike, shoqërore, historike, natyrore etj., dhe jep propozime për zgjidhjen e ndonjë problemi në komunitet e më gjerë në një fushë të caktuar.

KOMPETENCA VII :

(13)

 përdor mjetet digjitale për të përpunuar, krijuar, realizuar dhe demonstruar tema mësimore nëpërmjet vizualizimeve të filmuara apo të animuara;

 gjen, organizon, analizon, përpunon dhe përdor informacionin nga një shumëllojshmëri burimesh;

 zhvillon aftësitë krijuese, duke zbatuar njohuritë e marra në shkencën kompjuterike dhe mediat digjitale;

 diskuton për përparësitë dhe kufizimet që vijnë nga përdorimi i teknologjive në jetën e individit, shoqërisë apo komunitetit; tregohet më i pavarur në procesin e mësimdhënies.

V. TABELA PËRMBLEDHËSE E PROGRAMIT (SHKALLA 5, KIMI X –XI )

TEMATIKAT KIMI

Diversiteti

 Natyra e lëndës  Struktura e atomit

 Struktura dhe vetitë e lëndës  Lidhjet kimike

 Shkalla e grimcimit dhe vetitë e lëndës  Sistemi periodik

 Nxjerrja e metaleve

 Identifikimi i joneve dhe gazeve  Struktura dhe lidhjet e karbonit  Kimi organike

‐ Seritë homologe, përfshirë alkanet, alkenet, alkoolet dhe acidet karboksilike

 Industria kimike

 Shkenca e tokës dhe atmosferës

Ndërveprimet

 Simbolet kimike, formulat dhe barazimet kimike  Stekiometria

 Përqendrimi i tretësirave  Acidet, bazat dhe kripërat  Reaksionet redoks

 Elektroliza e përbërjeve jonike në gjendje të shkrirë dhe tretësirë ujore

 Termokimia

 Radha e aktivitetit të metaleve  Kinetika kimike

 Ekuilibri kimik

 Prodhimi bujqësor dhe përdorimi i azotit, fosforit dhe kaliumit në plehrat kimike

 Rendimentit atomik dhe rendimenti i reaksionit kimik  Reaksionet e thjeshta të alkaneve, alkeneve dhe alkooleve  Komponimet e karbonit si lëndë djegëse dhe lëndë e parë  Polimeret

(14)

VI.

Hartimi

i

planit

vjetor

PLANI

MËSIMOR

VJETOR:

KLASA

X

FUSHA:

SHKENCAT

E

NATYRËS

LËNDA:

KIMI

32



2

=

72

ORË

VJETORE

Shpërndarja

e

përmbajtjes

lëndore

për

realizimin

e

kompetencave

Tematikat

Shtator₂₄ ‐_orëDhjetor Janar₂₈ ‐ _orëMars Prill – Qershor_20 orë

DIVERSITETI

24 orë

 Gjendjet e lëndës dhe ndryshimet fizike që pësojnë ato.

 Substancat e pastra dhe përzierjet  Veprimtari praktike 1

Ndërtimi i lakores së ftohjes  Ndarja dhe pastrimi i substancave  Veprimtari praktike 2

Distilimi i përzierjeve  Kromatografia

 Elementët dhe komponimet në reaksionet kimikë

 Teoria atomike  Modeli kinetik i lëndës  Struktura e atomit

 Mënyra e vendosjes së elektroneve në atom

 Tabela periodike  Veprimtari praktike 3

Prova për të dalluar metalet nga jometalet

 Prirjet në grupe

 Prirjet përgjatë një periode

(15)

 Ushtrime 1

 Lidhja kovalente dhe metalike  Lidhja jonike

 Formulat kimike të elementëve dhe komponimeve

 Metalet,kristalet metalike dhe aliazhet  Kristalet jonike dhe molekulare  Ushtrime 2

 Vlerësim portofoli

 Test

NDËRVEPRIMET 10 orë

 Reaksionet dhe barazimet kimike

 Shkrimi i reaksioneve kimike  Llojet e reaksioneve kimike

 Një vështrim mbi reaksionet redoks  Elektroliza dhe përcjellshmëria

elektrike

 Veprimtari praktike 1

Përcjellshmëria e lëngjeve dhe tretësirave

ujore

 Elektroliza në tretësirë ujore  Veprimtari praktike 2

Elektroliza e tretësirës së klorurit të

natriumit dhe sulfatit të bakrit

 Reaksionet që zhvillohen në elektroda  Ushtrime

NDËRVEPRIMET

18 orë

 Çfarë është një acid

 Tretësirat acide dhe alkaline  Oksidet e metaleve dhe jometaleve  Reaksionet e acideve në jetën e

përditshme

Dëftuesit universal dhe matja e peashit  Alkalet dhe bazat

(16)

 Përsëritje

Reaksioni midis një acidi dhe një alkali  Acidet dhe bazat në analizat kimike  Kripërat

 Përgatitja e kripërave të tretshme  Përgatitja e kripërave të patretshme  Veprimtari praktike 5

Përgatitja e kristaleve të sulfatit të bakrit

dhe të jodurit të plumbit

 Acidet dhe alkalet e forta dhe të dobëta  Ushtrime

 Vlerësim portofoli

 Test

NDËRVEPRIMET

10 orë

 Analizat kimike dhe formulat

 Veprimtari praktike 1 Bashkëveprimi i copave të mermerit me një acid  Moli dhe formula kimike  Moli dhe barazimet kimike  Ushtrime

 Llogaritjet me pjesëmarrjen e gazeve

 Veprimtari praktike 2 Ndikimi i ndryshimit të sasisë së një substance bashkëvepruese  Molet dhe kimia e tretësirave  Përsëritje

 Ushtrime

 Ciklet natyrore dhe burimet  Atmosfera, gazet e ajrit  Veprimtari praktike 3

Vlerësimi i sasisë së oksigjenit në

(17)

DIVERSITETI

10 orë

 Ndotja e atmosferës  Detet dhe lumenjtë  Korja e tokës

 Veprimtari praktike4

Zbërthimi termik i karbonatit të

kalciumit  Përsëritje

 Vlerësim portofoli  Test

(18)

VII. HARTIMI I PLANEVE TREMUJORE

 Të tria kompetencat e fushës së shkencave natyrore lidhen me njëra‐tjetrën dhe zhvillohen së bashku përmes tematikave të

përbashkëta të fushës duke u zbërthyer në program në njohuri/aftësi, shkathtësi/procedura, qëndrime/vlera.

1. Diversiteti

2. Ndërveprimet

(19)

PLANIFIKIMI TREMUJOR PËR PERIUDHËN : SHTATOR – DHJETOR

FUSHA: SHKENCA NATYRORE

LËNDA: KIMI X

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:

Shpreh mendimin e tij për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit.

Kompetenca e të menduarit:

Përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme për zgjidhjen e një problemi duke paraqitur rezultate të njëjta.

Kompetenca e të nxënit:

Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme ( libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin:

Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.).

Kompetenca qytetare:

Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave të cilët nuk i respektojnë ato.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Identifikimi i problemeve dhe zgjidhja e tyre:

Identifikon, përshkruan, vlerëson, zhvillon, analizon të dhënat në lidhje me një dukuri, proces apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi. Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore:

Vendos çështjet shkencore në kontekstin e duhur, përdor, formon një opinion për çështjen. Komunikimi me gjuhën dhe terminologjinë e shkencës:

(20)

Nr. Tema

tika Temat mësimore

Situate e

parashikuar e të nxënit

Metodologjia dhe

veprimtaritë e nxënësve Vlerësimi Burimet

Kap. II Vetitë e lëndës (10 orë)

1

DIVERSITETI

Gjendjet e lëndës dhe

ndryshimet fizike që pësojnë ato

‘Bota jonë’

Material filmik A)_{bashkëvepruese,} Metoda interaktive, gjithëpërfshirëse. ‐Lexim, përmbledhje në dyshe. ‐Përvijimi i koncepteve. ‐Grupet e ekspertëve

B)Teknika dhe metoda të

hulumtimit ‐Hetimi dhe zbulimi ‐Metoda eksperimentale ‐Zbatime praktike brenda dhe jashtë klase ‐Metoda integruese ‐Studimi i rastit Puna me projekte

C)Teknika që zhvillojnë

mendimin kritik dhe krijues

‐Brain storming ‐Karrigia e nxehtë ‐VLD/VMLD

‐Parashikim nga termat paraprakë

Vlerësim diagnostikues: ‐Vlerësim për përdorimin e terminologjisë shkencore. ‐Intervistë me një listë treguesish. ‐Vetëvlerësim me listë kontrolli.

Vlerësim për të nxënë: (Vlerësim formues) ‐Vlerësimi i përgjigjeve me gojë ‐Vlerësimi i punës në grup ‐Vlerësim mes nxënësish ‐Vlerësimi i aktivitetit gjatë debateve në klasë ‐Vlerësimi i detyrave të shtëpisë ‐Vetëvlerësim ‐Intervistë me një listë treguesish ‐Vëzhgim me një listë të plotë treguesish Teksti i nxënësit për klasën e 10. Materiale nga interneti. Materiale nga enciklopeditë Revista Tekst nga fusha të tjera Slide/ materiale të krijuara nga mësuesit Modele të detyrave nga nxënësit Mjete të ndryshme 2 Substancat e pastra dhe përzierjet

‘Bota jonë ‘ Foto të ndryshme 3 Veprimtari praktike 1

Ndërtimi i lakores së ftohjes

‘Në laborator‘

4 Ndarja dhe pastrimi i

substancave

Një pasdite çaji

5 Veprimtari praktike 2 Distilimi i përzierjeve

‘ Në laborator ‘

6 Kromatografia Kromatografia

material filmik.

7 Elementet dhe kompozimet në

reaksionet kimike

Elementët ’blloqe ndërtuese’ të Universit ≈ Qeliza ’tulla e jetës’

8 Teoria atomike Teoria mbi

atomin në video‐projektor 9 Modeli kinetik i lëndës ‘’Krishtlindje’’

10 Struktura e atomit Material filmik

‘Struktura e atomit‘ NDËRVEP RIMET Kap. III Elementet dhe komponimet (14 orë) 11 Mënyra e vendosjes së elektroneve në atom

Mikrotrupat dhe makrotrupat

[image:20.587.56.745.67.529.2]

(21)

13

NDËRVEPRIMET

Veprimtari praktike 3 Prova për të dalluar metalet nga jometalet

‘’Lapsi ‘’ ‐INSERT ‐D/D/M

‐Harta e koncepteve ‐Diagrami i Venit ‐Ese, shkrim i lirë ‐Shkrim i shpejtë ‐Empatia

‐Prezantim me gojë ose me shkrim

‐Projekt kurrikular

Vlerësimi i të nxënit: (vlerësimi përmbledhës) ‐Test për një grup temash të caktuara ‐Test në përfundim të një kohe të caktuar

‐Vlerësim i portofolit

laboratorike

Lapustina Letra me ngjyra,plasteli në

Letër format A4

14 Prirjet në grupe Situate

problemore Një pyetje 15 Prirjet përgjatë një periode Shkrim i lire

16 Ushtrime 1 Krijon një

situatë problemore

17 Lidhja kimike në elementet

kimikë

‘ Ura lidhëse’

18 Lidhja kimike në komponimet Material filmik ‘’Lidhja kimike’’

19 Formulat kimike të elementeve

dhe komponimeve

Pyetje për diskutim 20 Kristalet metalike dhe aliazhet Foto të

ndryshme 21 Kristalet jonike dhe molekulare ‘ Foto të

ndryshme

22 Ushtrime 2 Krijon një

situatë problemore

23 Vlerësim portofoli

24 Test

(22)

Rezultatet e të nxënit për tremujorin e parë: SHTATOR –DHJETOR

Njohuritë dhe konceptet

TEMATIKA / DIVERSITETI

Natyra e lëndës

 Gjendjet e lëndës

 Ndryshimet e gjendjes së lëndës

 Pastërtia e substancave dhe ndarja e tyre nga përzierjet

 Proceset e filtrimit, kristalizimit,distilimit të thjeshtë dhe distilimit të thyesuar  Kromatografia

 Teknika për përftimin e substancave të pastra

Aftësitë dhe proceset Nxënësi:

 përshkruan vetitë dhe strukturën dalluese të të ngurtave, lëngjeve dhe gazeve duke u bazuar në ndarjen e grimcave, strukturën e tyre dhe llojet e lëvizjes;

 përshkruan ndryshimet e gjendjes bazuar në dukuritë e shkrirjes, vlimit, avullimit, ngrirjes, kondensimit dhe sublimimit;

 përshkruan trysninë dhe temperaturën e një gazi sipas lëvizjes së grimcave të tij;  shpjegon ndryshimet e gjendjes bazuar në teorinë kinetike;

 tregon kuptimin e lëvizjes së çrregullt të grimcave (atome, molekula apo jone në një pezulli të njohur si lëvizje brovniane, si provë për modelin kinetik grimcor të lëndës;

 përshkruan dhe shpjegon difuzionin dhe varësinë e shpejtësisë së difuzionit nga masa molekulare;

 shpjegon kuptimin e konceptit substancë e pastër, dallimet ndërmjet përdorimit të përditshëm dhe atij shkencor të termit “pastërti”;

 shpjegon që shumë materiale të dobishme formohen nga përzierjet;

 përshkruan, shpjegon dhe jep shembuj për proceset e filtrimit, kristalizimit, distilimit të thjeshtë dhe distilimit të thyesuar;

 tregon se kromatografia përfshin një fazë të palëvizshme dhe një fazë të lëvizshme dhe se ndarja varet nga shpërndarja ndërmjet dy fazave;

 interpreton kromatografinë, sugjeron metodat kromatografike për të dalluar substancat e pastra nga substancat e papastra;

 sugjeron teknika të përshtatshme të pastrimit të substancave të caktuara;

 përdor të dhëna të pikës së vlimit për të dalluar substancat e pastra nga ato të papastra.

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi lëvizjen brovniane bazuar në goditjet e rastësishme midis molekulave;

 është i përgjegjshëm gjatë zbatimit në kushte laboratorike të proceseve të filtrimit, kristalizimit dhe distilimit për përftimin e substancave të pastra;

 tregon interes për të mbledhur informacione për rëndësinë praktike jo vetëm të kromatografisë për të dalluar substancat e pastra nga ato të papastra, por edhe të teknikave të tjera.

(23)

Njohuritë dhe konceptet TEMATIKA / DIVERSITETI

Struktura e atomit  Modeli i atomit

 Masa atomike relative  Mbështjella elektronike  Izotopet

Aftësitë dhe proceset Nxënësi:

 përshkruan atomin si një grimcë me bërthamën e ngarkuar pozitivisht e rrethuar nga elektronet e ngarkuara negativisht, me rreze bërthamore shumë më të vogël se ajo e atomit dhe me shumicën e masës në bërthamë;

 tregon përmasat tipike të atomeve dhe molekulave të vogla;  përshkruan zhvillimin e modelit të atomit në kohë të ndryshme;

 përcakton ngarkesën relative dhe masën relative të protoneve, neutroneve dhe elektroneve;  njehson numrin e protoneve, neutroneve dhe elektroneve në atomet dhe jonet, kur

jepet numri atomik dhe numri i masës së izotopeve;

 dallon atomin dhe jonin e një elementi, duke bërë bilancin e protoneve dhe elektroneve;  tregon se izotopet e atomeve të të njëjtit element kanë të njëjtë numrin e protoneve, por

të ndryshëm numrin e masës;

 kupton se izotopet kanë veti të njëjta sepse kanë të njëjtin numrin e elektroneve në shtresën e jashtme të tyre.

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi modelet e ndryshme atomike;

 tregon dhe vlerëson qëndrimet shkencore siç janë kreativiteti dhe mendja e hapur në krijimin e modeleve për të shpjeguar natyrën themelore të gjërave dhe gatishmërinë për të rishqyrtuar modelet ekzistuese;

 tregon interes të mbledhë të dhëna mbi përdorimin mjekësor dhe industrial të izotopeve radioaktive si p.sh. përdorimet e karbonit‐14 në arkeologji.

 përshkruan tabelën periodike si një sistem për të klasifikuar elementet dhe për të parashikuar përdorimin dhe vetitë e tyre;

 shpjegon se vendndodhja e një elementi në tabelën periodike përcaktohet nga shpërndarja e elektroneve në atomet e tij dhe nga numri i tij atomik;

 shpjegon sipas izotopeve si ndryshon rregulli i propozuar nga Mendelejevi;

 përdor emrat dhe simbolet e 20 elementeve të para, grupet IA_, _VIIA _dhe _VIIIA_, _si _dhe disa elemente të tjera të zakonshme nga Tabela Periodike për shkrimin e formulave dhe balancimin e barazimeve kimike;

 shpjegon se reaktiviteti i elementeve është i lidhur me shpërndarjen e elektroneve në atomet e tyre dhe numrin atomik përkatës;

 analizon mbi bazën e strukturës atomike, periodat dhe grupet A dhe B në tabelën periodike;  komenton grafikë të ndryshimit të rrezes atomike, potencialit të jonizimit, afrisë për

(24)

Njohuritë dhe konceptet TEMATIKA/ DIVERSITETI Sistemi periodik

 Metalet dhe jometalet  Grupi I A

 Grupi VIIA  Grupi VIIIA  Metalet kalimtare

 përshkruan tabelën periodike si një sistem klasifikimi dhe parashikimi i vetive të elementeve;

 përshkruan metalet dhe jometalet dhe shpjegon dallimet midis tyre në bazë të vetive të tyre;

 përshkruan vetitë kimike të metaleve si p.sh. bashkëveprimin e tyre me acidet e holluara dhe me oksigjenin;

 shpjegon se pozicioni i metaleve dhe jometaleve në tabelën periodike përcakton strukturën elektronike të atomeve të tyre dhe numrin atomik;

 parashikon vetitë e elementeve të grupeve IA_, _VII A_, _VIII A_;

 përshkruan gazet e plogëta si elemente të grupit VIIIA_, _gaze _monoatomike _jo _reaktive dhe e shpjegon këtë në bazë të strukturës së tyre elektronike;

 shpjegon se si vetitë e elementeve të grupeve IA_, _VII A_, _VIII A _përcaktohen _nga _shtresa e jashtme elektronike e atomeve të tyre dhe parashikon si ndryshojnë vetitë e

elementeve brenda grupeve nga lart poshtë;

 parashikon reaksionet e mundshme dhe reaktivitetin e mundshëm të elementeve nga pozicioni i tyre në tabelën periodike;

 përshkruan vetitë e përgjithshme të metaleve kalimtare pikën e shkrirjes,dendësinë, reaktivitetin, formimin e joneve me ngarkesa të ndryshme dhe përdorimin si katalizatorë dhe ilustron me shembuj duke iu referuar disa prej përfaqësuesve të metaleve kalimtare.

Njohuritë dhe konceptet TEMATIKA /DIVERSITETI Lidhjet kimike

(25)

 përshkruan dhe krahason natyrën dhe formimin e lidhjeve kimike në: komponimet jonike, molekula të thjeshta, struktura kovalente me përmasa të mëdha, polimeret dhe metalet;  shpjegon lidhjet kimike bazuar në forcat elektrostatike dhe formimin e çifteve të

përbashkëta elektronike;

 përshkruan formimin e lidhjes jonike midis metaleve dhe jometaleve;

 përshkruan strukturën kristalore të përbërjeve jonike si një vendosje të rregullt të alternimit të joneve pozitive dhe negative;

 ndërton diagrame të substancave të thjeshta me lidhje jonike dhe me lidhje kovalente;  përshkruan kufizimet e modeleve grafike të lidhjeve kimike;

 shpjegon se vetitë e një numri të madh të lëndëve kimike përcaktohen nga lloji i lidhjes kimike që ato përmbajnë; fortësia e lidhjeve të tyre nga forcat ndërmolekulare dhe mënyra e formimit të lidhjeve kimike duke identifikuar që vetë atomet nuk shfaqin këto veti;

 përshkruan lidhjen metalike si një rrjetë kristalore të joneve pozitive në një det elektronesh dhe përdorin këtë për të përshkruar përcjellshmërinë elektrike dhe petëzimin e metaleve;

 shpjegon dallimet në pikën e shkrirjes dhe pikën e vlimit në përbërjet jonike dhe kovalente bazuar në forcat tërheqëse.

Njohuritë dhe konceptet

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET

Simbolet, formulat dhe barazimet kimike  Simbolet kimike

 Formulat kimike  Barazimet kimike

Aftësitë dhe proceset Nxënësi:

 përdor simbolet kimike për të shkruar formulat e elementeve dhe komponimeve të thjeshta jonike dhe kovalente;

 nxjerr formulën empirike të një komponimi nga numrat relative të atomeve të pranishme, ose nga një model ose diagram dhe anasjelltas;

 përdor emrat dhe simbolet e elementeve dhe komponimeve të thjeshta, si dhe parimin e ruajtjes së masës për shkrimin e formulave dhe barazimin e reaksioneve dhe

gjysmëreaksioneve kimike;

 përdor formulat e joneve të thjeshta për të nxjerrë formulën e një komponimi dhe barazon reaksionet.

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 demonstron bashkëpunim dhe qëndrim etik gjatë punës në grup dhe diskutimeve.

(26)

PLANIFIKIMI TREMUJOR PËR PERIUDHËN : JANAR – MARS

LËNDA: KIMI X

Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.).

Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave të cilët nuk i respektojnë ato.

Identifikon, përshkruan, vlerëson, zhvillon, analizon të dhënat në lidhje me një dukuri, proces, apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi. Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore:

Shkëmben informacionin shkencor dhe teknologjik, interpreton mesazhet shkencore dhe teknologjike krijon dhe ndan mesazhe shkencore dhe teknologjike.

(27)

Nr. Tema

Situate e

Kap.IV Reaksionet kimike (10 orë)

1 NDËR VEP R IMET

Reaksionet dhe barazimet kimike Situate e të nxënit është në dorë të mësuesit: A) Metoda interaktive, bashkëvepruese, gjithëpërfshirëse. ‐Lexim përmbledhje në dyshe ‐Përvijimi i koncepteve ‐Grupet e ekspertëve B)Teknika dhe metoda të hulumtimit ‐Hetimi dhe zbulimi ‐Metoda eksperimentale ‐Zbatime praktike brenda dhe jashtë klase ‐Metoda integruese ‐Studimi i rastit Puna me projekte C)Teknika që zhvillojnë mendimin kritik dhe krijues ‐Brain storming ‐Karrigia e nxehtë ‐VLD/VMLD ‐Parashikim nga termat paraprakë Vlerësim diagnostikues: ‐Vlerësim për përdorimin e terminologjisë shkencore ‐Intervistë me një listë treguesish ‐Vetëvlerësim me listë kontrolli Vlerësim për të nxënë: (Vlerësim formues) ‐Vlerësimi i përgjigjeve me gojë. ‐Vlerësimi i punës në grup. ‐Vlerësim mes nxënësish. ‐Vlerësimi i aktivitetit gjatë debateve në klasë. ‐Vlerësimi i detyrave të shtëpisë. ‐Vetëvlerësim ‐Intervistë me një listë treguesish ‐Vëzhgim me një listë të plotë treguesish ‐Prezantim me gojë ose Teksti i nxënësit për klasën e 10. Materiale nga internet. Materiale nga enciklopedi. Revista Tekst nga fusha të tjera. Slide/ materiale të krijuara nga mësuesit. Modele të detyrave nga nxënësit Mjete të ndryshme 2 Shkrimi i reaksioneve kimike 3 Llojet e reaksioneve kimike 4 Një vështrim mbi reaksionet redoks 5 Elektroliza dhe përcjellshmëria elektrike

Mund të jetë:

6 Veprimtari praktike 1 Përcjellshmëria e lëngjeve dhe tretësirave ujore

Material filmik

7 Elektroliza në tretësirë ujore Foto 8 Veprimtari praktike 2

Elektroliza e tretësirës së klorurit të natriumit të përqendruar dhe sulfatit të bakrit (II)

Material ne power‐point

9 Reaksionet që zhvillohen në

elektroda

10 Ushtrime 1 Shkrim i lire

11 NDËRVEPRIMET Kap. V Acidet, bazat dhe kripërat (18 orë) Çfarë është një acid

12 Tretësirat acide dhe alkaline Esse

(28)

15

NDËRVEPRIMET

Veprimtari praktike 3

Dëftuesit universal dhe matja e peashit

Një pyetje? ‐INSERT ‐D/D/M

‐Harta e koncepteve ‐Diagrami i Venit ‐Ese, shkrim i lirë ‐Shkrim i shpejtë ‐Empatia

me shkrim

‐Projekt kurrikular

Vlerësimi i të nxënit: (vlerësimi përmbledhës) ‐Test për një grup temash të caktuara. ‐Test në përfundim të një kohe të caktuar.

laboratorike

Lapustina Letra me ngjyra, plastelinë Letër format A4

16 Alkalet dhe bazat Një situate

nga jeta 17 Reaksionet karakteristike të

acideve

18 Përsëritje

19 Veprimtari praktike 4

Reaksioni midis një acidi dhe një alkali

Veprimtari

20 Acidet dhe bazat në analizat kimike

Imagjinatë

21 Kripërat

22 Përgatitja e kripërave të tretshme 23 Përgatitja e kripërave të

patretshme

24 Veprimtari praktike 5

Përgatitja e kristaleve të sulfatit të bakrit dhe të jodurit të plumbit

25 Acidet dhe alkalet e forta dhe të dobëta

26 Ushtrime 2

27 Vlerësim portofoli

28 Test

(29)

Rezultatet e të nxënit për tremujorin e dytë: JANAR – MARS

TEMATIKA / NDËRVEPRIMET Reaksionet redoks

 Numri i oksidimit

 Reaksionet e oksido/reduktimit

Aftësitë dhe proceset Nxënësi :

 përkufizon oksidimin dhe reduktimin bazuar në dhënien ose marrjen e oksigjenit, identifikon substancën që oksidohet dhe atë që reduktohet;

 përcakton oksidimin dhe reduktimin bazuar në dhënien ose marrjen e elektroneve;  identifikon agjentët oksidues dhe reduktues në një reaksion redoks;

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 tregon interes për të mbledhur informacione mbi agjentët oksidues si p.sh. përdorimi i bikromatit të kaliumit për të provuar sasinë e alkoolit te shoferët etj.

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET

Elektroliza e përbërjeve jonike në gjendje të shkrirë dhe tretësirë ujore

 shpjegon elektrolizën si ndarje të një përbërjeje jonike, të shkrirë ose tretësirë ujore gjatë kalimit të rrymës elektrike;

 përshkruan elektrolizën me anë të joneve të pranishme në tretësirat ujore dhe reaksioneve në elektroda;

 tregon që metalet ose hidrogjeni formohen në katodë dhe jometalet formohen në anodë gjatë elektrolizës duke përdorur elektroda inerte;

 përcakton produktet e elektrolizës në përbërjet dyjare jonike në gjendje të shkrirë;  Përshkruan rregullat e shkarkimit të joneve të ngjashme në elektroda në elektrolizën e

tretësirave ujore, përshkruan veshjen e metaleve dhe përdorimet veshjes elektrolitike;

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

(30)

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET Acidet, bazat dhe kripërat

 shpjegon se acidet veprojnë me disa metale dhe me karbonatet dhe parashikon produktet e barazimeve kimike duke u nisur reaktantët e dhënë;

 identifikon se acidet formojnë jonet hidrogjen kur ata treten në ujë dhe tretësirat e bazave përmbajnë jone hidroksid;

 tregon që pH përdoret për të matur aciditetin dhe alkalinitetin relativ;

 përshkruan asnjanësimin si bashkëveprim të acideve me baza për të formuar kripë dhe ujë;

 argumenton se asnjanësimi mund të përgjithësohet si bashkëveprim i joneve hidrogjen me jonet hidroksid për të formuar ujin;

 përdor dhe shpjegon termat “i holluar” dhe “i përqendruar” që kanë të bëjnë me sasi të substancave, si dhe “i dobët” dhe” i fortë” që kanë të bëjnë me shkallën e jonizimit të acideve;

 tregon se përqendrimi i joneve hidrogjen rritet 10 herë, vlera e pH në një tretësirë ulet 1 herë , përshkruan neutralitetin, aciditetin dhe alkalinitetin si pasojë e përqendrimit të joneve hidrogjen në vlerën numerike të pH;

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 tregon interes për të mbledhur informacione për mbi ndikimin e ndryshimeve të pH në shëndetin e njeriut si:

o ndryshimi i pH në gjak, në lëngjet e stomakut etj.,

o rëndësinë e kontrollit të aciditetit në tokë.

(31)

PLANIFIKIMI TREMUJOR PËR PERIUDHËN : PRILL – QERSHOR

LËNDA: KIMI X

Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj).

Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato.

Identifikon, përshkruan, vlerëson, zhvillon, analizon të dhënat në lidhje me një dukuri, proces, apo problem dhe zbaton teknika të përshtatshme për zgjidhjen e këtij problemi. Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore:

Shkëmben informacionin shkencor dhe teknologjik, interpreton mesazhet shkencore dhe teknologjike krijon dhe ndan mesazhe shkencore dhe teknologjike.

(32)

Nr. Tema

Situate e

Kap.VI Kimia sasiore (10 orë)

1 NDËR VEP R IMET

Analizat kimike dhe formulat Situate e të nxënit është në dorë të mësuesit

A) Metoda interaktive, bashkëvepruese, gjithëpërfshirëse. ‐Lexim përmbledhje në dyshe. ‐Përvijimi i koncepteve ‐Grupet e ekspertëve

B)Teknika dhe metoda të

hulumtimit ‐Hetimi dhe zbulimi ‐Metoda eksperimentale ‐Zbatime praktike brenda dhe jashtë klase ‐Metoda integruese ‐Studimi i rastit Puna me projekte

C)Teknika që zhvillojnë mendimin kritik dhe krijues ‐Brain storming ‐Karrigia e nxehtë ‐VLD/VMLD ‐Parashikim nga termat paraprakë ‐INSERT

Vlerësim diagnostikues: ‐Vlerësim për përdorimin e terminologjisë shkencore ‐Intervistë me një listë treguesish ‐Vetëvlerësim me listë kontrolli

Vlerësim për të nxënë: (Vlerësim formues) ‐Vlerësimi i përgjigjeve me gojë. ‐Vlerësimi i punës në grup. ‐Vlerësim mes nxënësish. ‐Vlerësimi i aktivitetit gjatë debateve në klasë. ‐Vlerësimi i detyrave të shtëpisë. ‐Vetëvlerësim ‐Intervistë me një listë treguesish. ‐Vëzhgim me një listë të plotë treguesish. ‐Prezantim me gojë ose me shkrim. ‐Projekt kurrikular Teksti i nxënësit për klasën e 10. Materiale nga internet. Materiale nga enciklopedi. Revista Tekst nga fusha të tjera. Slide/ materiale të krijuara nga mësuesit. Modele të detyrave nga nxënësit Mjete të ndryshme laboratorike Lapustina Letra me 2 Veprimtari praktike 1

Bashkëveprimi i copave të mermerit me një acid

3 Moli dhe formula kimike

4 Moli dhe barazimet kimike

5 Ushtrime 1 Mund të jetë:

6 Llogaritjet me pjesëmarrjen e gazeve

7 Veprimtari praktike 2

Ndikimi i ndryshimit të sasisë të një substance bashkëvepruese

Material filmik

8 Molet dhe kimia e tretësirave Foto

9 Përsëritje Material ne

power‐point

10 Ushtrime

11

DIVERSITETI

Kap. VII Planeti Tokë (8 orë)

Ciklet natyrore dhe burimet Shkrim i lire 12 Atmosfera, gazet e ajrit

13 Veprimtari praktike 3

Vlerësimi i sasisë së oksigjenit në ajër Esse

14 Ndotja e atmosferës

15 Detet dhe lumenjtë Eksperiment

(33)

17

DIVERSITETI

Veprimtari praktike4

Zbërthimi termik i karbonatit të kalciumit

Një pyetje? ‐D/D/M

‐Harta e koncepteve ‐Diagrami i Venit ‐Ese, shkrim i lire ‐Shkrim i shpejtë ‐Empatia

Vlerësimi i të nxënit: (vlerësim përmbledhës) ‐Test për një grup temash të caktuara.

‐Test në përfundim të një kohe të caktuar.

ngjyra, plastelinë Letër format A4

18 Përsëritje Një situate

nga jeta

19 Vlerësim portofoli Veprimtari

Imagjinatë e drejtuar

20 Test

(34)

Rezultatet e të nxënit për tremujorin e tretë: PRILL – QERSHOR

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET Stekiometria

 Ligji i ruajtjes së masës dhe interpretimi sasior i barazimeve kimike  Moli. Vëllimi molar i gazeve

 Njehsime stekiometrike në lidhje me molin, masën, reaktantin kufizues, vëllimin e gazeve.

 tregon dhe përdor ligjin e ruajtjes së masës;

 shpjegon shembuj të ndryshimeve të vëzhguara në masë në sisteme të hapura gjatë një reaksioni kimik dhe i sqaron ato duke përdorur modelin e grimcave;

 llogarit masat e substancave të veçanta mbështetur në barazimet e reaksioneve kimike;  tregon dhe përdor numrin e Avogadros dhe përkufizimin e molit;

 shpjegon si masa e një substance të dhënë është e lidhur me numrin e moleve të saj dhe e anasjella;

 argumenton stekiometrinë e një barazimi lidhur me masat e reaktantëve dhe të produkteve dhe shpjegon ndikimin e reaktantit kufizues të reaksionit;

 përdor barazimet kimike për të llogaritur masat e reaktantëve dhe të produkteve;  shpjegon si masa e substancës së tretur dhe vëllimi i tretësit janë të lidhura me

përqendrimin e tretësirës;

 përshkruan lidhjen midis masës molare të gazeve dhe vëllimit të tyre dhe anasjelltas, si dhe njehson vëllimet e gazeve që marrin pjesë në reaksione, duke përdorur

vëllimin molar të gazit në kushte normale temperature dhe trysnie (22.4 litër/mol);

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

 demonstron bashkëpunim dhe qëndrim etik gjatë punës në grup dhe diskutimeve

TEMATIKA /NDËRVEPRIMET Përqendrimi i tretësirave

 përshkruan si përqendrimi i një tretësire në mol/litër është i lidhur me masën e substancës së tretur dhe vëllimin e tretësirës;

 përshkruan lidhjen ndërmjet vëllimit të tretësirës së një substance me përqendrim të njohur dhe vëllimit të tretësirës së një substance tjetër që bashkëveprojnë plotësisht me njëra‐tjetrën;

(35)

Qëndrimet dhe vlerat Nxënësi:

Njohuritë dhe konceptet

TEMATIKA / DIVERSITETI

Shkenca e tokës dhe atmosferës

 Përbërja dhe evoluimi i atmosferës që nga formimi i saj

 Dioksidi i karbonit dhe metani‐ gazet që shkaktojnë efektin serë  Ndotësit atmosferik të zakonshëm dhe burimet e tyre

 Burimet ujore në tokë dhe përfitimi i ujit të pijshëm

Aftësitë dhe proceset Nxënësi:

 interpreton dhe përshkruan të dhënat që tregojnë si është krijuar atmosfera e pasur me oksigjen;

 përshkruan efektin serë si pasojë e bashkëveprimit të rrezatimit me lëndën;

 vlerëson të dhënat për ndryshimet klimatike si pasojë e veprimtarisë njerëzore, duke përfshirë rritjen e përqendrimit të dioksidit të karbonit në atmosferë si pasojë e djegies së hidrokarbureve;

 përshkruan ndikimet e mundshme të rritjes së nivelit të dioksidit të karbonit dhe metanit në ndryshimet klimatike dhe si këto ndikime mund të shmangen;

 përshkruan burimet kryesore të monoksidit të karbonit,dioksidit të squfurit, oksideve të azotit në atmo