TfBila s e s e o r a n g melakukan k e b a j i k a n , h e n d a k n y a i a melaku- kan b e r u l a n g k a l i . Sesungguhnya s a n g a t b e r b a h a g i a b i l a - mana s e s e o r a n g t e r u s menimbun k e b a j i k a n "
( Dhammapada)
ItMenguasai d i r i a d a l a h a n a k k u n c i d a r i s e g a l a kemajuan dan k e b a h a g i a a n
(Kahn I n a y a t )
/" 2 .-# #
r";bi/
%.I' " f / e>:*.
.A!
1.-
PEWGARUM SlSTEM PE
PEMBUWTAN
TEPUNG
TAPE HETAN NITAM
( o r y z a--
sativa giutinosa )TERMADAP KOMPOSiSi
KlMlA
DAN
M V A TERlMA
KOFISUMEN
O l e h
-
YOLANDA SANTOSA
A 19. 0526
JURUSAN GlZl MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN
YOLANDA SAWTOSA. P e n g a r u h S i s t e m P e n g e r i n e a n d a n Lama F e r m e n t a s i d a l a m Pembuatan Tepung Tape K e t a n Hitam (Oryza s a t i v a g l u t i n o s a ) t e r h a d a p k o m p o s i s i K i m i n d a n Daya Terima
Konsumen (Dibawah bimbini,an vAISAL ANWAR dan SUiiADI EAKDJO). T u j u a n d a r i p e n e l i t i a n i n i a d a l a h m e n g e t a h u i lama f e r - m e n t a s i d a n s i s t e m p e n g e r i n , y a n g b a i k a g a r d i d a p a t t e p u n g
t a p e k e t a n y a n g d i s u k a i konsumen.
Rancangan p e r c o b a a n y a n g d i , u n a x a n dalam p e n e l i t i a n i n i a d a l a h Rancangan Acak Lengkap d e n g a n s a t u p e r l a k u a n
y a i t u s i s t e m p e n g e r i n g y a n g t e r d i r i d a r i p e n j e m u r a n dan p e n j e r i n g a n o v e n . K a s i n r - m a s i n g s i s t e m p e n g e r i n g m e n d a p a t empat a n a k p e r l a k u a n y a i t u lama f e r m e n t a s i s a t u h a r i , dua h a r i , t i g a h a r i d a n empat n a r i .
P e n g a m a t a n y a n g d i l a k u k a n m e l i p u t i a n a l i s a p r o t e i n , l e m a k , K a r b o h i d r a t , pH, t o t a l asam, g u l a p e r e d u k s i , k a d a r
-
abu dan k a d a r a i r .Mutu t e p u n g t a p e x e t a n h i t a m y a n t b a i k d i d a p a t d a r i n a s i l f e r m e n t a s i t i g s r i a r i , s e d a n g k a n u n t u k s i s t e m penge-
r i n g t i d a k d i d a p a t p e n g a r u h y a n g n y a t a a n t a r a p e n j e m u r a n d a n p e n g e r i n g a n oven t e r h a d a p mutu t e p u r - & .
U j i o r g a n o l e p t i k y a i t u k e s u k a a n a k a n r a s a , t e k s t u r d a n a r o m a , menunjukkan bahwa lama f e r m e r t a s i t i d a k b e r p e -
n g a r u h n y a t a . S i s t e m p e n g e r i n i juga t i d a k b e r p e n ~ a r u h
PENGARUH S1STR.I PENGERINGPX DAN LAMA FERMENTASI DALAM
PEMBUATAIU' TEPUNG TAPE KETAN HITAM (Oryza s a t i v a g l u t i n o s a ) TERHADAP KOMPOSISI K I M I A DAN DAYA TERIMA KONSUNEN
0 1 eh
YOLANDA SANTOSA A.
1 9
0526
Karya I l m i a h I1
s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t memperoleh g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n
pada
F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
JURUSAIV G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN
INSTITUT PERTANI AN BOGOR
J u d u l tesis : PEKGAZUB SISTEM PEENGERINC-AI\' DAiV LAMA
P e n u l i s d i l a h i r k a n pada t a n g g a l 1 9 A g u s t u s t a h u n 1 9 6 3 d i B e k a s i . Anak k e d e l a p a n d a r i 1 0 b e r s a u d a r a , dengan ayah d m . Dharma S a n t o s a dan i b u E l l y .
Pada t a h u n 1 9 7 5 p e n u l i s l u l u s d a r i S e k o l a h Dasar N e g e r i 'IPasar Lamao Bekasi, cahun
1979
l u l u s d a r i S e k o l a h Menengah Pertama ~ ~ I i e g e r i I t ' , Bekasi dan t a h u n 1982 l u l u s d a r i Seko- l a h Menengah Atas "Negeri1"
B e k a s i .S e l a n j u t n y a pada t a h u n 1 9 8 2 p e n u l i s mendapat kesempat-
an
m e l a n j u t k a n k u l i a h d i I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor dan m e m i -l i h j u r u s a n G i z i Masyarakat dan Sumberdaya K e l u a r g a , Fakul- t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor p a d a t a h u n
1983.
KATA PENGBhTAH
P u j i s y u x u r p e n u l i s o a n j a t k a n k e p a d a Tuhan Yang Maha Esa yane; t e l a h rnelimpahkan r a h m a t n y a s e h i n g g a t u l i s a n
k a r i l i n i d a p a t t e r s u s u n .
T u l i s a n i n i merupakan s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memper- o l e h g e l a r s a r j a n a p e r t a n i a n pada j u r u s a n G i z i M a s y a r a k a t
d a n Sumberdaya K e l u a r g a , F a k u l t a s P e r t a n i a n , IPB.
P a d a k e s e m p a t a n i n i p e n u l i s mecyampaikan t e r i m a k a s i h k e p a d a Bapak Ir. F a i s a l Anwar d a n Bapak S u h a d i H a r d j o M.Sc.
a t a s s e g a l a b i m b i n g a n n y a s e j a k m e n j e l a n g p e n e l i t i a n s a m p a i t e r s u s u n n y a t u l i s a n i n i . Ucapan y a n g sama p e n u l i s s a m p a i -
k a n k e p a d a semua p i h a k y a n g t e l a h membantu t e r l a k s a n a n y a p e n e l i t i a c i n i .
A k h i r n y a p e n u l i s m e n y a d a r i batiwa t u l i s a n i n i m a s i n t e r d a p a t k e k u r a n g a n - k e k u r a n g a n . Walaupun d e m i k i a n , semoga h a s i l - h a s i l y a n g d i t u a n g k a c d a l a m k a r i l i n i b e r m a n f a a t ba- . g i y a n g memerlukannya.
DAFTAR I S 1
...
DAFTAR TABEL
...
DAFTAR GAMBARPENDAHULUAN
...
...
L a t a r Belakang...
Tujuan P e n e l i t i a n
...
TINJAUAN PUSTAKA
...
B e r a s Ketan
...
Tape Ketan
P e n g e r i n g a n
...
BAHAN DAN METODA PENELITIAN
...
Tempat dan Waktu
...
Bahan dan A l a t
...
Metoda P e n e l i t i a n...
Pengamatan
...
HASIL DAN PEMBAHASAN
...
...
Tape Ketan Hitam
Tepung Tape Ketan Hitarn
...
Kadar A i r
...
T o t a l Asam dan Keasaman (pH)
...
Gula P e r e d u k s i...
U j i O r g a n o l e p t i k Bubur Tepung Tape
...
...
RasaT e k s t u r
...
Aroma
...
Halaman
v i i i
Hal
arnan...
KESIMPULAN DAN SARAN
43
...
Kesimpulan
43
...
S a r a n
44
DAFTAR
PUSTAKA
...
45
...
DAFTAR TAHEL
Nomor Halaman
Teks
-
1. Komposisi K i m i a B e r a s Ketan H i t a m dan Beras Ketan P u t i h dalam 100 gram
Bahan
...
5
2. Lama Pengeringan Tape Ketan H i t a m dengan Vlaktu F e r m e n t a s i yang Ber-
beda
...
1 73.
Komposisi K i m i a B e r a s K e t m H i t a m (BKH) Tape Ketan B i t a m (TKH) dan Tepung Tape Ketan H i t a m (TTKH) b e r d a s a r -kan Hasil P e n e l i t i a n
...
28Lampiran
1. R a t a - r a t a H a s i l Pengamatan t e r h a d a p Ka- d a r A i r , pH, T o t a l Asam dan Gula
P e r e d u k s i Tape Ketan Hitam
...
49
2. R a t a - r a t a H a s i l Pengamatan t e r h a d a p Ka-d a r A i r , pH, T o t a l Asam dan Gula
P e r e d u k s i Tepung Tape Ketan Hitam
....
503.
R a t a - r a t a N i l a i Kesukaan akan Rasa, Teks-t u r dan Aroma Bubur Tepung Tape Ke- t a n Hitam Berdasarkan U j i Organo-
l e p t i k
...
51
4.
D a f t a r A n a l i s a Ragam Pengaruh Sistem Pe- ngeringai' J a n Lama F e r m e n t a s i t e r - hadap Kadar A i r Tepung Tape KetanHitam
...
5 25.
R a t a - r a t a Kadar A i r Tepung Tape Ketan Hitam pada P e r l a k u a n Lama Fermen- ,tasi
...
53
60
D a f t a r A n a l i s a Ragam Pengaruh Sistem Pe-n g e r i n g a n dan Lama Fermentasi t e r - Keasaman (pH0 Tepung Tape Ketan
TfBila s e s e o r a n g melakukan k e b a j i k a n , h e n d a k n y a i a melaku- kan b e r u l a n g k a l i . Sesungguhnya s a n g a t b e r b a h a g i a b i l a - mana s e s e o r a n g t e r u s menimbun k e b a j i k a n "
( Dhammapada)
ItMenguasai d i r i a d a l a h a n a k k u n c i d a r i s e g a l a kemajuan dan k e b a h a g i a a n
(Kahn I n a y a t )
/" 2 .-# #
r";bi/
%.I' " f / e>:*.
.A!
1.-
PEWGARUM SlSTEM PE
PEMBUWTAN
TEPUNG
TAPE HETAN NITAM
( o r y z a--
sativa giutinosa )TERMADAP KOMPOSiSi
KlMlA
DAN
M V A TERlMA
KOFISUMEN
O l e h
-
YOLANDA SANTOSA
A 19. 0526
JURUSAN GlZl MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN
YOLANDA SAWTOSA. P e n g a r u h S i s t e m P e n g e r i n e a n d a n Lama F e r m e n t a s i d a l a m Pembuatan Tepung Tape K e t a n Hitam (Oryza s a t i v a g l u t i n o s a ) t e r h a d a p k o m p o s i s i K i m i n d a n Daya Terima
Konsumen (Dibawah bimbini,an vAISAL ANWAR dan SUiiADI EAKDJO). T u j u a n d a r i p e n e l i t i a n i n i a d a l a h m e n g e t a h u i lama f e r - m e n t a s i d a n s i s t e m p e n g e r i n , y a n g b a i k a g a r d i d a p a t t e p u n g
t a p e k e t a n y a n g d i s u k a i konsumen.
Rancangan p e r c o b a a n y a n g d i , u n a x a n dalam p e n e l i t i a n i n i a d a l a h Rancangan Acak Lengkap d e n g a n s a t u p e r l a k u a n
y a i t u s i s t e m p e n g e r i n g y a n g t e r d i r i d a r i p e n j e m u r a n dan p e n j e r i n g a n o v e n . K a s i n r - m a s i n g s i s t e m p e n g e r i n g m e n d a p a t empat a n a k p e r l a k u a n y a i t u lama f e r m e n t a s i s a t u h a r i , dua h a r i , t i g a h a r i d a n empat n a r i .
P e n g a m a t a n y a n g d i l a k u k a n m e l i p u t i a n a l i s a p r o t e i n , l e m a k , K a r b o h i d r a t , pH, t o t a l asam, g u l a p e r e d u k s i , k a d a r
-
abu dan k a d a r a i r .Mutu t e p u n g t a p e x e t a n h i t a m y a n t b a i k d i d a p a t d a r i n a s i l f e r m e n t a s i t i g s r i a r i , s e d a n g k a n u n t u k s i s t e m penge-
r i n g t i d a k d i d a p a t p e n g a r u h y a n g n y a t a a n t a r a p e n j e m u r a n d a n p e n g e r i n g a n oven t e r h a d a p mutu t e p u r - & .
U j i o r g a n o l e p t i k y a i t u k e s u k a a n a k a n r a s a , t e k s t u r d a n a r o m a , menunjukkan bahwa lama f e r m e r t a s i t i d a k b e r p e -
n g a r u h n y a t a . S i s t e m p e n g e r i n i juga t i d a k b e r p e n ~ a r u h
PENGARUH S1STR.I PENGERINGPX DAN LAMA FERMENTASI DALAM
PEMBUATAIU' TEPUNG TAPE KETAN HITAM (Oryza s a t i v a g l u t i n o s a ) TERHADAP KOMPOSISI K I M I A DAN DAYA TERIMA KONSUNEN
0 1 eh
YOLANDA SANTOSA A.
1 9
0526
Karya I l m i a h I1
s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t memperoleh g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n
pada
F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
JURUSAIV G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN
INSTITUT PERTANI AN BOGOR
J u d u l tesis : PEKGAZUB SISTEM PEENGERINC-AI\' DAiV LAMA
P e n u l i s d i l a h i r k a n pada t a n g g a l 1 9 A g u s t u s t a h u n 1 9 6 3 d i B e k a s i . Anak k e d e l a p a n d a r i 1 0 b e r s a u d a r a , dengan ayah d m . Dharma S a n t o s a dan i b u E l l y .
Pada t a h u n 1 9 7 5 p e n u l i s l u l u s d a r i S e k o l a h Dasar N e g e r i 'IPasar Lamao Bekasi, cahun
1979
l u l u s d a r i S e k o l a h Menengah Pertama ~ ~ I i e g e r i I t ' , Bekasi dan t a h u n 1982 l u l u s d a r i Seko- l a h Menengah Atas "Negeri1"
B e k a s i .S e l a n j u t n y a pada t a h u n 1 9 8 2 p e n u l i s mendapat kesempat-
an
m e l a n j u t k a n k u l i a h d i I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor dan m e m i -l i h j u r u s a n G i z i Masyarakat dan Sumberdaya K e l u a r g a , Fakul- t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor p a d a t a h u n
1983.
KATA PENGBhTAH
P u j i s y u x u r p e n u l i s o a n j a t k a n k e p a d a Tuhan Yang Maha Esa yane; t e l a h rnelimpahkan r a h m a t n y a s e h i n g g a t u l i s a n
k a r i l i n i d a p a t t e r s u s u n .
T u l i s a n i n i merupakan s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memper- o l e h g e l a r s a r j a n a p e r t a n i a n pada j u r u s a n G i z i M a s y a r a k a t
d a n Sumberdaya K e l u a r g a , F a k u l t a s P e r t a n i a n , IPB.
P a d a k e s e m p a t a n i n i p e n u l i s mecyampaikan t e r i m a k a s i h k e p a d a Bapak Ir. F a i s a l Anwar d a n Bapak S u h a d i H a r d j o M.Sc.
a t a s s e g a l a b i m b i n g a n n y a s e j a k m e n j e l a n g p e n e l i t i a n s a m p a i t e r s u s u n n y a t u l i s a n i n i . Ucapan y a n g sama p e n u l i s s a m p a i -
k a n k e p a d a semua p i h a k y a n g t e l a h membantu t e r l a k s a n a n y a p e n e l i t i a c i n i .
A k h i r n y a p e n u l i s m e n y a d a r i batiwa t u l i s a n i n i m a s i n t e r d a p a t k e k u r a n g a n - k e k u r a n g a n . Walaupun d e m i k i a n , semoga h a s i l - h a s i l y a n g d i t u a n g k a c d a l a m k a r i l i n i b e r m a n f a a t ba- . g i y a n g memerlukannya.
DAFTAR I S 1
...
DAFTAR TABEL
...
DAFTAR GAMBARPENDAHULUAN
...
...
L a t a r Belakang...
Tujuan P e n e l i t i a n
...
TINJAUAN PUSTAKA
...
B e r a s Ketan
...
Tape Ketan
P e n g e r i n g a n
...
BAHAN DAN METODA PENELITIAN
...
Tempat dan Waktu
...
Bahan dan A l a t
...
Metoda P e n e l i t i a n...
Pengamatan
...
HASIL DAN PEMBAHASAN
...
...
Tape Ketan Hitam
Tepung Tape Ketan Hitarn
...
Kadar A i r
...
T o t a l Asam dan Keasaman (pH)
...
Gula P e r e d u k s i...
U j i O r g a n o l e p t i k Bubur Tepung Tape
...
...
RasaT e k s t u r
...
Aroma
...
Halaman
v i i i
Hal
arnan...
KESIMPULAN DAN SARAN
43
...
Kesimpulan
43
...
S a r a n
44
DAFTAR
PUSTAKA
...
45
...
DAFTAR TAHEL
Nomor Halaman
Teks
-
1. Komposisi K i m i a B e r a s Ketan H i t a m dan Beras Ketan P u t i h dalam 100 gram
Bahan
...
5
2. Lama Pengeringan Tape Ketan H i t a m dengan Vlaktu F e r m e n t a s i yang Ber-
beda
...
1 73.
Komposisi K i m i a B e r a s K e t m H i t a m (BKH) Tape Ketan B i t a m (TKH) dan Tepung Tape Ketan H i t a m (TTKH) b e r d a s a r -kan Hasil P e n e l i t i a n
...
28Lampiran
1. R a t a - r a t a H a s i l Pengamatan t e r h a d a p Ka- d a r A i r , pH, T o t a l Asam dan Gula
P e r e d u k s i Tape Ketan Hitam
...
49
2. R a t a - r a t a H a s i l Pengamatan t e r h a d a p Ka-d a r A i r , pH, T o t a l Asam dan Gula
P e r e d u k s i Tepung Tape Ketan Hitam
....
503.
R a t a - r a t a N i l a i Kesukaan akan Rasa, Teks-t u r dan Aroma Bubur Tepung Tape Ke- t a n Hitam Berdasarkan U j i Organo-
l e p t i k
...
51
4.
D a f t a r A n a l i s a Ragam Pengaruh Sistem Pe- ngeringai' J a n Lama F e r m e n t a s i t e r - hadap Kadar A i r Tepung Tape KetanHitam
...
5 25.
R a t a - r a t a Kadar A i r Tepung Tape Ketan Hitam pada P e r l a k u a n Lama Fermen- ,tasi
...
53
60
D a f t a r A n a l i s a Ragam Pengaruh Sistem Pe-n g e r i n g a n dan Lama Fermentasi t e r - Keasaman (pH0 Tepung Tape Ketan