PERBANDINGAN PERTUMBUHAN DAN PRODUKSl
IKAN MAS
(
Cyprinus
carpio
L.
)
RAS MAJALAYA, PUNTEN, SIMYONYA DAN TAIWAN
K A R Y A lLMlAH
oleh
DODY I R A W A N
C 17.0199
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
F A K U L T A S P E R I K A N A N
DODY 17A::'BN. P e r b a n d i n g a n F e r t u z b u h a n d ~ n P r o d u i r s i I k a n
I4as ( C g n r i n u s c a r c i o L. j Tias : , : a j a l a y a , F u n t e n , S i n y o n y a
dan Taiir:an ( D i baivah b i r c b i n g a n K;?I!iAR SZ;~:ANTADII\'ATA s e b a g a i
k e t u a dan ICUSi4P.N S31~:.4:'IID.AJj4 seba;;ai a n g g o t a ) .
S u a t u p e n e l i t i a n y a n g 5 e r t u ; u a n u n t u k m e n g e t a h u i p e r -
b e d a a n p e r t u m b u h a n d a n p r o d u k s i i k a n mas ( C y p r i n u s c a r c i o L. )
r a s H a j a l a y a , P u n t e n , S i n y o n y a d a n T a i w a n t e l a h d i l a ! r u k a n
d z r i t a n g g a l 2 8 S e r i t e n l b e r s a z o a i d e n g a n 2 7 !tIoaeniber
1981;
( s e l a n a
63
h a r i ) d i lialai S e r i h I k a n C i h e r a n g , C i a n j u r .I k s n u j i y a n g a g u n a k a n dalarn p e n e l i t i a n i n i a d d a h
i k s n mas ( C y o r i n u s c a r o i o L.!
r a s
X a j a l a y a , F u n t e n , S i n y o -njra dan ':'zi\:.an den,-an b o b s t r a t a - r a t a 23 gra:n/elror. ':.'adzk
p e n e l i t i a n b e r u p z 'sak s e z e n y z n ~ b e r u l : u r a n p a n j a n g
140
crr,,l e b a r L& C I : ~ d.an t i n g g i
45
c z . P a d a t p e n e b a r a n y a n g d i g u n z -k a n a d a l a l ? 2:3 ekor-/it;adan ($33 g r a m / l ' / 9 , 2 l i t e r ) .
..
. . .
Makanan y a n g c x o s r x ~ c a n aci,,lali tiiaiianan b u a t a i l b e r u p a
p e l e t ( n e r l r C o m f e e c ) y a n g berciia:::eter j mi2. P e x b e r i a n ma-
k a n a n p a d a s e p u l u h h a r i trt--.::a S i l a k u k a n liifia i r a l i s e h a r i
s e b a n y a l r
5
Y
i
d a r i b o b o t r a t a - r a t a b i o m a s a i k a n p e r wadah.S e l a n ju x n y a p e : n b e r i a r i maicansx d i l a l i u k a n t i g a k a i i s e h a r i
s e b a n y a k
3
d a r i b s b o t r a t a - r a t a b i o m a s a i l r a n p e r wadah.B a n c a n g a n p e r c s b a a n g a c g d i g u n a k a n a d a l a h rancantzan
a c e k l e n g k a p (RAL) d e n z a n e z 2 z t p e r l a k u a n . y a i t u r a s X a j a -
A,-v:an. S e t i a p p e r l a k u a n d.i- l a y a , P u n t e n , S i n y o n y a
de!:
c'-iU n t u k m e n g e t a h u i a d a n y a p e r b e d a a n p e r t u m b u h a n dan p r o -
d u l i s i a n t a r r a s i k a n mas, t i i l a h k a n p e n g u k u r a n l a j u p e r t u m -
b u h a n h a r i a n , k e l a n g s u n g z n !lidup i l r a n , p r o d u k s i z e r t a p e r -
turnbuhan p a n j a n g m p t l a k i n d i v i d u i k a n . S e l a i . ; i t u c i l a l r u -
k a n p u l a p e n ~ u l i u r a n k e e f i s i e n a n inakanan, r e t e n s i $ : r o t e i n ,
r e t e n s i 1e:xak s e r t z c i r i - c i r i ~ i ~ r i s t i k d z n r n o r f o n ~ e t r i k ik a n ,
s e p e r t i ju!i?lail t u l a n g p u n s s u n g s e r t a p e r b a n d i n g a n pan j a n g
u s u s , t i n g g i b a d a n dan l e b a r ! n s l u t t e r h a d a p p a n j a n , ~ t o t a l
b a d a n . I t u a l i t a s a i r yailg d i u k u r a d x l a h s u h u a i r , kzndung-
an
o k s i g e n t e r l a r u t , karidungan a:noniak t s r l a r u t dan p:T a i r .L a j u p e r t u t n b u h a n h a r i a n , p r o d u k s i d a n k e e f i s i e n a n m a -
k a n a n i k a n rcas
r a s
I * < a j a l a y a t i d a k b e r b e d a d e n s a n r a s P u n t e n ," .
ab.11 t e t a p i l e b i l l t i c g g i t i x r i p z d a r a s , > l n y o n y a ( p n d e t a r a f
k e p e r c a y a ; i n
9>
z,)
d a nr a s
:i'aiwsn (padla t a r a f k e p e r c a y a a n99
%).
L a j u pertu:nbaiisn h a r i z n
,
p r o d u k s i d..n 1 - ; e e f i s i e n a n makananilcan.
mas
r a s
P u n t e n t i d s k b e r b e d a d e n g a n r n s S i n y o n y a , a k a nt e t a p i l e b i l l t i n g g i d s r i o s d s rss ' I ' a i ~ ~ ~ a n ( p a d a t a r a f k e p e r c a -
y a a n
95
Ti.).
S e d a n g k a n la;-0 pertu:iibuhan h a r i a n , p r o d u b s i d a nk e e f i s i e n a n makanan i k a n mas r a s S i n y o n y a t i d s k b e r b e d a de-
n g a n r a s T a i w a n . P e r t u n j u h a n p a n j a n g !fiutlak i n d i v i d u d a n :
k e l a n g s u n g a n h i d u p i k a n mas a n t a r r a s t e r n y a t a t i d a k menun-
julckan a d a n g a p e r b e d a a n .
B e s a r n y a r e t e n s i ' ~ r s t e i n dhn r e t e n s i l e m a ! ~ t e r n y a t a ' t i -
d a k s e l a l u n i e n u n j a n g b e s z r n y a l a j u p e r t u m b u h a n ras i k a n mas.
R e t e n s i p r o t e i n i k a n mas r a s X a j a l a y a l e b i h t i n g g i d a r i p a d a
R e t e n s i p r o t e i n r a s P u n t e n t i d z k b e r b e d z dengan r a s
'l'aiwan,
a k a n t e t a p i k e d u a
r a s
t e r s e b u t rnernpunyai r e t e n s i p r o t e i n l e -b i h t i n g g i d a r i ~ a d a
r a s
S i n y o n y z ( p a d a t a r z f k e p e r c a y a a n95
z).
R e t e n s i l e m a k i k a n
mas
r a s : q a j a l a y a ; i d & bel-beda d e n g a n r a sP u n t e n , aican t e t a p i l e b i h t i n g g i d s r i p a d a
ri-;
T a i w a n d a n S i -n y o n y a ( p a d a
t a r a f
k e p e r c a g a a n33
4;).
R e t e n s i lerialr r a s Pun-t e n t i d & b e r b e d a d e n s a n r a s Taiis:an, alran t e t a p i l e b i i l t i n g g i
d a r i p a d a r a s S i n j o n y a ( p a l a t z r a 2 ke2erca;aan
95
% ) . Sedang-k z r e t e : i s i lemaii
ras
T a i w s n t i d a k b e r b e d a dengan r a s S i n y o n y a .h a a n y a p e r b e d a a n g e n o t i p e i k a n aka!? menyebabkan p u l a
p e r b e d a a n dalam penarnpilan f e n o t i ~ l e i k z n , t e r m a s u k p u l a p e r -
b e d a a n dalam c i r i - c i r i ; ; ~ e r i s t i k dan n o r i ' o m e t r i i r i i r a n . Ha-
s i l pengarnatan c i r i - c i r i m e r i s t i k dr.n m o r f o m e t r i k i k a n d a r i
t i a p - t i a p r z s , s e p e r t i p e r b a n d i n s a n l e i j a r m u l u t d a n t i n g g i
b a d a n ter!iadap p a n j a n g t o t ' a l b a d e n s e r t a ju:nlah t u l a n g pung-
gung i k z n , menunjukkan a d a n y a p e r b e d a a n t e r s e o u t .
b a s i l penguiiuran k u a l i t a s a i r ( s u h u , k a n d u n g a n o k s i g e n
d a n a m s n i a k t e r l a r u t s e r t a pH) menunjukkan bahwa k u a l i t a s
a i r
dalanl p e n e l i t i a n i n i m a s i h d a l a n iiis:;ran y a n g l a y & b a g i ke-
PERBANDINGAN PERTUMBUHAN DAN PRODUKSl
IKAN MAS
(
Cyprinus
carpio
L.
)
RAS MAJALAYA, PUNTEN, SIMYONYA DAN TAIWAN
K A R Y A lLMlAH
oleh
DODY I R A W A N
C 17.0199
I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR
F A K U L T A S P E R I K A N A N
DODY 17A::'BN. P e r b a n d i n g a n F e r t u z b u h a n d ~ n P r o d u i r s i I k a n
I4as ( C g n r i n u s c a r c i o L. j Tias : , : a j a l a y a , F u n t e n , S i n y o n y a
dan Taiir:an ( D i baivah b i r c b i n g a n K;?I!iAR SZ;~:ANTADII\'ATA s e b a g a i
k e t u a dan ICUSi4P.N S31~:.4:'IID.AJj4 seba;;ai a n g g o t a ) .
S u a t u p e n e l i t i a n y a n g 5 e r t u ; u a n u n t u k m e n g e t a h u i p e r -
b e d a a n p e r t u m b u h a n d a n p r o d u k s i i k a n mas ( C y p r i n u s c a r c i o L. )
r a s H a j a l a y a , P u n t e n , S i n y o n y a d a n T a i w a n t e l a h d i l a ! r u k a n
d z r i t a n g g a l 2 8 S e r i t e n l b e r s a z o a i d e n g a n 2 7 !tIoaeniber
1981;
( s e l a n a
63
h a r i ) d i lialai S e r i h I k a n C i h e r a n g , C i a n j u r .I k s n u j i y a n g a g u n a k a n dalarn p e n e l i t i a n i n i a d d a h
i k s n mas ( C y o r i n u s c a r o i o L.!
r a s
X a j a l a y a , F u n t e n , S i n y o -njra dan ':'zi\:.an den,-an b o b s t r a t a - r a t a 23 gra:n/elror. ':.'adzk
p e n e l i t i a n b e r u p z 'sak s e z e n y z n ~ b e r u l : u r a n p a n j a n g
140
crr,,l e b a r L& C I : ~ d.an t i n g g i
45
c z . P a d a t p e n e b a r a n y a n g d i g u n z -k a n a d a l a l ? 2:3 ekor-/it;adan ($33 g r a m / l ' / 9 , 2 l i t e r ) .
..
. . .
Makanan y a n g c x o s r x ~ c a n aci,,lali tiiaiianan b u a t a i l b e r u p a
p e l e t ( n e r l r C o m f e e c ) y a n g berciia:::eter j mi2. P e x b e r i a n ma-
k a n a n p a d a s e p u l u h h a r i trt--.::a S i l a k u k a n liifia i r a l i s e h a r i
s e b a n y a l r
5
Y
i
d a r i b o b o t r a t a - r a t a b i o m a s a i k a n p e r wadah.S e l a n ju x n y a p e : n b e r i a r i maicansx d i l a l i u k a n t i g a k a i i s e h a r i
s e b a n y a k
3
d a r i b s b o t r a t a - r a t a b i o m a s a i l r a n p e r wadah.B a n c a n g a n p e r c s b a a n g a c g d i g u n a k a n a d a l a h rancantzan
a c e k l e n g k a p (RAL) d e n z a n e z 2 z t p e r l a k u a n . y a i t u r a s X a j a -
A,-v:an. S e t i a p p e r l a k u a n d.i- l a y a , P u n t e n , S i n y o n y a
de!:
c'-iU n t u k m e n g e t a h u i a d a n y a p e r b e d a a n p e r t u m b u h a n dan p r o -
d u l i s i a n t a r r a s i k a n mas, t i i l a h k a n p e n g u k u r a n l a j u p e r t u m -
b u h a n h a r i a n , k e l a n g s u n g z n !lidup i l r a n , p r o d u k s i z e r t a p e r -
turnbuhan p a n j a n g m p t l a k i n d i v i d u i k a n . S e l a i . ; i t u c i l a l r u -
k a n p u l a p e n ~ u l i u r a n k e e f i s i e n a n inakanan, r e t e n s i $ : r o t e i n ,
r e t e n s i 1e:xak s e r t z c i r i - c i r i ~ i ~ r i s t i k d z n r n o r f o n ~ e t r i k ik a n ,
s e p e r t i ju!i?lail t u l a n g p u n s s u n g s e r t a p e r b a n d i n g a n pan j a n g
u s u s , t i n g g i b a d a n dan l e b a r ! n s l u t t e r h a d a p p a n j a n , ~ t o t a l
b a d a n . I t u a l i t a s a i r yailg d i u k u r a d x l a h s u h u a i r , kzndung-
an
o k s i g e n t e r l a r u t , karidungan a:noniak t s r l a r u t dan p:T a i r .L a j u p e r t u t n b u h a n h a r i a n , p r o d u k s i d a n k e e f i s i e n a n m a -
k a n a n i k a n rcas
r a s
I * < a j a l a y a t i d a k b e r b e d a d e n s a n r a s P u n t e n ," .
ab.11 t e t a p i l e b i l l t i c g g i t i x r i p z d a r a s , > l n y o n y a ( p n d e t a r a f
k e p e r c a y a ; i n
9>
z,)
d a nr a s
:i'aiwsn (padla t a r a f k e p e r c a y a a n99
%).
L a j u pertu:nbaiisn h a r i z n
,
p r o d u k s i d..n 1 - ; e e f i s i e n a n makananilcan.
mas
r a s
P u n t e n t i d s k b e r b e d a d e n g a n r n s S i n y o n y a , a k a nt e t a p i l e b i l l t i n g g i d s r i o s d s rss ' I ' a i ~ ~ ~ a n ( p a d a t a r a f k e p e r c a -
y a a n
95
Ti.).
S e d a n g k a n la;-0 pertu:iibuhan h a r i a n , p r o d u b s i d a nk e e f i s i e n a n makanan i k a n mas r a s S i n y o n y a t i d s k b e r b e d a de-
n g a n r a s T a i w a n . P e r t u n j u h a n p a n j a n g !fiutlak i n d i v i d u d a n :
k e l a n g s u n g a n h i d u p i k a n mas a n t a r r a s t e r n y a t a t i d a k menun-
julckan a d a n g a p e r b e d a a n .
B e s a r n y a r e t e n s i ' ~ r s t e i n dhn r e t e n s i l e m a ! ~ t e r n y a t a ' t i -
d a k s e l a l u n i e n u n j a n g b e s z r n y a l a j u p e r t u m b u h a n ras i k a n mas.
R e t e n s i p r o t e i n i k a n mas r a s X a j a l a y a l e b i h t i n g g i d a r i p a d a
R e t e n s i p r o t e i n r a s P u n t e n t i d z k b e r b e d z dengan r a s
'l'aiwan,
a k a n t e t a p i k e d u a
r a s
t e r s e b u t rnernpunyai r e t e n s i p r o t e i n l e -b i h t i n g g i d a r i ~ a d a
r a s
S i n y o n y z ( p a d a t a r z f k e p e r c a y a a n95
z).
R e t e n s i l e m a k i k a n
mas
r a s : q a j a l a y a ; i d & bel-beda d e n g a n r a sP u n t e n , aican t e t a p i l e b i h t i n g g i d s r i p a d a
ri-;
T a i w a n d a n S i -n y o n y a ( p a d a
t a r a f
k e p e r c a g a a n33
4;).
R e t e n s i lerialr r a s Pun-t e n t i d & b e r b e d a d e n s a n r a s Taiis:an, alran t e t a p i l e b i i l t i n g g i
d a r i p a d a r a s S i n j o n y a ( p a l a t z r a 2 ke2erca;aan
95
% ) . Sedang-k z r e t e : i s i lemaii
ras
T a i w s n t i d a k b e r b e d a dengan r a s S i n y o n y a .h a a n y a p e r b e d a a n g e n o t i p e i k a n aka!? menyebabkan p u l a
p e r b e d a a n dalam penarnpilan f e n o t i ~ l e i k z n , t e r m a s u k p u l a p e r -
b e d a a n dalam c i r i - c i r i ; ; ~ e r i s t i k dan n o r i ' o m e t r i i r i i r a n . Ha-
s i l pengarnatan c i r i - c i r i m e r i s t i k dr.n m o r f o m e t r i k i k a n d a r i
t i a p - t i a p r z s , s e p e r t i p e r b a n d i n s a n l e i j a r m u l u t d a n t i n g g i
b a d a n ter!iadap p a n j a n g t o t ' a l b a d e n s e r t a ju:nlah t u l a n g pung-
gung i k z n , menunjukkan a d a n y a p e r b e d a a n t e r s e o u t .
b a s i l penguiiuran k u a l i t a s a i r ( s u h u , k a n d u n g a n o k s i g e n
d a n a m s n i a k t e r l a r u t s e r t a pH) menunjukkan bahwa k u a l i t a s
a i r
dalanl p e n e l i t i a n i n i m a s i h d a l a n iiis:;ran y a n g l a y & b a g i ke-