• Tidak ada hasil yang ditemukan

Alokasi waktu kerja wanita pedesaan dan pendapatan keluarga petani peserta supra insus: Studi kasus di Desa Karangjaya, Kecamatan Cikampek Kabupaten Karawang, Jawa Barat

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Alokasi waktu kerja wanita pedesaan dan pendapatan keluarga petani peserta supra insus: Studi kasus di Desa Karangjaya, Kecamatan Cikampek Kabupaten Karawang, Jawa Barat"

Copied!
107
0
0

Teks penuh

(1)

., l

4/l[c,

p

r"

"

6;:"g

/(?a2

11.

p,,.&

- . . .. : . t i *

is;,

ALOKASI WAKTU

KERJA WANITA PEDESAAN DAN

PENDAPATAN

KELUAXGA PETAIUI PESERTA SUPRA INSUS:

Studi

Kasus

di

Desa Karangjaya, Kecamatan Cikampek

Kabupaten Karawang, Jawa Barat

Oleh

ERMA SURYANI

A 21 0294

JURUSAN ILMU

-

ILMU SOSIAL EKONOMI PERTANIAN FAKULTAS PERTANIAN
(2)

RINGIUSAN

. . .

ERFU SURYANI. A l o k a s i Vaktu K e r j a Wanita P e d e s a a n d a n Pen-

d a p a t a n Keluarga P e t a n i P e s e r t a S u p r a I n s u s : S t u d i Kasus

d i Desa Karang jaya

,

Kecama t a n Cikanpek, Kabupaten Karawang,

Jawa k a r a t ( D i bawah bimbingan A I D A VITAYALA SJAPRI HUBEIS).

Tujuan p r a k t e k l a p a n g a n i n i a d a l a h u n t u k memberikan

gambaran p o l a k e r j a dan k o n t r i b u s i w a n i t a t a n i d i d a e r a h

S u p r a I n s u s t e r h a d a p p e n d a p a t a n rumahtangga d a n penbangunan

pedesaan.

P r a k t e k l a p a n g a n i n i b e r s i f a t s t u d i k a s u s dengan l o k a -

s i d i Desa R a r a n g j a y a , t e r m a s u k w i l a y a h pengembangan tanam-

a n pangan j a l u r S u p r a I n s u s d a n d i l a k s a n a k a n selsma s a t u

b u l a n (Agustus

--

September

1985).

U n i t a o a l i s a p e n e l i t i a n

a d a l a h rumahtangga g a n g d i b a g i Salam t i g a l a p i s a n b e r d a s a r -

k a n l u a s g a r a p a n s a u a h y a i t u l a p i s a n I ( t a k b e r t a n a h ) , I1

(

<

0.5

Ha), d a n I11 ( ) 4 a ) . Pengembilan s a m z e l r u a a h -

t a n ~ g a d i l a k u k a n s e c a r a p u r p o s i v e . Jumlah s a m p e l

15,

ma- sing-masing

5

d a r i t i a p l a p i s a n . Responden a d a l a h w a n i t a

t a n i ( i s t e r i p e t a n i ) . Data y s n g d i g u n a k a n a d a l a h d a t a p r i -

mer dan s e k u n d e r . Data p r i m e r d i p e r o l e h n e l a l u i wawancara

l a n g s u n g dengan r e s p o n d e n deilgan menggunakan a l a t b a n t u

k u e s i o n e r . Data s e k u n d e r d i p e r o l e h d a r i l a p o r a n - l a p o r a n

h a s i l p e n e l i t i a n t e n t a n g s t u d i p e r a n a n w a n i t a .

p r a k t e k l a p a n g a n i n i d i l a k u k a n b e r a w a l d a r i permasalah-

a n y s n g d i h a d a p i w a n i t a pada umumnya y a i t u k u r a n g diduduk-

kannya p e r a n a n w a n i t a pada p o s i s i g a n g w a j a r dalam p e k e r j a a n

(3)

dalam p e k e r j a a n p r o d u k t i f . S e h a r u s n y a p e k e r j a a n rumah-

t a n g g a t e r s e b u t d i p e r h i t u n g k a n dalam p e k e r j a a n p r o d u k t i f

k a r e n a meskipun t i d a k s e c a r a l a n g s u n g mendatangkan penda-

p a t a n t e t a p i d a p a t mendukung a n g g o t a rumahtangga l a i n

( p e n c a r i n a f k a h ) u n t u k nemanfaatkan p e k e r j a a n y a n g l a n g -

s u n g m e n g h a s i l k a n p e n d a p a t a n .

E a s i l p r a k t e k l a p a n g a n menunjukkan bahwa w a n i t a t a -

n i dalam kehidupan s e h a r i - h a r i n y a b e r p e r a n ganda g a i t u

s e b a g a i i b u rumahtangga d a n p e n c a r i naflcah. Uaktu y a n g

d i c u r a h k a n o l e h w a n i t a d i semua l a p i s a n masih dominan

dalam p e k e r j a a n rumahtangga. R a t a - r a t a jam k e r j a w a n i t a

p e r l a p i s a n p e r h a r i u n t u k p e k e r j a e n rumahtangga a d a l a h

4.93 jam ( l a p i s a n I ) ,

3.79

jam ( l e p i s a n 11), dan 4.13

jam

( l a p i s a n 111). T i n g g i n y a c u r a h a n waktu pada- l a p i s a n

I d i s e b a b k a n rumahtangga i n i menbutuhkan banyak waktu un-

t u k nenrasllh analknya Fang b e r u s i a b a l i t a .

R e t a - r a t 8 c u r a k a n waktu w a n i t a p e r h a r i u n t u k nen-

c a r i n a f k a h a d a l a h

3.09

jam pada l a p i s a n I,

3.70

Sam pa-

d a l a p i s a n 11, d a n 2.74 jam pada l a p i s a n 111. Besarnya

waktu Fang d i c u r a h k a n u n t u k k e g i a t a n p r i b a d i b e r k i s a r an-

t a r a

13.73

sampai 14.51 jam p e r h a r i ( p r i a ) dan 14.90

s a x p a i 16.09 jam p e r h a r i ( w a n i t a ) , sedangkan u n t u k k e g i -

a t a n s o s i a l b e r k i s a r 0.46 sampai 1 . 2 2 jam p e r h a r i ( p r i a )

d a n 0.23 s a a p a i 0.52 jam p e r h a r i ( w a n i t a ) . Curahan jam

B e r j a p r o d u l r t i f w a n i t a t a n i t e r n g a t a l e b i h t i n g g i b i l a

(4)

iii

p e n e r a p a n program S u p r a I n s u s , r a t a - r a t a

3

jam p e r h a r i .

H a l i n i d i s e b a b k a n w a n i t a t a n i t e r l i b a t dalam p e n e r a p a n

10 u n s u r t e k n o l o g i p r o d u k s i yang d i l a k s a n a k a n s e r e n t a k pa-

d a penanaman p a d i sawah. B e r b a g a i j e n i s l c e g i a t a n d i sawah

d i l a k u k a n hampir bersamaan. J e n i s p e k e r j a a n p r o d a k t i f d i

b i d a n g p e r t a n i a n , a n t a r a l a i n menanam, memupuk, mengiang,

memanen, b e r b u r u h t a n i , d a n mengerjakan kebun s a y u r a n .

Keseragaman rnelakukan p e k e r j a a n p r o d u k t i f i n i mengebabkan

waktu l u a n g r a n g d i m i l i k i p e t a n i khususnya w a n i t a t a n i t e r -

j a d i pada waktu g a n g sama. Sedangkan p e r b e d a a n b e s a r n y a

c u r a h a n jam k e r j a p r o d u k t i f 7:ianita t a n i d i d a e r a h S u p r a

I n s u s d i s e b a b k a n m o t i v a s i b e k e r j a pada masing-masing l a p i s -

a n berbeda. K o t i v a s i b e k e r j a w a n i t a t a n i l a p i s a n I u n t u k

membantu suami menanbah p e n d a p a t a n k e l u a r g a , s e d e n g k a n pa-

d a l a p i s a n I1 dan 111 u n t u k memperbesar modal a g a r S a p a t

mengembangkan usahanga.

Kernbanding a n t a r a p r i a dan w a n i t a , waktu y a n g d i c u r a h -

Ban w a n i t a l e b i h t i n g ~ i d i b a n d i n g p r i a 3 a l a ~ p e k e r j a a n r u -

mahtangga. S e h a l i k n g a dalarn mencari c a f k a b , c n r a b a n $am

k e r j a p r i a l e b i h t i n g g i d i b a n d i n g w a n i t a .

P o l a pembagian k e r j a a n t a r a p r i a dan w a n i t a t e r l i h a t

cukup j e l a s d i d a e r a h p e n e l i t i a n i n i . Adanya p o l a pembagi-

a n k e r j a i n i t i d a k t e r l e ? a s d a r i p o l a pengambilan k e p u t u s -

a n dalam rumahtangga. Sehubungen dengan h a 1 i n i u n t u k pe-

(5)

p i h a k w a n i t a ( i s t e r i ) , sedangkan u n t u k m e n c a r i n a f k a h peng-

a m b i l a n k e p u t u s a n d i d o m i n a s i o l e h p r i a (suami). Pengambil-

a n k e p u t u s a n d i b i d a n g l a i n s e p e r t i p e n d i d i k a n d i l a k u k a n

s e c a r a bersama-sama.

A l o k a s i c u r a h a n jam k e r j a p r o d u k t i f w a n i t a t a n i membe-

r i k a n k o n t r i b u s i t e r h a d a p p e n d a p a t a n rumahtangga p e r b u l a n

s e b e s a r

27.5

p e r s e n pada l a p i s a n I ,

30.3

p e r s e n pada l a p i s - ,

a n 11, dan

28.7

p e r s e n pada l a p i s a n 111. D a r i angka p e r -

s e n t a s e i n i menunjukkan bahwa w a n i t a t e r n g a t a t u r u t t e r l i -

b a t dalam memperoleh p a n d a p a t a n rumahtangga.

F a k t o r pendukung usaha p e n i n g k a t a n p e r a n a n w a n i t a t a -

n i d i p e d e s a a n , a n t a r a l a i n k e g i a t a n PRK, p e n y u l u h a n p e r -

t a n i a n a t a u k e s e h a t a n m e l a l u i kelompok-kelompok p e n g a j i a n .

Sedangkan f a k t o r penghambatnya a n t a r a l a i n rendahnga t i n g -

k a t p e n d i d i k a n dan k e t e r a m p i l a n yang d i m i l i k i w a n i t a t a n i ,

d a n perkawinan u s i a muda.

A l o k a s i c u r a h a n jam k e r j a w a n i t a t a n i d i d a e r a h S u p r a

I n s u s nenunjukkan bahwa p e r a n a n w a n i t a t i d a k b i s a d i a b a i -

kan dalam k e g i a t a n penbangunan, khususnga penbacgunsn p e r -

t a n i a n . P e n e r a p a n program Supra I n s u s nendukung w a n i t a t a -

n i d i p e d e s a a n m e n j a d i l e b i h a ' k t i f ?.rhususnya d i S i d a n g pe-

(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103)

., l

4/l[c,

p

r"

"

6;:"g

/(?a2

11.

p,,.&

- . . .. : . t i *

is;,

ALOKASI WAKTU

KERJA WANITA PEDESAAN DAN

PENDAPATAN

KELUAXGA PETAIUI PESERTA SUPRA INSUS:

Studi

Kasus

di

Desa Karangjaya, Kecamatan Cikampek

Kabupaten Karawang, Jawa Barat

Oleh

ERMA SURYANI

A 21 0294

JURUSAN ILMU

-

ILMU SOSIAL EKONOMI PERTANIAN FAKULTAS PERTANIAN
(104)

RINGIUSAN

. . .

ERFU SURYANI. A l o k a s i Vaktu K e r j a Wanita P e d e s a a n d a n Pen-

d a p a t a n Keluarga P e t a n i P e s e r t a S u p r a I n s u s : S t u d i Kasus

d i Desa Karang jaya

,

Kecama t a n Cikanpek, Kabupaten Karawang,

Jawa k a r a t ( D i bawah bimbingan A I D A VITAYALA SJAPRI HUBEIS).

Tujuan p r a k t e k l a p a n g a n i n i a d a l a h u n t u k memberikan

gambaran p o l a k e r j a dan k o n t r i b u s i w a n i t a t a n i d i d a e r a h

S u p r a I n s u s t e r h a d a p p e n d a p a t a n rumahtangga d a n penbangunan

pedesaan.

P r a k t e k l a p a n g a n i n i b e r s i f a t s t u d i k a s u s dengan l o k a -

s i d i Desa R a r a n g j a y a , t e r m a s u k w i l a y a h pengembangan tanam-

a n pangan j a l u r S u p r a I n s u s d a n d i l a k s a n a k a n selsma s a t u

b u l a n (Agustus

--

September

1985).

U n i t a o a l i s a p e n e l i t i a n

a d a l a h rumahtangga g a n g d i b a g i Salam t i g a l a p i s a n b e r d a s a r -

k a n l u a s g a r a p a n s a u a h y a i t u l a p i s a n I ( t a k b e r t a n a h ) , I1

(

<

0.5

Ha), d a n I11 ( ) 4 a ) . Pengembilan s a m z e l r u a a h -

t a n ~ g a d i l a k u k a n s e c a r a p u r p o s i v e . Jumlah s a m p e l

15,

ma- sing-masing

5

d a r i t i a p l a p i s a n . Responden a d a l a h w a n i t a

t a n i ( i s t e r i p e t a n i ) . Data y s n g d i g u n a k a n a d a l a h d a t a p r i -

mer dan s e k u n d e r . Data p r i m e r d i p e r o l e h n e l a l u i wawancara

l a n g s u n g dengan r e s p o n d e n deilgan menggunakan a l a t b a n t u

k u e s i o n e r . Data s e k u n d e r d i p e r o l e h d a r i l a p o r a n - l a p o r a n

h a s i l p e n e l i t i a n t e n t a n g s t u d i p e r a n a n w a n i t a .

p r a k t e k l a p a n g a n i n i d i l a k u k a n b e r a w a l d a r i permasalah-

a n y s n g d i h a d a p i w a n i t a pada umumnya y a i t u k u r a n g diduduk-

kannya p e r a n a n w a n i t a pada p o s i s i g a n g w a j a r dalam p e k e r j a a n

(105)

dalam p e k e r j a a n p r o d u k t i f . S e h a r u s n y a p e k e r j a a n rumah-

t a n g g a t e r s e b u t d i p e r h i t u n g k a n dalam p e k e r j a a n p r o d u k t i f

k a r e n a meskipun t i d a k s e c a r a l a n g s u n g mendatangkan penda-

p a t a n t e t a p i d a p a t mendukung a n g g o t a rumahtangga l a i n

( p e n c a r i n a f k a h ) u n t u k nemanfaatkan p e k e r j a a n y a n g l a n g -

s u n g m e n g h a s i l k a n p e n d a p a t a n .

E a s i l p r a k t e k l a p a n g a n menunjukkan bahwa w a n i t a t a -

n i dalam kehidupan s e h a r i - h a r i n y a b e r p e r a n ganda g a i t u

s e b a g a i i b u rumahtangga d a n p e n c a r i naflcah. Uaktu y a n g

d i c u r a h k a n o l e h w a n i t a d i semua l a p i s a n masih dominan

dalam p e k e r j a a n rumahtangga. R a t a - r a t a jam k e r j a w a n i t a

p e r l a p i s a n p e r h a r i u n t u k p e k e r j a e n rumahtangga a d a l a h

4.93 jam ( l a p i s a n I ) ,

3.79

jam ( l e p i s a n 11), dan 4.13

jam

( l a p i s a n 111). T i n g g i n y a c u r a h a n waktu pada- l a p i s a n

I d i s e b a b k a n rumahtangga i n i menbutuhkan banyak waktu un-

t u k nenrasllh analknya Fang b e r u s i a b a l i t a .

R e t a - r a t 8 c u r a k a n waktu w a n i t a p e r h a r i u n t u k nen-

c a r i n a f k a h a d a l a h

3.09

jam pada l a p i s a n I,

3.70

Sam pa-

d a l a p i s a n 11, d a n 2.74 jam pada l a p i s a n 111. Besarnya

waktu Fang d i c u r a h k a n u n t u k k e g i a t a n p r i b a d i b e r k i s a r an-

t a r a

13.73

sampai 14.51 jam p e r h a r i ( p r i a ) dan 14.90

s a x p a i 16.09 jam p e r h a r i ( w a n i t a ) , sedangkan u n t u k k e g i -

a t a n s o s i a l b e r k i s a r 0.46 sampai 1 . 2 2 jam p e r h a r i ( p r i a )

d a n 0.23 s a a p a i 0.52 jam p e r h a r i ( w a n i t a ) . Curahan jam

B e r j a p r o d u l r t i f w a n i t a t a n i t e r n g a t a l e b i h t i n g g i b i l a

(106)

iii

p e n e r a p a n program S u p r a I n s u s , r a t a - r a t a

3

jam p e r h a r i .

H a l i n i d i s e b a b k a n w a n i t a t a n i t e r l i b a t dalam p e n e r a p a n

10 u n s u r t e k n o l o g i p r o d u k s i yang d i l a k s a n a k a n s e r e n t a k pa-

d a penanaman p a d i sawah. B e r b a g a i j e n i s l c e g i a t a n d i sawah

d i l a k u k a n hampir bersamaan. J e n i s p e k e r j a a n p r o d a k t i f d i

b i d a n g p e r t a n i a n , a n t a r a l a i n menanam, memupuk, mengiang,

memanen, b e r b u r u h t a n i , d a n mengerjakan kebun s a y u r a n .

Keseragaman rnelakukan p e k e r j a a n p r o d u k t i f i n i mengebabkan

waktu l u a n g r a n g d i m i l i k i p e t a n i khususnya w a n i t a t a n i t e r -

j a d i pada waktu g a n g sama. Sedangkan p e r b e d a a n b e s a r n y a

c u r a h a n jam k e r j a p r o d u k t i f 7:ianita t a n i d i d a e r a h S u p r a

I n s u s d i s e b a b k a n m o t i v a s i b e k e r j a pada masing-masing l a p i s -

a n berbeda. K o t i v a s i b e k e r j a w a n i t a t a n i l a p i s a n I u n t u k

membantu suami menanbah p e n d a p a t a n k e l u a r g a , s e d e n g k a n pa-

d a l a p i s a n I1 dan 111 u n t u k memperbesar modal a g a r S a p a t

mengembangkan usahanga.

Kernbanding a n t a r a p r i a dan w a n i t a , waktu y a n g d i c u r a h -

Ban w a n i t a l e b i h t i n g ~ i d i b a n d i n g p r i a 3 a l a ~ p e k e r j a a n r u -

mahtangga. S e h a l i k n g a dalarn mencari c a f k a b , c n r a b a n $am

k e r j a p r i a l e b i h t i n g g i d i b a n d i n g w a n i t a .

P o l a pembagian k e r j a a n t a r a p r i a dan w a n i t a t e r l i h a t

cukup j e l a s d i d a e r a h p e n e l i t i a n i n i . Adanya p o l a pembagi-

a n k e r j a i n i t i d a k t e r l e ? a s d a r i p o l a pengambilan k e p u t u s -

a n dalam rumahtangga. Sehubungen dengan h a 1 i n i u n t u k pe-

(107)

p i h a k w a n i t a ( i s t e r i ) , sedangkan u n t u k m e n c a r i n a f k a h peng-

a m b i l a n k e p u t u s a n d i d o m i n a s i o l e h p r i a (suami). Pengambil-

a n k e p u t u s a n d i b i d a n g l a i n s e p e r t i p e n d i d i k a n d i l a k u k a n

s e c a r a bersama-sama.

A l o k a s i c u r a h a n jam k e r j a p r o d u k t i f w a n i t a t a n i membe-

r i k a n k o n t r i b u s i t e r h a d a p p e n d a p a t a n rumahtangga p e r b u l a n

s e b e s a r

27.5

p e r s e n pada l a p i s a n I ,

30.3

p e r s e n pada l a p i s - ,

a n 11, dan

28.7

p e r s e n pada l a p i s a n 111. D a r i angka p e r -

s e n t a s e i n i menunjukkan bahwa w a n i t a t e r n g a t a t u r u t t e r l i -

b a t dalam memperoleh p a n d a p a t a n rumahtangga.

F a k t o r pendukung usaha p e n i n g k a t a n p e r a n a n w a n i t a t a -

n i d i p e d e s a a n , a n t a r a l a i n k e g i a t a n PRK, p e n y u l u h a n p e r -

t a n i a n a t a u k e s e h a t a n m e l a l u i kelompok-kelompok p e n g a j i a n .

Sedangkan f a k t o r penghambatnya a n t a r a l a i n rendahnga t i n g -

k a t p e n d i d i k a n dan k e t e r a m p i l a n yang d i m i l i k i w a n i t a t a n i ,

d a n perkawinan u s i a muda.

A l o k a s i c u r a h a n jam k e r j a w a n i t a t a n i d i d a e r a h S u p r a

I n s u s nenunjukkan bahwa p e r a n a n w a n i t a t i d a k b i s a d i a b a i -

kan dalam k e g i a t a n penbangunan, khususnga penbacgunsn p e r -

t a n i a n . P e n e r a p a n program Supra I n s u s nendukung w a n i t a t a -

n i d i p e d e s a a n m e n j a d i l e b i h a ' k t i f ?.rhususnya d i S i d a n g pe-

Referensi

Dokumen terkait

responden (12,5%), yang memiliki ketaatan pada peraturan kerja dengan kriteria sedang sebanyak 5 responden (11,9%), yang memiliki ketaatan pada peraturan kerja

Oleh karena itu, melalui penelitian dan pengembangan ini diharapkan diperoleh pengembangan model pembelajaran dengan pendekatan aptitude treatment interaction berbasis

LAPORAN BULANAN PELAYANAN BIMBINGAN KONSELING TAHUN PELAJARAN 201… – 20….. BULAN :

Satuan kegiatan harian (SKH) dapat disusun dalam bentuk, antara lain SKH model pembelajaran kelompok, SKH pembelajaran berdasarkan minat dengan sudut kegiatan, dan SKH

“Setiap Wajib Pajak sebagai pengusaha yang dikenai pajak berdasarkan Undang-Undang Pajak Pertambahan Nilai 1984 dan perubahanya, wajib melaporkan usahanya pada

I wont attempt to prove that all of these relatinships hold for Mixed Magnitudes, mainly because on philosophical grounds I do not believe that a genuine standard proof of anything

Tanaman kayu putih ( Melalauca leucadendron Linn.) merupakan salah satu tanaman penghasil minyak atsiri yang penting bagi industri minyak atsiri di Indonesia.Produk utama

beli tanah yang dilakukan dihadapan PPAT sebagaimana diatur dalam Pasal 37 ayat 1 dan Pasal 38 ayat 1 Peraturan Pemerintah Nomor 24 tahun 1997 yang antara