LAPORAN PENDAHULUAN LAPORAN PENDAHULUAN
HARGA DIRI RENDAH HARGA DIRI RENDAH A
A.. PPEENNGGEERRIIAANN
Har!a "iri r#n"a$ a"a%a$ #&a%uasi "iri "an '#rasaan t#ntan! "iri atau k#mam'uan "iri Har!a "iri r#n"a$ a"a%a$ #&a%uasi "iri "an '#rasaan t#ntan! "iri atau k#mam'uan "iri (an! n#!ati&# "an "a'at s#cara %an!sun! atau ti"ak %an!sun! "i#ks'r#sikan.
(an! n#!ati&# "an "a'at s#cara %an!sun! atau ti"ak %an!sun! "i#ks'r#sikan.
P#ni%aian n#!ati) s#s#oran! t#r$a"a' "iri "an k#mam'uan* (an! "i#ks'r#sikan s#cara P#ni%aian n#!ati) s#s#oran! t#r$a"a' "iri "an k#mam'uan* (an! "i#ks'r#sikan s#cara %an!sun! mau'un ti"ak %an!sun!.
%an!sun! mau'un ti"ak %an!sun!. P#rasaan n#!
P#rasaan n#!ati) ati) t#r$a"t#r$a"a' "iri s#n"iri* $i%ana' "iri s#n"iri* $i%an!n(a '#rca(!n(a '#rca(a "iri "an $ar!a "iri* m#rasaa "iri "an $ar!a "iri* m#rasa !a!a% m#nca'ai k#in!inan.
!a!a% m#nca'ai k#in!inan. +
+.. AANNDDA A DDAAN N GGEE,,AALLAA
+#rikut ini a"a%a$ tan"a "an !#-a%a k%i#n "#n!an !an!!uan $ar!a "iri r#n"a$ +#rikut ini a"a%a$ tan"a "an !#-a%a k%i#n "#n!an !an!!uan $ar!a "iri r#n"a$ a.
a. P#rP#rasaaasaan n ma%ma%u u t#rt#r$a"$a"a' "iri s#n"ia' "iri s#n"iri aki/at '#n(ri aki/at '#n(akiakit t "an tin""an tin"akaakan n t#rt#r$a"$a"a' '#n(a' '#n(akiakitt ram/ut /otak kar#na t#ra'i
ram/ut /otak kar#na t#ra'i /.
/. Rasa /#rsa%a$ t#r$a"a' "iri s#n"iri m#n!kritikm#n(a%a$kan "iri s#n"iriRasa /#rsa%a$ t#r$a"a' "iri s#n"iri m#n!kritikm#n(a%a$kan "iri s#n"iri c.
c. GanGan!!u!!uan $an $u/u/un!un!an soan sosia% sia% m#m#narinarik "ik "iriri ".
". P#rP#rca(ca(a "iri kura "iri kuran! suan! sukar m#kar m#n!an!am/im/i% k#'u% k#'utustusanan #.
#. 3#3#ncnc#"#"#ra#rai i "i"iri ri aakiki/a/at t "a"ari ri $a$ar!r!a a "i"iri ri (a(an! n! r#nr#n"a"a$ $ "i"is#rs#rtatai i $a$arara'an (an'an (an! ! susuramram** mun!kin k%i#n akan m#n!akiri
mun!kin k%i#n akan m#n!akiri k#$i"u'ann(ak#$i"u'ann(a a
an"a "an G#-a%a (an! %an"a "an G#-a%a (an! %ainin a.
a. 3#3#n!n!krkrititik ik "i"iri ri s#s#n"n"iriiri /.
/. P#rasaan ti"ak mam'uP#rasaan ti"ak mam'u c.
c. PanPan"an"an!an !an $i"$i"u' u' (an(an! ! ' ' #sim#simistiistiss ".
". i"i"ak ak m#m#n#n#rimrima 'a 'u-u-iaiann #.
#. P#P#nunururunanan 'n 'roro"u"uktkti&i&itaitass ).
). P#P#nono%ak%akan t#an t#r$r$a"aa"a' k#m' k#mamam'u'uan "ian "iriri !.
!. 4ur4uran! an! m#mm#m'#r$'#r$atikatikan 'an '#ra5#ra5ataatan "in "iriri $.
$. +#+#r'r'akakaiaaian tn ti"i"ak ak ra'ra'i$i$ i.
i. 6#6#%#%#ra ra mamakakan n /#/#rkrkururanan!! -.
-. i"ak /#rani mi"ak /#rani m#nata' %a5an /icara#nata' %a5an /icara k.
k. L#L#/i/i$ /$ /an(an(ak mak m#n#nununu"u"uk uk %.
%. +i+icarcara %aa %am/m/at "at "#n#n!a!an nn na"a"a sua suarara %#a %#mama$$
C C.. RREENNAANNG G RREE66PPOONN R#s'on R#s'on R#s'on R#s'on A"a'ti) 3a%a"a'ti) A"a'ti) 3a%a"a'ti) Aktua%isasi
Aktua%isasi 4ons#' 4ons#' "iri "iri Har!a Har!a "iri "iri 4#rancuan 4#rancuan D#'#rsona%isasiD#'#rsona%isasi "iri
"iri 'ositi) 'ositi) r#n"a$ r#n"a$ i"#ntitasi"#ntitas a.
P#rna(ataan "iri t#ntan!kons#' "iri (an! 'ositi) "#n!an %atar /#%akan! '#n!a%aman P#rna(ataan "iri t#ntan!kons#' "iri (an! 'ositi) "#n!an %atar /#%akan! '#n!a%aman n(ata (an! suks#s "an "a'at "it#rima.
n(ata (an! suks#s "an "a'at "it#rima. /.
/. 4ons#' "iri 'ositi) 4ons#' "iri 'ositi)
A'a/i%a in"i&i"u m#m'un(ai '#n!a%aman (an! 'ositi) "a%am /#raktua%isasi "iri "an A'a/i%a in"i&i"u m#m'un(ai '#n!a%aman (an! 'ositi) "a%am /#raktua%isasi "iri "an m#n(a"ari $a%$a% 'ositi) mau'un (an! n#!ati&# "ari "irin(a
m#n(a"ari $a%$a% 'ositi) mau'un (an! n#!ati&# "ari "irin(a c.
c. HHarar!!a "a "iriri ri r#n#n"a"a$$
In"i&i"u c#n"#run! untuk m#ni%ai "irin(a n#!ati&# "an m#rasa r#n"a$ "ari oran! %ain. In"i&i"u c#n"#run! untuk m#ni%ai "irin(a n#!ati&# "an m#rasa r#n"a$ "ari oran! %ain. ".
". 4#4#rarancncuauan i"#n i"#ntntititasas 4#!
4#!a!a%a!a%an an in"in"i&ii&i"u "u m#nm#n!in!int#!t#!rasirasikan kan as'#kas'#kas'as'#k #k i"#i"#ntintitas tas masmasa a kankanakakkankanak ak k#
k#"a%"a%am am k#mk#matatanan!a!an n as'as'#k #k 's'sikikososososiaia% % k#k#'r'ri/i/a"a"i i an an 'a'a"a "a mamasa sa "#"#5a5asa sa (a(an!n! $armonis.
$armonis. #.
#. DD#'#'#r#rsosonna%a%isisasasii
P#rasaan (an! ti"ak r#a%istis "an asin! t#r$a"a' "iri s#n"iri (an! /#r$u/un!an "#n!an P#rasaan (an! ti"ak r#a%istis "an asin! t#r$a"a' "iri s#n"iri (an! /#r$u/un!an "#n!an k#c#masan* k#'anikan s#rta ti"ak "a'at m#m/#"akan "irin(a "#n!an oran! %ain.
k#c#masan* k#'anikan s#rta ti"ak "a'at m#m/#"akan "irin(a "#n!an oran! %ain. D
D.. 88AA44OOR R PPRREEDDII66PPOO66II66II a.
a. 8akto8aktor (an! m#mr (an! m#m'#n!a'#n!aru$i $arru$i $ar!a "iri* t!a "iri* t#rmasuk '#rmasuk '#no%ak#no%akan oran! tan oran! tua* $ara'ua* $ara'an oran!an oran! tua (an! ti"ak r#a%istis.
tua (an! ti"ak r#a%istis. /.
/. 8aktor 8aktor (an! (an! m#m'#n!aru$i m#m'#n!aru$i '#nam'i%an '#nam'i%an '#ran* '#ran* (aitu (aitu '#ran '#ran (an! (an! s#suai s#suai "#n!an "#n!an -#nis-#nis k#%amin* '#ran "a%am '#k#r-aan "an '#ran (an! s#suai "#n!an k#/u"a(aan
k#%amin* '#ran "a%am '#k#r-aan "an '#ran (an! s#suai "#n!an k#/u"a(aan c.
c. 8ak8aktor (antor (an! m#m'#! m#m'#n!an!aru$ru$i i"#ntii i"#ntitas "iritas "iri* (aitu oran* (aitu oran! tua (an! ti"a! tua (an! ti"ak '#rca(k '#rca(a a 'a"'a"aa anak* t#kanan t#man s#/a(a "an ku%tur socia% (an! /#ru/a$.
anak* t#kanan t#man s#/a(a "an ku%tur socia% (an! /#ru/a$. E
E.. 88AA44OOR PR PRREE66IIPPIIAA66II 8akto
8aktor r 'r#si''r#si'itasi t#r-a"in(a $ar!a itasi t#r-a"in(a $ar!a "iri "iri r#n"a$ a"a%a$ $i%an!n(r#n"a$ a"a%a$ $i%an!n(a a s#/a!is#/a!ian an an!!an!!otaota tu/u$
tu/u$* * /#ru//#ru/a$n(a$n(a a '#nam'#nam'i%an 'i%an atau /#ntuk atau /#ntuk tu/u$tu/u$* * m#n!am#n!a%ami %ami k#!a!ak#!a!a%an* %an* s#rta s#rta m#nurm#nurunn(unn(aa 'ro"ukti&itas.
'ro"ukti&itas. Gan!!uan Gan!!uan kons#' kons#' "iri "iri $ar!a $ar!a "iri "iri r#n"a$ r#n"a$ ini ini "a'at "a'at t#r-a"i t#r-a"i s#cara s#cara situasiona%situasiona% mau'un kronik.
mau'un kronik. aa.. 66iittuuaasisioonnaa%%
Ga
Gan!n!!u!uan an kokonsns#' #' "i"iri ri $a$ar!r!a a "i"iri ri r#nr#n"a"a$ $ (a(an! n! t#rt#r-a"-a"i i s#cs#cara ara sitsituauasisionona% a% /i/isasa "is
"is#/a#/a/ka/kan n o%#o%#$ $ tratrauma uma (an(an! ! munmuncu% cu% s#cas#cara ra ti/ti/atiati/a /a mismisa%n(a%n(a a $ar$arus us "io"io'#r'#rasi*asi* m#n!a%ami k#c#%akaan* m#-a"i kor/an '#rkosaan* atau m#n-a"i nara'i"ana s#$in!!a m#n!a%ami k#c#%akaan* m#-a"i kor/an '#rkosaan* atau m#n-a"i nara'i"ana s#$in!!a $ar
$arus us masmasuk uk '#n'#n-ara-ara. . 6#%6#%ain ain itu itu "ir"ira5at "i a5at "i rumruma$ a$ saksakit it -u!-u!a a /is/isa a m#nm#n(#(#/a//a/kankan r#n"a$n(a $ar!a "iri s#s#oran! "ikar#nakan '#n(akit )isik* '#masan!an a%at /antu r#n"a$n(a $ar!a "iri s#s#oran! "ikar#nakan '#n(akit )isik* '#masan!an a%at /antu (an! m#m/uat k%i#n ti"ak n(aman* $ara'an (an! ti"ak t#rca'ai akan struktur* /#ntuk (an! m#m/uat k%i#n ti"ak n(aman* $ara'an (an! ti"ak t#rca'ai akan struktur* /#ntuk "an )un!si tu/u$ s#rta '#r%akuan '#tu!as k#s#$atan (an! kuran! m#n!$ar!ai k%i#n "an "an )un!si tu/u$ s#rta '#r%akuan '#tu!as k#s#$atan (an! kuran! m#n!$ar!ai k%i#n "an k#%uar!a.
k#%uar!a. /.
Gan!!uan kons#' "iri $ar!a "iri r#n"a$ kronis /iasan(a su"a$ /#r%an!sun! s#-ak Gan!!uan kons#' "iri $ar!a "iri r#n"a$ kronis /iasan(a su"a$ /#r%an!sun! s#-ak %ama (an! "irasakan k%i#n s#/#%um sakit atau s#/#%um "ira5at. 4%i#n su"a$ m#mi%iki %ama (an! "irasakan k%i#n s#/#%um sakit atau s#/#%um "ira5at. 4%i#n su"a$ m#mi%iki 'ikiran n#!ati) s#/#%um "ira5at "an m#n-a"i s#makin m#nin!kat saat "ira5at.
'ikiran n#!ati) s#/#%um "ira5at "an m#n-a"i s#makin m#nin!kat saat "ira5at. 8
8.. AA44II++AA EFFECT EFFECT Har
Har!a !a "ir"iri i r#nr#n"a$ "a$ krokronis nis "a'"a'at at /#r/#r#sik#siko o t#r-t#r-a"ia"in(a n(a isoiso%as%asi i sossosia%ia%. . IsoIso%asi %asi sosisosia%a% m#ru'akan '#rco/aan untuk m#n!$in"ari int#raksi "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari $u/un!an m#ru'akan '#rco/aan untuk m#n!$in"ari int#raksi "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari $u/un!an "#n!an oran! %ain. Isosia% sosia% "a'at m#n!aki/atkan '#ru/a$an '#rs#'si s#nsori $a%usinasi "#n!an oran! %ain. Isosia% sosia% "a'at m#n!aki/atkan '#ru/a$an '#rs#'si s#nsori $a%usinasi (an! 'a"a ak$irn(a m#n(#/a/kan r#siko tin!!i '#ri%aku k#k#rasan.
(an! 'a"a ak$irn(a m#n(#/a/kan r#siko tin!!i '#ri%aku k#k#rasan. a
an"a "an !#-a%a iso%asi n"a "an !#-a%a iso%asi sosia%sosia% aa.. RRaasa sa //#r#rssa%a%a$a$
/.
/. A"an(a '#no%akanA"an(a '#no%akan c.
c. 3a3arara$* $* s#"s#"i$ i$ "a"an mn m#n#nanan!i!iss ".
". P#ru/P#ru/a$an 'a$an 'o%a mao%a makan* tkan* ti"uri"ur* mim* mim'i* ko'i* kons#ntrns#ntrasi "an asi "an akti&iakti&itastas #.
#. 3#3#n!n!unun!k!ka'a'kakan ti"n ti"ak /#ak /#r"r"a(a(aa ).
). A'A'atatis* #is* #ksks'r'r#si s#si s#"#"i$i$* a)#* a)#k tumk tum'u'u%% !.
!. 3#n3#n!$i!$in"an"ar "ari or "ari oranran! %ain ! %ain m#m#n(n(#n"#n"iriiri $.
$. 4o4omumuninikakasi si kukuranran!!titi"a"ak k a"a"a. a. 4%4%i#i#n n ti"ti"ak ak tamtam'a'ak k /#/#rcrcakaka'a'cacakaka' ' "#"#n!n!an an k%k%i#ni#n %ain'#ra5at
%ain'#ra5at i.
i. ii"ak "ak a"a a"a konkontak tak matmata* ka* k%i#%i#n s#rn s#rin! in! m#nm#nun"un"uk uk -.
-. +#r"iam "iri "i kamark%i#n kuran! mo/i%itas+#r"iam "iri "i kamark%i#n kuran! mo/i%itas k.
k. 3#n3#no%ao%ak k /#r/#r$u/$u/un!un!an "#n!aan "#n!an n oraoran! %ain* k%i#n m#mun! %ain* k%i#n m#mutusktuskan '#rcakan '#rcaka'aa'an n atau '#r!atau '#r!ii -ika "ia-ak /#rcaka'caka'
-ika "ia-ak /#rcaka'caka' %.
%. ii"ak"ak -a -aranran! m#! m#%aku%akukan kan k#!k#!iatiatan s#an s#$ar$ari$i$ariari G.
G. EEORORI PI PAARA RA AAHLHLI 3I 3ENENGEGENANAI HI HARARGA GA DIDIRI RI RERENDNDAHAH
P#'%au "an 6u%i&an "a%am 4#%iat 1999 m#n!atakan /a$5a '#n!a%aman int#r'#rsona% P#'%au "an 6u%i&an "a%am 4#%iat 1999 m#n!atakan /a$5a '#n!a%aman int#r'#rsona% "i masa atau ta$a' '#rk#m/an!an "ari /a(i sam'ai %an-ut usia (an! ti"ak m#n(#nan!kan "i masa atau ta$a' '#rk#m/an!an "ari /a(i sam'ai %an-ut usia (an! ti"ak m#n(#nan!kan s#'#rti
s#'#rti good good me, me, bad bad me, me, not not me,me, m#rasa s#rin! "i'#rsa%a$kan* atau m#rasa t#rt#kan k#%ak*m#rasa s#rin! "i'#rsa%a$kan* atau m#rasa t#rt#kan k#%ak* akan m#nim/u%kan '#rasaan aman (an! ti"ak t#r'#nu$i. Ha% ini "a'at m#nim/u%kan '#rasaan akan m#nim/u%kan '#rasaan aman (an! ti"ak t#r'#nu$i. Ha% ini "a'at m#nim/u%kan '#rasaan "ito%ak o%#$ %in!kun!an "an a'a/i%a ko'in! (an! "i!unakan ti"ak #)#kti) "a'at m#n(#/a/kan "ito%ak o%#$ %in!kun!an "an a'a/i%a ko'in! (an! "i!unakan ti"ak #)#kti) "a'at m#n(#/a/kan $ar!a "iri r#n"a$.
$ar!a "iri r#n"a$. Ca'
Ca'%an %an "a%"a%am am 4#%4#%iat iat 191999 99 m#nm#n!at!atakaakan n /a$/a$5a 5a %in%in!ku!kun!an!an n sosisosia%* a%* '#n'#n!a%!a%amaamann in"i&i"u "an a"an(a '#ru/a$an socia% s#'#rti '#rasaan "ikuci%kan* "ito%ak s#rta ti"ak "i$ar!ai in"i&i"u "an a"an(a '#ru/a$an socia% s#'#rti '#rasaan "ikuci%kan* "ito%ak s#rta ti"ak "i$ar!ai ak
akan an m#m#m'm'#n#n!a!aruru$i $i inin"i"i&i&i"u"u. . 4#4#a"a"aaaan n s#s#'#'#rtrti i inini i "a"a'a'at t m#m#n(n(#/#/a/a/kakan n ststr#r#ss ss "a"ann m#nim/u%kan '#n(im'an!an '#ri%aku s#'#rti $ar!a "iri r
m#nim/u%kan '#n(im'an!an '#ri%aku s#'#rti $ar!a "iri r #n"a$ kronis.#n"a$ kronis. H
H.. 33EE44AANNII6633E E 44OOPPIINNGG
3#kanism# ko'in! t#rmasuk '#rta$anan ko'in! -an!ka '#n"#k "an -an!ka 'an-an! 3#kanism# ko'in! t#rmasuk '#rta$anan ko'in! -an!ka '#n"#k "an -an!ka 'an-an! s#rta '#n!!unaan m#kanism# '#rta$anan
s#rta '#n!!unaan m#kanism# '#rta$anan #!o untuk m#%in"un!i "iri (an! m#n(akitkan.#!o untuk m#%in"un!i "iri (an! m#n(akitkan. a.
1.
1. AkAkti&ti&ititas as (a(an! n! "a"a'a'at t m#m#m/m/#ri#rikakan n '#'#%a%aririan an s#ms#m#n#ntartara a "a"ari ri krkrisiisis s i"i"#n#ntittitasas misa% /#rmain musik* /#k#r-a k#ras* m#nonton :
misa% /#rmain musik* /#k#r-a k#ras* m#nonton : 2.
2. AkAkti&iti&itas (an! "a'atas (an! "a'at t m#mm#m/#ri/#rikan i"#nkan i"#ntittitas as '#n'#n!!a!!anti s#m#nnti s#m#ntara ikutara ikut t s#rts#rtaa "a%am akti&itas sosia%* a!ama* k%u/ 'o%itik* k#%om'ok!#n!
"a%am akti&itas sosia%* a!ama* k%u/ 'o%itik* k#%om'ok!#n! ;.
;. AkAkti&iti&itas (an! s#catas (an! s#cara s#m#nra s#m#ntara m#n!tara m#n!uatuatkan '#rakan '#rasaan "irsaan "iri i mimisa% sa% o%ao%a$ra$ra!a!a (an! kom'#titi)* '#nca'aian aka"#mik* kont#s untuk m#n"a'atkan 'o'u%aritas (an! kom'#titi)* '#nca'aian aka"#mik* kont#s untuk m#n"a'atkan 'o'u%aritas <.
<. AkAktiti&i&itatas s ((anan! ! m#m#5a5akiki%i %i u'u'a(a(a a -a-an!n!ka ka '#'#n"n"#k #k ununtutuk k m#m#m/m/uauat t mamasasa%a%a$$ i"
i"#n#ntititatas s m#m#n-n-a"a"i i kkururanan! ! //#r#rararti ti "a"a%a%am m kk#$#$i"i"u'u'an an i"i"i&i&i"i"u u mmisisa% a% '#n(a%a$!unaan o/at
'#n(a%a$!unaan o/at /.
/. P#rta$anan -an!ka 'an-an!P#rta$anan -an!ka 'an-an! 1.
1. P#P#nunututu'a'an i"n i"#nt#ntititasas A A"o"o's'si i"#i i"#ntntititas 'ras 'r#m#matuatur# (ar# (an! "in! "iinin!i!inknkan o%an o%#$ or#$ oranan!! '#ntin! /a!i in"i&i"u tan'a m#m'#r$atikan k#in!inan* as
'#ntin! /a!i in"i&i"u tan'a m#m'#r$atikan k#in!inan* as 'irasi "an 'ot#nsi "iri'irasi "an 'ot#nsi "iri in"i&i"u t#rs#/ut
in"i&i"u t#rs#/ut 2.
2. I"I"#n#ntititatas ns n#!#!atati)i) A Asusummsi si i"i"#n#ntititatas (s (anan! t! ti"i"ak ak 5a5a-a-ar ur unntutuk "k "a'a'at "at "itit#r#rimimaa o%#$ ni%ai "an $ara'an mas(arakat.
o%#$ ni%ai "an $ara'an mas(arakat.
I.
I. 3A3A6A6ALALAH 4EH 4EPEPERARAWWAAAAN DAN DAN DAN DAA A 8O8O4U4U6 PE6 PENGNG4A4A,I,IANAN Gan!!uan kons#' "iri HDR
Gan!!uan kons#' "iri HDR D
Daatta a 33aa((oorr •
• D6D6
4%i#n $i"u' tak /#rmakna* ti"ak m#mi%iki k#%#/i$an a'a'un* 4%i#n $i"u' tak /#rmakna* ti"ak m#mi%iki k#%#/i$an a'a'un* m#rasa -#%#k
m#rasa -#%#k •
• DODO
4ontak mata kuran!* ti"ak /#rinisiati) /#rint#raksi "#n!an oran! 4ontak mata kuran!* ti"ak /#rinisiati) /#rint#raksi "#n!an oran! %ain
%ain D
Daatta a 33iinnoorr •
• D6D6
4%i#n m#n!atakan ma%as* 'utus asa* in!in mati. 4%i#n m#n!atakan ma%as* 'utus asa* in!in mati. •
• DODO
4%i#n ma%asma%asan* 'ro"ukti&itas m#nurun 4%i#n ma%asma%asan* 'ro"ukti&itas m#nurun
DA8AR PU6A4A DA8AR PU6A4A +a%it/an!. 2007.
+a%it/an!. 2007. WoWorkshop Standar rkshop Standar Proses Keperawatan JiwaProses Keperawatan Jiwa . +o!or. +o!or 8itria* Nita. 2009.
8itria* Nita. 2009. Aplikasi Dasar dan A Aplikasi Dasar dan Aplikasi penulisan aporan Pendaplikasi penulisan aporan Pendahuluan huluan dandan Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP"
Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP" . . ,akarta ,akarta 6a%#m/a 6a%#m/a 3#"ika.3#"ika. 4#%iat* +.A. 1999.
4#%iat* +.A. 1999. Proses Kesehatan Jiwa Proses Kesehatan Jiwa. E"isi 1. ,akarta EGC. E"isi 1. ,akarta EGC 3aramis* 8* W. 199=.
3aramis* 8* W. 199=. Catatan #lmu Kedokteran JiwaCatatan #lmu Kedokteran Jiwa. 6ura/a(a Air%an!!a Uni&#rsit( Pr#ss.. 6ura/a(a Air%an!!a Uni&#rsit( Pr#ss. 6tuart* G.W. "an 6un"##n* 6.,. 199>.
6tuart* G.W. "an 6un"##n* 6.,. 199>. $uku Saku Keperawatan $uku Saku Keperawatan Jiwa% Ter&emahJiwa% Ter&emahan dari Po'ket an dari Po'ket (uide to Ps)'hiatri' *ursing
(uide to Ps)'hiatri' *ursing * o%#$ Ac$ir ?ani 6. Hami". ;* o%#$ Ac$ir ?ani 6. Hami". ;r"r"#". ,akarta EGC.#". ,akarta EGC.
im Dir#ktorat 4#s5a. 2000.
im Dir#ktorat 4#s5a. 2000. Standar Asuhan Keperawatan JiwaStandar Asuhan Keperawatan Jiwa. E" 1. +an"un! R6,P.. E" 1. +an"un! R6,P. o5ns#n"* 3ar( C. 199=.
LAPORAN PENDAHULUAN LAPORAN PENDAHULUAN DE8I6I PERAWAAN DIRI DE8I6I PERAWAAN DIRI A
A.. PPEENNGGEERRIIAANN D#
D#)is)isit it '#'#ra5ra5ataatan n "i"iri ri a"a"a%aa%a$ $ susuatatu u kokon"n"isisi i 'a'a"a "a s#ss#s#o#oraran! n! (a(an! n! m#m#n!n!a%a%amamii k#%#ma$an k#mam'uan "a%am m#%akukan atau m#%#n!ka'i akti&itas '#ra5atan "iri s#cara k#%#ma$an k#mam'uan "a%am m#%akukan atau m#%#n!ka'i akti&itas '#ra5atan "iri s#cara man"iri s#'#rti man"i $i!i#n#* /#r'akaian/#r$ias* makan "an +A++A4
man"iri s#'#rti man"i $i!i#n#* /#r'akaian/#r$ias* makan "an +A++A4 Toileting Toileting .. 4u
4uraran! n! '#'#rara5a5atan tan "i"iri ri $i$i!i!i#n#n# # a"a"a%a%a$ a$ k#k#a"a"aaaan n "i"imamana na inin"i"i&i&i"u "u m#m#n!n!a%aa%amimi k#!a!a%an k#mam'uan untuk m#%aksanakan atau m#n(#%#saikan akti&itas k#/#rsi$an "iri. k#!a!a%an k#mam'uan untuk m#%aksanakan atau m#n(#%#saikan akti&itas k#/#rsi$an "iri. +
+.. 88AA44OOR ?R ?AANNG 3G 3EE33PPEENNGGAARRUUHHII aa.. PP##rkrk#m#m//aann!!aann
4#%ua
4#%uar!a r!a t#r%a%u m#%in"un!t#r%a%u m#%in"un!i i "an "an m#manm#man-akan -akan k%i#n s#$in!!a k%i#n s#$in!!a '#rk#m'#rk#m/an!a/an!an n inisiatinisiati) i) "an k#t#ram'i%an k%i#n kuran!.
"an k#t#ram'i%an k%i#n kuran!. /.
/. +io%o!is+io%o!is
P#n(akit kronis (an! m#n(#/a/kan k%i#n ti"ak mam'u m#%akukan
P#n(akit kronis (an! m#n(#/a/kan k%i#n ti"ak mam'u m#%akukan '#ra5atan "iri.'#ra5atan "iri. cc.. 66oossiiaa%%
4uran! "ukun!an "an %ati$an k#mam'uan "ari %in!kun!ann(a. 4uran! "ukun!an "an %ati$an k#mam'uan "ari %in!kun!ann(a. C
C.. AANNDDA A DDAAN N GGEE,,AALLAA a.
a. 3a3ann"i"i$$((!!i#i#n#n# 4%i#n m#n!a%ami
4%i#n m#n!a%ami k#ti"ak#ti"akmam'kmam'uan uan "a%am m#m/#rsi$k"a%am m#m/#rsi$kan an /a"an/a"an* * m#m'#rm#m'#ro%#$ o%#$ atauatau m#n"a'atkan sum/#r air man"i* m#n!aturan su$u atau a%iran air man"i* m#n"a'atkan m#n"a'atkan sum/#r air man"i* m#n!aturan su$u atau a%iran air man"i* m#n"a'atkan '#r%#n!ka'an man"i* m#n!#rin!kan tu
'#r%#n!ka'an man"i* m#n!#rin!kan tu/u$* s#rta masuk "an k#%uar kamar man"i./u$* s#rta masuk "an k#%uar kamar man"i. /.
/. +#r'akaian/#r$ias+#r'akaian/#r$ias
4%i#n m#m'un(ai k#%#ma$an "a%am m#%#takkan atau m#n!am/i% 'oton!an 'akaian* 4%i#n m#m'un(ai k#%#ma$an "a%am m#%#takkan atau m#n!am/i% 'oton!an 'akaian* m#nan!!a%kan 'akaian* s#rta m#m'#ro%#$ atau m#nukar 'akaian. 4%i#n -u!a m#mi%iki m#nan!!a%kan 'akaian* s#rta m#m'#ro%#$ atau m#nukar 'akaian. 4%i#n -u!a m#mi%iki k#ti"akmam'uan untuk m#n!#nakan 'akaian "a%am* m#mi%i$ 'akaian* m#n!!unakan k#ti"akmam'uan untuk m#n!#nakan 'akaian "a%am* m#mi%i$ 'akaian* m#n!!unakan a%at tam/a$an* m#n!!unakan kancin! tarik* m#%#'askan 'akaian* m#n!!unakan kaos a%at tam/a$an* m#n!!unakan kancin! tarik* m#%#'askan 'akaian* m#n!!unakan kaos kak
kaki* i* m#mm#m'#r'#rta$ta$ankankan an '#n'#nam'am'i%ai%an n 'a"'a"a a tintin!ka!kat t (an(an! ! m#mm#muaskuaskan* an* m#nm#n!am!am/i%/i% 'akaian* "an m#n!#nakan s#'atu.
'akaian* "an m#n!#nakan s#'atu. cc.. 33aakkaann
4%
4%i#n i#n m#m#m'm'unun(a(ai i k#k#titi"a"akmkmamam'u'uan an "a"a%am %am m#m#n#n#%an %an mamakakananan* n* m#m#m'm'#r#rsiasia'k'kanan makanan* m#nan!ani '#rkakas* m#n!un(a$ makanan* m#n!!unakan a%at tam/a$an* makanan* m#nan!ani '#rkakas* m#n!un(a$ makanan* m#n!!unakan a%at tam/a$an* m#n"a
m#n"a'atkan makanan* 'atkan makanan* m#m/um#m/uka ka contaicontain#r* m#mani'un#r* m#mani'u%asi %asi makanmakanan an "a%am "a%am mu%umu%ut*t* m#n!a
m#n!am/i% makanan "ari m/i% makanan "ari 5a"a$ %a%u 5a"a$ %a%u m#masum#masukkankkann(a k# n(a k# mu%ut* m#%#n!kmu%ut* m#%#n!ka'i makan*a'i makan* m#nc#r
m#nc#rna na makanamakanan n m#nurm#nurut ut cara cara (an! "it#rima mas(arakat* m#n!am/(an! "it#rima mas(arakat* m#n!am/i% i% can!kcan!kir ir atauatau !#%as* s#rta m#nc#rna cuku' makanan "#n!an aman.
!#%as* s#rta m#nc#rna cuku' makanan "#n!an aman. "
".. ++AA++++AA4 4 toileting toileting
4%i#n m#mi%iki k#t#r/atasan atau k#ti"akmam'uan "a%am m#n"a'atkan -am/an atau 4%i#n m#mi%iki k#t#r/atasan atau k#ti"akmam'uan "a%am m#n"a'atkan -am/an atau kamar k#ci%* "u"uk atau /an!kit "ari -am/an* m#mani'u%asi 'akaian untuk
m#m/#rsi$kan "iri s#t#%a$ +A++A4 "#n!an t#'at* "an m#n(iram toi%#t atau kamar m#m/#rsi$kan "iri s#t#%a$ +A++A4 "#n!an t#'at* "an m#n(iram toi%#t atau kamar k#ci%.
k#ci%.
4#t#r/atasan '#ra5atan "iri "iatas /iasan(a "iaki/atkan kar#na str#ssor (an! cuku' 4#t#r/atasan '#ra5atan "iri "iatas /iasan(a "iaki/atkan kar#na str#ssor (an! cuku' /#rat
/#rat "an "an su%it su%it "iatan!ani "iatan!ani o%#$ o%#$ k%i#n k%i#n 4%i#n 4%i#n /isa /isa m#n!a%ami m#n!a%ami $ar!a $ar!a "iri "iri r#n"a$*r#n"a$* s#$in!!a "irin(a ti"ak mau m#n!urus atau m#ra5at "irin(a s#n"iri /aik "a%am $a% s#$in!!a "irin(a ti"ak mau m#n!urus atau m#ra5at "irin(a s#n"iri /aik "a%am $a% man"i
man"i* /#r'aka* /#r'akaian* /#r$iian* /#r$ias* makan mauas* makan mau'un +A+ "an 'un +A+ "an +A4. +i%+A4. +i%a ti"ak "i%aka ti"ak "i%akukanukan int
int#r&#r&#ns#nsi i o%#o%#$ $ '#r'#ra5aa5at* t* makmaka a k#mk#mun!un!kinkinan an k%ik%i#n #n /is/isa a m#nm#n!a%!a%ami ami masmasa%a$ a%a$ risirisikoko tin!!i iso%asi sosia%.
tin!!i iso%asi sosia%. D
D.. RREENNAANNG G RREE66PPOONN R#s'on
R#s'on A"a'ti) A"a'ti) R#s'on R#s'on 3a%a"a'ti) 3a%a"a'ti) 3
3##nn((##nn""iirri i 66oo%%iittuu""## 44##ss##''iiaan n 33aannii''uu%%aassii O
Ottoonnoommii 33##nnaarriik k ""iirrii IImm''uu%%ssii&&## 4
4##//##rrssaammaaaann 44##tt##rr!!aannttuunn!!aann NNaarrcciissmm## 6a%in! k#t#r!antun!an
6a%in! k#t#r!antun!an a.
a. 3#n(3#n(#n"iri #n"iri 6o%i6o%itu"# tu"# R#s'oR#s'on n (an! (an! "i/u"i/utu$katu$kan n s#s#oras#s#oran! n! untuk untuk m#r#num#r#nun!kan n!kan a'aa'a (an! "i%akukan "i%in!kun!an sosia%n(a "an -u!a suatu cara m#n!#&a%uasi "iri untuk (an! "i%akukan "i%in!kun!an sosia%n(a "an -u!a suatu cara m#n!#&a%uasi "iri untuk m#n#ntukan %an!ka$ s#%an-utn(a.
m#n#ntukan %an!ka$ s#%an-utn(a. /.
/. OtonomiOtonomi 4#mam'uan 4#mam'uan in"i&i"u in"i&i"u "a%am "a%am m#n#ntukan m#n#ntukan "an"an m#n(am'aikan i"#i"# 'ikiran* '#rasaan "a%am $u/un!an socia%
m#n(am'aikan i"#i"# 'ikiran* '#rasaan "a%am $u/un!an socia%
cc.. 44#/#/##rsrsamamaaaann 44oonn""iisi si ""aa%%am am $$uu//uunn!!aan n ssoosisiaa% i% innt#t#rr''##rrsosonnaa% % ""imimanana a iinn""ii&&ii""uu mam'u sa%in! m#m/#r "an m#n#rima.
mam'u sa%in! m#m/#r "an m#n#rima. "
".. 66aa%i%inn! ! 44##tt##rr!!ananttuunn!!aann HHuu//uunn!!aan san sa%%iinn! t#! t#rr!!aannttuunn! an! anttaarra ina in""ii&&ii""u "#u "#nn!!anan oran! %ain "a%am ran!ka m#m/ina $u/un!an int#r'#rsona%.
oran! %ain "a%am ran!ka m#m/ina $u/un!an int#r'#rsona%.
E.
E. 3A3A6A6ALALAH 4EH 4EPEPERARAWWAAAAN DN DAN AN DADAA A 8O8O4U4U6 P6 PENENG4G4A,IA,IANAN D#)isit P#ra5atan "iri
D#)isit P#ra5atan "iri D
Daatta a 33aa((oorr •
• D6D6
3#n(atakan ma%as man"i* ti"ak ta$u cara makan (an! /aik* 3#n(atakan ma%as man"i* ti"ak ta$u cara makan (an! /aik* ti"ak ta$u cara "an"an (an! /aik* ti"ak ta$u cara #%iminasi (an! ti"ak ta$u cara "an"an (an! /aik* ti"ak ta$u cara #%iminasi (an! /aik.
/aik. •
• DODO
+a"an kotor* "an"an ti"ak ra'i$* makan /#rantakan* +A++A4 +a"an kotor* "an"an ti"ak ra'i$* makan /#rantakan* +A++A4 s#m/aran! t#m'at.
s#m/aran! t#m'at. D
Daatta a 33iinnoorr •
3#rasa ti"ak /#r!una* m#rasa tak '#r%u m#ru/a$ '#nam'i%an* 3#rasa ti"ak /#r!una* m#rasa tak '#r%u m#ru/a$ '#nam'i%an* m#rasa ti"ak a"a (an! '#"u%i
m#rasa ti"ak a"a (an! '#"u%i •
• DODO
i"ak t#rs#"ia a%at k#/#rsi$an* ti"ak t#rs#"ia a%at makan* i"ak t#rs#"ia a%at k#/#rsi$an* ti"ak t#rs#"ia a%at makan* ti"ak t#rs#"ia a%at
DA8AR PU6A4A DA8AR PU6A4A 8itria* Nita. 2009.
8itria* Nita. 2009. Aplikasi Dasar dan A Aplikasi Dasar dan Aplikasi penulisan aporan Pendaplikasi penulisan aporan Pendahuluan huluan dandan Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP"
Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP" . . ,akarta ,akarta 6a%#m/a 6a%#m/a 3#"ika.3#"ika. 4#%iat* +.A. 1999.
4#%iat* +.A. 1999. Proses Kesehatan Jiwa Proses Kesehatan Jiwa. E"isi 1. ,akarta EGC. E"isi 1. ,akarta EGC 6tuart* G.W. "an 6un"##n* 6.,. 199>.
6tuart* G.W. "an 6un"##n* 6.,. 199>. $uku Saku Keperawatan $uku Saku Keperawatan Jiwa% Ter&emahJiwa% Ter&emahan dari Po'ket an dari Po'ket (uide to Ps)'hiatri' *ursing
(uide to Ps)'hiatri' *ursing * o%#$ Ac$ir ?ani 6. Hami". ;* o%#$ Ac$ir ?ani 6. Hami". ;r"r"#". ,akarta EGC.#". ,akarta EGC.
o5ns#n"* 3ar( C. 199=.
o5ns#n"* 3ar( C. 199=. Diagnosa Keperawatan P Diagnosa Keperawatan Psikiatrisikiatri. E"isi ;. ,akarta EGC.. E"isi ;. ,akarta EGC. im Dir#ktorat 4#s5a. 2000.
LAPORAN PENDAHULUAN LAPORAN PENDAHULUAN I6OLA6I 6O6IAL I6OLA6I 6O6IAL A A.. PPEENNGGEERRIIAANN 6ua
6uatu tu siksika' a' "i "i manmana a in"in"i&ii&i"u "u m#nm#n!$i!$in"an"ari ri "ir"iri i "ar"ari i intint#rak#raksi si "#n"#n!an !an oraoran! n! %ai%ain.n. In"i&i"u m#rasa /a$5a ia k#$in!an $u/un!an akra/ "an ti"ak m#m'un(ai k#s#m'atan untuk In"i&i"u m#rasa /a$5a ia k#$in!an $u/un!an akra/ "an ti"ak m#m'un(ai k#s#m'atan untuk m#
m#m/m/a!a!i i '#'#rasrasaaaan* n* 'i'ikikiraran* n* 'r'r#st#stasasi* i* ataatau u k#k#!a!a!a!a%an%an. . Ia Ia m#m#m'm'unun((ai ai k#k#susu%i%itan tan ununtutuk k /#r$u/un!an
/#r$u/un!an s#cara s#cara s'ontan s'ontan "#n!an "#n!an oran! oran! %ain* %ain* (an! (an! "imani)#stasikan "imani)#stasikan "#n!an "#n!an sika'sika' m#misa$kan "iri* ti"ak a"a '#r$atian* "an ti"ak san!!u' m#m/a!i '#n!amatan "#n!an oran! m#misa$kan "iri* ti"ak a"a '#r$atian* "an ti"ak san!!u' m#m/a!i '#n!amatan "#n!an oran! %ain.
%ain.
3#ru'akan '#rco/aan untuk m#n!$in"ari int#raksi "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari 3#ru'akan '#rco/aan untuk m#n!$in"ari int#raksi "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari $u/un!an mau'un komunikasi "#n!an oran! %ain.
$u/un!an mau'un komunikasi "#n!an oran! %ain.
3#ru'akan u'a(a m#n!$in"ari suatu $u/un!an komunikasi "#n!an oran! %ain kar#na 3#ru'akan u'a(a m#n!$in"ari suatu $u/un!an komunikasi "#n!an oran! %ain kar#na m#rasa k#$i%an!an $u/un!an akra/ "an ti"ak m#m'un(ai k#s#m'atan untuk /#r/a!i rasa* m#rasa k#$i%an!an $u/un!an akra/ "an ti"ak m#m'un(ai k#s#m'atan untuk /#r/a!i rasa* 'ikiran* "an k#!a!a%an. 4%i#n m#n!a%ami k#su%itan "a%am /#r$u/
'ikiran* "an k#!a!a%an. 4%i#n m#n!a%ami k#su%itan "a%am /#r$u/un!an s#cara s'ontan "#n!anun!an s#cara s'ontan "#n!an oran! %ain (an! "imani)#stasikan "#n!an m#n!iso%asi "iri* ti"ak a"a '#r$atian* "an ti"ak oran! %ain (an! "imani)#stasikan "#n!an m#n!iso%asi "iri* ti"ak a"a '#r$atian* "an ti"ak san!!u' /#r/a!i '#n!a%aman.
san!!u' /#r/a!i '#n!a%aman.
6uatu k#a"aan k#s#'ian (an! "ia%ami s#s#oran! kar#na oran! %ain m#n(atakan sika' 6uatu k#a"aan k#s#'ian (an! "ia%ami s#s#oran! kar#na oran! %ain m#n(atakan sika' (an! n#!ati) "an m#n!ancam.
(an! n#!ati) "an m#n!ancam. +
+.. AANNDDA A DDAAN N GGEE,,AALLAA
+#rikut ini a"a%a$ tan"a "an !#-a%a k%i#n "#n!an iso%asi sosia%. +#rikut ini a"a%a$ tan"a "an !#-a%a k%i#n "#n!an iso%asi sosia%. a.
a. 44ururanan! s! s''onontatan.n. /.
/. A'atis acu$ t#r$a"a' %in!kun!an.A'atis acu$ t#r$a"a' %in!kun!an. c.
c. EkEks's'r#sr#si 5ai 5a-a$ k-a$ kururanan! /#! /#rs#rs#ri.ri. ".
". ii"ak m"ak m#ra5at "#ra5at "iri "airi "an ti"n ti"ak mak m#m'#r$a#m'#r$atikan tikan k#/#rk#/#rsi$an si$an "iri."iri. #.
#. ii"ak a"ak a"a at"a atau kuau kuranran! kom! komuniunikasi kasi &#r&#r/a%./a%. ).
). 3#3#nn!i!isoso%a%asi si "i"iriri !.
!. ii"ak a""ak a"a atau ka atau kuran! uran! sa"ar t#sa"ar t#r$a"a' r$a"a' %in!k%in!kun!an un!an s#kitars#kitarn(a.n(a. $.
$. AsuAsu'an m'an makanakanan "an man "an minuinuman t#man t#r!r!an!an!!u.!u. i.
i. R#R#t#t#nsnsi ui uririn# n# "a"an )n )#s#s#s#s.. -.
-. Akti&itas m#nurun.Akti&itas m#nurun. k.
k. 4u4uraran! n! #n#n#r#r!i !i tt#n#na!a!a.a. %%.. RR##nn""aa$ $ ""iirrii..
m.
m. Post#r tu/u$ Post#r tu/u$ /#ru/a$* m/#ru/a$* misa%n(a sika' )#tus-anin isa%n(a sika' )#tus-anin k$ususn(a 'k$ususn(a 'a"a 'osisi a"a 'osisi ti"ur.ti"ur.
P#ri%aku ini /iasan(a "is#/a/kan kar#na s#s#oran! m#ni%ai "irin(a r#n"a$* s#$in!!a P#ri%aku ini /iasan(a "is#/a/kan kar#na s#s#oran! m#ni%ai "irin(a r#n"a$* s#$in!!a tim/u% '#rasaan ma%u untuk /#rint#raksi "#n!an oran! %ain. +i%a ti"ak "i%akukan int#r&#nsi tim/u% '#rasaan ma%u untuk /#rint#raksi "#n!an oran! %ain. +i%a ti"ak "i%akukan int#r&#nsi %#/i$ %an-ut* maka akan m#n(#/a/kan '#ru/a$an '#rs#'si s#nsori $a%usinasi "an r#siko %#/i$ %an-ut* maka akan m#n(#/a/kan '#ru/a$an '#rs#'si s#nsori $a%usinasi "an r#siko tin!!i m#nc#"#rai "iri* oran! %ain -u!a /isa m#n(#/a/kan into%#ransi akti&itas (an! ak$irn(a tin!!i m#nc#"#rai "iri* oran! %ain -u!a /isa m#n(#/a/kan into%#ransi akti&itas (an! ak$irn(a /isa
/isa /#r'#n!aru$ /#r'#n!aru$ t#r$a"a' t#r$a"a' k#ti"akmam'uan k#ti"akmam'uan untuk untuk m#%akukan m#%akukan '#ra5atan '#ra5atan s#cara s#cara man"iri.man"iri. 6#s#oran! (an! m#m'un(ai $ar!a "iri r#n"a$ a5a%n(a "is#/a/kan o%#$ k#ti"akmam'uan 6#s#oran! (an! m#m'un(ai $ar!a "iri r#n"a$ a5a%n(a "is#/a/kan o%#$ k#ti"akmam'uan untuk m#n(#%#saikan masa%a$ "a%am $i"u'n(a* s#$in!!a oran! t#rs#/ut /#r'#ri%aku ti"ak untuk m#n(#%#saikan masa%a$ "a%am $i"u'n(a* s#$in!!a oran! t#rs#/ut /#r'#ri%aku ti"ak
norma% ko'in! in"i&i"u ti"ak #)#kti). P#ranan k#%uar!a cuku' /#sar "a%am m#n"oron! k%i#n norma% ko'in! in"i&i"u ti"ak #)#kti). P#ranan k#%uar!a cuku' /#sar "a%am m#n"oron! k%i#n a!ar mam'u m#n(#%#saikan masa%a$. O%#$ kar#na itu* /i%a sist#m '#n"ukun!n(a ti"ak /aik a!ar mam'u m#n(#%#saikan masa%a$. O%#$ kar#na itu* /i%a sist#m '#n"ukun!n(a ti"ak /aik ko'in! k#%uar!a ti"ak #)#kti) maka akan m#n"ukun! s#s#oran! m#mi%iki $ar!a "iri r#n"a$. ko'in! k#%uar!a ti"ak #)#kti) maka akan m#n"ukun! s#s#oran! m#mi%iki $ar!a "iri r#n"a$.
C
C.. RREENNAANNG G RREE66PPOONN66 R
R##ss''oonns s AA""aa''ttii) ) RR##ss''oonns s 33aa%%aa""aa''ttii) )
+#rikut ini akan "i-#%askan t#ntan! r#s'ons (an! t#r-a"i 'a"a iso%asi sosia%. +#rikut ini akan "i-#%askan t#ntan! r#s'ons (an! t#r-a"i 'a"a iso%asi sosia%. a.
a. RR#s#s''onons as a""a'a'titi) )
R#s'ons a"a'ti) a"a%a$ r#s'ons (an! masi$ "a'at "it#rima o%#$ normanorma sosia% R#s'ons a"a'ti) a"a%a$ r#s'ons (an! masi$ "a'at "it#rima o%#$ normanorma sosia% "an
"an k#/k#/u"au"a(a(aan an s#cas#cara ra umuumum m /#r/#r%ak%aku. u. D#nD#n!an !an katkata a %ain %ain in"in"i&ii&i"u "u t#rt#rs#/s#/ut ut masimasi$$ "a%
"a%am am /at/atas as nornorma% ma% k#tik#tika ka m#nm#n#%#s#%#saikaikan an masmasa%a$a%a$. . +#r+#rikuikut t ini ini a"aa"a%a$ %a$ siksika' a' (a(an!n! t#rmasuk r#s'ons a"a'ti).
t#rmasuk r#s'ons a"a'ti). 1.
1. 3#n(3#n(#n"iri#n"iri* r#s'on* r#s'ons (an! "i/s (an! "i/utu$kutu$kan s#s#oran s#s#oran! untan! untuk m#r#nuk m#r#nun!kun!kan a'a (an!an a'a (an! t#%a$ t#r-a"i "i %in!kun!an sosia%n(a.
t#%a$ t#r-a"i "i %in!kun!an sosia%n(a. 2.
2. OtoOtonomnomi* k#m#mi* k#m#m'ua'uan n in"in"i&ii&i"u untuk m#n#n"u untuk m#n#ntuktukan an "an m#n("an m#n(am'am'aikaikan an i"#i"#** 'ikiran* "an '#rasaan "a%am $u/un!an so
'ikiran* "an '#rasaan "a%am $u/un!an sosia%.sia%. ;.
;. +#k#r+#k#r-a sama* k-a sama* k#mam'u#mam'uan in"ian in"i&i"u (&i"u (an! sa%inan! sa%in! m#m/! m#m/utu$kutu$kan satu saan satu sama %ain.ma %ain. <.
<. Int#r"Int#r"#'#n"##'#n"#n* sa%inn* sa%in! k#t#r!! k#t#r!antunantun!an anta!an antara in"i&ira in"i&i"u "#n"u "#n!an oran!an oran! %ain "a%! %ain "a%amam m#m/ina $u/un!an int#r'#rsona%.
m#m/ina $u/un!an int#r'#rsona%. /.
/. R#s'ons ma%a"a'ti) R#s'ons ma%a"a'ti) R#
R#s's'onons s mama%a"%a"a'a'titi) ) a"a"a%aa%a$ $ r#r#s's'onons s (a(an! n! m#m#n(n(imim'a'an! n! "a"ari ri nonormrma a sososisia% a% "a"ann k#
k#$i$i"u"u'a'an n "i "i susuatatu u t#mt#m'a'at. t. +#+#rikrikut ut inini i a"a"a%a%a$ a$ '#'#ri%ri%akaku u (a(an! n! t#t#rmrmasuasuk k r#sr#s'o'onsns ma%a"a'ti).
ma%a"a'ti). 1.
1. 3#n3#narik "iriarik "iri* * s#s#s#s#oraoran! (an! m#n!an! (an! m#n!a%am%ami i k#sk#su%iu%itan "a%am m#m/tan "a%am m#m/ina $u/uina $u/un!an!ann s#cara t#r/uka "#n!an oran! %ain.
s#cara t#r/uka "#n!an oran! %ain. 2.
2. 4#t4#t#r!#r!antantun!un!an* s#s#oran* s#s#oran! !a!a% m#n!#an! !a!a% m#n!#m/m/an!an!kan rasa kan rasa '#r'#rca(ca(a a "ir"iri i s#$s#$in!in!!a!a t#r!antun! "#n!an oran! %ain.
t#r!antun! "#n!an oran! %ain. ;.
;. 3an3ani'ui'u%asi%asi* * s#ss#s#or#oran! (an! m#n!an! (an! m#n!!an!an!!u oran!!u oran! ! %ai%ain n s#/s#/a!aa!ai i o/o/-#k in"i&-#k in"i&i"ui"u s#$in!!a ti"ak "a'at m#m/ina $u/un!an sosia% s#cara m#n"a%am.
s#$in!!a ti"ak "a'at m#m/ina $u/un!an sosia% s#cara m#n"a%am. <.
<. Curi!Curi!a* s#s#oa* s#s#oran! !aran! !a!a% m#n!a% m#n!#m/an!#m/an!kan ras!kan rasa '#rca(a '#rca(a t#r$a"aa t#r$a"a' oran! ' oran! %ain.%ain. D
D.. EEIIOOLLOOGGII #
#r-a"in(r-a"in(a a m#narim#narik k "iri "i'#n!aru$"iri "i'#n!aru$i i o%#$ o%#$ )akto)aktor r 'r#"is'r#"is'osisi "an 'osisi "an str#ssostr#ssor r 'r#si''r#si'itasi.itasi. 8a
8aktktor or '#'#rkrk#m#m/a/an!n!an an "a"an n sososisia% a% /u/u"a("a(a a m#m#ruru'a'akakan n )ak)aktotor r 'r'r#"#"is'is'ososisi isi "a"an n strstr#s#ssosor r 'r#si'itasi.
'r#si'itasi. 8aktor 8aktor '#rk#m/an!an '#rk#m/an!an "an "an sosia% sosia% /u"a(a /u"a(a m#ru'akan m#ru'akan )aktor )aktor 'r#"is'osisi 'r#"is'osisi t#r-a"it#r-a"i '#ri%aku m#narik
'#ri%aku m#narik "iri. 4#!a!a%an "iri. 4#!a!a%an '#rk#m/an!an "a'at '#rk#m/an!an "a'at m#n!aki/atkan in"i&i"u ti"ak m#n!aki/atkan in"i&i"u ti"ak '#rca(a'#rca(a
3#narik "iri 3#narik "iri 4#t#r!antun!an 4#t#r!antun!an 3ani'u%asi 3ani'u%asi curi!a curi!a 3#rasa s#n"iri 3#rasa s#n"iri D#'#"#nsi D#'#"#nsi Curi!a Curi!a 3#n(#n"iri 3#n(#n"iri Otononi Otononi +#k#r-a sama +#k#r-a sama Int#r"#'#n"#n Int#r"#'#n"#n
"ir
"iri* i* ti"ti"ak ak '#r'#rca(ca(a a 'a"'a"a a "ir"iri i oraoran! n! %ai%ain* n* ra!ra!u* u* taktakut ut sa%sa%a$* a$* '#si'#simismis* * 'ut'utus us asa asa t#r$t#r$a"aa"a'' $u/un!an "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari oran! %ain* ti"ak mam'u m#rumuskan k#in!inan $u/un!an "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ari oran! %ain* ti"ak mam'u m#rumuskan k#in!inan "an m#rasa t#rt#kan. 4#a"aan ini "a'at m#nim/u%kan '#ri%aku ti"ak in!in /#rkomunikasi "an m#rasa t#rt#kan. 4#a"aan ini "a'at m#nim/u%kan '#ri%aku ti"ak in!in /#rkomunikasi "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ar "ari oran! %ain* %#/i$ m#n(ukai /#r"iam "iri s#n"iri "an "#n!an oran! %ain* m#n!$in"ar "ari oran! %ain* %#/i$ m#n(ukai /#r"iam "iri s#n"iri "an k#!iatan s#n"iri t#ra/aikan.
k#!iatan s#n"iri t#ra/aikan. a.
a. 8a8aktktor Por Pr#r#"i"is's'ososisisii 1.
1. 8a8aktktor or umum/u/u$ 4#$ 4#m/m/anan!!
Pa"a s#tia' ta$a'an tum/u$ k#m/an! in"i&i"u a"a tu!as '#rk#m/an!an (an! Pa"a s#tia' ta$a'an tum/u$ k#m/an! in"i&i"u a"a tu!as '#rk#m/an!an (an! $arus "i'#nu$i a!ar ti"ak t#r-a"i !an!!uan "a%am $u/un!an sosia%.
$arus "i'#nu$i a!ar ti"ak t#r-a"i !an!!uan "a%am $u/un!an sosia%. +i
+i%a %a tutu!a!asstutu!a!as s "a"a%am %am '#'#rkrk#m#m/a/an!n!an an inini i titi"a"ak k t#t#r'r'#n#nu$u$i i mamaka ka akakanan m#n!$am/at )as# '#rk#m/an!an sosia% (an!
m#n!$am/at )as# '#rk#m/an!an sosia% (an! nantin(a akan "a'at m#nim/u%kannantin(a akan "a'at m#nim/u%kan masa%a$.
masa%a$.
u!as P#rk#m/an!an +#r$u/un!an D#n!an P#rtum/u$an Int#r'#rsona%. u!as P#rk#m/an!an +#r$u/un!an D#n!an P#rtum/u$an Int#r'#rsona%.
aa$$aa' ' PP##rrkk##mm//aann!!aann uu!!aass 3
3aassa a ++aa((ii 33##nn##ttaa''kkaan n rraassa a ''##rrccaa((aa 3asa +#rmain
3asa +#rmain 3#n!#m/an!kan otonomi "an a5a% '#ri%aku3#n!#m/an!kan otonomi "an a5a% '#ri%aku man"iri
man"iri 3asa Pras#ko%a$
3asa Pras#ko%a$ +#%a-ar m#nun-ukkan inisiati)* rasa tan!!un!+#%a-ar m#nun-ukkan inisiati)* rasa tan!!un! -a5a/* "an $ati nurani
-a5a/* "an $ati nurani 3asa 6#ko%a$
3asa 6#ko%a$ +#%a-ar /#rkom'#tisi* /#k#r-a sama* "an+#%a-ar /#rkom'#tisi* /#k#r-a sama* "an /#rkom'romi
/#rkom'romi 3asa Prar#ma-a
3asa Prar#ma-a 3#n-a%in $u/un!an intim "#n!an t#man s#sama3#n-a%in $u/un!an intim "#n!an t#man s#sama -#nis k#%amin.
-#nis k#%amin. 3asa R#ma-a
3asa R#ma-a 3#n-a"i intim "#n!an t#man %a5an -#nis atau3#n-a"i intim "#n!an t#man %a5an -#nis atau /#r!antun! 'a"a oran! tu
/#r!antun! 'a"a oran! tua.a. 3asa D#5asa 3u"a
3asa D#5asa 3u"a
3#n-a"i sa%in! /#r!antun! antara oran!tua "an 3#n-a"i sa%in! /#r!antun! antara oran!tua "an t#man* m#ncari 'asan!an* m#nika$* "an
t#man* m#ncari 'asan!an* m#nika$* "an m#m'un(ai anak.
m#m'un(ai anak. 3asa #n!a$ +a(a
3asa #n!a$ +a(a +#%a-ar m#n#rima $asi% k#$i"u'an (an! su"a$+#%a-ar m#n#rima $asi% k#$i"u'an (an! su"a$ "i%a%ui.
"i%a%ui. 3asa D#5asa
3asa D#5asa uaua +#r"uka kar#na k#$i%an!an "an m#n!#m/an!kan+#r"uka kar#na k#$i%an!an "an m#n!#m/an!kan '#rasaan k#t#rikatan "#n!an /u"a(a.
'#rasaan k#t#rikatan "#n!an /u"a(a. 2.
2. 8ak8aktor tor 4om4omuniunikasi kasi "a%"a%am 4am 4#%u#%uar!ar!aa
Gan!!uan komunikasi "a%am k#%uar!a m#ru'akan )aktor '#n"ukun! t#r-a"in(a Gan!!uan komunikasi "a%am k#%uar!a m#ru'akan )aktor '#n"ukun! t#r-a"in(a !an
!an!!u!!uan an "a%"a%am am $u$u/un/un!an !an sossosia%ia%. . Da%Da%am am t#ot#ori ri ini ini (an(an! ! t#rmt#rmasuasuk k masmasa%a$a%a$ "a%am
"a%am /#rkom/#rkomunikaunikasi si s#$in!s#$in!!a !a m#nimm#nim/u%ka/u%kan n k#ti"akk#ti"ak-#%asan -#%asan "ou"ou/%# /%# /in"/in" (aitu suatu k#a"aan "i mana s#oran! an!!ota k#%uar!a m#n#rima '#san (an! (aitu suatu k#a"aan "i mana s#oran! an!!ota k#%uar!a m#n#rima '#san (an! sa%in! /#rt#ntan!an "a%am 5aktu /#rsamaan atau #ks'r#si #mosi (an! tin!!i sa%in! /#rt#ntan!an "a%am 5aktu /#rsamaan atau #ks'r#si #mosi (an! tin!!i "a%am k#%uar!a (an! m#n!$am/at untuk /#r$u/un!an "#n!an %in!kun!an "i "a%am k#%uar!a (an! m#n!$am/at untuk /#r$u/un!an "#n!an %in!kun!an "i %uar k#%uar!a.
;.
;. 8a8aktktor or 6o6osisia% a% +u+u"a("a(aa
Iso%asi sosia% atau m#n!asin!kan "iri "ari %in!kun!an sosia% m#ru'akan suatu Iso%asi sosia% atau m#n!asin!kan "iri "ari %in!kun!an sosia% m#ru'akan suatu )a
)aktktor or '#'#n"n"ukukunun! ! t#rt#r-a"-a"inin(a (a !a!an!n!!u!uan an "a"a%am %am $u$u/u/un!n!an an sososisia%a%. . HaHa% % ininii "is#/a/kan o%#$ normanorma (an! sa%a$ "ianut o%#$ k#%uar!a* "imana s#tia' "is#/a/kan o%#$ normanorma (an! sa%a$ "ianut o%#$ k#%uar!a* "imana s#tia' an!!ota k#%uar!a (an! ti"ak 'ro"ukti) s#'#rti usia %an-ut* /#r'#n(akit kronis* an!!ota k#%uar!a (an! ti"ak 'ro"ukti) s#'#rti usia %an-ut* /#r'#n(akit kronis* "an '#n(an"an! cacat "iasin!kan "ari
"an '#n(an"an! cacat "iasin!kan "ari %in!kun!an sosia%n(a.%in!kun!an sosia%n(a. <.
<. 8a8aktktor or +i+io%o%o!o!isis 8ak
8aktor tor /io/io%o!%o!is is -u!-u!a a m#rm#ru'au'akan kan sa%sa%a$ a$ satu satu )ak)aktor tor '#n'#n"uk"ukun! un! t#rt#r-a"i-a"in(an(a !an
!an!!u!!uan an "a%"a%am am $u/$u/un!un!an an sossosia%ia%. . Or!Or!an an tu/tu/u$ u$ (an(an! ! "a'"a'at at m#mm#m'#n'#n!ar!aru$iu$i t#
t#r-ar-a"i"in(n(a a !a!an!n!!u!uan an $u$u/u/un!n!an an sososisia% a% a"a"a%a%a$ a$ ototakak* * mimisa%sa%n(n(a a 'a'a"a "a k%k%i#i#nn ski@o)r#nia (an! m#n!a%ami masa%a$ "a%am $u/un!an sosia% m#mi%iki struktur ski@o)r#nia (an! m#n!a%ami masa%a$ "a%am $u/un!an sosia% m#mi%iki struktur (a
(an! n! a/na/normorma% a% 'a"'a"a a otaotak k s#'s#'#rti #rti atratro'i o'i otaotak* k* s#rts#rta a '#r'#ru/au/a$an $an ukuukuran ran "an"an /#ntuk s#%s#% "a%am %im/ik "an "a#ra$ kortika%.
/#ntuk s#%s#% "a%am %im/ik "an "a#ra$ kortika%. /.
/. 8aktor Pr#si'itasi8aktor Pr#si'itasi
#r-a"in(a !an!!uan $u/un!an sosia% -u!a "a'at "itim/u%kan o%#$ )aktor int#rna% #r-a"in(a !an!!uan $u/un!an sosia% -u!a "a'at "itim/u%kan o%#$ )aktor int#rna% "an #kst#rna% s#s#oran!. 8aktor str#sor'r#si'itasi "a'at "ik#%om'okkan s#/a!ai "an #kst#rna% s#s#oran!. 8aktor str#sor'r#si'itasi "a'at "ik#%om'okkan s#/a!ai /#rikut.
/#rikut. 1.
1. 8a8aktktor or #k#kstst#r#rnana
Conto$n(a a"a%a$ str#sor sosia% /u"a(a* (aitu str#s (an! "itim/u%kan o%#$ Conto$n(a a"a%a$ str#sor sosia% /u"a(a* (aitu str#s (an! "itim/u%kan o%#$ )aktor sosia% /u"a(a s#'#rti k#%uar!a.
)aktor sosia% /u"a(a s#'#rti k#%uar!a. 2.
2. 8a8aktktor or inint#t#rnrna%a%
Conto$n(a a"a%a$ str#sor 'siko%o!is* (aitu str#s t#r-a"i aki/at ansi#tas (an! Conto$n(a a"a%a$ str#sor 'siko%o!is* (aitu str#s t#r-a"i aki/at ansi#tas (an! /#rk#'an-an!an
/#rk#'an-an!an "an "an t#r-a"i t#r-a"i /#rsamaan /#rsamaan "#n!an "#n!an k#t#r/atasan k#t#r/atasan k#mam'uank#mam'uan in"i&i"u untuk m#n!atasin(a. Ansi#tas ini "a'at t#r-a"i aki/at tuntutan untuk in"i&i"u untuk m#n!atasin(a. Ansi#tas ini "a'at t#r-a"i aki/at tuntutan untuk /#r'isa$ "#n!an oran! t#r"#kat atau ti"ak t#r'#nu$in(
/#r'isa$ "#n!an oran! t#r"#kat atau ti"ak t#r'#nu$in(a k#/utu$an in"i&i"u.a k#/utu$an in"i&i"u.
E.
E. DADA3P3PAA4 4 3E3ENANARIRI4 4 DIRDIRI I EERHRHADADAP AP 4E4E+U+UUUHAHAN N DADA6A6AR R 3A3ANUNU6I6IAA
Di/a5a$ ini akan "i-#%askan m#n!#nai "am'ak !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri Di/a5a$ ini akan "i-#%askan m#n!#nai "am'ak !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri t#r$a"a' k#/utu$an "asar
t#r$a"a' k#/utu$an "asar manusia (an! "ik#mukakan o%#$ A/ra$am 3as%o5.manusia (an! "ik#mukakan o%#$ A/ra$am 3as%o5. a.
a. Kebutuhan Fisiologis Kebutuhan Fisiologis 4%
4%i#i#n n "#"#n!n!an an inint#t#raraksksi i sososisia% a% m#m#nanaririk k "i"iri ri kukuraran! n! m#m#m'm'#r#r$a$atitikakan n "i"iri ri "a"ann %in
%in!ku!kun!an!ann(nn(a a s#$is#$in!!n!!a a motmoti&ai&asi si ununtuk tuk makmakan an s#ns#n"ir"iri i ti"ti"ak ak a"aa"a. . 4%i4%i#n #n kurkuran!an! m#m'#r$atikan k#/utu$an istira$at "an ti"ur* kar#na as(ik "#n!an 'ikirann(a s#n"iri m#m'#r$atikan k#/utu$an istira$at "an ti"ur* kar#na as(ik "#n!an 'ikirann(a s#n"iri s#$in!!a ti"ak a"a minat untuk m#n!urus "iri "an k#/#r$asi%ann(a.
s#$in!!a ti"ak a"a minat untuk m#n!urus "iri "an k#/#r$asi%ann(a. /.
/. 4#/utu$an Rasa A4#/utu$an Rasa Amanman
4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi m#narik "iri c#n"#run! m#rasa c#mas* !#%isa$* takut 4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi m#narik "iri c#n"#run! m#rasa c#mas* !#%isa$* takut "an /in!un! s#$in!!a akan m#nim/u%kan rasa ti"ak aman /a!i k%i#n.
"an /in!un! s#$in!!a akan m#nim/u%kan rasa ti"ak aman /a!i k%i#n. c.
c. 4#/4#/utuutu$an $an 3#n3#ncincintai tai "an "an DicDicintintaiai
4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri c#n"#run! m#misa$kan "iri "ari 4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri c#n"#run! m#misa$kan "iri "ari oran! %ain.
".
". 4#4#/u/ututu$a$an Hn Harar!a !a DiDiriri
4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri akan m#n!a%ami '#rasaan (an! 4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri akan m#n!a%ami '#rasaan (an! ti"ak /#rarti "an ti"ak /#r!una. 4%i#n akan m#n!kritik "iri s#n"iri* m#nurunkan "an ti"ak /#rarti "an ti"ak /#r!una. 4%i#n akan m#n!kritik "iri s#n"iri* m#nurunkan "an m#n!uran!i marta/at "iri s#n"iri s#$in!!a k%i#n t#r!an!!u.
m#n!uran!i marta/at "iri s#n"iri s#$in!!a k%i#n t#r!an!!u. #.
#. 4#4#/u/ututu$a$an An Aktktuaua%is%isasasi Diri Dirii
4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri akan m#rasa ti"ak '#rca(a "iri* 4%i#n "#n!an !an!!uan int#raksi sosia% m#narik "iri akan m#rasa ti"ak '#rca(a "iri* m#rasa "irin(a ti"ak 'antas m#n#rima '#n!akuan "an '#n!$ar!aan "ari oran! %ain "an m#rasa "irin(a ti"ak 'antas m#n#rima '#n!akuan "an '#n!$ar!aan "ari oran! %ain "an k%i#n akan m#rasa r#n"a$ "iri untuk m#minta '#n!akuan "ari oran! %ain.
k%i#n akan m#rasa r#n"a$ "iri untuk m#minta '#n!akuan "ari oran! %ain.
8
8.. 3A3A6A6ALALAH 4H 4EPEPERERAAWWAAAAN DN DAN AN DADAA A 8O8O4U4U6 P6 PENENG4G4A,IA,IANAN Iso%asi sosia%
Iso%asi sosia% D
Daatta a 33aa((oorr •
• D6D6 4%i
4%i#n #n m#nm#n!ata!atakan kan ma%ma%as as /#r/#rintint#rak#raksi* si* m#nm#n!at!atakaakan n oraoran! n! %ain %ain ti"ti"ak ak maumau m#n#rima "irin(a* m#rasa oran! %ain ti"ak s#%#&#%.
m#n#rima "irin(a* m#rasa oran! %ain ti"ak s#%#&#%. •
• DODO
3#n(#n"iri* m#n!urun! "iri* ti"ak mau /#rcaka'caka' "#n!an
3#n(#n"iri* m#n!urun! "iri* ti"ak mau /#rcaka'caka' "#n!an oran! %ain.oran! %ain. D
Daatta a 33iinnoorr •
• D6D6 Cur
Curi!a i!a "#n"#n!an !an oraoran! n! %ain%ain* * m#nm#n"#n"#n!ar !ar suarsuaramam#%i#%i$at /a$at /a(an(an!an!an* * m#rm#rasa asa tak tak /#r!una
/#r!una •
• DODO
3#matun!* mon"arman"ir tan'a ara$* ti"ak /#rinisiati) /#r$u/un!an "#n!an 3#matun!* mon"arman"ir tan'a ara$* ti"ak /#rinisiati) /#r$u/un!an "#n!an oran! %ain
DA8AR PU6A4A DA8AR PU6A4A A@
A@i@ i@ R* "kkR* "kk* * 20200;0;.. Pedoman Pedoman Asuhan Asuhan Keperawatan Keperawatan Jiwa Jiwa Semarang Semarang ++ R6,D R6,D Dr. AminDr. Aminoo Gono$utomo.
Gono$utomo. +a%it/an!. 2007.
+a%it/an!. 2007. WoWorkshop Standar rkshop Standar Proses Keperawatan JiwaProses Keperawatan Jiwa . +o!or. +o!or 8itria* Nita. 2009.
8itria* Nita. 2009. Aplikasi Dasar dan A Aplikasi Dasar dan Aplikasi penulisan aporan Pendaplikasi penulisan aporan Pendahuluan huluan dandan Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP"
Strategi Pelaksanaan Tindakan Keperawatan !P dan SP" . . ,akarta ,akarta 6a%#m/a 6a%#m/a 3#"ika.3#"ika. 4#%iat +u"i Ana. 1999.
4#%iat +u"i Ana. 1999. Proses Keperawata Proses Keperawatan Kesehatan Jiwa,n Kesehatan Jiwa, E"isi I* ,akarta EGC.E"isi I* ,akarta EGC. 4#%iat +u"i Ana. 1999.
4#%iat +u"i Ana. 1999. (angguan Konsep Diri,(angguan Konsep Diri, E"isi I* ,akarta EGC.E"isi I* ,akarta EGC. 6tuart GW* 6un"##n. 199>.
6tuart GW* 6un"##n. 199>. Prin'iples and Prin'iples and Pra'ti'e o Pra'ti'e o Ps)kiatri' *ursing Ps)kiatri' *ursing !- th !- th ed%"%ed%"% 6t.Louis6t.Louis 3os/( ?#ar +ook.
LAPORAN PENDAHULUAN LAPORAN PENDAHULUAN
GANGGUAN 6EN6ORI PER6EP6I HALU6INA6I GANGGUAN 6EN6ORI PER6EP6I HALU6INA6I A
A.. PPEENNGGEERRIIAANN
Ha%usinasi a"a%a$ suatu '#rs#'si (an! sa%a$ tan'a "i-um'ai a"an(a ran!san! "ari %uar. Ha%usinasi a"a%a$ suatu '#rs#'si (an! sa%a$ tan'a "i-um'ai a"an(a ran!san! "ari %uar. Wa%au'un tam'ak s#/a!ai suatu (an! k$a(a%B* $a%usinasi s#/#narn(a m#ru'akan /a!ian "ari Wa%au'un tam'ak s#/a!ai suatu (an! k$a(a%B* $a%usinasi s#/#narn(a m#ru'akan /a!ian "ari k#$i"u'an m#nta% '#n"#rita (an! t#r#'s#siB. Ha%usinasi "a'at t#r-a"i kar#na "asarr"asar k#$i"u'an m#nta% '#n"#rita (an! t#r#'s#siB. Ha%usinasi "a'at t#r-a"i kar#na "asarr"asar or!anik )un!siona%* 'sikotik* mau'un $ist#rik.
or!anik )un!siona%* 'sikotik* mau'un $ist#rik. 6ua
6uatu tu k#ak#a"aan "aan "im"imana ana s#s#s#s#oraoran! n! m#nm#n!a%a!a%ami mi '#r'#ru/au/a$an $an 'a"'a"a a 'o%'o%a a stimstimu%uu%us s (an(an!! m#n"#kat (an! "i'rakarsai s#cara int#rna% "an #kst#rna%. Dis#rtai "#n!an suatu '#n!uran!an m#n"#kat (an! "i'rakarsai s#cara int#rna% "an #kst#rna%. Dis#rtai "#n!an suatu '#n!uran!an /#r%#/i$%#/i$an atau k#%ainan /#r#s'on t#r$a"a' stimu%us.
/#r%#/i$%#/i$an atau k#%ainan /#r#s'on t#r$a"a' stimu%us. Gan
Gan!!u!!uan an '#n'#n(#r(#ra'aa'an'n'#rs##rs#'si 'si 'an'ancaincain"ra "ra tantan'a 'a a"aa"an(n(a a ranran!san!san!an !an "ar"ari i %ua%uar.r. Gan!!uan ini "a'at t#r-a"i 'a"a sist#m '#n!in"raan 'a"a saat k#sa"aran in"i&i"u t#rs#/ut Gan!!uan ini "a'at t#r-a"i 'a"a sist#m '#n!in"raan 'a"a saat k#sa"aran in"i&i"u t#rs#/ut '#nu$
'#nu$ "an "an /aik. /aik. 3aksu"n(a 3aksu"n(a ran!san!an ran!san!an t#rs#/ut t#rs#/ut t#r-a"i t#r-a"i 'a"a 'a"a saat saat k%i#n k%i#n "a'at "a'at m#n#rimam#n#rima ran!san!an "ari %uar "an "ari in"i&i"u s#n"iri. D#n!an kata %ain k%i#n /#r#s'on t#r$a"a' ran!san!an "ari %uar "an "ari in"i&i"u s#n"iri. D#n!an kata %ain k%i#n /#r#s'on t#r$a"a' ran!san!an (an! ti"ak n(ata* (an! $an(a "irasakan o%#$ k%i#n "an ti"ak "a'at "i/uktikan. ran!san!an (an! ti"ak n(ata* (an! $an(a "irasakan o%#$ k%i#n "an ti"ak "a'at "i/uktikan. +.
+. EOEORRI I ??AANG NG 3E3EN,N,ELELA6A64A4AN N HAHALLUU6I6INANA6I6I a.
a. ##orori +i +ioiokikimmiaia
#r-a"i s#/a!ai r#s'on m#ta/o%ism# t#r$a"a' str#s (an! m#n!aki/atkan t#r%#'asn(a #r-a"i s#/a!ai r#s'on m#ta/o%ism# t#r$a"a' str#s (an! m#n!aki/atkan t#r%#'asn(a @at $a%usino!#nik n#urotik /u))o)#non "an "im#t$(transa)#ras#.
@at $a%usino!#nik n#urotik /u))o)#non "an "im#t$(transa)#ras#. /.
/. ##ori Psikoana%isisori Psikoana%isis 3#
3#ruru'a'akakan n r#r#s's'on on '#'#rtarta$a$ananan n #!#!o o ununtutuk k m#m#%a5%a5an an ranran!s!sanan!a!an n "a"ari ri %u%uar ar (a(an!n! m#n!ancam "an "it#kan untuk muncu% "a%am
m#n!ancam "an "it#kan untuk muncu% "a%am a%am sa"ar.a%am sa"ar. C
C.. ,,EENNII6 6 ,,EENNII6 6 HHAALLUU66IINNAA66II
,,##nniis s HHaa%%uussiinnaassii DDaatta a OO//--##kkttii)) DDaatta a 66uu//--##kkttii) )
Ha%usinasi D#n!ar Ha%usinasi D#n!ar
44%%ii##n n mm##nn""##nn!!aar r su
suarara/a/unun(i (i (a(an! n! titi"a"ak k a"a"aa $
$uu//uunn!!aannnn((a a ""##nn!!aann ssttiimmuu%%uus s ((aann!! n(ata%in!kun!an.
n(ata%in!kun!an.
•
•+icara atau t#rta5a s#n"iri.+icara atau t#rta5a s#n"iri. •
•3ara$mara$ tan'a s#/a/.3ara$mara$ tan'a s#/a/. •
•3#3#n"n"#k#katatkakan n t#t#%i%in!n!a a k#k# ara$ t#rt#ntu.
ara$ t#rt#ntu. •
•3#nutu' t#%in!a.3#nutu' t#%in!a.
•
•3#n"#n!ar suarasuara atau3#n"#n!ar suarasuara atau k#!a"u$an.
k#!a"u$an. •
•33##nn""##nn!!aar r ssuuaarra a ((anan!! m
m##nn!!aa--aak k //##rrccaakkaa'' caka'.
caka'. •
•3#n"#n!ar suara m#n(uru$3#n"#n!ar suara m#n(uru$ m#%
m#%akuakukan kan s#ss#suatuatu u (an(an!! /#r/a$a(a.
/#r/a$a(a.
Ha%usinasi P#n!%i$atan
4
4%i%i#n #n mm#%#%i$i$at at !!amam/a/ararann (
(anan! ! -#-#%a%asssasamamar r t#t#r$r$a"a"a'a' a"a
a"an(n(a a stimstimu%uu%us s (an(an! ! n(n(ataata "a
"ari ri %i%in!n!kukun!n!an an "a"an n ororanan!! %ain ti"ak m#%i$atn(a.
%ain ti"ak m#%i$atn(a.
t#rt#ntu. t#rt#ntu. •
•4#takutan 'a"a situasi (an!4#takutan 'a"a situasi (an! ti"ak -#%as.
ti"ak -#%as.
/#ntuk
/#ntuk !#om#tris* !#om#tris* kartun*kartun* m#%i$at $antu* atau monst#r. m#%i$at $antu* atau monst#r.
Ha%usinasi P#nciuman Ha%usinasi P#nciuman 4
4%i%i#n #n m#m#ncnciuium m /a/au u ((anan!! muncu% "ari sum/#r t#rt#ntu muncu% "ari sum/#r t#rt#ntu tan'a stimu%us (an! n(ata. tan'a stimu%us (an! n(ata.
•
•3#3#n!n!#n#n"u"us#s#n"n"us us s#s#'#'#rtrtii s#
s#""anan! ! m#m#mm//auaui i //auau /auan t#rt#ntu.
/auan t#rt#ntu. •
•3#nutu' $i"un!.3#nutu' $i"un!.
3
3##mm//aauuaai i //aauu//aauuaann s#
s#''#r#rti ti //au au ""arara$a$* * uuririn*n* )#
)#s#ss#s* * "a"an n t#t#rkrka"a"anan! ! /a/auu /au
/au t#rs#/ut t#rs#/ut m#n(#nan!kanm#n(#nan!kan /a!i k%i#n.
/a!i k%i#n.
Ha%usinasi P#n!#ca'an Ha%usinasi P#n!#ca'an 4
4%i%i#n #n m#m#rarasasakakan n s#s#susuatatuu (a
(an! n! titi"a"ak k n(n(ataata* * /i/iasaasan(n(aa m#
m#rarasaksakan an rasrasa a (a(an! n! titi"a"ak k #nak.
#nak.
•
•6#rin! m#%u"a$.6#rin! m#%u"a$. •
•3unta$.3unta$.
3
3##rrasasaakkaan n rrasasa a s#s#''#r#rtiti "ara$* urin* atau )#s#s.
"ara$* urin* atau )#s#s.
Ha%usinasi P#ra/aan Ha%usinasi P#ra/aan 4
4%i%i#n #n m#m#rarasasakakan n s#s#susuatatuu 'a"a
'a"a ku%itn(a ku%itn(a tan'a tan'a a"aa"a stimu%us
stimu%us (an! (an! n(atan(ata
•
•3#n!!aruk!aruk 3#n!!aruk!aruk '#rmukaan ku%it. '#rmukaan ku%it.
•
•3#n!atakan a"a s#ran!!a "i3#n!atakan a"a s#ran!!a "i '#rmukaan ku%it.
'#rmukaan ku%it. •
•3#3#rarasa sa s#s#'#'#rtrti i t#t#rsrs#n#n!a!att %istrik.
%istrik.
Ha%usinasi 4in#st#tik Ha%usinasi 4in#st#tik
44%%ii#n #n mm#r#raasa sa /aa"/ "anann(n(aa /#r!#rak
/#r!#rak "a%am "a%am suatusuatu ru
ruanan!a!annanan!!!!ota ota /a/a"a"annnn(a(a /#r!#rak
/#r!#rak
•
•3#3#m#m#!a!an! n! kakakikin(n(a a (a(an!n! "i
"ianan!!!!a'a'n(n(a a /#/#r!r!#r#rak ak s#n"iri.
s#n"iri.
3
3##nn!!aattaakkaan n //aa""anannn((aa m#%a(an! "i u"ara.
m#%a(an! "i u"ara.
Ha%usinasi :is#ra% Ha%usinasi :is#ra% P
P#r#rasasaaaan n t#t#rtrt#n#ntu tu titimm/u/u%% "a%am tu/u$n(a
"a%am tu/u$n(a
•
•3#m#!3#m#!an! an! /a"an/a"ann(a n(a (an!(an! "ian!!a' /#ru/a$ /#ntuk "ian!!a' /#ru/a$ /#ntuk "an
"an ti"ti"ak ak nornorma% ma% s#'#s#'#rtirti /iasan(a.
/iasan(a.
3
3##nn!!aattaakkaan n ''##rruuttnn((aa m#
m#n-an-a"i "i m#m#n!n!#ci#ci% % s#ts#t#%a#%a$$ minum so)t"rink.
minum so)t"rink.
D
8aktor 'r#"is'osisi a"a%a$ )aktor risiko (an! m#m'#n!aru$i -#nis "an -um%a$ sum/#r 8aktor 'r#"is'osisi a"a%a$ )aktor risiko (an! m#m'#n!aru$i -#nis "an -um%a$ sum/#r (an! "a'at "i/an!kitkan o%#$ in"i&i"u untuk m#n!atasi str#ss. Di'#ro%#$ "ari k%i#n atau (an! "a'at "i/an!kitkan o%#$ in"i&i"u untuk m#n!atasi str#ss. Di'#ro%#$ "ari k%i#n atau k#%uar!a. 8aktor 'r#"is'osisi m#%i'uti
k#%uar!a. 8aktor 'r#"is'osisi m#%i'uti a.
a. 8a8aktktor Por P#r#rk#k#m/m/anan!a!ann
,ika tu!as '#rk#m/an!an m#n!a%ami $am/atan "an $u/un!an int#r'#rsona%
,ika tu!as '#rk#m/an!an m#n!a%ami $am/atan "an $u/un!an int#r'#rsona% t#r!an!!u*t#r!an!!u* maka in"i&i"u akan m#n!a%ami str#ss "an k#c#masan.
maka in"i&i"u akan m#n!a%ami str#ss "an k#c#masan. /.
/. 8aktor 6osioku%tura%8aktor 6osioku%tura%
+#r/a!ai )aktor "i mas(arakat "a'at m#n(#/a/kan s#s#oran! m#rasa "isin!karkan* +#r/a!ai )aktor "i mas(arakat "a'at m#n(#/a/kan s#s#oran! m#rasa "isin!karkan* s#$in!!a oran! t#rs#/ut m#rasa k#s#'ian "i %in!kun!an (an! m#m/#sarkann(a.
s#$in!!a oran! t#rs#/ut m#rasa k#s#'ian "i %in!kun!an (an! m#m/#sarkann(a. c.
c. 88akaktotor +r +ioiokikimmiaia 3#m'u
3#m'un(ai n(ai '#n!a'#n!aru$ ru$ t#r$a"t#r$a"a' a' t#r-a"it#r-a"in(a n(a !an!!!an!!uan uan -i5a. ,ika -i5a. ,ika s#s#orans#s#oran! ! m#n!m#n!a%amia%ami str#s (an! /#r%#/i$an
str#s (an! /#r%#/i$an* * maka "i maka "i "a%am tu/u$n("a%am tu/u$n(a a akan "i$asi%kakan "i$asi%kan suatu an suatu @at (an! @at (an! "a'at"a'at /#rsi)at $a%usino!#nik n#urokimia s#'#rti /u))o)#non "an
/#rsi)at $a%usino!#nik n#urokimia s#'#rti /u))o)#non "an "im#t$(trans)#ras# D3P."im#t$(trans)#ras# D3P. ".
". 8a8aktktor Por Psisikoko%o%o!i!iss Hu/u
Hu/un!an int#r'#rson!an int#r'#rsona% na% (an! ti"ak (an! ti"ak $armo$armonis nis s#rta s#rta a"an(a"an(a a '#ran !an"a '#ran !an"a /#rt#n/#rt#ntan!antan!an (an! s#rin! "it#rima o%#$ s#s#oran! akan m#n!aki/atkan str#s "an k#c#masan (an! (an! s#rin! "it#rima o%#$ s#s#oran! akan m#n!aki/atkan str#s "an k#c#masan (an! tin!!i "an /#rak$ir 'a"a !an!!uan ori#ntasi r#a%itas.
tin!!i "an /#rak$ir 'a"a !an!!uan ori#ntasi r#a%itas. #.
#. 88akaktotor r G#G#n#n#titik k G#
G#n n (a(an! n! /#/#r'r'#n#n!ar!aru$ u$ "a"a%am %am skiski@o@o)r#)r#ninia a /#/#%u%um m "i"ik#k#tata$u$ui* i* t#tt#ta'a'i i $a$asi% si% ststu"u"ii m#nun-ukkan /a$5a )aktor k#%uar!a m#nun-ukkan $u/un!an (an! san!at
m#nun-ukkan /a$5a )aktor k#%uar!a m#nun-ukkan $u/un!an (an! san!at /#r'#n!aru$/#r'#n!aru$ 'a"a '#n(akit ini.
'a"a '#n(akit ini. E
E.. 88AA44OOR PR PRREE66IIPPIIAA66II
?aitu stimu%us (an! "i'#rs#'sikan o%#$ in"i&i"u s#/a!ai tantan!an* ancamantuntutan ?aitu stimu%us (an! "i'#rs#'sikan o%#$ in"i&i"u s#/a!ai tantan!an* ancamantuntutan (an! m#m#r%ukan #n#r!i #kstra untuk ko'in!. A"an(a ran!san! %in!kun!an (an! s#rin! (aitu (an! m#m#r%ukan #n#r!i #kstra untuk ko'in!. A"an(a ran!san! %in!kun!an (an! s#rin! (aitu s#'#rti 'artisi'asi k%i#n "a%am k#%om'ok* t#r%a%u %ama "ia-ak komunikasi* o/-#k (an! a"a s#'#rti 'artisi'asi k%i#n "a%am k#%om'ok* t#r%a%u %ama "ia-ak komunikasi* o/-#k (an! a"a "i%in!kun!an -u!a suasana s#'iiso%asi a"a%a$ s#rin! s#/a!ai '#nc#tus t#r-a"in(a $a%usinasi "i%in!kun!an -u!a suasana s#'iiso%asi a"a%a$ s#rin! s#/a!ai '#nc#tus t#r-a"in(a $a%usinasi kar
kar#na #na $a% $a% t#rt#rs#/s#/ut ut "a'"a'at at m#nm#nin!in!katkatkan kan str#str#ss ss "an "an k#ck#c#ma#masan san (an(an! ! m#rm#ran!an!sansan! ! tu/tu/u$u$ m#n!#%uarkan @at $a%usino!#nik.
m#n!#%uarkan @at $a%usino!#nik. aa.. PP##rrii%%aakkuu
R#s'o
R#s'on n k%i#n t#r$a"a' $a%usink%i#n t#r$a"a' $a%usinasi "a'at asi "a'at /#ru'/#ru'a a rasa curi!a* takut* rasa curi!a* takut* ti"ak aman* !#%isa$ti"ak aman* !#%isa$ "a
"an n /i/in!n!unun!* !* /#/#r'r'#r#ri%ai%aku ku (a(an! n! m#m#rurusak sak "i"iri* ri* kukuraran! n! '#'#r$r$atiatianan* * ti"ti"ak ak mammam'u'u m#n!a
m#n!am/i% k#'utusanm/i% k#'utusan* * s#rta ti"ak s#rta ti"ak "a'at m#m/#"ak"a'at m#m/#"akan an k#a"ak#a"aan an n(ata "an n(ata "an ti"ak n(ata.ti"ak n(ata. Ra5%ins "an H#acock 199; m#nco/a m#m#ca$kan masa%a$ $a%usinasi /#r%an"askan Ra5%ins "an H#acock 199; m#nco/a m#m#ca$kan masa%a$ $a%usinasi /#r%an"askan atas $akikat k#/#ra"aan in"i&i"u s#/a!ai mak$%uk (an! "i/an!un atas unsurunsur atas $akikat k#/#ra"aan in"i&i"u s#/a!ai mak$%uk (an! "i/an!un atas unsurunsur /io'sikososios'iritua% s#$in!!a $a%usinasi "a'at "i%i$at "ari > "im#nsi (aitu
/io'sikososios'iritua% s#$in!!a $a%usinasi "a'at "i%i$at "ari > "im#nsi (aitu 1.
1. DiDimm#n#nsi si )i)isisik k
3anusia "i/an!un o%#$ sist#m in"ra untuk m#nan!!a'i ransan!an #kst#rna% 3anusia "i/an!un o%#$ sist#m in"ra untuk m#nan!!a'i ransan!an #kst#rna% (a
(an! n! "i"i/#/#ririkan kan o%o%#$ #$ %i%in!n!kukun!n!anann(n(a. a. HaHa%u%usinsinasi asi "a"a'at 'at "i"itimtim/u/u%k%kan an o%o%#$#$ /#/#ra'a
o/atan* "#mam $in!!a "#%irium* intoksikasi a%ko$o% "an k#su%itan ti"ur "a%am o/atan* "#mam $in!!a "#%irium* intoksikasi a%ko$o% "an k#su%itan ti"ur "a%am 5aktu %ama.
5aktu %ama. 2.
2. DiDim#m#nsnsi #i #momosisionona%a% P#r
P#rasaaasaan n c#mc#mas as (an(an! ! /#r/#r%#/%#/i$ai$an n karkar#na #na masmasa%aa%a$ $ (an(an! ! ti"ti"ak ak "a'"a'at at "ia"iatasitasi m#r
m#ru'au'akan kan '#n('#n(#/a#/a/ / $a%$a%usiusinasnasi i t#r-t#r-a"ia"i. . Isi Isi "ar"ari i $a%$a%usiusinasnasi i "a'"a'at at /#r/#ru'au'a '#rinta$
'#rinta$ m#maksa m#maksa "an "an m#nakutkan* m#nakutkan* s#$in!!a s#$in!!a k%i#n k%i#n ti"ak ti"ak san!!u' san!!u' %a!i%a!i m#n#ntan! '#rinta$ t#rs#/ut $in!!a /#r/uat s#suatu t#r$a"a' k#takutann(a. m#n#ntan! '#rinta$ t#rs#/ut $in!!a /#r/uat s#suatu t#r$a"a' k#takutann(a. ;.
;. DiDim#m#nsnsi inti int#%#%#k#ktutua%a% In"i&
In"i&i"u i"u (an! m#n!a%ami (an! m#n!a%ami $a%usi$a%usinasi nasi akan akan m#m'm#m'#r%i$atk#r%i$atkan an a"an(a"an(a a '#nur'#nurunanunan )un!si #!o. Pa"a a5a%n(a $a%usinasi m#ru'akan usa$a "ari #!o s#n"iri untuk )un!si #!o. Pa"a a5a%n(a $a%usinasi m#ru'akan usa$a "ari #!o s#n"iri untuk m#
m#%a5%a5an an imim'u'u%s %s (a(an! n! m#m#n#n#kakan* n* t#t#ta'ta'i i 'a'a"a "a saasaat t t#t#rt#rt#ntntu u m#m#nimnim/u/u%k%kanan k#5as'a"aan (an! "a'at m#n!am/i% s#%uru$ '#r$atian k%i#n "an ti"ak -aran! k#5as'a"aan (an! "a'at m#n!am/i% s#%uru$ '#r$atian k%i#n "an ti"ak -aran! akan m#n!ontro% s#mua '#ri%aku k%i#n.
akan m#n!ontro% s#mua '#ri%aku k%i#n. <.
<. DiDimm#n#nsi si sososisia%a%
Dim#nsi sosia% m#nun-ukkan in"i&i"u c#n"#run! untuk man"iri. In"i&i"u asik Dim#nsi sosia% m#nun-ukkan in"i&i"u c#n"#run! untuk man"iri. In"i&i"u asik "#n
"#n!an !an $a%$a%usiusinasinasin(n(a* a* s#os#o%a$%a$o%o%a$ a$ ia ia m#rm#ru'au'akan kan t#m't#m'at at untuntuk uk m#mm#m#nu#nu$i$i k#
k#/u/ututu$a$an n akakan an inint#t#rakraksi si sososiasia%* %* kokontntroro% % "i"iri* ri* "a"an n $a$ar!r!a a "i"iri ri (a(an! n! ti"ti"ak ak "i"a'atkan "a%am "unia n(ata. Isi $a%usinasi "i-a"ikan sist#m kontro%* s#$in!!a "i"a'atkan "a%am "unia n(ata. Isi $a%usinasi "i-a"ikan sist#m kontro%* s#$in!!a -ika
-ika '#rinta$ '#rinta$ $a%usinasi $a%usinasi /#ru'a /#ru'a ancaman* ancaman* maka maka $a% $a% t#rs#/ut t#rs#/ut "a'at "a'at m#n!ancamm#n!ancam "irin(a atau oran! %ain. D#n!an "#mikian int#r&#nsi k#'#ra5atan 'a"a k%i#n "irin(a atau oran! %ain. D#n!an "#mikian int#r&#nsi k#'#ra5atan 'a"a k%i#n (a
(an! n! m#nm#n!a%!a%ami ami $a%$a%usiusianasanasi i a"a%a"a%a$ a$ "#n"#n!an !an m#nm#n!u'!u'a(aa(akan kan suasuatu tu 'ro'ros#ss#s int#ra
int#raksi ksi (an! (an! m#nim/m#nim/u%kan u%kan '#nn!'#nn!a%aman a%aman int#r'int#r'#rsona% #rsona% (an! (an! m#muam#muaskan*skan* s#rta m#n!usa$akan a!ar k%i#n ti"ak m#n(#n"iri.
s#rta m#n!usa$akan a!ar k%i#n ti"ak m#n(#n"iri. >.
>. DiDim#m#nsnsi si s'i'iriritutua%a%
3anusia "ici'takan u$an s#/a!ai mak$%uk sosia%* s#$in!!a int#raksi "#n!an 3anusia "ici'takan u$an s#/a!ai mak$%uk sosia%* s#$in!!a int#raksi "#n!an manusia %ainn(a m#ru'akan k#/utu$an (an! m#n"asar. 4%i#n (an! m#n!a%ami manusia %ainn(a m#ru'akan k#/utu$an (an! m#n"asar. 4%i#n (an! m#n!a%ami $a
$a%u%usisianansi si c#c#n"n"#r#runun! ! m#m#n(n(#n#n"i"iri ri "a"an n c#c#n"n"#r#runun! ! titi"a"ak k sasa"a"ar r "#"#n!n!anan k#/#ra"aan(a s#rta $a%usinasi m#n-a"i sist#m kontro% "a%am in"i&i"u t#rs#/ut. k#/#ra"aan(a s#rta $a%usinasi m#n-a"i sist#m kontro% "a%am in"i&i"u t#rs#/ut. /.
/. 6um/#r 4o'in!6um/#r 4o'in! 6u
6uatatu u #&#&a%a%uauasi si t#t#r$r$a"a"a' a' 'i'i%i%i$a$an n koko'i'in! n! "a"an n strstratat#!#!i i s#s#s#os#oraran!n!. . InIn"i"i&i&i"u "u "a"a'a'att m#n!a
m#n!atasi tasi str#ss "an str#ss "an ani#tani#tas as "#n!"#n!an an m#n!m#n!!unak!unakan an sum/#sum/#r r ko'inko'in! ! "i%in"i%in!kun!kun!an.!an. 6um/#r ko'in! t#rs#/ut s#/a!ai mo"a% untuk m#n(#%#saikan masa%a$*
6um/#r ko'in! t#rs#/ut s#/a!ai mo"a% untuk m#n(#%#saikan masa%a$* "ukun!an sosia%"ukun!an sosia% "an
"an k#(akk#(akinan inan /u"a(/u"a(a* a* "a'at "a'at m#m/am#m/antu ntu s#s#oras#s#oran! n! m#n!m#n!int#!rint#!rasikan asikan '#n!a'#n!a%aman%aman (an! m#nim/u%kan str#ss "an m#n!a"o'si strat#!i ko'in! (an! /#r$asi%.
(an! m#nim/u%kan str#ss "an m#n!a"o'si strat#!i ko'in! (an! /#r$asi%. c.
c. 3#3#kkananisismm# 4o# 4o''inin!! i
ia' a' u'a(u'a(a a (an! "iara$k(an! "iara$kan an 'a"a '#%aksanaa'a"a '#%aksanaan n str#ss* t#rmasuk u'a(a str#ss* t#rmasuk u'a(a '#n('#n(#%#saian#%#saian masa%a$ %an!sun! "an m#kanism# '#rt
masa%a$ %an!sun! "an m#kanism# '#rta$anan (an! "i!unakan untuk m#%in"un!i "iri.a$anan (an! "i!unakan untuk m#%in"un!i "iri. ".
". aa$a$a'a'an n HaHa%u%usisinanasisi 1.