Besta t4 2015 Versi Guru

(1)

Zulkarnain Jamaluddin @ 2015 0

Edisi Guru _{Modifikasi mengikut} perubahan pendidikan masa kini Cetakan Pertama

Zulkarnain bin Jamaluddin

NAMA:... TINGKATAN:... SEKOLAH:...

(2)

KANDUNGAN

BAB TAJUK MS

1 Pengenalan Kepada Biologi 4

1.1 Kajian Biologi 4

1.2 Penyiasatan Saintifik 5

2 Struktur Dan Organisasi Sel 8

2.1 Struktur Dan Fungsi Sel 8

2.2 Organisasi Sel 20

3 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma 35

3.1 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma 35

3.2 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma Dalam Kehidupan Seharian

39

4 Komposisi Kimia Dalam Sel 54

4.1 Komposisi Kimia Dalam Sel 54

4.2 Karbohidrat 54 4.3 Protein 56 4.4 Lipid 59 4.5 Enzim 61 5 Pembahagian Sel 65 5.1 Mitosis 65 5.2 Meiosis 68 6 Nutrisi 84 6.1 Jenis-Jenis Nutrisi 84 6.2 Gizi Seimbang 86 6.3 Malnutrisi 89 6.4 Pencernaan Makanan 92

6.5 Penyerapan Dan Asimilasi Hasil Pencernaan Makanan 99

6.6 Pembentukan Tinja Dan Penyahtinjaan 103

6.7 Menilai Tabiat Pemakanan 104

6.9 Kepentingan Makronutrien Dan Mikronutrien Dalam Tumbuhan 112

6.10 Fotosintesis 115

6.11 Mekanisme Fotosintesis 115

6.12 Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Fotosintesis 118

6.14 Teknologi Dalam Pengeluaran Makanan 120

(3)

BAB TAJUK MS

7 Respirasi 125

7.1 Proses Respirasi Dalam Penghasilan Tenaga 125

7.2 Struktur Respirasi Dalam Mekanisme Pernafasan Dalam Manusia Dan Haiwan

133

7.3 Pertukaran Gas Merentas Permukaan Respiarasi Dan Pengangkutan Gas Dalam Badan Manusia

145

7.4 Mekanisme Kawal Atur Respirasi 147

7.5 Kepentingan Mengekalkan Sistem Respirasi Yang Sihat 149

7.6 Respirasi Dalam Tumbuhan 150

8 Ekosistem Dinamik 155

8.1 Komponen Abiosis Dan Biosis Dalam Persekitaran 155

8.2 Pengkolonian Dan Sesaran Dalam Suatu Ekosistem 162

8.3 Ekologi Populasi 168

8.4 Biokepelbagaian 171

8.5 Impak Mikroorganisma Terhadap Kehidupan 175

9 Ekosistem Terancam 181

9.1 Aktiviti Manusia Yang Mengancam Ekosistem 181

9.2 Fenomena Kesan Rumah Hijau Dan Penipisan Lapisan Ozon 193 9.3 Kepentingan Pengurusan Terancang Aktiviti Pembangunan Dan

Ekosistem

(4)

Biodata Penulis

Zulkarnain bin Jamaluddin berasal dari Kuantan telah mendapat pendidikan awal di SK Panching Selatan (1986-1991), SMK Panching Selatan (SMK Seri Panching)(1992-1996), Pusat Matrikulasi (UKM) Kuala Pilah (1997-1998) dan seterusnya melanjutkan pengajian di Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi pada tahun 1998 hingga 2001 dan mendapat Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Pendidikan (Biologi).

Memulakan kerjaya sebagai pendidik di SMK Dato’ Mahmud Mat, Pekan dari tahun 2001 hingga 2006. Di situ, beliau diamanahkan untuk mengajar Sains Menengah Atas dan Biologi tingkatan 4 dan 5. Kemudian pada tahun 2007, beliau bertukar ke SMK Seri Pekan hingga 2014. Di sini, beliau pernah mengajar Matematik, Sains dan Biologi. Selepas 8 tahun mencurahkan khidmat bakti di SMK Seri Pekan, beliau telah ditukarkan pula ke SMK Tengku Abdullah, Pekan mulai Disember 2014 hingga kini.

Modul Sempoi Biologi tingkatan 4 ini adalah edisi ketiga yang dihasilkan oleh penulis dengan cetakan pertama. Modul ini mengetengahkan kaedah pembelajaran yang berfokus dan terarah selari dengan huraian sukatan pelajaran yang ditetapkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Modul ini juga mengandungi beberapa soalan biologi kertas 2 daripada SPM sebenar yang disusun mengikut sub-topik mengikut kaedah Mastery Learning

untuk memudahkan penguasaan murid. Semoga penghasilan Modul Sempoi Biologi tingkatan 4 ini membantu murid mencapai kecemerlangan dalam SPM.

Selamat Belajar, Semoga Berjaya!

..Biology is easy..

(5)

BAB 1 PENGENALAN KEPADA BIOLOGI 1.1 Kajian Biologi

1. Perkataan ‘Biologi’ berasal daripada dua kata dasar bahasa Yunani, iaitu ‘bios’ dan ‘logos’.

2. ‘Bios’ bermaksud kehidupan dan ‘logos’ bermaksud kajian mengenai kehidupan.

Kepentingan penyelidikan biologi

1. Memahami dengan lebih baik bagaimana badan manusia berfungsi 2. Mengetahui cara merawat penyakit

3. Menyelamatkan spesies terancam yang hampir pupus

4. Menguruskan masalah berkaitan dengan persekitaran dengan lebih baik Bidang kajian dalam biologi

Biologi Biotek nologi Biokimia Perubatan Anatomi Genetik Fisiologi Taksonomi Ekologi Botani Zoologi Mikrobiologi

(6)

Kerjaya yang berkaitan dengan biologi 1.2 Penyiasatan Saintifik

1. Kemahiran saintifik dibahagikan kepada dua komponen iaitu kemahiran

proses sains dan kemahiran manipulatif.

2. Kemahiran proses sains melibatkan kemahiran pemikiran secara kritis,

analitis dan kreatif yang membolehkan seseorang ahli sains merumus

persoalan dan mencari jawapan serta penerangan untuk sesuatu

fenomena dengan cara yang sistematik.

3. Kemahiran manipulatif merupakan psikomotor yang membolehkan ahli

sains menjalankan sesuatu penyiasatan saintifik.

Kaedah saintifik

Langkah- langkah dalam penyiasatan saintifik:

1. Mengenal pasti

m

asalah

2. Membuat

h

ipotesis

3. Merancang

p

enyiasatan

4. Mengenal pasti

dan mengawal

p

emboleh

u

bah

5. Menjalankan

e

ksperimen

6. Mengumpulkan

d

ata

7. M

enganalisis

data

8. Mentafsir d

ata

9. Membuat

k

esimpulan

10. Menulis

l

aporan

(7)

Kemahiran

proses sains

Kemahiran

manipulatif

Sikap

saintifik dan

nilai-nilai

murni

(8)

BAB 2 STRUKTUR SEL DAN ORGANISASI SEL 2.1 Struktur dan Fungsi Sel

Lukiskan gambarajah sel tumbuhan

Lukiskan gambarajah sel haiwan

Dinding sel Membran sel Sitoplasma Kloroplas Mitokondrion Vakuol Jasad Golgi Jalinan endoplasma kasar Ribosom Nukleus Jalinan endoplasma licin Membran sel Sitoplasma Mitokondrion Nukleus Jalinan endoplasma kasar Ribosom Jasad Golgi Jalinan endoplasma licin

(9)

 Organel dan bukan organel yang ada dalam sel tumbuhan dan sel haiwan:

Organel/ Bukan Organel Struktur Fungsi

Membran PlaSma (SPM)

S=Semi

P=Permeable/Phospholipid, M=Model Mozek Bendalir*

-Separa telap -dwilapisan fosfolipid/ protein/kolesterol -dinamik/ bersifat bendalir/ keanjalan Membenarkan sebahagian

bahan masuk- keluar sel.

SitoplaSMa (SMS)

S=Sap sel, S=Salt=garam M=Mineral/medium

-sap sel mengandungi air dan mineral.

Medium tindak balas kimia.

MiTOkondrion (MOT) O=Oval=bujur M=menjana, T=Tenaga -Bentuk bujur -Dua lapisan membran Menjana tenaga

Jalinan EndosPlasmA Kasar (JPA) J=Jasad Golgi P=Protein, A=Angkut -vesikel angkutan - ribosom melekat padanya. Mengangkut protein ke Jasad Golgi

Jalinan EndoplaSma Licin (SiLi)

S=Sintesis, L=Lipid

-tiada ribosom Mensintesis lipid

RiboSoM (RiSM)

R=Repair tissue by Protein

S=Sintesis M=Melekat

-kecil dan melekat pada Jalinan EK.

Mensintesis protein

JAsad GolGi (AGKPB) A=Angkut

G=GliKoProtein K=KarBohidrat P=Protein, Proses B=Bungkus

‘Aku Guru Kanan Panitia Biologi’

-Jalinan berbentuk matriks yang

mengandungi vesikel rembesan

Mengubah suai protein

kepada enzim.

Membungkus enzim ke dalam vesikel rembesan. Bergerak dan bergabung dgn membran plasma. Untuk dirembes ke luar sel. NukleuS S=Semua Mengandungi membran nukleus, nukleolus dan nukleoplasma.

(10)

 Organel yang berbeza antara sel tumbuhan(SeTu) dan sel haiwan(SeHa):

Organel Struktur Fungsi

Dinding sel (SeTu)

-Gentian selulosa yang liat dan kuat.

-Telap sepenuhnya.

Memastikan sel kekal

dan tidak mudah pecah.

Kloroplas (SeTu) -Mengandungi stroma dan grana. -dua lapisan membran.

Memerangkap cahaya

untuk fotosintesis. Vakuol

(SeTu)

- Kantung berisi cecair (sap sel) yang dikelilingi oleh membran separa telap yang disebut tonoplas.

- Sap sel mengandungi air, asid organik, gula, asid amino, garam

mineral, bahan buangan dan

pigmen.

Sap sel menyokong

tumbuhan herba

supaya tidak layu

dengan mudah.

Sentriol (SeHa) -Mula terbentuk pada peringkat profasa mitosis sel haiwan.

Menghasilkan gentian

gelendong.

Lisosom (SeHa) -Mengandungi enzim lisozim. Mencernakan organel rosak.

Membandingkan dan membezakan struktur sel haiwan dengan sel tumbuhan.

Persamaan

Kedua-dua sel mengandungi mitokondrion, jalinan endoplasma kasar, jalinan endoplasma licin, ribosom, nukleus, membran plasma, sitoplasma dan jasad Golgi.

Perbezaan

Sel haiwan Struktur Sel tumbuhan

Berubah-ubah Bentuk Tetap

Tiada Dinding sel Ada

Tiada Vakuol Ada

Tiada Kloroplas Ada

(11)

SPM 2005 (Struktur)

1. Rajah menunjukkan organel-organel yang terlibat semasa sintesis dan rembesan suatu enzim dalam satu sel haiwan.

(a) Namakan organel yang berlabel P dan R. P:Jasad Golgi

R:.Vesikel rembesan

[2 markah] (b)(i) Nyatakan fungsi organel S.

Menghasilkan tenaga semasa sintesis protein.

[2 markah] (ii) Terangkan peranan organel Q dalam sintesis enzim.

Maklumat genetik pada Q dipindahkan ke RNA. RNA berindak sebagai pengutus yang membawa maklumat itu ke ribosom, di mana enzim itu disintesiskan.

(12)

SPM 2006

2. Rajah menunjukkan satu sel tumbuhan yang dilihat di bawah mikroskop elektron.

(a)(i) Pada Rajah, lebelkan struktur P, Q, R dan S.

[4 markah] P: Kloroplas

Q: Nukleus/ Membran nukleus

R: Vakuol

S: Jasad Golgi

(ii) Nyatakan fungsi struktur:

P: Menyerap / memerangkap (cahaya) matahari (untuk menjalankan fotosintesis).

S: Mengubah suai / Mengasing / Menukar / Menyudahkan sintesis

protein/enzim (drp retikulum endoplasma kasar) / glikoprotein.

[2 markah] (b) Terangkan peranan R dalam mengekalkan kesegahan sel.

F: Sap sel mengandungi air dan bahan osmotic / bahan terlarut / gula / garam. P1: Menyebabkan osmosis / resapan air ke dalam sel berlaku.

P2: Mengekalkan / Mengawal tekanan osmosis sap sel / dalam sel //

menghasilkan tekanan segah dalam sel / vakuol bertambah besar, menolak sitoplasma ke dinding sel.

(13)

[2 markah] SPM 2009

3. Rajah menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

(a)(i) Namakan organel T.

Retikulum / Jalinan endoplasma licin

[1 markah] (ii) Nyatakan dua fungsi jasad Golgi.

P1 Mengubah suai protein / karbohidrat / fosfolipid / glikoprotein.

[Tolak: Ubah suai enzim] P2 Menyimpannya ke dalam vesikel.

P3 Mengangkut protein ke bahagian lain dalam sel.

[2 markah] (b)(i) Namakan struktur dalam kloroplas yang terlibat dalam tindak balas cahaya

fotosintesis.

Grana/ Granum/ Tilakoid

[1 markah] (ii) Jelaskan dengan ringkas fungsi kloroplas dalam fotosintesis.

(Mengandungi klorofil) menyerap tenaga cahaya. Dan menukarnya kpd tenaga kimia / ATP.

(14)

SPM 2010

4. Rajah menunjukkan struktur satu sel haiwan.

(a)(i) Pada Rajah, lebelkan P dan S. P: Membran plasma / sel

S: Jalinan endoplasma kasar / JE kasar [Tolak: JEK] [2 markah]

(ii) Terangkan fungsi kromosom.

P1 Kromosom membawa / mengandungi maklumat genetik.

[Tolak: mengandungi DNA] P2 Yang menentukan ciri-ciri dan fungsi-fungsi sel.

(15)

(b) Terangkan apa yang akan berlaku kepada penghasilan enzim luar sel jika jasad Golgi dan S tidak ada.

E1: Penghasilan (enzim luar sel) tidak lengkap // (enzim) tidak dihasilkan.

[Tolak: sedikit enzim dihasilkan] E2: (Tanpa S) protein yg telah disintesiskan tidak boleh diangkut ke jasad Golgi

(melalui vesikel angkutan).

E3: (Tanpa jasad Golgi) protein tidak dapat diubah suai (kepada enzim luar sel) [Tolak: Enzim tidak boleh diubah suai] E4: (Protein) tidak dapat diasingkan (mengikut jenis).

E5: (Enzim/ protein) tidak boleh dibungkus (dan dipindahkan kpd membran plasma untuk disingkirkan ke luar sel).

E6: Tiada enzim / protein akan diangkut / dibebaskan / dihantar / dipindahkan keluar membran plasma.

[4 markah] (c) Terangkan mengapa sel sperma mempunyai lebih mitokondrion.

F: Mitokondria menjana tenaga / ATP // tapak respirasi sel.

E: Sperma memerlukan jumlah tenaga yang banyak / lebih untuk bergerak / berenang (ke uterus / tiub fallopio semasa proses persenyawaan).

[2 markah] (d) Terangkan bagaimana lisosom membantu dalam penyingkiran

organel-organel yang rosak di dalam sel.

P1: (Lisosom) merembeskan enzim (hidrolitik) // lisozim.

P2: (Lisosom) /Lisozim / Enzim mencerna / menghidrolisis organel rosak.

(16)

SPM 2012

5. Rajah menunjukkan struktur satu sel tumbuhan.

(a)(i) Namakan struktur P dan Q. P: Dinding sel

Q: Vakuol

[2 markah] (ii) Nyatakan komponen yang membina struktur P dan kandungan Q.

Struktur P: Selulosa

Kandungan Q: Sap sel / air / garam mineral / gula / glukosa / asid amino /

nutrien / sisa buangan / oksigen / karbon dioksida / enzim. [Tolak: Kanji]

[2 markah] (b) Terangkan satu ciri struktur P yang berkait dengan fungsinya.

F1: (Selulosa) adalah tegar / kuat / teguh.

E1: P / ia mengekalkan bentuk sel tumbuhan/ memberi sokongan (mekanikal) / melindungi sel daripada musnah / pecah.

F2: Telap (sepenuhnya).

E2: membenarkan (semua) bahan merentasinya.

[2 markah] (c) Terangkan satu peranan struktur Q kepada tumbuhan herba.

E1: Pengosmokawalaturan // kawal atur / kawal kandungan tekanan osmosis dalam sel // bertindak sebagai tempat penyimpanan / simpan makanan/ nutrien.

E2: untuk kesegahan. [ Tolak: tumbuhan segah] E3: untuk sokongan (mekanikal)

(17)

SPM 2013 (Struktur)

1. Rajah menunjukkan struktur sel haiwan.

(a) Pada Rajah, labelkan Q. [1 markah]

Q: Vesikel angkutan

(b) Lukis satu anak panah ( ) untuk memadankan organel S kepada fungsinya.

Organel Fungsi

 Mengangkut protein yang telah

disintesis

S  Mengubahsuai protein yang _{telah disintesis}

 Mensintesis protein

[1 markah] (c) Terangkan satu ciri P.

P1: Separa telap.

P2: Membenarkan zarah-zarah kecil / sama saiz (seperti liang) melalui / merentasinya.

(18)

P4: Dinamik / bersifat bendalir / keanjalan.

P5: Mengandungi (molekul) fosfolipid / protein / kolesterol.

[2 markah] (d) Huraikan fungsi R dalam pengangkutan enzim luar sel.

P1: R ialah jasad Golgi.

P2: Mengubah suai protein kepada enzim.

P3: Membungkus enzim. [Tolak: protein] P4: Ke dalam vesikel rembesan.

P5: Bergerak ke membran plasma.

P6: Bergabung dengan membran plasma.

P7: (Enzim) dirembeskan / dilepaskan keluar sel.

[2 markah] (e) Rajah menunjukkan satu organel.

(i) Terangkan mengapa organel dalam rajah tidak terdapat dalam sel haiwan.

P1: Organel itu ialah kloroplas / haiwan tidak mempunyai kloroplas. P2: Tidak perlu menyerap tenaga cahaya.

P3: Tidak menjalankan fotosintesis.

P4: Haiwan adalah heterotrof / nutrisi holozoik.

(19)

(ii) Rajah menunjukkan keratan memanjang suatu bebawang. Bebawang itu ditanam di dalam tanah.

Terangkan mengapa organel dalam Rajah tidak terdapat pada daun sisik bawang itu.

P1: Mengandungi makanan simpanan / glukosa / gula / karbohidrat. [Tolak: kanji] P2: Untuk pertumbuhan pokok / membentuk daun baru.

P3: Fotosintesis tidak berlaku.

P4: Tiada penyerapan tenaga cahaya (maka tidak memerlukan kloroplas / klorofil).

[2 markah] (iii) Terangkan apakah yang berlaku pada pertumbuhan bebawang jika

bebawang itu diletak dalam almari gelap.

P1: Pertumbuhan perlahan // masih boleh bertumbuh / bercambah. P2: Makanan simpanan (dalam daun sisik) digunakan.

P3: Bebawang mengecut / menjadi lebih kecil. P4: Untuk membentuk daun baru.

P5: Daun kekuningan.

P6: Dengan kehadiran air / kelembapan.

(20)

Menghubungkan kepadatan sesuatu organel dengan fungsi khusus sel.

Jenis sel Fungsi Jenis organel yang

berkepadatan tinggi dalam sel

Sel sperma Berenang ke dalam

uterus untuk bersenyawa dengan

ovum.

Mitokondria.

Sel otot untuk

penerbangan dalam serangga dan burung

Mengecut dan mengendur secara

antagonis.

Mitokondria.

Sel meristem Pembahagian sel secara

mitosis giat berlaku untuk menambahkan

bilangan sel.

Nukleus.

Sel mesofil palisad Proses fotosintesis

berlaku. Kloroplas / klorofil. 2.2 Organisasi Sel (a )Amoeba sp. Lukiskan Amoeba sp. Vakuol mengecut Vakuol makanan Endoplasma Nukleus Ektoplasma Pseudopodium memanjang Vakuol air

(21)

Kriteria Penerangan

Struktur 1. Tidak mempunyai bentuk yang tetap.

2. Diselaputi oleh membran plasma.

3. Sitoplasma terdiri daripada ektoplasma yang lebih pejal di bahagian luar dan endoplasma yang lebih berair di bahagian dalam.

4. Terdapat vakuol makanan dan vakuol mengecut

dalam sitoplasma. 5. Mempunyai nukleus.

Cara makan 1. Memakan bakteria, alga dan mikroorganisma.

2. Memakan melalui proses fagositosis.

3. Pseudopodium dihulurkan untuk mengelilingi

makanan, lalu membentuk vakuol makanan.

Respirasi 1. Pertukaran gas respirasi merentasi membran

plasma secara resapan.

Perkumuhan 1. Pengosmokawalaturan dijalankan oleh vakuol

mengecut.

2. Air masuk ke dalam amoeba sp. akan dikumpul

di dalam vakuol mengecut.

3. Apabila vakuol mengecut mencapai saiz maksimum, struktur ini mengecut untuk mengeluarkan kandungan di dalamnya.

4. Bahan buangan dikeluarkan merentas membran plasma melalui resapan.

Pergerakan 1. Bergerak dengan menghulurkan pseudopodium

ke arah pergerakan.

2. Pseudopodium dikenali sebagai kaki palsu.

3. Sitoplasma mengalir ke dalam pseudopodium yang dihulurkan.

(22)

(b) Paramecium sp. Bergerak balas terhadap

rangsangan

1. Amoeba sp. bergerak ke arah rangsangan yang sesuai seperti makanan dengan menggunakan pseudopodium.

2. Mikroorganisma ini menjauhi rangsangan yang

tidak sesuai seperti larutan asid atau alkali, cahaya terang dan suhu yang tinggi.

Pembiakan 1. Membiak secara aseks.

- Belahan dedua ketika keadaan sesuai.

- Pembentukan spora ketika keadaan tidak

sesuai.

Habitat 1. Kawasan air tawar seperti tasik dan kolam.

2. Air dalam tanah.

3. Sesetengah adalah parasitik.

Kriteria Penerangan

Struktur 1. Berbentuk selipar.

2. Permukaan paramecium sp. ditutup dengan silia. 3. Mempunyai dua nukleus;

- Makronukleus yang mengandungi aktiviti sel kecuali proses pembiakan.

- Mikronukleus yang terlibat dalam proses pembiakan. 4. Mempunyai vakuol mengecut pada setiap hujung sel. 5. Alur mulut dan sitostom terlibat dalam makanan.

Vakuol mengecut

Vakuol makanan Silia

Makronukleus

(23)

Cara makan 1. Memakan mikroorganisma.

2. Pukulan beritma silia sepanjang alur mulut menyapu makanan ke dalam sitostom.

3. Vakuol makanan terbentuk.

4. Enzim dirembes untuk mencerna makanan dalam vakuol makanan semasa bergerak dalam sitoplasma.

5. Nutrien diserap ke dalam sitoplasma manakala makanan yang tidak dicerna disingkir melalui liang dubur.

Respirasi 1. Pertukaran gas respirasi merentas membran plasma melalui resapan.

Perkumuhan 1. Pengosmokawalaturan dijalankan oleh vakuol mengecut.

2. Air meresap ke dalam sitoplasma paramecium sp. dan dikumpul dalam vakuol mengecut.

3. Pengecutan vakuol mengecut yang penuh menyingkirkan kandungannya.

4. Bahan buangan dikumuhkan merentas membran plasma melalui resapan.

Pergerakan 1. Bergerak secara pukulan beritma silia.

2. Gelombang yang terhasil akibat pukulan silia menyebabkan

paramecium sp. berputar dan berpilin sepanjang paksinya semasa bergerak ke hadapan.

Bergerak balas terhadap rangsangan

1. Silia berfungsi seperti struktur deria.

2. Menjauhi rangsangan yang tidak sesuai seperti cahaya terang, larutan asid atau alkali dengan menggunakan silia.

3. Bergerak ke arah rangsangan yang sesuai seperti makanan dengan menggunakan silia.

Pembiakan 1. Membiak secara seks melalui konjugasi apabila keadaan tidak sesuai.

2. Pertukaran mikronukleus antara dua paramecium berlaku. 3. Membiak secara aseks melalui belahan dedua apabila keadaan

sesuai.

(24)

Pengkhususan sel dalam organisma multisel

1. Organisma multisel ialah organisma yang mempunyai lebih daripada satu

sel.

2. Sebagai contoh, manusia memulakan hayat hidup bermula daripada satu

sel tunggal yang disebut zigot, iaitu sel yang terbentuk hasil persenyawaan

antara gamet jantan dengan gamet betina.

3. Zigot membahagi membentuk dua, empat, lapan sehingga beratus-ratus

sel yang seiras yang disebut Morula.

4. Morula akan berkembang menjadi embrio.

5. Sel ini akan mengalami pertumbuhan, perubahan bentuk dan pembezaan

bagi menjalankan fungsi khusus melalui proses pengkhususan.

Organisasi sel dalam organisma multisel

Ingat ‘STOSO’

Organisasi sel dalam haiwan

Terdapat empat jenis tisu utama dalam haiwan:

(a) Tisu epitelium (b) Tisu otot (c) Tisu saraf

(d) Tisu penghubung

Ingat ‘POSE’

(25)

Jenis tisu Ciri-ciri Contoh Fungsi

Tisu epitelium

(TE)

 Satu atau lebih

lapisan sel.  Tersusun rapat.  Sel panjang dgn unjuran. -kulit . -ruang mulut. -permukaan berongga.

-sel goblet di usus. -silium di trakea. -membentuk halangan dan pelindung drp jangkitan, kecederaan mekanikal dan penyahidratan. -merembes mukus. -memerangkap mikrob. Tisu otot (TO)

 ada gentian otot

 Tiga jenis TO iaitu otot licin. otot rangka dan otot kardium

usus, salur darah, salur kencing dan salur pembiakan -jantung Mengecut dan mengendur. Tisu saraf (TS)

 ada neuron atau

sel saraf (jasad sel dan gentian saraf) -neuron deria, neuron perantaraan dan neuron motor. Menghantar impuls dari reseptor ke sistem saraf pusat

dan ke efektor. Tisu penghubung (TP)  TP longgar.  TP bergentian. (kolagen)  Rawan (kuat dan fleksibel)  Tulang (mineral spt. Kalsium fosfat)  Tisu darah -tendon dan ligamen. -hidung, telinga, hujung tulang pada sendi.

-semua tulang

-sel darah merah

-memautkan TE dgn tisu dibawahnya. - hubungkan tulang dgn otot dan hubungkan tulang dgn tulang. -memberi sokongan, menyerap tekanan -melindungi organ dan menyokong badan. -pengangkutan

(26)

 Tisu adipos

(tersusun padat dan menyimpan lemak)

Cara ingat: ‘LGRTDA’ ‘Lembu Gila Rempuh Tiang Dapur Aku’

-Dermis kulit dan keliling organ utama. -tenaga simpanan, penebat dan perlindungan Organ

-Terdiri drp dua atau lebih tisu yang bergabung bersama utk melakukan

sesuatu fungsi khusus.

 Contoh: Jantung, kulit, peparu, ginjal, mata dan telinga.

(27)

SPM 2008 (ESEI)

1. Rajah menunjukkan struktur satu organisma unisel yang hidup dalam kolam air tawar.

Terangkan fungsi X dalam proses pengosmokawalaturan. [4 markah]

P1: vakuol mengecut mengawal atur jumlah air / tekanan osmosis. P2: air berlebihan meresap masuk ke dalam vakuol secara osmosis.

P3: vakuol mengecut membesar / bertambah besar (hingga saiz maksimum). P4: (dan kemudian) vakuol mengecut / pecah di permukaan sel.

P5: membebaskan air ke persekitaran luar. P6: vakuol mengecut.

(28)

SPM 2011 (STRUKTUR)

Rajah menunjukkan aras yang berbeza dalam organisasi sel bagi manusia daripada sel ke organ.

(a)(i) Namakan P, Q dan R.

P: Tisu penghubung / (tisu) darah. [Tolak: plasma darah]

Q: Pankreas.

R: Sel otot / Sel otot licin. [Tolak: otot tanpa sel]

[3 markah] (ii) Nyatakan satu fungsi sel darah.

Mengangkut / membawa oksigen / karbon dioksida / gas respirasi.

[Tolak: mengangkut darah / darah beroksigen / darah terdeoksigen]

[1 markah] (b) Terangkan fungsi Q dalam mengawal atur aras glukosa darah.

F1: Pankreas merembeskan insulin apabila paras glukosa tinggi.

(29)

E2: paras glukosa darah berkurang / kembali normal. ATAU

F2: Pankreas merembeskan glucagon apabila paras glukosa rendah. E3: dengan menukarkan glikogen kepada glukosa.

E4: paras glukosa meningkat/ kembali normal.

[2 markah] SPM 2013 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur kulit manusia dalam situasi P dan situasi Q.

(a) Namakan struktur R dan struktur S. R: Kelenjar peluh

S: Otot erektor / regang. [Tolak: sel otot] [2 markah] (b) (i) Nyatakan satu fungsi tisu adipos.

P1: Sebagai penebat haba // bantu kekalkan suhu badan.

[Tolak: mengekalkan kesuaman badan] P2: Sebagai sumber tenaga. [Tolak: melindungi organ dalaman] P3: Menyimpan lemak / lipid.

(30)

SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur suatu Amoeba sp.

(a)(i) Nyatakan peringkat organisasi bagi Amoeba sp.

Sel / Organisma [Tolak: organisma unisel / multisel]

[1 markah] (ii) Dengan menggunakan anak panah ( ) padankan M kepada

strukturnya.

 Vakuol mengecut

M

 Nukleus

Sistem

-Terdiri daripada beberapa organ yang bekerja secara bersepadu untuk

melakukan sesuatu fungsi khusus.

-Contoh: sistem integumen, sistem peredaran darah, sistem endokrin, sistem limfa, sistem saraf, sistem pencernaan, sistem otot, sistem perkumuhan, sistem rangka, sistem respirasi dan sistem pembiakan.

(31)

Organisasi sel dalam tumbuhan Tisu

 Terdapat dua jenis tisu iaitu:

- Tisu meristem dan

- Tisu kekal.

Tisu meristem Perbezaan Tisu kekal

Bersaiz kecil, nukleus besar, sitoplasma padat, tiada vakuol.

Ciri-ciri khusus Bersaiz besar.

Tisu muda. Tahap tisu Tisu matang.

Tidak/ belum berlaku Proses pembezaan Sedang/ telah berlaku

Hujung akar dan tunas pucuk Contoh Tisu epidermis, tisu asas

dan tisu vaskular.

Tisu kekal

 Terdapat 3 jenis tisu kekal iaitu:

- Tisu Epidermis

- Tisu Asas

- Tisu Vaskular

CARA NAK INGAT!!! EKsPerimen

APliKaSi VaXiFlo

(32)

Zulkarnain Jamaluddin @ 2015 31 Tisu kekal Jenis tisu Gambarajah Struktur Fungsi Contoh

Epidermis Kutikel Lapisan berlilin

yg kalis air. Mengurangkan kehilangan air secara penyejatan, melindungi daun drp kecederaan mekanikal dan menghalang jangkitan penyakit. Atas permukaan daun Sel Pengawal (daun dan akar) Mempunyai unjuran panjang (akar) Mengawal penutupan dan pembukaan stoma Sel epidermis daun, Sel epidermis akar. Tisu Kekal Epidermis Kutikel Sel pengawal Asas Tisu parenkima Tisu kolenkima Tisu sklerenkima Vaskular Xilem Floem

(33)

Zulkarnain Jamaluddin @ 2015 32 Asas

Parenkima Sel yg paling ringkas dan tidak khusus, dinding sel nipis, vakuol besar.

Menyimpan kanji dan gula, memberi sokongan dan bentuk kpd tumbuhan herba. Semua organ tumbuhan

Kolenkima Dinding sel yg menebal secara tidak seragam. Memberi sokongan Tumbuhan herba, batang muda dan petiol Sklerenki ma Dinding sel ditebalkan dgn seragam oleh lignin dan tisu mati Sokongan dan kekuatan mekanikal Tumbuhan matang.

Vaskular Xilem Salur xilem yg

memanjang dan bersambungan antara satu sama lain dr akar ke daun, tiada sitoplasma, dinding berlignin

Mengangkut air dan garam

mineral dari akar ke bahagian-bahagian lain, memberi sokongan dan kekuatan mekanikal. Akar, batang dan daun.

Floem Sel tiub tapis yg

tersusun hujung ke hujung utk membentuk struktur tiub yg memanjang dan bersambungan Mengangkut sebatian organik, karbohidrat, asid amino dari daun ke bahagian tumbuhan lain. Akar, batang dan daun.

(34)

SPM 2012

1(d) Rajah menunjukkan pembentukan salur xilem melalui proses X. Sel tumbuhan tersebut telah mengalami proses pembezaan.

(i) Namakan proses X.

Pengkhususan.

[1 markah] (ii) Huraikan bagaimana salur xilem diadaptasi untuk mengangkut air dalam

tumbuhan.

E1: Salur xilem adalah berongga / sempit. [Tolak: kosong] E2: Tiub berterusan / terbuka pada hujung-hujung.

E3: Dinding ditebalkan oleh lignin. E4: Kukuh / kuat.

E5: Tidak telap air.

E6: Membenarkan aliran air berterusan.

(35)

Pengawalaturan persekitaran dalam Maksud persekitaran dalam

1. Persekitaran dalam juga disebut Homeostasis iaitu pengekalan

persekitaran dalam yg secara relatifnya tetap utk sel berfungsi dlm keadaan optimum.

2. Faktor-faktor yang mempengaruhi persekitaran dalam :

 Fizikal

- suhu, tekanan darah dan tekanan osmosis.

 Kimia

(36)

BAB 3 PERGERAKAN BAHAN MERENTAS MEMBRAN PLASMA 3.1 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma

- Model mozek bendalir (MMB).

- Ingat di mana struktur Kepala Hidrofilik, Ekor Hidrofobik, Protein Pembawa, Protein Liang, Dwilapisan Fosfolipid, Kolesterol dan Glikoprotein. Proses Jenis proses Definisi Contoh Resapan Ringkas

Pasif Proses pergerakan molekul gas atau cecair dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan berkepekatan rendah.

Gas O2 dan CO2 Air Osmosis Proses pergerakan molekul air dari kawasan

berkepekatan zat terlarut rendah ke kawasan berkepekatan zat terlarut tinggi melalui membran separa telap.

Air

Resapan Berbantu

Proses pergerakan molekul bersaiz besar dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan berkepekatan rendah dengan bantuan protein pembawa. Glukosa, Asid amino, Asid nukleik Pengangkutan Aktif

Aktif Proses pergerakan molekul besar atau berion dari kawasan berkepekatan rendah ke kawasan berkepekatan tinggi dengan bantuan tenaga ATP.

Ion Na+_, ion K+_{, ion} Cl-

(37)

UJI KEFAHAMAN ANDA!

1. Huraikan struktur membran plasma. [3 markah]

Terdiri daripada dwilapisan fosfolipid yang mempunyai kepala hidrofilik dan ekor hidrofobik. Juga mengandungi protein pembawa dan protein liang, kolesterol serta glikoprotein. Bersifat separa telap.

2. Huraikan pergerakan bahan merentas membran plasma melalui

pengangkutan aktif. [3 markah]

Molekul yang besar / berion / berkutub / bercas akan bergabung dengan protein pembawa / protein liang. Tenaga ATP dibekalkan oleh

mitokondrion. Protein pembawa / liang berubah bentuk untuk

membenarkan molekul tersebut merentasi membran plasma dari kawasan berkepekatan rendah ke berkepekatan tinggi.

3. Bagaimana molekul-molekul berikut bergerak merentas membran plasma? (a) Molekul larut lipid

(b) Asid amino

(c) Ion kalium [3 markah]

Molekul larut lipid- Resapan Asid amino- Resapan berbantu

Ion kalium- Pengangkutan aktif

SPM 2006 (Esei)

Membran plasma menyelaputi protoplasma sel. Secara keseluruhan membran plasma mempamerkan sifat bendalir seolah-olah ia adalah satu lapisan minyak di dalam sebikar air. Apakah yang dimaksudkan dengan membran plasma

mempamerkan sifat bendalir?

Terdiri daripada dua lapisan / dwilapisan lipid. Bahagian kepala bersifat hidrofilik dan ekor hidrofobik. Membolehkan molekul fosfolipid tersusun rapat / membentuk lapisan. Membentuk membran yang tidak statik / dinamik. (Pelbagai jenis)

molekul protein terselit di antara dwilapisan lipid. Menjadikan struktur yang kenyal // tidak mudah pecah.

(38)

SPM 2008 (Esei)

(b) Terangkan persamaan dan perbezaan antara resapan berbantu dan pengangkutan aktif dalam pergerakan molekul merentasi membran sel.

[8 markah] Persamaan:

Kedua-dua cara pengangkutan memerlukan protein pembawa dalam membran sel. Yang melibatkan perubahan bentuk protein pembawa. Kedua-duanya mengangkut molekul yang spesifik sahaja. Protein pembawa mempunyai tapak yang spesifik. Kedua-dua proses berlaku dalam sel hidup. Sebab memerlukan protein pembawa. (mana-mana 4) Perbezaan:

Resapan berbantu Pengangkutan aktif

Mengikut kecerunan kepekatan Melawan kecerunan kepekatan Molekul bergerak dari kawasan

kepekatan tinggi ke kawasan kepekatan rendah.

Molekul bergerak dari kawasan kepekatan rendah ke kawasan kepekatan tinggi.

Molekul bergerak dalam kedua- dua arah merentasi membran plasma.

Molekul bergerak dalam satu arah merentasi membran plasma. Molekul boleh bergerak melalui liang

protein tanpa ikatan.

Molekul bergerak melalui protein pembawa (sahaja) yang mengandungi tapak penerima di bahagian luar

membran.

Tiada ATP digunakan. ATP digunakan.

Tiada input tenaga yang diperlukan daripada sel.

Menyumbang tenaga untuk menggerakkan molekul terhadap kecerunan kepekatan.

(39)

SPM 2010 (Struktur)

Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 masing-masing menunjukkan pergerakan bahan X dan Y merentasi membran plasma. Pergerakan X memerlukan tenaga tetapi

pergerakan Y tidak memerlukan tenaga.

Rajah 2.1 Rajah 2.2 (a) Terangkan proses yang terlibat dalam pergerakan X dan Y. X: Pengangkutan aktif

Y: Resapan / pengangkutan pasif

[2 markah] (b)(i) Namakan satu contoh X dan Y

X: ion kalsium / ion kalium / ion natrium / ion iodin / ion nitrat / ion klorida

Y: oksigen / gas O2

[2 markah] (ii) Huraikan pergerakan Y seperti ditunjukkan pada Rajah 2.2.

Y meresap / bergerak merentasi (membran plasma) / dari alveolus ke dalam kapilari darah. Dari kawasan (bahan larut / Y) berkepekatan tinggi (dalam alveolus) ke kawasan (bahan larut / Y) berkepekatan rendah (dalam kapilari darah).

(40)

3.2 Pergerakan Bahan Merentas Membran Plasma dalam Kehidupan Seharian

Jenis larutan Definisi Sel haiwan Sel Tumbuhan

Hipotonik ‘po=lo=rendah’ Larutan yang berkepekatan lebih rendah berbanding larutan bandingan.

Air dari luar meresap

masuk ke dalam sel darah merah (SDM) menyebabkan SDM semakin besar dan pecah (hemolisis).

Air dari luar masuk ke dalam sel menyebabkan saiz vakuol bertambah dan sel menjadi

semakin segah. Isotonik ‘iso=sama’ Larutan yang berkepekatan sama dengan larutan bandingan. Pergerakan air keluar masuk sel adalah sama. Tiada perubahan pada SDM.

Pergerakan air keluar masuk sel adalah sama. Tiada perubahan pada Sel. Hipertonik ‘Hi=high=tinggi’ Larutan yang berkepekatan lebih tinggi berbanding larutan bandingan.

Air dari dalam SDM meresap keluar ke persekitaran luar menyebabkan SDM semakin kecil dan mengecut (krenasi).

Air dari dalam sel meresap keluar ke persekitaran luar menyebabkan saiz

vakuol & sitoplasma mengecut dan membran plasma menjauhi

dinding sel (Plasmolisis)

Kesan dan aplikasi osmosis dalam kehidupan seharian.

Fenomena Keadaan kepekatan Kesan keadaan tersebut

Tumbuhan akuatik

Kepekatan zat terlarut dalam sel lebih tinggi

berbanding luar sel.

Air dari luar meresap masuk ke

dalam sel secara osmosis dan

sel tumbuhan menjadi segah.

Penggunaan baja berlebihan

Kepekatan zat terlarut (air tanah) di luar sel lebih tinggi berbanding dalam sel.

Air meresap keluar sel secara osmosis dan menyebabkan plasmolisis / flasid sel serta tumbuhan layu/ mati.

(41)

Penjerukkan ikan Kepekatan zat terlarut (larutan garam) di luar sel ikan lebih tinggi berbanding dalam sel ikan.

Air meresap keluar daripada sel

secara osmosis. Sel menjadi

kontang /dihidrasi dan tidak sesuai untuk pertumbuhan bakteria. Kesannya makanan tahan lama.

Penjerukkan sayur

Kepekatan zat terlarut (larutan garam) di luar sel sayur lebih tinggi

bebanding dalam sel.

Air meresap keluar daripada sel secara osmosis. Sel menjadi kontang/dihidrasi dan tidak sesuai utk pertumbuhan

bakteria. Makanan tahan lama.

UJI KEFAHAMAN ANDA!

1. Apakah yang dimaksudkan dengan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik? [3 markah]

Hipotonik- Larutan yang berkepekatan lebih rendah berbanding larutan bandingan. Hipertonik- Larutan yang berkepekatan lebih tinggi berbanding larutan bandingan. Isotonik- Larutan yang berkepekatan sama dengan larutan bandingan.

2. Terangkan maksud istilah flasid dan segah dalam sel tumbuhan. [2 markah]

Flasid merujuk kepada keadaan sel tumbuhan yang mengalami pengecutan vakuol dan sitoplasma // plasmolisis.

Segah merujuk kepada keadaan sel tumbuhan yang mengandungi banyak air dan garam mineral // saiz vakuol besar.

3. Huraikan proses krenasi dalam sel haiwan. [3 markah]

Apabila sel haiwan direndamkan / diletakkan dalam larutan hipertonik / kepekatan tinggi menyebabkan air dari sel haiwan meresap keluar ke

(42)

4. Apakah kesan penggunaan baja berlebihan terhadap tumbuhan?

Bagaimanakah kita boleh mengembalikan tumbuhan tersebut kepada keadaan asalnya? [2 markah]

Baja berlebihan mewujudkan kepekatan tinggi / hipertonik dalam air tanih. Kepekatan air dalam sel tumbuhan adalah lebih tinggi berbanding kepekatan air dalam air tanih. Ini menyebabkan air meresap keluar dari sel tumbuhan ke luar secara osmosis. Keadaan ini mengakibatkan tumbuhan layu. Tumbuhan tersebut perlulah disiram / diletakkan banyak air untuk menjadikan air tanih lebih hipotonik berbanding sap sel tumbuhan. Tumbuhan akan kembali segah. Deplasmolisis berlaku.

SPM 2007 (Struktur)

Rajah 1 dan Rajah 2 menunjukkan dua jenis pergerakan yang berbeza bagi bahan merentas membran plasma.

(a) Pada Rajah 1, label struktur- struktur berikut: - Dwilapisan fosfolipid, dengan huruf J

- Protein pembawa, dengan huruf K [2 markah]

J

(43)

(b) Nyatakan dua ciri dwilapisan fosfolipid

Ia mengandungi kepala hidrofilik dan ekor hidrofobik. Kepala hidrofilik mengadap keluar dan ke dalam sel. Ekor hidrofobik mengadap antara satu sama lain.

Dwilapisan adalah tidak statik / dinamik.

[2 markah] (c) Namakan proses pergerakan bahan merentasi membran plasma yang

ditunjukkan pada Rajah1 dan Rajah 2. Proses pada Rajah 1

Resapan berbantu

Proses pada Rajah 2

Pengangkutan aktif // Resapan berbantu [2 markah] (d)(i) Molekul-molekul glukosa diangkut ke sel merentasi membran plasma

melalui proses yang ditunjukkan pada Rajah 1.Terangkan mengapa.

Tidak larut lipid // saiz molekul glukosa agak besar (untuk bergerak melalui dwilapisan fosfolipid). Tidak boleh merentasi dwilapisan fosfolipid // perlu bergabung dengan tapak aktif protein pembawa / liang.

[2 markah] (ii) Jika bahan pada Rajah 2.2 adalah ion-ion kalsium, huraikan bagaimana

ion-ion kalsium tersebut diangkut ke dalam sel.

Pergerakan ion-ion kalsium melawan kecerunan kepekatan/ daripada kepekatan ion rendah ke kepekatan ion tinggi. Ia memerlukan tenaga. Dihasilkan melalui respirasi sel. Protein pembawa (guna tenaga / ATP untuk) bergabung dengan ion-ion kalsium. Dan mengubah bentuk protein pembawa. Dan membawa ion-ion kalsium merentasi protein pembawa.

ATAU

Pergerakan ion-ion kalsium menuruni/ mengikut kecerunan kepekatan / dari kepekatan ion tinggi ke kepekatan ion rendah. Tanpa menggunakan tenaga. Ion-ion kalsium bergabung dengan tapak reseptor protein

pembawa. Dan mengubah bentuk (protein pembawa). Membenarkan ion-ion kalsium merentasi protein pembawa.

(44)

SPM 2008 (Esei)

(c) Rajah 6.2 dan Rajah 6.3 menunjukkan dua cara pengawetan ikan dan sayur.

Rajah 6.2 Rajah 6.3

Terangkan bagaimana bahan-bahan pengawet itu berkesan dalam pengawetan setiap bahan makanan tersebut. [8 markah]

(Ikan diselaputi oleh) larutan garam yang hipertonik terhadap bendalir badan ikan. Banyak air meresap keluar daripada ikan ke dalam larutan garam secara osmosis. Ikan mengalami dehidrasi / pengontangan. Menghalang pertumbuhan bakteria dalam tisu ikan. Sel-sel bakteria juga mengalami plasmolisis. (Keadaan ini) membunuh bakteria / mencegah pereputan ikan.

Sayuran direndam dalam cuka yang bersifat asid / mempunyai pH rendah. Cuka meresap masuk ke dalam tisu-tisu sayuran. Menyebabkan tisu sayuran menjadi berasid / mempunyai pH rendah. Menghalang pertumbuhan bakteria dalam tisu. Mencegah pereputan sayur.

(45)

SPM 2009 (Struktur)

(c) Seorang suri rumah bercadang untuk membuat kubis masin. Dia merendam kubis itu ke dalam larutan garam pekat pada tempoh masa tertentu.

(i) Lukis rajah berlabel keadaan satu sel kubis itu selepas direndam dalam larutan garam pekat itu.

[2 markah] (ii) Apakah yang berlaku kepada sel di dalam larutan garam pekat itu?

Terangkan bagaimana ini berlaku.

Plasmolisis // sel menjadi flasid.

Air meresap keluar daripada sel // osmosis. Sitoplasma dan vakuol akan mengecut. Membran sel tertarik dari dinding sel.

(c) Rajah menunjukkan keadaan sel tumbuhan sebelum dan selepas direndam dalam sejenis larutan.

Membran sel

(46)

Terangkan keadaan sel selepas direndam dalam larutan tersebut.

Sel menjadi flasid / terplasmolisis. Sap sel adalah hipotonik // larutan adalah hipertonik. Molekul-molekul air meresap keluar dari sap sel ke dalam larutan. Osmosis berlaku. Membran plasma bergerak menjauhi dinding sel // sitoplasma / vakuol mengecut.

Rajah menunjukkan sel tumbuhan yang telah direndam dalam larutan sukrosa 30%.

(a)(i) Pada Rajah, labelkan X dan Y. [2 markah]

X: Membran plasma / sel

Y: Vakuol

(ii) Namakan larutan yang mengisi ruang antara dinding sel dan X. Terangkan bagaimana larutan itu mengisi ruang tersebut. Nama larutan: (30%) larutan sukrosa.

Penerangan: Dinding sel adalah telap (kepada sebarang bahan). Larutan

sukrosa meresap / bergerak melalui dinding sel (dan memenuhi ruang).

[2 markah] (b) Sel tumbuhan dalam Rajah 2.1 telah mengalami plasmolisis.

Terangkan bagaimana ini berlaku.

Larutan adalah hipertonik terhadap (sap) sel. Air meresap keluar (daripada sel ke persekitaran) secara osmosis menyebabkan sitoplasma / vakuol mengecut. Plasma membrane (tertarik) menjauhi dinding sel.

(47)

(c) Rajah 2.2 dan Rajah 2.3 menunjukkan keadaan dua pokok yang telah diberi baja. Pokok pada Rajah 2.3 diberi baja secara berlebihan.

Rajah 2.2 Rajah 2.3 Terangkan keadaan pokok pada Rajah 2.3.

Tumbuhan menjadi layu. Kehadiran baja berlebihan meningkatkan kepekatan (bahan larut) air tanah // merendahkan keupayaan air tanah. Kepekatan (bahan larut) air tanah lebih tinggi / hipertonik kepada sap sel. (Molekul) air meresap keluar daripada sel secara osmosis menyebabkan sel mengalami plasmolisis // sel (menjadi) flasid.

[3 markah] (d) Rajah 2.4 menunjukkan satu kaedah pengawetan sayur-sayuran.

Rajah 2.4 Terangkan kaedah yang digunakan.

Kepekatan larutan garam adalah lebih tinggi / hipertonik kepada sap sel (pada sayuran). (Molekul) air meresap keluar daripada sel melalui

osmosis. Sel (tumbuhan) menjadi kontang / dihidrasi. Bakteria tidak boleh tumbuh / hidup tanpa air (oleh itu sayur-sayuran tahan lebih lama).

(48)

SPM 2012 (Struktur)

Rajah menunjukkan dua kawasan, R dan S, yang dipisahkan oleh satu membran separa telap.

(a)(i) Berdasarkan Rajah 2.1, kawasan manakah yang hipotonik? R

[1 markah] (ii) Beri satu sebab bagi jawapan dalam (a)(i).

Kerana bilangan molekul air dalam R adalah lebih / bilangan molekul

bahan terlarut dalam R adalah kurang (daripada S).

[Tolak: cair / pekat]

[1 markah] (iii) Selepas 20 minit, keseimbangan antara kawasan R dan kawasan S

tercapai.

Lengkapkan Rajah untuk menunjukkan parkara berikut:

 Bilangan molekul air dalam kedua-dua kawasan.

(49)

(iv) Namakan proses yang berlaku dalam (a)(iii). Osmosis.

[1 markah] (b) Beberapa keeping kubis direndam dalam larutan garam yang pekat.

(i) Terangkan mengapa tindakan di atas dapat mengawet kubis itu untuk jangka masa yang panjang.

Air bergerak / meresap keluar dari sel kubis. Bakteria akan mati / tidak boleh hidup dalam keadaan kering.

[2 markah] (ii) Lengkapkan Rajah dengan melukis keadaan sel kubis itu selepas

proses pengawetan.

[2 markah] (iii) Nyatakan keadaan sel kubis di (b)(ii).

Flasid / terplasmolisis

(c) Seorang pemain badminton dinasihatkan meminum minuman isotonik semasa pertandingan.

Berikan dua sebab.

1. Minuman isotonik adalah larutan yang mempunyai kepekatan sama / tekanan osmotik dengan bendalir dalam badan.

2. Tiada pergerakan bersih molekul air // tiada perubahan bentuk / isipadu sel.

(50)

3. Untuk mengekalkan persekitaran dalaman sel pada satu tahap normal // menjadikan sel dapat berfungsi dengan optimum.

4. Untuk menggantikan bendalir badan / kehilangan air. 5. Untuk mengelakkan / mencegah dihidrasi.

[ 2 markah] SPM 2014 (Struktur)

Rajah menunjukkan struktur suatu Amoeba sp.

(b)(i) Terangkan mengapa kandungan air di dalam M bertambah apabila Amoeba

sp. itu berada dalam air tawar.

P1 Air (tawar) hipotonik kepada Amoeba sp.

P2 Molekul air meresap masuk ke dalam vakuol mengecut.

P3 Secara osmosis.

[2 markah] (ii) Terangkan peranan M dalam mengawal keseimbangan air di dalam

Amoeba sp.

P1 Air meresap ke dalam vakuol mengecut.

P2 Vakuol mengecut mengembang / membesar ke saiz maksimum. P3 Vakuol pengecutan bergerak ke membran sel.

P4 Vakuol pengecutan mengecut. P5 Air dikeluarkan [Tolak: rembes]

P6 Mencegah peletusan // meletus / pecah. [ Tolak: meletup]

(51)

(iii) Dalam satu aktiviti, seorang pelajar meletakkan Amoeba sp. itu dalam air laut.

Ramalkan apakah yang akan berlaku kepada Amoeba sp. itu.

Terangkan jawapan anda.

Ramalan: Mati / mengecut / krenasi. [Terima: mengecil/ berkurang]

Penerangan:

P1 air laut hipertonik kepada Amoeba sp.

P2 air meresap keluar dari vakuol mengecut / Amoeba sp. P3 secara osmosis.

P4 vakuol mengecut berhenti / gagal berfungsi // bilangan pengecutan (vakuol mengecut) berkurang.

[3 markah] SPM 2014 (Esei)

Rajah 6.1 menunjukkan suatu tumbuhan dalam dua keadaan yang berbeza, M dan N.

Keadaan M

Keadaan N

(a) Berdasarkan Rajah 6.1, terangkan apa yang berlaku kepada tumbuhan itu dalam keadaan M. [4 markah]

F Tumbuhan layu

E1 Tumbuhan diberi dengan baja berlebihan // kurang air dalam tanah // terdedah kepada cahaya matahari.

(52)

E2 Air tanah adalah hipertonik terhadap sel (sap). E3 Air meresap keluar / bergerak keluar dari sel. E4 melalui osmosis.

E5 Sitoplasma / vakuol mengecut / semakin mengecil. E6 Membran plasma menjauhi / tertarik dari dinding sel. E7 Plamolisis berlaku // sel tumbuhan flasid.

(a)(ii) Terangkan satu kaedah yang membolehkan tumbuhan dalam keadaan M menjadi seperti di dalam keadaan N. [6 markah]

F1 Menyiram tumbuhan // Meletakkan tumbuhan ke dalam (sebaldi / bekas yang mengandungi) air // Tambahkan (lebih) air.

E1 Air tanah adalah hipotonik kepada sel (rerambut akar) // Kepekatan air di dalam tanah adalah lebih tinggi dari (rerambut akar) // Kepekatan air di dalam tanah adalah lebih tinggi dari (rerambut akar) sel.

E2 Air memasuki / meresap ke dalam sel. E3 melalui osmosis.

E4 vakuol / sitoplasma mengembang.

E5 menyebabkan tekanan osmotik sel (rerambut akar) berkurangan / tekanan turgor meningkat.

E6 menolak plasma membran ke arah dinding sel. E7 Deplasmolisis berlaku.

E8 Sel menjadi segah.

E9 Tumbuhan berdiri tegak / segar.

(b) Seorang murid menjalankan eksperimen untuk menyiasat peratusan sel darah merah yang mengalami hemolisis apabila direndam ke dalam larutan natrium klorida berlainan kepekatan.

(53)

Berdasarkan kepada graf, terangkan apakah yang berlaku kepada sel darah merah pada R dan S. [10 markah]

F Pada titik R, kepekatan larutan natrium klorida adalah 0% / air suling. F1 Semua / 100% sel darah merah mengalami hemolsis.

E1 0% natrium klorida / air suling adalah hipotonik terhadap sel darah merah. E2 air meresap ke dalam sel / sel darah merah.

E3 secara osmosis.

E4 sel darah merah mengembang / membengkak. E5 dan pecah / meletus.

E6 membran sel tidak dapat bertahan terhadap tekanan tinggi / turgor / hidrostatik.

E7 kerana membran sel sangat nipis // sel darah merah tiada dinding sel. F2 Pada titik S, larutan natrium klorida 0.85% / [0.80%-0.90%].

F3 0% / tiada sel darah merah yang mengalami hemolisis.

E8 0.85% / [0.80%-0.90%] larutan natrium klorida / Pada titik S adalah larutan isotonik // kepekatan larutan natrium klorida adalah sama dengan sel darah merah / sel.

E9 Bilangan / kadar molekul air yang meresap ke dalam dan keluar sel adalah sama / pergerakan bersih molekul air adalah sifar.

E10 secara osmosis.

(54)

BAB 4 KOMPOSISI KIMIA DALAM SEL 4.1 Komposisi kimia dalam sel

 Unsur ialah bahan yang terdiri daripada satu jenis atom sahaja dan tidak

boleh diuraikan kepada bahan yang lebih ringkas melalui tindak balas kimia.

 Terdapat lebih 25 unsur utama dan umumnya mempunyai karbon,

hidrogen, oksigen dan nitrogen.

 Sebatian organik ialah sebatian kimia yang mengandungi unsur karbon

(C).

 Unsur utama: Karbon (C), Hidrogen (H), Oksigen (O), Nitrogen(N)=CHONg

 Unsur lain: Kalium (K), Klorin (Cl), Kalsium (Ca), Ferum (Fe),Magnesium

(Mg), Sulfur (S), Natrium (Na) dan Fosforus (P)

‘Kamal Cuba CaKap Fizik Memang SeNang Pass’(lulus)

 Unsur surih: Zink (Zn), Kobalt (Co), Mangan (Mn), Iodin (I), Selenium (Se),

Boron(B),Kromium(Cr), Molibdenum(Mb), Kuprum (Cu), Besi (Be), Fluorin (F)

‘Fuhh! Zain Malik Cuba Cari Borang ‘Coba Makan Ikan Selar Besar’

4.2 Karbohidrat

 Terdiri daripada 3 unsur iaitu Karbon (C), Hidrogen (H) dan Oksigen (O)

 Hanya ingat CHO.

 Terdapat tiga jenis iaitu monosakarida, disakarida dan polisakarida.

 Mono=satu, di= dua dan poli= lebih daripada dua atau banyak.

Sakarida= bilangan gula

 Contoh monosakarida ialah GlUkosa, GALAKtosa dan FRUktosa

(GUGALAKFRU).

‘GUGALAKFRU= GurU GALAK makan FRUit’

 Contoh disakarida ialah MAltosa, SUKrosa dan LAKtosa (MASUKLAK).

(55)

 Contoh polisakarida ialah KAnji, GLIkogen dan SELulosa (KAGLISELU).

KAGLISELU= KAmi GeLI SELalu

 Bagaimana pula nak ingat persamaan kondensasi dan hidrolisis

karbohidrat?

 Monosakarida boleh membentuk disakarida melalui proses kondensasi

manakala disakarida boleh diuraikan kepada monosakarida melalui proses hidrolisis.

 Persamaan kondensasi monosakarida adalah seperti berikut:

1. GlUkosa + GlUkosa MALtoSA + air

‘GurU GurU MALaySiA’

2. Glukosa + Galaktosa Laktosa + air

‘GurU GALAK LATihan’

3. Glukosa + Fruktosa Sukrosa + air

‘GurU FRee SoKmo’

Kondensasi kondensasi

4. GlUkosa MALtoSA Kanji Hidrolisis hidrolisis

# Nota:

Jika pertukaran dari molekul ringkas ke molekul kompleks= proses

kondensasi, manakala Jika pertukaran dari molekul kompleks ke molekul ringkas= proses hidrolisis.

(56)

4.3 Protein

 Terdiri daripada Karbon, Hidrogen, Oksigen dan Nitrogen.

 Ingatlah CHON!

 Daripada perkataan protein jadilah PROTEiN

P=Protein

R=Ringkas=Asid amino

O=Organik (ada unsur C), Oksigen.

T=Tak perlu dan perlu (Asid amino perlu dan asid amino tak perlu) E=Elektrik=Hidroelektrik (H)

N=Nitrogen

 Terdapat empat struktur protein iaitu:

Primer = Pertama

SekunDer= keDua. Ada Dua jenis iaitu heliks-α dan kepingan berlisu-β Tertier= keTiga

KuartErner= KeEmpat

Primer Sekunder

(57)

 Persamaannya:

kondensasi

√ Asid amino+ Asid amino Dipeptida + air

kondensasi

√ Dipeptida Polipeptida + air

SPM 2010 (Struktur)

Rajah menunjukkan dua peringkat organisasi di dalam struktur protein.

Peringkat organisasi dalam protein X: (Struktur) primer

Peringkat organisasi dalam protein Y: (Struktur) sekunder

(a) Dalam Rajah, namakan peringkat organisasi di dalam struktur protein X dan

Y. [2 markah]

(b) Huraikan struktur protein X.

P1 Terdiri daripada satu rantai polipeptida.

P2 Urutan asid amino / dipeptida / peptida yang linear.

[2 markah]

AADP

(58)

(c) Rajah menunjukkan bagaimana protein X diuraikan untuk membentuk hasil.

Terangkan bagaimana hasil-hasil dalam Rajah di atas dibentuk.

P1 Proses hidrolisis berlaku // enzim / tripsin / protease bertindak ke atas protein X. [Tolak: pepsin / erepsin / peptidase] P2 Ikatan (Peptida) diuraikan.

P3 Untuk menghasilkan dipeptida. [Tolak: Asid amino]

[2 markah] (d) Nyatakan mengapa protein haiwan adalah protein kelas pertama.

(Protein haiwan) mengandungi semua asid amino perlu // mengandungi asid amino yang tidak boleh disintesiskan oleh badan.

[1 markah] (e)

Sutera adalah suatu contoh protein. Pakaian sutera menjadi berkedut

apabila dibasuh menggunakan air panas pada suhu 650_C.

(i) Terangkan pernyataan di atas.

P1 Protein ternyahasli.

P2 Struktur protein berubah // struktur protein berubah / pecah / rosak. P3 Menyebabkan bentuk (3 dimensi) protein berubah // konfigurasi protein

berubah.

[3 markah] (ii) Berdasarkan pernyataan di atas, cadangkan dua cara untuk mengekalkan

(59)

1. Basuh menggunakan air sejuk / air suam // jangan basuh di dalam air panas // simpan di dalam peti sejuk.

[Tolak: Basuh menggunakan air melebihi 450C] 2. Tidak menjemur sutera secara langsung di bawah cahaya matari.

3. Cucian kering.

[2 markah] 4.4 Lipid

 Mengandungi CHO.

 Terdapat lima jenis lipid iaitu Lemak, Minyak, Lilin, Fosfolipid dan Steroid.

 Perbezaan antara Lemak Tepu (LT) dengan Lemak Tak Tepu:

LT Perbezaan LTT

Tiada Kehadiran ikatan ganda dua

antara atom-atom karbon dalam asid lemak

Ada

Tidak boleh Keupayaan bertindak dengan

satu atom hidrogen tambahan

Boleh

Pepejal Keadaan dalam suhu bilik Cecair

Tinggi Aras kolesterol Rendah

Sumber lemak

haiwan seperti mentega dan

minyak sapi

Contoh Sumber minyak

daripada tumbuhan

seperti minyak masak, minyak jagung dan soya. Fuyoo! Lembu Suka Main

(60)

SPM 2013 (Struktur)

Rajah menunjukkan pembentukan trigliserida.

(a)(i) Namakan P dan Q. P: Gliserol

Q: Asid lemak

[2 markah] (ii) Dalam jadual, nyatakan bilangan molekul bagi P dan Q.

Jenis molekul Bilangan molekul

P 1

Q 3

[2 markah] (b)(i) Namakan proses X.

Kondensasi // Pengesteran.

[1 markah] (ii) Terangkan proses X.

P1 (1 molekul) gliserol / P bergabung dengan (3 molekul) asid lemak / Q (untuk membentuk trigliserida).

P2 Ikatan terbentuk. [Terima: Ikatan kovalen] [Tolak: Ikatan Hidrogen] P3 melibatkan penyingkiran air // air dihasilkan / dibebaskan.

[2 markah] (c) Trigliserida adalah sejenis lipid.

Nyatakan satu fungsi trigliserida dalam manusia.

P1 sebagai sumber tenaga.

(61)

P3 Memberi perlindungan menghadapi tekanan // melindungi organ dalam. P4 menyumbang kepada struktur membran plasma (untuk membentuk

dwilapisan lipid).

[1 markah] 4.5 Enzim

Definisi:

 Enzim ialah protein yang bertindak sebagai mangkin organik utk

mempercepatkan tindak balas biokimia dlm sel.

 Ciri-ciri enzim iaitu:

Cepat, tidak Musnah selepas tx, kuantiti Kecil, Kofaktor, Berbalik, Spesifik, Sensitif terhadap perubahan Suhu, Sensitif pada perubahan pH, Perencat.

 Mekanisme tindakan enzim:

‘Hipotesis mangga dan kunci’

Mangga= Enzim Kunci= Substrat

Enzim + Substrat Kompleks enzim-substrat molekul enzim + molekul hasil tindak balas

 Terdapat empat faktor yang mempengaruhi tindakan enzim:

1. Suhu 2. pH

3. Kepekatan Enzim 4. Kepekatan Substrat

‘Susu Pekat Enak Sekali’ Cara nak ingat!!

(62)

Kegunaan Enzim dlm kehidupan harian dan Industri.

Enzim Kegunaan 1 Kegunaan 2 Kegunaan 3

Selulase Mengekstrak kulit

tumbuhan

Protease Melembutkan daging/ Menanggalkan

bulu pada kulit

Menanggalkan kotoran berasaskan daging

Lipase Menanggalkan kotoran

lemak dan minyak.

Zimase Penapaian yis utk

menghasilkan wain

Membuat doh untuk

menghasilkan roti

•Semakin bertambah suhu, semakin bertambah kadar tindak balas.

•tindakan enzim paling optimum pada suhu 37o_C

Suhu

•Tindakan optimum enzim pepsin pada pH 2, Enzim Amilase pH 7, Enzim Tripsin pH 12

pH

•Semakin bertambah kepekatan enzim, semakin bertambah kadar tindak balas.

•sehingga dihadkan oleh faktor pengehad iaitu kepekatan substrat.

Kepekatan Enzim

•Semakin bertambah kepekatan substrat, semakin bertambah kadar tindak balas.

•sehingga dihadkan oleh faktor pengehad iaitu kepekatan enzim.

(63)

SPM 2005 (Struktur) (c)

Enzim banyak digunakan dalam kehidupan seharian dan dalam industri. Terangkan bagaimana enzim bertindak dalam:

(i) memudahkan kerja memasak daging. Enzim protease melembutkan daging.

[2 markah] (ii) mengekstrak agar-agar daripada rumpai laut.

Enzim selulase menguraikan dinding sel rumpai laut dan membebaskan

agar-agar yang terkandung di dalamnya.

[3 markah] (d) Rajah 4.2 menunjukkan struktur satu enzim dan substrat W, substrat X dan

substrat Y.

Berdasarkan Rajah di atas, lengkapkan rajah skema di bawah bagi menunjukkan mekanisme tindakan enzim ke atas substrat yang sesuai.

(64)

(iii) Rajah menunjukkan suatu mekanisme tindakan enzim.

Lukiskan rajah dalam petak III dan IV yang disediakan dalam Rajah di bawah untuk melengkapkan mekanisme tindakan enzim tersebut.

(c) Dalam suatu proses penyediaan makanan, seorang suri rumah telah

melakukan langkah-langkah berikut:

Langkah 1: Perap kepingan daging dengan hirisan buah betik muda dalam sebuah besen.

(65)

Langkah 2: Rendam besen itu ke dalam bekas berisi air pada suhu 400_{C selama}

30 minit seperti dalam Rajah di bawah.

Terangkan mengapa suri rumah itu melakukan Langkah 1 dan Langkah 2.

P1 Betik mengandungi enzim papain / protease.

P2 Kepingan daging dan hirisan betik menambahkan JLP.

P3 bagi mempercepatkan tindakan enzim (dalam betik / papain). P4 untuk melembutkan daging.

P5 suhu (400C) adalah optimum untuk tindakan enzim (yang maksimum).

(66)

BAB 5 PEMBAHAGIAN SEL 5.1 Mitosis

Keperluan pembahagian sel dalam organisma hidup

- Apabila kulit tercedera, pembahagian sel membantu menyembuhkan

kecederaan.

- Sel rambut baharu tumbuh menggantikan rambut yang gugur dan kuku

baharu terbentuk untuk menggantikan kuku yang patah. Peringkat pembahagian sel dibahagikan kepada dua peringkat iaitu:

- Pembahagian nukleus.

- Pembahagian sitoplasma.

Kepentingan mitosis

- Menambahkan bilangan dan saiz sel.

- Mengekalkan sifat diploid induk kepada anak.

- Membaiki tisu yang rosak dengan tisu yang baharu.

Kitar sel

- Ialah suatu tempoh bermulanya peringkat sel baharu dihasilkan

sehinggalah peringkat sel tersebut selesai membahagi dan menghasilkan

dua sel anak.

- Dibahagikan kepada fasa interfasa dan fasa mitotik atau fasa M.

- Fasa mitosis dibahagikan kpd pembahagian nukleus atau mitosis dan

pembahagian sitoplasma atau sitokinesis.

Fasa-fasa dalam kitar sel

 Interfasa (I)

 Profasa(P)

 Metafasa(M)

(67)

Zulkarnain Jamaluddin @ 2015 66  Telofasa(T)

 Sitokinesis (S)

‘I Pak MAT Sudin’

Fasa Gambar rajah Perlakuan kromosom

Interfasa

Peringkat G1-Pertumbuhan aktif, protein

disintesis, kromosom tidak jelas kelihatan (kromatin).

Peringkat S- Sintesis DNA yang menjalani

proses replikasi (mengganda) membentuk

kromatid kembar.

Peringkat G2-Protein dan enzim diperlukan.

Tenaga dikumpulkan. Profasa

Kromosom padat dan berpilin. Kromosom

lebih tebal dan pendek. Kedua-dua kromatid

bercantum pada sentromer.

Metafasa

Kromosom tersusun pada sentromer di satah khatulistiwa.

Anafasa

Kromosom terpisah pada sentromer dan

bergerak ke kutub bertentangan.

Telofasa

dan

Kromosom membentuk bebenang halus kromatin semula. Kromosom kurang jelas kelihatan.

(68)

Sitokinesis Pembahagian sitoplasma berlaku sebaik

sahaja nukleus terbentuk iaitu pada akhir telofasa.

Kepentingan pembahagian sel yang terkawal

 Membolehkan sel anak memperoleh jumlah kromosom dan kandungan

genetik yg seiras seperti induknya. Kesan pembahagian sel yang tidak terkawal

 Sel membahagi secara mitosis berulang kali secara tidak terkawal boleh

menyebabkan sel kanser.

 Pembentukan sel kanser ini menghasilkan tumor.

Aplikasi pengetahuan mengenai mitosis dalam pengklonan.

 Pengklonan ialah proses penghasilan klon atau organisma yang seiras

dengan organisma induk melalui pembiakan aseks.

 Aplikasi daripada pengklonan ialah kultur tisu.

 Kultur tisu ialah teknik pengkulturan cebisan tisu organisma hidup dalam

larutan medium kultur steril yang mengandungi nutrien dan hormon

pertumbuhan.

 Tumbuhan boleh dikultur secara aseks dengan menggunakan cebisan tisu

kecil yang disebut eksplan.

 Eksplan yg telah disterilkan dimasukkan ke dalam medium kultur yang

membahagi secara mitosis membentuk kalus, iaitu sekumpulan tisu yg

belum membeza.

 Sel dalam kalus membesar menjadi embrio dan seterusnya menjadi anak

tumbuhan sebelum dipindahkan ke tanah.

 Pengklonan pada haiwan melibatkan pemindahan nukleus daripada sel

(69)

5.2 Meiosis

 Meiosis I dan Meiosis II

‘Pak MAT I dan Pak MAT II’

Fasa Gambar rajah Penerangan

Profasa I

Kromosom menjadi padat.

Kromosom memendek, menebal

dan jelas kelihatan. Kromosom

membentuk bivalen melalui proses

sinapsis. Proses pindah silang berlaku di kiasma.

Metafasa I

Kromosom homolog tersusun di

satah khatulistiwa. Sentromer tidak membahagi.

Anafasa I Gentian gelendong mengecut dan

menarik setiap kromosom homolog.

Kromosom homolog berpisah

daripada pasangan homolognya dan bergerak ke kutub bertentangan. Telofasa I

Gentian gelendong menghilang.

Nukleolus muncul semula dan

membran nukleus terbentuk. Dua sel anak terhasil.

(70)

Profasa II Gentian gelendong mula terbentuk.

Nukleolus dan membran plasma hilang.

Metafasa II Kromosom tersusun secara rawak

pada satah khatulistiwa. Setiap kromatid terikat kepada gentian gelendong pada sentromer.

Anafasa II Sentromer kromatid kembar

membahagi. Setiap kromatid kembar berpisah dan bergerak ke kutub sel bertentangan dengan didahului oleh sentromer.

Telofasa II Gentian gelendong hilang. Membran

plasma dan nukleolus muncul

semula. Empat sel anak terhasil

dengan setiap sel anak

mengandungi separuh daripada

kromosom induk. Sel haploid ini

(71)

Perbandingan antara meiosis dan mitosis

Meiosis Persamaan Mitosis

√ Kedua-dua melibatkan pembahagian nukleus dan sitoplasma (sel haiwan). √ kedua- duanya bermula daripada sel diploid.

√kedua-duanya terlibat dalam pemisahan kromatid dalam anafasa bagi mitosis dan dalam anafasa II.

√Peringkat-peringkat pembahagian dalam meiosis II adalah sama dengan mitosis.

Meiosis Perbezaan Mitosis

Organ pembiakan Tempat berlaku Sel soma / badan

Dua Bilangan pembahagian Satu

Empat Bilangan sel anak terhasil Dua

Separuh daripada induk Bilangan kromosom sel anak terhasil

Sama seperti induk

Berlaku semasa Profasa I Pindah silang Tidak berlaku

Berbeza atau sama antara anak dengan

induk

Kandungan genetik Sama seperti induk

Berlaku semasa Profasa I Sinapsis kromosom homolog

Tidak berlaku Menghasilkan gamet //

menghasilkan sel anak yang haploid.

Peranan Menambahkan bilangan /

saiz sel // menggantikan tisu rosak dengan tisu baru // menghasilkan sel