1
1..00 PPEENNGGEENNAALLAANN
Angi
Angin n mermerupakupakan an salsalah ah satsatu u dardaripaipada da agen agen hakihakisan san yanyang g memmemainainkan kan perperanaanan n tidtidak ak kur
kurang ang penpentintingnygnya a AnAngin gin berberkaikait t raprapat at dendengan gan aktaktiviiviti ti daldalam am bidbidang ang geogeologlogi i khukhusussusnyanya mengenai kemampuan angin untuk mengubah bentuk muka bumi. Proses bentuk muka bumi mengenai kemampuan angin untuk mengubah bentuk muka bumi. Proses bentuk muka bumi daripada angin melibatkan hakisan, pengangkutan dan juga pemendapan. Proses hakisan angin daripada angin melibatkan hakisan, pengangkutan dan juga pemendapan. Proses hakisan angin ini biasanya berlaku di kawasan yang beriklim kering. Contohnya, di kawasan-kawasan tepi laut ini biasanya berlaku di kawasan yang beriklim kering. Contohnya, di kawasan-kawasan tepi laut berpasir, di pinggir tasi
berpasir, di pinggir tasik besar, di kawasan yang agak gersang dan kawasan yang terdedah. Angink besar, di kawasan yang agak gersang dan kawasan yang terdedah. Angin juga dapat mengikis,
juga dapat mengikis, mengangkut bahan mengangkut bahan peroi dan memendapkan peroi dan memendapkan bahan-bahan yang bahan-bahan yang diangkut kediangkut ke kaw
kawasaasan n lailain. n. BenBentuk tuk pengpengangangkutkutan an sedsedimimen en oleoleh h angangin in ini ini bolboleh eh diudiumpampamakmakan an sepsepertertii pengangkutan sedimen oleh air mengalir.
2.0 PROSES PENGANGKUTAN ANGIN
Hakisan angin mungkin wujud di mana sahaja asalkan tanih yang tidak terkonsolidat terdedah kearah tiupan angin. Terdapat beberapa proses hakisan angin yang menjalankan peranannya menghakis searal lelasan, layangan dan de!lasi. Antaranya ialah layangan angin. Proses ini mengangkat bahan-bahan peroi yang bersai" butiran pasir hingga lempung dari permukaan dan kemudian dipindahkan. Angin yang menghakis dengan proses ini akan menghasilkan pembentukan rupa pandang darat seperti hammada atau hamparan batu gurun di dalam lembangan saliran darat. #ebanyakan daripada kawasan gurun diselimuti oleh lapisan pasir yang nipis malah seringkali terdapat batu-batan hamparnya terdedah di permukaan tanah.
$elalui pembentukan ini
%odak yang peroi ini terangkat berpuluh meter tinggi dari permukaan dan diangkut beratus kilometer jauhnya dalam keadaan ampaian sehinggalah golakan udara berkurangan atau lemah. #emudian debu ini akan termendap semula. &enomena yang demikian dikenali sebagai ribut debu. 'emasa ribut pasir pula, butir-butir pasir yang beratus-ratus tan metri itu yang kelihatannya seperti selimut pasir yang bergerak hanya beberapa sentimeter sahaja dari permukaan. Tanah pertanian yang terdedah di kawasan separa gersang menggalakkan tindakan
de!lasi angin berlaku. Contohnya di (reat Plains Amerika )tara, penggunaan tanah pertanian yang keterlaluan telah merosakkan ikatan butir tanah dan akhirnya terdedah kepada tindakan de!lasi angin sebagai butir yang peroi.
Tindakan de!lasi ini boleh membentuk lekukan-lekukan yang luas dan sesetengahnya agak dalam dan disebut lembangan tiupan. Apabila pasir dan kelodak dipindahkan oleh angin, akhirnya bahan bersai" butiran lebih kasar ini ditinggalkan. 'ebagai "arah keil dikeluarkan,
tinggal adalah padang pasir turapan, permukaan yang diliputi oleh "arah batu bersai" yang tidak mudah digerakkan oleh angin. $endapan kasar yang yang menutup permukaan sesuatu gurun itu disebut mendapan susulan atau hamparan gurun. Permukaan yang diliputi oleh "arah batu bersai" yang tidak mudah digerakkan oleh angin. 'ebagai ontoh gurun berbatu di 'ahara dikenali sebagai Hamada dan reg. sementara permukaan gurun yang ditutupi oleh pasir sahaja dikenali sebagai erg.
*ajah + menunjukkan proses de!lasi
Tindakan hakisan seara lelasan pula dibantu oleh bahan peroi yang diangkut oleh angin. Bahan tersebut bertindak menggores, melubangkan, menggilap dan meliinkan permukaan batuan yang terdedah. 'ebagai ontoh, yardang ialah suatu mor!ologi hasil tindakan daripada lelasan angin yang merupakan alur memanjang sejurus dengan arah tiupan angin dan hakisan angin ini biasanya berlaku terhadap batuam yang relative lebih lembut. Antara bentuk yardang ialah venti!ak iaitu peahan batu atau kerikil, yang mempunyai permukaan bersegi, rata dan permukaan yang bergores atau berlubang. Permukaan bersegi ini terbentuk jika batu tersebut berguling menukar kedudukannya yang menghadap angin lalu angin bertukar melelas permukaan lain. Penggoresan pula ialah hasil tindakan lelasan terhadap permukaan batuan atau erun yang terdedah. Tindakan ini hanya berkesan pada ketinggian + meter dari permukaan. Hasilnya akan berlaku goresan pada erun. Akibat daripada perlagaan dan geselan sesame sendiri semasa angkutan angin, butiran yang lebih keil terhasil. Proses hakisan angin ini disebut pengikisan sesama bahan yang diangkut oleh angin atau atrisi.
Proses mendapan pula berlaku apabila kelajuan angin semakin berkurangan, beban yang sedang diangkut dilepaskan. )mumnya mendapan angin berlaku oleh adanya halangan, tidak kira dalam apa bentuk sekalipun sama ada halangan topogra!i atau tumbuhan atau mungkin juga peahan / peahan batu. Angin mengangkut beban seara lonatan, seretan, rayapan, gulingan
dan ampaian. Beberapa bentuk topogra!i diterbitkan hasil daripada pemendapan beban yang diangkut, di antaranya ialah kelopak pasir dan beberapa jenis gumuk. #elopak pasir ialah
permukaan gurun yang ditutupi lapisan pasir yang nipis di atas batuan hampar. Tidak ada jasad timbul keuali kesan riak. (umuk pasir atau beting pasir mengikut Bagnold ialah barkhan dan sei! kerana pembentukannya tidak bergantung kepada sebarang penghalang. Barkhan ialah gumuk pasir yang terbentuk seperti bulan sabit. Permukaan beting yang menghadap angin
berbentuk embung dan landai. sementara muka yang terlindung angin berbentuk engkung dan bererun uram. Tanduk gumuk menirus mengikut arah angin.
3.0 PROSES DAN BENTUK BUMI TINDAKAN ANGIN
Tindakan angin adalah paling berkesan di kawasan di kawasan gurun pasir. (urun pasir yang biasanya dikaitkan dengan landskap gurun kersang, membentuk hanya sebahagian keil sahaja kawasan gurun. 'ebahagian besar pasir gurun terdiri daripada butir-butir kuar"a dengan galian ringan seperti !eldspar yang stabil dalam keadaan iklim yang kering. Bahan-bahan yang lebih halus biasanya terdiri daripada sebahagian keil galian berat seperti hornblende dan ilmenit, oksida besi serta ampuran liat. 'umber utama bahan-bahan tersebut adalah alluvium dari sungai.
Bagi gurun pinggir pantai, pantai berpasir dan lagun pinggir pantai merupakan sumber penting bagi pasir diun terutamanya di kawasan terdapat angin yang bertiup ke daratan seperti
yang terdapat di sebahagian (urun 'ahara Atlantik. Pasir yang dihasilkan di tempat-tempat tertentu ini sungguh mudah dipengaruhi oleh angin kerana keadaan kawasan gurun yang kersang dan sebahagian besar daripadanya dapat diangkut jauh dari kawasan sumbernya.
3.1 Batu Cendawan (Atau R!" Pede#ta$#%
Apabila batu-batu, yang terdiri daripada lapisan keras dan lembut alternati! adalah tertakluk kepada angin lelasan, pembe"aan hasil hakisan. %apisan lembut mudah terhakis tetapi lapisan keras menahan hakisan. Hasil daripada pemotongan berhampiran pangkalan 0kerana jumlah yang lebih besar pasir dan batu "arah diangkut rapat ke tanah1, iri yang terhasil menyerupai tiang batu berbentuk seperti endawan, &ormasi tersebut adalah biasa di (urun 'ahara, dan juga dilihat berhampiran 2odhpur. Batu Cendawan terbentuk di kawasan padang pasir dengan ara hakisan angin. %embangan angin terhakis dibentuk oleh de!lasi angin
'eterusnya ialah pembentukan landskap oleh pemendapan oleh angin. 4alam keadaan tertentu, bahan yang diangkut oleh angin mula mendapat disimpan di tapak tertentu di sepanjang trek larian itu. 'yarat-syarat bagi berlakunya hakisan pemendapan ini ialah, apabila jumlah "arah habuk di dalam udara melebihi kapasiti penyimpanan , sebahagian daripada bahan yang diangkut dimendapkan. Pemendapan ini juga berlaku apabila kelajuan angin dikurangkan , daya tampungan juga dikurangkan. Bahan di dalam penggantungan itu dimendapkan. 'elain itu, apabila ada halangan yang datang melalui angin, udara terpaksa mengatasi halangan tersebut lalu termendap.
Antara rupa bentuk bumi yang dihasilkan oleh angin pemendapan ialah pasir gumuk, bentuk landskap ini adalah jenis yang berbe"a dan mempunyai pelbagai bentuk. Antara &aktor-!aktor utama yang mempengaruhi pembentukan mereka adalah
+. jumlah pasir tersedia . arah dan kekuatan angin,
. halangan di jalan angin ontohnya belukar, batu atau haiwan mati. 3.2 Bu"&t Pa#&'.
Padang pasir dan laut5 kadang-kadang mempunyai bukit-bukit pasir 0 *ajah di bawah 1. Bukit pasir pantai biasanya diperbuat daripada kuar"a kerana kuar"a adalah apa yang tinggal di kawasan lembap seperti lain mineral mengharungi ke dalam tanah liat. Bukit-bukit pasir yang terdiri daripada kalsium karbonat di kawasan tropika. Tetapi di padang pasir, bukit-bukit pasir terdiri daripada pelbagai mineral kerana terdapat sedikit luluhawa.
Pasir gumuk biasanya sangat seragam dalam sai" dan bentuk. "arah yang lebih besar adalah terlalu berat untuk angin untuk mengangkut dengan penggantungan dan "arah yang lebih keil tidak boleh diambil. 6arah bulat lebih mudah bergolek daripada partikel yang bersudut.
*ajah 7 bukit pasir
)ntuk bukit-bukit pasir membentuk mesti ada banyak bekalan pasir dan angin yang stabil. Angin yang kuat sering diperlahankan oleh ke atas beberapa jenis halangan, seperti batu atau beberapa tumbuh-tumbuhan, dan titisan pasir. 'ebagai angin yang bergerak dan mengatasi halangan, ia akan meningkatkan kelajuan . 8a membawa butiran pasir sehingga, sebelah arah angin perlahan-lahan ondong bukit pasir oleh saltasi. Apabila angin melewati bukit pasir, kelajuannya berkurangan. %ata pasir ke bawah punak, membentuk permukaan slip daripada bukit pasir. Permukaan slip adalah uram kerana ia adalah pada sudut mendarat untuk pasir
*ajah 9 pergerakan pasir mengikut arah angin
Angin juga memendapkan pasir lapisan demi lapisan. 2ika angin berubah arah, susunan bersilang akan terbentuk. 'usunan bersilang ini dinamakan untuk ara setiap lapisan terbentuk pada sudut ke tanah.
*ajah : gumuk pasir bersilang.
2enis pasir gumuk yang membentuk bergantung kepada jumlah pasir yang ada, iri-iri dan arah angin serta jenis tanah pasir yang bergerak. Bukit pasir juga boleh berbentuk bulan sabit, bintang berbentuk parabola, linear, atau barhan.
'elagi angin yang ukup kuat untuk membawa pasir, bukit-bukit pasir yang mudah alih dan mereka terus berpindah dari satu tempat ke tempat lain. 2ika tumbuhan atau garis pokok mula berkembang di atas bukit pasir mereka menjadi tetap. $ereka juga menjadi pegun apabila mereka dihalang oleh bukit. 'ekiranya tidak ada halangan itu, bukit pasir dapat menguburkan tanah pertanian, dataran dan penempatan. Terdapat dua jenis utama gumuk pasir
(A% Ba'!an)
'atu jenis biasa pasir gumuk adalah timbunan terpenil pasir peruma yang dipanggil barhan, atau resenti bukit pasir. $ereka dijumpai dalam jumlah yang besar di (urun 'aha ra.
*ajah ; barhan (B% *u"&t +a#&' #e&,
Bukit pasir sei! adalah panjang, rabung sempit pasir yang terletak selari dengan arah angin la"im. Angin meniup lurus di sepanjang koridor yang tersirat gumuk, menyapu koridor jelas pasir, <amun, pusaran menetapkan angin bertiup ke arah sisi koridor, memendapkan pasir
di sebelahnya untuk membentuk ini gumuk memanjang sempit. 'ei! bukit pasir adalah biasa di bahagian barat Thar 4esert o! 8ndia .
*ajah = bukit pasir sei! 3.3 Tana Le##
Permukaan yang dilitupi oleh mendapan angin yang mengangkut kelodak yang telah dimendapkan dari ribut debu lebih beribu-ribu tahun. Bahan ini dikenali sebagai loess. %oess enderung untuk berpisah di sepanjang tebing menegak apabila ia didedahkan oleh pemotongan sungai atau penggredan jalan yang . 8a juga sangat mudah terhakis oleh air yang mengalir dan tertakluk kepada perparitan pesat apabila litupan tumbuh-tumbuhan yang melindungi ia rosak . pemendapan loess membuat tanah yang sangat subur di kebanyakan rantau di dunia. $endapan tebal loess adalah di hina timur laut, di mana lapisan lebih >m mendalam adalah perkara biasa dan ketebalan maksimum +>>m telah diukur. 'elain China, mendapan loess berlaku di $ississippi ?alley Amerika )tara dan utara @ropah Tengah )pland di 2erman, Belgium dan Peranis. $endapan %oess terdapat di Austalia juga. #erja pengenapan angin penting dalam pembentukan iri-iri topogra!i seperti bukit-bukit pasir, Barhan, bukit 'ei! dan loess.
3.- In#e$*e'
Bukit bulat keil, tombol, rabung atau gunung mini yang naik seara tiba-tiba dari persekitaran yang agak rata. 8nselberg adalah perkataan pinjaman dari 2erman dan bermaksud
pulau gunung. Pada asalnya, 8nselberg istilah ini digunakan untuk memohon kepada rupa bentuk bumi dalam panas, kawasan kering. alau bagaimanapun, istilah ini juga boleh
digunakan untuk bentuk bumi sama di kawasan-kawasan lebih lembap. 8nselbergs biasanya sisa-sisa hakisan. 'elalunya, inselbergs terdiri daripada lebih sukar dihakis kerana ia merupakan batuan igneus 0seperti granit1 yang lebih tahan hakisan. alau bagaimanapun, inselbergs juga boleh membentuk dalam batuan enapan.
3./ ueen
'atu kawasan berbentuk meja batu ditemui di kawasan gersang dan separa gersang terbentuk apabila lebih rok tahan dikurangkan pada kadar yang lebih perlahan daripada batuan lembut di sekitarnya. #awasan tersebut mempunyai lapisan batuan lembut yang berbaring di bawah lapisan permukaan batuan lebih tahan. Perbe"aan dalam kesan hakisan angin pada permukaan batu lembut dan batuan tahan, telah mengukir batuan membentuk batas yang pelik
dan membentuk landskap parit. 'eterusnya, luluhawa mekanikal memulakan pembentukan mereka dengan membuka sendi permukaan batuan. $elalui angin lelasan ia telah menghakis lebih jauh ke dalam lapisan yang lebih lembut asas supaya parit dibentuk. Batu-batu keras kemudian berdiri di atas parit tersebut sebagai rabung atau 6eugen. 6eugen boleh berdiri +> hingga +>> kaki di atas parit yang tenggelam. %elasan berterusan oleh angin seara beransur-ansur merendahkan 6eugen dan meluaskan parit itu.
-.0 KESIMPULAN
#esimpulannya, !enomena hakisan angin merupakan hakisan yang jarang kita beratkan. <amun, tanpa disedari hakisan angin juga boleh memberikan kesan kepada pembentukan muka bumi. Hakisan angin juga boleh membentuk permukaan muka bumi yang indah dan boleh juga memudaratkan muka bumi. Proses-proses hakisan angin ini boleh kita simpulkan bahawa lebih banyak berlaku di kawasan yang bergurun dan kering.
H.4. Tjia., 2uhari $at Akhir., 8brahim #omoo., 8brahim Abdullah., 6aiton Harun., Ani"an 8sahak. 0+=;:1. Proses eksogen. #uala %umpur 4ewan bahasa dan pustaka.
2amaluddin $d 2ahi. 0+=;=1. Pengantar (eomor!ologi. #uala %umpur 4ewan bahasa dan pustaka.
*.A.8srael 2ebasingh. %and!orm produed by wind. 4iperolehi ; $a >+: daripada httpo!!iersiasaademy.blogspot.my>+9>3land!orms-produed-by-wind.html.
%and!orms !rom ind @rosion and 4eposition. 4iperolehi April >+: daripada
httpwww.k+.orgearth-sieneland!orms-!rom-wind-erosion-and-depositionlesson%and!orms-!rom-ind-@rosion-and-4eposition-H'-@'
A.#. %obek. +=;+. (eomor!ologi pengenalan kepada kajian pandangan darat. #uala %umpur 4ewan Bahasa dan Pustaka.
#.2. (regory, 4. @. ailling. +=;;. $anusia dan proses persekitaran. #uala %umpur 4ewan Bahasa dan pustaka.
