No. 729/FPBS/0251/2014
ÉFÉKTIVITAS MÉTODE KOLABORASI DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA
(Studi Ékspérimén Murni ka Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara Taun Ajaran 2013/2014)
SKRIPSI
diajukeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat nyangking gelar Sarjana Pendidikan Jurusan Bahasa Daerah
Dede Solihah NIM 1006281
JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA BANDUNG
No. 729/FPBS/0251/2014
LEMBAR PENGESAHAN DEDESOLIHAH
1006281
ÉFÉKTIVITAS MÉTODE KOLABORASI DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA
(Studi Ékspérimén Murni ka Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara Taun Ajaran 2013/2014)
disaluyuan jeung disahkeun ku pangaping: Pangaping I
Dr. Ruhaliah, M.Hum. NIP 196411101989032002
Pangaping II
Dr. Dedi Koswara, M.Hum NIP 195906141986011002
Kauninga ku
Pupuhu Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
Universitas Pendidikan Indonesia
No. 729/FPBS/0251/2014
ÉFÉKTIVITAS MÉTODE KOLABORASI
DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA
(Studi Ékspérimén Murni ka Siswa Kelas X SMAN 1
Warungkiara
Taun Ajaran 2013/2014)
Oleh Dede Solihah
Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
© Asaretkha Adjane 2014 Universitas Pendidikan Indonesia
Maret 2014
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
ÉFÉKTIVITAS MÉTODE KOLABORASI DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA
(Studi Ékspérimén Murni ka Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara Taun Ajaran 2013/2014)1)
Dede Solihah2)
ABSTRAK
Penelitian ini dilatarbelakangi oleh adanya anggapan bahwa menulis aksara Sunda itu sulit, dan kurangnya metode pembelajaran yang digunakan dalam pembelajaran menulis aksara Sunda. Penelitian ini bertujuan untuk mendeskripsikan efektivitas metode kolaborasi dalam kegiatan pembelajaran menulis aksara Sunda. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode eksperimen murni (true experimental research). Teknik yang digunakan dalam penelitian ini adalah teknik tes. Adapun instrumen yang digunakan yaitu lembar tes. Model yang diujicobakan yaitu dengan menerapkan metode kolaborasi pada pembelajaran menulis aksara Sunda. Penelitian ini dilaksanakan di SMAN 1 Warungkiara. Kelas yang digunakan sebagai sampel adalah kelas X IPA 1 sebagai kelas eksperimen dan kelas X IPA 2 sebagai kelas kontrol, yang masing-masing berjumlah 30 orang. Dari hasil penelitian diperoleh skor rata-rata tes awal pada kelas eksperimen adalah 33,17, sedangkan skor rata-rata pada tes akhir mengalami peningkatan menjadi 73, setelah dilaksanakan pembelajaran menggunakan metode kolaborasi. Selain itu, untuk skor rata-rata kelas kontrol pada tes awal adalah 30,7, sedangkan pada tes akhir setelah adanya pembelajaran menggunakan metode ceramah mengalami peningkatan menjadi 65,5. Ada perbedaan yang signifikan antara kemampuan akhir kelas ekperimen dan kemampuan akhir kelas kontrol dalam pembelajaran menulis aksara Sunda. Hal ini terlihat dari hasil uji hipotesis yang menunjukkan bahwa thitung (7,257) ttabel (2,46). Berdasarkan hasil penelitian tersebut, bisa disimpulkan bahwa penerapan metode kolaborasi dalam pembelajaran menulis aksara Sunda itu efektif dan dapat meningkatkan kemampuan siswa dalam pembelajaran menulis aksara Sunda.
EFFECTIVENESS OF COLABORATION METHOD IN TEACHING WRITIING SUNDANESE SCRIPT
(True Experimental Research for Student Class X SMAN 1 Warungkiara Years 2013/2014)1
Dede Solihah2)
ABSTRACT
This research based on the notion that write Sundanese script is difficult, and the lack of instructional methods used in teaching writing Sundanese script. This research aimed to describe the effectiveness the collaboration methods in learning activities Sundanese script writing. The method used in this study is purely experimental method (true experimental research). The technique used in this study is a test technique. The instrument used is the test sheet. The model which is tested is by applying the collaborative method learning Sundanese script writing. This research was conducted at SMAN 1 Warungkiara. The experiment class is class X science 1 and the control class is class X Science 2, which amounted to 30 people. The results were obtained an average score on the initial test experimental class was 33.17, while the average score at the end of the test increased to 73, after a study carried out using the methods of collaboration. In addition, for an average score of grade control at the beginning of the test were 30.7, whereas at the end of the test after learning to use the lecture method increased to 65.5. Based on these results, it can be concluded that the application of the learning methods of collaboration in the Sundanese script writing effective and can improve the learning ability of students in Sundanese script writing.
Keywords: collaboration method, writing Sundanese script
DAFTAR EUSI
1.2 Idéntifikasi jeung Rumusan Masalah ... 3
1.2.1 Idéntifikasi Masalah ... 3
1.2.2 Rumusan Masalah ... 3
1.3 Tujuan Panalungtikan ... 4
1.3.1 Tujuan Umum ... 4
1.3.2 Tujuan Husus ... 4
1.4 Mangpaat Panalungtikan ... 4
1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 4
1.4.2 Mangpaat Praktis ... 4
1.5 Sistematika Nyusun Skripsi ... 5
BAB II NULIS AKSARA SUNDA JEUNG MÉTODE KOLABORASI ... 7
2.1 Nulis ... 7
2.1.1 Mangpaat Nulis ... 7
2.1.2 Tujuan Nulis ... 8
2.2 Aksara Sunda ... 9
2.2.1 Aksara di Tatar Sunda ... 9
2.2.4 Pangajaran Nulis Aksara Sunda dina KIKD Mata Pelajaran Basa jeung
Sastra SMA/ SMK/ MA/ MAK... 19
2.2.5 Raraga Mikir ... 22
2.2.6 Hipotesis ... 22
BAB III METODE PANALUNGTIKAN ... 23
3.1 Lokasi jeung Sumber Panalungtikan ... 23
3.1.1 Lokasi Panalungtikan ... 23
3.1.2 Populasi Panalungtikan ... 23
3.1.3 Sampel Panalungtikan ... 24
3.2 Desain Panalungtikan ... 25
3.3 Métode Panalungtikan ... 25
3.4 Wangenan Operasional ... 26
3.5 Instrumén Panalungtikan ... 26
3.6 Téhnik Panalungtikan... 29
3.6.1 Téhnik Ngumpulkeun Data ... 29
3.6.2 Téhnik Ngolah Data ... 29
BAB IV ÉFÉKTIVITAS MÉTODE KOLABORASI DINA PANGAJARAN NULIS AKSARA SUNDA SISWA KELAS X SMAN 1 WARUNGKIARA 4.1 Kamampuh Nulis Aksara Sunda Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara .. 34
4.1.1 Kamampuh Nulis Aksara Sunda Kelas Ékspérimén ... 35
4.1.2 Kamampuh Nulis Aksara Sunda Kelas Kontrol ... 40
4.2 Uji Sipat Data ... 45
4.2.1 Uji Normalitas Data Pratés jeung Pascatés Kelas Ékspérimén ... 46
4.2.2 Uji Normalitas Data Pratés jeung Pascatés Kelas Kontrol ... 53
4.2.3 Uji Homogénitas Kelas Ékspérimén ... 60
4.2.4 Uji Homogénitas Kelas Kontrol ... 61
4.2.5 Uji Gain Kelas Ékspérimén ... 63
4.2.6 Uji Gain Kelas Kontrol ... 64
4.2.7 Uji Hipotésis Kelas Ékspérimén ... 66
4.2.7 Uji Hipotésis Kelas Kontrol ... 67
BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN ... 70
5.1 Kacindekkan ... 70
5.2 Saran ... 71
DAFTAR PUSTAKA ... 72
DAFTAR TABÉL
kaca
2.1 Aksara Sora (Vokal Mandiri) dina aksara Sunda ... 13
2.2 Aksara Ngalagena (Konsonan) dina aksara Sunda ... 13
2.3 Angka dina aksara Sunda ... 17
2.4 KIKD Mata Pelajaran Basa jeung Sastra Sunda SMA/SMK/MA/MAK Kelas X ... 21
3.1 Jumlah Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara ... 24
3.2 Jumlah Sampel ... 24
3.3 Format Ngajén Kamampuh Nulis Aksara Sunda ... 27
4.1 Hasil Pratés Kelas Ékspérimén dina Nulis Aksara Sunda ... 35
4.2 Hasil Pascatés Kelas Ékspérimén dina Nulis Aksara Sunda ... 37
4.3 Hasil Pratés Kelas Kontrol dina Nulis Aksara Sunda ... 41
4.4 Hasil Pascatés Kelas Kontrol dina Nulis Aksara Sunda ... 43
4.5 Distribusi Frekuensi Data Pratés Kelas Ékspérimén ... 46
4.6 Chi Kuadrat Pratés Kelas Ékspérimén ... 48
4.7 Distribusi Frekuensi Data Pascatés Kelas Ékspérimén ... 50
4.8 Chi Kuadrat Pascatés Kelas Ékspérimén ... 52
4.9 Distribusi Frekuensi Data Pratés Kelas Kontrol ... 54
4.10 Chi Kuadrat Pratés Kelas Kontrol ... 56
4.11 Distribusi Frekuensi Data Pascatés Kelas Kontrol... 57
4.12 Chi Kuadrat Pratés Kelas Kontrol ... 59
4.13 Tabél Uji Gain Kelas Ékspérimén ... 63
DAFTAR DIAGRAM
kaca
4.1 Presentase Peunteun Pratés Kelas Ékspérimén ... 37
4.2 Presentase Peunteun Pascatés Kelas Ékspérimén ... 39
4.3 Presentase Peunteun Pratés Kelas Kontrol ... 42
DAFTAR LAMPIRAN
kaca
Lampiran 1 Surat Keputusan ... 74
Lampiran 2 Surat Izin Penelitian ... 76
Lampiran 3 Surat Keterangan Penelitian ... 77
Lampiran 4 Rencana Pelaksanaan Pembelajaran ... 78
Lampiran 5 Daftar Nama Siswa ... 100
Lampiran 6 Hasil Pratés ... 102
Lampiran 7 Hasil Pascatés ... 108
Lampiran 8 Foto Kegiatan ... 114
Lampiran 9 Nilai-nilai distribusi t ... 117
Lampiran 10 Nilai-nilai Chi Kuadrat ... 118
BAB I
BUBUKA
1.1 Kasang Tukang
Diajar mangrupa parobahan tingkah laku peserta didik akibat ayana interaksi antara individu jeung lingkunganna ngaliwatan pangalaman jeung latihan (Iskandarwassid & Dadang Sunendar, 2008, kc. 5). Dina pangajaran basa dipikawanoh aya opat aspék kaparigelan basa nya éta ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis. Nulis nya éta nyieun aksara atawa angka dina keretas jsté ku parantina (LBSS, 2007, kc. 498). Nurutkeun Iskandarwassid & Dadang Sunendar (2008, kc. 291), kaparigelan nulis mangrupa kaparigelan panghéséna dibandingkeun jeung tilu kaparigelan lianna.
Aksara Sunda minangka salah sahiji warisan titinggal karuhun anu kudu dimumulé jeung dipiara minangka wujud tina kabeungharan budaya. Ngamumulé aksara Sunda gé aya dina Peraturan Daérah no 5 taun 2003 ngeunaan pemeliharaan basa, sastra, jeung aksara daérah. Salian ti éta nulis aksara Sunda gé jadi matéri wajib nu aya di kelas hiji SMA/MA/SMK. Ku kituna, aksara Sunda dipiharep ngageuing siswa ngeunaan jati dirina salaku nonoman Sunda anu miboga kawajiban miara, ngajaga, ngariksa, jeung ngaraksa aksara Sunda.
Kamampuh siswa dina nulis aksara Sunda téh masih kurang hadé. Ieu hal disababkeun ku kurangna variasi dina métode pangajaran jeung guru nu nitah siswa belajar jeung ngerjakeun tugas ngeunaan aksara Sunda tina LKS.
2
Nurutkeun Smith jeung Mac Gregor (dina Suyatno, 2009, kc. 47) “Metode Kolaborasi didasarkan pada asumsi-asumsi mengenai proses belajar siswa
adalah belajar itu aktif dan konstruktif, belajar itu tergamtung pada konteks,
siswa itu beraneka latar belakang dan belajar itu bersifat sosial”. Kolaborasi
adalah ajang bertegur sapa dan bersilaturahmi ilmu pengetahuan (Alwasilah,
2013, kc. 25). Salian ti éta kolaborasi gé disebut diajar babarengan (social
learning). Dina métode kolaborasi siswa bisa silih koréksi atawa menerkeun
kasalahan-kasalahan nu ditulis ku siswa séjén. Jadi, ku cara maké ieu métode dipiharep siswa ningkatkeun deui kamampuh dina maca jeung nulis aksara Sunda.
Panalungtikan nu geus aya ngeunaan aksara Sunda jeung métode kolaborasi nya éta:
1) “Éféktifitas Média Visual dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda di Kelas X
SMK BPP Bandung Taun Ajaran 2009/2010” ku Firman Setia Budi;
2) “Éféktivitas Modél Nulis Kalimah dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda (Studi Kuasi Ékspérimén di Kelas X Mesin SMK Al-Falah Kota Bandung Taun Ajaran 2010/2011)” ku Andi Gita Lesmana;
3) “Métode Latihan pikeun Pangajaran Nulis Aksara Sunda (Studi Ékspérimén di Kelas X SMA Negeri 10 Bandung Taun Ajaran
2011-2012)” ku Dede Riza Nurjaman.
4) “Modél Pangajaran Nulis Résénsi Novel Ngagunakeun Métode kolaborasi
ka Siswa SMAN 24 Bandung Taun Ajaran 2007/2008” ku Muhammad
Reza Ardana.
3
1.2 Idéntifikasi jeung Rumusan Masalah 1.2.1 Idéntifikasi Masalah
Dumasar kasang tukang di luhur, aya sababaraha hal anu bisa diidéntifikasi pikeun ditalungtik, diantarana:
1) guru jarang ngagunakeun métode pangajaran nu matak ngirut siswa nu antukna siswa ngarasa bosen;
2) guru nu ngan saukur nitah siswa belajar jeung ngerjakeun tugas ngeunaan aksara Sunda tina LKS; jeung
3) siswa masih ngarasa hésé dina ngapalkeun, maca, jeung nulis aksara Sunda sarta maké rarangkénna.
1.2.2 Rumusan Masalah
Rumusan masalah dina panalungtikan mangrupa hiji hal anu penting. Rumusan masalah dina ieu panalungtikan ditétélakeun saperti ieu di handap.
1) Kumaha kamampuh siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara dina pangajaran nulis aksara Sunda saméméh jeung sabada ngagunakeun métode kolaborasi di kelas ékspérimén, jeung saméméh jeung sabada ngagunakeun métode ceramah di kelas kontrol?
2) Naha aya beda anu signifikan dina kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara antara kelas ékspérimén saméméh jeung sabada ngagunakeun métode kolaborasi, jeung kelas kontrol saméméh jeung sabada ngagunakeun métode ceramah?
4
1.3 Tujuan Panalungtikan 1.3.1 Tujuan Umum
Tujuan umum ieu panalungtikan nya éta pikeun nguji éféktifitas métode kolaborasi dina pangajaran maca jeung nulis aksara Sunda di SMA, sangkan bisa dijadikeun alternatif dina ngungkulan masalah nulis aksara Sunda di kalangan murid SMA.
1.3.2 Tujuan Husus
Tujuan husus dina ieu panalungtikan nya éta ngadéskripsikeun:
1) kamampuh siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara dina pangajaran nulis aksara Sunda saméméh jeung sabada ngagunakeun métode kolaborasi di kelas ékpérimén, jeung saméméh jeung sabada ngagunakeun métode ceramah di kelas kontrol;
2) bédana kamampuh nulis aksara Sunda siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara antara kelas ékspérimén saméméh jeung sabada ngagunakeun métode kolaborasi, jeung kelas kontrol saméméh jeung sabada ngagunakeun métode ceramah; jeung
3) éféktivitas métode kolaborasi dina pangajaran nulis aksara Sunda siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara.
1.4 Mangpaat Panalungtikan 1.4.1 Mangpaat Tioritis
Mangpaat tioritis dina ieu panalungtikan nya éta sangkan méré sumbangan pikeun sistem pendidikan, dina hal ieu milih métode pangajaran nu éféktif dina ngajarkeun nulis aksara Sunda.
1.4.2 Mangpaat Praktis 1) Pikeun Panalungtik
5
2) Pikeun Guru
Ngaliwatan ieu panalungtikan, guru bisa mikaweruh hiji métode pangajaran anu bisa digunakeun pikeun ngaronjatkeun kamampuh siswa dina pangajaran nulis aksara Sunda, sangkan leuwih ngirut tur nyumangetan peserta didik pikeun nulis jeung ngagunakeun aksara Sunda anu bener tur merenah.
3) Pikeun nu Maca
Hasil ieu panalungtikan dipiharep bisa ngeuyeuban wawasan jeung pangaweruh, hususna ngeunaan éféktivitas métode kolaborasi pikeun pangajaran nulis aksara Sunda.
4) Pikeun Pangajaran Basa jeung Sastra Sunda
Ngaliwatan ieu panalungtikan, pangajaran Basa jeung Sastra Sunda jadi leuwih euyeub ku sarupaning métode pangajaran anu hadé, lantaran ieu métode kauji ngaliwatan hiji panalungtikan.
1.5 Sistematika Nyusun Skripsi Bab I
Bab I mangrupa bab anu munggaran dina ieu panalungtikan. Dina ieu bab dipedar ngeunaan kasang tukang panalungtikan, idéntifikasi jeung rumusan masalah panalungtikan, tujuan diayakeunana panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung sistematika penulisan.
Bab II
Bab II mangrupa bab anu ngabahas ngeunaan tiori-tiori anu aya dina panalungtikan. Dina ieu bab dipedar leuwih jero ngeunaan tiori nulis, aksara Sunda, jeung métode kolaborasi.
Bab III
6
Salian ti éta, bab III jadi dadasar pikeun nyusun bab IV lantaran antara bab III jeung bab IV miboga pakuat-pakait anu tangtu.
Bab IV
Bab IV mangrupa bab anu ngadéskripsikeun hasil panalungtikan. Dina ieu bab diébréhkeun sagemblengna hasil tina panalungtikan anu dilaksanakeun. Hasil atawa henteuna panalungtikan bisa katitén tina ieu bab.
Bab V
BAB III
METODE PANALUNGTIKAN
3.1 Lokasi jeung Sumber Panalungtikan 3.1.1 Lokasi Panalungtikan
Ieu panalungtikan dilaksanakeun di SMAN 1 Warungkiara nu aya di Jl. Pelabuhan Ratu Km.29 Kec. Warungkiara, Kab. Sukabumi.
(Sumber: http//maps.google.com) Gambar 3.1
Denah Sakola SMAN 1 Warungkiara
3.1.2 Populasi Panalungtikan
24
Tabel 3.1
Jumlah Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara
No Kelas jeung karakteristik nu dipiboga ku éta populasi. Sampel dina ieu panalungtikan dicokot ku cara maké téhnik simple random sampling. Maksud tina simple
random sampling téh nya éta nyokot anggota sampel tina populasi nu dilakukeun
25
3.2 Desain Panalungtikan
Nurutkeun Martono (2011, kc. 131), desain panalungtikan nya éta pedaran ngeunaan rupa-rupa komponén nu rék digunakeun panalungtik sarta kagiatan nu rék dilakukeun salila prosés panalungtikan. Nurutkeun Syamsuddin & Damaianti (2011, kc. 156), desain panalungtikan ékspérimen aya opat rupa, nya éta:
pre-experimental design, true pre-experimental design, quasi pre-experimental design, jeung
eks-pos facto design.
Dina ieu panalungtikan, digunakeun true experimental design, nu wangun desainna nya éta The Randomized Pretest-Posttest Control Group Design ku cara milih dua kelompok sacara acak. Kelompok kahiji disebut kelas eksperimen, sedengkeun kelompok séjénna disebut kelas kontrol. Pencapaian perlakuan X1 ditempo ti X1 = O2-O1, sedengkeun pencapaian X2 ditempo ti X2 = O4-O3 (Syamsuddin jeung Damaianti, 2011, kc. 160).
3.3 MétodePanalungtikan
Métode panalungtikan nya éta cara ilmiah pikeun meunangkeun data kalawan tujuan jeung mangpaat nu tangtu (Sugiyono, 2012, kc. 2). Nurutkeun Syamsuddin & Damaianti (2011, kc. 4), métode panalungtikan nya eta cara ngungkulan pasualan panalungtikan nu dilaksanakeun dumasar rarancang kalawan maksud meunangkeun fakta jeung kacindekan sangkan bisa maham, medarkeun, ngaramalkeun, jeung ngadalikeun kaayaan. Jadi métode panalungtikan nya éta hiji cara pikeun maham jeung neuleuman objék nu ditalungtik.
Métodé panalungtikan nu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta métode ékspérimén murni, anu tujuan dina ieu panalungtikan nya éta nguji kaéféktifan métode kolaborasi dina pangajaran nulis aksara Sunda.
R O1 X1 O2
26
3.4 Wangenan Operasional
Judul tina ieu panalungtikan dijéntrékeun dina wangenan operasional ieu dihandap.
1) Éféktivitas
Nurutkeun Kamus Besar Basa Indonesia (KBBI) Pusat Bahasa (2008, kc. 352), éféktivitas asalna tina kecap dasar éféktif nu hartina aya éfékna (akibatna, pangaruhna), manjur atawa mujarab, meunang hasil. Jadi maksud éféktivitas dina ieu panalungtikan nya éta nguji sabaraha gedé pangaruh nu disababkeun ku ayana hiji kagiatan, pikeun mikanyaho nepi ka mana hasil anu kahontal tina kagiatan anu dilakukeun.
2) Métode Kolaborasi
Métode kolaborasi nya éta métode anu ngalibetkeun siswa pikeun silih koréksi jeung menerkeun kasalahan-kasalahan nu ditulis ku siswa séjén. Métode kolaborasi dina ieu panalungtikan nya éta métode anu digunakeun pikeun ngalarapkeun pangajaran nulis aksara Sunda.
3) Nulis Aksara Sunda
Dina ieu panalungtikan nulis aksara Sunda nya éta hasil tulisan siswa kelas X IPA 1 jeung X IPA 2 anu dibéré perlakuan ngagunakeun métode kolaborasi jeung nu teu dibéré diperlakuan di SMAN 1 Warungkiara.
Bisa dicindekkeun yén maksud tina judul “Éféktivitas Métode Kolaborasi dina Pangajaran Nulis Aksara Sunda (Studi Eksperimen Murni Ka Siswa Kelas X SMAN 1 Warungkiara Taun Ajaran 2013/2014)” nya éta pikeun nguji éféktif henteuna métode kolaborasi dina pangajaran nulis aksara Sunda.
3.5 Instrumen Panalungtikan
27
Tés anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta tés paréntah pikeun ngarobah hiji paragraf pondok tina aksara Latén kana aksara Sunda. Tés paréntahna, saperti ieu di handap.
Soal tés miboga tujuan pikeun maluruh kamampuh siswa dina nulis paragrap pondok dina aksara Sunda. Bédana antara kelas kontrol jeung kelas ékspérimen dina pratés jeung pascatés sanggeus ayana treatment métode kolaborasi di kelas ékspérimén jeung métode ceramah di kelas kontrol.
Aya sababaraha hal anu kudu diperhatikeun dina waktu ngajén hasil gawé siswa. Hal-hal anu kudu diperhatikeun téh nya éta saperti format penilaian ieu.
Tabel 3.3
Format Ngajén Kamampuh Nulis Aksara Sunda
No Aspék nu dipeunteun Skala Peunteun Jumlah
1 2 3 4 5
Robah ieu paragrap kana aksara Sunda nu bener tur merenah! Aksara Sunda
28
1 2 3 4 5 6 7 8
3 Bener henteuna rarangkén 4 Rapih henteuna nulis
aksara Sunda
1. Aspék nu dipeunteun dina bener henteuna aksara sora nya éta jumlah aksara sora nu bener dina tulisan aksara Sunda meunang siswa. Skala peunteunna:
Skala peunteun 5 = 15-17 aksara sora; Skala peunteun 4 = 12-14 aksara sora; Skala peunteun 3 = 8-11 aksara sora; Skala peunteun 2 = 4-7 aksara sora; jeung Skala peunteun 1 = 1-3 aksara sora.
2. Aspék nu dipeunteun dina bener henteuna aksara ngalagena nya éta jumlah aksara ngalagena nu bener dina tulisan aksara Sunda meunang siswa. Skala peunteunna:
Skala peunteun 5 = 136-169 aksara ngalagena; Skala peunteun 4 = 102-135 aksara ngalagena; Skala peunteun 3 = 68-101 aksara ngalagena; Skala peunteun 2 = 34-67 aksara ngalagena; jeung Skala peunteun 1 = 1-33 aksara ngalagena.
3. Aspék nu dipeunteun dina bener henteuna rarangkén nya éta jumlah rarangkén nu bener dina tulisan aksara Sunda meunang siswa. Skala peunteunna:
29
4. Aspék nu dipeunteun dina rapih henteuna nulis aksara Sunda nya éta rapih henteuna tulisan aksara Sunda meunang siswa. Skala peunteunna:
Skala peunteun 5 = rapih pisan; Skala peunteun 4 = rapih; Skala peunteun 3 = rada rapih; Skala peunteun 2 = teu rapih; jeung Skala peunteun 1 = teu rapih pisan.
3.6 Téhnik Panalungtikan
Téhnik anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta téhnik ngumpulkeun data jeung téhnik ngolah data.
3.6.1 Téhnik Ngumpulkeun Data
Téhnik anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta téhnik tés. Tés digunakeun pikeun ngumpulkeun data dina pangajaran nulis aksara Sunda ka kelas X-IPA 1 salaku kelas kontrol jeung kelas X-IPA 2 salaku kelas ékspérimén anu ngalarapkeun métode kolaborasi di SMAN 1 Warungkiara.
3.6.2 Téhnik Ngolah Data
Dina téhnik ngolah data, data nu geus dikumpulkeun téh diolah sangkan bisa ngahasilkeun kacindekan. Kagiatan ngolah data ngawengku sababaraha kagiatan, saperti ieu di handap.
a. Meunteun
Hasil pratés jeung pascatés dipariksa jeung dianalisis anu satuluyna ditabulasikeun, tujuanana pikeun mikanyaho rata-rata peunteun siswa, standar deviasi jeung varians tina masing-masing kelompok. Pikeun mikanyaho skor atahna digunakeun rumus:
p =
30
Katerangan: P = Peunteun
∑B = Peunteun anu kahontal ∑KT = Peunteun maksimal
Kategori = peunteun , siswa dianggap mampuh nulis aksara Sunda peunteun , siswa dianggap teu mampuh nulis aksara Sunda atawa teu normal, bisa digunakeun rumus Chi kuadrat (X2).
Saméméh ngagunakeun Chi kuadrat, aya léngkah nu kudu dilaksanakeun saperti ieu di handap.
(a) Néangan batas-batas interval
- Nangtukeun rentang skor kalawan rumus: r = skor pangluhurna – skor panghandapna
- Nangtukeun lobana kelas (K) ngagunakeun rumus: K = 1+ 3,3 log N (Riduwan, 2012, kc. 121) - Nangtukeun panjangna kelas (P) ngagunakeun rumus:
P =
(Riduwan, 2012, kc. 121)
(b) Nyieun tabél frekuensi
(c) Néangan rata-rata skor digunakeun rumus: ̅ = (Riduwan, 2012, kc. 122)
(d) Néangan standar deviasi ngagunakeun rumus:
SD = √ –
(Riduwan, 2012, kc. 122)
31
(f) Néangan nilai Z-score pikeun wates kelas interval digunakeun rumus: Z = ̅
(Riduwan, 2012, kc. 122)
(g) Néangan luas 0 – Z ti Tabél Kurva Normal 0 – Z ku cara ngagunakeun angka-angka pikeun batas kelas
(h) Néangan luas unggal kelas interval ku cara ngurangan angka-angka 0 – Z, nya éta angka baris kahiji dikurangan angka baris kadua, jeung saterusna (i) Néangan frékuénsi nu dipiharep (fe) ku cara ngalikeun kelas interval jeung
jumlah siswa (n)
(j) Néangan Chi Kuadrat digunakeun rumus:
= (Riduwan, 2012, kc. 124)
(k) Ngabandingkeun X2 itung jeung X2 tabel
Kategori: X2 itung ≥ X2 tabel, distribusi teu normal X2 itung X2 tabel, distribusi normal
2) Uji Homogénitas
Uji homogénitas tujuanna pikeun mikanyaho homogén atawa henteuna variansi sampel tina populasi anu sarua (Arikunto, 2010a, kc. 318). Pikeun nangtukeun homogén jeung henteuna, panalungtik ngagunakeun uji homogénitas ku cara varians panggedéna dibanding varians pangleutikna. Léngkah-léngkahna saperti ieu di handap.
(a) Nangtukeun variansi ngagunakeun rumus:
s2 =
(b) Néangan nilai Fitung tina varians panggedéna jeung varians pangleutikna
ngagunakeun rumus: Fitung =
32
(e) Nangtukeun homogén henteuna dumasar kana kritéria Fitung Ftabel variansi sampel homogén
Fitung Ftabel variansi sampel teu homogén
3) Uji Gain
Uji gain dilakukeun pikeun ngabandingkeun rata-rata peunteun pratés jeung pascatés.
4) Uji Hipotésis
Pikeun mikanyaho ayana parobahan anu signifikan atawa henteuna tina skor pratés jeung pascatés anu geus kakumpul. Aya sababaraha léngkah-léngkah anu kudu dilaksanakeun saperti ieu di handap.
(a) Ngitung rata-rata (mean)
M =
(b) Ngitung darajat kabebasab (dk), ku cara ngagunakeun rumus : dk = n – 1
(c) Ngitung jumlah kuadrat dèviasi, ku cara ngagunakeun rumus: ∑ x2
d = ∑ d2 -
(d) Ngitung t, ngagunakeun rumus:
t =
33
Uji béda dilaksanakeun sabada data diuji normalitas jeung homogénitas variansina. Nangtukeun nilai t tina tabel distribusi, maké rumus:
t = –
√
Katerangan:
M1 = Skor rata-rata pascatés kelas ékspérimén
M2 = Skor rata-rata pascatés kelas kontrol
∑X12 = Jumlah skor pascatés kelas ékspérimén
∑X22 = Jumlah skor pascatés kelas kontrol
N1=N2 = Jumlah anggota sampel
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Dumasar kana hasil panalungtikan ngeunaan métode kolaborasi dina pangajaran nulis aksara Sunda siswa kelas X SMAN 1 Warungkiara, bisa dicindekkeun saperti ieu di handap.
(1) Kamampuh nulis aksara Sunda siswa X SMAN 1 Warungkiara di kelas ékspérimén dina tés awal hasilna kurang ti KKM (KKM=70). Rata-rata kamampuh siswa nya éta 33,17, hartina siswa can mampuh nulis aksara Sunda. Dina tés ahir sabada dilaksanakeun pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun métode kolaborasi hasilna katitén geus nyugemakeun. Rata-rata kamampuh siswa nya éta 73, hartina siswa geus mampuh dina pangajaran nulis aksara Sunda. Kamampuh nulis aksara Sunda siswa X SMAN 1 Warungkiara di kelas kontrol dina tés awal rata-rata 30,97, hartina siswa can mampuh nulis aksara Sunda. Sabada ayana pangajaran ngagunakeun métode ceramah rata-rata hasilna ngaronjat, sanajan masih kurang ti KKM (KKM=70). Tina hasil tés ahir rata-rata kamampuh siswa nya éta 65,5.
(2) Aya béda anu signifikan dina kamampuh siswa kelas ékspérimén, saméméh jeung sabada dilaksanakeun pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun métode kolaborasi. Hal ieu katitén tina hasil uji hipotésis anu nuduhkeun yén titung (9,513) ttabel (2,46). Aya béda anu signifikan dina
kamampuh siswa kelas kontrol, saméméh jeung sabada dilaksanakeun pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun métode ceramah. Hal ieu katitén tina hasil uji hipotésis kelas kontrol anu nuduhkeun yén titung
(11,2) ttabel (2,46). Aya béda anu signifikan antara kamampuh ahir kelas
ékpérimén jeung kamampuh ahir kelas kontrol dina pangajaran nulis aksara Sunda. Hal ieu katitén tina hasil uji hipotésis anu nuduhkeun yén
71
(3) Dumasar kana hasil ieu panalungtikan, bisa dicindekkeun yén métode kolaborasi téh éféktif pikeun dilarapkeun dina pangajaran nulis aksara Sunda.
5.2 Saran
Sabada diayakeun panalungtikan ngeunaan pangajaran nulis aksara Sunda ngagunakeun métode kolaborasi, aya sababaraha saran tina ieu panalungtikan, di antarana:
(1) Métode kolaborasi bisa dijadikeun salah sahiji alternatif pikeun guru dina pangajaran nulis aksara Sunda;
(2) Ayana panalungtikan ngeunaan métode kolaborasi dina matéri pangajaran lianna enggoning leuwih ngabuktikeun kaéféktifan éta métode pangajaran; (3) Guru kudu leuwih bisa milih stratégi diajar anu leuwih cocog jeung leuwih
ngirut siswana; jeung
DAPTAR PUSTAKA
Alwasilah, C & Senny, S. A. (2013). Pokoknya Menulis (Cara Baru! Menulis
dengan Metode Kolaborasi). Bandung: Kiblat.
Arikunto, S. (2010a). Manajemen Penelitian. Jakarta: Rineka Cipta.
. (2010b). Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.
Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian Disdik Jabar. (2013).
Kurikulum 2013 Kompetensi Inti dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran
Bahasa Sunda SMA/SMK/MA. Bandung: Dinas Pendidkan Jabar.
Departemen Pendidikan Nasional. (2008). Kamus Besar Bahasa Indonesia Pusat
Bahasa. Jakarta: PT. Gramedia Pustaka Utama.
Iskandarwassid, & Sunendar, D. (2008). Strategi Pembelajaran Bahasa. Bandung: Remaja Rosdakarya.
Komariah, K. (2011). Pembelajaran Kontekstual (Konsep dan Aplikasi). Bandung: Refika Aditama.
LBSS. (2007). Kamus Umum Basa Sunda. Bandung: Geger Sunten.
Martono, N. (2011). Metode Penelitian Kuantitatif (Analisis Isi dan Analisis Data
Sekunder). Jakarta: PT. Rajagrafindo Persada.
Nurjanah, N. (2008). Tiori Nulis. Bandung: JPBD Universitas Pendidikan Indonesia Press.
Riduwan. (2012). Belajar Mudah Penelitian untuk Guru-Karyawan dan Peneliti
Pemula. Bandung: Alfabeta.
Sudijono, A. (2009). Pengantar Evaluasi Pendidikan. Jakarta: Rajawali Press. Sugiyono. (2012). Metode Penelitian Kuantitatif, Kualitatif, dan R&D. Bandung:
Alfabeta.
Suryani, E. (2011). Kamahéran jeung Kaparigelan Aksara Sunda. Bogor: Ghalia Indonesia.
73
Syamsuddin, & Damaianti, V. S. (2011). Metode Penelitian Pendidikan Bahasa. Bandung: Rosdakarya.
Tarigan, H. G. (2008). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa Bandung.
Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah. Bandung: UPI Press.
