leksioni 8
leksioni ne web
Tema 7 (b)
Doc.Dr. Irma Tabaku
Taksat dhe qeveria
A e keni dëgjuar thënien
“
Dy gjërat e vetme për të cilat
mund të jemi të sigurtë janë
vdekja dhe taksat
?”
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Taksat dhe qeveria
Për të funksionuar qeverisë i
nevojiten taksat dhe
gjithashtu tregu ka nevojë
për qeverinë
3
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Taksat dhe qeveria
Masa e taksës që duhet të
paguajmë varet nga lloji i
mallit dhe i
shërbimit që qeveria siguron
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Taksat dhe qeveria
Sa më shume mallra dhe
shërbime të kemi të ofruara
nga qeveria, aq më tepër
taksa do të na duhet të
paguajmë.
5
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Taksat dhe qeveria
Taksat mund jenë të ulta,
nëse qeveria e ul prezencën
e saj në treg, ose mund të
jenë të larta kur qeveria luan
një rol të madh në ekonomi.
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Kostot dhe përfitimet prej
taksave?
Përfitimet do të ishin dobitë që shoqëria do të merrte prej mallrave dhe shërbimeve të ofruara prej qeverisë, nëse ato përmbushin gjashtë rolet në një
ekonomi tregu
7
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Përfitimet prej taksave
•
Sigurimin e institucioneve dhe
rregullave të stabilizuara të
tregut
•
Nxitjen e konkurencës
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Përfitimet prej taksave
•
Sigurimin e stabilitetit dhe të një
rritjeje të qëndrueshme
ekonomike
•
Sigurimin e të mirave publike
•
Rregullimin e tregut në raste të
nevojshme.
9D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Kostot e taksës
•
Kosto e drejtpërdrejtë
•
Humbja e tepricës së prodhuesit
dhe të konsumatorit
•
Kosto e administrimit të taksave.
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Kostot e taksës
11 D r. D oc . I rm a T ab ak u 11 O 1 Çe K S Ç S e O 2 S`e Çk Ç o t A B D E C F Pa ndërhyrjeTk = A+B+C Tp= D+E+F
Me taksë
T`k = A T`p=D
Të ardhurat nga taksa=B+E
Personi që fizikisht e
paguan taksën, gjthsesi,
nuk është
domosdoshmërisht ai mbi
të cilin rëndon taksa.
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Mbi cilin rëndon
taksa?
13
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Ai mbi të cilin do të rëndojë
taksa varet nga aftësia që
do të ketë për të modifikuar
sjelljen në varësi të taksës
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Kemi folur për elasticitetin si
masë reagueshmërie ndaj
ndryshimeve që ndodhin në
treg.
15
15
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Masa e taksës që do të paguajë
sejcili do të varet nga
elasticiteti i kurbave përkatëse.
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Do të paguaj pjesën më
të madhe të taksës ai që
ka kurbën më inelastike.
17
17
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Elasticiteti dhe Taksa
Pjesa e taksës që paguan konsumatori
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Ç
K O
O1
Ço Çe Çk
Pjesa e taksës që paguan ofruesi
Të ardhurat nga taksat që i shkojnë qeverisë
Elasticiteti dhe Taksa
Pjesa e taksës që paguan konsumatori 19 D r. D oc . I rm a T ab ak u S Ç K O O1 Ço Çe
Çk Pjesa e taksës që paguan
ofruesi
Se S`e
Të ardhurat nga taksat që i shkojnë qeverisë
Të ardhurat nga taksat që i shkojnë qeverisë
Elasticiteti dhe Taksa
Të gjithë taksën e paguan konsumatori
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Ç
K
O
O1
Ço=Çe
Çk Pjesa e taksës që
paguan ofruesi = 0
Të ardhurat nga taksat që i shkojnë qeverisë
Të ardhurat nga taksat që i shkojnë qeverisë prej
Krahasimi i çmimit dysheme dhe taksës
Në ekuilibër Tk = A+B+C Tp = D+E
Me çmim dysheme Sk< So
21
ÇD
Sk So
A B D O Çe Ç K E C
Do të tregëtohet Sk Tk = A
Tp= B+D
Humbja Neto = C+E
O2 S`e Çk Ço t A B D E C F Pa ndërhyrje Tk = A+B+C Tp= D+E+F Me taksë
T`k = A T`p=D
Të ardhurat nga t =B+E Humbje Neto =C+F
Nga se varet
masa e humbjes
neto?
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Humbja Neto
23
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
23 S
Ç
K elastike
O
O1
Ço Çe Çk
Humbja Neto
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Ç
K
O
O1
25 D r. D oc . I rm a T ab ak u 25
Nuk ka Humbje Neto D r. D oc . I rm a T ab ak u 25 25 S Ç
K plotësisht inelastike
O
O1
Çe= Ço Çk
Taksimi i Kërkesës plotësisht
inelastike
27 27 27 D r. D oc . I rm a T ab ak uNuk ka Humbje Neto
S Ç K plotësisht inelastike
O
Çe Çk
Se S`e =
t
K` =
= Ço
= Ço = Çk
Taksimi i Kërkesës
plotësisht elastike
D r. D oc . I rm a T ab ak u ÇK plotësisht elastike
O Çe t K` t
TP
Çe TP`TK = 0
Humbje Neto
Taksimi i Ofertes plotësisht
inelastike
29 29 D r. D oc . I rm a T ab ak uNuk ka Humbje Neto
S Ç O plotësisht inelastike
K Çe= Çk
Se S`e =
t O` = Ço
TK
TP
TP`
TK`
= Ço = Çk
Taksimi i Ofertes
plotësisht elastike
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Ç
O plotësisht elastike
Çe
t
O`
t
TP=0
Çe
TK TK`
H. N
Madhësia e Humbjes
Neto dhe të
ardhurave nga Taksa
31
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Madhësia e Humbjes
Neto dhe e të
ardhurave nga Taksa
rritet me rritjen e
taksës.
33
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Elasticiteti i Ofertes ne
lidhje me cmimin
Te ardhurat qeveritare
Zvogelim i konsumit
Pjesa e takses paguar prej konsumatorit
Pjesa e takses paguar prej
ofruesit
E=∞ Minimale Maksimal 100 % 0%
E > 1 Bien E madhe Me shume se
50% Me pak se50 %
E < 1 Rriten Minimale Me pak se
Por …..
Nëse Taksa rritet
shumë e ardhura nga
Taksat fillojnë të bien
sepse njerëzit nuk
shesin dhe blejnë më .
35
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Kurba Lafer
tregon lidhjen mes
masës së taksës dhe
të ardhurrave nga
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
Kurba lafer ilustron konceptin e
elasticitetit te te ardhurave te
taksueshme.
Te ardhurat e taksueshme do te
ndryshojne ne pergjigje te
normes se taksimit.
37
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Sipas kesaj kurbe, nuk do te
meret asnje e ardhur nga
taksat per normat ekstreme te
tyre , 0% dhe 100%.
39
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
39 39
Të ardhurat nga taksa
0% Masa e taksës 100%
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u
Pyetje?
41
D
r.
D
oc
. I
rm
a
T
ab
ak
u