TOKSISITAS TEPUNG BlJl BUTUN
(Barringtonia asiatica
-
-
Kurz)
PADA BERBAGAI SALINITAS TERHADAP
JUVENILE UDANG
W
INDU
(Penaeus monodon Fab.)
DAN UDANG API-API
(Metapenaeus monoceros Fab.)
- .KARYA IlMlAN
o l e h
S A F W I N
C.
18 1506 I N S T I T U T P E R T A N I A N BOGOR F A K U L T A S PERIKANANJURUSAN MANAJEMEN SUMBERDAYA PERAIRAM
RINGKASAN
SAPWIN (C 18 1 5 0 6 ) . T o k s i s i t a s Tepung B i j i Butun
( B a r r i n g t o n i a a s i a t i c a Kurz) pada B e r b a g a i S a l i n i t a s Terha- , .
d a p J u v e n i l e Udang Windu (~ena.e';s m'o%ihri FSW.') 'da; Udang,
!
.
-
-.:. -
a . <:.':---
I * .Api-api ( M e t a ~ e n a e u s monoceros Fab. ), . ( D i . bawah bimbinganWi
.
.I ;.2.,*YC\I r :
Ismudi Muchsin s e b a g a i k e t u a ,
'M.
S&rzf J$itkns-&tin. *I
, P
-
: ! i $s*.+8,b?-- '.. . . . .,...
c*%:p : Omon D j u n a e d i s e b a g a i anggota1.-
....
-,- *.
,"_..
-.
.--..
.-..,..
. ',, T u j u a n p e n e l i t i a n i n i a d a l a h u n t u k mengetahui t o k s i s i - t a s t e p u n g b i j i b u t u n ( B a r r i n g t o n i a a s i a t i c a Kurz) pada b e r - b a g a i s a l i n i t a s t e r h a d a p j u v e n i l e udang windu ( P e n a e u smonodon Fab.) dan udang a p i - a p i (Metapenaeus monoceros Fab.) d i Laieoratorium Ilmu-ilmu K e l a u t a n Ancol, J a k a r t a , b e r l a n g -
s u n g s e l a m a t i g a b u l a n , mulai 1 Oktober sampai dengan
31
Desember1985.
Sebelum p e n e l i t i a n d i l a k u k a n , udang u j i d i a k l i m a t i s a s i
s e l a m a dua minggu d i dalam k o n d i s i l a b o r a t o r i u m . P e n e l i t i -
a n d i l a k s a n a k a n dalam t i g a t a h a p y a i t u 1 ) penentuan k i s a r a n
k o n s e n t r a s i k r i t i s ; 2 ) penentuan p e r s i s t e n s i t o k s i s i t a s Ce-
pung b i j i b u t u n ; dan
3 )
penentuan t o k s i s i t a s t e p u n g b i j i . b u -t u n pada b e r b a g a i s a l i n i t a s . E a s i l d a r i k o n s e n t r a s i k r i t i s d i p e r g u n a k a n u n t u k me- n e n t u k a n p e r s i s t e n s i dan t o k s i s i t a s t e p u n g h i j i b u t u n pada b e r b a g a i s a l i n i t a s . S a l i n i t a s yang d i p e r g u n a k a n u n t u k pe- n e n t u a n t o k s i s i t a s a d a l a h
5,
1 0 ,15,
20, 25, 3 0 ,35
dan 40 p e r m i l .Rancangan yang d i p e r g u n a k a n a d a l a k Rancangan Acak Lengkap (RAL) yang t e r d i r i a t a s dua f a k t o r ( k o n s e n t r a s i
t e p u n g b i j i b u t u n dan s a l i n i t a s ) dengan t i g a k a l i u l a n g a n . N i l a i k o n s e n t r a s i k r i t i s u n t u k masing-masing udang u j i b e r b e d a , b e r t u r u t - t u r u t u n t u k j u v e n i l e udang windu am-
bang a t a s dan ambang bawahnya s e b e s a r
1 , 5
g / l dan 0 , 1 5 g / l .Sedangkan u n t u k udang a p i - a p i 2,000 g / l dan 0,200 g / l .
Model p e l u r u k a n t o k s i s i t a s t e p u n g b i j i b u t u n j u v e n i l e
udang windu d a n udang a p i - a p i a d a l a h e k s p o n e n s i a l . N i l a i
p e r s i s t e n s i t e p u n g b i j i b u t u n u n t u k masing-masing udang u j i t i d a k sama, dimana u n t u k j u v e n i l e udang windu waktu p a r u h
t e p u n g b i j i b u t u n s e b e s a r
31
jam30
menit d a n u n t u k udanga p i - a p i s e b e b e s a r
35
j a m 3 0 menit.T o k s i s i t a s t e p u n g b i j i b u t u n meningkat dengan mening-
k a t n y a s a l i n i t a s . Udang a p i - a p i mempunyai daya t a h a n yang
b e s a r d i b a n d i n g k a n daya t a h a n j u v e n i l e udang windu t e r h a d a p r a c u n ( s a p o n i n ) b i j i butun.
Pada j u v e n i l e udang windu, pengaruh s a l i n i t a s t e r h a d a p k e m a t i a n a d a l a h l i n i e r pada k o n s e n t r a s i t e p u n g b i j i b u t u n 0,2202 dan 0 , 4 7 4 3 g / l , s e d a n g k a n pada k o n s e n t r a s i 1 , 4 9 9 9 g / l
pengaruh s a l i n i t a s t i d a k n y a t a . Untuk udang a p i - a p i , penga-
r u h s a l i n i t a s t e r h a d a p k e m a t i a n t i d a k n y a t a pada k o n s e n t r a -
s i
t e p u n g L i j i 'mutun 0,2936; 0 , 6 3 2 5 d a n 1 , 9 9 9 g / l . Sedang- k a n f a k t o r k o n s e n t r a s i t e p u n g b i j i b u t u n d a n s a l i n i t a s mem- p u n y a i hubungan yang n y a t a dalam menentukan k e m a t i a n j u v e n i - l e udang windu.R a s i l pengukuran k w a l i t a s a i r s e p e r t i suhu, pH d a n
o k s i g e n t e r l a r u t dalam media u j i masih b e r a d a dalam b a t a s k e l a y a k a n u n t u k h i d u p udang u j i .
TOKSISITAS TEPUNG B I J I BUTUN ( B a r r i n g t o n i a a s i a t i c a Kurz) PADA BERBAGAI SALINITAS TERHADAP
JUVENILE UDANG WINDU ( P e n a e u s monodon Fab.)
DAN UDANG API-API (Metapenaeus monoceros Fab.)
KARYA ILMIAH S e b a g a i S a l a h S a t u S y a r a t u n t u k Memperoleh G e l a r S a r j a n a pada F a k u l t a s P e r i k a n a n I n s t i t u t P e r t a n i a n Rogor Oleh: S A F W I N C.
18
1506 Mengetahui : Menyetujui :. P a n i t i a P e n d i d i k a n , Dosen Pembimbing, T a n g g a l L u l u s : 22 J u l i 1 9 8 6 Anggot aRIWAYAT HIDUP
P e n u l i s d i l a h i r k a n pada t a n g g a l 2 7 Agustus t a h u n 1 9 6 2
d i N a t a l , Kabupaten T a p a n u l i S e l a t a n , Sumatera U t a r a . Penu-
l i s a d a l a h anak keempat d a r i empat b e r s a u d a r a , d a r i ayah bernama Asmuddin dan i b u bernama Munirah.
Pada t a h u n
1974
p e n u l i s l u l u s d a r i S e k o l a h D a s a rN e g e r i N a t a l ; t a h u n 1 9 7 7 l u l u s d a r i S e k o l a k Menengak
Pertama N e g e r i N a t a l ; d a n t a h u n
1981
l u l u s d a r i S e k o l a kMenengak Atas Negeri I Padang Sidimpuan.
P e n u l i s d i t e r i m a s e b a g a i mahasiswa I n s t i t u t P e r t a n i a n
Bogor m e l a l u i j a l u r Proyek P e r i n t i s I1 pada t a h u n
1981,
d a npada t a h u n 1982 p e n u l i s d i t e r i m a d i F a k u l t a s P e r i k a n a n , d a n memilih b i d a n g k e a k l i a n Manajemen Sumberdaya P e r a i r a n .
KAT A PENGANT AR
S a l a h s a t u penyebab menurunnya p r o d u k s i tambak a d a l a h p r e d a t o r - p r e d a t o r dan k o m p e t i t o r d a r i j e n i s i k a n t e r t e n t u
yang masuk k e dalam tambak. S e l a i n i t u k a r e n a masik t e r b a -
t a s n y a pemakaian pes$isida s e b a g a i bahan pemberantas kama
o l e h p e t a n i tambak, maka d i l a k u k a n s e r a n g k a i a n percobaan t o k s i s i t a s t e p u n g b i j i b u t u n ( B a r r i n g t o n i a a s i a t i c a Kurz) pada b e r b a g a i s a l i n i t a s t e r k a d a p j u v e n i l e udang windu
(Penaeus monodon Fab.) dan udang a p i - a p i ( M e t a ~ e n a e u s moaoceros Fab.) d i L a b o r a t o r i u m Ilmu-ilmu K e l a u t a n Ancol, J a k a r t a dan h a s i l n y a d i t u a n g k a n dalam l a p o r a n i n i .
P e n e l i t i a n i n i merupakan t a k a p awal mengenai pemanfa-
a t a n t e p u n g b i j i b u t u n dalam r a n g k a p e n g e l o l a a n yang t e r - a r a h dan t e r p a d u , budidaya u d a r g d i tambak monokultur.
Pada kesempatan i n i p e n u l i s i n g i n asnyampaikan t e r i m a
k a s i k kepada Bapak D r Ir Ismudi Muchsin, Bapak Ir Muhammad
S j a r i f Hitam dan Bapak Ir Omon D j u n a e d i , s e b a g a i d o s e n pem-
bimbing ynng t e l a h banyak meluangkan waktunya u n t u k membe- r i k a n pengarahan, bimbingan s e l a m a p e n e l i t i a n dan p e n u l i - s a n l a p o r a n .
Pada kesempatan i n i d i s a m p a i k a n ucapan t e r i m a k a s i k kepada proyek " E r a d i k a s i I k a n Buas Pemangsa Udang d i Tambak
I n t e n s i f i k a s i t t dan Proyek Pengembangan I l m u dan T e k n o l o g i
Nomor 4 1 / ~ 1 ~ / ~ ~ ~ ~ / 4 0 8 / 1 9 8 3 , D i r e k t o r a t Pembinaan P e n e l i t i a n
dan Penpabdian pada Masyarakat, D i r e k t o r a t J e n d e r a l P e n d i - d i k a n T i n g g i , Depertemen P e n d i d i k a n d a n Kebudayaan a t a s
bantuannya b e r u p a b i a y a selama p e n u l i s melakukan p e n e l i t i a n s a n p a i s e l e s a i p e n u l k s a n l a p o r a n .
Ucapan t e r i m a k a s i h yang k h u s u s b u a t i b u , kakak-kakak d a n s a n a k s a u d a r a yang banyak memberikan dorongan s e r t a s e - mangat, d o 1 a d a n k a s i h sayang s e l a n a p e n u l i s menempuh pen- d i d i k a n .
Ucapan t e r i m a k a s i k d i t u j u k a n kepada penanggung jawab L a b o r a t o r i u m Ilmu-ilmu K e l a u t a n yang t e l a h memberikan kesem-
p a t a n kepada p e n u l i s melaksanakan p e n e l i t i a n . S e r t a b u a t
r e k a n - r e k a n Hasan dan Harun yang t e l a h banyak membantu me- mecakkan masalak b a i k pada waktu p e n e l i t i a n maupun dalam p e n u l i s a n .
Ucapan t e r i m a k a s i h kepada semua s t a f s e r t a pegawai
F a k u l t a s P e r i k a n a n IPB yang t e l a k banyak membantu dalam pe-
n y e l e s a i a n l a p o r a n i n i .
Ucapan s e n a d a d i s a m p a i k a n kepada K'eluarga I n t a n
15;
Ir I s t i q l a l , Ir Edyson, Ir I n d r a Soekerman, Ir N a s r u l Ch.,
I r w a n t o , Rusdi, H a r r y dan S y a k r u l yang dengan c a r a n y a ma-
s i n g - m a s i n g t e l a k memberikan b a n t u a n dalam p e n y e l e s a i a n l a -
p o r a n i n i .
P e n u l i s menyadari t u l i s a n i n i masik mempunyai k e k u r a -
ngan-kekurangaa dan jauh d a r i sempurna. Walaupun demikian,
semoga h a s i l yang d i t u a n g k a n dalam l a p o r a n i n i b e r m a n f a a t b a g i mereka yang memerlukannya.
Bogor, J u l i 1986