• Tidak ada hasil yang ditemukan

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA"

Copied!
10
0
0

Teks penuh

(1)

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA

SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi1, I. K. Paramarta2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Singaraja, Indonesia

e-mail: yuniharsih@yahoo.com ,nengah_suandi@yahoo.co.id, ketutgembel@gmail.co.id}@undiksha.ac.id

KUUB

Tetilikan puniki matetujon nlatarang indik (1) kewagedan ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilinggalan (2) pikobet sisia rikalaning ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga. Populasi ring tetilikan puniki merupa makesami sisia kelas X SMA Negeri Banjar antuk akehnyane 253 sisia. Tetilikan puniki nganggen sampel sane kaambil nganggen kalih teknik sampling sekadi proposional sampling lan random sampling antuk akehnyane 63 sisia. Duaning asapunika, data sane kabuatang kapupulang nganggen kramaning tes miwah kramaning saduwicara. Data-data inucap katureksa nganggenanalisisstatistik deskriptif. Pikolih tetilikan puniki nyinahangyening kewagedan ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga wenten ring predikat kirang antuk rata-rata 54,71 santukan saking 63 sisia wantah wenten 2 (3,2%) sisia ngamolihang nilai sedeng lan malih 61 (96,8%) sisia ngamolihang nilai kirang. Parindikan inucap kakranayang antuk kalih faktor inggih punika faktor internal sekadi para sisia mayus mlajahang wangun dasar lan artos kruna dwilingga, akeh sisia sane nenten madue manah mlajahin peplajahan wangun dasar lan artos kruna dwilingga. Selanturnyane, wit saking faktor eksternal sekadi kahanan kelas sane biyut lan guru sane nenten nganggen media peplajahan rikalaning ngajahin wangun dasar lan artos kruna dwilinggalan guru sane ngajahin nenten saking tamatan basa Bali nanging medasar saking tamatan Agama. Malarapan saking pikolih tetilik punika nyihnayang sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar kewagedannyane kari kirang lan patut kauratiang malih peplajahan basa Balinyane sumangdane prasida ngamolihang nilai sane becik.

(2)

ABSTRACT

This study is aimed to explain about (1) the ability to understand wake up the baseand the meaning of words, (2) the difficulties of students in understanding wake up the baseand the meaning of wordsThe population of the study was all the students in grade X in SMA Negeri 2 Banjar academic year 2015/2016 which was consisted of 253 students. There were two types of technique sampling in this study, there were proportional sampling and random sampling with the numbers of the sample were 63 students. The data were collected through test, observation, interview method. The data were analyzed through descriptive statistics analysis.The result of the study shows that the ability of wake up the base and the meaning of words of students in grade X in SMA Negeri 2 Banjar academic year 2015/2016 was still in low predicate with 54,71 average points. This result was shown by the result of the students’ test, that from 63 students only 2 (3.2%) students that achieved medium level achievement point and 61 (96.8%) students who achieved low level achievement point. This was caused by two factors, the first one was internal factor such as the low desire of the students in learning Balinese Language subject. The other factor was external factor such as the classroom environment and the teacher who didn’t use much media in teaching wake up the baseand the meaning of words, the background of the teacher also influenced, the teacher wasn’t form Balinese Language subject but actually teachers from religion teacher. Based on the finding of this study, it can be concluded that the students’ understanding in Grade X SMA Negeri 2 Banjar about wake up the baseand the meaning of wordsstill on low level and need to be address as serious issue to improve the achievement of the students in Balinese Language Subject

Keywords : wake basic , meaning of words

PURWAKA

Lumrahnyane ring peplajahan basa Bali sisia nenten wantah resep tekening sistem basa, nanging prasida masih mebebosan basa Bali sane manut teken tata titinyane. Parindikan puniki prasida katelatarang ring kompetensi dasar sekadi mirengang, mabebosan, ngewacen, lan nyurat (Tarigan,1990:1).Makasami ketramplan punika madue paiketan sane becik lan nenten prasida kapalasang. Silih tunggil materi sane kaajahin ring kompetensi inucap nenten lian wantah kruna. Pikobet ngenenin indik kruna inggih punika wangun basa sane pinih utama patut karesepan olih sisia,

mawinan rikalaning mebebaosan lisan utawi sesuratan kruna marupa wangun utama sane patut kaangen mebebaosan. Manut Arnawa (2008:66) kruna inggih punika wangun gramatikal sane marupa morfem bebas utawi campuhan morfem sane prasida kabaosan sekadi wangun bebas sane nenten kaiket (berdiri sendiri).

Ring widya basa (linguistik) pikobet ngenenin indik kruna tatas katelatarang ring kajian morfologi. Morfologi marupa widya ngenenin indik tata wangun kruna lan pawangunan kruna (Chaer,2008:7). Pulah-palih pawangunan kruna inggih punika saking wangun dasar sane

(3)

ngamolihang wewehan (afiks) lanproses afiksasi, proses reduplikasi, proses komposisi lan proses konversi (Chaer, 2008:25-27). Wangun dasar inggih punika wangun sane ngamolihang proses morfologi (Chaer, 2008:25). Wangun dasar puniki wenten sane marupa morfem tunggal, nanging taler prasida marupa gebogan morfem. Imbanyane ring kruna magae sane kawangun antuk morfem ma- lanmorfem gae punika mawinan mofemgae kawastanin wangun dasar saking kruna magae. Ring kruna dwilingga cenik-cenik wangun dasarnyane inggih punika cenik, ring kruna dwilinggamajejer-jejer wangun dasarnyane ingih punika majejer, lan ring kruna dwilinggamajaran-jaranan wangun dasarnyane inggih punika majaranan. Santukan kadi punika, wangun dasar marupa wangun sane sampun dados dasar ring sajeroning pulah-palih morfologi sane prasida marupa morfem tunggallan prasida malih marupa wangun polimofemis.

Wit saking tetilikan panilik kari akeh sisia sane durung resep tekening wangun dasar padwilinggaan sane mawangun dasar saking akah monomorfemis utawi saking turunan polimorfemis lan sisia nenten resep ngenenin indik wangun dasar lan wangun awal, akeh sisia sane maosang yening wangun awal (akar kata) punika pateh sekadi wangun dasar. Peplajahan wangun dasar padwilinggaan puniki pinih sarat kalaksanayang santukan saking mlajahin wangun dasar prasida ngranayang sisia dangan ngresepang teges gramatikal kruna sane ngemolihang proses padwilinggan, yening sisia sampun resep sareng artos gramatikal, sisia sayan dangan nyantenan wangun dasar sane marupa akah kruna utawi wangun kompleks ring sajeroning mabebaosan utawi sesuratan (bahasa lisan dan tulis), taler kewagedan puniki pacang ngaenang sisia sayan dangan ngresepan tata papineh sisia rikalaning mabebaosan

sareng sawitra, rerama utawi karma banjar.

Ring peplajahan basa (linguistik), wenten petang aspek sane patut karesepin punika mawinan tetilikan puniki madue tetujon mangdane para sisia pasida ngresepang silih tunggil kajian saking linguistik inggih punika morfologi sane katureksain saking peplajahan wangun dasar padwilinggaan taler peplajahan wangun dasar lan teges kruna dwilingga matetujon antuk ngajahin sisia ring sejeroning nelebin widia ngenenin indik kruna sane madue kawigunan sane patut ring sajeroning saling suluh atur uning (mebebaosan utawi sesuratan).

Sampun naenan kalaksanayang tetilikan asoroh sane kalaksanayang olih Ni Kadek Linda Sri Wahyuni sane mamurda ‘‘Pemahaman Bangun Dasar Kata Berreduplikasi oleh Siswa Kelas X SMK Kesehatan Wira Medika Denpasa Tahun Pelajaran 2013/2014” Ring tetilikan puniki teori sane katelatarang inggih punika teori morfologi, morfem, kruna, reduplikasi, wangun dasar reuplikasi. Kramaning sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika (1) kramaning nyantenan jejering tetilikan sane nganggen sampel tetilikan, (2) kramaning pendekatan jejeing tetilikan nganggen kramaning empiris, (3) kramaning mupulang data sane kaanggen inggih punika kramaning tes, kramaning kuisioner, lan kamaning sauwicara. Tetilikan puniki madue kaiwangan inggih punika nenten nyelehin artos kruna sane mapaiketan sareng wangun dasar lan pitaken sane wenten ring tes sane kaanggen nilikin kewagedan sisia wenten sane lempas sareng teori. Nanging taler tetilikan puniki madue parindikan sane pateh inggih punika pateh nilikin indik kajian morfologi inggih punika wangun dasar dwilingga.

Wit saking dadalan pikobet baduur, pikobet sane pacang katelatarang ring tetilikan puniki inggih punika sekadi ring sor. (1) Sapunapi kawagedan ngresepin

(4)

wangun dasar kruna lan artos kruna dwilingga(kata ulang) sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar warsa 2015/2016? (2) Pikobet napi sane kapanggihin sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar rikalaning gresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga(kata ulang)?

Wit saking bantang pikobet baduur, punika mawinan tetujon tetilikan puniki inggih punika (1) antuk nguningayang kawagedan ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga(kata ulang) sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar (2) antuk nguningayang pikobet napi sane kapolihang sisia kelas X SMA Negeri 2 warsa 2015/2016 Banjar rikalaning ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga(kata ulang)

Wenten kalih kawigunan sane prasida kapolihang ring sajeroning tetilikan puniki. Kapertama, kawigunan pamucuk inggih punika antuk ngukuhang panglimbak teori-teori sane madue paiketan sareng pawangun kruna basa Bali. Kaping kalih, kawigunan panglimbak luiripunMajeng ring sisia, prasida ngicenin kaweruhan pamalajahan sane anyar ritatkala nglaksanayang kekaryan sekadi

berkolaborasi antuk ngemolihang pikolih

saking peplajahan sane becik, majeng ring guru, pikolih saking tetilikan puniki prasida kadadosan feed-back ring sajeroning milih kramaning, model lan strategi sane patut ritatkala ngajahin materi ngenenin indik wangun dasar kruna dwilingga puniki, majeng ring panglimbak kurikulum, pikolih saking tetilikan puniki prasida kadadosan acuan ring sajeroning ngaryanang materi lan ngamong galah peplajahan kususnyane peplajahan basa Bali, majeng ring panilik, antuk kawentenan tetilikan puniki, prasida kaanggen panuntun majeng ring panilik pinaka calon guru lan ngajahin sisia ngenenin indik wangun dasar lan artos kruna dwilingga.

KRAMANING TETILIKAN

Tetilikan puniki ngeranjing ring tetilikan evaluatif santukan ring tetilikan puniki ngrereh pikolih peplajahan sisia lan pikobet-pikobet sisiasane kamargiang antuk ngicenin evaluasi majeng ring sisia lan pikolih saking evaluasi punika kaanggen pemineh utawi rekomendasi lan pangrencana pogram sane sampun kajantenang. Data sane kapolihang ring tetilikan puniki pacang kaolah nganggen kramaning analisis statistik deskriptif

Populasi sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika populasi sane homogen. Punika kabaosang homogen santukan makasami unsur saking populasi sane katilikin madue sifat-sifat sane pateh utawi nenten wenten pabinaan saking kelas kognitif sisia. Populasi ring tetilikan puniki inggih punika makasami sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar warsa 2015/2016 sane akehnyane 253 sisia. Pigum puniki kaepah dados 8 kelas, luirnyane X1 akehnyane 32 sisia, X2 akehnyane 32 sisia, X3 akehnyane 32 sisia, X4 akehnyane 33 sisia, X5 akehnyane 32 sisia, X6 akehnyane 32 sisia, X7 akehnyane 31 sisia lan X8 akehnyane 29 sisia.

Arikunto (1993:107) maosang yening jejering tetilikan akehnyane kirang saking 100 jadma, punika patut makasami katilikin, santukan kadi punika tetilikannyane kawastanin tetilikan populasi. Nanging yening jejeringnyane ageng prasida kaambil saking 10-15% utawi 20-25%. Manut papineh baduur, mawinan populasi punika akeh dadosnyane sampel sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika 25% saking populasi, wewilangannyane nggih punika 25/100 x 253= 63,2 kabulatang dados 63 sisia.

Ring tetilikan puniki rikalaning ngambil sampel ring makasami populasi nganggen kalih teknik sampling inggih punika proposional samplinglanrandom sampling.

(5)

Tabel 3.2 Akehnyane Sampel ring Soang-Soang Kelas.

No Kelas Akehnyane Sampel

X1 8 sisia X2 8 sisia X3 8 sisia X4 8 sisia X5 8 sisia X6 8 sisia X7 8 sisia X8 7 sisia Akehnyane 63 Sisia

Random sampling inggih punika silih tunggil cara antuk ngemolihang anga sampel ring makasami populasi sane langkar kalaksanayang (dilaksanakan secara acak) , nanging tetep ngicenin galah majeng ring makasami populasi sumangdane prasida kajudi.

Ngenenin indik tata cara nglaksanayang undian prasida kacingak sekadi (1) Nyiagaayang gulungan kerta alit sane akehnyane pateh sekadi akeh populasi sane wenten ring sampel. (2) Makasami gulungan kertas kaaturin wastan sane manut sareng akehnyane daftar wastan jadma ring makasami kelas. (3) Gulungan kertas punika kagenahang ring kotak sane sampun kagenahang ring makasami kelas. (4) Makasami kotak sane sampun kadagingin gulungan kertas punika kakocok ring arep sisia. (5) Selanturnyane gulungan kertas punika kamedalang sane kapertama kelas X 1 sane akehnyane 8 sisia, sane selanturnyane kelas X 2 sane akehnyane 8 sisia, kelas X 3 sane akehnyane 8 sisia, kelas X 4 sane akehnyane 8 sisia, kelas X 5 sane akehnyane 8 sisisa, kelas X 6 sane akehnyane 8 sisia, kelas X 7 sane akehnyane 8 sisia lan pamuputnyane kelas X 8 sane akehnyane 7 sisia.

Makasami wastan sane kamedalang kadaftarin lan kadadosan sampel tetilikan.

Tetilikan puniki nganggen 3 piranti inggih punika a) lembar tes kaanggen mupulang data ngenenin indik kawagedan utawi pikolih saking paplajahan wangun dasar kruna dwilingga. Piranti sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika priranti tes objektif pilihan ganda., b) panuntun saduwicara kaanggen mupulang data ngenenin indik pikobet-pikobet sane kapolihin olih sisia ring sajeroning melajahin wangun dasar kruna dwilingga basa Bali. Saduwicara puniki kalaksanayang manut panuntun saduwicara sane sampun kasusun lan c) lan panuntun praktiasa kaanggen nyelehin pulah-palih pepajahan wangun dasar lan artos kruna dwilingga ring parindikan puniki panilik nyelehin kalih parindikan inggih punika tata cara guru ngajahin wangun dasar lan artos kruna dwilingga lan parilaksana sisia rikalaning melajahin peplajahan wangun dasar lan artos kruna dwilingga.

Ring tetilikan puniki, sumangdane pasida ngemolihang data panilik nganggen tigang kramaning, sekadi (1) kramaning tes, (2) kramaning saduwicara lan (3) kramaning praktiasa. Kramaning tes pinaka kramaning sane utama kaanggen ngrereh informasi ngenenin indik kawagedan ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilinggai olih sisi kelas X SMA Negeri 2 Banjar. Taler kramaning saduwicara ln kramaning praktiasa kaanggen kramaning pelengkap antuk ngukuhang pikolih tetilikan.

Data sane kapolihang saking tetilikan puniki kari marupa skor mentah sane kapolihang saking pasaur sisia ngenenin indik pitaken-pitaken sane kakaryanin sisia. Data sane kapolihang pacang kaolah nganggen kramaning analisis statistik deskriptif.Manut kramaning sane kaanggen antuk

(6)

nureksain data ring tetilikan puniki, dadosnyane tata cara sane kalaksanayangsekadi :

1) ngobahskor mentah kadadosin skor standar, ring sajeroning ngobah skor mentah dados skor standar puniki patut kalaksanayang antuk tata cara sekadi nyantenang skor maksimal ideal, Tes sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika tes objektif sane akehnyane 30 pitaken. Asiki pitaken madue bobot 1, yening pasaur sisia makasami patut dadosnyane skor maksimal ideal sane prasida kapolihang olih sisia inggih punika 30. Selanturnyane, makarya panuntun konversi, Panuntun konversi sane kaanggen ring sajeroning ngobah skor mentah dados skor standar kadasarin antuk kriteria norma. Ring tetilikan puniki norma absolute sane kaanggen inggih punika norma absolute skala 100 sane nganggen rumus sekadi ring sor:

P = ଡ଼

ୗ୑୍ x 100 Keterangan:

P =Persentil

X = Nilai yang dicapai SMI = Nilai Maksimal Ideal

(Nurkancana dan Sunartana, 1990:99). 2) nyantenang kriteria predikat, antuk nguningayang tingkat kewagedan sisia ring sajeroning ngresepang wangun dasar dwilingga(kata ulang) nganggen predikat sekadi ring sor:

Tabel 3.4 Kriteria Predikat Kewagedan Ngresepang Wangun Dasar lan Artos Kruna Dwilingga(Kata Ulang).

Skor standar Predikat 100 – 91 A= Pinih Becik 90 – 81 B = Becik

80 – 70 C = Sedeng

<70 D = Kirang

3) ngelompokang prestasi siswa. 4) Ngrereh nilai rata-rata antuk rumus sekadi

M= ∑୤ଡ଼ ୒ Keterangan:

M = Mean (nilai rata-rata) ∑fx = Jumlah nilai

N = Jumlah individu (Nurkancana dan Sunartana,

1990:174).

PIKOLIH TETILIKAN

Pikolih tetilik puniki nglingkubin kalih parindikan luirnyane (a) kewagedan sisia ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar warsa 2015/2016, (b) pikobet sane kapanggihin sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar warsa 2015/2016 rikalaning ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga(kata ulang). Piranti sane kabuatang sekadi tes ngenenin indik wangun dasar lan artos kruna dwilingga, miwah panuntun saduwicara kakaryanin olih panilik. Tetilikan puniki kamargiang antuk nguningayang kewagedan ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga becik napi kirang. Risampune pulah-palih

mupulang data sampun

kalaksananyang lan pikolih saking panureksa data sampun kapupulang, tata cara selanturnyane sane kalaksanayang inggih punika ngobah skor mentah kadadosang skor standar.

(7)

Saking pawilangan sane sampun kalaksanayang kapolihang Nilai rata-rata sane kapolihang inggih punika 54,71, nilai sane sampun kapolihang puniki wenten ring predikat kirang, duaning asapunika dadosnyane para sisia kari akeh sane nenten resep tekening wangun dasar lan artos kruna dwilingga lan lumrahnyane kaweruhan sisia prasida kabaosang kirang.Nilai sane pinih ageng sane kapolihang olih sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar Singaraja inggih punika 74 sane kapolihang olih 1 sisia yening saihang antuk predikat prestasi sisia sane sampun katelatarang ring adyaya III nilai 74 puniki kabaosang sedeng, nilai 71 kapolihang olih 1 sisia taler masih kabaosang sedeng, nilai 68 kapolihang olih 8 sisia lan prasida kabaosang kirang ring predikat prestasi sisia, nilai 65 olih 3 sisia, nilai 62 olih 5, sisia nilai 60 olih 9 sisia, nilai 57 olih 6 sisia, nilai 54 olih 54 sisia, nilai 51 olih 7 sisia, nilai 48 olih 9 sisia, nilai 45 olih 2 sisia, lan nilai 42 olih 3 sisia, nilai inucap taleh masih kabaosang kirang.

Malarapang saking pikolih tes sane sampun kapolihang olih para sisia, rikalaning panilik nureksain tes sane sampun kacawis olih sisia akehang sisia sane cawisannyane iwang ring artos kruna santukan saking 16 pitaken sane nakenan indik artos kruna dwilingga nenten wenten sisia sane cawisane makasami patut. Akehan sisia sane iwang 7 ngantos 13 pitaken. Yening cingak ring pitaken indik wangun dasar dwilingga akehan sisia nyawis patut, wantah wenten siki sisia sane iwang cawisane ngantos 12, taler wenten tigang sisia sane cawisane iwang ngantos 9. Saking parindikan inucap prasida katingkesang yening kewagedan ngresepang artos kruna dwilingga kantun kirang (lemah) yening saihang sareng wangun

dasarnyane.Sane ngawinang indik punika nenten lian saking pangresep sisia kantun iwang indik artos kruna dwilingga.Manut pangresep sisia artos kruna dwilingga pateh sekadi artos sujatinnyane (makna leksikal). Pikolih saking tes saduwicara lan praktiasa sane sampun kalaksayang punika nyihnayang yening wenten makudang-kudang faktor sane ngranayang para sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar nenten resep tekening wangun dasar lan artos kruna dwilingga. Saking saduwicara inucap prasida kauningin yening pikobet ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga pinih akeh kamedalang olih angga sisia soang-soang (faktor internal) lanfaktor eksternal.

TETEPASAN

Saking 63 diri sisia wenten 2 (3,2%) sisia sane ngamolihang nilai sedeng lan wenten 61 (96,8%) sisia ngamolihang nilai kirang parindikan puniki kamedalang olih angga sisia soang-soang sekadi akeh sisia sane minehang wangun dasar punika pateh sareng kruna lingga. Taler kaawinang saking kahanan kelas sane biyut, kirangnyane buku ajah basa Bali.Rikalaning melajahin basa Bali sisia wantah ngangge LKS Widya Sari nenten ngangge buku paket utawi buku sane tiosan.Lianan punika guru taler madue genah sane utama ring peplajahan.Rikalaning ngajahin wangun dasar dwilingga guru kirang tegas sareng sisia akeh sisia sane nenten ngamiletin peplajahan nangin nenten karunguin olih guru. Lianan punika, guru nenten naenan ngangge media peplajahan rikalaning ngajahin miwah rikalaning nelatarang peplajahan gurunyane akehang mesatua katimbangin ngicenin sisia pitaken utawi nikain sisia nyutetang peplajahan nanging yening wenten satue ring LKS guru ngandikain sisia

(8)

ngwacen satue ring arep kelas, punika dadosnyane sisia gelis merasa waneh taler parindikan inucap sane ngawinang sisia saling mereraosan sareng sawitranyane lan nenten nguratiang guru sane nelatarang peplajahan. Prindikan inucap kakranayang santukan guru inucap dasarnyane nenten saking guru basa Bali sujatinyane guru inucap wit saking guru Agama sane ngajahin basa Bali, santukan nenten sapemargi sareng widya sane kaambil lan nenten propesional dadosnyane parindikan inucap prasida ngranayang guru nenten optimal ngajahin basa Bali.

Pikolih tetilikan puniki yening saihang sareng tetilikan asoroh sane pateh nilikin indik wangun dasar kruna dwi lingga sane mamurda “ Pemahaman Bangun Dasar Kata Berreduplikasi Bahasa Bali Oleh Siswa Kelas X SMK Kesehatan Bali Medika Denpasar Tahun Pelajaran 2013/2014” sane karipta olih Ni Kadek Linda Sri Wahyuni. Pikolih saking tetilikan Sri Wahyuni pateh sareng tetilikan puniki, ring tetilikan Sri Wahyunisisia ane dados sample tetilikan akehnyane 65 diri sisia lan weten 22 (33,85%) sisia ngamolihang nilai becik, 19 (29,23%) sisia ngamolihang nilai sedeng, lan 24 (36,92%) sisia ngamolihang nilai kirang. Pikobet-pikbet ngresepang wangun dasar taler kaawinan olih angga soang-soang sisia lan kahanan kelas. Saking pikolih tetilikan Sri Wahyuni taler kari akeh sisia sane ngamolihang nilai sane kirang, lan pikolih tetilikan puniki pateh sareng pikoih tetilikan wangun dasar lan artos kruna dwi lingga inggih punika para sisia patut kauratiang malih sumangdanne makasami sisia ngamolihang nilai sane becik.

PAMUPUT 1. TETINGKESAN

Manut saking pikolih tetilik miwah tetepasanyane sane sampun katlatarang ring adyaya IV, prasida katingkes makudang-kudang parindikan sakadi

1). Kewagedan ngresepang wangun dasar dwi lingga sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar wantah wenten kalih sisia sane ngemolihang nilai sedeng. Saking rata-rata sane kapolihang inggih punika 54,71 prasida katingkes yening kari akehan pangresep sisia sareng wangun dasar lan artos kruna dwi lingga kari kirang. Kewagedan ngresepang artos kruna dwi lingga sisia kelas X SMA Negeri 2 Banjar pinih kirang (rendah) saking pangresep wangun dasar dwi lingga sisia, santukan akeh sisia sane pangresepnyane lempas saking teori. Akeh sisia sane ngresepang yening artos dwi lingga pateh sareng artos sujatinyane (makna leksikal). 2). Pikobet Sisia Kelas X SMA Negeri 2 Banjar Singaraja Warsa 2015/2016 rikalanin ngresepang wangun dasar lan artos kruna dwilingga kapolihang antuk kalih faktor inggih punika faktor internal sekadi sisia sane mayus nemiletin peplajahan lan saking faktor eksternal sekadi kahanan sisia sane biyut lan guru nenten nganggen media peplajahan rikalaning ngajahin wangun dasar lan artos kruna dwilingga.

2. PITEKET

Malarapan saking pikolih ring tetilikan puniki, prasida kawedar makudang-kudang piteket sakadi 1) Guru-guru basa Bali pamekasnyane sang sane ngajahin wangun dasar lan artos kruna dwilingga, ring sajeroning ngajahin peplajahan kruna dwilingga sumangdane guru

(9)

nganggen media peplajahan lan teknik guru rikalaing ngajahin prasida matiosan (bervariasi), sumangdane prasida nincapang manah sisia rikalaning melajahin basa Bali lan prasida ngicalang rasa arip sisia saking kahanan kelas sane ngawanehan. 2) Sekolah sumangdane prasida nudut kayun para guru, ngicen motivasi, utawi fasilitas antuk setata nincapang prestasi sisia SMA Negeri 2 Banjar ring peplajahan basa Bali utamanyane peplajahan wangun dasar lan artos kruna dwilingga. Sekolah prasida ngawentenan peplajahan ektra majeng ring peplajahan sane kirang kauratiang olih sisia utamanyane peplajahan basa Bali. 3) Majeng ring panilik siosan kaaptiang mangda prasida ngwentenang tetilikan sane asoroh utamannyane nilikin wangun dasar lan artos kruna dwilingga. Sumangdane pikobet sane durung prasida katilikin ring tetilikan puniki prasida kalaksanayang tur pikolih tetilik prasida nyangkepin miwah maripurnayang pikolih tetilikan sane sampun wenten.

KAPUSTAKAAN

Arikunto, Suharsimi. 1993. Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktek. Jakahta: Rineka Cipta Arnawa, Nengah. 2008. Wawasan

Linguistik dan Pengajaran Bahasa. Denpasar: Putri Praptama Offset Printing.

Chaer, Abdul. 2008. Morfologi Bahasa Indonesia. Jakahta: Rineka Cipta.

Nurkancana, Wayan dan PPN Sunartana.1990.Evaluasi Hasil Belajar. Surabaya: Usaha Nasional.

Wahyuni, Kadek Linda. 2013. “Pemahaman Bangun Dasar Kata Berreduplikasi oleh siswa Kelas X SMK Kesehatan Wiramedika Denpsar Tahun Pelajaran 2013/2014” Skripsi (Tidak diterbitkan) Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia dan Daerah Bidang Ilmu Pendidikan Bahasa dan Sastra Bali, Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, IKIP PGRI Bali.

Ramlan.1987. Morfologi Suatu Tinjauan Deskriptif.

Yogyakahta: Karyono.

Wendra, I Wayan. 2013. Buku Ajar Penulisan Karya Ilmiah. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha.

(10)

Referensi

Dokumen terkait

Berdasarkan hasil analisis sidik ragam dengan uji F dan uji BNT menunjukkan bahwa pemberian ekstrak inulin dengan konsentrasi (2500 ppm, 5000 ppm, 10.000 ppm

(2013) juga tidak sejalan dengan penelitian yang dilakukan oleh Ranto (2014) dengan hasil penelitian bahwa citra merek tidak berpengaruh signifikan terhadap keputusan pembelian

Jadi, dari keenam aspek penggunaan huruf kapital, jumlah persentase tertinggi adalah aspek “K-1” yaitu ketepatan menulis huruf kapital dalam setiap unsur bentuk

Dalam pembahasan kali ini lebih difokuskan pada analisa kekuatan struktur dari FPSO sevan marine yang outputnya berupa hasil tegangan maksimum yang diperoleh

Sumodiningrat (1999) membagi kemiskinan menjadi tiga kategori, yaitu 1) Kemiskinan absolut (pendapatan di bawah garis kemiskinan dan tidak dapat memenuhi kebutuhan dasarnya),

Dengan menerapkan aplikasi Odoo modul purchase management pada perusahaan, maka proses bisnis perusahaan akan berjalan lebih optimal dan efektif karena PO yang di buat

Berdasarkan refleksi hasil pembelajaran menulis surat ini dapat dikemukakan beberapa kekurangan yang dapat digunakan sebagai acuan untuk kegiatan siklus berikutnya. Guru kurang

Setelah di tabulasikan dan di rata-rata ternyata dua indikator tersebut memiliki nilai rata-rata yang tinggi yaitu 3,6 itu menunjukkan bahwa motivasi belajar siswa