41
\.l.ii DntanoleptH: Prodnk Y.e(,f<l:• Manis "1n8t..ant."
kasa. Bau. Wa!-rsH <coret. YR11f,i t..if.!ak per]u)
Di hadapan saudara tersedia 9 macaru sampel keca0
Jrsanis "instant.". Saudara diminta lfsembe r i k an
berdt'ts::tr-kan kesukF.~an
penilaian atas sampel tersebut
saudara dengan memberikan tanda
C
I pada interval garisyang tersedia. Semakin ke kanan berarti saudara mak\n
menvukai sampel yang tersedia.
Kode 116 206 521 121 504 618 109 212 322 Skala Garis ---~~---J
}---+-sangat tidak net.ral san~RtUl.mpiran .u. Hasil Uji Organoleptik Rasa <4.l. No 116 206 SZl l:U .504 618 10!1 2.11 32.2. Total
-··
I nm
I nm
I nm
I Dm
I D m Iu
m
I nm
I nm
I n m I I I I I 0.5 o.5 1 3.!1 4.2 2..!1 u 4 5.5 6 6 3.4 4 4 4.5 4 7 1 I 3 4 1 1.4 80.1 1 I 1 1 1 I 0 3 I 4 4 1.1u
3 4 4 2 4 4 1.7 l l.S 4 6s
.5.6 l 6 77.1 3 I 1 I 3 0 I 3 4.1 1.!1 1.4 4 3.4 4 .14 ls
3.6 u 0 0 I 4 6.4 6.8 7 4 7.:1. 85 4 I 1.5 0.6 1.7 3 1.4 4 3.8 4.1 1.5 1 0.5 1.9 4s.s
l 0.7 t.!l I 3 0.3 6 7.3 3s
3.5 I 77.8 5 u 1.5 1.:1. 3.1 3.4 3.7 1 3.1 I.S 3.7 3 4.1 4.5 I 2.8 1.8 4 4.5 1.1 D.4 1.6 8.5 7 1.5 tO 3 2 9.5.8 6 3 u 3.S 4 4 4.4 7.4 6s
4s
.5.2 l.6 3.4 I 7 !1.9 9 4.7 1.4 1.5 6 5 2 3 6.5 l ll7.l 7 4,4 4.6 4.5 5 4.5 !1.3 7 4.4 9.5 6 .5.6 6 6 7s
9 7 6 6.4 9 8 4s
1.4 4 4.8 7 IS7.4 8 5 .5.2.s
7.7 7 8s
4 7 8 lO 1.S 8.4 7 10 .5 6 7.5 7.5 5 7.8 4 3 6.4 2.4 8.6 6.9 174.91 9 6.7 6.2 6.5 4.5 4 .5 7.6 14 7.4 4.6 7 7.3 s.s 8.6 6.46...,
9 &S 4 4.3 4 7.4 1.5 3 7.4 4 .5.2 163.5 11) 6 .5.7 7.9 4_, 4.4 4.4s
6.!1 .19 4.8 6.5 7.8 6.4 .13 8.9 9 7 6 8 5 10 0 0.7 70-,
s..~ 1.6 150.7 Its
S.:l.s
5 5 6s
8.!1 .14 6.3 8 6.5 7•
6 5 .5 6 6 6.4 6.7 7.7 6.5 2 6' !I 8 161.6 12 7 7 8.5 6.1 6 8 5 II 7.5 6.5 4.7 5 8 .13 7 6 7.4 8.4 6.8 7.6 4 4 . .5 6 6.8 8 7 3 17.5.8 13 4.6 4.4 6 7 76..., s.s
S.5 9.8 !1.3 6.3 7.1 7 7•
7 7.4s.s
3.5 3.7 4 . .5 8.ls
6.3 6s
7.4 166.6 14 4 4 3.3s
6.5 6s
6.4 S.5 6 7s
6.4 5.4 4.S 7 6.3 9 5s
!1.3 4s
5 !1.3 7 7 1!10.9 IS 6 6.!1 3 5.7 6 5 6 6.3 !1.3 5 6 7.4 7 5.6 6.3 7 8.6s
3 3 4 1.4 6.4 6.6 9 8.3 1.4 151.2 Total S?.l 61.!1 60 66.1 6U 66.1 11.5 77.4..
,
69.6 78.4 79.8 81.2 83 81.4 81.7 8.'1.9 ~.7 64.3 59.8 68.2 71.7 77.8 71.8 83.2 7.5.2. 7!1.1 1~.4Ra•-··
3.98 - - 4.31 5.2.2. - I- ---5.06 - _.S.~_ ... - - - .17 ... 4.27 4.94 119 44.164443
kaldu avam dan konsentrasi garam te.thad1n•
rasa. kf~cap "instant".
j
T ot:'dI
Perlaknan IKe l orm::.•c•Y. Pane1is Galat
Keterangan: df 404 814
380•
Berbeda r1vata
TS Tidak berbeda 2111.43 123.89 2.6", 774.03 1210.86 1. ~)3 3.19 F ! I j t F ,. < !l________
j~~~-·1
I
~: . 6'3l
4.57j
4.86 .... 0.42 17.~-\3 T,,..
,
umpiran3a. Hasil Uji Organoleptik Bau 4-q No 116 206 121 !iZI
""'
611 109 212 322 Tolal -I II m I II m I II m I IIm
I IIm
I IIm
I IIm
I IIm
I IIm
I 4 6 4.11 8 8 .13 I I 2.5 1 0 1 1.5 I I 5 6 5.2 2 I 1 4.5 5 2.4 4 6.9 7 96.1 2 I 0 1.1 u 4 1 4 4.5 4.3 3 I! 4.8 7 I 4.8 4.5 8 6 5 4 2.4 1 1 1 4.6 0 5 92.5 3 5.5 I 4.3 I 3 .15 5 5 6.3 7.5 5.6 5.6s
6 4 6 8 5.3 6 6 4.9 6 5 5.2 1 I I 125.7 4 5 3 6.4 Ci 5 3 0.7 4 1.3 5 4 7.6 4 4s s
0s
7 1.9 8 8 4 8.2 8 4 5.4 IZS.S 5 5 6.9 3.5 3.5 5 7.8 6.3 8.9 7 u 4 2 7 6 4 4.S 10s
1.6z
6 5.6 3 5 7.4 8 10 145.3 6 5.2 1 8s.s
4 4.5 4.7 Ci I l.7 9s s
2. 8.6 !1.8 7.S 9s.s
9s
2.6 1.5s
3.8 4.Ss
144.4 7 Ci 6.4 4.4 7.3 I 4 5 3 4.5 11.3 .1!1 2 7 4 6.4 6.3 4.S 7.3 7.3 7 4.5 6.8 6 4.6 7 6 6.8 147.3 8 6.8 6.1 5 6.1 1.!1 4.2 4.Z 2 4.1 ~.6s
3.9 6.S 1 2 1.S 7 7s.s
2 6 7.6 4 7 7.4 2s
ill 9 5 1 2.7 5 3.5 2.4 8 6.4 .12s s
6 4u
4.8 7 1.9 3.8 7.2 2 2.3s
2 2.8s
5.4 2.3m.s
10 6.2 3.5 6 6.4 5 ;'i 7 4 I 11.3 2 1.8 5.7 9 S.5 7.4s.s
4.4s
S.6 6.1 7.3 6.4 7.5 6.7 5 4.5 146.4 II 4 ;'i 2 2 3.9 9 6 1 7 6 6.3 4.15'
,_,
4s
6s
7s
.~ 3.., 5 4 4 3'
142.8 12 I! 7.3 1.4 I 7.2 3.5 6 &4 7 8 S.l 4 3 7.6 2 3 1.!1 8 5 S.9 4 8 5 4 5 3.2 6 145.5 13 6 4.9 0 5 8.8 !i 1.5 1.4 1.7 7 4.8s
6 6.9 6s
5 6.6 6 6 2.8 3 3 I 7 9.4 4.6 129.4 ' 14 7.1 :; 7 5 7 1.5 4 5.6 4.5 IS 6.7 3 3 .17 4.1 S.5 5 2 1.5s
4.5 2.3 o.s 3 8 4.l 5.5 4 7.8u
9s
8.:1 3.7 7.6..
2 143.~ I u 4 • .Ss.s
S.6 4.S I 7.3 4 8 9 4.4 8 6.7.s
9 6.9 2.S 10 1S2.S To• 81.5 67.1 !!9.6 76.6 72.1 712 68.4 69.1 64.9 7 1.8 73.7 64.1 76.8 6U 67.1 814 80.8 89.6au
68.1 75.6 80.6 64.4 70.4 85.4 64.!1 816 1986.1 1Ra•-m•
4.63 4.93 4.5 ~- ·---- 4.66 4.6 5.64 5.19 4.79 S.2 44.t3s.~ IT<•tal Perlakuan 1 Ke1ompok
Panel is
Gal
at Keterangan:kaldu RVam dan kons~ntrasi
bau kei:ap "instant"
df
404 8 0 .!.-14 380 2000, ?';I 32.1:)9 179.99 1737.86 ·--- ---! IF, F hi t F t r. hj
6.?7 l:t:. 86·---~
1.:n T;:; 2.81 li
2.69I
4. 67!
j·
TS Tidak berbedaI..ampimn ... Hasil Uji Organoleptik Warna
""'
No 1111 206 S21 121-
618 10!1 212 3ZZ Total I nm
I II Jl1 I nm
I nm
I Dm
I IIm
I nm
I nm
I 6 ~ 4.8 6 4 5.8 7 6 5.2 6 6 5.3 4 4 ~~.~ ~z
4 4 I 4.!1 !I 4 3.!1 7 7.4 11.4 135.8 2 4 I 4 4.!1 6 8 4 !I II !I 4 !I 6s
4 5.~s
7 ~ ~ 8 f.$ II•
1.1 4.~ 6 145..1 3 4 II !1.7 !I 8 5.8 4 6 7.7 4.!1 3 6.1•
4...
6 7 6 3.6 IIs.z
3 4 0.!1s
s
6 14.\11 4 4 6 6.4 3s
7.!! 4 4 6.4 !I !I 4 6 6 !1.11 4 7 6 6 3 7 j 6 7 ,.., 8 7 1411.7 !! 2.!! 7.11 8 3.6 II 8 0.3 1 16 S.-1 7 8.1 4.4 6 8 8.!! 10•
11.7 j 8 6.4 j 5.7 7.4 j 4 165.6 6s
4s
!I 3z
s
• •
!! 7.3 j f.$s
10 6 4 7.js
7 IIs
z
6.1 4 6•
m.4 7 7.4•
f.S 6.4 j !! 6 7 8 7.3 8 f.j 7.2 3 11.6 8.1 4 11.8 7.2s
5.4 6..
.,
s.~ !I 6 7 17%.4•
7.6 !Is
11.4 6.1 6.4 !1.7•
!1.3 7.7s
s
f.$ 6s
7.8s
s
6.!!•
s
6.3s.s
M 6.!1 2.1s
160.11 !I 6 !! !1.3 6 !! 4.!1 !!s
6s
!! 4.2 !! !! 13 !! 6.!1 111s
!! 16 !!•
4 2.11 6.3 7 137.!1 10 6.!! 7.!1 7.4 11.3 7.6 1 11.7 II 11.4 4.6 8.!1 4.3u.
7.!! 4.4 6.7s
4 7.j 6.5 7 7.7 6.5 8.4 7.4 !1.4 4.6 178 II !! 2•
7.!! 7 6.7 8.6 2.1 1.!1 7 !! 5.11 11.4 2 !! 8.!1 5.1 2s
1 7 8.!1 !I !1.3 II 4.-1s
146.6 12. 8.1 3 7 6 8.!! 7.2 6 6•
8 5.P 7•
3.3 4 6 7.4 8 7 6 7.9 6 6 4.3 !!•
5.!! 175.1 13 4 3 14 4 3.!1 .5 9 6 5.7 5.11 6 4.3 6s
3.6 6 S.4 6.7 6 !I 4.3 4 6.!1 7 $.8 6 7.!1 146.8 14 II S.6 1.5 8 S.6 4 1.5 5.3 !1.2 8 5.4 &5 5.!1a
7 7 4.!1 5.1 7 5.3 3.!1 6 6 4.6 6 6•
173.1 IS 7.8 !1.6 6 6 4.4 6 !1.!1 3.4 4.!1 !1.7 !! 3.!1 7.2 6.4s
7.7 6.4 4 !1.7 !I 4 6.4 4 7 4.5 4 3 143.7 TOIII 86.11 77.6 90 83.7 87.8 88.9 au 81.8 114.!1 9D.4 86.1 82.11 114.3 74.2 SS.1 117.8 84.3 84 IID.2 77.8 811.4 86.8 86 83.7 84.!1 84.3 90 2327.3Ra•-••
S.66 .5.711 5.111 .176 S.M .1111 . .172--- - - 5.7 .5.7!1 !11.7177Total
f'erlakua.n
Kelompok
l?anelis Gal atKeterangan:
47kalrl11 avam rlan knns~ntrasi garam
warna k"'eap "i.nf;tt,nt".
df ··--·-"F-t-;-i1. ---· -~~~:-;:,r!i . ) ln. ··-· --404 1H38.9~, l
'
8 2.49 0. :~ ~ 1 n. 1 1 T:3 2 14.70 i 14 lOf•. B 1 380 1065.95 '?. 68J
2.31 TS Tidak berbeda~;ons~nt.rasi q:;sram terluHlliP kadar prot.ei11. p(,t'
'_taku~~
·;~gar-am_~---.--- -· ---1
KF-l(III'!P<•ki
lc-tl::~--1
~
T :, I II+ :,
"~.:
-(
!
I A3 i IL _
__
Lampi ran 5b. SK Ke lc.•mpok !Perlakua.n:I
AI
KI
G::
& I KlI
2.21 K2 2.33 K3 2. ~~9 Kl 2. ~.16 ,C., ~4 2 o 2~! t .!.. , L /., I::::
:::: I ,_:_.•_::,;_·;,:
I
2.9o 2.98 " K2 3.1~~ 3.08 3.10 3.11 K3 ' 3. 30 3.26 3.30 3.29Kl
:::s.
70 3.72 3.70 3.71 K~~ ~~ .8h ~.35 3.84 3.8S K:3'*.us
_ _ _ 4 .o
i 4 . 06 4 . ,-,41
Hasil sidik rag am pengaruh kaldu a yam dan
db 2 2 4 16 ,1k ..., 1 .!... • 1. 1--· 0 4. 90. J 0 -3 - ' t '7.7~!.10. konsentrasi KT 1. 06. 10 - 4 4. 739!'; 0. 274 -· 4 4. 87. J\1 proporsi tempe garam. F hit F tab "~-;:)
,,
0.22 TS 9834.70 ,. :1 3.63:-1.
L 1L_~l~· :_~1---~:s
___
~~__:_
1
:<~~-,~---
--- --·
Lampiran 5a. Pen~aruh propors:i l.!'<rupr. a.v~m ~lhn
kunsentrasi garam terhadap kadar Raram.
AJ K 1 K2 K3 A2 Kl K2 K3 A3 Kl K2 K3 '
~·
4.31 6.13 3.39 4.31 6.12 3.39 4.31 6,14 K e l <•lfn:"o~; l l J. 3~. 4.28 6.11 3.41 4.3J 6.14 3.41 4. 13 6.12 ·--- ---·-;_~
""'"
.
Ir I--~~~_:_
!
I
:3.4j :-.,::-;· 4.34l
l_i.::~l I). l1 6. 11'1 3.39 :} .4(! 4.28 •1. 30 ;I
6.14 6.133 3.35 3.38I
4.31 4.31'
6, ll-: 6.E7 \ ! _ _ ___tLampi ran 6b.
Hasil sidik rag am pengaruh proporsi tempe
ka.ldu
8.YBB'ldan konsentra.s:i gara.m.
SK db
Jk
KT
Fhit
F t.a.h 5% - 5 -5'-Kelompok
2 3.33.10 1.67.10 0.035TS
3 .• 6~iPerlakuan:
,, --4 3-s
·o-
4 0.0639 ·~r 3. 6:~ A"
6.11.10. u .
i l. .-. K 2 35.0421 17.52 36576.2**
~-;. 6:';AK
<1 1. 09- 10-3 2 . 7 3 . 1 (I --4 (l' ~·7 T.; ;: .• i"l :;Ga)at
16 7.6'7.10-3 4.79.10 -4Total
ZB :i5. 0!515 i { I _ _ j Keterangan:60
Lampiran 7· Hasil Perhitungan Kualitas Terbaik
a b c d
e
Jumlah JumlahPerlakuan Total Total
na nap nb nbp nc ncp nd ndp ne nep np np/100 A1K1 4,95 99,00 4,95 24,75 6,28 157,00 7,39 184,75 8,62 215,50 681,00 6,8100 A1K2 5,35 107,00 6,32 31,60 6,82 170,50 7,87 196,75 8,81 220,25 726 t 10 7,2610 A1K3 5,84 116,80 8,98 44,90 8,24 206,00 7,18 179,50 8,82 220,50 767,70 7,6770 A1K1 6,62 132,40 4,99 24,95 7,99 199,75 7,44 196,00 8,77 219,25 762,35 7,6235 A'1K2 6,93 138,60 6,31 31,55 8,65 216,00 7,34 183,00 8,59 214,75 784,65 7,8465, A1K3 7,33 146,60 9,00 45,00 9,00 225,00 9,00 275,00 9,00 225,00 866,60 8,6660 }IJK1 8,26 165,20 4,96 24,80 6,74 168,50 8,28 207,00 8,71 217,75 783,25 7,8325 ASK2 8,58 171,60 6,32 31,60 7,80 195,00 7,64 191,00 8,68 217,00 806,20 8,0620 AlK3 9,00 180,00 8,99 44,95 8,19 204,75 8,30 207,50 8,76 219,00 856,20 8,5620
---\ •' t: <'/ \
, J , '
c·. !Jj i ,-,H!.ano lept. ik r-asa < %5%) d. Uji organoleptik bau
e_ l l j i organoleptik warna C25%)
~ Contoh perhitungan skor <n) untul: l:ac!ar
kecap "instant". Dari hasil pengukuran kadar protein pada
Lampiran
1.
nilai kadar protein tertinggi adalah parlaperlskuan dengan proporsi tempe - kaldu ayam
=
1:3 dengankonsentrasi garam 25% CA3K3), yaitu 4.04% Jadj nnt.uk
perlakuan tersebut diberi nilai tertinggi yaitu 9. Untuk
penentuan skor nilai yang lain :
misalnya: AlKl. kadar proteinnya 2,22%
Skor
=
9 - C 4·04 - 2·22x
9 )=
4.954.04
~ C.entoh perhitungan skor ( n) untuk kadar garaw1 kecap
"instant". Dari hasi
1
~·engulwran kadar garall'l pad aLampiran 2. kadar garam yang mempunyai nilai tertinggi
adalah J;•ada perlakuan A2K3. yaitu 6. 133% Jadi untu~;
perlakuan tersebut diberi skor tertinggi. yaitu 9. Untuk
~)er~ent.uan skor yang lain:
pada perlakuan
A2K3.vaitu
5,70.
tersebut diberi skor tertinggi. Yi'tit.u
9.llntuk
penentuHn
skor yang
lain:
misalnya: A1K3 . nilai
rasa
5.22Skor ::
9 - < 5.70- 5.225.'70 X 8 ) :: 8.24
-
Crmt.oh perhi tun.P,:u,
sk<O<r \ n "< bau t:er~RP ·· insl·.aHt". Dar i.hasil l•erhitungan nilai bau
oadal.amoiran
r•. ~ I
"instant"
yang
mempunyai
nilai
tertinggi adala.h
padaperlakuan
A2K3.yaitu
5.64.Jadi untuk perlakuan
tersebut
diberi skor nilai tertinggi, yaitu
9.Untuk penentuan skor
yang lain:
misalnya:
A3K2.nilai bau
4.79Skor ::
9 - (
5,64 - 4.79 X 9 ,J : : ~64
5.64 /,
---+ Contoh perhitungan skor < n ·, untnk '~a rna keeaP
"instant".
dar:i.
lu•sil J:•erhitnBgan nilc.:i W8.!TIB pad!'Lampiran 6.
warna
~:eeap "instant" yang menapuny:ti nila't.ert.iHggi
Rdalab y.-..ada
~·er-lakurm AZIC~. yaitn t•.\H. Jadiuntuk per-.lakuan t.er-sebut djb~r:i skc·r t".t--rt._1rl_r:t~·i. va=~1u 8