PENGARUH PROGRAM KEMITRAAN, LINGKUNGAN KERJA DAN
MOTIVASI TERHADAP KINERJA KARYAWAN UMKM DI KECAMATAN
BANGIL
Nur Qomariah Informasi Artikel Riwayat Artikel Kata Kunci Kemitraan, Motivasi, Kinerja karyawan DOI !" "#jrem!! ! ABSTRACTIn many countries in the world, the development and growth of Micro, Small and Medium Enterprises (SMEs) is one of the crucial driving force for economic growth. One of the characteristics of dynamic and good economic performance with a high growth rate in the countries of East and Southeast Asia such as South Korea, Singapore, and Taiwan, is in productive, and have a level of high competitiveness.
SMEs have a considerable role in national economic development in Indonesia. So to say by judging from the number of its business units which were very much present in all sectors of the economy and a major contribution to employment and income. MSMEs have been tested during the economic crisis that hitted Indonesian economy in 1998 and 2008. The crisis can be devastating for business world, especially big business world. However, SMEs which were less of a concern in the past days turns out to be more able to survive and thrive.
This study aims to empirically study the effect of variable partnerships, working environment and motivation on employee performance. Respondents surveyed as a sample was the industry employees in Bangil.
The results of this study indicate that together and partial, partnerships, work environment and motivation have a ! "# $ % ABSTRAKSI $%& ' '( $ ' $) *) & +, ' ) -*+. & ) & % & $ $) &! ) &&& ' '& ' & & % $& ' $) % ' / ' + ( ( ' 0( ') & *+ & % 1( '&2( ' & & '% % ! '( ') ' ) )% % $%& % ' ' & & ' &$% % $ )' & & ' ' ( *+ % % ,& $ ' $ & ! +$' *+ ) ' '% & & % & ' ) 3 ' 3( ' & $ ' & '& ' ) &)% ' ) $! 4 *+ % & '
) ' / $) $) ' $&$!
7 $ & , & ) ' $ &( & & ' )' & &%0! 9 ' % ' $ ') &%0 '% ' +, :! ; && $)0 , $/ ' $ &( & & ' $ ) 1& )' & &%0! 7) $ & $ ) ' )' & &%0! PENDAHULUAN $%& ' '( $ ' $) *) & +, ' ) -*+. & ) & % & $ $) &! ) &&& ' '& ' & & % $& ' $) % ' / ' + ( ( ' 0( ') & *+ & % 1( '&2( ' & & '% % ! *+ ' / $ 2 )' &$&/ &$& )% ' $ & 0 ' & $) & % $ & ! $$ ' &0 2&( &$ ' $) *+( & '& & && ' & &! '( ') ' ) )% % $%& % ' di semua sektor ekonomi dan kontribusinya % $ )' & & ' ' ( *+ % % ,& $ ' $ & ! +$' *+ ) ' '% & & % & ' ) 3 ' 3( ' & $ ' & '& ' ) &)% ' ) $! 4 *+ % & ' ) ' / $) $) ' $&$! *+ ,& <&$ ' ' ' ') $' ' ' ) ! *+ ,& '1& ' $& &$ ' & ' '! &$ *+ )' 7'& & : -7:. ' & )%! :7 &&( ' ( & 7: ' *+ $ =(= ( &' ) $ ( ( ' & ) (3 ! $ $'( % ) '&& >$& ' & & &$ & *+ )' 7: , ( ! 9 >$& $ &&( ) *+ $) / & 3( )! ' ) & *+ ' ) ' '& , !" != ! $) & ) $ ,& $)0 $) 7: & , & !" " & ) $ ' '! -+ + ? *+ ' :7( . & & *+ ' & $ ' %& & 4 '& ) '& )% ' )! & )% '& $ ) && ' & $ *+( & ' $& , & & $) % &'2 ) *+ , & , ! ( $'& ) % ) @' -. )' *+ ' - ). & ' ' && '% )( % 6 .! '% &) & ' - A.B .! '% &) $& - A.B =.! $$ &' - A.B ' .! $$ C -== A.!
" ) *+ & ) & ' ' $&( & *+ ' & '&2 % %& )& $ ) ! 7& '&2 & ' )& % ' ) $ ' ') ' '& '% )& ' & $ % )! ) ( *+ '& $ $& ' personnel guarantee ) %
' %& )& $& & ' *+ ' ' $$/$ ' $$)! :'& ' ' :7 ( *+ & $$ &) ' )( % 6 . +% 7'B . + ' B =. 7 ) % &B . + $) $&B ' . +% ) dalam masalah manajemen, termasuk dalam & ' &! 7) *+ $ ' & % $ *+( *+ ' ) $ ' ' ' ( & )'& '% ' )! & ' $ % $) 1! '& *+ & % && ' $ ' & $ %( $& ' ' ! * % & *+ &( ' ' + 9( 4! " ) ( *+ ' +( % %$& $)0 '% ) % ','& & ) &, ' & $& $ & ) ) $ ' % &! + ') & ) &, ' ) ) ' ) $ ' $ ' $ ) ) ) ) $ ' )& &( & ' &! 7' '% $ ' & %& ,& ( & ' ) ) ')! ' + 7' : ' ') 7 E0 2 $%&( ) % ')' $ ) $%& ) % $ $$ & &! ) &' $ '&) $)0 ) ') ')% ) )' % & & -environment) ) & ( ')% & -work motivation.! -regulation. ) % & '&( nvironment atau & & ') &' & & % '$& ) $( )( $)( %( &,& ' % ' '2& , ) & )% &%0 ' && &% ' )!
$ -63. %& $)0 ( & & & $ $ $ '% ' & % $ ' '& & & ) & &%0 ' '&&! && '& & & & -environment. % &'2( & & & ' $( ( $)& ' ) % $&$ $& )' & &%0 % $&! '& &$' & & '& ' '$& & & & $) & ''& ) & & % &'2! 4 -63=.( & $)0 & &') % ' '& & % ' ) '% ' & / % '$&G! 8$) , '% -6.( H8&
3 & ') &) && ' $) % ')' ( & &% ' $&( ' &%( &% $& $ $ & &G! '& ' & & & & ') &'B $)( ( '&( , ' 2 & &' % '& & % ' ) & ' &) &! & ' ') $&( $& ' & $& '& & & & ) ' ' ' $ $/$ $)% & ( ( ) ' &% % & $/$ % $)$ ' & !8& & % &'2 & ) & ' & &%0! I) $$ ') 0% & ) && $ , , & environment % &'2 ' ) $ % & '& & ! @& % ' ) & ' ) ') ! ') ' ' ' ' % ' ' ' ! I & & && & & , % ' % $) $)( ' '& & $& & % '&% ' , % % '&!G 8$) J% ' K& -6=.( $& $ ')') $ $ 2( ' '& $ ) &' ' 2( ) & ') % $& ' ) &! & ) ) 7 +( 8& + )' + +%0 *& +, :!
RERANGKA TEORITIS DAN HIPOTESIS 1. Usaha Mikro, Kecil dan Menengah (UMKM)
:'& *'/*' 4 ) 3 *) &( +, ' ) -*+. ' $$ & % ' & & '1& 7 ' & *) &( +, ' )! 7/ *+ tersebut adalah : ! *) & + & & *) & ') ) '&2 & '# $' ) % ) & *) & $ ' ' *'/*' ! ! *) +, + *) +, ') ) & '&2 % $' '( % '&& ) $' ) % $& & & ) $& ,$ ) % '&( '&( ' $ $& '& ' ) ) ) $ % ) & *) +, $ '&' ' *'/ *' ! =! *) ) + *) ) ') ) & '&2 % $' '( % '&& ) $' ) % $& & & ) ,$ ) % '&( '&( ' $ $& '& ' *) +, ) $ ' ) &&% $) ) ) $ ' ' *'/*' !
Menurut Robinson dalam Kusmuljono -6 .( *) & ''1& $ Heconomically active poorG % %& % % $ ' & % &,( ' %& % $% &, ' $ % && ' $ &' % %'& ' &%! )' -=6 . & $)0 ) &, ' ) ') ) % $ $ '&& ) &% banyak dan hasil usaha tersebut dibutuhakan ) &% '! & $& )% ' ' ' & ) &$) ' % ' & revenue dari )%!
Pembiayaan dan Pendampingan UMKM 7$ *+ $'& 7 :' *) & 4 4 7/#:*#" ') & $$ ' $ & & $)& ' && & ) &, ' ) ' ) ' '! ) $ )% % '&' ' '1 $'%! 7% ' ' - 6 "". && $)0 $'% -empowerment) ' %( '& 6 H$ & ) '% & $ & ' & '& % & && % & ' ' & & 2& )$ $' ' ' && '&! ; '&& & & ' ,% ' & & '% % &( 2 '% ' &%( '& ' G! ) ) % ' *+( )' -=6. & $)0 ' & & *+( ) &, ) ) '$& ' & &)/ &) % )% '&& & ) % & )' ! $& %' & 2 % & & ' &( & % & , $ && $ )( ' ' & &)/&) $ && &' & ) , &' % & && )%! 7$ *) +, ' ) -*+. ' )&&% & 0$ $ )( 0 ' %&! , ) % ')' ) *+! ;2C) -.( & ' & $$ , %( ) % ') '&$& & % $ *+( *+ ' ) $ ' ' ' ( & )'& '% ' )! & ' $ % $) 1! '& *+ & % && ' $ ' & $ %( $& ' ' ! 2 Program Kemitraan 7 :' *) & 4 4 7/#:*#" 7 + ' : 8& ( '& $)0 + :*4 ' *) +, ') & && & ) &, ' ) ' ' 2 ' ' $ $ :*4! ;2C) -6=. & $)0 & ') $ % '&& ) ' )& $) ' & 0& & ) & $ ' $)& ' $&! & 7 + :*4 ' : % & *) +, % ' &
' 7 +! : % &0$ $ $& 6 ! && & ) ' , % ) ' ) :*4 7$ :*4 7% 8$ 7%B ! $% &$ , 0& ' % ) ' &B =! % & &$ ) , '& & ' :*4 7$!
2.1. Manfaat Program Kemitraan
' 2 ' $) & J% -63. % 6
! && ) $)
(value added)
Nilai tambah atau value added ''1& $ $) 2 & ' '% $& &( ( &( ' '1& '&( ' ''1& $ $) % &' ' % ', & ) $) # )! ! && & '&1 7'&1 $ $) & & ) $ $& $ '% % '& & , & % '&! '&( '&1 & & $ ' % ' ' ) ) % $) ( $&% ' & ) % )% $)& % $) ')! =! && & '& ''1& $ & $ - & ,#' $ % $ ' ) % &. ' & & $& '&( '& ' & '&! ! && & ' '% & ) & $) ') ' & $ ' ' $ & $& $& /$&( & & ' &'$ ) ' '% & & ) $!
2.2. Pola Kemitraan Usaha Yang Dapat Dikembangkan di Indonesia 7 & ) % ' '&$& ' ' -;2C) . 6 1. 7 & ') - . 7 & ') & $ )$ $ $ '&& ' )$ $ ' '% & 0$ / )& % $ ' 0'& & ) % $)&( & ' &! 7) % 0$ )' ) &, mitranya dalam memberikan bantuan &') ) ' & $& )( %' '& % '$)&( $ & & - . & && '& ' '&! '& ) &, % ' % &0$ & && ) '&% & ' ) $ % ' ) ' ' ' ' % ) ' & $! 2. 7 & ) '% 7 & & $ & ') ' ) $ )' ) &, % & $&! : $ ) $ % ) ' & ' $ &( % '$)& & & '& ' '&( ' ) -'. ! & %' ' ' )& ) $ '& $& ' )! 7'( )( ' %'
'& ''& ) ) &,! & '% )& ) &, ) $& ) ' ,& ) ' '& ' ' ' % & & % ' ' ) $! '& ) ' $ & $ ' ') % $ 2! 3. 7 & ) 7 & & % ' & '&$&( $)& % % ,& $ $ )& % $ &)% )& ) &, & $)& & ) % ' ) $ % ! )& ) &, , $/ % & ' ) ' ) $ % ' $& )! 3. Lingkungan Kerja
Environment & & ')
&' & & % '$& oleh suasana tertib, aman sehat, bersih, %( &,& ' % ' '2& , ) ' && &% , & % & ' 0$%! $ ' ' -6.( $)0 ( & & & $ $ $ '% ' & % $ ' '& & & ) & ' '&&! && '& & & & % &'2( & & & $( ( $)& ' ) % $&$ $& )' & % $&! '& &$' & & '& ' '$& & & & ) $
, ' % ') &!
' ' -63.( %& $)0 & & ' '$ ' & & % & 1&( & 1( & & ' & ! 8& 1& %& &$' ( ( ' ! 8& & B ( ( '$! ' & 1 B &&( &( , &!
3.1. Jenis Lingkungan Kerja
'% -6.( $)0 , $( & & $ ' %& 6
! 8& + @&
8& & 1& ') &' $$& 1& % ' ' & & % ' ) $& , , '& ! 8& & 1& ' '$ ' ' & % 6 a. 8& % $)$ ' &%0 itu sendiri dalam melaksanakan &% ( &( &( ' ( & ! b. 8& & ' '$ & & % ) &' ( %6 ( kelembaban, sirkulasi udara, ,)%( &$( &( $ '& ' ( 0( ' /!
! 8& + 4 @&
& & 1& ') &' % ' % $& ' )$ &( $& )$ ' )$ & &( )$ ' $0)G! 8& 1& & & & & & % '& $ '$&! 4
-6".( )& ) )'&% ' ,& &' % '& & & ( $0) % & $ % ' )! +' % )'&% ', & ') &&( && % $&( ' ' '! 4. Motivasi ) ' E,& -6. %& $)0 ') & ' ' % %$$& $ $'& & , ! E' ') $) ' % ' ) ! ) ) & & ' % ' ) ) ! -' J'( 6 . '$$ ' % ) ' ) ) $& ' $ ' &%0 % % ' $ ) % $& 2( & ) 2& ' ) 2& % ' ' ) & karyawan, motivasi adalah suatu alat dimana ' )$ & ' ! & ' > -6=. %& $)0 & ) % ' ) ' ) ' & && kinerjanya, motivasi berasal dari bahasa latin
movere % $ $&! 7' )&&%
& ' ) & & ' & % & ' &! ' ') $ &$)( &( '( & ) ' ! % ' ' ' & 0'& & % ')& ' , & ! ' & $)0 ') ' ' ' & && &
, % ' $ ) 2 )' &! ;$ -6 . %& $)0 & $ ,% ' ) & &%0( & $& & ' $& & ' & & 0'& )( ' '% ) $& ) & &%0 % ( ,& ' ( % & $& ' $& & , ) & % ! + ( &,& ( ' & &%0 '& ' % $ )( & & '& $& & ' & & ( &,& ( ' & % '&%! 5. Kinerja J0 -=6. %& $)0 & &%0 & ) ' ) 2&( 2&P2& $ 6 ! @& 0( % 2&P2& ' ' ' 0 % & 2& $0 ' ) ' 2& % ' ) && $&$! @&P 2& $0 % $&( 2 $'( &' 1& ' &0! 2&P2& % ' )( % )( & ( & ' &! ) ' ) ) & ' & &( 2& & & &%0! E' ' '& $)0 & 2&P 2& $( & & 0( $&% & ') 2&P2& $ & ') &%! ! @&P2& & ! && %( 0 & '& $&! & $ ) ')% & 0! I) & )
= , & & % &'2 ) ' '& ' && & &%0!
=! @& & & ( 2&P2& & & ') &'( &'( % ' ' & & % ) & karyawan, misalnya krisis ekonomi dan &( & ) ' &%0 ( ' % & '% $ &%0! E& '& '& ' && ) &%0 % '( & & & & ! :'& ' % '&&&( $& '& && & % '& ' ' % '&& ' $ $&
Gambar 1. Kerangka Pemikiran
Kemitraan -S1) 8& + -S) Motivasi -S3) Kinerja Karyawan -K) ( ) % )'& ' ) $ $& 6 ! + $ ) 2 )'
kinerja karyawan industri di Kecamatan :!
! 8& &$ ) 2 )' & &%0 ' ' +, :!
=! $ ) 2 )' kinerja karyawan industri di Kecamatan :!
METODE PENELITIAN
7 ') & & % & ( % $% $ ( $& atau kejadian dimana kita tertarik untuk $& -+,( 6=.! 7 ' ') &%0 ' ' +, :! ') ) $ -subset. ' -+,( 6=.! && $ % '& ' ') nonprobability sample % % ' ' '& & ' ' '' ' '& '$& & % & ' ) $ ! ' % & ' ) ' ') && non
probability sampling ' ' purposive sampling % && $
$'& $ ! ) $& ') &%0 ' ' +, :( '& ) % ' ) $%& '!
Kemitraan $ % '&& ) ' )& $) ' & 0& & ) & $ ' $)& ' $&! Lingkungan Kerja
+' & & % '$& oleh suasana tertib, aman sehat, bersih, %( &,& ' % ' '2& , ) &%0 ' && &% , & % & ' 0$%! Motivasi $ &$)( &( '( & ) ' ! % ' ' ' & 0'& & % ')& ' , & ! Kinerja Karyawan ; ' ) 2&( 2,/2& $ ') 2& & ( 2& & & ' 2& &%0! 3. Teknik Analisis Uji Validitas * ' '&& & & &) ' % '' ) & ' % ' ' & % '& -&.! ' % '& ') ' $'& & atau r ) ' $ ' $! 7 ' ' & $ software 7 -Statistic
Package and Social Science. ! for windows. Kriteria dalam menentukan validitas
& ') $ $& 6 )C -' et al( 36.
! E& )>r tabel & %
'%& '!
$! E& )<r tabel & % '%& '& '! Uji Reliabilitas * $ '& & ) &) & % '& && & ' ' & % ! 7 $ ' & $ software 7 -Statistic
Package and Social Science. ! for windows. 7% % ) '%&
valid dalam uji validitas, maka akan ditentukan $% ' & $ $& 6 )C -' et al( 36.
! E& Cronbach’s Alpha X ( & % $!
$! E& Cronbach’s Alpha Y ( & % '& $
Uji Regresi Liner Berganda
*& ) ' '&% ) $ & -S.( -S.( $ $& -S=. ' & ,% -S. )' $ & & -K.( & & & $'! 7 % '& ') 6 Y = a + b11 + b22 + b33 + e + 6 K Z & &%0 Z & $( [( $ Z &1 S Z & S Z & & S= Z Z standar error Pengujian Hipotesis % $ &) & && ) & & @ ' ! 1. * @( % % '&& & ) ) ' $ $$ -independent) secara
& )' $ & -dependent.! +') % 6 a. $ @/) X @/$ 1& \ (( & ; '& ' Hi diterima, artinya secara simultan atau & $ $$ ) , 1& $ &!
b. $&% & @/) \ @/$ 1& ^ (( & ; diterima dan Hi ditolak, berarti secara & $ $$ '& ) , 1& $ &! 2. * ( % % '&& & ) ) ' / $ , -independent) atau '' , ) )' $ & -dependent.! +') % 6 ! $ /) X /$ 1& \ (( & ; '& ' Hi '( $ ' ) , 1& $ $$ ' $ &! $! $ /) \ /$ 1& ^ (( & ; ' ' Hi '&( $ '& ' ) , 1& $ $$ ' $ &! 3. * ' -Beta Standardized & .( % & ) ) $ $ $$ )' $ &! & $ nilai ' %%*% & suatu variabel bebas menunjukkan semakin ' $ $$ $! E' $ $$ % & Beta
%%*% & $
& ) ' )' $ &!
ANALISIS DATA DAN PEMBAHASAN 1. Uji Validitas dan Reliabilitas
Penyebaran kuesioner dalam uji validitas dan $ '$& & ' ' 0 ' ' ' ' ! 4 $ ' & ) ' ' & 1& $ A( & & % ' ) ') (" !
$ !! * `'
'& Korelasi 1& + Kemitraan S! S! S!= S! S! S! (" (" (" (" ("" (3= ( ( ( ( ( ( `' `' `' `' `' `' 8& + S! S! S!= S! S! S! ("" (" (3 (3 (3 ("" ( ( ( ( ( ( `' `' `' `' `' `'
Motivasi S=! S=! S=!= S=! S=! S=! S=!" S=!3 S=! S=! ("= (3 (" ( ( (3 (" ( ("=" ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( `' `' `' `' `' `' `' `' `' `' Kinerja Karyawan K! K! K!= K! K! K! K!" K!3 K! K! ( (3 ( (" ( (3 ("3 ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (" (3 ( `' `' `' `' `' `' `' `' `' `' $ 6 ; 7) SPSS( ') $ !! * 9$ `$ ) >$,) + + -S. (3 Reliabel 8& & -S. ("3= Reliabel -S=. (3"= Reliabel + -K. (3 Reliabel $ 6 ; 7) SPSS( ') :'& $ ' ') $)0 ) $ % ) ' & 1& Y (! ' ) ' ' $ = % %& $)0 % Alpha Cronbach’s lebih besar ' ! % $ % '%& $!
4.2. Uji Regresi Linier Berganda
; ) 7 & $' ') $ $& 6
" $ !=! ; 9 8 :' Model *''C' >21, ''C' >21, t ! B '! Error Beta ->. (" (" !"3 (3 Kemitraan (= (= (= =! ( 8& + (= ( (= =!" ( Motivasi (== (= ( != (3 ! ' `$6 + +%0 :'& ) ) ' $ ' '& ' $' $ $& 6 K Z (" p (= p (= p (== p ' $' ' ' '& $ $& 6 ! + -. Z ("! && nilaiconstant! & $ $$ % ' ' &-S.( & & -S.( ' -S=. Z ( & $ & % & &%0 -K. ') ("! ! +1 S -$. Z (=( $ $)0 $ & -S. $ ) 2 )' & &%0-K.( ' & & & -S. '&& $ /( & & &%0-K. & & $ (=( ' $ ! =! +1 S -$. Z (= ( $ $)0 $ & & -S. $ ) 2 )' & &%0-K.( ' & & & &-S. '&& $ /( & & &%0-K. & & $ != ( ' $ ! ! +1 S= -$=. Z (==( $ $)0 $ -S=. $ ) 2 )' & &%0-K.( ' & & -S=. '&& $ /( & & &%0-K. & & $ (==( ' $ ! 3. Pengujian Hipotesis :'& ) ) ' ') $)0 1& (Y (( & & % ') $ &( & &( ' , $/ $ ) 1& )' $ & &%0!
Uji t (Pengaruh Parsial)
7' $ && $)0 6 ! 4 1& $ & ') (Y (! ; $ $)0 $ &$ ) 2 ' 1& )' $ & &%0 ' & '&& $ kemitraansebesar satu satuan maka variabel & &%0& & $ (= -.!
! 4 1& $ & & ') (Y (! ; $ $)0 $ & & $ ) 2 ' 1& )' $ & &%0 ' & '&& $ & &$ satuan maka variabel kinerja karyawanakan & $ (= -.! =! 4 1& $ ')
(3Y (! ; $ $)0 $ $ ) 2 ' 1&
3 )' & &%0' & '&& $ $ satuan maka variabel kinerja karyawanakan & $ (== -.! Uji Dominan (%HWD6WDQGDUGL]HG&RHI¿FLHQWV)
Hasil SPSS menunjukkan bahwa nilai
' %%*% & ')
$ & $ (=( ) ' ' & $)0 $ & $ ) ' )' & &%0!
KESIMPULAN DAN SARAN 1. Kesimpulan :'& ) ' ' $) % ) '& ' $$ $%( & $ & $ berikut : ! , - &. `$/$ ' '( % &( & &( ' , & $ ) 2 ' 1& )' $ ' ' & &%0! ; '&& 1&% ( Y (! 4 Adjusted R Square $ (= % ' ) && $)0 =(A $ ' & &%0 ' '& ) $ ' '( '& % $ ( A '& ) 2&/2& ' ! ! , 7 -''. ! + , $ ) 2 ' 1& )' & &%0! ; $ ' ') ' 1&% $ (Y ( % % & & '&& $ ( & $ & &%0 & $ (=! $! 8& & , $ ) 2 ' 1& )' & &%0! ; $ ' ') ' 1&% $ (Y ( % % & & & '&& $ satu satuan, maka variabel kinerja &%0 & $ (= ! ,! , $ ) 2 ' 1& )' & &%0! ; $ ' ') ' 1&% $ (3Y ( % % & '&& $ ( & $ & &%0 & $ (==! Saran :'& ) ' & ( $& & $ $& 6
! *& && &( ) $&% && 0 & ' & '& *+! ) $) $%& $& ' + , ! ; ' '&& ' , $ ' & +! & & ' %& / )& % $! '& )/ ) % $ ' & ' ', &% $/!
! *& && & & ' , )& ' $& &' & & '%B #,)% ' &( #) ' ' &( &$$ ' &( & ' ' &( &$ ' &( & ' &( $ '& ' ' &( 0 ' &( '& ' &( & ' &( & '
&! + 2&/2& & & & &%0( & &'2% & &( & & + & & $&!
DAFTAR RUJUKAN
'( $' 9&( ( Intervensi
Komunitas Pengembangan Masyarakat Sebagai Upaya Pemberdayaan Masyarakat( E&6 9 1'
7'!
)C( ( ( Aplikasi Analisis
Multivariate Dengan Program SPSS,
' ( 7$ :' 7$ * ( ! $( E 8! E) ,,)( '
E ; % E( ( Organisasi
dan Manajemen: Perilaku, Struktur, Proses, Alih Bahasa Djoerban Wahid,
( E&!
;2C)( )'( ( Upaya
Pengembangan Usaha Kecil dan Menengah (UKM)( 2& 4
) SS!
;$( 7( %! ! Organisasi dan
Motivasi! E& 6 : &!
+,( ''( ! Metode Riset untuk
Bisnis dan Ekonomi : Bagaimana Meneliti dan Menulis Tesis?( (
E&!
+( ( Menciptakan Kesempatan
Rakyat Berusaha( :6 7: 7!
)! 9$ 8! E,& E) ;! !
Manajemen Sumber Daya Manusia Edisi Kesepuluh! E&6 $
!
)'( 9( =( Ekonomi Kerakyatan
Keuanggulan Kelemahan Dan Prospek Ke Depan Ekonomi Kerakyatan Dalam Kancah Globalisasi( E&6
:' 7& $'% *+( + + ' *) &, ' ) 9!
4( ( Manajemen Personalia
(Manajemen Sumber Daya Manusia),
' +( >& +$( ) '( E&!
'%( ( Sumber Daya Manusia
dan Produktivitas Kerja( >`! '
( :'! & ' >( ( 7) + 2 ' )' + +%0 7! 784 -7. >$ : J%) *( Jurnal Sintikom! ` 4! : 6 + ) *!
( et al( 3! Analisis Data
Penelitian (Menggunakan Program SPSS)( ** 7( '! '( ( 7) & + ' + )' + 7 & 7:+ ' :&( Jurnal ( `! 4!=! J'( 7( ( ( Pengantar Manajemen( K%& 6 ) !
J0( =( Budaya Dan Iklim Organisasi, E& 6 $ !
J%( ' 0( ( & 7 + )' 7&$ ' +, @ ' + E&( Jurnal Manajemen 7$ ' `! 3 4! =!