1
Bincangkan secara Kritis Usaha Kerajaan dalam Memupuk Kerjasama Politik
antara Kaum di Tanah Melayu sehingga Tahun 1963.
Pendahuluan
Pembentuk sebuah negara Tanah Melayu yang terdiri daripada pelbagai kaum
dan gabungan nasionalisme amat diperlukan. Ahli-ahli politik sedar bahawa
ketegangan kaum yang berlaku sejak pendudukan Jepun di Tanah Melayu bertambah
serius pada permulaan zaman darurat. Konflik tersebut diburukkan dengan hakikat
bahawa kuasa-kuasa tempatan yang dipilih oleh kerajaan kolonial kebanyakannya
Melayu manakala masyarakat gerila komunis diwujudkan dan diselenggarakan oleh
masyarakat Cina. Sementara itu kebanyakan orang Cina bersifat neutral terhadap usaha
kerajaan untuk mengalahkan komunis.1 Demi menyenangkan hati rasa tidak puas hati
bukan Melayu dan melembutkan sikap nasionalis Melayu UMNO, kerajaan British
telah menggalakkan pembentukan kewarganegaraan Persekutuan Malaya dan idea-idea
yang berkaitan dengannya.2 Pegawai-pegawai British mengulangi bahawa
peruntukan-peruntukan kewarganegaraan pada dasarnya merupakan ikatan perpaduan antara kaum
dan kerjasama dalam kalangan pelbagai kaum di Tanah Melayu. Perpaduan seperti ini
mestilah dicapai sebelum Tanah Melayu boleh berkerajaan sendiri dan diberikan
kemerdekaan.3 Pesuruhjaya Agung British di Asia Tenggara, Malcolm MacDonald,
mengadakan satu perjumpaan dengan Presiden UMNO, Dato Onn Jaafar pada Ogos
1948 dan menggesa beliau tentang keperluan untuk menyederhanakan pendirian
nasionalisme Melayu. Beliau percaya bahawa jika beberapa kompromi dapat dicapai
antara parti-parti perkauman, perjanjian atau formula boleh diusahakan untuk masa
1 Oong Hak Ching, Chinese Politics in Malaya 1942-55: The Dynamics of British Policy. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 2000, hlm. 140.
2 Cheah Boon Kheng, Malaysia: The Making of a Nation. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2002, hlm. 24.
2
depan Malaysia. Pada 29 Disember 1948, rundingan Cina-Melayu yang pertama telah
diadakan di rumah Dato Onn, Johor Bharu, yang dihadiri oleh Tan Cheng Lock,
pemimpin-pemimpin Melayu dan Cina yang lain. Menurut Thio Chan Bee yang turut
menghadiri mesyuarat itu, Tan Cheng Lock mencari kelulusan pemimpin Melayu bagi
cadangan beliau dalam menubuhkan satu persatuan Cina Malaya. Beliau menyebut
bahawa objektif MCA yang dicadangkan adalah untuk bekerjasama dengan orang
Melayu untuk membina sebuah negara yang baru. Oleh itu orang Melayu sepatutnya
tiada sebab untuk menentang cadangan ini. Pemimpin-pemimpin Melayu menyokong
idea tersebut dan tertubuhlah Malayan Chinese Association (MCA) pada 27 Februari
1949.
Isi-isi Penting
Usaha-usaha kerajaan dalam Memupuk Kerjasama Politik antara Kaum di Tanah
Melayu. Antaranya:
CLC
Communities Liaison Committee (CLC) atau Jawatankuasa Hubungan Antara
Kaum adalah satu badan tidak rasmi tetapi berfungsi sebagai satu ruang membuat dasar
untuk kerajaan British di Tanah Melayu. Idea-idea yang berasal daripada kerajaan telah
dikemukakan oleh MacDonald untuk dibincangkan dalam jawatankuasa. Kemudian,
mereka akan menggunakan idea tersebut dan dikemukakan semula kepada kerajaan.
Kerajaan seterusnya akan mengambil langkah-langkah untuk membuat kajian yang
selanjutnya mengenai cadangan CLC dan akhir sekali diterima pakai sebagai dasar
kerajaan.4 Ahli-ahli CLC adalah terdiri daripada pemimpin-pemimpin terkemuka
UMNO, MCA, dan lain-lain. Malcom MacDonald merupakan arkitek CLC yang
3
ditubuhkan untuk menyelesaikan konflik antara kaum dalam menghadapi
pemberontakan PKM. Pada awal November 1948, MacDonald mengadakan siri
perbincangan peribadi dengan pemimpin-pemimpin Melayu dan Cina dengan harapan
mereka boleh berjumpa mencapai satu persetujuan dalam kerjasama antara kaum di
dalam Persekutuan dan Singapura. 5 Beliau berjaya memujuk Dato Onn dan
memenangkan hati Tan Cheng Lock, yang pernah mengetuai para pengkritik dalam
membantah sesetengah dasar kerajaan Perlembagaan Persekutuan untuk bekerjasama
dalam pembentukan Sino-Malay Goodwill Committee.
Pada awal Januari 1949, satu perbincangan telah diadakan di sebuah kelab di
Pulau Pinang dan Majlis Cina Pulau Pinang bertindak sebagai tuan rumah. Dalam
mesyuarat tersebut, 5 Melayu dan 5 pemimpin China telah dipilih untuk meneruskan
perbincangan dan menghasilkan butiran-butiran perjanjian untuk kerjasama antara
kaum. 5 Melayu adalah Dato Onn sebagai ketua dan Panglima Bukit Gantang, Salleh
bin Hakim, Dr. Mustaffa bin Osman dan Zainal Abidin bin Haji Abas. Hasil
perbincangan, Sino-Malay Goodwill Committee ditubuhkan secara rasmi. Sino-Malay
Goodwill Committee menghadapi masalah kerana tiada ahli yang sesuai untuk dipilih
sebagai pengerusi. Pemimpin-pemimpin Melayu dan Cina bertanya MacDonald untuk
menjadi pengerusi dalam jawatankuasa itu. Namun MacDonald menolak tawaran
tersebut dengan sebab beliau menghadiri mesyuarat sebagai pemerhati, dan bukan ahli
dalam jawatankuasa. Sebagai seorang pemerhati, beliau mempunyai hak untuk
menghadirkan mesyuarat yang dijalankan tetapi tidak akan memberi sebarang
komitmen dalam jawatankuasa. Salah seorang ahli mencadangkan supaya Dato Onn
menjadi pengerusi mereka. Dato Onn juga menolak atas alasan bahawa beliau ingin
bebas mengambil bahagian dengan sepenuhnya dalam perbincangan tanpa kekangan
4
seorang pengerusi yang mempunyai kewajipan untuk mendamaikan situasi apabila
berlakunya perbezaan pandangan.6 Dalam keadaan ini beliau mencadangkan Ernest
Emmanuel Clough Thuraisingham, ahli Majlis Undangan Persekutuan Ceylon sebagai
pengerusi kerana Dato Onn berharap pengerusi boleh bersifat lebih 'neutral'. Selain itu,
MacDonald juga memberi cadangan kepada pemimpin-pemimpin Cina dan Melayu
untuk menambah ahli daripada masyarakat lain di dalam jawatankuasa, termasuk ahli
dari India, Serani dan masyarakat Eropah.
Pada Februari 1949 Sino-Malay Goodwill Committee telah ditukar nama kepada
Badan Perhubungan Komuniti atau CLC. Pengerusi CLC ialah E.E.C Thuraisingham
dan ahlinya mengandungi 5 Melayu, 4 Cina, 3 India, dan Eropah satu wakil. Menurut
MacDonald, mesyuarat pertama dan kedua CLC mendedahkan satu persetujuan
peribadi antara ahli tentang persoalan ekonomi dan politik Melayu dan Cina. CLC
mengadakan mesyuarat ketiganya di Johor Bahru pada 9 dan 10 Februari 1949.
Mesyuarat itu meneruskan perbincangan kedudukan ekonomi orang Melayu dan
melihat apa bantuan orang Cina boleh beri seperti peluang pekerjaan yang lebih luas
dalam industri membuka kepada orang Melayu dan pengambilan Melayu dalam bidang
perniagaan.7
Kemudian, mereka membincangkan hubungan politik antara orang Melayu dan
bukan Melayu iaitu pengenalan bukan Melayu ke dalam perkhidmatan pentadbiran dan
syarat-syarat kerakyatan Persekutuan. CLC juga membincangkan soal pendidikan,
khususnya membesarkan anak-anak di Tanah Melayu sebagai penduduk yang
menghargai warganegara Malaya dan bersifat patriotisme.8 Mesyuarat keempat
6 Oong Hak Ching, Chinese Politics in Malaya 1942-55: The Dynamics of British Policy, hlm. 152. 7 Ibid.
5
diadakan di Kuala Lumpur pada 18 dan 19 Februari. Agenda bagi mesyuarat kali ini
dan juga mesyuarat yang akan datang di Ipoh adalah berdasarkan kepada masalah
ekonomi dalam kalangan orang Melayu.9 Perbincangan tentang masalah ekonomi
orang Melayu telah diadakan sebanyak empat sesi dalam jawatankuasa. Perbincangan
bermula dengan pemeriksaan masalah pembahagian ekonomi antara kaum di Tanah
Melayu. Ahli-ahli CLC bersetuju dengan resolusi bahawa adalah sangat penting bagi
orang bukan Melayu dan Melayu bekerjasama dalam setiap cara yang mungkin untuk
memperbaiki kehidupan ekonomi negara ini. Ahli-ahli juga membuat keputusan untuk
merangka satu resolusi bagi kerajaan untuk mengetatkan undang-undang supaya gejala
rasuah dan korupsi dapat dihapuskan. Pada bulan Mei 1949, CLC berjaya menemui
satu formula untuk membantu meningkatkan kedudukan ekonomi orang Melayu.
Antaranya:10
1. Kerajaan perlu memberi subsidi kepada urusan perniagaan Melayu dan menubuhkan sekolah-sekolah perdagangan untuk melatih orang Melayu untuk membolehkan mereka mengambil bahagian dalam sektor ekonomi moden.
2. Industri tertentu perlu dibuka kepada orang Melayu seperti sektor pengangkutan.
3. Layanan istimewa perlu diberikan kepada orang Melayu dalam pengagihan peluang pendidikan dan pekerjaan.
4. Ahli perniagaan dan majikan bukan Melayu perlu meningkatkan kadar penyertaan orang Melayu dalam semua sektor ekonomi seperti perlombongan bijih timah, industri getah dan perdagangan runcit.
CLC menyambung semula mesyuaratnya pada bulan Ogos 1949 dan subjek yang paling
kontroversi ialah kedudukan istimewa orang Melayu dan fasal kewarganegaraan
persekutuan dalam perlembagaan persekutuan. Bagi persoalan berkaitan dengan syarat
kerakyatan, ahli-ahli bersetuju untuk menerima prinsip bahawa hanya orang yang setia
9 Ibid, hlm. 154.
6
kepada Malaya dan menganggap Tanah Melayu sebagai tempat tinggal tetap mereka
layak memperoleh status kewarganegaraan. CLC menegaskan kesetiaan mestilah
kesetiaan yang tidak berbelah bahagi dan menolak dua kerakyatan. Maknanya, jika
seseorang mempunyai dua kerakyatan (contohnya, Tanah Melayu dan China), dia
haruslah melepaskan kerakyatan China itu jika ingin menjadi warganegara Malaya.
Dalam soal pendidikan pula, mereka menyetujui bahawa pengajaran Bahasa Melayu
perlu diwajibkan dalam semua sektor kerajaan dan sekolah rendah bantuan kerajaan
serta penghapusan sekolah bercorak vernakular dan penubuhan sekolah pusat/ kerajaan
yang akan dihadiri oleh kanak-kanak semua bangsa. Bahasa pengantar di
sekolah-sekolah ini ialah Bahasa Melayu atau Bahasa Inggeris.11 Pada masa yang sama,
jawatankuasa badan berkenaan memperluaskan keahliannya kepada 60 orang Melayu,
6 orang Cina, seorang India, seorang Serani, seorang Sri Lanka dan seorang Inggeris.12
Mesyuarat seterusnya telah diadakan di kediaman Komisioner Jeneral di Bukit Serene
pada 14 hingga 16 September 1949. Selepas mesyuarat ini CLC telah mengeluarkan
kenyataan-kenyataan antaranya:13
1. Pertimbangan semula yang menyeluruh diperlukan mengenai peruntukan kewarganegaraan dalam Perlembagaan Persekutuan.
2. Sebaik sahaja keadaan membenarkan, undang-undang perlu diperkenalkan bagi pemilihan ahli kepada beberapa badan perundangan Persekutuan Tanah Melayu.
3. Pilihan raya perlu diperkenalkan di peringkat majlis perbandaran dan negeri-negeri yang bersiap sedia.
4. Kerajaan perlu memulakan persiapan untuk undang-undang pilihan raya.
11 Oong Hak Ching, Chinese Politics in Malaya 1942-55: The Dynamics of British Policy, hlm. 156. 12 S. Hashim Ahmad, Onn Jaafar: Bapa Gerakan Nasionalis Tanah Melayu. KL: Revolusi Rekaria Sdn. Bhd., 2009, hlm. 57.
7
5. Pengajaran Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris perlu diwajibkan di semua sekolah kerajaan dan sekolah bantuan kerajaan.
Pada awal tahun 1950, CLC telah dapat mencapai persetujuan sebulat suara mengenai
isu kewarganegaraan. CLC telah memutuskan bahawa prinsip Jus Soli perlu
diperkenalkan dengan serta-merta dalam setiap negeri Melayu supaya semua orang
keturunan Asia atau serani yang lahir di negeri-negeri tersebut berhak menjadi
warganegara Persekutuan di bawah syarat-syarat Perlembagaan Persekutuan ini. Hal
ini merupakan satu konsesi utama yang dibuat oleh Dato Onn atas permintaan Tan
Cheng Lock. Persetujuan dibuat selepas pemimpin Cina bersetuju dengan pelaksanaan
dasar hak istimewa dan ekonomi orang Melayu. Bagi mengatasi masalah ekonomi yang
dihadapi oleh orang Melayu, CLC mencadangkan kerajaan untuk membentuk satu
badan untuk membaiki keadaan ekonomi orang Melayu. Oleh itu, Rural and Industrial
Development Authority (RIDA) atau Lembaga Kemajuan Luar Bandar dan Industri
ditubuhkan pada tahun 1950 dengan Dato Onn sebagai "Ahli" Dalam Negeri sebagai
pengerusi pertama. Fungsi RIDA bersifat serampang dua mata iaitu merancang dan
menjalankan latihan untuk pembangunan ekonomi luar bandar supaya pekebun kecil
Melayu boleh mengambil bahagian dalam pemprosesan dan pemasaran hasil mereka
dan untuk menyusun semula penduduk luar bandar untuk meningkatkan taraf hidup
mereka.14
Galakkan kerjasama politik melalui Parti Politik dan pemimpin-pemimpin
Pembukaan ahli UMNO kepada bukan Melayu
Berikutan daripada penubuhan CLC oleh pemerintahan British itu, Onn Jaafar
menyertai badan tersebut kerana jiwanya yang mahukan perpaduan di antara semua
8
kaum yang menjadi penduduk di negara ini. Atas dasar dan fahaman beliau
mencadangkan kepada masyarakat Melayu supaya membuka pintu keahlian UMNO
kepada bangsa-bangsa lain. Susulan daripada itu, pada Persidangan Agung UMNO
yang diadakan di Butterworth pada 29 Mei 1949, Onn Jaafar menyuarakan perkara
tersebut dengan menegaskan adalah mustahak sekali bagi orang-orang Melayu
memperolehi perhubungan yang lebih erat dengan suku-suku kaum bangsa lain di
negara ini.15 Beliau juga bercadang nama United Malays National Organisation
ditukarkan kepada United Malayan National Organization. Cadangan Onn Jaafar
supaya parti UMNO dibuka pintu bagi kaum-kaum bangsa lain dapat menjadi ahlinya
ditentang hebat oleh masyarakat Melayu dan UMNO. Mereka sedar bahawa seberapa
ikhlas dan tulusnya hasrat Onn Jaafar itu, tetapi bagi orang Melayu merasakan, UMNO
adalah sebuah parti perjuangan orang Melayu atas dasar perjuangan bangsa itu sendiri
di kala Inggeris berusaha menghancurkan kedaulatan dan kedudukan Raja-Raja dan
orang-orang Melayu. Selain itu, orang Melayu serta kebanyakan ahli UMNO
merasakan cadangan itu sudah tentunya akan merugikan mereka. Persidangan Agung
Khas pada 10 dan 11 Jun 1950 Onn Jaafar telah menerima kritikan-kritikan dan
membidas cadangan beliau itu ketika perbahasan. Pada hari kedua persidangan, Onn
Jaafar telah membuat kejutan yang memeranjatkan perwakilan dengan mengumumkan
keputusan untuk melepaskan jawatan Yang Dipertua UMNO yang disandang sejak
ianya ditubuhkan bagi memperjuangkan kedaulatan negara, raja, bangsa dan agama.16
Onn Jaafar menerima kembali jawatan Yang Dipertua dan terus memimpin parti
UMNO selepas desakan dan rayuan rombongan seramai 5000 orang di Johor. Walau
bagaimanapun, beliau tidak dapat pertahan lama dalam UMNO kerana dasar dan
9
politiknya dilihat sebagai lebih berpegang teguh kepada pandangan sendiri.17 Cita-cita
dan harapan beliau untuk membuka keahlian kepada bangsa-bangsa lain tetap tidak
dapat diterima oleh majoriti ahli-ahli dan pemimpin-pemimpin parti. Gambarannya
sudah jelas bahawa Onn Jaafar merasakan beliau tidak dapat melaksanakan cita-citanya
itu melalui UMNO. Barangkali, beliau percaya bahawa ahli-ahli UMNO begitu teguh
dan kuat dengan pegangan semangat “keMelayuan” mereka. Sekali lagi, beliau
membuat keputusan muktamad untuk melepaskan jawatan Yang Dipertua dalam
Mesyuarat Agung Tahun Ke-6 UMNO yang akan diadakan di Hotel Majestik, Kuala
Lumpur pada 25 dan 26 Ogos 1951 bagi melantik semula pegawai-pegawai bagi tahun
1951-1952 dengan menegaskan beliau tidak lagi mahu namanya dicalonkan semula
sebagai Yang Dipertua parti berkenaan. Selepas itu, Tunku Abdul Rahman Al-Haj
menggantikan Dato Onn sebagai Yang Dipertua UMNO. Meskipun terkeluar dari
UMNO, Malcolm MacDonald masih mempercayai Dato Onn mendapat sokongan yang
popular dalam kalangan orang Melayu. Oleh itu, beliau memberikan sokongan
rasminya, begitu juga Henry Gurney.18
IMP
Menurut R Vasil, asal-usul sebenar Independence of Malaya Party (IMP) atau
Parti Kemerdekaan Malaya jatuh pada tempoh antara akhir tahun 1947, semasa proses
pembatalan rancangan Malayan Union dan pertengahan tahun 1948, tempoh di mana
Onn Jaafar merasakan UMNO memerlukan satu peranan baru dan lebih luas. Tan
Cheng Lock juga membuat cadangan mengenai keperluan sebuah parti bukan
perkauman semasa mesyuarat jawatankuasa kerja MCA pada 21 April 1951. Parti itu
mungkin akan bertindih dan wujud bersama dengan UMNO, MCA dan Kongres India
17 Ibid., hlm. 65.
10
Malaya (MIC).19 Seterusnya, Dato Onn berbincang dengan Tan sebelum beliau
mengumumkan hasratnya untuk menubuhkan sebuah badan bukan perkauman pada
awal Jun 1951. Mereka tetap berkongsi pandangan yang sama mengenai keperluan
untuk membentuk Pertubuhan Kebangsaan Malaya Bersatu tetapi oleh kerana Dato
Onn gagal berbuat demikian maka mereka mengambil keputusan untuk membentuk
sebuah badan bukan perkauman. Walau bagaimanapun, pendirian Tan Cheng Lock
dengan Dato Onn agak berbeza. Tan bercadang parti tidak perkauman itu akan berada
di puncak dan disokong oleh parti-parti perkauman supaya ahli-ahli parti tersebut boleh
menyertai atau menyokong parti yang baru itu dan hubungan mereka dengan
pihak-pihak perkauman mereka sendiri juga dapat dikekalkan.20 Henry Gurney juga
menyokong cadangan Tan Cheng Lock tetapi tidak lama kemudian Dato Onn telah
berpisah dengan UMNO. Dalam persidangan yang diadakan di Hotel Majestik, Kuala
Lumpur pada 16 September 1951 dan dihadiri oleh beberapa orang kenamaan daripada
tokoh-tokoh bangsa Cina, India dan Serani telah bersetuju dengan cadangan
menubuhkan sebuah parti yang diberi nama Independence Malaya Party.21 Pemimpin
MCA yang menjadi ahli jawatankuasa IMP ialah Tan Cheng Lock, Yong Shook Lin,
Ketua Setiausaha MCA, dan Khoo Teik Ee iatu bendahari. Mereka semua merupakan
bekas anggota CLC.22 Parti IMP telah memilih Onn Jaafar sebagai Yang Dipertuanya.
IMP dibuka keahliannya kepada semua orang lelaki dan perempuan yang berusia 18
tahun ke atas bermastautin di Malaya.23 Selepas IMP ditubuhkan, jawatankuasa
eksekutif UMNO memutuskan bahawa dasar IMP tidak serasi dengan UMNO dan
memberi arahan bahawa mana-mana ahli yang menyertai IMP perlu meletak jawatan
19 Oong Hak Ching, Chinese Politics in Malaya 1942-55: The Dynamics of British Policy, hlm. 162. 20 Ibid, hlm. 164.
21 S. Hashim Ahmad, Onn Jaafar: Bapa Gerakan Nasionalis Tanah Melayu, hlm. 70.
11
atau dipecat. Tambahan pula, Tunku Abdul Rahman mengkritik IMP yang membuka
keahliannya kepada semua orang yang bermastautin di Tanah Melayu tanpa mengira
syarat, kesetiaan seseorang atau kelahiran mereka.
Sino Malay Friendship and Economic Cupertino Fund. 20/8/1951
Tan Cheng Lock menyumbangkan dana ini. Beliau juga mencadangkan untuk
menubuhkan satu jawatankuasa yang terdiri daripada Dato Onn, Tunku Abdul Rahman,
beliau sendiri dan dua orang lain termasuk satu Setiausaha Melayu bekerja separuh
masa. Pada peringkat awal, MCA memperuntukkan $100,000 bagi dana ini untuk
tujuan menambah baik ekonomi orang Melayu. Sumbangan yang murah hati ini muncul
lebih kepada satu “rasuah politik” untuk mendorong Presiden UMNO dan Dato Onn
mengambil bahagian dalam jawatankuasa yang dicadangkan daripada satu langkah
yang altruistik untuk membantu masalah ekonomi orang Melayu. Menurut, Md. Sopiee,
Tunku Abdul Rahman bersedia untuk menyertai jawatankuasa tersebut jika beliau
dipelawakan. Sebaliknya, kemungkinan besar Dato Onn akan menolak tawaran tersebut
kerana tidak ingin berurusan dengan UMNO dan bercadang dana tersebut dipegang
oleh RIDA.
Kerjasama UMNO-MCA dan Pembentukan Parti Perikatan
Pada tahun 1952 semua menumpu perhatian kepada pilihan raya pertama Majlis
Perbandaran Kuala Lumpur yang mempunyai 12 kerusi untuk ditandingkan. Dato Onn
pada masa itu keyakinan tinggi IMP boleh memenangi majoriti kerusi dalam pilihan
raya. Pada masa yang sama, H.S. Lee selaku pengerusi cawangan MCA Selangor telah
membentuk satu pakatan dengan cawangan setempat UMNO untuk bertanding dalam
pilihan raya tersebut. Mereka memasukkan 12 calon Melayu dan Cina dan menjelaskan
12
kepada mana-mana pentadbiran yang berjaya.24 Berita yang tidak dapat dijangka ini
telah mengejutkan dunia politik Malaya dan telah menjadi sumber kebingungan kepada
pemimpin parti UMNO dan MCA. Kedua-dua pemimpin masih belum berunding serta
memberi maklumkan tentang hal ini. Tan Cheng Lock berada dalam dilema kerana
bukan sahaja beliau presiden MCA tetapi juga merupakan ahli pengasas IMP, yang
menentang UMNO dalam pilihan raya dan kini mungkin akan menentang gabungan
UMNO-MCA. Oleh itu, beliau mengambil keputusan untuk berdiam diri sementara itu
Tunku membuat komen secara berhati-hati.25 Pada hari mengundi 16 Februari 1952,
pakatan UMNO-MCA telah memenangi sembilan kerusi, dan IMP hanya memenangi
dua dan satu kerusi lagi dimenangi oleh calon bebas. Pakatan mengaut sebanyak 10,330
undi berbanding dengan IMP yang memperoleh 6,630 undi. Tidak menghairankan
formula pakatan Melayu-Cina tempatan diteruskan dalam pilihan raya lain yang akan
diadakan.26 Pada akhir tahun 1952, mereka telah memenangi kawalan dalam empat
majlis bandaran lain.
UMNO dan MCA secara rasmi menjadi " Parti Perikatan " pada awal bulan
tahun 1953. Pada masa itu, Tunku Abdul Rahman cuba membuang sifat perkauman
orang Melayu dengan menukarkan tema lagu UMNO daripada “Nasionalisme Melayu”
kepada “Perpaduan antara Kaum” semasa perhimpunan UMNO pada April 1953.
Beliau menegaskan bahawa perpaduan adalah satu keperluan penting bagi Kerajaan
British sebelum memberikan kemerdekaan kepada mereka dan dengan itulah
masyarakat Cina dan lain-lain mesti ditawarkan sesuatu yang lebih daripada status
sekiranya mereka ingin berasa mereka adalah sebahagian dalam Tanah Melayu. Pada
tahun 1954, MIC di bawah pimpinan V.T. Sambanthan turut menyertai Perikatan
24 Harry Miller, The Story of Malaysia. Kuala Lumpur: Synergy Media, 2007, hlm. 231. 25 Ibid., hlm. 232
13
UMNO-MCA itu. Maka lahirlah Parti Perikatan yang terdiri daripada
UMNO-MCA-MIC.27
Parti Negara
Pada Mac 1954, menjangkakan pilihan raya umum akan datang (27 Julai 1955)
dan memandangkan IMP kurang mendapat sokongan dan diterima oleh individu dan
kumpulan Melayu dan bukan Melayu terutamanya anaknya sendiri, Hussein Onn
enggan menyertai IMP, Dato Onn mengambil keputusan untuk membubarkan IMP dan
membentuk sebuah parti yang baru, Parti Negara.28 Walau bagaimanapun, Parti Negara
yang berada di bawahan pimpinan Dato Onn masih tidak relevan. Pilihan raya umum
pertama melihat Parti Negara hanya memperoleh 7.6% daripada jumlah undi. Parti
Negara telah mengalami kekalahan yang teruk sekali dengan 43 daripada jumlah
calon-calonnya telah hilang wang pertaruhan mereka di tangan Perikatan.29 Hal ini
merupakan satu tamparan yang pahit untuk Dato Onn tetapi beliau terus berjuang untuk
Parti Negara meskipun masa hadapan beliau semakin gelap sehingga kematiannya pada
tahun 1961. Ketiadaan sokongan dalam kalangan masyarakat Malaya pada keseluruhan
dapat dijelaskan oleh Tan Siew Sin, Menteri Kewangan Pertama Malaysia (22/8/1959-
4/8/1974). Beliau telah memberikan sebab bahawa pemikiran Onn Jaafar terlalu jauh
berbanding dengan rakyat serta ahli-ahli politik yang sezaman dengan beliau dan Tan
akan sokong jika idea Dato Onn itu dicadangkan lagi.30
27 Lofti Ismail, Sejarah Malaysia 1400-1963. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Dstributions, 1974, hlm. 281.
28 S. Hashim Ahmad, Onn Jaafar: Bapa Gerakan Nasionalis Tanah Melayu, hlm. 73. 29 Lofti Ismail, Sejarah Malaysia 1400-1963, hlm. 284.
14 Pilihan Raya Umum Tanah Melayu 1955
Pada Mac 1953 pemimpin-pemimpin UMNO dan MCA mengumumkan
bahawa mereka telah mencapai persetujuan pada prinsip untuk pilihan raya umum
majlis perundangan persekutuan. Selepas pelbagai parti politik telah memberikan
cadangan mereka untuk pilihan raya tersebut, Pesuruhjaya Tinggi yang baru, Gerald
Templer mengumumkan di bawah persetujuan Sultan bahawa Majlis Perundangan
Persekutuan baru akan terdiri daripada 52 ahli akan dipilih melalui pilihan raya dan 46
lagi akan terus dicalonkan. Selain itu, pilihan raya juga akan diadakan pada tahun
1955.31 Perikatan UMNO-MCA tidak berpuas hati dengan majoriti yang boleh dipilih
hanya enam orang dan mengancam untuk memboikot pilihan raya. Pada 21 April 1954,
Perikatan menghantar delegasi yang terdiri daripada Tunku Abdul Rahman, Dato
Abdul Razak, Timbalan Presiden UMNO dengan Encik T.H. Tan, Setiausaha MCA ke
London untuk mendapatkan sokongan British Parlimen terutamanya Parti Buruh dan
awam untuk permintaan majoriti ahli dipilih dan mempercepatkan pilihan raya pada
tahun 1954. Mereka memohon pertemuan dengan Setiausaha Tanah Jajahan, Encik
Oliver Lyttelton sebelum beliau mengumumkan keputusannya pada pilihan raya
persekutuan.32 Selepas perbincangan dilakukan di pihak atasan British, Pesuruhjaya
Tinggi baru Donald MacGillivray memberi jaminan kepada Tunku bahawa beliau akan
berunding dengan parti yang memenangi majoriti kerusi supaya mencalonkan lima atau
tujuh orang ahli yang dilantik.33 Maka dengan itu, Parti Perikatan tidak lagi memboikot
lagi walaupun pilihan raya umum tetap diadakan pada pertengahan 1955. Sementara
itu, Perikatan telah menunjukkan lagi kekuatan yang menggerunkan dalam dua pilihan
raya Dewan Undangan Negeri pada akhir tahun 1954. Di Johor, Perikatan telah
31 Cheah Boon Kheng, Malaysia: The Making of a Nation, hlm. 30. 32 Harry Miller, The Story of Malaysia, hlm. 233.
15
memenangi semua 16 kerusi. Parti Negara Dato Onn hanya mendapat 9.4% daripada
jumlah undian. 19 hari kemudian, Perikatan menyapu 12 kerusi dalam Majlis Negeri
Terengganu, pengundian 56,554 undi berbanding dengan Parti Negara iaitu 7,169.34
Perikatan meneruskan trend menang ini pada pilihan raya seterusnya di peringkat negeri
dan tempatan pada tahun berikutnya.
Di samping itu, Perikatan telah menghasilkan manifesto pilihan raya setebal
empat puluh muka surat yang bertajuk Jalan Menuju Kemerdekaan (Road to
Independence). Walau bagaimanapun, manifesto itu tidak mengambil pendirian yang
positif (prinsip jus soli yang diharapkan oleh masyarakat bukan melayu) mengenai isu
kewarganegaraan. Manifesto itu mengambil jalan yang selamat dengan mencadangkan
bahawa masalah kewarganegaraan perlu diselesaikan oleh satu suruhanjaya bebas yang
akan mengkaji dan melakukan pembaharuan terhadap Perlembagaan 1948.35 Hanya
sebahagian kecil bukan Melayu telah mendaftarkan diri sebagai pengundi
menyebabkan pengundi kebanyakannya adalah orang Melayu. Pengundi yang berdaftar
pada tahun 1955 terdiri daripada kira-kira 84% Melayu, 11% Cina dan kurang daripada
5% adalah India. Oleh itu, ahli-ahli UMNO menegaskan bahawa Perikatan harus
meletakkan 90% calon Melayu tetapi Tunku menolak cadangan itu. Beliau mengugut
untuk meletakkan jawatan selagi tidak mengikut cara beliau. Oleh yang demikian,
Perikatan telah meletakkan 35 ahli UMNO, 15 ahli MCA dan 2 ahli MIC dalam 52
kawasan pilihan raya. Ini menunjukkan keupayaan Tunku untuk memujuk parti UMNO
untuk melaksanakan kompromi dan menerima konsep Parti Perikatan iaitu perpaduan
antara kaum.36 Perikatan di bawah pimpinan Tunku melanda kemenangan besar dalam
pilihan raya umum pertama pada 27 Julai 1955, memenangi 51 daripada 52 kerusi yang
34 Harry Miller, The Story of Malaysia, hlm. 238. 35 Ibid., hlm. 240.
16
dipertandingkan. UMNO kehilangan seorang calon kepada Parti Islam Se- Malaya
( PMIP ). Pilihanraya tersebut memberi ujian kepada “disiplin UMNO dan konsep Parti
Perikatan”.37
Terdapat beberapa sebab kemenangan Parti Perikatan dalam pilihanraya
tersebut. Hampir semua dana yang diperoleh adalah sumbangan orang Cina.38 Selain
itu, slogan Merdeka juga dibuktikan sangat efektif memandangkan semangat
kemerdekaan yang tinggi dalam kalangan masyarakat pada masa itu dan masyarakat
menerima manifesto tersebut. Walaupun boleh dikatakan pilihanraya ini adalah satu
kemenangan orang Melayu, namun kesemua 17 calon bukan Melayu Perikatan telah
dipilih. Ramai daripada mereka telah diletakkan di kawasan majoriti Melayu dan Tunku
Abdul Rahman dan pegawai-pegawai UMNO tertinggi bekerja keras untuk memastikan
bahawa tiada pengundian bersifat perkauman.39 Dengan kemenangan yang cemerlang
itu Perikatan telah berhak membentuk sebuah kabinet dengan diketuai oleh Tunku
Abdul Rahman Putra sebagai Ketua Menteri. Kabinet perikatan ini mengandungi 10
orang menteri yang terdiri daripada pelbagai kaum, 6 orang dari UMNO, 3 orang dari
MCA, dan 1 dari MIC.40
Penemuan Baling
Demi menghentikan ancaman komunis, pada September 1955 Kerajaan
Perikatan menawarkan pengampunan tanpa syarat dan 40 juta risalah untuk
mengarahkan cara-cara pengganas untuk menyerahkan diri digugurkan ke dalam hutan
melalui pesawat tetapi pengampunan ini menimpa kegagalan. Kemudian, pada 17
37 Diane K. Mauzy, Barisan National: Coalition Government in Malaysia. Kuala Lumpur: Maricans, 1983, hlm. 26.
38 Harry Miller, The Story of Malaysia, hlm. 241. 39 Ibid.
17
November 1955, Chin Peng menghantar sepucuk surat peribadi kepada Tunku Abdul
Rahman menawarkan untuk bertemu dengannya untuk membincangkan syarat bagi
mengakhiri perang dengan komunis.41 Satu mesyuarat telah diaturkan pada 28
Disember di bandar kecil Baling, Kedah. Tunku telah diiringi oleh Dato Tan Cheng
Lock dan David Marshall, Ketua Menteri Singapura yang telah dijemput oleh Tunku.
Sementara itu, rombongan PKM terdiri daripada Chin Peng, Chen Tien dan Rashid
Maidin. Chin Peng meletakkan syarat yang dia merasa adil dan munasabah untuk
menamatkan pertempuran ialah pengiktirafan partinya sebagai sebuah pertubuhan
politik yang sah. Tunku Abdul Rahman menolakkan cadangan tersebut dan hanya
menawarkan penyerahan tanpa syarat yang juga bermakna pembubaran Parti Komunis.
Rundingan berakhir pada keesokan hari apabila Chin Peng mengisytiharkan partinya
tidak akan menerima penyerahan.42 Darurat diteruskan sehingga 12 Julai 1960.
Proses Menuntut Kemerdekaan
18 Januari 1956, satu rombongan ke London telah diketuai oleh Tunku Abdul
Rahman dan pengikut terdiri daripada wakil Raja Melayu dan 4 orang wakil Perikatan,
iaitu Dato Abdul Razak, Kolonel H.S. Lee, Dr. Ismail Abdul Rahman dan T.H. Tan
serta Encik Abdul Kadir sebagai wakil Raja.43 Rombongan diadakan selama tiga
minggu di rumah Lancester, London untuk membincangkan hal-hal berkaitan dengan
kemerdekaan. Pada 8 Februari 1956, Perjanjian London telah dicapai. Antaranya,
kerajaan British bersetuju memberikan kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, Jawatan
Setiausaha Kewangan dan Pengarah Gerakan akan digantikan dengan jawatan Menteri
Kewangan dan Menteri Pertahanan, British bersetuju membayar ganti rugi kepada
41 Harry Miller, The Story of Malaysia, hlm. 243. 42 Ibid., hlm. 244.
18
pegawai dagangan yang diberhentikan selepas merdeka, Kerajaan British di bawah
Komanwel diberikan hak meletakkan tenteranya di negara ini dan penubuhan sebuah
badan bebas untuk menggubal perlembagaan baru, iaitu Suruhanjaya Reid
ditubuhkan.44 Mac 1957, rangka perlembagaan yang dihasilkan oleh Suruhanjaya Reid
telah siap dan terus dikemukakan kepada pihak-pihak yang berkenaan untuk disemak
dan diteliti. Pada umumnya, hampir seluruh kandungan (rangka) perlembagaan itu
adalah berdasarkan pada memorandum yang dikemukakan oleh Parti Perikatan.
Dengan sedikit pindahan, rangka perlembagaan ini akhirnya telah diterima menjadi
perlembagaan Tanah Melayu yang merdeka.45 9 Mei 1957, Rombongan Perlembagaan
Reid diketuai oleh Tunku dan diikuti oleh Dato Abdul Razak, Ong Yoke Lin dan V.T.
Sambanthan ke London untuk mengesahkan penerimaan perlembagaan baru ini.46 Pada
31 Ogos 1957, Tanah Melayu secara rasminya telah diberikan kemerdekaan.
Cadangan dan Pelaksanaan Parti Perikatan terhadap Persoalan Penting
Pendidikan
Ordinan Pelajaran Mac 1957 adalah satu contoh isu sensitiviti yang telah
dicapai melalui kompromi politik. Kedua-dua pemimpin MCA dan MIC menerima
prinsip bahawa bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan yang perlu diberikan
keutamaan.47 Bagi pihak UMNO pula, mereka memahami kebimbangan tersebut maka
telah mengiktiraf pendidikan vernakular Cina dan India dikekalkan. Di bawah sistem
pendidikan yang baru, sekolah rendah (Sekolah Kebangsaan) akan menggunakan
Bahasa Melayu sebagai bahasa penghantar, sekolah bantuan kerajaan (Sekolah Jenis
44 Ishak Saat, Malaysia: 1945-2000, hlm. 74.
45 Lofti Ismail, Sejarah Malaysia 1400-1963, hlm. 285. 46 Ishak Saat, Malaysia: 1945-2000, hlm. 74.
19
Kebangsaan) boleh menggunakan bahasa Inggeris, Mandarin atau Tamil sebagai
bahasa pengantar tetapi pengajian Melayu wajib diajar dalam sekolah. Ordinan ini juga
menubuhkan sekolah menengah kebangsaan pertama aliran Melayu. Hal ini
membuktikan kesungguhan kerajaan untuk membantu orang Melayu memperoleh
kemahiran moden di luar tahap pendidikan rendah. Sekolah menengah dalam
bahasa-bahasa yang lain telah dibenarkan. Ordinan ini telah diluluskan sebulat suara oleh
Badan Perundangan Persekutuan dan kemudian dikuatkuasakan di bawah Akta
Pelajaran 1961.
Kerakyatan
Kompromi kedua antara parti ialah persoalan berkenaan dengan
kewarganegaraan. MCA dan MIC sentiasa mahu kerakyatan yang berasakan prinsip jus
soli di mana semua yang lahir di Tanah Melayu secara automatik akan menjadi
warganegara. UMNO bersetuju dengan cadangan ini dan sebagai balasan rakan-rakan
Perikatan perlu menyokong dasar pendidikan di mana bahasa Melayu adalah
diwajibkan dan satu 'kurikulum Malaya' disediakan di semua sekolah dalam apa jua
bahasa penghantar, sama ada sekolah kebangsaan atau sekolah jenis kebangsaan.48
Hak Istimewa Orang Melayu
Hak istimewa orang Melayu juga merupakan satu isu yang sangat sensitif. Demi
mengesahkan kenyataan Perikatan yang menegaskan kedudukan orang Melayu sebagai
tuan tanah (Bumiputera), MCA dan MIC menerima nisbah empat hingga satu bagi
orang Melayu kepada orang bukan Melayu dalam Perkhidmatan Awam Tanah Melayu,
status Raja-Raja, dan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Sebagai
balasan untuk konsesi tersebut, UMNO berjanji kepada kedua-dua pihak bahawa
20
dasar ekonomi yang liberal akan diteruskan bagi membolehkan orang bukan Melayu
untuk melibatkan diri dalam aktiviti ekonomi tanpa rasa takut hasil barang akan
dirampas atau dikenakan cukai yang bersifat diskriminasi.49
Kedudukan Ekonomi Orang Melayu
Dasar-dasar pembangunan ekonomi negara daripada kerajaan Perikatan
mempunyai dua objektif utama iaitu bertujuan untuk membawa kemakmuran ekonomi
supaya semua rakyat dapat menikmati faedah yang diperolehi daripadanya dan
mengatasi kemunduran ekonomi orang Melayu yang merupakan satu tanggungjawab
moral yang telah awal janjikan untuk setiap parti politik dalam Perikatan yang bercorak
pelbagai etnik. 50 Kontrak perlembagaan telah mewajibkan kerajaan untuk
meningkatkan pembahagian Melayu dalam ekonomi. Walaupun Pelan Pertama Lima
Tahun Malaya (1956-1960) yang dianggap sebagai satu “lambang yang berhati-hati”,
51 perancangan yang cukup telah diagihkan dalam sektor luar bandar dengan membina
infrastruktur-infrastruktur yang akan diteruskan di bawah rancangan lima tahun yang
kedua (1961-1965). Salah satu langkah penting yang diambil ialah menangani masalah
kekurangan tanah pertanian Melayu.52 Oleh itu, sebuah agensi kerajaan baru, Federal
Land Development Authority atau Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan, pada
mulanya dikenali sebagai FLDA dan kemudian FELDA telah ditubuhkan untuk
membantu negeri-negeri menuntut semula kawasan besar di hutan dan membangunkan
kawasan tersebut sebagai penempatan pertanian Melayu yang baru.53
49 Barbara Watson Andaya dan Leonard Y. Andaya, A History of Malaysia, hlm. 282. 50 Cheah Boon Kheng, Malaysia: The Making of a Nation, hlm. 83.
51 Karl von Vorys, Democracy without Consensus: Communalism and Political Stability in Malaysia. New Jersey: Princeton University Press, 1975, hlm. 221.
21
Penutup
Kemerdekaan Malaysia telah menunjukkan kerjasama politik yang bersifat
tolak ansur, kompromi dan hubungan bertimbal balik yang sangat efisien. Seorang
cendekiawan Amerika Syarikat, Milton J. Esman telah berpendapat bahawa kerjasama
yang bersejarah ini telah memberi faedah kepada semua pihak dan kebanyakan telah
melebihi jangkaan yang ingin dicapai pada asalnya. Orang Melayu telah mencapai
kemerdekaan politik, kawalan kerajaan dan sebuah negara yang sistem simbol dan
gayanya bersifat Melayu.54 Sebagai balasan Cina mendapat lebih daripada Cina yang
bertempat di Asia Tenggara. Cina di Malaysia mendapat kewarganegaraan yang sama,
penyertaan politik dan pegangan pejabat, peluang ekonomi yang tidak terjejas serta
toleransi dalam bahasa, agama dan institusi budaya setelah penekanan daripada
pejuang-pejuang Cina di Malaysia. Kedudukan India juga boleh dikatakan sama dengan
orang-orang Cina yang dinyatakan di atas. Kerjasama politik yang boleh berlaku ini
sangat bergantung kepada Parti Perikatan yang diketuai oleh Tunku Abdul Rahman.
Kerjasama itu kekal menjadi dasar untuk pembinaan dan pembangunan Malaysia.55
54 Cheah Boon Kheng, Malaysia: The Making of a Nation, hlm. 39.
22
Rujukan
Andaya, Barbara Watson dan Andaya, Leonard Y. A History of Malaysia. Hamspire: Palgrave, 2001.
Cheah Boon Kheng, Malaysia: The Making of a Nation. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2002.
Esman, Milton J. Administration and Development in Malaysia. Ithaca: Cornell University Press, 1972.
Ishak Saat, Malaysia: 1945-2000. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd, 2009.
Lofti Ismail, Sejarah Malaysia 1400-1963. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Dstributions, 1974.
Mauzy, Diane K. Barisan National: Coalition Government in Malaysia. Kuala Lumpur: Maricans, 1983.
Miller, Harry. The Story of Malaysia. Kuala Lumpur: Synergy Media, 2007.
Oong Hak Ching, Chinese Politics in Malaya 1942-55: The Dynamics of British Policy. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia, 2000.
S. Hashim Ahmad, Onn Jaafar: Bapa Gerakan Nasionalis Tanah Melayu. KL: Revolusi Rekaria Sdn. Bhd., 2009.
Tan T.H., The Prince and I. Singapore: Mini Media, 1979.
