LAPORAN PRAKTIKUM LAPORAN PRAKTIKUM SUMBER TENA
SUMBER TENAGA PERTAGA PERTANIANNIAN
(MEMBONGKAR DAN MEMASANG SILINDER KOP) (MEMBONGKAR DAN MEMASANG SILINDER KOP)
Oleh : Oleh : K Keelloommppookk : : 11 S Shhiifftt :: BB22 Nama
Nama : 1. Fauziah A: 1. Fauziah Aliyah (A1)liyah (A1) (240110(240110140032)140032) 2
2. . . . SSaa!!ee""o o ##. . ((BB11)) ((22440011110011440000$$00)) 3
3. . BBii%%ttaa""i i AAyyuu%%ii%%&&tytyaa'' ((22440011110011440000$$)) 4
4. . aahhaa""aa%%i i ii''ttiiaaffiitt""ii ((22440011110011440000**44)) +
+. . ,,ii''kka a FF""ii%%--oo%%aa ((2244001111001144000022))
. . . . uu&&ii%%a a //aatt""iiaa ((2244001111001144000044)) $
$. . iizzaa%%uul l aakkaamm ((22440011110011440000**)) *
*. . aaffffa a AAmmmmaa""a a //.. ((224400111100114400110011)) a
a"i "i -a-a% % aa%&%&&a&all : : ,,aau u 111 1 eei i 220101 A'
A'i'i'tete% /"% /"akaktitikukumm : 1. ,: 1. ,i5i5ky Fky Fiio%o%a5a55i5i 2.
2. 6uha-i 6uha-i 77u'uf u'uf 3.
3. Si-ik Si-ik aula%aaula%a 4.
4. Nia" Nia" Su8ia"ti Su8ia"ti S.S.
LABORATORIUM PERBENGKELAN PERTANIAN LABORATORIUM PERBENGKELAN PERTANIAN DEPARTEMEN TEKNIK PERTANIAN DAN BIOSISTEM DEPARTEMEN TEKNIK PERTANIAN DAN BIOSISTEM
FA
FAKULTKULTAS TEKNOLOGAS TEKNOLOGI INI INDUSTRI DUSTRI PERTAPERTANIANNIAN UNIVERSITAS PADJADJARAN
UNIVERSITAS PADJADJARAN 2016
BAB I BAB I
PENDAHULUAN PENDAHULUAN 1
1..11.. LLaattaar r BB!!aa""aa##$$ o
ototo" " a-a-alaalah h i'ti'tililah ah keketetek%k%ikika% a% u%u%tutuk k meme'i% 'i% pepe%&%&uuah ah tete%a%a&a &a yaya%&%& me
me%&%&ha'ha'ililkaka% % kekelulua"a"a% a% ee"u"upa pa puputata"a% "a% popo"o"o'. '. SeSeaa&a&ai i 'u'umme" e" pepe%&%&&e&e"ak"ak kelua"a% te%a&a puta" moto" -i&u%aka% u%tuk me%&&e"akka% e"a&ai me'i% atau kelua"a% te%a&a puta" moto" -i&u%aka% u%tuk me%&&e"akka% e"a&ai me'i% atau pe"alata%
pe"alata% lai%. lai%. Se-a%&ka% Se-a%&ka% moto" moto" aka" aka" 'e%-i"i 'e%-i"i ialah ialah 'ume" 'ume" te%a&a te%a&a pe%&&e"ak pe%&&e"ak ya%& me%&ha'ilka% kelua"a% e"e%tuk puta"a% -ima%a 'ume" e%e"&i%ya e"a'al ya%& me%&ha'ilka% kelua"a% e"e%tuk puta"a% -ima%a 'ume" e%e"&i%ya e"a'al -a"i pemaka"a%. Sei"i%& -e%&a% pe"kema%&a%%ya 'alah 'atu 9e%i' moto" aka" -a"i pemaka"a%. Sei"i%& -e%&a% pe"kema%&a%%ya 'alah 'atu 9e%i' moto" aka" ya%& ma'ih -i&u%aka% hi%&&a ki%i ialah moto" aka" 4 tak.
ya%& ma'ih -i&u%aka% hi%&&a ki%i ialah moto" aka" 4 tak. o
ototo" " akaka" a" a-a-alalah ah pepe%%&&&&e"e"ak ak mmulula a yya%a%& & 'a'a%&%&atatlalah h lulua' a' lili%&%&kukupp pe%&&u%aa%%ya
pe%&&u%aa%%ya aik aik -i -i i-a%& i-a%& pe"ta%ia% pe"ta%ia% maupu% maupu% %o% %o% pe"ta%ia%. pe"ta%ia%. Seo"a%&Seo"a%& 'a"9a%a tek%ik pe"ta%ia% mempu%yai 'pe'iali'a'i ilmu tek%ik (
'a"9a%a tek%ik pe"ta%ia% mempu%yai 'pe'iali'a'i ilmu tek%ik (engineering engineering ) pa-a) pa-a i-a%&
i-a%& pe"ta%ia%. pe"ta%ia%. Sehi%&&a Sehi%&&a 'a"9a%a 'a"9a%a tek%ik tek%ik pe"ta%ia% pe"ta%ia% te"eutlah te"eutlah ya%& ya%& ha"i'ha"i' e"ta%&&u%&
e"ta%&&u%& 9a8a 9a8a te"ha-ap te"ha-ap pe%&elolaa% pe%&elolaa% e"a&ai e"a&ai fa'ilita' fa'ilita' pe&ema%&a%pe&ema%&a% ketek%ika% ya%& -i&u%aka% pa-a u'aha ta%i.
ketek%ika% ya%& -i&u%aka% pa-a u'aha ta%i.
#u%a mempe"-alam pemahama% me%&e%ai moto" aka" 4 tak te"'eut pa-a #u%a mempe"-alam pemahama% me%&e%ai moto" aka" 4 tak te"'eut pa-a p"aktikum i%i p"aktika% memo%&ka" -a% mem
p"aktikum i%i p"aktika% memo%&ka" -a% mema'a%& kompo%e% kompo%e% pa'a%& kompo%e% kompo%e% pa-aa-a me
me'i'i% % momototo" " aakaka" " 4 4 tatak. k. SeSei"ii"i%& %& -e-e%&%&a% a% pempemoo%&%&ka"ka"a%a% p"p"akaktitika% ka% 9u9u&a&a me%
me%&a%&a%ali'ali'a a 5a"a 5a"a ke"ke"9a 9a motmoto" o" akaka" a" ya%ya%& & telatelah h -ip-ipela9ela9a"i a"i 'e'eeluelum%ym%ya. a. ;%t;%tuk uk kemu-ia% -i!i'uali'a'ika% melalui 'etiap kompo%e% kompo%e% ya%& te"lihat kemu-ia% -i!i'uali'a'ika% melalui 'etiap kompo%e% kompo%e% ya%& te"lihat pa-a 'aat pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% te"'eut.
pa-a 'aat pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% te"'eut.
1
1..22.. TT%%&&%%aa##
A-apu% tu9ua% -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut: A-apu% tu9ua% -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut: 1
1 e%e%&et&etahuahui -a% memi -a% memahaahami 5a"a mmi 5a"a mema'ema'a%& -aa%& -a% mem% memo%o%&ka&ka" me'i% 4 ta" me'i% 4 tak.k. 2
BAB I BAB I
PENDAHULUAN PENDAHULUAN 1
1..11.. LLaattaar r BB!!aa""aa##$$ o
ototo" " a-a-alaalah h i'ti'tililah ah keketetek%k%ikika% a% u%u%tutuk k meme'i% 'i% pepe%&%&uuah ah tete%a%a&a &a yaya%&%& me
me%&%&ha'ha'ililkaka% % kekelulua"a"a% a% ee"u"upa pa puputata"a% "a% popo"o"o'. '. SeSeaa&a&ai i 'u'umme" e" pepe%&%&&e&e"ak"ak kelua"a% te%a&a puta" moto" -i&u%aka% u%tuk me%&&e"akka% e"a&ai me'i% atau kelua"a% te%a&a puta" moto" -i&u%aka% u%tuk me%&&e"akka% e"a&ai me'i% atau pe"alata%
pe"alata% lai%. lai%. Se-a%&ka% Se-a%&ka% moto" moto" aka" aka" 'e%-i"i 'e%-i"i ialah ialah 'ume" 'ume" te%a&a te%a&a pe%&&e"ak pe%&&e"ak ya%& me%&ha'ilka% kelua"a% e"e%tuk puta"a% -ima%a 'ume" e%e"&i%ya e"a'al ya%& me%&ha'ilka% kelua"a% e"e%tuk puta"a% -ima%a 'ume" e%e"&i%ya e"a'al -a"i pemaka"a%. Sei"i%& -e%&a% pe"kema%&a%%ya 'alah 'atu 9e%i' moto" aka" -a"i pemaka"a%. Sei"i%& -e%&a% pe"kema%&a%%ya 'alah 'atu 9e%i' moto" aka" ya%& ma'ih -i&u%aka% hi%&&a ki%i ialah moto" aka" 4 tak.
ya%& ma'ih -i&u%aka% hi%&&a ki%i ialah moto" aka" 4 tak. o
ototo" " akaka" a" a-a-alalah ah pepe%%&&&&e"e"ak ak mmulula a yya%a%& & 'a'a%&%&atatlalah h lulua' a' lili%&%&kukupp pe%&&u%aa%%ya
pe%&&u%aa%%ya aik aik -i -i i-a%& i-a%& pe"ta%ia% pe"ta%ia% maupu% maupu% %o% %o% pe"ta%ia%. pe"ta%ia%. Seo"a%&Seo"a%& 'a"9a%a tek%ik pe"ta%ia% mempu%yai 'pe'iali'a'i ilmu tek%ik (
'a"9a%a tek%ik pe"ta%ia% mempu%yai 'pe'iali'a'i ilmu tek%ik (engineering engineering ) pa-a) pa-a i-a%&
i-a%& pe"ta%ia%. pe"ta%ia%. Sehi%&&a Sehi%&&a 'a"9a%a 'a"9a%a tek%ik tek%ik pe"ta%ia% pe"ta%ia% te"eutlah te"eutlah ya%& ya%& ha"i'ha"i' e"ta%&&u%&
e"ta%&&u%& 9a8a 9a8a te"ha-ap te"ha-ap pe%&elolaa% pe%&elolaa% e"a&ai e"a&ai fa'ilita' fa'ilita' pe&ema%&a%pe&ema%&a% ketek%ika% ya%& -i&u%aka% pa-a u'aha ta%i.
ketek%ika% ya%& -i&u%aka% pa-a u'aha ta%i.
#u%a mempe"-alam pemahama% me%&e%ai moto" aka" 4 tak te"'eut pa-a #u%a mempe"-alam pemahama% me%&e%ai moto" aka" 4 tak te"'eut pa-a p"aktikum i%i p"aktika% memo%&ka" -a% mem
p"aktikum i%i p"aktika% memo%&ka" -a% mema'a%& kompo%e% kompo%e% pa'a%& kompo%e% kompo%e% pa-aa-a me
me'i'i% % momototo" " aakaka" " 4 4 tatak. k. SeSei"ii"i%& %& -e-e%&%&a% a% pempemoo%&%&ka"ka"a%a% p"p"akaktitika% ka% 9u9u&a&a me%
me%&a%&a%ali'ali'a a 5a"a 5a"a ke"ke"9a 9a motmoto" o" akaka" a" ya%ya%& & telatelah h -ip-ipela9ela9a"i a"i 'e'eeluelum%ym%ya. a. ;%t;%tuk uk kemu-ia% -i!i'uali'a'ika% melalui 'etiap kompo%e% kompo%e% ya%& te"lihat kemu-ia% -i!i'uali'a'ika% melalui 'etiap kompo%e% kompo%e% ya%& te"lihat pa-a 'aat pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% te"'eut.
pa-a 'aat pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% te"'eut.
1
1..22.. TT%%&&%%aa##
A-apu% tu9ua% -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut: A-apu% tu9ua% -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut: 1
1 e%e%&et&etahuahui -a% memi -a% memahaahami 5a"a mmi 5a"a mema'ema'a%& -aa%& -a% mem% memo%o%&ka&ka" me'i% 4 ta" me'i% 4 tak.k. 2
BAB II BAB II TINJAUAN PUSTAKA TINJAUAN PUSTAKA 2.1 M't'r Ba"ar Ott' 2.1 M't'r Ba"ar Ott' ot
oto" o" akaka" a" a-aa-alah lah 9e%9e%i' i' me'me'i% i% kalkalo" o" yaya%& %& te"mte"ma'ua'uk k e'e'i% i% /em/emakaka"a%a"a% alam (
alam ( Internal Combustion Engine Internal Combustion Engine).). Internal Internal Combustion EngineCombustion Engine (( I.C. I.C. EngineEngine)) a-a
a-alah lah me'ime'i% % kalkalo" o" ya%ya%& & me%me%&u&uah ah e%ee%e"&"&i i kimkimia ia ahaha% a% akaka" a" me%me%9a-9a-i i ke"ke"9a9a meka%i' yaitu -alam e%tuk puta"a% po"o'. <%e"&i kimia aha% aka" pe"tama meka%i' yaitu -alam e%tuk puta"a% po"o'. <%e"&i kimia aha% aka" pe"tama -iuah me%9a-i e%e"&i pa%a' melalui p"o'e' pemaka"a% atau ok'i-a'i -e%&a% -iuah me%9a-i e%e"&i pa%a' melalui p"o'e' pemaka"a% atau ok'i-a'i -e%&a% u-a"a -alam me'i%. <%e"&i pa%a' i%i me%i%&katka% tempe"atu" -a% teka%a% &a' u-a"a -alam me'i%. <%e"&i pa%a' i%i me%i%&katka% tempe"atu" -a% teka%a% &a' pa-a
pa-a "ua%& "ua%& aka". aka". #a' #a' e"teka%a% e"teka%a% ti%&&i ti%&&i i%i i%i kemu-ia% kemu-ia% e"ek'pa%'i e"ek'pa%'i mela8a%mela8a% meka%i'me meka%ik me'i%. <k'pa%'i i%i -iuah oleh meka%i'me li%k me%9a-i meka%i'me meka%ik me'i%. <k'pa%'i i%i -iuah oleh meka%i'me li%k me%9a-i puta"a%
puta"a% crankshaft crankshaft yya%a%& & meme"u"upapakaka%% output output -a-a"i "i meme'i'i% % tete"'"'eeutut.. Crankshaft Crankshaft 'e
'elala%9%9utut%y%ya a -i-ihuhuuu%&%&kaka% % ke ke 'i'i't'tem em t"t"a%a%'m'mi'i'i i ololeh eh 'e'euuah ah popo"o"o' ' u%u%tutuk k me%t"a%'mi'ika% -aya atau e%e"&i puta"a% meka%i' ya%& 'ela%9ut%ya e%e"&i i%i me%t"a%'mi'ika% -aya atau e%e"&i puta"a% meka%i' ya%& 'ela%9ut%ya e%e"&i i%i -ima%faatka% 'e'uai -e%&a% kepe"lua%.
-ima%faatka% 'e'uai -e%&a% kepe"lua%.
Siklu' Otto pa-a me'i% e%'i% -i'eut 9u&a -e%&a% 'iklu' !olume ko%'ta% Siklu' Otto pa-a me'i% e%'i% -i'eut 9u&a -e%&a% 'iklu' !olume ko%'ta% -ima%a pemaka"a% te"9a-i pa-a 'aat !olume ko%'ta%. /a-a me'i% e%'i% -e%&a% -ima%a pemaka"a% te"9a-i pa-a 'aat !olume ko%'ta%. /a-a me'i% e%'i% -e%&a% 'iklu' Otto -ike%al -ua 9e%i' me'i% yaitu me'i% 4 la%&kah (
'iklu' Otto -ike%al -ua 9e%i' me'i% yaitu me'i% 4 la%&kah ( four four strokestroke) -a% 2) -a% 2 la%&kah (
la%&kah (two stroketwo stroke). ;%tuk me'i% 4 la%&kah te"-apat 4 kali &e"aka% pi'to% atau 2). ;%tuk me'i% 4 la%&kah te"-apat 4 kali &e"aka% pi'to% atau 2 kali puta"a% po"o' e%&kol (
kali puta"a% po"o' e%&kol (crankshaft crankshaft ) u%tuk tiap 'iklu' pemaka"a% 'e-a%&ka%) u%tuk tiap 'iklu' pemaka"a% 'e-a%&ka% u%tuk me'i% 2 la%&kah te"-apat 2 kali &e"aka% pi'to% atau 1 kali puta"a% po"o' u%tuk me'i% 2 la%&kah te"-apat 2 kali &e"aka% pi'to% atau 1 kali puta"a% po"o' e%&k
e%&kol ol u%tuk tiap u%tuk tiap 'iklu'iklu' ' pemapemaka"a%. Seme%ta"a ya%& ka"a%. Seme%ta"a ya%& -imak-imak'u- la%&kah 'u- la%&kah a-alaha-alah &e"aka% pi'to% -a"i A (itik ati Ata') atau = (
&e"aka% pi'to% -a"i A (itik ati Ata') atau = (ToTop Death p Death Center Center ) 'ampai) 'ampai B (itik ati Ba8ah) atau B= (
B (itik ati Ba8ah) atau B= ( Bottom Bottom Death Death Center Center ) ) maupmaupu% u% 'ealik'ealik%ya%ya -a"i B ke A.
-a"i B ke A.
2.2
2.2 Head Cylinder Head Cylinder Ke
Kepapala la 'il'ili%i%-e-e" " atatauau cylinder cylinder head head -ipa'a-ipa'a%&ka% %&ka% pa-a pa-a lok lok 'ili%-'ili%-e" e" -iikat-iikat me%&&u%aka% 10 uah aut a-a ee"apa fu%&'i -a"i kepala 'ili%-e" -ia%ta"a%ya me%&&u%aka% 10 uah aut a-a ee"apa fu%&'i -a"i kepala 'ili%-e" -ia%ta"a%ya 'e
'ea&a&ai ai tetempmpat at pepemmakaka"aa"a% % ("u("ua%a%& & aakaka") ") 'e'ea&a&ai ai temtempapat t kekele%le%&k&kapapa%a% mek
meka%ia%i'me 'me katkatup up 'al'alu"au"a% % pempema'ua'uka% ka% -a% -a% 9u&9u&a a 'al'alu"au"a% % pempemuaua%&a%&a% % temtempatpat pema'a%&a%
kompo%e% -a"i kepala 'ili%-e" e'e"ta fu%&'i -a"i 'etiap kompo%e%>kompo%e% -a"icylinder head :
a) Spark plug (Bu'i): ;%tuk me%&ha'ilka% lo%5ata% u%&a api ya%& -iutuhka% u%tuk memaka" 5ampu"a% u-a"a -a% aha% aka".
) Adusting shim: pe%yetel 5elah katup.
5) !al"e guide: 'ea&ai pe%&ha%ta" &e"aka% katup.
-) #asket : 'ea&ai pe"apat a%ta"a kepala 'ili%-e" -a% lo5k 'ili%-e" a&a" ti-ak te"9a-i keo5o"a%.
e) $ater acket : 'ea&ai 'alu"a% ai" pe%-i%&i% -alam me%-i%&i%ka% kompo%e% kompo%e% me'i%.
f) Cylinder block : u%tuk tempat pemaka"a%?tempat eke"9a%ya. &) !al"e lifter : -i'eut 9u&a pe%&a%&kat katup.
h) E%haust "al"e: -i'eut 9u&a -e%&a% katup ua%& e"fu%&'i u%tuk me%utup -a% memuka 'alu"a% ua%& (e%haust manifold ).
i) Intake "al"e: fu%&'i%ya hampi" 'ama -e%&a% katup ua%& ha%ya 'a9a kalau katup hi'ap e"fu%&'i u%tuk memuka -a% me%utup 'alu"a% pema'uka%. Katup hi'ap uku"a%%ya leih e'a" -a"ipa-a katup ua%&.
9) &iston: u%tuk me"uah te%a&a pa%a' me%9a-i te%a&a meka%ik.
k) Combustion chamber : -i'eut 9u&a -e%&a% "ua%& aka" e"fu%&'i 'ea&ai tempat pemaka"a%.
l) !al"e seat : 'ea&ai tempat -u-uka% kepala katup.
m) 'il seal : Sea&ai pe"apat oli a&a" ti-ak ma'uk ke "ua%& aka". %) !al"e keepers: 'ea&ai pe%&u%5i a%ta"a katup -e%&a% pe&a' katup. o) To e%haust manifold : e"huu%&a% -e%&a% e%haust manifold . p) To intake manifold : e"huu%&a% -e%&a% intake manifold .
2.Cylinder Block
Blok 'ili%-e" (cylinder block ) me"upaka% e%tuk -a'a" -a"i pa-a 'uatu me'i%. /a-a lok 'ili%-e" i%i te"-apat ee"apa uah 'ili%-e". Blok 'ili%-e" ia'a%ya te"uat -a"i cast iron tetapi elaka%&a% i%i a%yak 9u&a ya%& te"uat -a"i pa-ua% alumu%ium -e%&a% mak'u- me%&u"a%&i e"at 'e"ta me%amah pa%a' "a-ia'i. Blok 'ili%-e" me"upaka% "umah -a"i meka%i'me e%&kol pa-a lok 'ili%-e" 9u&a te"-apat 'ili%-e" ya%& -i&u%aka% pi'to% u%tuk %aik tu"u% ketika me'i% eke"9a.
Se5a"a &a"i' e'a"%ya lok 'ili%-e" atau cylinder block fu%&'i%ya a-alah 'ea&ai e"ikut:
a) Sea&ai ke-u-uka% 'ili%-e" -a% kepala 'ili%-e" .
) Sea&ai "umah meka%i'me e%&kol (po"o' e%&kol 5o% "o- pi'to% -ll 5) empat te"9a-i%ya p"o'e' la%&kah la%&kah pemaka"a%.
-) i-alam%ya te"-apat 'ili%-e" ya%& e"fu%&'i 'ea&ai tempat pi'to% %aik tu"u% u%tuk me%&ha'ilka% la%&kah u'aha.
/a-a 'aat o"er haul a-a ee"apa ya%& ha"u' -ipe"ik'a pa-a lok 'ili%-e" i%i 'epe"ti kelu"u'a% lok 'ili%-e" -iamete" 'ili%-e" ko%-i'i 'ili%-e" 'e5a"a !i'ual -a% lai% 'ea&ai%ya. Blok 'ili%-e" 'ea&ai "umah -a"i meka%i'me e%&kol -ima%a meka%i'me e%&kol te"'eut te"-i"i -a"i e"a&ai ma5am kompo%e% 'epe"ti :
a) /o"o' e%&kol b( )ly wheel
5) /i'to%
d( Conecting rod
e) Ba%tala%>a%tala% po"o' e%&kol
Sama hal%ya -e%&a% kepala 'ili%-e" lok 'ili%-e" 9u&a te"-apat water acket ya%& e"fu%&'i 'ea&ai 9ala% ai" pe%-i%&i% -alam me%-i%&i%ka% lok 'ili%-e" 'elama me'i% eke"9a.
2.Gearbox
/e%&e"tia% gearbo% -alam ee"apa u%it me'i% memiliki 'i'tem pemi%-ah te%a&a yaitu gearbo% ya%& e"fu%&'i u%tuk me%yalu"ka% te%a&a atau -aya me'i% ke 'alah 'atu a&ia% me'i% lai%%ya 'ehi%&&a u%it te"'eut -apat e"&e"ak me%&ha'ilka% 'euah pe"&e"aka% aik puta"a% maupu% pe"&e'e"a%. #earbo% me"upaka% 'uatu alat khu'u' ya%& -ipe"luka% u%tuk me%ye'uaika% -aya atau to"'i (mome%?-aya) -a"i moto" ya%& e"puta" -a% gearbo% 9u&a a-alah alat pe%&uah -aya -a"i moto" ya%& e"puta" me%9a-i te%a&a ya%& leih e'a".
Fu%&'i gearbo% a-alah 'alah 'atu kompo%e% utama moto" ya%& -i'eut 'ea&ai 'i'tem pemi%-ah te%a&a t"a%'mi'i e"fu%&'i u%tuk memi%-ahka% -a% me%&uah te%a&a -a"i moto" ya%& e"puta" ya%& -i&u%aka% u%tuk memuta" 'pi%-el me'i% maupu% melakuka% &e"aka% feeding . "a%'mi'i 9u&a e"fu%&'i u%tuk me%&atu" ke5epata% &e"ak -a% to"'i 'e"ta e"alik puta"a% 'ehi%&&a -apat e"&e"ak ma9u -a% mu%-u".
"a%'mi'i ma%ual atau leih -ike%al -e%&a% 'euta% gearbo% mempu%yai ee"apa fu%&'i a%ta"a lai% :
1. e"uah mome% pu%ti" ya%& aka% -ite"u'ka% ke 'pi%-el me'i%. 2. e%ye-iaka% "a'io &i&i ya%& 'e'uai -e%&a% ea% me'i%.
3. e%&ha'ilka% puta"a% me'i% ta%pa slip.
/"i%'ip ke"9a gearbo% puta"a% -a"i moto" -ite"u'ka% keinput shaft (po"o' i%put) melalui huu%&a% a%ta"aclutch? kopli%& kemu-ia% puta"a% -ite"u'ka% ke main shaft (po"o' utama) to"'i? mome% ya%& a-a -i main shaft -ite"u'ka% ke 'pi%-el me'i% ka"e%a a-a%ya pe"e-aa% "a'io -a% e%tuk -a"i &i&i>&i&i te"'eut 'ehi%&&a "pm atau puta"a% 'pi%-el ya%& -i kelua"ka% e"e-a te"&a%tu%& -a"i "pm ya%& -i i%&i%ka%. Be"ikut pe%9ela'a% ee"apa pa"t ya%& te"-apat -alam gearbo%.
a. Input shaft (po"o' i%put)
Input shaft a-alah kompo%e% ya%& me%e"ima mome% output -a"i u%it kopli%& po"o' i%put 9u&a efu%&'i u%tuk me%e"u'ka% puta"a% -a"i clutch kopli%& ke main shaft (po"o' utama) 'ehi%&&a puta"a% i'a -i te"u'ka% ke gear*gear . Input shaft 9u&a 'ea&ai po"o' -u-uka% bearing -a% pi'to% "i%& 'elai% itu e"fu%&'i 9u&a 'ea&ai 'alu"a% oli u%tuk meluma'i a&ia% -a"i pa-a i%put'haft te"'eut. . #ear shift housing ("umah le!e" pemi%-ah "pm)
#ear shift housing a-alah hou'i%& -a"i pa-a le!e" pemi%-ah &i&i ya%& e"fu%&'i u%tuk me%&atu" ketepata% pe"pi%-aha% &i&i apaila &i&i 'u-ah -ipi%-ahka% maka le!e" aka% te"ku%5i 'ehi%&&a le!e" ti-ak i'a e"pi%-ah 'e%-i"i pa-a 'aat 'pi%-el 'e-a%& e"puta".
5. +ain shaft (po"o' utama)
+ainshaft ya%& e"fu%&'i 'ea&ai tempat -u-uka% gear sinchromest bearing -a% kompo%e%>kompo%e% lai%%ya. +ain shaft 9u&a e"fu%&'i 'ea&ai po"o' pe%e"u' puta"a% -a"i input shaft 'ehi%&&a puta"a% -apat -i te"u'ka% ke 'pi%-el
main shaft 9u&a e"fu%&'i 'ea&ai 'alu"a% tempat 9ala%%ya oli. -. &lanetary gear section (u%it &i&i pla%eta"i)
&lanetary a-alah alat pe%&uah "pm -i 'uatu range te"te%tu -ima%a "pm -apat -i uah 'e'uai -e%&a% keutuha% p"o'e' pe%&e"9aa% -a% -apat pula me%&uah a"ah puta"a% 'pi%-el.
e. 'il pump assy (pompa oli)
'il pump e"fu%&'i u%tuk memompa -a% memi%-ahka% oli -a"i t"a%'mi'i case("umah t"a%'mi'i) me%u9u ke 'i'tem u%tuk -ilakuka% peluma'a% te"ha-ap kompo%e%>kompo%e% ya%& a-a -i -alam t"a%'mi'i 'e5a"a me%yelu"uh.
f. Clucth housing
Clutch housing a-alah "umah -a"iclucth kopli%& ya%& e"fu%&'i 'ea&ai peli%-u%& clutch kopli%& clutch housing 9u&a e"fu%&'i 'ea&ai tempat -u-uka%
-a"i pa-a oil pump -a% input shaft . &. Transmisi gear ? "o-a &i&i t"a%'mi'i
Transmisi gear atau "o-a &i&i t"a%'mi'i e"fu%&'i u%tuk me%&uah i%put -a"i moto" me%9a-i output &aya to"'i ya%& me%i%&&alka% t"a%'mi'i 'e'uai -e%&a% keutuha% me'i%.
h. Bearing
Bearing e"fu%&'i u%tuk me%9a&a ke"e%&&a%&a% -a"i pada shaft (po"o') a&a" pa-a 'aat u%it mulai eke"9a kompo%e% ya%& a-a -i -alam t"a%'mi'i ti-ak te"9a-i
ke9uta% 'ehi%&&a t"a%'mi'i i'a eke"9a -e%&a% smooth (halu'). i. &iston ring ("i%& pe%yekat oli).
&iston ring e"fu%&'i 'ea&ai pe%yekat a&a" ti-ak te"9a-i keo5o"a% pa-a 'i'tem peluma'a% pi'to% "i%& 9u&a e"fu%&'i 'ea&ai pe%&e%5a%&input shafta&a" input shaft ti-ak "e%&a%& pa-a 'aat u%it e"9ala%.
9. Sun gear (&i&i mataha"i)
Sun gear e"fu%&'i u%tuk me%e"u'ka% puta"a% ke planetary gear section. Sun gear e"huu%&a% la%&'u%& -e%&a% gear ya%& a-a pa-a u%it planetary ya%& e"fu%&'i 'ea&ai pe%e"u' puta"a% mome% -a"i t"a%'mi'i.
k. 'il filter (filte" oli)
'il filter a-alah kompo%e% ya%& e"fu%&'i u%tuk me%ya"i%& oli -a"i koto"a%. Oli ha"u' -i 'a"i%& a&a" kompo%e% t"a%'mi'i ti-ak 5epat au' ya%& -i'eaka% ka"e%a te"9a-i%ya &e'eka% a%ta"a kompo%e% ya%& -apat me%imulka% &e"am> &e"am. Sehi%&&a oli ya%& ma'uk ke 'i'tem ha"u' -i'a"i%& -ulu a&a" u%it t"a%'mi'i tetap aik.
'il pipe a-alah pipa oli tipe ata%& ya%& e"fu%&'i 'ea&ai 'alu"a% oli u%tuk me%yalu"ka% oli -a"itransmisi case ke planetary gear section u%tuk -ilakuka% peluma'a% te"ha-ap u%it planetary.
BAB III METODOLOGI
3.1 Alat dan Bahan
3.1.1 Alat
Adapun alat yang digunakan pada praktikum kali ini
adalah:
1. Ku%5i 2. Ku%5i 7 3. Ku%5i "i%& 4. Ku%5i pa' +. Oe%& 3.1.2 BahanAdapun bahan yang digunakan pada praktikum kali ini
adalah mesin motor bakar internal.
3.2 Prosedur Percobaan
/"o'e-u" pe"5oaa% pa-a p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut: 1. e%yiapka% alat -a% aha% p"aktikum ya%& aka% -i &u%aka%.
2. elakuka% p"o'e' pemo%&ka"a% me'i% -e%&a% memuka a&ia% moto" aka".
3. emuka aut ya%& te"-i"i -a"i empat uah aut pa-a 'ili%-e" kop kemu-ia% memuka -ua uah aut pa-a a&ia% 'ampi%& 'ili%-e" kop.
4. e%yimpa% aut -i tempat ya%& aik a&a" ti-ak hila%&.
+. e%&amati a&ia% 'ili%-e" kop kemu-ia% melepa'ka% "a%tai pi'to% -a% flywheel -a"i 'ili%-e" kop -e%&a% me%&&u%aka% oe%&.
. emuka 'ili%-e" kop -e%&a% me%a"ik%ya -a% me%&amati 'ili%-e" kop -a% 'ili%-e" lok ya%& telah -ipi'ahka%.
$. Selai% itu 9u&a me%&amati o"i%& 'ili%-e". *. emuat 'ket'a -a"i 'ili%-e" kop moto" aka".
. e"akit kemali kompo%e% a&ia% -alam me'i% moto" aka" i%i. 10. ema'a%& kemali 'li%-e" kop -a% 'li%-e" lok.
11. e%empatka% pi'to% -i po'i'i A (itik ati Ata') 'aat kepala 'li%-e" aka% -i pa'a%&.
12. Kemu-ia% mema'a%& kemali "a%tai pi'to% -a% flywheel ke 'li%-e" kop -e%&a% me%&&u%aka% oe%&.
1.ema'a%& kemali empat uah aut pa-a 'li%-e" kop -a% me%&uatka% kompo%e% ya%& te"pa'a%& kemali.
BAB IV
HASIL DAN PEMBAHASAN
.2 P,-aa*a#
/a-a p"aktikum kali i%i p"aktika% melakuka% pe%&amata% pa-a me'i% moto" 'ho&u%. u9ua% -a"i p"aktikum kali i%i a-alah p"aktika% mampu mema'a%& -a% memo%&ka" me'i% moto" 'ho&u% p"aktika% -apat me%&etahui kompo%e%>kompo%e% ya%& te"-apat pa-a me'i% moto" 'ho&u% 'e"ta p"aktika% -apat memahami la%&kah ke"9a -a"i kompo%e%> kompo%e% te"'eut. /"aktikum i%i -ilakuka% -i e%&kel &e-u%& 4. Setiap kelompok pa-a p"aktikum i%i -ia&i me%9a-i ee"apa a&ia% yaitu 1 o"a%& memo%&ka" 1 o"a%& mema'a%& 1 o"a%& me%'ket' -a% 'i'a%ya mempe"hatika% a&a" -apat me%9a8a pe"ta%yaa% -a"i a'i'te%.
/e"tama p"aktika% melakuka% pemo%&ka"a% pa-a me'i% moto" 'ho&u% ya%& te"-i"i -a"i 3 a&ia% yaitu 'ili%-e" boring -a% gear bo%. Namu% pa-a p"aktikum kali i%i p"aktika% ha%ya memo%&ka" a&ia% 'ili%-e". /"aktika% memuka aut atau 'k"up>'k"up te"leih -ahulu ya%& te"-apat pa-a a&ia% 'ili%-e" yaitu 4 'k"up pa-a a&ia% -epa% 'ili%-e". Kemu-ia% p"aktika% memuka 2 'k"up ya%& te"-apat pa-a a&ia% 'ampi%& 'ili%-e" 'ela%9ut%ya p"aktika% memuka 'k"up ya%& te"-apat pa-a &"i&i "a%tai. Setelah &"i&i "a%tai te"lepa' p"aktika% -apat melepa' 'ili%-e" -a"i o"i%&. Ketika 'ili%-e" telah te"lepa' maka -apat te"lihat pi'to% pa-a a&ia% o"i%&. Namu% ya%& te"lihat a-alah ketika pi'to% pa-a po'i'i titik
mati ata'. Setelah itu memuka 'k"up pa-a a&ia% &i" o@ 'ehi%&&a -apat te"lihat e%-a ya%& e"e%tuk ulat e"8a"%a ema' ya%& memiliki 'imol pa-aa&ia%%ya. Ketika e%-a e"8a%a ema' itu -iputa" maka aka% me%&&e"akka% pi'to%. Namu% ketika pema'a%&a% e%-a e"8a%a ema' ya%& memiliki 'imol te"'eut ha"u' tepat e"a-a pa-a tempat%ya yaitu te"-apat lua%& pa-a a&ia% pe%utup ketika a&ia% pe%utup%ya -ipa'a%& 9ika -ilihat -a"i lua%& te"'eut maka 'imol itu ha"u' te"lihat. Se-a%&ka% 'aat pema'a%&a% &i" u%tuk "a%tai maka 'alah 'atu lua%& pa-a &i" te"'eut ha"u' e"a-a pa-a tempat ya%& telah -ite%tuka%. Apaila po'i'i pema'a&a% &i" "a%tai -e%&a% 'imol te"'eut ti-ak pa' maka me'i%
ti-ak aka% 9ala% ka"e%a pe"puta"a%%ya ti-ak 'ama.
Fauziah Aliyah 240110140032
/a-a me'i% 'ho&u% i%i a-alah me'i% 4 tak. ima%a me'i% 4 tak memiliki 4 la%&kah ke"9a yaitu i'ap komp"e'i ek'pa%'i -a% ua%& 'e"ta memiliki katup outlet -a% i%let. Katup i%let a-alah katup ma'uk%ya aha% aka" ketika p"o'e' pe%&i'apa% -ima%a letak pi'to% ya%& 'emula e"a-a pa-a titik mati ata' e"&e"ak me%u9u titik mati a8ah kemu-ia% katup te"'eut me%utup kemali. Setelah itu la%&kah ke-ua yaitu komp"e'i -ima%a pi'to% ya%& e"a-a pa-a titik mati a8ah me%u9u titik mati ata' 'eelum me%5apai titik mati ata' te"-apat u'i ya%& meme"ika% pe"5ika% api 'ehi%&&a te"-apat%ya teka%a% ya%& me%yeaka% pi'to% te"-o"o%& me%u9u titik mati a8ah la%&kah pi'to% me%u9u titik mati a8ah -i'eut -e%&a% la%&kah ek'pa%'i. Sela%9ut%ya a-alah la%&kah ua%& -ima%a pi'to% e"&e"ak -a"i titik mati a8ah me%u9u titik mati ata' 'e"ta
te"uka%ya katup outlet -a% te"ua%&lah 'i'a pemaka"a%.
/a-a me'i% 'ho&u% i%i ketika pema'a%&a% e%-a e"8a"%a ema' ya%& memiliki 'imol te"'eut pa-a po'i'i ya%& tepat 'e"ta &"i&i &i" "a%tai -ipa'a%& pa-a po'i'i ya%& e%a" maka ketika 'ili%-e" -ihuu%&ka% -e%&a% ka"u"ato" kemu-ia% me'i% -i'elah me'i% te"'eut aka% me%yala. Ka"e%a 'epe"ti ya%& te"-apat pa-a lite"atu" ka"u"ato" me"upaka% alat ya%& me%5ampu"ka% aha% aka" -a% u-a"a. Sehi%&&a ka"u"ato" me%&ali"ka% aha% aka" -a% ma'uk ke -alam 'ili%-e" ya%& me%yeaka% me'i% -apat
me%yala.
P,-aa*a#
Be"-a'a"ka% p"aktikum kali i%i -apat -iketahui ah8a me'i% moto" aka" otto ya%& -i&u%aka% pa-a ke&iata% p"aktikum a-alah me'i% 'ho&u%
-e%&a% 110 55 ya%& -ike%al -e%&a% i'tilah 'ho&u% a-ak.
oto" aka" ya%& -io%&ka" pa-a ke&iata% p"aktikum kali i%i te"-i"i 3 a&ia% utama yak%i head cylinder atau cylinder cop o"i%& -a% gearbo%. ,ead cylinder e"tumpu pa-a a&ia% ata' lok 'ili%-e". itik tumpu%ya
-i'ekat -e%&a% &a'ket ( paking ) u%tuk me%9a&a a&a" ti-ak te"9a-i keo5o"a% komp"e'i -i'ampi%& itu a&a" pe"mukaa% metal kepala 'ili%-e" -a% pe"mukaa% a&ia% ata' lok 'ili%-e" ti-ak "u'ak. Kepala 'ili%-e" ia'a%ya -iuat -a"i aha% Alumi%ium 5ampu"a% 'upaya taha% ka"at 9u&a taha% pa-a 'uhu ti%&&i 'e"ta "i%&a%. Bia'a%ya a&ia% lua" ko%'t"uk'i kepala 'ili%-e" e"'i"ip i%i u%tuk mema%tu melepa'ka% pa%a' pa-a me'i% e"pe%-i%&i% u-a"a.
/emo%&ka"a% ya%& -ilakuka% pa-a p"aktikum kali i%i ha%ya 'eata' pemo%&ka"a% head cylinder -ima%a u%tuk memo%&ka" head cylinder pe"lu -ilakuka% pe%5opota% aut te"leih -ahulu ya%& te"pa'a%& pa-a head cylinder . Setelah head cylinder te"uka hi%&&a te"lihat &ea" kam"at -a% "a%tai kete%& maka aut atau %oke% a' ya%& te-apat -i &ea" kam"at te"leih -ahulu -iuka -iikuti -e%&a% pemukaa% cap ya%& te"-apat pa-a gearbo%. Baut pa-a &ea" kam"at ya%& 'u-ah te"lepa' -i'impa% a&a" ti-ak
te"tuka" -e%&a% aut lai%%ya kemu-ia% pi% pa-a &ea" kam"at 9u&a i'a -i'impa% -e%&a% aik 'ehi%&&a &ea" kam"at -apat -ilepa' -a"i -u-uka%%ya. Be"ikut%ya 'etelah &ea" kam"at te"lepa' -e%&a% 'empu"%a -a"i -u-uka%%ya maka head cylinder -apat -ipi'ahka% -a"i o"i%& ya%& mula%ya me%yatu.
Be"-a'a"ka% ha'il pemo%&ka"a% -apat -iketahui ah8a pa-a head cylinder te"-apat e"a&ai ma5am kompo%e% -i -alam%ya -ia%ta"a%ya te"-apat intake "al"e ya%& e"fu%&'i 'ea&ai katup pe%yalu" e%'i% me%u9u "ua%& aka". e"-apat e%haust "al"e ya%& e"fu%&'i 'ea&ai katup pemua%& ha'il pemaka"a% -a"i "ua%& aka". e"-apat 'alu"a% ya%& -apat te"'amu%& ke ka"u"ato" 'ea&ai 9alu" pe%yalu"a% aha% aka" -a%
. Sa!e"o #. 2401101400$0
ok'i&e% -a"i ka"u"ato" ke "ua%& pemaka"a%. e"-apat -u-uka% &ea" kam"at ya%& -apat te"'amu%& oleh "a%tai me%u gearbo%. e"-apat %oke% a' (cam shaft ) e"fu%&'i 'ea&ai me%&&e"akka% rocker arm ya%& 'ela%9ut%ya me%&&e"akka% klep %oke% -i &e"akka% e"-a'a"ka% puta"a% "a%tai kam"at. e"-apat 'epatu klep (rocker arm) e"fu%&'i 'ea&ai me%e"u'ka% &e"akka% -a"i %oke% a' u%tuk me%&&e"akka% klep. e"-apat 'eal klep e"fu%&'i u%tuk me%9a&a a&a" oli ti-ak ma'uk ke -alam "ua%& aka". e"-apat topi -a% kuku pe%&u%5i klep e"fu%&'i u%tuk me%aha% pe"
klep a&a" ti-ak lepa' -a% -apat eke"9a -e%&a% aik. e"-apat pe" klep 'etelah klep te"uka akiat teka%a% -a"i pelatuk klep pe" klep aka% me%&emalika%%ya ke po'i'i 'emula 'ehi%&&a me%utup. e%&a% e&itu fu%&'i -a"i head cylinder -ia%ta"a%ya 'ea&ai tempat pemaka"a% ("ua%& aka") 'ea&ai tempat kele%&kapa% meka%i'me katup 'alu"a% pema'uka%
-a% 9u&a 'alu"a% pemua%&a% -a% 'ea&ai tempat pema'a%&a% u'i.
/ema'a%&a%head cylinder -apat -ia8ali -e%&a% me%empelka% head cylinder -e%&a% o"i%& lalu -iikuti -e%&a% pema'a%&a% "a%tai -a% &ea" %oke% a' pa-a -u-uka%%ya ya%& te"-apat pa-a head cylinder . Be"ikut%ya aut ya%& 'u-ah -ilepa'ka% 9u&a ha"u' -ipa'a%& kemali u%tuk
mempe"kuat pe%empela% a%ta"a 'atu a&ia% -e%&a% a&ia% lai%%ya. al ya%& pe"lu -ipe"hatika% -alam pema'a%&a% head cylinder i%i a-alah po'i'i &ea" "a%tai kam"at e"a-a -i po'i'i O/. iikuti pula po'i'i &ea" ya%& te"-apat -i -alam gearbo% -e%&a% e"a-a -i po'i'i . Sehi%&&a apaila 'emua%ya 'u-ah te"pa'a%& 'e5a"a 'empu"%a 'aat -ie%&kol atau -i%yalaka% me'i% te"'eut ti-ak pe"lu memaka% 8aktu ya%& lama u%tuk me%yalaka%%ya. Ka"e%a po'i'i O/ atau me%u%9ukka% ah8a pi'to%?'ehe"?to"ak e"a-a pa-a po'i'i titik mati ata' (A) i%ilah ya%& me%yeaka% mu-ah%ya me'i% me%yala apaila &ea" 'u-ah e"a-a pa-a titik O/ atau .
e%u"ut p"aktika% hal ya%& pali%& 'ulit a-alah ke&iata% mema'a%& me'i% ketima%& -e%&a% memo%&ka" me'i%. Ka"e%a -i -alam pema'a%&a% hal>hal ya%& 'u-ah default ti-ak oleh te"lupaka% atau ahka% e"uah 'ehi%&&a me'i% tetap mampu e"9ala% 'e'uai -e%&a%
fu%&'i ke"9a%ya. Sea&ai 5o%toh%ya ketika i%&i% mema'a%& &ea" ha"u' e"a-a pa'a po'i'i O/ atau . =o%toh lai%%ya 'aat pema'a%&a% &ea"
kam"at -ima%a utuh ke'e"a'ia% u%tuk mema'a%& -a% me%empatka%%ya pa-a -u-uka% ya%& 'u-ah te"'e-ia. Oleh ka"e%a itu a&a" &ea" kam"at -apat
te"pa'a%& -e%&a% aik -alam pema'a%&a%%ya -ia%tu oleh tool oe%& u%tuk me%5o%&kel &ea" kam"at te"'eut.
/"o'e' pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% head cylinder 9u&a pe"lu -ipe"hatika% me%&e%ai tools atau pe"alata% ya%& me%u%9a%& ke&iata% te"'eut -alam p"aktikum kali i%i tools atau pe"alata% ya%& -i&u%aka% -ia%ta"a%ya ku%5i ku%5i 7 ku%5i 10 ku%5i 12 -a% 9u&a a%tua% oleh tool oe%&.
Selai% itu pa-a p"aktikum kali i%i -apat -iketahui pula ah8a pa-a kepala pi'to% -ilapi'i oleh "i%& pi'to% ya%& e"9umlah 3 "i%& -ima%a "i%& i%i memiliki uku"a% ya%& e"e-a>e-a -e%&a% tu9ua% a&a" oli ya%& -i'alu"ka% pa-a a&ia% a8ah "i%& ti-ak -apat te"temu'. e%&a% e&itu oli ti-ak aka% ma'uk kepa-a "ua%& aka" akiat 'u-ah te"taha% oleh "i%& pi'to%.
.2 P,-aa*a#
oto" aka" me"upaka% 9e%i' me'i% kalo" ya%& te"ma'uk ke -alam kate&o"i me'i% pemaka"a% -alam atau me'i% pemaka"a% i%te"%al. e'i% pemaka"a% i%te"%al me"upaka% me'i% kalo" ya%& me%&uah e%e"&i kimia aha% aka" me%9a-i ke"9a meka%i' ya%& -ilakuka% me'i% te"'eut yaitu -alam e%tuk puta"a% po"o'. <%e"&i kimia aha% aka" pe"tama -iuah me%9a-i e%e"&i pa%a' melalui p"o'e' pemaka"a% atau ok'i-a'i -e%&a% u-a"a -alam me'i%. <%e"&i pa%a' te"'eut me%i%&katka% tempe"atu" -a% teka%a% &a' pa-a "ua%& aka". #a' e"teka%a% ti%&&i itu kemu-ia% e"ek'pa%'i mela8a% meka%i'me meka%ik me'i%. <k'pa%'i te"'eut -iuah oleh meka%i'me linkme%9a-i puta"a% crankshaft ya%& me"upaka% kelua"a% -a"i me'i% te"'eut. Crankshaft 'ela%9ut%ya -ihuu%&ka% pa-a 'y'tem t"a%'mi'i -e%&a% 'euah po"o' ya%& -i&u%aka% u%tuk me%t"a%'mi'ika% -aya atau e%e"&i puta"a% meka%i' ya%& 'ela%9ut%ya aka% -ima%faatka%.
e'i% moto" aka" ya%& -i&u%aka% pa-a p"aktikum me"upaka% me'i% moto" Sho&u% 110 55. oto" aka" te"'eut memiliki 3 a&ia% utama yaitu 'ili%-e" kop o"i%& -a% gearbo%. Namu% pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% ha%ya -ilakuka% pa-a a&ia% 'ili%-e" kop 'a9a. Sili%-e" kop ia'a%ya te"uat -a"i aha% alumi%ium 5ampu"a% -e%&a% 'ta%-a" pa"ik
'ehi%&&a "i%&a% ti-ak e"ka"at -a% taha% te"ha-ap 'uhu ya%& ti%&&i. Bia'a%ya a&ia% lua" -a"i 'ili%-e" kop memiliki fin ya%& e"fu%&'i u%tuk mema%tu melepa'ka% kalo" atau pa%a' pa-a me'i%.
Alat ya%& -i&u%aka% u%tuk melakuka% o%&ka" -a% pa'a%& 'ili%-e" kop a-alah ku%5i ku%5i 7 ku%5i 10 ku%5i 12 -a% lai%%ya. a%&kah> la%&kah ya%& ha"u' -ilakuka% u%tuk memo%&ka" 'ili%-e" kop a-alah -e%&a% melepa'ka% aut ya%& te"pa'a%& pa-a 'ili%-e" kop 'ehi%&&a a&ia% lai%%ya -apat -ilepa'ka% -e%&a% mu-ah. /a-a 'aat memuka 'ili%-e" kop pa'tika% 'emua aut telah te"lepa' -a% kemu-ia% melepa' 'ili%-e" kop -e%&a% pe"laha%. Setelah 'ili%-e" kop -iuka -apat -ilihat ah8a te"-apat "a%tai kete%& -a% gear . Sela%9ut%ya aut ya%& te"-apat pa-a gear -ilepa'ka% te"leih -ahulu ya%& kemu-ia% -ila%9utka% -e%&a%
Bi%ta"i Ayu%i%&tya' 2401101400$
memuka cap atau pe%utup ya%& te"-apat pa-a gearbo%. Setelah gear te"lepa' -e%&a% 'empu"%a maka 'ili%-e" kop -apat te"pi'ahka% -a"i o"i%&.
Kemu-ia% 'etelah memo%&ka" 'ili%-e" kop me%&amati -a% memuat 'ket'a -a"i gearbo% p"aktika% mema'a%& kemali kompo%e%> kompo%e% ya%& 'eelum%ya telah -ilakuka% pemo%&ka"a%. /ema'a%&a% -ia8ali -e%&a% me%empelka% 'ili%-e" kop -e%&a% o"i%& ya%& -ila%9utka% -e%&a% pema'a%&a% "a%tai -a% gear pa-a tempat%ya -i 'ili%-e" kop. Kemu-ia% mema'a%& kemali aut -a% mema'tika% aut%ya 'u-ah te"pa'a%& -e%&a% 5ukup "apat. e"-apat hal ya%& pe"lu -ipe"hatika% pa-a 'aat -ilakuka% pema'a%&a% kemali kompo%e% yaitu pa'tika% ah8a po'i'i gear ha"u' e"a-a tepat 'e9a9a" -i 'eelah ki"i. Se-a%&ka% gear
ya%& te"-apat pa-a gearbo% ha"u' 'e9a9a" -e%&a% po'i'i ya%& -ie"i lami%& t. Apaila gear ti-ak te"pa'a%& -e%&a% aik maka moto" aka% 'ulit u%tuk -i%yalaka% kemali. /o'i'i ya%& telah -itetapka% te"'eut me"upaka% petu%9uk ah8a pi'to% e"a-a pa-a po'i'i titik mati ata'.
.2 P,-aa*a#
O9ek p"aktikum kali i%i ialah me'i% moto" aka" Shogun. e%&a% -ilakuka%%ya pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% kompo%e% kompo%e% pa-a moto" aka" te"'eut -iha"apka% p"aktika% telah mampu u%tuk
mema'a%& -a% memo%&ka" me'i% moto" aka". i'ampi%& itu 'ei"i%& -e%&a% pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% 'etiap kompo%e% kemali p"aktika% 9u&a -iha"apka% u%tuk me%&etahui -a% me%&e%ali kompo%e%
kompo%e% ya%& te"-apat pa-a me'i% moto" aka". /ema&ia% peke"9aa% 9u&a -ilakuka% u%tuk kemu-aha% pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a%. Ku"a%& leih 1 o"a%& -itu&a'ka% u%tuk memo%&ka" 1 o"a%& memuat 'ket'a 1 o"a%& mema'a%& kompo%e%%ya kemali -a% 'eleih%ya meme"hatika% u%tuk kemu-ia% me%9a8a pe"ta%yaa% -a"i a'i'te% -o'e%.
ula%ya p"aktika% memo%&ka" 3 a&ia% utama -a"i moto" aka" itu 'e%-i"i. 7ak%i a&ia%cylinder boring -a% gear bo%. ;%tuk leih -etail%ya p"aktika% ha%ya aka% memo%&ka" leih -alam -i a&ia% 'ili%-e". /a-a fa'e pemo%&ka"a% te"leih -ahulu -ilakuka% pemukaa% 4 aut atau 'k"up ya%& te"-apat pa-a cylinder . /a-a pemukaa% i%i -i&u%aka% ku%5i ku%5i "i%& -a% ku%5i pa'. 2 'k"up lai%%ya ya%& 9u&a te"-apat pa-a cylinder a&ia% 'ampi%& 9u&a ha"u' -iuka. Sela%9ut%ya pemukaa% 'k"up ya%& te"-apat pa-a &i&i "a%tai. Setelah &i&i "a%tai te"lepa' maka 'ili%-e" pu% -apat -ilepa' -a"i o"i%&. /a-a 'aat itu p"aktika% melihat ah8a pi'to% e"a-a pa-a po'i'i titik mati ata'.
Sela%9ut%ya ialah pemo%&ka"a% gear bo%. Setelah -iuka%ya gear bo% aka% Nampak ta%-a pa-a kompo%e% gear bo% ya%& ketika -iputa" maka pi'to% aka% ikut e"&e"ak. Namu% hal i%i ha%ya aka% te"9a-i 9ika 'imol te"'eut 'eelum%ya -ipa'a%& tepat pa-a tempat%ya. 7ak%i pa-a tempat -ima%a 9ika pe%utup gear bo% -ipa'a%& maka -a"i 'uatu lua%& tutup gear bo% te"'eut ha"u' te"lihat 'imol i%i. Be&itu 9u&a -e%&a% &i&i "a%tai ya%& ha"u' -ipa'a%& tepat e"a-a pa-a tempat ya%& -ite%tuka%. /ema'a%&a% ke-ua kompo%e% i%i 'ali%& te"kait 'ehi%&&a ke-ua%ya ha"u' 'i%k"o%. 6ika 'alah 'atu%ya ti-ak -ipa'a%& 'e'uai -e%&a% pa%-ua%%ya
aha"a%i i'tiafit"i 2401101400*4
maka me'i% aka% 'a%&at 'u'ah u%tuk -i start -i'eaka% oleh pe"puta"a% ya%& ti-ak 'ama.
Sei"i%& -e%&a% p"o'e'i pemo%&ka"a% -a% pema'a%&a% p"aktika% -ie"i pe%9ela'a% me%&e%ai !i'uali'a'i 5a"a ke"9a moto" aka" ya%& telah -ia9a"ka% -i kela' 'eelum%ya. /a-a me'i% i%i ya%& ti-ak lai% a-alah me'i% 4 tak atau 4 la%&kah memiliki 4 la%&kah ke"9a. 7aitu i'ap komp"e'i ek'pa%'i -a% ua%&. ula%ya aha% aka" ma'uk melalui katup i%let yak%i katup tempat ma'uk%ya aha% u%tuk kemu-ia te"9a-i p"o'e' pe%&i'apa%. /e%&i'apa% te"9a-i ketika pi'to% ya%& pa-a a8al%ya e"a-a pa-a ko%-i'i titik mati ata' e"&e"ak me%u9u titik mati a8ah -a% me%utup kemali. Sela%9ut%ya te"9a-i komp"e'i 'aat -ima%a pi'to% ya%& e"a-a pa-a titik mati a8ah me%u9u titik mati ata' %amu%'eelum%ya te"-apat u'i ya%& meme"ika% pe"5ika% api ya%& memi5u a-a%ya teka%a% -a% me%yeaka% pi'to% te"-o"o%& me%u9u titik mati a8ah 'eelum me%5apai u9u%& titik mati ata'. Kemali%ya pi'to% ke titik mati a8ah me"upaka% tahap ek'pa%'i moto" aka". 7a%& kemu-ia% -ila%9tuka% oleh la%&kah ua%& -ima%a pi'to% e"&e"ak ke titik mati ata' -a"i titik mati a8ah. /a-a tahap i%i katup oytlet ya%& te"-apat pa-a pemaka"a% ikut te"uka &u%a memua%& 'i'a pemaka"a%.
/ema'a%&a% ya%& -ilakuka% p"aktika% 'etelah pemo%&ka"a% -a% pe%&amata% -apat -ilakuka% pa-a po'i'i ya%& tepat. e'kipu% -ilakuka% -alam ee"apa kali pe"5oaa%. Sehi%&&a ketika 'ili%-e" -ihuu%&ka% -e%&a% ka"u"ato" -a% -i start me'i% me%yala 'e'uai -e%&a% p"o'e-u".
.2 P,-aa*a#
oto" aka" a-alah 'uatu pe"a%&kat atau me'i% ya%& me%&uah e%e"&i te"mal atau pa%a' me%9a-i e%e"&i meka%ik. <%e"&i i%i -apat -ipe"oleh -a"i p"o'e' pemaka"a% ya%& te"a&i me%9a-i 2 (-ua) yaitu moto" aka" pemaka"a% lua" -a%
moto" aka" pemaka"a% -alam. /a-a p"aktikum i%i memaha' me%&e%ai moto" aka" pemaka"a% -alam atau moto" aka" i%te"%al -ima%a -alam p"aktikum i%i
melakuka% memo%&ka" -a% me"akit kemali 'ili%-e" kop -a% 'ili%-e" lok. Sili%-e" kop -a% 'ili%-e" lok me"upaka% a&ia% -a"i moto" aka" ya%& -i -alam %ya te"-apat kompo%e%>kompo%e% u%tuk me%&&e"aka% pi'to%. Sili%-e" kop e"fu%&'i 'ea&ai pe%utup 'ili%-e" ata' -a"i "ua%& aka" ke"9a moto" a&a" ti-ak
te"9a-i keo5o"a% 'aat moto" eke"9a. /a-a 'ili%-e" kop te"-apat te"-apat "ua%& aka" 'ea&ai tempat te"9a-i %ya pemaka"a%. Se-a%&ka% 'ili%-e" lok a-alah kompo%e% moto" aka" 'ea&ai tempat e"&e"ak%ya pi'to% u%tuk melakuka% p"o'e' pemaka"a%. /i'to% me"upaka% kompo%e% u%tuk melakuka% p"o'e' pemaka"a% -a"i 5ampu"a% aha% aka" -a% u-a"a.
alam p"aktikum i%i memo%&ka" 'ili%-e" kop -ima%a -alam 'ili%-e" kop i%i te"-i"i -a"i e"a&ai kompo%e% 'epe"ti -ua katup (katup inlet -a% katup outlet ) -a% gear . #ear te"-apat -i a&ia% 'ampi%& 'ili%-e" kop ya%& te"huu%& -e%&a% belt pulley -a% "a%tai u%tuk memuta" po"o' e%&kol. #ear i%i e"fu%&'i u%tuk me%&&e"aka% katup inlet -a% katup outlet . Katup inlet e"fu%&'i u%tuk mema'uka% aha% aka" e%'i% -a% katup outlet e"fu%&'i u%tuk memua%& &a' ha'il pemaka"a%.
Setelah memuka 'ili%-e" kop kemu-ia% memo%&ka" 'ili%-e" lok. Sili%-e" lok me"upaka% tempat e"&e"ak%ya pi'to% -alam melakuka% p"o'e' pemaka"a%.
/i'to% e"&e"ak 'e5a"a t"a%'la'i kemu-ia% -iuah me%9a-i &e"ak "ota'i po"o' -e%&a% a%tua% po"o' e%&kol. /i'to% e"&e"ak -i -alam 'ili%-e" u%tuk melakuka% la%&kah hi'ap komp"e'i pemaka"a% -a% pemua%&a%. Sili%-e" lok i%i ha"u' kuat te"ha-ap teka%a% ti%&&i pe"uaha% 'uhu -a% pe%amaha% pa%a' ka"e%a pi'to% 'elalu e"&e"ak -a% me%e"ima tempe"atu"e ti%&&i 'e"ta teka%a% ti%&&i.
Setelah memuka 'ili%-e" kop -a% 'ili%-e" lok kemu-ia% me%&amati kompo%e% ya%& te"-apat -i-alam %ya 'ela%9ut%ya melakuka% pe"akita% kemali. alam pe"akita% i%i -i lakuka% -e%&a% hati>hati -a% 'emua kompo%e% te"pa'a%& -e%&a% e%a". /o'i'i pi'to% e"a-a titik mati ata' 'aat melakuka% pe"akita% -a% me%&huu%&ka% gear -e%&a% "a%tai ha"u' tepat. Kemu-ia% mema'tika% ah8a
,i'ka F"i%-o%a 24011014002
aut telat te"pa'a%& -e%&a% aik u%tuk me%5e&ah te"9a-i %ya keo5o"a%. 6ika po'i'i pi'to% 'u-ah e"a-a pa-a titik mati ata' maka pa-a p"o'e' pe%yalaa% -apat -ilakuka% -e%&a% 'ekali starter . 6ika po'i'i pi'to% -a% po'i'i gear -e%&a% "a%tai ti-ak tepat maka p"o'e' pe%yalaa% moto" aka% 'ulit -ilakuka%.
.2 P,-aa*a#
. u&i%a /at"ia 24011014004
.2 P,-aa*a#
/a-a ke'empata% p"aktikum kali i%i p"aktika% memaha' me%&e%ai la%&kah -a% tek%ik memo%&ka" -a% mema'a%& 'uatu moto" aka" e"upa moto" aka" e%'i% (otto). a"i -alam moto" aka" ya%& -io%&ka" oleh p"aktika% -iketahui te"-apat ee"apa kompo%e% ya%& me%yu'u% moto" aka" te"'eut -ia%ta"a%ya te"-apat lok 'ili%-e" e'e"ta kepala 'ili%-e" po"o' e%&kol a%tala% -a% freewheel kemu-ia% to"ak -a% 9u&a ata%&
to"ak.
=a"a -a% 9u&a tek%ik pemo%&ka"a% ya%& -ilakuka% ha"u'lah me%&ikuti u"uta% ya%& 'e'uai ka"e%a ila ti-ak %a%ti%ya me'i% atau moto" aka" ti-ak -apat me%yala la&i. ;%tuk melakuka% pemo%&ka"a% p"aktika% memuka te"leih -ahulu empat uah aut ya%& me%&uatka% -a% me%utup a&ia% 'ili%-e" -e%&a% me%&&u%aka% ku%5i ya%& uku"a%%ya -i'e'uaika% -e%&a% uku"a% aut. a"i a&ia% ya%& telah -iuka te"'eut ila p"aktika% pe"hatika% te"-apat "i%& &e"i&i ("o-a &i&i) -a% 9u&a te"-apat "a%tai ya%& me%&huu%&ka%%ya ke a&ia% elaka%& yaitu pa-a a&ia% po"o' e%&kol. /a-a a&ia% i%i p"aktika% melihat te"-apat pe%a%-a pa-a a&ia% "o-a &i&i ya%& me%u%9uka% tumpua% -alam melakuka% pempo'i'ia% kompo%e% a&a" moto" -apat me%yala kemali. ,a%tai ya%& te"-apat -i-alam me%&huu%&ka%%ya ke a&ia% po"o' e%&kol ya%& -apat memuta" pi'to% 'ea&ai pemi5u pe%yalaa% a8al moto" aka".
Setelah melakuka% pemo%&ka"a% -a% pemi'aha% kompo%e% ke a&ia%>a&ia% te"te%tu p"aktika% melakuka% pema'a%&a% kemali a&ia% kompo%e% ya%& telah te"pi'ah 'ehi%&&a moto" -apat me%yala kemali. ;%tuk itu pe%yu'u%a% -a% pema'a%&a% ha"u' -ilakuka% -e%&a% aik -a% e%a" -a% 9u&a me%&ikuti alu" kealika% -a"i p"o'e' pemo%&ka"a% ta-i. /"aktika% ha"u' -apat me%ye'uaika% po'i'i pema'a%&a% ya%& 'e'uai a&a" -apat mempe"taha%ka% ko%-i'i me'i% ya%& a-a yaitu -e%&a% mema'a%&ka% kompo%e% pi'to% ya%& ha"u' tepat -a% 'e'uai -e%&a% titik mati%ya -ima%a kepala pi'to% e"a-a -i pu%5ak atau titik mati ata'.
a"i pemo%&ka"a% te"-apat ee"apa a&ia% ya%& me%yu'u% moto" aka" a&ia% -epa% i%i yaitu te"-apat 'ili%-e" ya%& -i-alam%ya te"-apat
iza%ul akam 2401101400*
pi'to% pe%&&e"ak ya%& -apat me%&ko%!e"'i e%e"&i pa%a' me%9a-i e%e"&i meka%ik -e%&a% mema%faatka% &e"aka% to"ak 'e5a"a t"a%'la'i ya%& -iuah me%9a-i &e"ak "ota'i. #e"aka% "ota'i te"'eu aka% memuta" po"o' ya%& me%yeaka% &e"aka% pa-a a&ia% moto" ya%& lai%. Bila te"9a-i &e'eka% -a% a-a%ya keo5o"a% 'ili%-e" -apat me%&akiatka% te"9a-i%ya me%u"u%a% te%a&a ya%& ma%a ha"u' -ihi%-a"i ila i%&i% mempe"oleh te%a&a mak'imum.
a"i a&ia% 'ili%-e" te"'eut te"-apat a&ia% kepala 'ili%-e" ya%& e"-ekata% -e%&a% 'ili%-e" te"'eut. e"-apat "ua%& ke5il tempat pemaka"a% pa-a a&ia% a8ah kepala 'ili%-e" -a% 9u&a -ile%&kapi lua%& u%tuk me%&huu%&ka%%ya -e%&a% u'i. /a-a moto" e%'i% (otto) u'i -i&u%aka% 'ea&ai pemi5u te"9a-i%ya le-aka% a&a" te"-apat pemaka"a% ya%& -apat me%&&e"aka% moto". /a-a a&ia% i%i aka% te"-apat 'uhu mak'imal -ima%a aka% memuat ko%-i'i -i-alam%ya memiliki tempe"atu" ya%& 'a%&at pa%a' maka a&ia% te"'eut ha"u'lah -i'u'u% oleh kompo%e% pe%yu'u% ya%& taha% te"ha-ap 'uhu ti%&&i.
.2 P,-aa*a#
/a-a p"aktikum kali p"aktika% ela9a" me%&e%ai 5a"a u%tuk memo%&ka" 'ili%-e" kop -a% 5a"a u%tuk mema'a%&%ya kemali. Setiap kelompok memilih a%&&ota%ya u%tuk memo%&ka" mema'a%& -a% me%> sketch. Sili%-e" kop ya%& -i&u%aka% pa-a p"aktikum kali i%i a-alah
'ili%-e" kop pa-a moto" 'ho&u% ya%& e"me'i% empat la%&kah.
Sili%-e" kop me"upaka% 'alah 'atu a&ia% -a"i moto" ya%& letak%ya e"a-a -iata' 'ili%-e" -a% e"fu%&'i 'ea&ai pe%utup 'ili%-e" a&a" ti-ak
te"9a-i keo5o"a% pa-a 'aat p"o'e' ke"9a moto". Sili%-e" kop te"uat -a"i aha% e'i -a% 'ea&ia% te"uat -a"i 5ampu"a% alumi%ium. /a-a 'ili%-e"
kop te"-apat "ua%& aka" yaitu tempat pemaka"a% aha% aka" &a'. Selai% itu te"-apat pula -ua katup ya%& e"fu%&'i 'ea&ai pi%tu kelua" -a% ma'uk%ya &a'.
a%&kah pe"tama u%tuk memo%&ka" 'ili%-e" kop a-alah melo%&&a"ka% -a% memuka empat uah aut -e%&a% me%&&u%aka% ku%5i t. Setelah 'ili%-e" kop 'u-ah te"uka maka aka% te"lihat ee"apa kompo%e% -i-alam%ya -ia%ta"a yaitu 'epe"ti pi'to% gear -a% "a%tai. ,a%tai -a% gear te"'eut 'u-ah me%yatu -a% ha"u' -ipi'ahka%. ;%tuk memi'ahka%%ya -ilakuka% -e%&a% a%tua% oe%&. /a-a a&ia% "a%tai te"-apat -ua e%-a ya%& -ipa'a%& -iata' -a% -ia8ah "a%tai ya%& e"fu%&'i 'ea&ai pe%aha%. Kemu-ia% p"aktika% memo%&ka" lok me'i% -ima%a -i-alam%ya te"-apat pi'to%. /a-a a&ia% gear te"-apat 'uatu e%-a ya%& me%o%9ol -ima%a po'i'i e%-a te"'eut ha"u' 'e'uai pa-a tempat%ya a&a" ketika me'i% -i'elah atau -i> starter maka me'i% aka% me%yala. al te"'eut pu% a-a pa-a pi'to% -ima%a pa-a a&ia% ata%& te"-apat hu"uf -ima%a hu"uf te"'eut ha"u' 'e'uai pa-a tempat%ya a&a" me'i% -apat me%yala. Apaila ke-ua hal te"'eut ti-ak pa-a po'i'i ya%& tepat maka me'i% aka% 'a%&at 'ulit u%tuk me%yala. /i'to% aka% te"lihat apaila po'i'i hu"uf te"'eut e"a-a pa-a po'i'i ya%& tepat.
Sela%9ut%ya 'etelah p"aktika% 'u-ah memo%&ka" 'ili%-e" kop -a% lok me'i% p"aktika% -imi%ta u%tuk mema'a%&%ya kemali. ema'a%& 'ili%-e" kop -a% lok me'i% memutuhka% 8aktu ya%& leih lama
affa Amma"a /. 240110140101
-ia%-i%&ka% -e%&a% memo%&ka". al pe"tama ya%& -ilakuka% -a% me"upaka% a&ia% ya%& 5ukup 'ulit -alam mema'a%& 'ili%-e" kop a-alah mema'a%& "a%tai -a% gear . ,a%tai -a% gear ha"u' -ipa'a%& 'e'uai -e%&a% po'i'i%ya. /"aktika% me%&&u%aka% oe%& u%tuk mema%tu mema'a%& "a%tai pa-a gear ka"e%a 5ukup 'ulit u%tuk mema'a%&%ya pa-a ko%-i'i ya%& tepat. Setelah "a%tai -a% gear 'u-ah te"pa'a%& 'ela%9ut%ya a-alah mema'a%& lok me'i% -a% 'ili%-e" kop -e%&a% mema'a%& aut>aut 'e'uai -e%&a% tempat%ya me%&&u%aka% ku%5i . /ema'a%&a% memutuhka% 8aktu ya%& leih lama -ia%-i%ka% -e%&a% pemo%&ka"a% ka"e%a ke'ulita% ya%& -iha-api -alam mema'a%& "a%tai -a% gear.
BAB VI
KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. e'i% moto" 'ho&u% a-alah me'i% 4 tak ya%& memiliki 4 la%&kah ke"9a yaitu i'ap komp"e'i ek'pa%'i -a% ua%&.
2. /ema'a%&a% e%-a ya%& memiliki 'imol -e%&a% &"i&i "a%tai ha"u' 'e'uai pa-a tempat%ya 'ea ila ti-ak 'e'uai maka me'i% ti-ak aka% me%yala
ka"e%a pe"puta"a% ya%& ti-ak 'ama.
3. /uta"a% e%-a ya%& memiliki 'imol te"'eut -apat me%&&e"akka% pi'to%. 4. A&a" me'i% -apat me%yala maka 'ili%-e" ha"u' -ihuu%&ka% -e%&a%
ka"u"ato".
/. Ka"u"ato" me"upaka% alat ya%& e"fu%&'i u%tuk me%5ampu"ka% aha% aka" -e%&a% u-a"a.
Fauziah Aliyah 240110140032
BAB VI
KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. e"-apat ti&a a&ia% ya%& utama ya%& -ie-ah pa-a p"aktikum kali i%i yak%i cylinder cop o"i%& -a% gearbo%.
2. A%ta"a cylinder cop o"i%& gearbo% -a% ka"u"ato" pa-a 'aat moto" aka" te"pa'a%& 'e5a"a 'empu"%a keempat a&ia% te"'eut me%9a-i 'euah 'i'tem ya%& te"'atuka% ti-ak te"pi'ahka%.
3. Ke&iata% memo%&ka" -a% mema'a%& cylinder cop me"upaka% hal ya%& pe%ti%& u%tuk me%&etahui kompo%e% ya%& a-a -i -alam%ya.
4. alam ke&iata% pemo%&ka"a% ya%& pe"lu -ipe"hatika% a-alah po'i'i a8al kompo%e% 'eelum -ilakuka% pemo%&ka"a% total. e"ma'uk 9umlah aut -i&u%aka% u%tuk me%&ikat cylinder cop.
+. alam ke&iata% pema'a%&a% ya%& pe"lu -ipe"hatika% a-alah po'i'i &ea" kam"at ya%& e"a-a -i cylinder cop u%tuk tetap pa-a po'i'i O/. Be&itu pula pa-a &ea" ya%& e"a-a -i -alam gearbo% ha"u' tetap pa-a po'i'i me%u%9ukka%
'imol atau O/.
. Kompo%e% ya%& te"lihat pa-a p"aktikum kali i%i ya%& te"-apat pa-a cylinder cop -ia%ta"a%ya "al"e intake "al"e e%haust "al"e 'alu"a% ya%& -apat te"'amu%& ke ka"u"ato" -u-uka% &ea" kam"at cam shaft "o5ke" a"m 'eal klep topi -a% kuku pe%&u%5i klep -a% pe" klep.
. Sa!e"o #. 2401101400$0
BAB VI KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. oto" aka" te"ma'uk -alam me'i% pemaka"a% i%te"%al ya%& me%&uah e%e"&i kimia aha% aka" me%9a-i ke"9a meka%i' ya%& -ilakuka% me'i% te"'eut -alam e%tuk puta"a% po"o'
2. oto" aka" i%te"%al ya%& -i&u%aka% memiliki 3 a&ia% utama yaitu 'ili%-e" kop o"i%& -a% gearbo%.
3. Sili%-e" kop ia'a%ya te"uat -a"i aha% alumi%ium 5ampu"a% -e%&a% 'ta%-a" pa"ik 'ehi%&&a "i%&a% ti-ak e"ka"at -a% taha% te"ha-ap 'uhu ya%& ti%&&i. 4. Alat ya%& -i&u%aka% u%tuk melakuka% o%&ka" -a% pa'a%& 'ili%-e" kop
a-alah ku%5i ku%5i 7 ku%5i 10 ku%5i 12 -a% lai%%ya.
+. oto" -apat -i%yalaka% kemali apaila pi'to% e"a-a pa-a po'i'i titik mati ata' (A).
. 6ika po'i'i pi'to% -a% po'i'i gear -e%&a% "a%tai ti-ak tepat maka p"o'e' pe%yalaa% moto" aka% 'ulit -ilakuka%.
Bi%ta"i Ayu%i%&tya' 2401101400$
BAB V KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. oto" aka" Shogun me"upaka% me'i% 4 tak -e%&a% 4 la%&kah ke"9a. 7aitu i'ap komp"e'i ek'pa%'i -a% ua%&.
2. Setiap kompo%e% ha"u' -ipa'a%& tepat pa-a po'i'i%ya -emi fu%&'i ke"9a me'i% ya%& e"9ala% -e%&a% aik.
3. Ketepata% pema'a%&a% po'i'i kompo%e% 'e5a"a 'pe'ifik aka% me%e%tuka% ki%e"9a pe"puta"a% ya%& e"efek pa-a &e"ak pi'to%.
4. e'i% moto" aka" -apat eke"9a ketika 'ili%-e" -ihuu%&ka% -e%&a% ka"u"ato".
aha"a%i i'tiafit"i 2401101400*4
BAB V KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. Sili%-e" kop -a% 'ili%-e" lok me"upaka% a&ia% -a"i moto" aka" i%te"%al. 2. Sili%-e" kop e"fu%&'i 'ea&ai pe%utup 'ili%-e" ata' -a"i "ua%& aka" ke"9a
moto" a&a" ti-ak te"9a-i keo5o"a% 'aat moto" eke"9a.
3. Sili%-e" lok a-alah kompo%e% moto" aka" 'ea&ai tempat e"&e"ak%ya pi'to% u%tuk melakuka% p"o'e' pemaka"a%.
4. i -alam 'ili%-e" lok te"-apat pi'to% u%tuk melakuka% p"o'e' pemaka"a%. +. /i'to% e"&e"ak -i -alam 'ili%-e" u%tuk melakuka% la%&kah hi'ap komp"e'i
pemaka"a% -a% pemua%&a%.
. /"o'e' pe%yalaa% moto" te"9a-i 9ika pi'to% e"a-a -i po'i'i titik mati ata'.
$. 6ika po'i'i pi'to% -a% po'i'i gear -e%&a% "a%tai ti-ak tepat maka p"o'e' pe%yalaa% moto" aka% 'ulit -ilakuka%.
,i'ka F"i%-o%a 24011014002
BAB V KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
. u&i%a /at"ia 24011014004
BAB V KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. alam melakuka% pemo%&ka"a% ha"u' -ilakuka% -e%&a% la%&kah ya%& aik -a% e%a" a&a" ti-ak te"9a-i ke"u'aka% -a% tu"u% me'i%.
2. /e%yu'u%a% -a% pema'a%&a% moto" kemali -ilakuka% -e%&a% melakuka% la%&kah kealika% -a"i pemo%&ka"a%.
3. /e%yu'u%a% ha"u' 'e'uai -ima%a pa-a a&ia% pi'to% ha"u' e"a-a pa-a titik mati a&ia% ata'.
4. Sili%-e" -apat melakuka% ko%!e"'i e%e"&i pa%a' me%9a-i e%e"&i meka%ik. +. Baha% pe%yu'u% 'ili%-e" kop te"-apat "ua%& pemaka"a% ya%& ha"u' taha%
te"ha-ap 'uhu ti%&&i.
. Ba&ia% a8ah kop 'ili%-e" e"e%tuk 5eku%&a% ya%& e"fu%&'i 'ea&ai "ua%& pemaka"a%.
$. A&a" te%a&a ya%& -iha'ilka% mak'imum ti-ak oleh a-a%ya keo5o"a% pa-a 'ili%-e".
iza%ul akam 2401101400*
BAB V KESIMPULAN
Ke'impula% ya%& -apat -i amil -a"i p"aktikum kali i%i a-alah 'ea&ai e"ikut:
1. Sili%-e" kop a-alah a&ia% -a"i kompo%e% me'i% moto" ya%& e"fu%&'i 'ea&ai pe%utup 'ili%-e" a&a" ti-ak te"9a-i keo5o"a%.
2. /ema'a%&a% memutuhka% 8aktu ya%& leih lama -ia%-i%&ka% -e%&a% pemo%&ka"a%.
3. A-a ee"apa kompo%e% ya%& ha"u' 'e'uai pa-a po'i'i%ya a&a" me'i% ti-ak 'ulit u%tuk me%yala.
affa Amma"a /. 240110140110
DAFTAR PUSTAKA
A%o%im. 201+. )ungsi #earbo% pada -endaraan. e"-apat -i http:??'e"a'e"i'epe-amoto".lo&'pot.5o.i-?201+?04?fu%&'i>&ea"o@>pa-a> ke%-a"aa%.html (-iak'e' pa-a ta%&&al 1+ ei 201).
i-ayat ,ahmat. 2013. )ungsi Blok Silinder atau Cylinder Block . e"-apat -i http:??888.kitapu%ya.%et?2013?10?fu%&'i>lok>'ili%-e">atau>5yli%-e"> lo5k.html (-iak'e' pa-a ta%&&al 1+ ei 201).
i-ayat ,ahmat. 201+. -omponen*-omponen -epala Silinder dan )ungsinya. e"-apat -i http:??888.kitapu%ya.%et?201+?02?kompo%e%>kepala>'ili%-e"> -a%>fu%&'i%ya.html (-iak'e' pa-a ta%&&al 1+ ei 201).
Ci9aya Su"ya A-hi a%- A"i9a%to D". (2013) Efek -atalisator +pg*Caps( Terhadap Daya Torsi +esin Sepeda +otor / 0angkah. ;%-e"&"a-uate the'i' e5ha%i5al <%&i%ee"i%& epa"teme%t Fa5ulty <%&i%ee"i%& of ipo%e&o"o ;%i!e"'ity.