pertama ini, maka bermulalah perkembangan ilmu qiraat di negara ini secara rasminya.

(1)

(2)

PENGERTIAN ILMU QIRAAT

Menurut Imam Ibn al-Jazari: Ilmu Qiraat merupakan ilmu yang menjelaskan kaedah menyebut kalimah-kalimah di dalam al-Quran di samping menjelaskan perbandingan bacaan antara imam-imam qiraat.

Ini menunjukkan bahawa bacaan al-Quran dan ilmu tajwid yang dipelajari dan diamalkan pada hari ini

merupakan salah satu jenis bacaan yang terdapat di dalam pengajian ilmu qiraat iaitu menurut bacaan riwayat Hafs daripada Imam Asim.

(3)

PENGAJIAN ILMU QIRAAT DI MALAYSIA

Menurut kajian yang dilakukan, pengajian ilmu qiraat di Malaysia secara formal bermula seawal tahun 1966 dengan

tertubuhnya Maahad Tahfiz al-Quran wal Qiraat di Pusat Islam, Kuala Lumpur.

Sejak penubuhan Maahad Tahfiz al-Quran wal Qiraat yang Sejak penubuhan Maahad Tahfiz al-Quran wal Qiraat yang

pertama ini, maka bermulalah perkembangan ilmu qiraat di negara ini secara rasminya.

Maahad Tahfiz Quran Negeri Melaka (1990); Institut Tahfiz al-Quran Negeri Sembilan (1991); Maahad Tahfiz Negeri Pahang (1996); dan Maahad Tahfiz al-Quran wal Qiraat Istana Alaeddin Bandar (1996).

(4)

NAMA PENGAJIAN QIRAAT

Pengantar Ilmu Qiraat dan Hafazan;

Qiraat Ilmi; Qiraat Amali; Qiraat Asyarah;

Ilmu Qiraat; Ilmu Qiraat;

Metodologi Pengajaran Ilmu Qiraat; Pengajian Qiraat;

Tarikh al-Qurra’;

(5)

OBJEKTIF PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

1. Memberikan pengenalan yang jelas terhadap ilmu qiraat seperti definisi, objektif, sumber, dalil serta bahan rujukan; 2. Memberikan penjelasan mengenai peranan ilmu qiraat

dan hubungannya dengan al-Quran; dan hubungannya dengan al-Quran;

3. Menjelaskan beberapa ilmu lain yang berkaitan dengan ilmu qiraat secara umum seperti Ilmu tajwid, Ilmu Rasm dan Dhabt al-Quran serta Ilmu al-Fawasil.

(6)

OBJEKTIF PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

4. Menerangkan latar belakang imam-imam qiraat tujuh atau sepuluh serta perawi mereka.

5. Menerangkan kaedah bacaan al-Quran bagi setiap perawi tersebut secara umum; dan

perawi tersebut secara umum; dan

6. Mempraktikkan bacaan bagi setiap imam qiraat beserta perawi mereka dengan menumpukan kepada

surah-surah tertentu di dalam al-Quran seperti juzuk Amma, Surah al-Sajadah, Surah al-Insan dan Surah al-Baqarah.

(7)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Menerusi kaedah ini, para pensyarah atau guru akan

memberikan penyampaian kepada pelajar dalam jumlah yang ramai. Kadangkala jumlah ini boleh mencecah 300 yang ramai. Kadangkala jumlah ini boleh mencecah 300 orang pelajar. Pengajaran adalah berdasarkan kepada rangka kursus yang telah ditetapkan.

(8)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Objektif pembelajaran ilmu qiraat; Kelebihan mempelajari ilmu qiraat; Definisi ilmu qiraat;

Definisi ilmu qiraat;

Latar belakang imam-imam qiraat beserta perawi mereka; Manhaj atau kaedah bacaan bagi setiap imam dan perawi

merka;

Istilah-istilah khas yang digunakan dalam ilmu qiraat; dan Cara sebutan bagi bacaan yang jarang atau tiada langsung

(9)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Di dalam kelas tutorial, jumlah para pelajar adalah terhad antara 10 hingga 30 orang pelajar sahaja.

Interaksi dua hala antara pensyarah atau guru dengan para pelajar diterapkan menerusi kaedah ini agar dapat memberi peluang kepada para pelajar bersoal-jawab dan berbincang berkaitan ilmu qiraat dengan lebih mendalam.

(10)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Pembentangan ilmu qiraat daripada para pelajar;

Bacaan al-Quran menurut bacaan imam-imam qiraat

beserta perawi mereka secara talaqqi dan mushafahah;

Hafazan matan al-Shatibiyyah sebagai dalil bagi bacaan

(11)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Membantu para pelajar menyebut dengan tepat bagi bacaan

yang jarang atau tiada langsung dalam bacaan riwayat Hafs daripada Imam Asim;

Mendengar dan memperbetulkan bacaan para pelajar ketika

mempraktikkan bacaan al-Quran selain daripada bacaan riwayat Hafs daripada Imam Asim;

Melantik setiap pelajar untuk mewakili salah satu bacaan bagi

(12)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Antara alat bantuan mengajar yang boleh digunakan adalah seperti berikut:

Pembentangan pengajaran menggunakan

Microsoft Power Point;

CD qiraat;

(13)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Quran Flash

My LMS @ Goals

Audio dan video qiraat Blog qiraat

Keratan akhbar Keratan majalah

(14)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Pembelajaran yang berteraskan peperiksaan atau kuiz

turut memberi kesan kepada penguasaan pelajar terhadap ilmu qiraat.

ilmu qiraat.

Ini menyebabkan para pelajar lebih fokus dalam

pembelajaran dan mampu menarik perhatian mereka terhadap perkara-perkara penting di dalam ilmu qiraat khususnya kepada istilah yang jarang digunakan dalam bacaan riwayat hafs daripada Imam Asim.

(15)

KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

QIRAAT YANG BERKESAN

Kuiz yang kerap kali dilakukan juga dapat menajamkan

minda sehingga persoalan yang seringkali ditanya mampu dijawab secara spontan.

dijawab secara spontan.

Kedua-kedua kaedah ini turut menambahkan tumpuan

(16)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Terdapat beberapa pra syarat yang perlu dipenuhi sebelum

mendalami ilmu qiraat.

Tanpa pra syarat tersebut, seseorang akan menghadapi

kesukaran dalam mempelajari ilmu qiraat.

Antaranya adalah; memahami ilmu tajwid terlebih dahulu

(17)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Selain itu, penguasaan bacaan al-Quran juga menjadi pra

syarat dalam mempelajari ilmu qiraat.

Ini kerana, bacaan yang digunakan selama ini hanyalah

menurut satu riwayat sahaja iaitu; bacaan riwayat Hafs daripada Imam Asim.

Sekiranya tahap bacaan al-Quran masih lemah, maka

ditakuti kekeliruan akan dihadapi dalam pembelajaran ilmu qiraat.

(18)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Ini merupakan antara cabaran terawal yang akan

dihadapi ketika mempelajari ilmu qiraat. dihadapi ketika mempelajari ilmu qiraat.

Ini kerana terdapat 21 nama yang perlu diingati dalam

pembelajaran ilmu qiraat tujuh.

Manakala bagi qiraat sepuluh, 30 nama yang harus

diingati.

Apatah lagi nama mereka bukanlah seperti nama Melayu

(19)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Di dalam ilmu qiraat terdapat beberapa istilah yang hanya

digunakan dalam pembelajaran ilmu qiraat sahaja. Kalau pun ada, barangkali ia membawa maksud yang

Kalau pun ada, barangkali ia membawa maksud yang

berbeza.

Antara istilah yang digunakan adalah seperti tariq, sanad,

taqlil, taghliz, tarqiq, naqal, idgham kabir, tashil al-Hamzah al-Thaniah ma’a idkhal al-Alif, ibdal al-Hamzah, qasar,

(20)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Kesukaran menyebut kalimah-kalimah khilaf berlaku

kerana sesetengah bacaan bagi imam qiraat dan perawi kerana sesetengah bacaan bagi imam qiraat dan perawi mereka tidak sama dengan bacaan yang dipraktikkan selama ini menerusi bacaan riwayat Hafs daripada Imam Asim.

Contohnya pada bacaan taqlil, tashil al-Hamzah, naqal,

ibdal al-Hamzah, taghliz al-Lam, tarqiq al-Ra, ikhtilas dan sebagainya.

(21)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Matan Shatibiyyah atau Hirz Amani wa Wajh

al-Tahani merupakan bait-bait syair yang menghimpunkan keseluruhan bacaan bagi imam-imam qiraat tujuh berserta keseluruhan bacaan bagi imam-imam qiraat tujuh berserta perawi mereka.

Ia juga merupakan sumber utama dalam pembelajaran

ilmu qiraat tujuh.

Namun, didapati beberapa institusi yang tidak

(22)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Antara rujukan yang boleh digunakan bagi tujuan pembelajaran ilmu qiraat menggunakan Bahasa Melayu adalah seperti berikut:

1. Pengenalan Ilmu Qiraat karangan Ustaz Mohd Rahim Jusoh;

2. Dinamika Ilmu Qiraat Quraniyyah karangan bersama Ustaz Sabri

Mohamad dan Ustaz Mohd Faizulamri Mohd Saad;

3. Jurnal Darul Quran yang dikeluarkan secara berkala; 3. Jurnal Darul Quran yang dikeluarkan secara berkala;

4. Modul Qiraat daripada Open University Malaysia karangan bersama

Ustaz Khairul Anuar Mohamad dan Ustaz Norakyairee Mohd Raus;

5. Keratan akhbar Utusan Malaysia dalam ruangan Bicara Agama

setiap Rabu karangan Ustaz Khairul Anuar Mohamad; dan

6. Himpunan pembentangan kertas kerja seminar seperti Seminar

Wahyu Asas Tamadun 2011 (USIM), Seminar Pendidikan dan

Penyelidikan Qiraat (KUIS) dan Seminar Antarabangsa Qiraat dan Qurra’ (UDM).

(23)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Pembelajaran ilmu qiraat secara formal biasanya

menggunakan sistem semester di mana tempoh

pembelajaran adalah terhad kepada 14 minggu sahaja. pembelajaran adalah terhad kepada 14 minggu sahaja.

Berdasarkan kepada kajian yang dilakukan, kebiasaannya

para pelajar diperuntukkan masa untuk mempelajari ilmu qiraat dalam tempoh tersebut selama 3 ke 4 jam seminggu.

(24)

CABARAN DAN PENYELESAIANNYA DALAM

PEMBELAJARAN ILMU QIRAAT

Tidak dinafikan bahawa terdapat segelintir pelajar yang

kurang berminat dengan ilmu qiraat.

Ini kerana wujudnya perasaan bahawa ilmu qiraat tidak Ini kerana wujudnya perasaan bahawa ilmu qiraat tidak

berkait secara langsung dengan kehidupan seharian seperti bidang feqah dan akidah.

Namun, perasaan atau persepsi sedemikian adalah salah

dan harus diperbetulkan. Ini kerana membaca al-Quran sama ada dalam solat atau di luar solat merupakan

(25)

KESIMPULAN

Perkembangan ilmu qiraat tidak seharusnya terbatas

kepada para pelajar di peringkat sekolah dan institusi

pengajian tinggi sahaja, bahkan ia seharusnya didedahkan kepada setiap lapisan masyarakat agar ilmu yang mulia ini terus dipelihara.

terus dipelihara.

Oleh yang demikian, menjadi harapan bagi setiap pencinta

(26)

HARAPAN

Pengajaran dan pembelajaran ilmu qiraat terus

berkembang khususnya di negara ini;

Lebih ramai lagi yang berminat untuk menceburi bidang

qiraat;

Lebih banyak lagi institusi pengajian tinggi yang turut Lebih banyak lagi institusi pengajian tinggi yang turut

menyebarluaskan ilmu ini;

Setiap pengajar ilmu qiraat mengambil inisiatif untuk

mempelbagaikan kaedah atau teknik pengajaran ilmu qiraat agar pembelajaran ilmu qiraat menjadi lebih

(27)

HARAPAN

Lebih banyak buku-buku qiraat menggunakan Bahasa

Melayu diterbitkan agar rakyat di negara ini dapat mengambil manfaat daripadanya.

Memperbanyakkan lagi diskusi atau seminar atau kursus

bagi mendedahkan keistimewaan dan kelebihan bagi mendedahkan keistimewaan dan kelebihan mempelajari ilmu qiraat.

Memanjangkan lagi tempoh pembelajaran ilmu qiraat.

Penggunaan audio, video dan software qiraat sebagai alat

bantuan mengajar kepada pengajar dan pelajar amat digalakkan

(28)