KEEFEKTIFAN MODEL
PROBLEM BASED LEARNING
BERBANTUAN
WIN BREAD BOARD
DALAM PEMBELAJARAN PENERAPAN PRINSIP
KOMPONEN ELEKTRONIKA DIGITAL DI PROGRAM KEAHLIAN
TEKNIK INSTALASI TENAGA LISTRIK
SMK NEGERI 2 KLATEN
TUGAS AKHIR SKRIPSI
Diajukan Kepada Fakultas Teknik
Universitas Negeri Yogyakarta
untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan
Guna Memperoleh Gelar
Sarjana Pendidikan
Oleh :
Restiana Setyowati
10518241002
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN TEKNIK MEKATRONIKA
FAKULTAS TEKNIK
Saya yang bertanda tangan dibawah ini:
Nama
: Restiana Setyowati
NIM
: 10518241002
Program Studi
: Pendidikan Teknik Mekatronika
Judul TAS
: Keefektifan Model Problem Based Learning Berbantuan
Win Bread Board Dalam Pembelajaran Penerapan Prinsip
Komponen Elektronika Digital di Program Keahlian Teknik
Instalasi Tenaga Listrik SMK Negeri 2 Klaten
Menyatakan bahwa skripsi ini benar-benar karya saya sendiri. Sepanjang
pengetahuan saya tidak terdapat karya atau pendapat yang ditulis atau
diterbitkan orang lain kecuali sebagai acuan atau kutipan dengan mengikuti tata
penulisan karya ilmiah yang telah lazim.
Yogyakarta, September 2014
Yang Menyatakan,
MOTTO
Cukup melakukan apa yang menjadi bagianku dan selebihnya
Tuhan yang akan melakukan bagianNya dalam hidupku
(Restiana)
Two things define you. Your patience when you have nothing, and
your attitude when you have everything
(Sidney Mohede)
"Dalam kehidupan ini kita tidak dapat selalu melakukan hal yang
besar...
Tetapi kita dapat melakukan banyak hal kecil dengan cinta yang
besar "
Segala puji, hormat dan syukur saya panjatkan ke hadirat Tuhan, Sang
Sutradara yang mengatur hidupku dengan sangat sempurna dan tak
pernah luput dari campur tanganNya
Sebuah karya sederhana ini ingin kupersembahkan kepada :
Ayah Ngadimin dan Ibu Hardwiyanti, kedua orang tua terkasih
yang begitu luar biasa perjuangannya untuk hidupku. Terima
kasih untuk segalanya.
Adikku, Dina Kurniawati yang selalu mendengarkan curhatku
yang kadang tidak penting
Seluruh keluarga besar atas doa dan dukungannya
Helna Satriawati, Inggrid Dwi Astuti, Vita Kristiani, terima kasih
atas kesetiaan dan kegilaan kalian yang membuatku selalu
nyaman dan bahagia
Keluarga baruku MEKATRONIKA E 2010, kalian memang para
pejuang skripsi yang luar biasa
Wulansih Sekarjati, Mirta Noviana, Ayu Dwi Novitasari, Dwi
Astuti Wulandari dan Sayekti Mahanani, terima kasih atas
motivasinya
PROBLEM BASED LEARNING
WIN BREAD BOARD
Oleh :
Restiana Setyowati
NIM. 10518241002
Penelitian ini memiliki tujuan untuk : (1) mengukur keefektifan model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada aspek kognitif
dibandingkan dengan metode konvensial pada aspek yang sama, (2) mengukur
keefektifan model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada
aspek afektif dibandingkan dengan metode konvensial pada aspek yang sama,
(3) mengukur keefektifan model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada aspek psikomotorik dibandingkan dengan metode
konvensial pada aspek yang sama.
Penelitian ini menggunakan pendekatan
Quasi Experiment
dengan subyek
penelitian seluruh siswa kelas X program keahlian Teknik Instalasi Tenaga Listrik
SMK Negeri 2 Klaten sebanyak 68 siswa. Desain penelitian menggunakan
non-equivalent control group design
. Subyek penelitian terbagi menjadi 2 kelas yaitu
X TITL A dengan jumlah siswa 34 sebagai kelas eksperimen dan X TITL B
dengan jumlah siswa 34 sebagai kelas kontrol. Pengumpulan data menggunakan
instrumen tes dan non tes. Analisis data dilakukan dengan analisis deskripsi, uji
prasyarat dan uji hipotesis.
Hasil penelitian menunjukkan : (1) model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada aspek kognitif memiliki perbedaan hasil yang
signifikan dibandingkan dengan metode konvensional pada aspek yang sama
dengan rerata gain 0,72 berbanding 0,55 , (2) model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada aspek afektif memiliki perbedaan hasil yang
signifikan dibandingkaan dengan metode konvensional pada aspek yang sama
dengan rerata skor 68,75 berbanding 41,12, (3) model
Problem Based Learning
berbantuan
WinBreadBoard
pada aspek psikomotorik memiliki perbedaan hasil
yang signifikan dibandingkaan dengan metode konvensional pada aspek yang
sama dengan rerata skor 77,61 berbanding 70,63.
%
u
&' ()*u
+u
*,- ./ '+ .t
0u
-.12 34.t
.s
5,r
*.t r
.-6 .t
/ . 1*.ru
1'.-
7y
.,
0u
8.s
9*- '+ :*r
';s
'
/ .<.6
r
.18*.
u
1tu
* 6 ,6 ,1u
- ' (,5. 8. '.1p
,rsy
.r
.t
.1u
1tu
*6 ,1/ .
p
.t
*.1 8,<.r
:.r
&.1.% ,1/ '/ ' *.1 /,18. 1 &=/u
<Keefektifan Model Problem
Based Learning berbantuan WinBreadBoard pada Pembelajaran Penerapan
Komponen Elektronika Digital di Program Keahlian Teknik Instalasi Tenaga Listrik
SMK Negeri 2 Klaten dapat disusun sesuai dengan harapan. Tugas Akhir Skripsi
ini dapat diselesaikan tidak lepas dari bantuan dan kerjasama dengan pihak lain.
Berkenaan dengan hai tersebut, penulis menyampaikan ucapan terima kasih
kepada yang terhormat:
1. Dr. Moch. Bruri Triyono, selaku Dekan Fakultas Teknik Universitas Negeri
Yogyakarta yang memberikan persetujuan pelaksanaan Tugas Akhir Skripsi.
2. Ketut Ima Ismara, M.Pd., M.Kes. dan Herlambang Sigit P., M.Cs. selaku
Ketua Jurusan Pendidikan Teknik Elektro dan Ketua Program Studi
Pendidikan Teknik Mekatronika beserta dosen dan staf yang telah
memberikan bantuan dan fasilitas selama proses penyusunan pra proposal
sampai dengan selesainya TAS ini.
3. Basrowi, M.Pd selaku Dosen Pembimbing TAS yang telah banyak
memberikan semangat, dorongan, dan bimbingan selama penyusunan Tugas
Akhir Skripsi ini.
4. Ariadie Chandra Nugraha, M.T dan Mohammad Ali, M.T selaku validator
instrumen penelitian TAS yang memberikan saran/masukan perbaikan
5
> ? @A> B Cr
D CEFGu
HFI CEt
J,
K.
L D A MN COu
P Mp
CN C GKPQMHMr
FR PN Ct
MEy
C EHt
MN CST MT UM
r
FOCEp
Mr
A Mtu
VW CEp
MN C OA CE CC Ep
MEMN FXF CEYu
HCs
ZOSF@GOr
F[A FFEF>6
>\
r
EF Y
r
FUtami , M.Pd selaku guru dan staf
SMK Negeri 2 Klaten
yang
memberikan bantuan memperlancar pengambilan data selama proses
penelitian Tugas Akhir Skripsi ini.
7. Semua pihak, secara langsung maupun tidak langsung, yang tidak dapat
disebutkan disini atas bantuan dan perhatiannya selama penyusunan Tugas
Akhir Skripsi ini.
Akhirnya, semoga segala bantuan yang telah diberikan pihak diatas
menjadi amalan yang bermanfaat dan mendapat balasan dari Tuhan YME dan
Proposal Tugas Akhir Skripsi ini menjadi informasi bermanfaat bagi pembaca
atau pihak lain yang membutuhkannya.
Yogyakarta, September 2014
Penulis,
DAFTAR ISI
^ _` _a _b
HALAMAN JUDUL
cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc cc cc dLEMBAR PERSETUJUAN
cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc cc d dHALAMAN PENGESAHAN
c cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc d ddSURAT PERNYATAAN
c cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc deHALAMAN MOTO
c cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc eHALAMAN PERSEMBAHAN
c cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc c edABSTRAK
cc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc eddKATA PENGANTAR
c cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc edd dDAFTAR ISI
c cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cx
DAFTAR GAMBARcc ccccccc ccc cc cc ccc cccc ccc cc ccc cccc ccc cc cc ccc cc ccccc cc cc ccc cccc ccc cc ccc c
c ccxii
DAFTAR TABEL
c cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cccc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cxiii
DAFTAR LAMPIRANcc ccccc cc cc cc ccc ccccc cc cc ccc cccc ccc cc cc ccc cc ccc cc cc cc ccc ccccc cc cc ccc
c ccxv
BAB I PENDAHULUAN
cc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc1
fcg _h_i jk` _l_ bm n_o _`_pc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc c q jcrs kbhtut l_o t n_o_` _pcc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc ccc cc cc cc ccc cc cc cc cc ccc cc ccc v w.
j_h_o _ b n_o _` _p...
v x.
yzazo_b n_o _`_p...
{ |.
}z~z_ b kbk`t ht_b...
.
n_bu _ _h kbk` t ht _ b...
BAB II KAJIAN PUSTAKA
...
11
f
.
_~t_b}ki t...
qq q.
i o ko jk`_~ _i nkbm _~_i...
qq.
nkhs k bkbotb _`s _b ns k` kak` _~ _i_b
...
q .
nkst_ ka k` _~ _i _ b...
.
kkuklhtu _ b ka k`_~ _i_ b...
. H
_ot ` jk` _~ _i...
v j.
_~t _ b kbk`t ht _ b _bm yk` k_b...
w.
ki_ bm l_ jkit lti... ...
v x. H
t hkoto kb k`tht _b...
BAB III METODE PENELITIAN
...
41
D
¡¢£¤ ¥¢¦¢§ ¨©ª« ©¬ §D
£ ®¯ °.
±§st
²u
ª¢§ ¦ ¢§¢¬³£³§...
®¯1.
¦²¢¢t
st
¥§ ¦¤´ £t
¢st
...
®¯2.
µ§ ¨¶¢t
µ·¢¶t
³·¸³´ ¹...
®º» ¼½¢ ¾¶¬³´ £¦´³¶ ¤ª ¤£¤² ¸³´ ¹
...
®¿ ®.
À¢ ªÁ²Â¢²Ã¸³´ ¹Ä À¸) ...
®Å ¯.
ÆóI
§´ £²©ª¢§...
®Ç È.
É ¬³¥³£´ °¶´ £¢²§ ¬¥§I
§£¢²§ ¬...
¯» Ê.
Ë¢¶§³¶ µ§ ¬³´³´Ì £...
¯¯ Í.
µ§ ¬³´³´ Ì¢´ ¶² ³«´³...
¯¯ Î.
Æ󦲴ϲ £...
¯º ».
ÆóH
³«¤ £¢´³´...
¯¿BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN
...
59
µ
. H
´³¬¦¢§¢¬³£³§...
¯Ç Í.
Ì¢´¶² ³«´³Ì£ ...
¯Ç Î.
Æ󦲴ϲ£...
¿Å ».
ÆóH
³«¤£¢´³´...
ÅÎ Ð.
¦¢ ªÁ ½´ §...
Å¿BAB V KESIMPULAN DAN SARAN
...
92
Ñ ÒÓÔ ÒÕ Ö Ò× ØÒÕ
Ù Ú
l
Úm
Ún
ÛÚÜ ÝÚÞ ßàá âãÜ Úä ãÞ Úåæ âÚ çãÞ èéâ éÞà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà àà àà êë ÛÚÜ ÝÚÞ ìàíÚÞÚîéæÜ Úíãå ãïéðéÚåàà ààà àà àà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà ààñì ÛÚÜ ÝÚÞ êàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜõÞãâöãåóé
P
÷ øùøú ù
ä ãïÚóûâóèãÞéÜ ãåà àà ààà àà àà
üý ÛÚÜ ÝÚÞ ñàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜõÞãâöãåóé
P
÷ øùøú ù äãïÚó äôåðÞô ïà àà ààà àà àà àà àà à üì ÛÚÜ ÝÚÞ þàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜõÞãâöãåóéP
ÿúùùøúùäãïÚó ûâóèãÞéÜ ãåà àà àà àà à üþ ÛÚÜ ÝÚÞ üàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜõÞãâöãåóéP
ÿúùùøúùä ãïÚó äôåðÞôïà àà ààà àà àà àà àà à ü ÛÚÜ ÝÚÞ àÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜáâôÞGain
ä ãïÚó ûâóèãÞéÜ ãåàà ààà àà àà àà ààà àà àà àà à ü ÛÚÜ ÝÚÞ àÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜáâôÞGain
ä ãïÚó äôåðÞôïàà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà à üë ÛÚÜ ÝÚÞ ëàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞ ÚÜõÞãâöãåóéòãâðéò ä ãïÚóûâóèãÞéÜãåàà ààà àà àà àà ß ÛÚÜ ÝÚÞ ßýàÛÞÚòéâÙ éóð ôæÞÚÜõÞãâöãåóéòãâðéò äãïÚóäôåðÞô ïà àà ààà àà àà àà àà à ê ÛÚÜ ÝÚÞ ßßàÛÞÚòéâ Ù éóðôæ Þ ÚÜõÞãâöãåóéí óéâôÜôðôÞ ä ãïÚóûâóèãÞ éÜ ãåàà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà àà àà ààà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà þ ÛÚÜ ÝÚÞ ßìàÛÞÚòéâ Ù éóðôæ Þ ÚÜõÞãâöãåóéí óéâôÜôðôÞ ä ãïÚó
äôåðÞô ïà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà ààà àà àà àà ààà àà àà àà àà ààà àà àà àà ààà àààà ààà àà àà àà ÛÚÜ ÝÚÞ ßêà éÚæÞÚÜçÚðÚåæ íãÞ ÝÚåîéåæ Úå ãÞ ÚðÚá âôÞ
Gain
à àà ààà àà àà àà àà à
l
m
n
el
h
p
n
em
el
j
r
n
el
isi
!"# $ % &4
'el
(isi
! "#)&#* &4
el
+isi
!"# * $" $ $ *4
,#-
5
# %* #! *5
.#-'
iteri
/0em
ed
utir
1o
l
2el
/t
1t
tistik
/eskriptif
#l
s
3* 4# "#5
5 #-,/ ! 6 #*!# 7 -P
8 9:9; : #- 3*4# " # '. #-5/ ! # %$ 7 -P
89 :9; : #- 3* 4# "# ' #- ./ 1 */# * 4 &P
8 9:9;: #- $ $- ' #-/ ! 6 #*!# 7 -P
8 9:9; : #- $ $- ' #-/ ! # %$ 7 -P
89 :9; : #- $ $- '( #-(/ 1 */# * 4 & #- 3* 4# "# '+ #-+/ ! 6 #*!# 7 -P
<; ::9; : #- 3* 4# " # '+ #- 2/ ! #%$ 7 -P
<; ::9; : #- 3* 4# " # '2#-'/ 1 */# * 4 &#- $ $- '' #- / ! 6 #*! # 7 -
P
<; ::9; : #- $ $- '' #-,/ ! # %$ 7 -P
<; ::9; : #- $ $- ' #-5 1* $ = #- 3* 4# "# ', #-. 1* $ = #- $ $- '5 #-/ 1 *)&#* & #- 3* 4# "# . #-/ ! 6 #*!# )&#* & #- 3* 4# "# #-(/ ! #%$ 7 - )&#* &#- 3*4# "# #-+/ 1 *)&#* & #- $ $- #-2/ ! 6 #*! # )&#* & #- $
s t
l
tm
tn
utmpir
tn
vwxil
tyus
w ww ww ww www ww ww ww ww www ww ww ww www wwww www ww ww ww www ww ww ww ww www ww ww ww www ww ww www zz ut{ |}~ t w t |~ }{ w ww ww ww www ww ww ww ww www ww ww ww www wwww www ww ww ww www ww ww ww w v ut{ |}~ t w t ~ ww ww ww www ww ww ww www ww ww ww ww www ww www ww ww ww ww www ww ww ww www ww ww w
vv ut{ |}~ t w } } } } ~{ }}
w ww www ww ww ww ww www ww ww ww www ww ww www ww ww ww www ww w
ª «ª ¬
®¯ °«±²³² «¯
«´³ µ¶ µ· ª¸ ¹ µºµ»¼ ½ µ¾µ¹ µ¿
À ÁÂÃÄ ÃÄÅÆ Â ÇÁÈ
u
ÉÆ ÅÆ Â ÊÁËu
Æ Ìu
ÉÆy
Æ ÉÁ ÇÁ ÈÄ ÂÍÆÌu
ÂÍu
Å ÇÁ ÂÄÂÎÅÆÍÅÆ Â Åu
Æ Ï ÄÍÆ Ê Ì ÄÃu
Éw
Æ ÈÎÆ ÂÁÎÆ ÈÆ Ð ÀÁ Â ÄÂÎÅÆÍÆ Â ÅÆ Ï ÄÍÆ Êu
Ì ÄÃu
É ÊÁÑÆ ÈÆ ÏÆ ÂÎ ÊÒÂÎ ÃÆÉÆ Í ÇÁ ÇÉÁ ÂÎÆ Èu
Ì Ä ÊÒÇËÁ È ÃÆÆy
ÇÆ Âu
Ê ÄÆ(
ÓD
Ô)
ÃÆ ÏÆ ÇÇÁ ÂÎÕÏÆ Ì ÉÕÍÁÂ ÊÄÊÒÇ ËÁÈÃÆy
ÆÆ ÏÆ Ç(
ÓDA) y
Æ ÂÎÆ ÃÆ ÃÄÖÂÃÕÂÁÊ ÄÆÐ ×ÒÆ Ï ÄÍÆ Êy
Æ ÂÎ ËÆ ÄÅ ÆÅÆ Â ÇÁ ÇËÆ
w
Æw
Æ ÈÎÆ ÂÁÎÆ ÈÆ ÇÁÇÉu
ÂÆ Äy
ÍÆ ÈÆ Ø Ì ÄÃu
Éy
Æ ÂÎ ÏÁ ËÄÌ ËÆ ÄÅ ÃÆ ÈÄÎÁÂÁ ÈÆ ÊÄ
y
Æ ÂÎÍÁÏÆÌ ÏÆ Ïu
Ð ÙÆ ÏÍÁÈ ÊÁ Ëu
Íy
Æ ÂÎ ÅÁÇu
ÃÄÆ Â ÇÁ Çu
ÂÑu
ÏÅÆ Â ÊÁ ËÆÌu
ÉÁÇ ÄÅ ÄÈÆ Â Í ÁÂÍÆ ÂÎ ËÁÍÆÉÆ ÉÁ ÂÍ ÄÂÎ ÉÁ ÂÎÆ Èu
Ì ÉÁ ÂÃÄÃÄÅÆ Â ÃÆ ÏÆ Ç ÇÁÇ ËÁÂÍu
Å ÊÁ Ëu
ÆÌ Ê ÄÅÆÉ Ì Ä ÃÉu
y
Æ ÂÎ ËÆ ÄÅ ÉÆ ÃÆw
Æ ÈÎÆ ÂÁÎÆ ÈÆ ÃÆ È Ä ÊÒÆÍu
ËÆ ÂÎ ÊÆy
Æ ÂÎ ÊÁÃÆ ÂÎ ÃÆ ÏÆ Ç É ÈÕÊÁ Ê ËÁ ÈÅÁ ÇËÆ ÂÎÐ ÀÁ ÂÃÄÃÄÅÆ Â ØÕÈ ÇÆ Ï ÆÅ Æ Â Ï ÁËÄÌ ËÆ ÄÅ Æ ÉÆ ËÄ ÏÆ ÃÄÇu
ÏÆ Ä ÃÆ È Äu
ÊÄÆ ÃÄÂÄ ÃÆÂ ËÁ ÈÆ ÅÌ ÄÈ ÉÆ ÃÆ Í ÄÂÎÅÆ Í ÉÁ ÈÎu
Èu
Æ Â Í ÄÂÎÎ ÄÐÓÁ ÏÆ ÂÚÒÍ Â
y
ÆÊÁÕÈÆ ÂÎ
ÇÆ Â
u
ÊÄÆy
Æ ÂÎ ÍÁÈ ÃÄÃÄÅ ÃÄÌÆ ÈÆÉÅÆ Â Í ÄÃÆÅ ÆÅÆ Â ÉÁ È ÂÆÌ ËÁÈÌÁÂÍ Ä
u
ÂÍu
Å ÇÁÂÑÆ È Ä ÃÆ Â ÇÁ ÂÁ Çu
ÅÆ ÂÄÏ Çu
ÛÄÏÇu y
Æ ÂÎËÆru
ÐÜÆ
r
Î ÏÕËÆ Ï ÄÊÆ Ê Äy
Æ ÂÎ ÊÁ ÃÆ ÂÎ ÇÁ ÏÆ ÂÃÆ Ãu
ÂÄÆ ÊÆÆt
ÄÂÄ ÇÁ Âu
Âtut
ÇÆ Âu
ÊÄÆu
Âtu
Åt
Árus
Ç ÁÂÎ ÄÅÄut
ÉÁr
ÅÁ ÇËÆ ÂÎÆ Âz
Æ ÇÆ Ây
Æ ÂÎ Æ ÃÆÐ ÀÁr
ÏÒÊÁ Ë
u
ÆÌ ËÁÅÆ Ï ÉÆst
Ä ËÆÎ Ä ÇÆ Âu
Ê ÄÆu
ÂÅtu
ÇÆ ÇÉu
ÇÁ ÂÎ ÄÅut
Ä Ár
Æ Î ÏÕËÆ ÏÄÊÆ ÊÄ ÊÆ Æt
ÄÂÄÐ Ý ÄÊÆÆt
ÄÍu
ÏÆÌ ÉÁÂ ÃÄÃÄÅÆ ÂÇÁÂÚÆ ÃÄ
ÌÆ Ï
t
Ár
ÉÁ Ât
ÄÂÎy
Æ ÂÎ ÃÆ ÉÆt
ÃÄÎÂÆ ÅÆ Âu
ÊÁ ËÆÎÆ Ä ÊÁ ÂÚÆt
Æu
 Åtu
ÇÁ ÇÉÁr
ÚÒÆ ÂÎÅ Æ Â ÇÆ ÊÆ ÃÁÉÆ Ây
Æ ÂÎ ÏÁ ËÄÌ ËÆ ÄÅÐ ÀÁ ÂÃÄÃÄÅÆ Â ØÕÈ ÇÆ Ï ÃÆ ÉÆt
à ÄÉÁr
ÕÏÁÌ ÃÆr
Ä ÄÂst
Æ ÂÊÄ ÉÁ ÂÃÄÃÄÅ Æ ÂÞßà ßá âã äå æ
u
ç åã Þßçæ åæ åèã çu
çäu
è à ßçåçéèã äèã ç àäu
u
æã ç èã ê åäã ëu
Þßçæ åæ åèã ç æ å çßéßá å åçå ã éãá æã Þã ä ë ßåà ìã çé æ ßçéã ç èãêåäãëu
y
ã ç é æ åàåê åèå íê ßâ ìã ç éëã ã ë åçéîA
ìá ã âã à(
ïðñï
)
àßç éßà
u
èã èã ç ìã âw
ãë ãêã â ëã äu u
Þãy
ã Þßà ßòã âãç à ãë ãêã â àu
äu
Þßç æ åæ åèã ç ã æãê ã â æ ßç éã ç Þßçy
ßà Þu
á çã ã ç èu
áåèu
êóà î ôóáåèu
êóà ìßáu
ìã â ëßòãá ã ìßá èãêã ëßê ãàã ìßìßá ã Þã äã âu
ç ä ßáã èâåáî ôó á åèu
êóà æ åëßëó ã åèã ç æ ßçéã ç èßìu
äu
âã çz
ã àã ç
y
ã çé ë ßæã ç é ìßr
èßà ìã çéî õßw
ãëã åçåö àçòu
u
ê ëßìu
ã â å çí÷ãs
å èur
åèu
êóàt
ßr
ìãru y
ã çé êßìåâ àßçßèã çèã ç Þã æã Þßàìßçtu
èã ç èãr
ã èt
ßr
ë åë øã
y
ã åäu
ôór
å èu
êó à ïðñùî ú åèåÞßæ åã ûçæíçßë åã àßçü ßêã ë èã ç ôóå èr
ê óàu
ïðñù ã äãu
ý ßçæåæ åèã çB
ßáìãë åë ôã áã èäßá ã æãêãâ èu
áåèu
êóà ìã áu y
ã çé æ åòßäu
ë èã ç íê ßâ ô ßà ßçäßáåã ç ý ßçæ åæ åèã ç æã ç ô ßìu
æãy
ãã ç þûu
çäu
è à ßçééã çäåèã ç ôóá åèu
êóà ÿ åçéèãä ã äu
ã ç ýßçæ åæ åèã çî ôóá åèu
êóà ïðñù à ßáu
Þã èã ç ë ßìu
ã â èu
á åèêóàu
y
ã çé àßçéu
äã àã èã ç Þßà ã âã àã ç,
ë èåê ê,
æã çÞßçæ åæ åèã ç ìßáèã áã èäßá,
ëåëøã æ åäu
çääu
u
çäu
è Þã âã àã äãë àã äßá åöã èäå æã êãà ìßá æ åëèu
ëåæã çÞá ßë ßçäã ë åë ßáäãàßàåê åèåëíÞã çëã çäu
ç æ åë åÞê åçy
ã çé äåçéé åî åëøã æ å âãá ã Þ èãç ìu
èã ç âã çy
ã òßáæã ë æãêã à Þßàìßêãüã áã ç æã ç äßáã à Þåêæã êã àÞáã èäåèäßäã Þåüó éãà ßà Þu
çy
ãë åèã Þy
ã çéàu
êåãîBu
æ åy
íçíD
åíç(
ïðñ)
à ßçéßàu
èã èã ç ý ßçæßèã äã çy
ã çé æ åéu
çã èã çæã êãà Þ ßàìßêã üãá ã ç è
u
áåóê óà ïðñù ãæã êã âu
çäu
è Þßç éu
ã äã ç ëåèã Þ(
äã âu
à ßçéã Þã),
èßäßá ãàÞåêã ç(
äã âu
ìã éã åàã çã),
æã ç Þ ßçéßäã âu
ã ç(
äã âu
ã Þã)
y
(
)
u
u
,
y
u
(
)
y
u
u
(
u
)
u
u
u
u
u
u
u
u
u
w
u
u
y
u
!! "
u
y
#$%
pu
&'( #)z
( *)'+( %u
, - , ,
v
.
u
u
u
y
y
y
/
0
! 1
)
0 0 ,
- !
0
0
0
234
u
56 76 8 9:;<=)
>?4 @? >AB6B6 4 C 6 D6 EC6 FA > GH? DI?>3?D6 76 86 4 J6 4@ H 6I6 F >?8 6 4@C64@ C KCL6 A 4 FAB 3?D6 768 >?D6 DA K 3?8 36@6 K I?8 >6C6 D6 E64 4 J6 F6 H6 D6 > B? EKHAI6 4 C?E68KME6 8 K H KB6 KFB6 4 H?4@6 4 I?4@? F6 EA6 4 J6 4@ F? D6 E 6 F6 A 6B 64 H KI? D6 768K4 J6 6 H6 D6 E N 8 G3 D?>B
6 C?H O?68 4 K4@ 9NB
O)
PA
BE>6H QAH86 76 F 9:;<<)
3?8I?4H6 I6 F N ?>3?D6 768 6 4B
?8 H6 C68 B6 4 R6C 6 D6 E 9N 8G3D?>B
6C?H O?68 4 K4@)
H KJ6B K4K H6 I6 F>?4A >3A EB6 4MB? >36 4@B64 B? >6 >IA 64 B8 ?6 FKSKF6C C KCL6T 36 KB C ?U68 6 K4H KV KHA6 D >6AIA 4 C ?U68 6 B? DG >I GB B68 ?4 6 E6 >I K8 H K C ?FK6 I D64@B 6 E >?4A4FA F 6 H64 J6 B?6 B FKS64 C KCL6 P W6 D6 > >GH?D I? >3? D6 76 8 64 N 8 G3 D? >
B
6C ?H O?6 84K4@ H K3AFA EB64 C?G8 6 4@ I?4H KHKB 6F6 A @A8 A J6 4@ 3?8SA 4@CKC?36@6 K S6 C KDKF6 FG8 J6 4@ H6 I6 F >?>3?8 KB6 4 S6 CKDKF6 C I6 H6 C KC L6 H6 D6 > 3?8 FA B68 I KBK86 4 H6 4 >?4 J6 >I 6 KB6 4 @6 @6C 64 C?8 F6 >?4UKIF6B64 DK4@ BA4@6 4 B?D6 C J6 4@ F?8 3AB6 P N ?4?8 6I6 4 >GH? D N
B
O 3?8 FA 7A6 4 6@ 68 C KC L6 H 6I6 F >?4 @ K4 F?@86 C KB6 4 I?4 @?F6 EA6 4 H64 B? >6 >IA6 4 J6 4 @ H K> KDKB K C? EK4@@ 6 B?>AH K64 H6 I6 F H K6 I DKB6 C KB6 4 I6 H6 >6C6 D6 E J64@ F? D6 E H K3?8KB64 P Q?D6 K4 KFAT >GH? D NB
O 7A@6 H6I6 F >?4 A >3A EB6 4 K4 KC K6 FKS CKCL6 H6 D6 > 3?B?876 H64 F?4 FA C 6 76 H6 I6 F >?4 @? >364 @B64 EA3A4@ 64 K4 F?8 I?8 C G46 D H6 D6 > 3?B?8 76 B?D G>I GB P QKCL6 7A@6 E68 AC >6 >IA A 4 FAB >?4 7? D6 CB64 F?4 F6 4@ I?8>6 C6 D6 E H64 36@6 K>6 46 I?8 >6C6 D6 E64 H6I6 F F?8 76 H KP X6 E6 I64 H6 D6 > I8GC ?C I? >?U6 E64 >6 C6 D6 E H6 I6 F H K76 H KB6 4 C?36@6 KB G4C?I6 L6 DI?4?8 6I6 4>GH? DI? >3 ?D6 768 64NB
OPH
6 8J64 FG 9:;<Y)
>?4@6 F6 B6 4 6 H6 36 4 J6B S6B FG8 J6 4@Z[\ ][^_ `_ a _ b `cd_ \ [\ e^ ef e Z[a _b
y
_b d geh_ f f_^_ i Z[b gebdj k [he_ hedu
b_ f_b l []_d_ e l_ a _b_ eb g [a _fleu
b gu
f \[b h _ Z_ gf_b Z[ai_ ge_ b l elm_ _ d_a h_ Z_ g][aZu
l _ gZ_ h_\ _ g [aey
_bd l [h_ bdhel_\Z_ ef_bn^ [i du
au
j o_^ g[al[]u
gy
_ bd \ [b `_ he gu
d_l g_ \_u
]_d e l [na _ bd du
au
_d_ a h_ Z_ g \ [b [a_ Zf_ b \ [he_ Z[\ ][^_ `_a _by
_bd g[Z_ g l [p_ a _ \[b _a efj k [bu
au
g n]l [av
_ l ey
_b d he^_ fu
f_ b,
Z[b[^ e ge \[\Z[an^ [i ][][a _ Z_ i_ l e^jq_ ^_ i l_ gu
he_ b g_ a_ by
_ _ h_^_ i \ [he_y
_bd heZ_ f_ e h_^ _\ Z[\ ][^_ `_a _b _ h_^_ i rnm [a rneb g ]_ if_ b g[a f_ h_bd \ [bddu
b_f _b si e g[ tn_r
hj k [he_t
[
r
l []ut
h_ Z_t
hedn^nbdf_b l [ ]_d_ e \ [he_y
_ bd fnbv
[bl enb_ ^j r_h_ i_ ^u
b gu
f \ [\ ]u
_ g Zanl [l Z[\ ][^_ `_ a _b ][a`_ ^_b \ [b_ a ef Z[a^c _ h_by
_\ [he_]_ a
u y
_ bdhe g[a _ Zf_ bjo_^eb e^_iy
_ bdf[\u
he_ b\ [b `_ heh_ l_a]_d e Z[b [^egeu
b gu
f \ [b [a_ Zf_ b \ [he_ ]_au
h_^_ \ Z[\][^ _ `_ a_ b k [\_ i_\eD
_ l_ a u^ [ftr
nb ef _ Z_h_ fn\Z[t
[bl e ebt
e k [b [r
_ Zf_ b vn\Znb [bu^[f
tr
nb ef_ wed eg_ ^j k [he_y
_bd _f_ b he g[r
_ Zf_b \ [ru
Z_ f_ b l e\u
^_t
na ][r
b_\ _x yz
B
{ |} ~B
} { ~jx y z
B
{|} ~B
} {~\[\Z
u
by
_ et
_ \ Ze^_ b l [Z [rt
e yy}l
r
} yz|r
yy
_bd h_ Z_t
\ [b_\Ze^f_ b f [^ c_r
_ b ][ru
Z_ uw Z_ h_r
_b df_ e_ b [a ]_ bd nd ef_w_ l_ aj
¥ ¦§ ¨©¨ ª©«¬©® ¯® ¦® ° «
u
± ® ² ³´ª ©¦ µ ²® ° § ©¶ ª©¨© ¦±® ³´ ³´² ® ·® ¦ ³®ª® ± «©°·u
®¨ ®´ ²§ «ª©±©°¨´y
®° · ³´ ® ¯® ¦²® ° ¸¹º »¼ ½nt ¾ ¿¾ ÀÁ¾ ÃÁ ÁÄÁÅ
B
©¦ ³® ¨® ¦ ²® ° ® ±® ¦ ¬© ® ²® °· ³´® ±® ¨ «® ²®³® ª®± ³´´ ³©° ±´Æ´ ²®¨ ´ ¬©¬©¦®ª®«® ¨® ® ¶
,
®°±® ¦®®´ °Çȸ ɵ ¦µ «©°··µ° ® ²® ° «©± § ³© ²§°Ê©°¨ ´§ °® Ë®°· ©¬´ ¶ «©«©°±´ °· ²®° ¶® ¨´ ³® ¦´ ª® ³® ª ¦§ ¨©¨ ª© «¬© ® ¯® ¦®° ¨© ¶´°·® ª©«¬© ® ¯® ¦® ° ±© ¦²©¨® ° «§ °§ ±§ °³® °«©«¬µ®±¨´¨ Ì®«µ ³® ¶¬§ ¨® ° ¸
͸ ¥© ® ²¨®°® ® ° ª© «¬© ® ¯® ¦®° ©¬´¶ ¬© ¦ª µ¨®± ª® ³® ·µ¦µ ¨© ¶´°··® ¨´ ¨Ì® ¬© µ «±© ¦´ ¶®±¨©Î® ¦®® ²±´ Æ ³® ® «ª ¦§ ¨©¨ª© «¬©® ¯® ¦® °
ϸ Щ® ²±´Æ® ° ¨ ´¨Ì® ¨© ® «® ª ¦§¨ ©¨ ª© «¬© ® ¯® ¦®° ²µ¦®° · ¸
H
® ´ °´ ±©¦ ´ ¶®± ²©±´ ²® ª ¦§ ¨©¨ ª©«¬©® ¯® ¦® ° ¨´¨Ì® Ѩ ´¨Ì´ ± ©¦¨©¬µ± ¯® ¦®° · ¬© ¦±®°Ë® ²©ª® ³®·µ ¦µ«©°·©°® ´«®±© ¦´Ë®°·¬© µ ««©¦©²®ª ® ¶® «´ ¸Ò¸
B
©¦ ³® ¨® ¦ ²® ° ¶®¨ ´ § ¬¨© ¦Ê® ¨´Ó «© ³´® ª© «¬© ® ¯®¦®° Ë® °· ³´·µ°® ²®° ·µ ¦µ ²µ ¦®° · Ê® ¦´® ±´Æ ¸ Ô© ® «® ª© «¬© ® ¯® ¦®°Ó «© ³´® Ë® °· ³´·µ° ® ²®° µ°±µ² «©°·® ¯® ¦ ¬© ¦µª® ª§ Ì©¦ ª§ ´° ± ³® ° Ì ¶´±© ¬§ ® ¦ ³¸ Õ´³® ² ® ³® «© ³´® ¨´ «µ®¨ ´ «®µ ªµ° ®° ´ «® ¨´ Ë®° · «©° ³µ ²µ°· ª ¦§ ¨©¨ ª© «¬© ® ¯® ¦®° ¸Öº ¹Á×Á ÁØ ÃÁ ÁÄÁÅ
A
·® ¦ ª©°© ´±´® ° ´°´ «©«ªµ°Ë®´ ® ¦® ¶ ³® ° ¦µ® ° · ´ °· ²µª Ë® °· ¯©® ¨ÓÙÚ Û
u
ÜÝ Þßà ÞáÞâ ãäãå áÛ
u
ÜÝ Þßæåâ å ç è ÞáÞâ ãäãå áãá ãåæå âå éê ãê ëå ß Þâ åê ìíîí ïê Þç Þê äÞðñ Þáåè Ûòóôõ
óâå äÞá äå é
u
áå Ýå ðå áõ öÙ÷øõ öÙùÚ õÚ óú çè ÞäÞáê ãûå êå ðóú çè ÞäÞáê ã æ åêå ð üå áñ æ ãèãâ ãé æå âå ç èÞçÜÞâå Ýå ðå á ãá ã å æåâå é è ÞáÞðå èå áßú çèú áÞá ÞâÞß äðú áãßåæãñ ã äåâÚ
÷Ú òú æ Þâà ÞçÜ Þâå Ýå ðå á
àå æå ß Þâåê Þßêè Þð ãçÞá ç Þáññý áå ßå á çúæ Þâ è ÞçÜ Þâ åÝå ðå á þ ÿ
B
ÿ êÞæå áñßå á èåæå ß Þâå ê ßú áäðú â çÞáññý áå ßå á ç Þäú æ Þßú áÞáê ãú áå âÚ
ùÚ òÞæ ãå è ÞçÜ ÞâåÝå ðå á üå áñ æ ãñý áå ßå á Ü Þðýèå çÞæ ãå ê ãçýâå äú ð
B
ÿB
ÿÚ Þß äããäå ê à ðú ê Þê
B
Þâå Ýå ðòÞáñåÝå ðÞß äããäå ê è ðú ê Þê Ü ÞâåÝå ð çÞáñå Ýå ð üå áñ æ ãçåßêý æ æå âå ç è ÞáÞâ ãä ãå á ãáã åæå âå é ß Þñ ãå äå á è ðú êÞê Ü Þâå Ýå ð çÞáñå Ýå ð üå áñ æå èåä çÞáæýßý áñ äÞðåèå ãáüå óð ãä Þðãå óÞäý áäåê å á òã áãçå â ó óò
)
Ú óÞäÞðåèå ãå á óó ò æ ãâ ãéå ä æå ðã ß Þçå çèýå á ß úñ á ãäã üå áñ æ ãýßý ð çÞáññý áå ßå á äÞê ä éå ê ãâ Ü ÞâåÝå ð ß Þçå çèýå á å Þß äã æå á ß Þçå çèýå á ßú ñ áãä ã üå áñ æ ãýßý ð çÞáññý áåßå áâ ÞçÜå ðúÜêÞð å ê ãÚu us
B
Þðæåêå ðåßå á âå äå ð Ü Þâå ßå áñ çåêå âå é äÞðê ÞÜý ä ðý çýêå á çåê åâå éæå âå çè ÞáÞâ ãäãå áãáãåæå âåé
! " #$ %$ & $ ' ( ) * +,-.
B
/ 0 -1 2 -/ ) 343 5 6 '7$ ' 8 !$ !u
$ ' 8 97 ':;:< =:=>$y
$ '7 ! '7 :8u
;: !" # $ %$ &$ ' ! '77u
'$8$ ' ! ;96 8 9 'v
'=:9 '$ #?@A
A
$ 8$ B $6$ & " 6$ $ 'y
$ '7 = :7 ':<:8$ ' $ ';$& $ 8 ! $!u
$ ' $ < 8 ;:< =:=>$y
$ '7 ! '7:8u
; : !" #$ %$ &$ ' ! '77u
'$8$ ' ! 96 # ! " #$ %$ & $ ' ( )* +,-.B
/ 0-1 2 -/ )3 43 5 6 '7$ ' 8 !$ !u
$ ' $ < 8 ; :< =:=>$y
$ '7 ! '7 :8u
;: ! " #$ % $& $ ' ! '77u
'$ 8$ ' ! ;96 8 9 'v
'=:9 '$ #?CA
A
$ 8$ B $6$ & " 6$$ 'y
$ '7 = :7 ':<:8$ ' $ ';$ &$ 8 !$ !u
$ ' =:89!9;9&:8 = :=>$y
$'7 ! '7:8u
; : !" #$%$ &$ ' ! '77u
'$ 8$ ' ! 96 # !" #$ %$& $ ' ( ) * +,-.B
/ 0-1 2 -/ ) 343 5 6 '7$ ' 8 ! $!u
$ ' $ < 8 ;:< =: =>$y
$ '7 ! '7 :8u
;: ! " #$ %$& $ ' ! '77u
'$8$ ' ! ;96 8 9 'v
'=:9 '$ #?DE Fuj G HIJK IKLM NM HI
O =P$ : 6 '7$ ' & !$ =$#$ B$ '
y
$ '7 6 :$ $& 8$ ' 6 :$ ;$ =Q;u
%P$ ' ' # :; :y
$ '7:'7 :'6 :R$ $ :$ 6$# $B= "$7$ :" &:8;S
u
TA U '7 ;$ B
u
: $ $ 8$ B $ 6$ & " 6$ $ ' 8 !$ ! $ 'u
8 97 ':;: < =:=>$y
$ '7 ! '7 :8u
;: !" #$ %$ &$ ' ! '77u
'$8$ ' !96 # !" #$ %$ &$ ' ( ) * +,-.B
/ 0 -1 2 -/ )3435 6 '7$ ' 8 !$ ! $ 'u
8 97 ':;:< =: =>$y
$ '7 ! '7 :8u
;:! " #$ %$ & $ '! '77
u
'$ 8$ '! ;96 8 9 'v
'=: 9'$#A@A U '7 ;$ B
u
: $ $8$ B $ 6$ &" 6$$ ' 8 !$!u
$' $ < 8 ;:< =: =>$y
$ '7 ! '7 :8u
;: !" #$ %$ &$ ' ! '77u
'$8$ ' !96 # !" #$ %$ &$ ' ( ) * +,-.B
/ 0 -1 2 -/ ) 343 5 6 '7$ ' 8 ! $!u
$ ' $ < 8 ;: < =:=>$y
$ '7 ! '7 :8u
;:VW XYZ[ Y\] ^
u
_ ] `] a] ^ ] b] `Ycd Yb]] Z aYe] e`] Zu
`f_ag eg\g c _a f_fh]y
] Z[ eYZ[ _a
u
\ _ `Yed Yi] j] c] Z e YZ [[u
Z ]a] Z eg b Yi `Yed Yi] j] c]Z k lm nopqB
r sptupr lvwv xb YZ[] Za Ye] e `
u
] Z `f_ag eg \g c _a f_fh]y
] Z[ eYZ[ _au
\ _`Yed Yi] j] c]ZeYZ[[u
Z] a]ZeY\g b Yag Zv
YZ f _g Z] iWy
. Manfaat Penelitian
zW X] Z{]] \ | Yg c _\ _f}YZ Yi_\ _] Z _Z_ e Yed Yc _a] Z _Z{gc e] f_ d] ^
w
] eg b Yi ` Yed Yi] j] c] Z k lm nopqB
r spt upr lvwv x f Yd] [] _ f] i] ^ f] \u
eg b Yi `Yed Yi]j] c] Zy
] Z[ b] `]\ eYZ _Z [a]\a] Z ag e`Y\ YZf_ f_fh] b] i] e eYZ Yc] `a]Z ag e `gZYZ YiYa \ cg Z _a]b _[ _\] i W~W X] Z{]] \ }c] a\ _f ] W
B
][ _ _ fh]z
)
XYi]\_^ f_fh]u
Z\u
a eYeY] ^a] Z e] f] i] ^,
iYd _^ ] a\ _{,
b] Z d Yc`_a _ca c _\ _fW~
)
_fh] i Yd _^ ] a\ _{ b] Z \ Yceg\ _] f_ fYi] e] `Yed Yi] j] c]Z d Yci] Z[ fZ[W
V
)
}YZ[ Y\] ^u
] Z f_fh] b] `] \ d Yca Yed]Z[ f Y] c] e] Zb _c _ b] Z eYe`Yc eu
b] ^ f_fh] b] i] e eYe`Yi] j] c _ \Yg c _ e Yi] i_ f_eu
i] f_ WdW
B
][ _ cWz
)
XYZ] ed] ^ ] i\ YcZ ]\ _{ fg if _ b] i] e eYZ _Z[a]\a ]Z ag e`Y\ YZ f_ f_fh] W
)
u
u
y
B
)
w
w
u
)
u
y
y
)
w
¡¢ £¤¥¦B
§ ¨¥©ª¥§ ¡« ¬« ® ¯
u
a.
° ± ² ±
u
y
u
y
b.
u
u
u
u
BAB II
KAJIAN PUSTAKA
A.
Kajian Teori
B.
Kajian Penelitian yang Relevan
Beberapa penelitian yang relevan dengan penelitian ini antara lain:
1.
Penelitian yang dilakukan oleh Annisa Kharisma Wahdah (2012) yang
berjudul Efektivitas Model Pembelajaran
Problem Based Learning
dalam Meningkatkan Hasil Belajar Microsoft Excel 2007 pada Siswa
Kelas XI Jurusan Ilmu Alam SMA Negeri 2 Rembang. Penelitian ini
merupakan penelitian kuasi eksperimen. Hasil penelitian ini didapat
peningkatan hasil belajar dengan model
Problem Based Learning
lebih baik dibandingkan dengan peningkatan hasil belajar Microsoft
Excel 2007 dengan model pembelajaran konvensional.
2.
Penelitian eksperimen yang relevan dilakukan oleh Enggar Nindi
Yonatan (2013) yang berjudul “Efektivitas Metode Pembelajaran
Berbasis Masalah Untuk Peningkatan Kompetensi Penggunaan Alat
Ukur Multimeter Pada Siswa SMK 1 Sedayu Kelas X Program Keahlian
Teknik
Ketenagalistrikan”,
memberikan
kesimpulan
bahwa
penggunaan metode Pembelajaran Berbasis Masalah dengan
menggunakan media pembelajaran flash interaktif lebih baik dalam
meningkatkan kompetensi aspek kognitif dibandingkan dengan aspek
afektif dan psikomotorik.
3.
Penelitian yang dilakukan oleh Leonardus Baskoro Pandu Y. (2013)
Meningkatkan Keaktifan Dan Hasil Belajar Siswa Pada Pelajaran
Komputer (Kk6) di SMK N 2 Wonosari Yogyakarta”, memberikan
kesimpulan hasil penelitian menunjukkan bahwa
Hasil penelitian
menunjukkan bahwa prestasi dan aktivitas belajar siswa kelas X EI
SMK N 2 Wonosari Yogyakarta dalam pembelajaran mata diklat
Komputer (KK6) mengalami peningkatan.
C.
Kerangka Berpikir
Pembelajaran yang ada di X TITL SMK Negeri 2 Klaten masih
menggunakan metode konvensional. Proses pembelajaran yang
berlangsung hanya terpusat pada guru. Saat pelajaran siswa
cenderung pasif dan tidak jarang melakukan kegiatan yang tidak
berhubungan dengan materi pembelajaran yang sedang berlangsung.
Hal inilah yang membuat siswa kurang berkembang. Kreatifitas dan
tingkat inovasi siswa cenderung rendah karena tidak terbiasa
memecahkan suatu kasus atau permasalahan yang terjadi dalam
pembelajaran.
Untuk mengatasi masalah tersebut diperlukan sebuah terobosan
metode pembelajaran yang dapat meningkatkan keaktifan, kreatifitas
dan inovasi siswa dalam memecahkan masalah maupun bekerja
secara kelompok. Dengan sebuah metode yang tepat diharapkan
pembelajaran bukan hanya terpusat pada guru, namun siswa juga
menjadi lebih aktif. Salah satu metode pembelajaran yang tepat
untuk digunakan adalah
Problem Based Learning
. Metode ini
masalah dengan tahapan ilmiah. Siswa juga dituntut untuk bekerja
dan berpikir secara kelompok. Dengan adanya tugas kelompok
diharapkan siswa dapat saling bertoleransi dalam menerima pendapat
sesama anggota kelompok. Metode
Problem Based Learning
menjadikan peran guru sebagai fasilitator. Guru hanya cukup
mengkondisikan lingkungan agar proses pembelajaran dapat berjalan
dengan efektif.
Selain metode, dalam proses pembelajaran tentu membutuhkan
sebuah media yang tepat. Media pembelajaran yang tepat akan
membuat siswa menjadi lebih fokus terhadaap materi. Media simulasi
menjadi hal yang sangat berperan dalam proses pembelajaran
Elektronika.
Dengan adanya
perangkat
lunak
yang
dapat
disimulasikan dapat menjadikan siswa memiliki sebuah gambaran
yang nyata tentang kegiatan pembelajaran yang sedang berlangsung.
WinBreadBoard
merupakan perangkat lunak untuk simulasi gerbang
logika dasar. Dengan tampilannya yang hampir menyerupai
Digital
Trainer Kit
akan mempermudah siswa dalam belajar.
Metode pembelajaran
Problem Based Learning
dan media simulasi
WinBreadBoard
diharapkan dapat menjadi solusi bagi pembelajaran
di SMK sehingga siswa dapat lebih aktif dan mampu memecahkan
masalah secara ilmiah. Metode pembelajaran
Problem Based Learning
dan media simulasi
WinBreadBoard
juga diharapkan dapat menjadi
kolaborasi yang baik agar dapat mencapai keefektifan pembelajaran
Gambar 1. Skema Kerangka Berpikir
Mata Pelajaran
Menganalis Dasar Elektronika
Kompetensi Dasar
Menerapkan Komponen Elektronika
Digital
Kelas Kontrol
Metode Konvensional
Kelas Eksperimen
Model Problem Based
Learning berbantuan
WinBreadBoard
D.
Hipotesis Penelitian
Berdasarkan kajian teori dan kerangka pemikiran yang dikemukakan
di atas, maka dapat dituliskan hipotesis sebagai berikut :
1.
Terdapat perbedaan yang signifikan antara kemampuan kognitif siswa
yang menggunakan model pembelajaran
Problem Based Learning
dengan metode konvensional.
2.
Terdapat perbedaan yang signifikan antara kemampuan afektif siswa
yang menggunakan model pembelajaran
Problem Based Learning
dengan metode konvensional.
3.
Terdapat perbedaan yang signifikan antara kemampuan psikomotorik
siswa yang menggunakan model pembelajaran
Problem Based
µ ¶ µ ·¸
¹¶º·» ¼½ ¾½»·¿ ·¶¾ À¶ ¾ ¼½ Á µ¶ ¹¶º ¶ ¾
¶Â À Ã
skr
Äps
ÀÅÆÅÄÇÈ
t
È É ÈÊËÌp
Ín
ÍÌËÎ ËÈn
Ën
Ë ÏËÐ ÈÑËm
Ín
Ò ÈÏË Ïu
È ÐÈ ÑËÈn
Óy
È ËÎu
ÏÈt
Èp
Í
n
ÍÌËÎ Ë Èn
ÏÈr
Ëk
ÍÌÈs
Íksp
Ír
ËÔ Ín
ÏÈn k
ÍÌÈs kontr
Õ ÌÖ × Ín
ÍÌ ËÎ ËÈn
ËØË ÏËÌÈkuk
Èn
ÏËÙÚÛ Ü ÍÑÍ
r
Ë Ý ÛÌ Èt
Ín p
ÈÏÈ ×r
Õ Ñr
Èm
Û ÍÈÉÌ ËÈn
Þ Íkn
Ëß ànst
ÈÌÈ ÊË Þ Ín
È ÑÈ á ËÊtr
Ëß Ö âum
ÌÈh su
Ðy
Ík p
Ín
Ílit
Ë Èn
p
ÈÏÈk
ÍÌÈs
Íksp
Írim
Ín
È ÏÈÌ Èh
ãä ÊËÊåÈÏÈn su
Ðy
Ík
p
Í
n
ÍÌËÎ ËÈn p
È ÏÈk
ÍÌÈs kontrol
ÈÏÈ ÌÈ Éãä ÊËÊåÈy
ÈÑn
m
Írup
Èk
Èn
ÊËÊåÈk
Íl
Ès
æt
È É
un
ÈÒ Èr
Èn
Ýçèãé ÝçèäÖ1
 êÅ ëÅ ìKogn
Ät
Äí× ÍØËÌÈ ËÈØ îÈ ÏÈ ï È ØÈÉ ßÕ ÑØËÎ Ëð ÏËÌÈ ß
u
ßÈØ ÏÍ Ø ÑÈØ Ô ÍÔ ÐÍï Ë ßÈØ ñò ót
óô õ ÏÈ Øñ öô õt
óô õy
ÈØÑÏË÷ ßu
ïÔ ÍÌÈÌ÷ Ët
Ís
îËÌ ËÉ ÈØÑÈ ØÏÈÖ ÞÍs
ËØËÐÍïÒ ÷Ô ÌÈ ÉÝÝ Ðut
Ëï ÊÕ È ÌÏÍØÑÈ ØÊßÕïÐÍØÈïè ÏÈ ØÊÈÌ ÈÉ ÐÍï ØË ÌÈËç ÖÅ ø
retest
1) K
ÃùÅúEksp
Ãr
Äm
Ãn
Þ ÈÐÍÌûÖÇ È
t
ÈÙt
Èt
ËÊt
ËßÇÍÊßïËît
Ëð Û ÍÌÈs
üßs
îÍïËÔÍØ ÜÚÍÈØ ÚÍÏËÈ Ø ÚÕ ÏÍ Ù
t
ÏÖ Ç Ív
Ë Èt
ËÕ ØÚËØ ÚÈ
x
Ùu
Ô ý È ÌËÏ ÚËÊÊ ËØÑãä ç þÝÓçç þäÓþþ ãèÓ ÿÝ ÝÓ çç çÓçç ÿ Óã èû ÿÓ è
ÇÈ
t
È îÍï ÉËÎu
ØÑ ÈØ ñòót
óôõ Ê ËÊåÈ ßÍÌÈs
ÍßÊîÍïËÔ ÍØ ÏÈ îÈt
ÏËÌË ÉÈt
îÈÏÈt
p
tk
n
m
k
s
t
rv
l y
u
k
s
n untuk p
n
n
k
sn
y
y
u
r
ut
r
ku
n
n
t
k
s
ksp
r
n y
n
p
t
t
p
l
n
!
"
t
u
#u
$ %t
&s
'(No Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
0,00 - 12,59
1
2,94
2
13,00 - 25,59
1
2,94
3
26,00 - 38,59
8
23,53
4
39,00 - 51,59
6
17,65
5
52,00 - 64,59
9
26,47
6
65,00 - 77,59
6
17,65
7
78,00 - 91,00
3
8,82
Jumlah
34
100,00
) * #
u
$ %t
&s
's
(0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0,00
-12,59
13,00 -
25,59
26,00 -
38,59
39,00 -
51,59
52,00 -
64,59
65,00 -
77,59
78,00 -
91,00
Ju
m
la
h
Sis
w
a
+ ,
t
,y
,-n
./0 ,1/23 ,n
.,p
,t m
45 ,./n
,6u
,n p
4m
7u
,t
,n skor
/.4,l y
,-n
./5 , ./3 ,
n
.,1,r k
,t
4-or
/n
/2,/ 8 9:t
:;<p
,.,k
42 ,s
4ksp
4r
/= 4n
.,p
,t
./2/0,t p
,. , >,74l
?@
>, 742 ? @
+ /1
t
A / 7u
1/B ,t
4-CA/D /2 , / E 9:t
:; < B 42 ,s
F3G4A/= 4Hs
I
o
Int
Jrv
KLK
KMJgor
NJum
L Kh
S
Nsw
KOJ
rs
Jnt
KPJ(
Q)
R STUVWX ? Y4H .,0 Z VWVU
U [ZWRV \S UVWX ? B]A ,H - V UZW^Z
Z
^X W^X \ S
[ZWR V _
u
3
u
GV
UZW^Z
[ S ^X W^X >/H--/ R^ [[WR U
>C `,2 Z[ Raa
b 4A.,1 ,A 3 ,H .413A /G
t
/c .,t
, H /2 , / 8 9:: ;<t
y
,H - ./`,= G/23 ,H G, ., >,742 ? ., G,t
. /3 4t
,0u
/ [[WR U d =4Hy
,t
,3 ,H H /2 , / 8 9:t
:;< 1/1e, 3 42,s
43 1G4A /=4H .,2,= 3 ,t
4-CA /t
/H --/@ UZW^Z d = 4Hy
,t
,3 ,H H /2,/ 8 9:t
: ;< 1/1e, 3 42 ,s
43s
G4A /=4H .,2,= 3 ,t
4-CA/ 6u
3u
G@ UZW^Z d =4Hy
,t
,3 ,H H /2 , / 8 9:t
: ;< 1/1e, 3 42 ,s
43 1G4A/ =4H .,2 ,= 3 ,t
4-CA/3u
A ,H - .,HVWVU
d = 4H
y
,t
,3 ,H H/2 ,/ 8 9:t
:;< 1/1e, 3 42 ,s
43 1G4A/= 4H . ,2 ,= 3 ,t
4-CA / A 4H ., 0@ b4A.,1 ,A 3 ,H .,t
, ./ ,t
,s
.,G,t
./1 /= Gu
23 ,H 7, 0w
, A4A,,t
H /2 , / 8 9:t
: ;t
1/1e, 3 42,s
43 1G4A /=4Ht
4A=,
su
33 4 .,2 ,=3 ,t
4-CA /63u
u
Gy
, /tu
^UWaa@2) K
JLKPKontro
L>,742Ra@+ ,
t
,ft
,t
/1t
/3 + 413A/Gt
/c B 42,s
B CHt
A C2 Dg 4,H g 4./,H g C .4 f
t
.@ + 4v
/ ,t
/CHg /H g ,
x
fu
= h,2 /. g/11/H-Z[ a [X WX U ^aWaa iZWi [ R Wia
UUWX Z X UWX Z
RiUUWX^
p
j
r
klmun
non m
jpm
u
ot t
o pjl
qlrmr
l pu
rl sr
jku
jrln
qon
klrm t nr
om
r jklu nno ql qop
otk
on
vwx okm
k
jxos
lut
jrv
ol y
olmu
yk
jxos
qon untuk p
on
von
nk
jx osny
oy
olm
u
z{j
r
l|ut
sr
jku
jn
rln
lx ol}~
t
k
jx o
s kontrol
y
onn
qop
ot
qlxl k ot p
o qo opjl
qon
o po z op jxzlr
t
l prlu
j|jur lu
lx ol ~t
jx os
t ut
t xNo Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
22,73 - 30,72
5
14,71
2
30,73 - 38,72
8
23,53
3
38,73 - 45,72
3
8,82
4
45,73 - 53,72
2
5,88
5
53,73- 61,72
6
17,65
6
61,73 - 69,72
9
26,47
7
69,73 - 77,00
1
2,94
Jumlah
34
100,00
o poz lrmt n o j|
u
jurl l x ol ~t
jx os
tut
t x0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
22,73
-30,72
30,73 -
38,72
38,73 -
45,72
45,73 -
53,72
53,73-
61,72
61,73 -
69,72
69,73 -
77,00
Ju
m
la
h
Sis
w
a
t
y
n
n
p
t m
n
u
n p
m
u
t
n skor
l y
n
n
r k
t
or
n
t
p
k
s kon
trol
p
t
t p
l
¡¢£
l
¡¢£
tr
u
¤ t
or
¥ ¦ t
¤ s
¤ontrol
§
o
Int
¨rv
©ªK
©«¨gor
¬Jum
ª ©h
S
¬sw
©¨
rs
¨nt
©®¨(
¯)
¡ °±²³´µ¶ ·¸ ³ ¢¹ ´µ º
¢ µ º´ º² »° ²³´µ¶ ¤ ¼½ ¸ º ¢¶ ´¾³
² ¾¹ ´¶¹ »° µ º´º² ¿
u
u
À¢
¾´ÁÁ
µ ° ¾¹ ´¶¹ ¸ ¡¹ µ º´¶¹
 à ²µ ¡¶¶
Ľ ½¸ ½ À
t
Å t
¸ t
y
¸ ÃÆ À ¸ À ¡¢ À
t
t
u
µ º´¶¹ ÇÆ ¸
y
t
¸ ¸ t
È s
¸t
½ÂÉÊ Ë
osttest
1) K
Ì Í ÎÏEksp
Ìr
Ðm
Ìn
Ñ Ò
t
Òp
Ór
ÔÕÖun
×Òn
ØÙ ÚÛt
ÜÚÛ ÝÕ ÝÞÒk
Óß Òs
Óksp
Ór
Õ àÓn
áÒp
Òt
áÕ ßÕÔÒt
p
Ò áÒt
ÒâÓ
l
âÓr
Õãut
äåÒâÓ
l
æçäÑ Òt
Òèt
ÒÕÝt
Õãt
Ñ ÓÕéskr
t
Õê ëÓßÒs
ìksp
ÓÓrim
n
íîÓÒ
n
îÓáÕ Òn
îïáÓ èt
áä Ñ Óv
Õ Òt
Õï ðîÕð îÒ
x
èu
à ñ ÒßÕ áîÕ ÝÝÕð×
çò ó ôôõóö öó õöæ ö÷ õò÷ ô õøø øçõ øò æóó õóó ùöö÷ õçö
úÓûá ÒÝÒûãÒð Ô ÒÝÕ ß ÒðÒ ßÕ ÝÕ Ý
t
ÓûÝÓâut
áÒéÒt
áÕ ×u
ðÒãÒðu
ðtu
ã éÓûÔÕÖu
ð×Òð à Óàâu
Òt t
ÒâÓß áÕ ÝÖûÕâu
ÝÕ êûÓãu
ÓðÝÕ áÒð ÔÕÝÖï×ûÒ à ÝÓÔÕð××Ò áÕ áÒéÒt
ã Òð üýàß ÒÔ ãÓßÒs
Õðt
Óûv
Ò ß
y
ÒÕÖu
þ ãÓßÒ
s
áÒðu
ðtu
ã éÒðüÒð× ãÓßÒ Ýðy
Òy
ÒÕÖ
u
÷ õ ùä úÓûÕãut
êûÓãu
ÓðÝÕ ðÕ ßÒÕ ØÙÚtt
Ü ÚÛ ãÓßÒs
ÓãÝéÓûÕ à Óðy
Òð× áÒéÒt
áÕ ßÕÔ Òt
éÒáÒåÒâÓßæòáÒðÿÒ àâÒû÷äåÒâÓßæòäÑÕ Ý
t
ûÕâu
ÝÕ ûÓãÓðÝÕu
íÕ ßÒÕ ØÙ ÚÛt
ÜÚÛ ëÓßÒs
ìãs
éÓûÕ àÓðNo Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
63,64 - 68,83
2
5,88
2
68,84 - 74,03
0
0,00
3
74,04 - 79,23
4
11,76
4
79,24 - 84,43
3
8,82
5
84,44- 89,63
6
17,65
6
89,64 - 94,83
7
20,59
7
94,84 - 100,00
12
35,29
u
t
s
s
t
y
t
u
u
t
y
t
t
s
t
t
! "! "
t
u
t
#t
s
$
o
Int
%rv
&'K
&(%gor
)Jum
' &h
S
)sw
&*%
rs
%nt
&+%(
,)
" -./0 /1 2 "3 34 056
5 4" 045 7- /0/1 8 / 59 0:
3 4 /044 7- 4" 04 5 ;
u
u
: 51 06/6 - 4 /044
!
" 60/" !
3 6 "99
<
t
=t
t
y
t
!"
t
t
u
" 60/">y
t
tt
?s
t
t
5106/>t
u
u
59 0:>t
u
34 0 56>t
<t
t
s
t
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
22,73
-30,72
30,73 -
38,72
38,73 -
45,72
45,73 -
53,72
53,73-
61,72
61,73 -
69,72
69,73 -
77,00
@ABAC
pulk
Dn
ED Fw
Dr
Gr
Dt
Dn
AHD A IJK Lt
MK L B ABNDk
GHDs
Gksp
Gr
ACGn
t
GDrm
suk
k
G @DH D
m
k
Dt
GOor
At
APOO AD AQy
u
RRSTU VW
) K
X Y Z[Kontro
Y\DEGH]^V_D
t
D`t
Dt
ABt
Aa_G BabAct
AdeGH Ds
e fPt
bfH ghGD P hG@AD P hf@G `
t
@V _Gv
ADt
AfPhAP hD
x
`u
C iDHA@ hAB BAPOjk T llS TT llSm l llSm l ]S]T nTSTT UnSk n m^]RS]n
_D
t
DcGbFAQP ODPu
IJK Lt
MK L BAB NDaGHDs
afPt
bfH @DcDt
@AHAFDt
cD @Dt
D EGH ]R @A Dt
D BV oGb@D BDb aD P FD BAH DPD H ABA Bt
GbBGEut
@DcDt
@AOu
P DaD Pu
Ptu
a cGbFAQu
P ODP CGCEu
Dt t
DEGH @ABQbAEu
BA dbGau
GP BA @D P F ABQfObDC BGF APOOD @A @DcDt
aD P pqCHD F aGH Ds
APt
Gbv
DHy
D AQu
l aGHDs
@D Pu
Ptu
a cDPpDPO aGHD BPy
Dy
D AQ
u
n V oGbAaut
dbGau
GP BA PAHD A IJK LMK Lt
aGH Ds
afPt
bfHy
D PO @DcDt
@AH A FDt
cD @D \DEGH]l @D PrD CEDb^V\DEGH]lV _AB
t
bAEu
BAsbGaGP BAu
gAHD A t JK Lt
MK L eGHDs
e fPt
bfHNo Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
50,00 - 56,59
4
11,76
2
57,00 - 63,59
0
0,00
3
64,00 - 70,59
4
11,76
4
71,00 - 77,59
12
35,29
5
78,00 - 84,59
5
14,71
6
85,00 - 91,59
8
23,53
7
92,00 - 99,00
1
2,94
uv wxv y z{|}~ yv w y
u
~} } v} t
vs
t
yv
t
vy
v }v~} v vvt
w v} vu
v wxvu
t
v ~ y }v y
v }v}v v ~v y v
t
y} }v } t
t
vv vs
t
y vvt
}}vt
vvvx{
v x { }~
t
y} x~}u
v y}t
}v } t
vs
t
y
o
Int
rv
K
gor
Jum
h
S
sw
rs
nt
¡z¢£¢ ¤ v ¥ £¦z
§ ¦§ £ ¦§ ¨ z¢£¢ ©yv ¥ £¦z
ª «£§¬ ¨ ¦§ £¦§
u
u
§ ª¢£§¬¥ «£§¬
} }
¥ ¥£
v
ª¥
««
®yv~v y v ~ y}
t
}¯ vt
v }v } t
y
v } v w}v v v v x vvt
} t
v}u
¥£ ° w y
vt
v v }v} t
~} ~±v vs
t
y v v w vt
y}t
} } { ª¢£§¬° v v w vt
y} u
u
{ £ ¦z° vv w vt
y} u
yv v £ ¦z° v v w vt
y} y v{ ®yv ~v yv vt
v }0
2
4
6
8
10
12
14
50,00
-56,59
57,00 -
63,59
64,00 -
70,59
71,00 -
77,59
78,00 -
84,59
85,00 -
91,59
92,00 -
99,00
Ju
m
la
h
Sis
w
a
²
t
²s
³²p
²t
³´ µ´ ¶pulk
²n
·² ¸²w
r
¹r
²²t
n
´ º² ´ »¼ ½ ¾t
¿½ ¾ µ´µÀ²k
¹º²s kontrol
t
¹
rm
²suk k
¹³² º²m
k
²¹Át
or
´ Âukup
² ´y
tu
ÃÃÄ ÅÅÆÇÈ
H
ÉÊËÌSkor
Í ÉËn
ÎϹ
kti
i
´t
²s p
¹n
ÁÁun
² ²n m
Ð ³¹l p
¹m
·¹º² Ѳr
²n
Ò Ó¼ÔÕ ¿Ö ×ؽ ¿Ù Ú¿ØÓ ÛÜÛÝ ³²p
²t
³´ º´¸ ²t
³²´r
p
¹r
¸´ Þun
Á²n skor
ß ØÜÛÆ àkor
ß ØÜÛm
¹²rup
k
²n p
¹r
·²n
³´áÁ²n
n
´ º² ´ ¸ ² µ´ º·¹º² Ѳ
r
³¹Á²n
n n
´º²´m
²k
µ´ ¶²l y
²n
Á ³´p
¹r
Ð º¹¸ µ´ µÀ²Æ ÉÈK
â Ì ÉÊEksp
âr
Ëm
ân
ã²
t
²p
¹r
¸´ Þun
Á²n skor
ß ØÜÛp
² ³²k
¹º²s
¹k
sp
¹r
´m
¹n
³´ ä²n
Ákum
p
² ³² å² ·¹l
æç ³² áè² ¶·² äÃÆå² ·¹ºæçÆàéÐ äßØ ÜÛ ê ¹º²
s
Îés
ë ¹ä´ ¶ ¹áNo
Int
ârv
ÉÌK
Éìâgor
ËJum
Ì Éh S
Ësw
Éíâ
rs
ânt
ÉÊâ(
î)
æ ÅïÁðÅÄñ ò¹á ³² ¸ ó ôÄõõ
ó ÅÄñöÁðÅÄ Ã à ¹³²á Á æó ñ ôÄóç
ñ ÅÄ Ã÷Áðæ å´áÁÁ´ óÅ ôõÄõó
åÐ Þ² º ñ ø æÅÅ
è² ¶ ·²ä ÃÆà éÐ ä ßØ ÜÛù¿Õ Ø
s
Î és
ë ¹ä ´ ¶¹á0
5
10
15
20
25
Rendah
Sedang
Tinggi
0 g 0,3
0,3>g 0,7
0,7<g 1
Ju
m
la
h
Sis
w
a
úû
r
üýþ ýrk
ýn
ÿ ý ûl
üýýt
üût
ýu
ý üý ûýs
ûþ û ût
üýt
û ü ýý
t
þ þý üû ýs
üý ý ýût
û üý þû ýy
ý þsw
ýt
û ý
su
üý ý ýt
û þû üý üý þþ ýt
û ýsu
üý ý ýt
ût
û ýt
ýs
n
ý üý û ýs
ûþ û ût
û ýsu
üý ý ýt
ût
y
ýu
K
Kontro
ý
t
ýûu
ý þ ý üýûýs
t
ü ýu
ý üýÿ ý û üý ý ý!ÿ ý û " # û ý
s
#t
No
Int
rv
K
$gor
%Jum
h S
%sw
&
rs
nt
(
')
()* û üý + ,
*- ) "û üý ,+
* . ) ÿ ! * /*
ÿ ý * +
ý ý!" 0 12
s
#t
úû üýþ ý ý ÿý û üýý
t
üût
ýu
ý üýû ýs
#t
t
û üý ýt
þþ ýt
û ýsu
üý ý ýt
û þ ûüý üý ! þ ýsw
t
û ýsu
üý ý ýt
û0
5
10
15
20
25
Rendah
Sedang
Tinggi
0 g 0,3
0,3>g 0,7
0,7<g 1
Ju
m
la
h
Sis
w
a
t
5677 58 9 :
r
;t
;skor
<= >n
; ?;p
k
:@;s
::ksp
r
5A:n t
:rm
;suk
?; @;m
k
;t
:7or
5 B:?;n
7y
; 5Cu
DE FF 83
G HIJ IKA
LMkt
NLO :
n
5 @; 5;n p
; ?;r
;n
; P ; Q :kt
5Q B5BR; @:S 5P ? 5C 5C 5T S :r
;tk
;n p
; ?; B5 T;p
B5BR;?; @;m
pro
B:s p
:S :@; U;m
r
;n
8IG
K
MVIWEksp
Mr
Nm
Mn
X;
t
;p
:r
P5Cun
7;n r
;n
; P ;Q :kt
5Q B5BR;k
:@;s
:ksp
:r
5A:n
?;p
;t
? 5@5P;t
p
; ?;Y; S :
l
Z[ 8Y ;S :
l
Z[8X;t
;\t
;t
5Bt
5T ]Q:kt
5Q ^ :@;s
_ksp
:rim
:n
`a :;
n
a :? 5;n
ab ? : \t
?8 X:v
5;t
5b 6a56 a;
x
\u
A c; @ 5? a5B B567de
D fgEe[ fgE[Z h[EZF FE [F FhE FD h gEhF ZdZfEZF
i:j?; B;jT; 6 P; B5@ ; 6; @5B5 B
t
:jB:Sut
?;k;t
? 57u
6; T; 6u
6tu
T k:jP5Cu
67; 6 A:ASu
;t t
; S :@ ? 5BCj5Su
B5 Qj:T:6B5u
?; 6 P5BCb 7j; A B:P5677; ? 5 ?;k;t
T; 6 Ul A @; P T:@;s
5 6t
:jv
; @y
; 5Cu
f T:@;s
?; 6u
6tu
T k; 6 U; 67 T:@; B6y
;y
q rst
l
uuvw xytr
xsu
yxz{ t|u
t} yx~ xr x t |t
x t rs
|yt{ x t}No
Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
57,50 - 61,49
5
14,71
2
61,50 - 65,49
4
11,76
3
65,50 - 69,49
10
29,41
4
69,50 - 73,49
10
29,41
5
73,50 - 75,49
2
5,88
6
75,50 - 79,50
3
8,82
Jumlah
34
100,00
r s r{v xy {r z{t|t} yx
u
~ xr x t |t
x t rs
|t{ x t}s
w r
t
ry
r} x ryx |r}r rt
t} rx ru
r} t su
rt
r} y| { xtr y
r} x r x|r} ryr{ |rt { xt
} x rx r t|t
x rr|t rs
t|yt{ x t} rrt
xxrt
rr qrst uv0
2
4
6
8
10
12
57,50
-61,49
61,50 -
65,49
65,50 -
69,49
69,50 -
73,49
73,50 -
75,49
75,50 -
79,50
Ju
m
la
h
Sis
w
a
l
tr
u
t
or
¡¢ kt
¢ s
£ksp
rim
n
¤
o
Int
¥rv
¦§K
¦ ¨ ¥gor Jum
§ ¦h S
©sw
¦ ª ¥rs
¥¦«¥nt
¬ ®¯°± ²³ ´ µ¶ · ¸ ¹±²º
¯³±¬» ¯°±²³ ¼½ µ ¬¹ º± ° ¬
¸ ¬±¯¯» ¯³±¬ ¾
u
¿u
À ¬¹ º± ° ¬° ¸ ¬± ¯¯ µ ¸ ¹±²º
Á  ° ¬¹¹
ý¶ ½ ¿ µ ¶ ¿½À
t
¢ ¶t
µ ¢ ¿t
¢y
µ ¶ Â ÄÀ ¿ µ À ¶ ¶ Àt
¶ ¿t
·u
¹± ²º Å Ä µy
¿ µt
µ w
¿ s
¿À ½ ĵ ¶ Ä ¿t
Á ½t
µ º± ° ¬Å ¶ Ä ¿t
Á ½ Æu
¿u
À º±° ¬ Å ¶ Ä ¿t
Á ½ ¿u
½ µ ¶ µ ¹±²º Å ¶ Ä ¿t
Á ½ ½µ¶ · ý¶ ½ ¿ µ ¶t
¶ t
s
¶ Àt
¶ÄÀu
¿ µ ·w
½ ½t
µ ¢¿t
¢ Ç ¿ s
¿ À ½ Ä µt
½Äsu
¿ ¿¶ Ä¿t
Á ½Æ
u
¿
u
Ày
Âu
¯³±° ¬ÈÉ
K
¥§¦«Kontro
§
t
À ½ ·Âu
µ µ ½ µ · ¢¿t
¢ Ç ¿ s
¿Á µt
½Á ¶Àt
¶ ·t
À¶ ° °
t
Êt
t
t
¿ ¡¢¿t
¢ s
Á µt
½Á Ë µ ˶ µ ËÁ ¶ Ê
t
¶ v
t
Á µË µ Ë
x
Êu
Ä Ì ¶ Ë µ° ¹ ° ¬±¬ ° ¬±¯¹ °¹±¹¹ °± ¬² ± ¹¹ °¸± ¹ ¬º ³±° ¹ ý¶ ½ ¿ µ · µ
t
½ ut
¶Àt
¶u
µ ¿ µu
µtu
¿À ½· Â
u
µ µ ÄÄu
t t
¶Â ½ u
¢ ½ ¿u
µ ¶ µ ·ÂÁ ½ Ä · µ ¶ ¶ Àt
¿ µ Í¼Ä · ¿ s
µt
½v
y
Âu
¯ ¿ s
¶ µu
µtu
¿ À µÍ µ ¿ µy
y
Ñ ÒÓÔ
l
ÕÖ×Ø ÙÚtr
ÙÓu
ÚÙÛÜ ÔÝÔÞ ÚÙu
ß Ù à ÒÙáâÔ Ýt
Ùâ ãÔàÒs
ãäÞt
Ü äàNo
Kelompok Interval Jumlah Siswa
Presentase
1
32,00 - 34,59
4
11,76
2
35,00 - 37,59
4
11,76
3
38,00 - 40,59
8
23,53
4
41,00 - 43,59
10
29,41
5
44,00 - 46,59
5
14,71
6
47,00 - 50,00
3
8,82
Jumlah
34
100,00
å ÒæÓ ÒÜçè×é ÙÚêä ëÜÒæÛÜ ÔÝ
u
ÔÞ ÚÙß Ùà Ò Ù áâÔ Ýt
Ùâ ãÔàÒs
ã äÞt
Ü äàØ Ò
t
Òy
ÒÞ ë ìÙí ÒÚÙà ÝÒÞ ì Òî Òt
æÔÞï ÒìÙ Òðu
ÒÞ îÔæ Óu
Òt
ÒÞ ÚÝäÜ Ù ìÔÒày
ÒÞ ë ìÙï ÒìÙÝÒÞ ìÒÚÒÜ ÝÒÔëäÜÙ
t
Þ Ùà Ò Ù ÒâÔ Ýt
Ùâ î ÒìÒ ÝÔà Òs
ÝäÞt
Ü äà ìÒî Òt
ìÙàÙí Òt
î Ò ìÒÑ ÒÓÔàÕñ×
0
2
4
6
8
10
12
32,00
-34,59
35,00 -
37,59
38,00 -
40,59
41,00 -
43,59
44,00 -
46,59
47,00 -
50,00
Ju
m
la
h
Sis
w
a
ôõ ö÷
l
øùúûüýtr
ü öýüu
þ õ÷ÿt
or
ü ü õ ü ÷kt
ü þ ÷õs
þntrol
o
Int
rv
K
gor
Jum
h
S
sw
rs
nt
(
)
÷õ ù
ø ù
þ õ ÿ ø
ø ù
u
u
! øø
ôü ÿÿü
ô"õ
#÷ õ ýõ õ ÷ý ü!
t
ü õt
õ ü õ ü õ ÷t
üy
õ ÿ ü"õ $!ü õ !õõ ôõ ö÷ øù õ!õt
ü ÷t
õ üu
% $ ÷y
õt
õ õ ü õü õ ÷t
ü ýü ý&õ ÷õs
t
õ õ $ õt
÷ÿ üt
üÿÿüú ø% õ õ$ õt
÷ÿ ü 'u
u
!ú ø% õ õ$ õ
t
÷ÿ üu
õ ÿ õ ù % õ õ $ õt
÷ÿ ü ÷õ ú #÷ õýõ õ õt
õ ü õõt
s
õ!õt
üýü$!u
õ öõw
õ ÷ õt
õ ü õ ü õ ÷t
ü ýü ý&õ ÷õs
t
t
÷ $õsu
÷õ õ$ õ÷ÿ üt
'u
!u
y
õ ütu