AB ORTAK EKONOMI ve PARA POLITIKASI OLUS

(1)

S A Ü – S B S

U L U S L A R A R A S I T I C A R E T Y . L I S A N S B Ö L Ü M Ü K Ü R E S E L L E Ş M E B Ö L G E S E L L E Ş M E V E A B D E R S I

Ş Ü K R Ü A T E Ş – 1 2 6 0 Y 5 6 1 1 3

AB ORTAK EKONOMİ VE PARA

POLİTİKASI OLUŞTURMA

(2)

1 ) E K O N O M I K V E P A R A S A L B I R L I K N E D I R ? 2 ) E K O N O M I K P A R A S A L B I R L I Ğ I N A M A C I

N E D I R ?

3 ) E K O N O M I K P A R A S A L B I R L I Ğ I N T A R I H S E L G E L I Ş I M I

4 ) B E K L E N T I L E R 5 ) E P B V E T Ü R K I Y E

(3)

Ekonomik ve Parasal Birlik nedir?

 Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB);

malların, hizmetlerin, kişilerin ve sermayenin serbest dolaşımının yanı sıra, üye devletlerin ulusal para

birimleri arasında sabitleştirilmiş kurlar ve nihai olarak tek bir para biriminin kabulü anlamına

(4)

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

 Fiyat İstikrarı

 İstikrarlı ve Dengeli

Büyüme

 Yüksek İstihdam

 Ödemeler Dengesi

 Yaşam şartlarının

iyileştirilmesi

 Dengeli Kamu

(5)

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

 Para mübadelesinden doğan maliyetleri ortadan kaldırmak

 Sağlıklı bir rekabet ortamını harekete geçiren, daha kolay bir

fiyat mukayesesine imkan tanımak

 EPB kur riskini ortadan kaldırarak, özellikle küçük ve orta

ölçekli işletmeler olmak üzere mahalli girişimciler için çok daha kazançlı bir ticaret ve yatırım ortamı getirmektedir.

 Nihai sonuç, büyüme ve istihdamı destekleyecek daha

sağlam, yeni bir ekonomik çerçeve ile çok daha rekabetçi bir Avrupa'dır. Ayrıca, istikrarlı ve belli başlı bir uluslararası para

birimi olma amacı güden euro uluslararası para sistemine de

(6)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 ROMA Ant.: Bretton Woods sisteminin istikrarın

sağlanması açısından yeterli olacağı

beklentisi, _{parasal politikalarda, sınırlı bir}

(7)

Ekonomik Parasal Birliğin Amacı nedir?

Roma Ant.

Üyelerin Ekonomi Politikası:

 Ödemeler dengesi sağlamaya

 Döviz kurlarında denge sağlamaya

 İç piyasada istikrar temin etmeye

 İstihdam artırmaya dönük olmalıdır.

(m.d.104)

 Ekonomi ve parasal politikaların uyumlaştırılması

(m.d. 2,3,6,103,109,145)  üye ülkelerin ilgili kamu yönetimleri ve merkez bankaları

tarafından gerçekleştirilecektir.

(8)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Bretton Woods Sisteminin

Aksaması ile;

 1968-1969

 Fransız Frangı devalüe edilirken Alman Markı da değer kazanmıştır.

 Bu gelişme diğer para

birimlerinin istikrarını ve Ortak Tarım Politikası

çerçevesinde belirlenen ortak fiyat sistemini tehdit

(9)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1969 -Barre Raporu

 Rapor, üye ülkelerin ekonomi politikalarında daha fazla işbirliğini ve daha yakın parasal işbirliğini

(10)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Ekonomik ve Parasal Birlik, Avrupa entegrasyonunun resmi hedefi

gelmiştir.

 Dönemin Luksemburg

Başbakanı Pierre Werner

başkanlığında _{oluşturulan yüksek} düzeydeki bir gruba, Ekonomik ve

Parasal Birlik Hedefinin 1980 yılına kadar nasıl gerçekleştirilebileceğine ilişkin bir Rapor hazırlama görevi verilmiştir.

(11)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Ekim 1970 - Werner Grubu Raporu

 Rapor, tam bir ekonomik ve parasal birliğin, üç aşamalı bir plan dahilinde 10 yıl içinde gerçekleştirilmesini

tasarlamıştır.

 Nihai hedef, sermayenin dolaşımının liberalleştirilmesi, döviz kurlarının bir daha geri dönülemeyecek biçimde sabitlenmesi ve tek bir paranın _{ulusal paraların yerini}

almasının sağlanması olarak öngörülmüştür.

(12)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Ağustos 1971 - Bretton Woods _{sisteminin çöküşü ve}

(13)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Mart 1972 - _{üye devletler, “tüneldeki yılan”}

kavramını yaratarak parasal bütünleşme

girişimlerine taze bir ivme kazandırmışlardır. “Tüneldeki yılan” mekanizması, ulusal paraların ABD doları karşısında dar bir marj içinde (tünel) dalgalanmasını (yılan) öngörmektedir.

 Dalgalanma yılanı, dalgalanma marjı ise tüneli

(14)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 1973 - petrol kriziyle birlikte, dolardaki zayıflık ve

üye devletlerin ekonomi politikaları arasındaki farklılık nedeniyle, iki yıldan daha kısa bir süre içinde, “yılan” uygulaması üyelerinin çoğunu

kaybetmiş ve sonuçta, Almanya, Benelux ülkeleri ve

(15)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 1979 - _{Fransa ve Almanya’nın teşvikiyle, parasal}

istikrar alanı oluşturma çabaları yenilenmiş ve bir “Avrupa Para Sistemi” kurulmuştur.

 F. Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika,

(16)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Avrupa Para Sistemi’nin temel amacı,

-ECU (european curency unit-avrupa para birimi) -_{DKM ( döviz kuru mekanizması)} .

 Sistemin özü_{, “sabit fakat ayarlanabilir” döviz}

kurlarıdır.

 ECU merkezi kur kabul edilerek diğer üye ülkelerin

paraları belirlenmektedir. Üye ülkelerin dalgalanma marjları % 2.25’dir.İngiliz Sterlini, Portekiz

Escudosu _{ve İspanya Pasetası} _{%6 ayrıcalıklı olarak}

(17)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1988 yılı Haziran ayında, Hannover Avrupa Zirvesi,

Ekonomik ve parasal birlik konusunu incelemek

üzere, Avrupa Komisyonu Başkanı Jacques Delors

başkanlığında bir komite oluşturmuştur.

Komitenin 1989 yılı Nisan ayında sunduğu raporda,

 “Ekonomik politikalarda daha fazla koordinasyon,

 Ulusal bütçe açıklarının büyüklüğü ve finansmanı  Birliğin para politikasından sorumlu yeni ve

(18)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 1989 Haziranındaki Madrid Zirvesinde, Ekonomik ve

Parasal Birliğin ilk aşamasının başlatılması kararlaştırılmıştır.

 Aralık 1989 Strazburg Zirvesinde, ekonomik ve parasal

birlik için Antlaşmada yapılması gereken değişiklikleri belirlemek üzere bir hükümetler arası konferansın

başlatılması kararlaştırılmıştır.

 Aralık 1990 Roma Zirvesinde açıklanan Hükümetler

arası Konferansın çalışmaları, Aralık 1991 Maastricht

Zirvesinde benimsenerek 7 Şubat 1992 tarihinde

imzalanan Avrupa Birliği Antlaşmasını ortaya

(19)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

1991 Maastricht zirvesinde EPB nin _{3 aşamada} gerçekleştirileceği belirtilmiştir.

 1. aşama;topluluk üyeleri APS nin döviz kuru

mekanizmasına dahil olması zorunlu kılındı

 2.aşama;avrupa _{para enstitüsünün kurulmasıyla 1} ocak 1994 te _{gerçekleşti.}

(20)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 Toplulukta en düşük enflasyona sahip (en iyi performans gösteren) üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile, ilgili üye ülke enflasyon oranı arasındaki fark 1,5 puanı

geçmemelidir.

 Üye ülke devlet borçlarının GSYİH’sına oranı %60’ı

geçmemelidir.

 Üye ülke bütçe açığının GSYİH’sına oranı %3’ü

geçmemelidir.

 Herhangi bir üye ülkede uygulanan uzun vadeli faiz

oranları 12 aylık dönem itibariyle, fiyat istikrarı alanında en iyi performans gösteren 3 ülkenin faiz oranını 2 puandan fazla aşmayacaktır.

(21)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

AB Merkez Bankası;

 Ana sorumluluğu fiyatların mümkün olduğunca az

artmasını sağlamak ki bu da fiyat istikrarın idamesidir ve para politikasını sürdürmektir.

 AMB resmen 1 Haziran 1998

tarihinde kurulmuştur ve katılımcı ülkelerin para

birimlerinin euro'ya _{karşı geri} döndürülemez biçimde tespit

edildiği 1 Ocak 1999 tarihinden

(22)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 1 Ocak 1999 tarihi itibariyle 11 ülkenin gerekli kriterleri

sağladığına karar vermiştir. Bu ülkeler: Belçika, Almanya, İspanya, Fransa, İrlanda, İtalya, Luksemburg, Hollanda, Avusturya, Portekiz ve Finlandiya.

 Kalan 4 lüden _{İngiltere ve Danimarka EPB}nin _dışında

kalmayı seçmişlerdi.Yunanistan zaten hiçbir koşulu

sağlamıyordu.İsveç ise istese kriterleri sağlayabilyordu ama

(23)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

Para birimi avro olan ülkeler

 1. Almanya 2. Andorra 3. Avusturya

 4. Belçika 5. Estonya 6. Finlandiya

 7. Fransa 8. Hollanda 9. _İrlanda

 10. _İspanya 11. _İtalya 12. _Karadağ

 13. _{Kıbrıs Cumhuriyeti} 14. Kosova

 15. Lüksemburg 16. Malta 17. Monako

 18. Portekiz 19. San Marino 20. Slovakya

(24)

Ekonomik parasal birliğin tarihsel gelişimi

 AB üyesi olan ülkelerden

yedisi, Litvanya, Letonya, Çek

Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Bulgaristan ve Ro manya da halen kendi para birimlerini

kullanmaktadırlar.

 Ancak bu ülkeler avro kullanmama istisnasına sahip

değildir. Bu yüzden bu yedi üye ülke 2015 yılından itibaren avro kullanmaya başlamaları

(25)

Beklentiler

Siyasi beklentilerde söz konusudur;

 Helmut Kohl(alman),François Mitterand (_fransız) ve Jacques Delors (avrupa komisyonu)

başkanları;EPB yi _{avrupalıları} daha fazla

yakınlaştırıcı ve devletler üstü kurumları

(26)

Beklentiler

Siyasi beklentilerde söz konusudur;

 Euro avrupa _{tek pazarını güçlendirici ve genişletici bir araçtır.}

 Ulusal paralar arasındaki kur dalgalanmalarını-kambiyo

riski-ortadan kaldırır.

 Euro zone _{da yapılacak yatırımları özendirir.}

 Tek para kullanımı,ekonomileri birbirine yakınlaştırıp konjüktör

uyuşmazsızlığının kısa dönemli sakıncalarını yok eder.

 Euro zone _{içindeki seyahatleri ve sınır ötesi finansal işlemleri}

kolaylaştırır.

 Taraf ülkeler eskisine göre daha az döviz rezervi tutmalarını

mümkün kılar.Üye ülkeler,döviz rezervlerini AMB ye devredip gerektiğinde kullanabilecektir.buda rezerv kullanımının

(27)

EPB ve TÜRKİYE

 Türkiye ve diğer aday Ülkeler mevzuatlarını AB'yi oluşturan bütün yasal belgeler, politikalar, yasal

çerçeveler ve kurumsal yapılardan oluşan ve "acquis

communautaire_{" olarak adlandırılan mevzuatla uyumlu}

hale getirmek zorundadırlar.

 Euro'nun Konvertibl Dövizler Listesine alınması,

 Zorunlu Döviz ve Efektif Devirleri ve Satışları,

 Mevduat munzam karşılıkları,

 Umumi disponibilite,

 Döviz pozisyonu oranı,

(28)

EPB ve TÜRKİYE

 Türkiye’ye Açısından;

 Risk priminde yaşanan düşüşün etkisi

 Euro Alanı’ndaki devresel hareketlerin etkisi  Fiyat istikrarının sağlanmasının etkisi

 Dinamik ve rekabetçi bir pazarın ortaya çıkacak olmasının etkisi

 Sıkı maliye politikaları AB içi ticaretin gelişmesinin

(29)

(30)