REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE
2015
Page 1 of 134
Gabinete da Ministra
Livru 3 - Distritus
Prefásiu
Lei Orgánika husi Ministériu Finansas espesifika responsabilidade Diresaun Nasional Orsamentu atu foti
no jere informasaun finansial ne’ebé iha relasaun ho setor públiku no publika rezultadu estatístika.
Tuir provizaun ida ne’e no atu aumenta transparénsia kona-bá finansas publikas, Ministériu Finansas
publika versaun final kona-bá dokumentu sira ne’ebé iha relasaun ho Orsamentu Jerál Estadu 2015, ne’ebé
promulga husi Sua Eselensia Prezidente da Repúblika hafoin debate iha Sesaun Plenária Parlamentu
Nasional.
Dokumentasaun husi Orsamentu Jeral Estadu 2015 hamutuk ho Lei Orsamentu, ne’ebé públika iha Gazette,
no mos produs livru orsamentu apoiu oi-oin hanesan tuir mai:
Livru 1
: Rezumu Orsamentu
Livru 2
: Planu Asaun Anuál
Livru 3
: Distritus
Livru 4
: Items liña Orsamental
Livru 5
: Parseiru Dezenvolvimentu
Livru 6
: Fundu Espesial
Livru 3 Distritu analiza detailu programa Governu ba Distritu ida-idak, to’o Sub-Distritu no Suku sira.
Livru ida ne’e aumenta transparensia orsamentu hodi informa ba sidadaun sira kona-bá planu despeza no
servisu iha distritu husi apropriasaun orsamental.
Produsaun Livru ida nee mos atu haklaken informasaun ba publiku atu hetan koiñesimentu konaba total
orsamentu no projetu sira nebe aloka ba Suku, Sub-Distritu no Distritu.
Dokumentasaun orsamental bele hetan iha website Ministériu Finansas, www.mof.gov.tl. Perguntas
kona-bá publikasaun bele dirije ba Diretor Nasional Orsamentu, Sr. Salomão Yaquim iha e-mail:
syaquim@mof.gov.tl ka telefone +670 333 9520.
Bainhira Timor-Leste hatete “Sai Sidadaun ida ne’ebé diak, sai héroi foun ba ita nian Nasaun”, ita hotu
fiar katak dokumentu sira ne’e sei aumenta koiñesimentu no kompriensaun kona-bá finansa Governu nian
no bainhira disemina ba povu Timor-Leste, sosiedade sivil no Parseiru Dezenvolvimentu sira hanesan
informasaun importante kona-bá Orsamentu Estadu 2015.
Emilìa Pires
Ministra Finansas
República Democrática de Timor-Leste
Ministério das Finanças
Page 2 of 134
Índice
Prefásiu... 1
Introdusaun... 3
PARTE A: Sumariu Despeza PDID no PNDS iha Distritu ... 5
PARTE B: Sumariu Estatistika Distrital ... 11
Mapa 1: Lina kiak Distritu ... 11
Mapa 2: Hasa’e kualidade Be’e Mos iha Distritu ... 12
Mapa 3: Hadi’a Saneamentu Basiku iha Distritu ... 13
Mapa 4: Uma Kain ba produsaun agrikula iha Distritu ... 14
Mapa 5: Inskrisaun Neto Ensinu Primáriu iha Distritu ... 15
Mapa 6: Proporsaun Populasaun ne’ebe ekonomia ladun diak ... 16
PARTE C : Perfil no Orsamentu Ba Distritu Iha PDID ho PNDS ... 17
1.District Aileu ... 18
2. Distritu Ainaro ... 24
3. Distritu Baucau ... 30
4. Distritu Bobonaro ... 37
5. Distritu Cova-Lima ... 44
6. Distritu Dili ... 50
7. Distritu Ermera ... 58
8. Distritu Laútem ... 66
9. Distritu Liquiça ... 72
10. Distritu Manatuto ... 78
11. Distritu Manufahi ... 84
12. Distritu Oecusse ... 90
13. Distritu Viqueque ... 95
Despesas sira seluk ba Desenvolvimentu iha Distritus. ... 101
Page 3 of 134
Introdusaun
Livru Nu. 3 Orsamentu Jeral Estadu 2015 ne’e hatudu Orsamentu Estadu tuir distritu ho orsamentu
multi-distritu (multi-distritu rua ba leten), inklui mos informasaun badak konaba multi-distritu hanesan : populasaun,
funsionáriu governu, fasilidades saúde no edukasaun, idosu no invalidu sira, Bolsa da Mãe, Kombatente
Libertasaun Nasional no benifisiariu- ba Mártire sira, ho despesa Parseiru Dezenvolvimentu iha distritu
sira tuir Ministeriu/Ajensia.
Iha tinan 2015, V Governu Konstitusional haforsa liu tan ninia esforsu ba desenvolvimentu lokal nudar
dalan ida atu atinji metas ne’ebe hatúr ona iha Planu Estratejiku Desenvolvimentu Nasional ho nune’e
halao kontinuasaun ba programa desenvolvimentu foun rua nebe deklara tiha ona hosi IV Governu liu
Resolusaun no. 1/2012 nebe hanaran Programa Nasional Desenvolvimentu Suku (PNDS) hodi troka
Programa PDL no DL no. 4/2012 konaba Programa Desenvolvimentu Integradu Distrital (PDID) nebe sei
akumula PDD 1 no 2 .
Alokasaun Orsamentu ba PNDS mai hosi Despesa Transferensia Publika iha Fundu Konsolidadu
Timor-Leste (FKTL). Alokasaun orsamentu ba Suku ida-idak depende ba kriteria hanesan total populasaun, no
klasifikasaun hanesan area remota, remota liu no remota teb-tebes hosi Suku ba Kapital Sub Distritu,
Distritu no Kapital Nasaun (Dili). Ba programa ida ne’e, Ministeriu Administrasaun Estatal liu hosi
Sekretario Estado Desenvolvimento Lokal mak sei responzabiliza diretamente ba alokasaun orsamentu
Distrital tuir kriteriu sira nebe mak determina husi lei no konsulta ho Konseilu Suku sira.
PNDS sei hakbi’it komunidade sira, sira nia Xefe no Konsellus Sukus, atu planeia no hari’i infra estrutura
basika ne’ebe sai hanesan prioridade suku, responsavel ba resultadu no fundus ne’ebe utuliza no atu
asegura manutensaun projetus no atu nune’e projetus kontinua funsiona no oferese benefisius ba
komunidade. Komunidade presiza assistensia barak atu bele implementa no realiza mehi refere.
Ba tinan 2015 PNDS hetan alokasaun orsamentu hamutuk tokon $17,8 ho nian komposisaun ba projetu
fisiku hamutuk tokon $15,3 no tokon $ 2,6 ba kustus operasional. Projetu fisiku ba tinan 2015
sei
implementa deit iha Sukus 353, Distritus 13 ho razaun baseia siklo ka fase PNDS nebe tau iha Manual
operasional PNDS no fo tempu barak ba Sekretariadu PNDS atu prepara rekursus nebe diak liu ba
implementasaun programa no fo tempu sufisiente ba funsionarius/as foun ba programa ida ne’e atu aprende
liu tan antes koloka ba Sub Distritus no Sukus tomak iha territoriu Timor Leste.Kustus operasional hetan
alokasaun ba Suku hotu (442) iha distirtu 13 hodi halo preparasaun planeamentu ba programa tinan 2015.
Alokasaun orsamentu ba PDID mai hosi despesa Kapital Desenvolvimentu iha fundu CFET. Programa
nee, Ministeriu Administrasaun Estatal mak sei kordena ho Instituisaun hot-hotu nebe iha projetu ho valor
kiik liu rihun $500,001. Ministeriu Administrasaun Estatal mak sei responsabiliza ba alokasaun ba distritu
ida-idak tuir faktor-relevante- sira hanesan populasaun, numeru ema kiak no seluk-seluk tan. Instituis-aun
hot-hotu sei apresenta proposta Planu Kapital Desenvolvimentu liu hosi – PDID ba Ministeriu
Administrasaun Estatal .
Page 4 of 134
osan hosi rihun $150,001 to rihun $500,000. Total Projetu PDID ba tinan 2015 hamutuk PDID foun
hamutuk tokon $28.3 (PDD I hamutuk tokon $9,1 no PDD II hamutuk tokon $19.2).
Livru no 3 mos apresenta projetu reapropriasaun no retensaun husi 2012, 2013 no 2014 nebe la-konsege
finaliza iha 2014 no sei lori kontinua iha 2015. Ba retensaun no repropriasaun ba projetu PDD I no PDD II
husi 2012 hamutuk rihun $787; Reapropriasaun/retensaun PDL husi 2012 hamutuk rihun $221 no tokon
$3.1 ba reapropriasaun/retensaun PDD- I no PDD-II husi tinan 2013/2014 . Kalkulasaun ida ne’e hodi
prevene projetu sira nebe labele inplementa ka hakotu iha 31 de Dezembro 2014 (informasaun kompletu
bele hare iha tabela orsamentu husi Distritu ida idak).
Bainhira implementa didi’ak, PDID (PDD I ho II) no PNDS sei kontribui direta ba kresimentu ekonómiku,
loke servisu, ho lori oportunidade barak ba distritu, sub-distritu, Suku no aldeia. Nune’e dezenvolvimentu
ekonómiku mos sei aumenta iha distritu sira ne’e tuir objetivu governu nia politika.
Alem de PDID, iha distritu sira mos sei iha Projetu Anual Ministeriu/Ajensia sira ho Fundu Infra-estrutura.
Maibe projetu sira ne’e sei implementa hosi nivel nasional.
Page 5 of 134
PARTE A: Sumariu Despeza PDID no PNDS iha Distritu
Sumariu Orsamentu Distritais
Iha parte ida ne’e sei apresenta fontes orsamentus ba distritus sira nebee sei informa liu husi grafiku 3.
Grafiku 1 apresenta kona ba fontes orsamentais, grafiku 2 apresenta kona ba orsamentu tuir distritus no
grafiku 3 apresenta kona ba despesas perkapita husi total orsamentu PDID no PNDS tuir distritu ida-idak.
Alen de nee apresenta mos orsamentu nebee implementa husi nivel nasional.
Grafik 1 : Apresenta total orsamentu Distritais no Fontes seluk
Grafika 1 hatudu projetu nebe implementa direta husi rekursu nivel distrital hamutuk tokon $60.7 mak
hanesan PNDS, PDID no Mão de Obras. Projetu sira nebee implementasaun iha distritus maibe
implementador husi nivel nasional hamutuk tokon $57.9 mak hanesan projetu Liñas Ministeriais,
rehabilitasaun eskola no Posto Saúde no projetu nebe la identiifikadu.
Grafiku 2: PDID no PNDS tuir Distritus
Aileu, $2,981 Ainaro, $3,774
Baucau, $5,790
Bobonaro, $4,684
Covalima, $3,347
Dili, $5,354
Ermera, $6,137
Lautem, $3,576 Liquica, $3,257 Manatuto, $2,873
Manufahi, $3,337 Oecusse, $676 Viqueque, $4,412 Projetu La-identifika , $2,035 Rehab Eskola & Posto Saude,
$20,000
Page 6 of 134
Grafiku 2 indika katak iha distritu 5 mak hetan alokasaun despesa boot hamutuk tokon $26.4 (entre tokon
$4.4 – tokon $6.1) husi total despesa PDID ho PNDS. Distritu sira nebee hetan despesa boot mak Dili,
Viqueque, Baucau, Bobonaro no Ermera. Distritu sira nebe hetan despesa kiik nebee menus husi tokon $4
hamutuk tokon $23.8, maibe laiha diferensa nebee signifikante. Iha parte apresenta mos despesas boot
nebee kontribui ba desenvolvimentu distritus mak hanesan projetus mão de obras, projetu rehabilitasaun
eskola no postu saude no projetu sira nebee la-identifikadu .
Grafiku 3 : Apresenta total orsamentu PDID & PNDS perkápita
Aileu, $67
Ainaro, $64
Baucau, $52
Bobonaro, $51
Covalima, $56 Dili, $23
Ermera, $52 Lautem, $60
Liquica, $51 Manatuto, $67
Manufahi, $69 Oecusse, $10
Viqueque, $63
Grafiku 3 hatudu katak kuaze distritu hotu hetan despesas per-kápita bot liu rihun $50 (entre rihun $51 –
rihun $67). Distrutu sira nebee ninia despesas per-kapita menus husi $50 mak Distritu Dili no Oecusse, ba
distritu Dili konsidera liu ba sub distritu Atauro no Metinaru, no ba Distritu Oecusse iha 2015 la-konsidera
ona husi orsamentu PDID foun tamba konsidera ona liu programa ZEESM.
Total Orsamentu PDID no PNDS ba Distritu
Page 7 of 134
PDL PDD-I PDD-II Total PDD-I PDD-II Total PDD-I PDD-II Total Fisiku O pe rasional Total
Aile u 2,838 62,847 20,000 85,685 79,714 19,741 99,455 468,068 1,252,442 1,720,510 1,905,649 905,250 170,250 1,075,500 2,981,149 Ainaro 10,607 6,556 - 17,162 299,434 469,398 768,832 694,625 1,237,617 1,932,243 2,718,237 933,500 122,500 1,056,000 3,774,237 Baucau 1,357 13,625 - 14,981 23,369 52,741 76,109 1,798,571 1,404,489 3,203,060 3,294,151 2,146,000 350,250 2,496,250 5,790,401 Bobonaro 21,560 2,391 - 23,951 - 216,261 216,261 1,138,803 1,622,399 2,761,202 3,001,414 1,393,750 289,250 1,683,000 4,684,414 C ovalima 1,400 113,927 - 115,327 11,537 56,995 68,532 424,060 1,603,813 2,027,874 2,211,732 960,500 175,000 1,135,500 3,347,232 Dili 10,200 22,738 61,596 94,534 112,760 523,454 636,214 817,342 2,491,006 3,308,349 4,039,097 1,140,750 174,250 1,315,000 5,354,097 Erme ra 88,150 33,290 15,157 136,597 155,933 27,090 183,022 555,256 3,014,873 3,570,129 3,889,749 1,941,000 306,750 2,247,750 6,137,499 Laute m 10,558 46,824 39,560 96,942 51,386 57,558 108,943 871,627 1,082,882 1,954,508 2,160,394 1,215,250 200,750 1,416,000 3,576,394 Liquica 4,603 18,320 - 22,923 54,858 50,965 105,823 - 2,189,919 2,189,919 2,318,664 807,500 131,250 938,750 3,257,414 Manatuto 20,091 11,319 62,627 94,036 33,315 115,157 148,472 759,221 807,574 1,566,795 1,809,303 890,250 173,500 1,063,750 2,873,053 Manufahi 21,972 6,125 110,000 138,097 80,146 129,299 209,445 810,129 873,170 1,683,299 2,030,840 1,126,000 180,500 1,306,500 3,337,340 O e cusse 22,191 11,954 - 34,146 13,242 - 13,242 - - - 47,388 539,500 89,250 628,750 676,138 Vique que 5,000 62,371 65,525 132,896 30,306 416,184 446,490 719,243 1,631,093 2,350,337 2,929,723 1,274,500 207,750 1,482,250 4,411,973 Total 220,526 412,285 374,464 1,007,276 945,999 2,134,841 3,080,840 9,056,946 19,211,278 28,268,224 32,356,340 15,273,750 2,571,250 17,845,000 50,201,340
Proje tu Re apropriasaun/Re te nsaun la-ide ntifika husi tinan kotuk 2,034,660
De spe sas ba e strada rurais, te jolo no auto e mpre go 10,526,000
De spe sas Re habilitasaun Eskola no Posto Saude iha Te rre torio tomak 20,000,000
De spe sas husi proje tus Linha Ministe riu no Instituisaun Estadu sira 35,923,189
Grand Total Kustus ba Distrito 2015 116,650,529
Distritus Re apro./Re te nsaun 2012 ba 2015 Re apro./Re te nsaun 2013/14 ba 2015 PDID Foun 2015 Total PDID PNDS 2015 Total
Husi tabela iha leten akomoda orsamentu hotu-hotu nebee ninian targetu implementa iha distritus, tantu
implementa direta nivel distritus no mos implementa husi nivel nasional.
1.
Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDL tinan 2012 nebe uluk ninian alokasaun atravês
husi kategoria Transferensias Publika, maibe tinan 2014 koloka fali iha kategoria Kapital
Desenvolvimentu hodi finaliza, maibe iha 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $221 hodi
kontinua finaliza 47 projetus iha 13 Distritus husi 102 projetus iha 2014 ho total orsamentu rihun
$469.6.
2.
Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2012 nebe aloka tiha orsamentu iha
tinan 2014 hodi finaliza projetu 90 (PDD-I projetu 64 no PDD-II projetu 24) no projetu sira nee
seidauk realiza hotu. Nunee iha tinan 2015 presiza prevé nafatin orsamentu rihun $787 hodi kontinua
finaliza projetu 31 (PDD-I rihun $412.2 ba 21 projetus no koloka rihun $374.4 PDD-II ba projetu 10)
3.
Orsamentu ba projetu reapropriasaun/retensaun PDID husi tinan 2013 aloka iha tinan 2014 hodi
finaliza projetu 467 (PDD-I projetus 311 no PDD-II projetus 156), maibe projetus hirak nee seidauk
finaliza hotu. Nunee iha tinan 2015 presiza prevé nafatin orsamentu tokon $3.1 hodi realiza projetus
106 (total PDD-I hamutuk rihun $945.9 ba 63 projetus no projetus 43 husi PDD-II ho valor orsamentu
hamutuk tokon $2.1).
4.
Husi total orsamentu reapropriasaun/retensaun ne’e, Governu koloka mos orsamentu tokon $2 ho
ojetivu hodi responde no akomoda finalizasaun projetus sira nebe la-konsege identifika husi Orgaun
Estadu sira hodi reapropria ba tinan 2015.
5.
Politika Governu tinan 2015 hahu koloka fali orsamentu PDID foun ho montante tokon $28.2 ba
Page 8 of 134
6.
Tinan 2015, V Governu Konstitusional kontinua aloka orsamentu boot ba programa PNDS hamutuk
tokon $17,845kompara ho tinan 2014 aloka deit tokon $13.6. Total orsamentu ida nee koloka projetu
fisiku hamutuk tokon $15.3 ba suku 353 no kustus operasional hamutuk tokon $ 2.6 ba suku 439.
7.
Husi orsamentu reapropriasaun/retensaun nee, Governu aloka mos orsamentu balun hanesan reserva
kustus tokon $2 hodi kontinua responde no akomoda finalizasaun projetus adisional sira mossu iha
tinan hirak kotuk nebee la-konsege finaliza iha tinan 2014 hodi lori kontinua reapropria ba tinan 2015.
8.
Alen de orsamentu ho tipo kategoria PDID no PNDS, iha mos despesas orsamentais balun nebee
kontribui ba desenvolvimentu distritais hamutuk tokon $66.4. Fontes orsamentu nee mai husi Liñas
Ministeriu sira, Obras das Mão no resposta emergensia rehabilitasaun eskola no postu saude.
Grafik 4 : Reapropriasaun/retensaun PDL 2012 ba 2015
Aileu
1% Ainaro 5% Baucau
0%
Bobonaro 10%
Covalima 1% Dili 5%
Ermera 40% Lautem
5% Liquica
2% Manatuto
9% Manufahi
10%
Oecusse 10%
Viqueque 2%
PDL 2012 ba 2015
Page 9 of 134
Grafik-5 : Reapropriasaun /retensaun PDID 2012 ba 2015
Aileu
11% Ainaro
1% Baucau
2%
Bobonaro 0%
Covalima 14%
Dili 11%
Ermera 6% Lautem
11% Liquica
2% Manatuto
9% Manufahi
15% Oecusse
2% Viqueque
16%
PDID 2012 ba 2015
Grafiku 5 hatudu reapropriasaun/retensaun PDID 2012 ba 2015 nebe hetan alokasaun ho persentajen boot
entre 11% - 16% akontese iha Distritu Viqueque (16%) , Manufahi (15%), Cova Lima (14%), Aileu,
Lautem, Dili (11%). Distritu sira seluk mos hetan alokasaun despesas kiik entre persentajen 0%-9% ka
menus husi 10%.
Grafik 6 : reapropriasaun/retensaun PDID 2013/14 ba 2015
Aileu 3%
Ainaro 25%
Baucau 2%
Bobonaro 7% Covalima
2% Dili
21%
Ermera 6% Lautem
4% Liquica
3% Manatuto 5%
Manufahi 7%
Oecusse 0%
Viqueque 15%
PDID 2013/14 ba 2015
Page 10 of 134
Grafiku 7. : Apresenta persentagen orsamentu foun PDID 2015
Aileu 6%
Ainaro 7%
Baucau 11%
Bobonaro 10%
Covalima 7%
Dili 12% Ermera
13% Lautem
7% Liquica 8% Manatuto
5% Manufahi
6% Oecusse
0% Viqueque
8%
PDID Foun 2015
Grafiku 7. Hatudu katak distritu hotu-hotu hetan alokasaun despesas ba projetus PDID foun iha tinan
2015, maibe distritu Oecusse la-hetan alokasaun despesas husi PDID. Distritu Oecusse la-hetan kokasaun
despesas iha tinan nee tamba iha distritu refere sei fokus iha desenvolvimentu husi programa ZEESM.
Distritus sira nebee hetan despesas boot husi programa PDID tinan ida nee mak Distritu Bobonaro, Dili,
Ermera no Baucau nebee hetan alokasaun entre 10% - 13% no distritus sira seluk hetan alokasaun despesas
menus husi 10% too 5%.
Grafik 7 : Apresenta persentajen orsamentu programa PNDS 2015
Aileu 6% Ainaro
6%
Baucau 14%
Bobonaro 9%
Covalima 6% Dili 8% Ermera
13% Lautem
8% Liquica
5% Manatuto
6% Manufahi
7% Oecusse
4%
Viqueque 8%
Projetu Fisiku - PNDS 2015
Aileu
6% Ainaro
5% Baucau
14%
Bobonaro 11%
Covalima 7% Dili 7% Ermera
12% Lautem
8% Liquica
5% Manatuto
7% Manufahi
7% Oecusse
3% Viqueque
8%
Kustu Operasiona - PNDS 2015
Page 11 of 134
PARTE B: Sumariu Estatistika Distrital
Mapa 1: Lina kiak Distritu
Lina kiak hatudu prosentu populasaun iha distritu ho númeru sei a’as ho nian rendimentu rihun $32 kada
fulan no Governu konsidera populasaun sei kiak.
Tuir mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1. Distritu Manufahi hatudu liña probreza sei a’as tebes.(kor mean);
2. Distritu Manatuto, Aileu, Ainaro no Oecussi iha liña pobreza ladun diak;
3. Distritu Dili, Viqueque, Liquiçá, Ermera, Bobonaro no Cova-Lima iha liña pobreza diak uituan.
4. Distrtu Baucau no Lautem iha liña pobreza tun/kiik;
Sources
National Statistic Directorate_World Bank- Timor-Leste Poverty in a Young Nation_2008
Poverty headcount ratio
Percent Total
Oecusse
Li qui ca
Coval i ma Bobonaro
Ermera Di l i
Ai l eu Manatuto
Manufahi Ai naro
Vi queque
Lautem Baucau
T ot al
Page 12 of 134 Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR-LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Proportion of private households using an improved drinking water source
Oecusse
Liquica
Covalima Bobonaro
Ermera Dili
Aileu Manatuto
Manufahi Ainaro
Viqueque
Lautem Baucau
Per cent (%)
0.00 - 19.99 20.00 - 39.99 40.00 - 59.99 60.00 - 79.99 80.00 - 100.00
Mapa 2: Hasa’e kualidade Be’e Mos iha Distritu
Estatistika ida ne’e hatudu persentajen populasaun ne’ebé simu bee husi bee matan ne’ebé di’ak.
Hadi’a bee matan inklui hun ne’ebé uza ba konstrusaun hetan protesaun hosi infeksaun, liliu husi
fezes. Be matan ba-bain ne’ebé maka hadi’a ona maka bee torneira, posu ne’ebe protejidu, posus
artezianus no halibur udan been. Fontes la hetan protesaun inklui mota, lagus, lagoas, belorin no
fonte seluk ne’ebé nakloke ba infeksaun no fahe moras hanesan tifu, kolera no dizenteria. Tuir mapa
estatistika iha okos:
1.
Iha Distritu Baucau asesu ba be’e mo’os atinji 20% - 40%;
2.
Iha Distritu Viqueque, Aileu, Ermera, Ainaro no Manufahi , 40 – 60 % asesu ba be mo’os;
3.
Iha Distritu Lautem, Liquiçá, Bobonaro, Cova-Lima no Oecussi, atinji 60 – 80% asesu ba Be
Mo’os;
Page 13 of 134
Mapa 3: Hadi’a Saneamentu Basiku iha Distritu
Hadi’a fasilidade saneamentu katak atu haketak foer hasai hosi ema husi kontaktu ba ema fali. Ne’e
inklui deskarga sintina, koneksaun sistema esgotu kanalizadu, deskarga/pour flush ba latrinas posu,
ventiladu latrina di’ak (VLD) no latrina ho laje.
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak :
1.
Distritu Viqueque no Ainaro hetan kualifikasaun aat tanba atinji entre 0 – 20 %;
2.
Distritu Baucau, Lautem, Aileu, Manufahi, Liquiçá, Ermera, Bobonaro, Cova-Lima no Oecussi
hetan persentajen entre 20 – 40 % ho predikadu aat uituan;
3.
Distritu Manatuto ho persentajen entre 40 – 60 % ho predikadu naton;
4.
Distrito Dili ho persentajen entre 80 – 100 % ho predikadu diak tebes.
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR-LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Proportion of private households using an improved sanitation facility
Oecusse
Liquica
Covalima Bobonaro
Ermera Dili
Aileu Manatuto
Manufahi Ainaro
Viqueque
Lautem Baucau
Per cent (%)
Page 14 of 134
Mapa 4: Uma Kain ba produsaun agrikula iha Distritu
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1.
Iha mapa nebe kor mean signifika katak populasaun nebe presta servisu iha agrikultura
kiik/uituan liu ho total entre 4.547 – 5.826;
2.
Iha mapa ho kor matak naroman hatudu katak numeru populasaun entre 9.213 -14.073 mak
partisipa iha vida agrikultor;
3.
Iha mapa ho kor kinur hatudu katak numeru populasaun entre 7.729 -9.212 mak partisipa iha
vida agrikultor;
4.
Iha mapa ho kor pink hatudu katak numeru populasaun entre 5.827 -7.728 mak partisipa iha vida
agrikultor
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR-LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010
Private household in crop production
Number Total
Total
4,547 - 5,826 5,827 - 7,728 7,729 - 9,212 9,213 - 14,073 14,074 - 15,526 Missing Value
Page 15 of 134
Mapa 5: Inskrisaun Neto Ensinu Primáriu iha Distritu
Kor kinur (Ermera no Oecusse) iha Mapa kraik hatudu katak persentajen labarik ba eskola kiik entre
40 – 60% nebe ba eskola primaria kompara ho distritu seluk nebe atinji 60 – 80 % nebe asesu ba
eskola primaria.
Sources
National Statistic Directorate_CENSUS:TIMOR-LESTE POPULATION AND HOUSING CENSUS_2010 Net enrolment ratio in primary education
Oecusse
Liquica
Covalima Bobonaro
Ermera Dili
Aileu Manatuto
Manufahi Ainaro
Viqueque
Lautem Baucau
Per cent (%)
Page 16 of 134
Proportion of population aged 15-64 who are economically inactive
Percent Total
Total
0.00 - 19.99 20.00 - 39.99 40.00 - 59.99 60.00 - 79.99 80.00 - 100.00 Missing Value
Mapa 6: Proporsaun Populasaun ne’ebe ekonomia ladun diak
Tuir dadus mapa estatistika iha okos hatudu katak:
1.
Mapa ho kor pink hatudu 20 – 40 % ba populasaun nebe nia ekonomia ladun diak tanba afeta
hosi la servisu, katuas, moras, la eskola no seluk tan;
2.
Mapa ho kor kinur hatudu 40 – 60 % populasaun nebe partisipa iha desenvolvimentu ekonomia
Page 17 of 134
Page 18 of 134
AILEU VILA
REMEXIO
LIQUIDOE LAULARA
FATURILAU
SUCO LIURAI
FAHIRIA
FATURASA ACUMAU TULATAQUEO TALITU
AILEU DISTRICT
0 5 10 15 20 Kilometers
Spatial Distribution of Dwellings
CHC (Community Health Center) Suco Boundary
Subdistrict Boundary
Two-lane sealed road
;
; Hospital and Clinic
One-lane road 4 W vehicle track Occupied Dwelling
1.
District Aileu
Perfil
Mapa 1 hatudu pozisaun jeográfika Distritu Aileu nebe ho luan hamutuk 729 km² ho populasaun ema
na’in 44.325 tuir Sensus 2010. Topografia Distritu Aileu maka foho ho a’as entre 350 m to’o 1.500
m sukat husi tasi. Kapitál maka Aileu Vila iha foho Mota Mantane ho altitude 913 m. Distritu Aileu
iha Sub-Distritus 4, Sukus 31 no aldeias 135 hanesan hatudu iha tabela 1.1.
Tabela 1.1 Sub-Distritu , Sukus no total Aldeias/Sukus Distritu Aileu
Aileu Vila Laulara Liquidoe Remexio
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Aissirimou 5 Fatisi 5 Acubilitoho 3 Acumau 3
Page 19 of 134
Funsionárius Governu iha Distritu Aileu inklui:
SES:
1.
99 Polísias,
2.
40 kompostu hosi : 37 pessoal Seguransa Sivíl no 3 funsionarius administrativa
3.
21 Bombeirus
Edukasaun:
1.
Professores Ensino Infantil : Publiku (28); Fundasaun (11)
2.
Profesores Ensinu Basiku: Públiku (508), Privadu (-);
3.
Profesores Ensinu Sekundárius Geral : Públiku (68) , Fundasaun (43)
4.
Profesores Ensinu Sekundárius Tecvoc. : Publiku (18) : Fundasaun (-)
Distritu Aileu iha eskolas Infantil Publiku (6) Fundasaun (14); Eskolas Ensinu Basiku Publiku
(71) no Privadu (2) , Eskolas Sekundárias Publiku (3) no Privadu/Fundasaun (3), ho Eskolas
Ensinu Tekniku Vocasional Publiku (1)no Privadu (-).
Saúde:
1.
Aliados
: 14
2.
Médikus lokais : 45 (inklui espesialistas);
3.
Enfermeirus (31)
4.
Assistente enfermeiros : 8 ho
5.
Parteiras : 24;
Fasilidades saúde ne’ebé iha, maka Sentru Saude (5), Postus Saude (23), Klínika Privadas (1) ho
SISCa (33).
MSS :
1.
Numero idosos ( tinan 60 ba leten ) no invalidus nebe simu subsidio iha Distritu Aileu
hamutuk 3.052 pessoas nebe kompostu husi idosos 2.918 pessoas no invalidus 134 pessoas.
2.
Numerus benefisiarius ba program Bolsa Mãe hamutuk 2.935
3.
Numerus Combatentes ba Libertasaun Nasional no benefisiarius ba Martires iha Distritu
Aileu hamutuk 2,836 pessoas.
4.
Total funsionariu hamutuk 6 mak destaka ba Distritu ; 3 iha Distritu no 3 ba Subdistrito, kada
Subdistritu funsionariu ida (1).
MAP : 54 Extensionistas
CNE : 7 funsionarius
Ministeriu Justisa : 10 funsionarius
MCIA : 6 funsionarius
MOP : 29 funsionarius
SEJD : 1 funsionariu
SEPFOPE
: 4 funsionarius
Page 20 of 134
Programa Nacional Dezenvolvimentu Sukus (PNDS)
Iha tinan 2015, V Governo Konstitusional aloka orsamentu ba programa PNDS iha Distritu Aileu
hamutuk tokon $1.1 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante rihun $905.2 no kustus
operasional aloka rihun $170,250. Orsamentu fisiku ba Distritu Aileu aloka ba Suku 23 nebe
kompostu hosi : Sub Distritu Aileu Vila: Suku 11; Sub Distrito Laulara : Suku 5; no Sub Distrito
Liquidoe : Suku 7 hodi implementa programa PNDS inklui mos kustus operasional. Suku 8 Iha
Sub Distrito Remexio la hetan alokasaun orsamentu ba projetu fisiku maibe aloka deit kustus
operasional hodi halo preparasaun planeamentu programa PNDS ba tinan 2015 hanesan temi iha
tabela 1.2
Tabela 1.2. Kapital Grants - PNDS
Naran Orgaun
Naran Programa
Distritu Sub Distritus Sukus Projetu Fisiku Kustus
Operasional
Total Kustus
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Aisimou 39,750 5,250 45,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Bandudato 35,000 5,000 40,000 MAE PNDS Aileu Aileu Vila Fahiria 35,000 5,000 40,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Fatubosa 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Hoholau 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Lahae 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Lausi 39,500 5,500 45,000 MAE PNDS Aileu Aileu Vila Saboria 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Seloi Craic 44,250 5,750 50,000
MAE PNDS Aileu Aileu Vila Seloi Malere 39,750 5,250 45,000 MAE PNDS Aileu Aileu Vila Suco Liurai (Alieu
Vila)
44,250 5,750 50,000
MAE PNDS Aileu Laulara Cotolau 44,000 6,000 50,000
MAE PNDS Aileu Laulara Fatisi 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Aileu Laulara Madabeno 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Laulara Talitu 44,250 5,750 50,000
MAE PNDS Aileu Laulara Tohumeta 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Liquidoe Acubilitoho 35,000 5,000 40,000 MAE PNDS Aileu Liquidoe Bereleu 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Liquidoe Betulau 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Aileu Liquidoe Fahisoi 35,000 5,000 40,000
MAE PNDS Aileu Liquidoe Fatulirau 39,500 5,500 45,000 MAE PNDS Aileu Liquidoe Manucasa 35,000 5,000 40,000
MAE PNDS Aileu Liquidoe Namoleso 35,000 5,000 40,000
MAE PNDS Aileu Remexio Acumau 5,750 5,750
MAE PNDS Aileu Remexio Fadabloco 5,500 5,500 MAE PNDS Aileu Remexio Faisoi (Remixio) 5,500 5,500
MAE PNDS Aileu Remexio Faturasa 5,500 5,500
MAE PNDS Aileu Remexio Hautoho 5,500 5,500
MAE PNDS Aileu Remexio Maumeta 5,500 5,500
MAE PNDS Aileu Remexio Suco Liurai
(Remexio)
6,000 6,000
MAE PNDS Aileu Remexio Tulataqueo 6,250 6,250
Total Dist. Aileu 905,250 170,250 1,075,500
Page 21 of 134
Programa Dezenvolvimentu Integrado Distrital (PDID) 2015
Iha tinan 2015, V Governo Konstitusional aloka orsamentu ba programa PDID foun iha Distritu
Aileu hamutuk tokon $1.7 nebe refere ba PDD I aprezenta ho total rihun $468 no tokon $1.3 ba
PDD II. Hosi total orsamentu ne’e hodi finansia ba projetu konstrusaun ponte, eskola, valeta,
bronjong, posto saude, irigasaun no seluk tan Sub Distritu Aileu Vila, Liquidoe no Laulara hanesan
mensiona iha tabela 1.3.
Tabela 1.3. Kapital Dezenvolvimentu PDD-I no PDD-II 2015
NaranOrgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total Kustus
MAE PDD-I Konst.Ponte ki'ik Seloi Kraik (Rehabilita ponte 1 no konstruksaun foun ponte 1)
Aileu Aileu Vila Seloi Kraik
143,016
MAE PDD-I Konst.Eskola EB Premeiru no Segundu Siklu Fatukhun, Laulara
Aileu Laulara Talitu 142,704
MAE PDD-I Konst.Valeta, penahan no plat Deker suco Fahisoi Aileu Lequidoe Fahisoi 120,134
MAE PDD-I Konst. Bronjong iha Aldeia Tatilisame(Fahisoi Lequidoe) Aileu Liquidoe Fahisoi 62,214
Total PDD-I 468,068
MAE PDD-II Konst. Posto Saude Tulataqeu Aileu Remexio Tulatakeu 281,445
MAE PDD-II Konst. Be'e mos lahae 3.5 km Aileu Aileu Vila Lahae 175,083
MAE PDD-II Rehabilitasaun Irigasaun Sarin(Suco Fahiria Aileu Aileu Vila Fahiria 173,569
MAE PDD-II Konst.Ponte Tolu plat deker 6 no Valetas Suku liurai Aileu Aileu Vila Suco Leurai
174,002
MAE PDD-II Rehabilitasaun Be'e Matan Hula rema no Troka kanu Transmisaun
Aileu Aileu Vila Seloi Malere
153,559
MAE PDD-II Loke Estrada( Suco Liurai ) 2,7 km Aileu Aileu Vila Suco Leurai
294,784
Total PDD-II 1,252,442
Total PDD-I+II 1,720,510
Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD I & II no PDL 2012 ba 2015
Iha tabela 1.4 aprezenta orsamentu projetu reapropriasaun/retensaun ba PDD I & II no PDL tinan
2012 nebe sei reapropria ba tinan 2015 ho montante rihun $85,685 nebe refere ba PDD I rihun
$62,847, rihun $20,000 ba projetu PDD II no rihun $2,838 ba PDL . Razaun halo reapropriasaun
projetu hirak ne’e tamba ninian implemanetasaun la-konsege remata iha tinan 2014 no sei kontinua
implementa fali iha tinan 2015 ba konstrusaun eskola, irrigasaun, MCK, sentru komunitaria no
vedasaun.
Tabela 1.4. Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD I & II no PDL 2012 ba 2015
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total
Kustus
ME PDD-I EP 2301 P F Erhetu Aileu Aileu Vila Fatubossa 11,954 ME PDD-I EPS P F 1005 Bereleu Aileu Liquidoe Bereleu 24,375 MAEOT PDD-I Irigasaun Bandudato Aileu Aileu Vila Bandudato 22,590 MAP PDD-I Konstrusaun kanal Irrigasaun Daisoli Aileu Aileu Vila Lahae 3,928
Total PDD-I 62,847
MJ PDD-II Construsaun, vedasaun no jardim ba Edificio DTPSC (eis edificio estatistica) Distrito Aileu, Sub Distrito Aileu, Suco Aisirimau, Aldeia Hudularan.
Aileu Aileu Aissirimou 20,000
Total PDD-II 20,000
Page 22 of 134
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total
Kustus
Total PDL 2,838
Total PDD I&II+PDL 85,685
Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD I & II 2013/2014
Iha tabela 1.5 aprezenta projetu reapropriasaun PDD 1 & 2 tinan 2013 nebe sei reapropria ba tinan
2015 ho montante rihun $99,455. Husi total nee koloka ba PDD I hamutuk rihun $79,714 no rihun
$19,741 ba projetu PDD II. Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e tamba ninian
implemanetasaun la-konsege remata iha tinan 2012 no sei kontinua implementa fali iha tinan 2015 ba
konstrusaun ponte, sentru komunitaria no irrigasaun.
Tabela 1.5 Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD-I&II 2013/14 ba 2015
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total Kustus
MAE PDD-I Konstrusaun Ponte Dat-Rema Aileu Aileu Vila Suco Liurai
8,663
MAE PDD-I Konstrusaun Centru Joventude Aileu Aileu Aileu Vila Suco Liurai
8,894
MAE PDD-I Konstrusaun Be’e dalan iha Fahisoi 3 km + plat Deker. Aileu Liquidoe Fahisoi 62,156
Total PDD-I 79,714
MAE PDD-II Konstruksaun Kanal irigasaun Halmeta Aileu Aileu Vila Seloi Craic 19,741
Total PDD-II 19,741
Total PDD-I+II 99,455
Despesa Parseiru Dezenvolvimentu
Iha projetu 15 husi paerseiru desenvolvimentu mak planeia atu implementa iha Distritu Aileu iha
2015. Hamutuk tokon $4.8 Projetu sira ne’e balun sai hanesan kontinuasaun no balun sai hanesan
projetu foun ho nia orsamentu hanesan mensiona iha tabela 1.6.
Tabela 1.6 Despezas Parseiru Desenvolvimentu 2015
Distritu Aileu
ID AMP NIAN Títulu Projektu nian Ajénsia Doador
Planu Dezembolsu 2015
Finansiamentu hosi Parseiru Dezenvolvimentu
sira
87292481766 Programa Polísia Komunitária Timor-Leste nian
Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
304,611.883
87292191227 Projektu bá Jestaun Sustentável Rekursus Naturais nian ho baze iha Komunidade
Ajénsia Kooperasaun Internasional Japão nian
468,485.914
87292407183 Projektu bá Agro-negósiu hosi Feto Rural sira
Ajénsia Kooperasaun Internasional Japão nian
32,174.962 87292191133 P104794/IDA-H343, TF091653: Projektu
Apoiu bá Planu Estratéjiku Sektor Saúde nian
- DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
466,355.36
Page 23 of 134 Distritu Aileu
ID AMP NIAN Títulu Projektu nian Ajénsia Doador
Planu Dezembolsu 2015
Finansiamentu hosi Parseiru Dezenvolvimentu
sira
- Banku Mundial
87292371438 P116520: Projektu bá Segunda Oportunidade Ensinu nian iha TL
Banku Mundial 209,396.48 87292371460 P125032 - Projektu bá Kapasidade
Reziliénsia Klimátika Lurón /Estrada sira Timor-Leste nian
Banku Mundial 1,326,930
87292393359 Projektu Apoiu bá Servisu Sekundáriu sira Faze 2 entre Austrália no Timor-Leste (ATLASS II)
DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
188,295.596
87292191130 Fini Moris / Vida nian (SOL) DFAT - Programa Ajuda Austrália
nian
333,653.673 87292191224 Projektu bá Kuda Hare & Irrigasaun
(PKHI) Faze II iha Manatuto
Ajénsia Kooperasaun Internasional Japão nian
186,475.341
87292471702 R4D - Lurón / Dalan bá Dezenvolvimentu DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
786,388.86 87292643967 Programa Dezenvolvimentu Rural Bá
Dala Hat (IV) (fundu BMZ nian)
Kooperasaun Alemanha nian 68,670.18
87292481529 Bolsa Estudu no Estájiu Pos-Graduasaun Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
136,229.203
87292431586 Bá oin hodi Hametin Seguransa no Reziliénsia Komunidade nian liu hosi Habelar no Konsolida Sistema Atendimentu bá Alerta Antesipada
Uniaun Europeia 2,018.662
87292434910 Kria ambiente ida saudável bá labarik sira iha komunidade rural
Uniaun Europeia 281,106
87292431571 Ahimatan bá futuru – Hamenus kiak/mukit iha Timor-Leste liu hosi turismu ho baze iha komunidade
Uniaun Europeia 35,052.914
Page 24 of 134 AINARO DISTRICT
Spatial Distribution of Dwellings
0 5 10 15 20 Kilometers
Suco Boundary Sub-district Boundary Occupied Dwelling
;
N E W
S
Ñ Clinic
Two lane sealed road One-lane sealed road 4WD vehicle track
2. Distritu Ainaro
Perfil
Mapa 2. hatudu pozisaun jeográfiku Distritu Ainaro nebe ho luan 797 km² ho populasaun nain
59.175 tuir Sensus 2010. Distritu Ainaro iha Sub-Distritus ha’at, Sukus 21 no Aldeias 131 hanesan
hatudu iha Tabela 2.1.
Tabela 2.1. Sub-Distritus , Sukus no total Aldeias /Sukus
Ainaro Hatu Builico Hatu Udo Maubisse
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Sukus Total
Aldeias
Ainaro 7 Mauchiga 7 Foho-Ai-Lico (Beikala) 6 Aituto 9
Data husi : MAE no Diresaun Nasional Estatistca
Funsionáriu Governu iha Distritru Ainaro kompostu :
SES:
1.
104 Polísias
2.
68 kompostu husi : 64 pessoal Seguransa Sivil no 4 funsionarius administrativa
Edukasaun:
1.
Professores Ensino Infantil : Publiku (16); Pribadu/Fundasaun (10)
2.
Profesores Ensinu Basiku : Públiku (825) : Privadu ( - )
3.
Profesores Ensino Sekundáriu Publiku (48) no Privadu ( 21 )
Page 25 of 134
Iha Distritu Ainaro iha Eskolas Ensino Infantil : Publiku ( 9 ) no Pribadu/Fundasaun (6) ; Ensino
Basiku : Publiku (81) no Privadu (6), Ensinu Sekundárias Publika/Jeral (2) no
Privadu/Fundasaun ( 2 ), ho Eskolas Ensinu Teknico Sekundária Publiko (-) no Privadu (-).
Saude:
1.
Aliados : 10
2.
36 Médikus lokais (inklui espesialistas);
3.
36 Enfermeirus
4.
6 Assistente enfermeiros
5.
20 parteiras/os;
Fasilidade saúde maka Ospital (1), CHC (4), Postus Saude (10), Klinikas privada (1), SISCa
(50).
MSS :
1.
Numero idosos (tinan 60 ba leten) no invalidus nebe simu subsidio iha Distritu Ainaro
hamutuk 5.931 pessoas nebe kompostu husi idosos 5.634 pessoas no invalidus 297 pessoas.
2.
Numerus Combatentes ba Libertasaun Nasional no benefisiarius ba Martires iha Distritu
Ainaro hamutuk 3.603 pessoas.
3.
Bolsa de Mãe : 3.709
4.
Funsionarius Administrativa : 6
MAP : 60 extensionistas no naun-extensionista
CNE : 6 funsionarius
Ministeriu Justisa :12 funsionarius
SEPFOPE : 2 funsionarius
MAE : 61 kompostu hosi : Diresaun Distrital : 38; STAE : 6 no PNDS : 21
MCIA : 9, MOP : 31, SEJD: 2, MOP: 31, SEPFOPE: 2, MdF: 1 (ofisial finansas)
Programa Nacional Dezenvolvimentu Sukus (PNDS)
Iha tinan 2015, V Governo Konstitusional aloka orsamentu ba programa PNDS iha Distritu Ainaro
hamutuk tokon $1,056,000. Husi total nee aloka projetu fisiku hamutuk rihun $933,500 no kustus
operasional aloka rihun $122,500. Orsamentu fisiku ba Distritu Ainaro aloka ba Suku 21 nebe refere
Sub Distritu Ainaro Vila: Suku 7; Sub Distrito Hato Builico : Suku 3; no Sub Distrito Hatu Udo :
Suku 2 no Sub Distrito Maubisse; Suku 9 hodi implementa programa PNDS inklui mos kustus
operasional hanesan temi iha tabela 2.2
Tabela 2.2. Kapital Grants - PDNS
Naran Orgaun
Naran Programa
Distritu Sub Distritus
Sukus Projetu Fisiku
Kustus Operasional
Page 26 of 134 Naran
Orgaun
Naran Programa
Distritu Sub Distritus
Sukus Projetu Fisiku
Kustus Operasional
Total Kustus MAE PNDS Ainaro Hatu Builico Mulo 49,000 6,000 55,000 MAE PNDS Ainaro Hatu Builico Nunu-Mogue 39,750 5,250 45,000 MAE PNDS Ainaro Hatu Udo Foho-Ailico 48,750 6,250 55,000 MAE PNDS Ainaro Hatu Udo Leolima 53,500 6,500 60,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Aitutu 49,000 6,000 55,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Edi 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Fatubessi 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Horai-Quic 39,500 5,500 45,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Manelobas 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Manetu 53,250 6,750 60,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Maubisse 53,500 6,500 60,000 MAE PNDS Ainaro Maubisse Mau-Lau 48,750 6,250 55,000
MAE PNDS Ainaro Maubisse Suco Liurai
(Maubisse)
44,000 6,000 50,000 Total Dist. Ainaro 933,500 122,500 1,056,000
Programa Dezenvolvimentu Integrado Distrital (PDID)
Iha tinan 2015, V Governo Konstitusional aloka orsamentu ba programa PDID iha Distritu Ainaro
hamutuk tokon $1,932,243. Husi total nee aloka ba PDD I hamutuk rihun $694,625 no tokon
$1,237,617 ba PDD II. Hosi total orsamentu ne’e hodi finansia ba projetu kanaliza be-mos,
konstrusaun eskola, irigasaun, rehabilitasaun estrada no sst hanesan mensiona iha tabela 2.3.
Tabela 2.3. Kapital Dezenvolvimentu PDD I&II
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total Kustus
MAE PDD-I Kanalizasaun be'e mos ba suku Manetu Ainaro Maubisse Manetu 79,519 MAE PDD-I Reconstrucao escola sala tolu iha suku
Manutaci ( hatumetaudu )
Ainaro Ainaro Manutaci 103,315 MAE PDD-I Construcao centru Comunitario iha Suku
Horaiki’ik ( Aldeia 4 )
Ainaro Maubisse Horaikik 81,409 MAE PDD-I Kuntinuasaun Konst. Irigasaun Koiloe Ainaro Ainaro Manutaci 93,981
MAE PDD-I Kanalizasaun bemos iha Suku Liurai Ainaro Maubisse Suco
Liurai
65,081 MAE PDD-I Kanalizasaun be mos Hilokomou (polorema)–
Ainaro
Ainaro Ainaro Ainaro 58,121 MAE PDD-I Construcao centru Veternario iha Maubisse
Vila
Ainaro Maubisse Maubisse 78,062 MAE PDD-I Kuntinuasaun Konst. Irigasaun Mau-nunu Ainaro Ainaro Maununu 95,895 MAE PDD-I Canalizasaun be'e ba Hortikultura (Qeorema) Ainaro Hatubuilico Nunumoge 39,242
Total PDD-I 694,625
MAE PDD-II Construcao no rehabilitacao estrada Aitutu ba Manumera 4 Km
Ainaro Hatubuilico Mulo 215,076 MAE PDD-II Rehab. estrada Raibere ba Goulau 4 Km,
saluran + plat deker
Ainaro Hatu-udo Leolima 311,191
MAE PDD-II Konst. Escola EBC Mauxiga Ainaro Hatubuilico Mauxiga 212,872
MAE PDD-II Konst. Escola Secundario Publico Hatubuilico
Ainaro Hatubuilico Nunumoge 234,411 MAE PDD-II Konstr. Postu Klinika iha Suco Manutaci +
Fasilidade no Moru Haleu
Ainaro Ainaro Manutaci 264,068
Total PDD-II 1,237,617
Page 27 of 134
Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD I & PDL 2012
Iha tabela 2.4 aprezenta projetu reapropriasaun PDD I no PDL tinan 2012 nebe sei reapropria ba
tinan 2015 ho montante rihun $17,162. Husi total orsamentu aloka ba PDD I hamutuk rihun $6,556
no rihun $10,607 ba projetu PDL. Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e tamba ninian
implemanetasaun la-konsege remata iha tinan 2014 no sei kontinua implementa fali iha tinan 2015 ba
projetu konstrusaun fatin lixu, kanalizasaun be-mos, sentru komunitaria no joven.
Tabela 2.4. Reapropriasaun Kapital Dezenvolvimentu PDD I&II no PDL 2012
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total
Kustus
MAEOT PDD-I Konstrusaun Fatin Lixu 9 Ainaro Ainaro Ainaro 1,605
MAEOT PDD-I Kanalizasaun be'e mos Ainaro
Hatu-Builico Mauchiga 4,951
Total PDD-I 6,556
MAEOT PDL Canalizasaun be'e mos iha tukaro Ainaro Hatobuilico Nunumogue 1,977 MAEOT PDL konstrusaun centru comunitario iha foho ailico Ainaro Hatudo Foho Ailico 1,400 MAEOT PDL konstrusaun centru comunitario Iha Ainaro Ainaro Ainaro Sabago 3,500 MAEOT PDL Canalizasaun be'e mos iha leushati iha suco Aituto Ainaro Maubisse Aituto 1,929 MAEOT PDL Construsaun Centru Joventude Ainaro Ainaro Mau-Ulo 1,800
Total PDL 10,607
Total PDD I+PDL 17,162
Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD I & II 2013/2014
Iha tabela 2.5 aprezenta projetu reapropriasaun PDD-I & II tinan 2013/2014 nebe sei reapropria ba
tinan 2015 hamutuk rihun $768,832. Husi total nee, aloka PDD I hamutuk rihun $299,434 no rihun
$469,398 ba projetu PDD II. Razaun halo reapropriasaun projetu hirak ne’e tamba ninian
implemanetasaun la-konsege remata iha tinan 2013/2014 no sei kontinua implementa fali iha tinan
2015. Husi total orsamentu nee hodi finansia ba projetu konstrusaun eskola, ponte, bee-mos,
irrigasaun, rehabilita estrada no sst hanesan mensiona iha tabela nee.
Tabela 2.5 Reapropriasaun Kapital Desenvolvimentu PDD – I&II 2013/2014
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total
Kustus
MAE PDD-I Konstrusaun Eskola Infantil Aututu Rina+Fasilidade 21x9 Ainaro Hato-Builico
Mulo 9,715
MAE PDD-I Konstrusaun Escola Pre- Secundario Nunomogue Karaik + Fasilidade
Ainaro Hato-Builico
Nuno-Mugoe
11,395
MAE PDD-I Konstrusaun Ponte Erabuti Fatudekor + Konstrusaun Plat deker + Saluran + Tembok Penahan Nuntete – sede suco – Lessata, Suco Mau – ulo.
Ainaro Ainaru Mau Ulo 16,715
MAE PDD-I Konstrusaun no Kanalizasaun Bee Mos Sistema Grafitasaun Bui-Fu
Ainaro Ainaru Suro - Craic
12,695
MAE PDD-I Konstrusaun no Kanalizasaun Bee Mos Sistema Grafitasaun Suco Manutasi ba Aldeia 3
Ainaro Ainaru Manutaci 15,209
MAE PDD-I Kanalizasaun Bee Mos Aso ba Mini Mercado Foho Ailico Ainaro Hato-udo Foho-Ai-lico
10,970
MAE PDD-I Kanalijacao bee moos sistema solar cell Soru kraik Suco leo lima
Ainaro Hato-udo Leolima 6,959
MAE PDD-I Halo Uma Klinika Goulau Lama Suco Leolima + Fasilidade Ainaro Hato-udo Leolima 7,346
MAE PDD-I Rehabilitasaun ADM Ainaro no Konstrusaun Moru Haleu ADM Distrito Ainaro
Page 28 of 134
Naran Orgaun
Naran Programa
Naran Projetu Distritu Sub
Distritus
Sukus Total
Kustus
MAE PDD-I Konstrusaun Residencia EDTL + Moru Haleu EDTL Dist. Ainaro
Ainaro Ainaru Ainaro 25,379
MAE PDD-I Konstrusaun Irigasaun Aldeia Lugatu Suco Ainaro Ainaro Ainaru Ainaro 33,851 MAE PDD-I Konstrusaun Edificio Meio Ambiente Distrito Ainaro +
fasilidade (MCIA)
Ainaro Ainaru Ainaro 8,853
MAE PDD-I Konstrusaun Moru haleu Mercado Bascem Ainaro vila Suco Ainaro
Ainaro Ainaru Ainaro 24,558
MAE PDD-I Konstrusaun Uma Ba Seguranca + Paving + Uma Gerador ba MJ Distrito Ainaro
Ainaro Ainaru Ainaro 3,737
MAE PDD-I Rehabilitasaun ba irigasaun buirudu Ainaro Ainaru Ainaro 14,246 MAE PDD-I Konstrusaun foun ba armajen iha Mulo Ainaro
Hato-Builico
Mulo 19,556
MAE PDD-I New construction of fence at green house Ainaro Ainaru Ainaro 40,892 MAE PDD-I New construction of new fence for MAP office in Maloure Ainaro Ainaru Ainaro 12,190
MdF PDD-I New Cosntruction of Office Statistic at Ainaro District Ministry of Finance
Ainaro Ainaru Ainaro 11,663
Total PDD-I 299,434
MAE PDD-II Konstrusaun Moru hodi Proteje Mota iha Foho Ailiku Ainaro Hatu-udo Foho-Ailico
116,166
MAE PDD-II Konstrusaun Escola Basico Central (EBC Agapito da Costa) Ailora + Fasilidade
Ainaro Hatu-udo Foho-Ailico
57,494
MAE PDD-II Konstrusaun Edificio Dezenvolvimento Local Distrito Ainaro
Ainaro Ainaru Ainaro 22,488
MAE PDD-II Rehabilitasaun Estrada + Plat Deker + Be Dalan Husi Aldeia Hatuquero ba Aldeia Leotelo I (12 Km)
Ainaro Hatu-Builico
Mauchiga 78,003
ME PDD-II ES 972 ES C St Inacio de Loiola, Nova Construção das Instalações de Salas de aulas e latrinas 335 m2
Ainaro Maubesi Maubise 21,859
MAE PDD-II Construsaun Caserna PNTL Maubisse Ainaro Maubesi Maubise 22,221 MAE PDD-II Konstrusaun moru satan estrada crusamentu ba pouzada
372m
Ainaro Maubesi Maubise 90,370
MAE PDD-II Kontinuasaun Konst. Edificio Administrasaun Distritu Ainaro/Rehabilitasaun Edificio Administ. Dist. Ainaro (Ex Pemda)
Ainaro Ainaru Ainaro 50,504
MAE PDD-II Konstrusaun armagen iha suco Leolima Ainaro Hatudo Leolima 10,293
Total PDD-II 469,398
Total PDD-I+II 768,832
Despesa Parseiru Dezenvolvimentu
Iha projetu hamutuk 18 mak planeia atu implementa iha Distritu Ainaro iha 2015,hamutuk tokon
$6.244 no projetu sira ne’e balun sai hanesan kontinuasaun no balun projetu foun. Projetu sira ne’e
mak hanesan mensiona iha tabela 2.6
Tabela 2.6 Despezas Parseiru Desenvolvimentu 2015 ba Distritu Ainaro
Distritu Ainaro
ID AMP NIAN Títulu Projektu nian Ajénsia Doador
Planu Dezembolsu 2015 Finansiamentu
hosi Parseiru Dezenvolvimentu
sira
87292817405 Kria Reziliénsia Komunidade nian relasionadu ho Redusaun Risku Dezastre nian iha Timor-Leste Faze II- CS.0571
Ajénsia ba Dezenvolvimentu Internasional Estadus Unidus nian
Page 29 of 134
Distritu Ainaro
ID AMP NIAN Títulu Projektu nian Ajénsia Doador
Planu Dezembolsu 2015 Finansiamentu
hosi Parseiru Dezenvolvimentu
sira
87292191227 Projektu bá Jestaun Sustentável Rekursus Naturais nian ho baze iha Komunidade
Ajénsia Kooperasaun Internasional Japão nian
468,485.914
87292191227 Projektu bá Jestaun Sustentável Rekursus Naturais nian ho baze iha Komunidade
Ajénsia Kooperasaun Internasional Japão nian
468,485.914
87292191133 P104794/IDA-H343, TF091653: Projektu Apoiu bá Planu Estratéjiku Sektor Saúde nian
- DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
466,355.36
- Uniaun Europeia - Banku Mundial
87292371438 P116520: Projektu bá Segunda Oportunidade Ensinu nian iha TL
Banku Mundial 209,396.48
87292371460 P125032 - Projektu bá Reziliénsia Klimátika Lurón /Estrada sira Timor-Leste nian
Banku Mundial 1,326,930
87292393359 Programa Apoiu bá Servisu Sekundáriu Faze 2 entre Austrália no Timor - Leste (ATLASS II)
DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
188,295.596
87292191130 Fini Moris / Vida nian (SOL) DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
333,653.673
87292481500 Fundu Xefe Misaun nian Programa Ajuda Nova Zelándia
nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
9,476.81
87292486924 Haburas komersializasaun no
produsaun liu hosi kooperativa agríkola sira iha Timor- Leste (IMPACT)
Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
93,075.853
87292471702 R4D - Lurón / Dalan bá Dezenvolvimentu
DFAT - Programa Ajuda Austrália nian
262,129.62 87292471522 BOSS - Projektu bá Oportunidade
Negósiu no Servisu sira Apoiu nian
- Ajuda Irlanda nian - Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
833,957.25
87292643967 Programa Dezenvolvimentu Rural bá Dala Hat (Fundu BMZ nian)
Kooperasaun Alemanha nian 49,595.13
87292486272 Promove Susesu Agro-negósiu nian iha Timor-Leste (FAST)
Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
1,226,908.975
87292481529 Bolsa Estudu no Estájiu Pos-Graduasaun
Programa Ajuda Nova Zelándia nian, Ministériu Negósius Estranjeirus no Komérsiu
136,229.203
87292431586 Bá oin hodi Hametin Seguransa no Reziliénsia Komunidade nian liu hosi Habelar no Konsolida Sistema Atendimentu bá Alerta Antesipada
Uniaun Europeia 2,018.662
87292434915 Enerjia bá ema hothotu - solusaun bá enerjia alternativa bá zona Rural no Peri-Urbana sira Timor-Leste nian
Uniaun Europeia 63,507.788
87292431571 Ahimatan bá futuru – Hamenus kiak/mukit iha Timor-Leste liu hosi turismu iha baze komunitária
Uniaun Europeia 35,052.914
Page 30 of 134
Lari Sula Guruca
Buibau
Nunira
Tequino Mata
Caicua
Bada Ho'o
Uailaha Baha Mori
Namanei
Laisorolai
de Sima Afaloicai
Libagua
Locoliu Baguia
Letemuno Uma Ana Ulo
Abo
Ossu-Huna Alaua CraicAlaua Leten Uma Ana
Ico
Abafala
Laisorolai de Baixo
Maluro Uataco
Vemase Samalari
VEMASE
BAUCAU LAGA
BAGUIA QUELICAI
VENILALE
BAUCAU DISTRICT
Spatial Distribution of Dwellings
0 5 10 15 20 Kilometers
Suco Boundary Sub-district Boundary
Two-lane sealed road
; Occupied Dwelling
; Ø Ñ
Clinic Hospital
CHC (Community Health Centre)
One-lane road 4 W vehicle track
N E W
S
3. Distritu Baucau
Perfil
Mapa 3 hatudu pozisaun jeográfika Distritu Baucau nebe ho luan área hamutuk 1.494 km² ho
populasaun 111.694 tuir Sensus 2010. Distritu Baucau iha Sub-Distritu neen (6) ho 59 Sukus no 282
Aldeias hanesan hatudu iha Tabela 3.1.
Tabula 3.1 Sub-Distritus ho Sukus no total Aldeias/Sukus
Baguia Baucau Laga Quelicai Vemasse Venilale Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias
Afaloicai 4 Bahu 5 Atelari 10 Abafala 3 Caicua 2 Bado-Ho’o 5 Alaua Craic 5 Bucoli 6 Libagua 5 Abo 4 Loilubo 3 Baha Mori 6 Alaua Leten 5 Buibau 6 Nunira 5 Afaça 3 Ossouala 5 Fatulia 4 Defa-Uassi 4 Buruma 4 Saelari 9 Baguia 3 Ostico 3 Uailaha 4
Haeconi 6 Caibada (Uaimua)
Page 31 of 134
Baguia Baucau Laga Quelicai Vemasse Venilale Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias Sukus T.Aldeias
Namanei 4 Uaitame 4 Data husi : MAE no Estatistica
Funsionárius Governu iha Baucau kompostu :
SES:
1.
163 Polísias;
2.
93 kompostu hosi 87 Seguransa Sivil no 6 funsionarius administrativas
3.
25 Bombeiros permanentes
Edukasaun:
1.
Professores Ensino Infantil : Publiku (10 ) no Pribadu/Fundasaun (6 )
2.
Profesores Ensino Basiku: 1.472 públiku ho (-) Privadu
3.
Profesores Ensino Sekundárius Jeral: 186 Públiku ho (-) Privadu
4.
Profesores Ensino Tekniku Vokasional: 16 Públiku ho 37 Privadu
Distritu Baucau iha Eskolas Infantil: Publiku ( 1), Privadu (3) no Fundasaun (5); Eskolas Ensino
Basiku Publiku (99) no Privadu 69 no Fundasaun 8, Eskolas Ensino Sekundária Publiku (2) no
Privadu (1), Eskolas Ensino Tekniku Vocasional , Publiku 1, Privadu (-), no Universidade (-).
Saúde:
1.
22 Aliados
2.
86 Médikus lokais (inklui espesialistas);
3.
74 Enfermeiras/os
4.
23 Assistentes enfermeiros
5.
50 parteiras;
Fasilidade saúde mak : Hospital (1), CHC (6), Postus Saúde (25), Klínika Privada (3), no SISCa
(60).
MSS :
1.
Numero idosos (tinan 60 ba leten) no invalidus nebe simu subsidio iha Distritu Baucau
hamutuk 4.628 pessoas nebe kompostu husi idosos 3.880 pessoas no invalidus 748 pessoas.
2.
Numerus Combatentes ba Libertasaun Nasional no benefisiarius ba Martires iha Distritu
Baucau hamutuk 3.603 pessoas.
3.
Bolsa de Mãe : 4.718
4.
25 funsionarius administrativas
MAP : 95 Extensionistas temporárius no naun Extensionistas
CNE : 7 funsionarius
Ministeriu Justisa: 16 funsionarius
MCIA : 5, MOP: 87, SEJD: 1, SEPFOPE: 13, PDHJ: 6
Page 32 of 134
Programa Nacional Dezenvolvimento Sucos (PNDS)
Iha tinan 2015, V Governo Konstitusional aloka orsamentu ba programa PNDS iha Distritu Baucau
hamutuk tokon $2,496,250 nebe kompostu husi orsamentu fisiku ho montante tokon$2,146 no
kustus operasional aloka rihun $350,250. Orsamentu fisiku ba Distritu Baucau aloka ba Suku 48
nebe kompostu hosi : Sub Distritu Baguia: Suku 10, Sub Distrito Laga : Suku 8, Sub Distritu
Quelicai : Suku 15, Sub Distrito Vemasse : Suku 7, no Sub Distrito Venilale : Suku 8 hodi
implementa programa PNDS inklui mos kustus operasional. Suku 11 nebe iha Sub Distrito Baucau
la-hetan alokasaun orsamentu ba projetu fisiku maibe aloka deit kustus operasional hodi halo
preparasaun planeamentu programa PNDS ba tinan 2015 hanesan temi iha tabela 3.2
Tabela 3.2. Kapital Grants - PDNS
Naran Orgaun
Naran Programa
Distritu Sub Distritus Sukus Projetu Fisiku
Kustus Operasional
Total Kustus MAE PNDS Baucau Baguia Afaloicai 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Alua Criac 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Aluana Leten 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Defa Uassi 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Haeconi 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Lari Sula 48,500 6,500 55,000 MAE PNDS Baucau Baguia Lavateri 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Baguia Osso-Huna 48,500 6,500 55,000
MAE PNDS Baucau Baguia Samalari
(Baguia)
44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Baguia Uacala 44,000 6,000 50,000
MAE PNDS Baucau Baucau Bahu 5,500 5,500
MAE PNDS Baucau Baucau Bucoli 5,750 5,750
MAE PNDS Baucau Baucau Buibau 5,250 5,250
MAE PNDS Baucau Baucau Buruma 5,750 5,750
MAE PNDS Baucau Baucau Caibada 5,250 5,250
MAE PNDS Baucau Baucau Gariuai 6,000 6,000
MAE PNDS Baucau Baucau Samalari 5,500 5,500
MAE PNDS Baucau Baucau Seical 5,500 5,500
MAE PNDS Baucau Baucau Triloca 5,750 5,750
MAE PNDS Baucau Baucau Trilolo 5,250 5,250
MAE PNDS Baucau Baucau Wailili 5,750 5,750
MAE PNDS Baucau Laga Atelari 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Laga Libagua 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Laga Nunira 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Laga Saelari 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Laga Sagadati 48,750 6,250 55,000 MAE PNDS Baucau Laga Samalari (Laga) 44,000 6,000 50,000
MAE PNDS Baucau Laga Soba 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Baucau Laga Tequino Mata 44,250 5,750 50,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Abafala 39,500 5,500 45,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Abo 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Afaca 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Baguia 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Bualale 44,000 6,000 50,000 MAE PNDS Baucau Quelicai Guruca 39,500 5,500 45,000
MAE PNDS Baucau Quelicai Laisorolai De
Baixo
44,000 6,000 50,000
MAE PNDS Baucau Quelicai Laisorolai De
Cima