ANALISTS
KELAYAKAN
EKONOMI PENGI]MBANGAN
IiA.WASAN
EKOWSATA
TAMAN HUTAN RAYA
DR.M. HATTA
AUWLLA
PUTRIPROGRAM
PASCASARJANA
UNIVtrRSITAS ANDALAS
ANALISN
I{ELAYAI'AN
EKONOMI PENCNMBANCAN XAWASANEKOWISA ATAMAN NU'r.,4N R,\YA DR,
M.IIAT.IA
Oleh : AnBilla
putri
DibNabhimbinsd
Prot Dr. S_vafi?,l, S!, MA
d
ProtDr
F6hbn Noor Sidin, SE, MSp RTNGICASANTmd
hurmraF
ncnrpxke salah satu donk.saso
petesrdieatm
yanA b.rlirnesjseblsii
renpalkol.lsi
rumbuh,runbunm .lan hewan yansdin.nfiatim
bagi
kepenrin!.n p€nclitim.ilnu
pengerahMn, aendidike,mcnlnjMg budid:Lla, budara. p.riwhal4 dan rekreasi undbg Lnda.! NoDor 5 lnnun 1990
dd
Pcnr!tu
PenenndrNonor t8
rahun 1994 mcnsalur banwapenblnsunan sarana
dM pBsr.na unlut
psiwjsal. dipLrbotelka.di
ddm
rmanhulln rayr denaan ketenluan has
ydg
dipe.bojehlar untuk pcngonbdg,nm.ksinum l0%
dri
lras zom pemanldtantamd
huh
Eya.Tman
HulmRayx Dr. M. Ilana nreruFake kawasan
aldi
densan kondisi hut,.drdl
dengekeanelaraganan haydi ).ngcukuplinggi
d
bcrdckaran dengar kawasdvist
lainnyr repeni
D
au SlDSkara(. DMru di alas dar di bawal sehingga TamanIlulan Ralx
Dr
M
Hltd
sansalpoteNia!jilr
dj\emblnskan sebaeai &cr,lr'l djlan penerir'n
'nj
rdaid
ur)nrkI)
Mensollimalkan/Dendayaeuakdnil,i
srda
dan pruannaGst
lmd
Huiln
Ra'€ Dr. M. Harla yahg ad4l)
lvle.i.s[arkan junlahkujulrsa!
dm pcnd.plrln serla Den]perkccil snbsidiegs@o
uniuklm
Huta. ltayaD.
M
HarE danl)
Mensopcrasild p.la Fnecnb,nsan Tlman lJukD l{aya Dr.M.
Hrua densa skenarioloBcflasi
belalui pendekm
skcrtuio pcsinis. dode.ar dan opiinris scrlxrcngd,tnis
\.larr*a.
ckonomi kcdua polo pcnsdnbaneh Tanan IlutmRara
Dr. M. Hafi3:Gb
scnamclaluk.n
rndnis
sensitifit.suntuk
p€ngehbDgan )angP.ngdn,bangln kax?sln
Tmranltrrd
RalaDr
M
Hdladilakukan unrukja-\a
rdl'u
20 (dua pulun) lahun )ans dnrulaidd
bnnn 0 (nol). Penehian::5\ul
de.Aarncrgguakd
skc.dio konservdsi dengd penddkabn stenaioTu
hulm raya toerupakan salahstu
dan kamsmp.lcsrdje
alm
'ag
ldiqs
iscbaCa: empdrlo.el
irLmb d-mhu\!n
danh.ud
rangd,mrfurt
bagib-d.can
penelitim, ilmu pengeunuan, pendidike, henujang budiday4 buday4Ftuiera
d
rekreNi. DcMsa initur
an dijadikmyalatun
hu1mnya
scbagairb_.I
vieta
ffsatlah
meningkat yangdidMi
kmna
.ddya
kaenderuEs
i**a
untuk kcmbali ke atan (b1ckto
attre). Unds1 lndans Nomor 5 tanunItb
dd
PeElum PcnorinGn Nomor 18lahu
1994 nengalur baiyapembssum
:
dd
pEsarda unruk panwisrla diperbolehke didald
llno
hurar Eya densdbq-r
luas yanE diperbolehkan untuk pensembe,rd na&simun 1O% dei luaszn3
BAB
I
PENDAI{
ULUAN
rdm ti'h
'd)a
<reiqJa
DtrE.nbMgr
(squr. h \uir hj.
ild*as"
'
w-ab
latu.r.1ga.
' lepddo pemFtrspp LddMg Lldaosdn rer"ebJ.Tas
Hubnnd).
Dr
M
'l.r
bcrddroi
l !d
Pcd..Lelrmim
tndmc,
I
ubll
K;ldnsan KorAPadd,
Popis
srrJFE
Bmr.
Kr€e ,oe
R!)a
D'
lV
Hrtu merupJ d, LJVbar oLr'
de, gdrlunl'
'
I
'ran da a. dmEddan
hayaii ytre cutlp lincgi. PosisiTdln
Uul
Raya Dr. M. HaftaydA
densan kamsan ivhala laimya seDedi Danau Sinriamk. Dman di alas dm
bdr
menbuarTand
H
an
RayaDr
M.
HanasdA.t
potcnsisl iikad
sbagai daemh sisara alam (Ekowisara).tn{ nealr(d
pcnecnbdsd
k$d5s
I rM Hdb
Ri/a
n' M
L"naItujmg.
PeneeDbmgm Taotu iluta! RayaDr
M. Hana sebagai kaw6m ekoqisar.r-rdo
daiaL derinslatkar peEkononian masydalat sekiladd
menjngkalkdE+bn
penerinrah. BerbagaiF€neliri
menmjukku bahwa ekowieta dlpaldB\atl
d€visa, !€rceparm pe.rlmbuhd, menyerap renaaa kerja dan DendaDatubeibagai sekor
sna
med.skarkm kesejahtera penduduk lokal melaluijae
u
Fmilil
peneropd.
drirc .t
nJUJi cinden mara drddjr
Jl!
n)a
sebasai*lbrllow
-.
d, aun,"'r pddr'ldnun
ao4n"rrmbos.5pe,er
PDts,btenasa
keia dm
12 percn nilai ekspor dmters
neoinskat setiaptalmya
\ugmho.,,00o'
D \
iehr
elowi*,a
mc ldb;lM
ebhddi
10.o urebwM
ional
de
50% sisatawa! donreslik (Phd Nsuyen Honjj-eral).P.Gli',r '" dil{uNi. n.d
'asl
rr.l,r. Leard.d
.lonon
rd
TMdr
IIiJn
Ra)a Dr.V
Hanr
rbs€ar^a*as
rloui,b
uar'r
ke dep&. I-dk.si penelnim ditentukd di blok penanletan Tanm Hulm V- Hatla Tekrik pengunpulm data ulama.dalah dengan nenekonpilsi dataPeneiitim
dilalukdi
dene$
neneauraltu skendio konseryasi denseskentio
p6inG,
modemldm
oplimis.
Pada skenario pcsinh.em diiakukatr densan m€nrefaalke kondisi eksinins
ak
tetapi tidal adadngm
p€ilennllhlntuk
wisata\m konle,si. Pada skendiomoddt.
d:ldlu(a'
pdda.z,o.dn,'
.rci.
(o!
dari lLtuoloi
pendrturm& i\ar
' dd. om
a'r ,.\"..
rg"' Jra
'
lmr
IL
IR
)dD V
HJna nibanddi
?cn$inlnhdai
lerdapar kerlasma denge t€hennbnuluk
toDvcnsi. Pada skendio oplinis. p€necmbange dil.lukan pda 5% smpai
Gdelbbolpcndrdr
denfdLr.. utu,JMI .drJ -\s: ir!di
RAB
!.1KDSIMPULAIT DANSARAN
Dai hasil p.nclitian, dapar disimpulk& hathal sebagai b€niur i
l-
Kesiard pengenbansTDo.
Hubn Ray.Dr
M. Llalta de.gd skeneio pesituisd
r noderal lidajr layal dilalaknn Asu lelap Jayan,nal,
kegiatd pcngeEbmaepada kcdua skenano tesebut nene.lutan su6sidi dei pemerinrah.
Hasil malisis finansial kceiarm p.nsmbangM
Tmd
Hular Ra'€Dr
M. Hauadc.gd
skendiooplinh nmunjukkd
bahwatesiara.
resebut layatrbiuk
dilakuke. Pada skendio
ini
dap di*ap
renasa kerja sebdtyak 35oreg,
daninveslor Dmpu
nenbrikan
royalti kcpada Penerinlah Kora padds sebesr 15%Kenaike haiga baEng seb€s 20,47% pada keeiatan penscnbdgd Tsma
ltular
Rala
Dr.
M
Had!
densanskdrio
optinis
ndnunjukkmbrns!
[esiaid
p€neenbansd relap layat Mluk
dilakutd.
Kcgial:n p€nscmbdg&
Than
l{uhtr
RayaDr
M.
Hafta juea letap layatdi"l'r,1 le.l€
Tiaoi
p.4u,
'"n
iu.ldjr enurn'np
\nfJ
Fininm
pcnguDjuns yane dates sbesar 55% ddi nEdiksi
.ral
Hail
aalisis lcrhadat rspek lspek no. finansial. yaitursFk
ras.
aspck teknis,6pe( nukuD d.n aspet sosjll
'nenunjLkai
(esi.tu
pcngenbanaan 'lmm Hdd
DAFTAR
PUSTAI'{
Badd lusar Sedsr'k 2009 lnd.rs
H&s!
Lonshend
tnfa'
Kors pajMg TstrunBarbid,
E.B. i993. Econoni6
and Ecoloet:
New
rmnLj4
and
SutainabteDcvejopnd.l Chapnan & Hall. London.
Ddk Me Up. 2009.
Hubus
Ceosmn d& Desa. hnp://gudmgnakabn.blogspot.con Dr.Ii.
I". MicbaclRin-Kano,
M.Si. 2009. PmsetotadKawM
Konscrvai 2. BtosAlademik: Michael
Rim
Kaio, Unda4 Kupau.Ekntrd
JenderalPeqendalid
Keuaku
KeanekamsmrmHayati.
BaddrPenge.d,lid
Dmpa!
L'rskunlm,
2001.
Defcnisi
Ekowisata.htipi//\,1s.ekowisara.info
nekoml
lenderal
?enscndalianKerusakd
Keatrekmeman
riayati,
Badtuteneendaliu
Danpal
Lingkuge,
2001. ?engeni&dd
Konep
D6d
Ekowisala. bttpr/]:/W.ekowisala.info
iEklodt
JendemlPcngendili
Kcrusar@Kedekaaganw Hayati,
BaddPe.gcndali.n
DMpak
Lingkunsm,
2001. (Jiteria
Ekowjsarahft p://lR,ekowisala.info
iEktodl
lendcml Deparremen Pariwisar4 Senide
Bu{iaya 1999.cais
BesePedonan Pengenbese Ekowisrta Indoncsia.
hllprlM.ekoMsda.hfo
LEkbmr Jenderal Perljndunsm
Huh
dan KonserudiAIm
D€pdnemenKcntrlmr.
2009. Dand
la|m
Hutm Rar,!.hn9://w
diEenphta-so.id,/index phDM. Giar.an, MSIE. 20C5. Ekononi Teknik.
lT.
Raju CFllndo Pemda. Jalarla. Syaiadat. 2005Pe.sembans Pdiwiera
AIm
Nasionaldi
Kavas
Hurar