MYEN MUNGDAN HTA HKRISTAN NI NINGHTOI TAI NGA LU NA KUN? Myen mungdan hta Hkristan ni ninghtoi tai nga lu na kun? ngu ai ga san hpe lawu de na chyum masa ni hpe shadawn jitna shatai let htai la ra ga ai.
Madung hku lachyum htai la ai chyum ga ni,
Yawhan 1:4 “Shi hta asak daju rai nga ai; dai asak gaw masha ni a nhtoi rai nga ai.”
Yawhan 15:8 “Nanhte asi law law si wa ai a majaw, nye Wa a hpung shingkang dan hkung wa nna, nanhte mung, nye a sape ni teng na myit dai.
Mahte. 5:16 “nanhte a kaja ai bungli mu lu nna, sumsing lamu e nga ai nanhte a kawa hpe shagrau shaa lu mu ga, shanhte a man e nanhte a nhtoi hpe htoi tu shangun da mu law”
Lahta na chyum daw masum hku htai la lu ai gaw, Yesu Hkristu hpe hkap la kam sham ai wa asak hpe lu la ai. Dai asak hpe lu la ai wa gaw mungkan hta nhtoi tai lu nga ai. Nhtoi tai ai asak hkrung lam a kumla gaw asi law law si ai asak hkrung lam re, ngu ai sharin la lu ga ai. Dai re ai majaw, ‘Myen Mung Hta Hkristan Ni Nhtoi Tai Nga Lu Na Matu’ ASAK , NHTOI, ASI ngu ai sakes kumla masum hpe bu hpun sumli let, Hkristan ni asak hkrung ra ga ai.
I. ASAK : - Nhtoi tai na matu n htum n wai asak shawng lu la ra ai.Yawhan a kabu gara shiga laika hta Yesu gaw asak re ai lam, sakse hkam da nga ai. Yesu gaw asak daju re ngu ai hte hpang nna (Yawhan 1:4), Yesu hpe kam sham jang, Shi a mying ning sang a marang e asak hkrung ai lu la na ngu ka da nga ai (Yawhan 30:31). “Ngai shanhte hpe n htum n wai asak jaw da we ai rai nna, shanhte galoi mung hten bya ai hkrum na n rai (Yawhan 10:28)”; “Lam gaw ngai rai nga n ngai, tengman ai hte asak mung ngai rai nga nngai (Yawhan 14:6)”; “Lagu lagut gaw, lagu na, sat na, hpya sha na nga nna she sa ga ai: ngai chyawm gaw sagu ni asak hkrung lu na hte n hpaw n-ya lu la mu ga ngu nna sa ring ngai (Yawhan 10:10)” ngu tsun let Yesu gaw shi nan asak re ai hte, shi hpe kam sham ai ni n htum n wai asak lu la na re ngu tsun da nga ai. Rai tim shinggyim masha ni, “asak hkrung ai lu la na matu" Shi hpang de n sa mayu ma ai (Yawhan 5:40) ngu, Yesu myit yawn let tsun nga ai. Dai gaw, shinggyim masha ni Yesu shi hpang de sa nna, hkrung ai asak lu la nna, nhtoi tai, asi si ai asak hkrung lam lu la hkra lajang da ya tim, law malawng wa, Yesu hpang de n sa wa ai sha, yubak ningsin hta len nga ma ai hpe tsun dan nga ai. Shaloi asak hkrung ai lu la na matu, htani htana asak ngu ai hpa rai ta? ngu ai hpe chye na ra nga ai.
1) Htani htana asak ngu ai hpa hpe tsun nga ai kun? : - Htani htana asak ngu ai gaw hten bya lam, mara a majaw jeyang hkrum ai lam, si ai lam n nga ai sha asak hkrung nga lu ai hpe tsun ai rai nga ai. Yesu tsun ai “K.K a kasha hpe kam sham ai ni nlang hte gaw hten bya n hkrum ai sha, htani htana asak lu la mu ga nga, K.K gaw shi a kasha shingtai hpe jaw kau ai kaw du hkra mungkan ga hpe tsaw ra wu ai (Yawhan 3:16)”; “Nye a ga madat nna ngai e shangun dat ai wa hpe kam sham ai wa gaw, htani htana asak lu la wu ai rai nna, tara daw dan ai kaw n du ai sha, si nga ai kaw nna hkrung nga ai de, kawt lai wa sai (Yawhan 5:24)” . Dai gaw, shinggyim masha yawng gaw yubak lu ai ni hkrai rai nna, yubak a shabrai gaw si ai rai nga ai. De a jahtum gaw, ngarai hta, htani htana tsin-yam tsindam hkam sha ra na lam re. Dai majaw shinggyim masha yawng gaw dai yubak a shabrai si ai, htani htana ngarai kaw na lawt lu na matu, Karai Kasang gaw Yesu Hkristu hku nna shinggyim hkumhkrang dagraw let mungkan ga de du sa ai hte, Shi hpe kam sham ai ni yawng hpe Karai Kasang a kasha majing shatai la ai hte, htani htana asak hpe jaw nga ai re. Dai rai nna, htani htana asak hpe lu la ai ngu ai gaw, Yesu hpe kam sham ai wa rai nna, Yesu
Hkristu hta mu lu ai ngwi pyaw simsa ai lam hte hpring ai asak hpe lu la ai lam rai nga ai (Yawhan 10:10).
2) Gara hku lu la mai ai: - Shinggyim masha gaw htani htana asak hpe, tinang hkrai dinghpring shakut ai hku nna lu la mai ai n rai. Yubak lu ai shinggyim masha re ngu ai hpe tinang hkum tinang yin la let, myit malai ai hte, Yesu hpe hkye hkrang la ai madu hku hkap la kam sham nna, tinang a asak hkrung lam hpe hkawhkam langai zawn uphkang na matu hkam la ai kaw na she lu la mai ai re {“kam sham ai wa gaw htani htana asak lu la wu ai (Yawhan 3:36; 5:24; 6:47)”}. Kam Sham ai ngu ai gaw:
(1) Yesu Hkristu gaw Karai majing re (Yawhan 1:1, II Pet 1:1). Htani htana grin nga ai wa (Yawhan 1:1; 8:58; 17:5). Mani, daini, htawm hpang n galai shai ai wa ( Heb 1:2;13:8). Yawng mayawng hpe uphkang ai, hpung-rawng wa (Yawhan 5:19). Yawng mayawng hpe chye ai wa (Yawhan 16:30; 21:17). Aten shagu , shara shagu kaw nga ai wa ( Mahte 28:20, Ehpesu 1:23). Yawng mayawng hpe hpanda ai wa (Yawhan 1:3; Kolose 1:16). Yawng mayawng hpe grin nga shangun ai wa (Kolose 1:17). Karai a Kasha hku (Yawhan Yawhan 10:36), Masha Kasha hku (Mahte 9:6, 12:8) Karai a hpung shingkang, myit masa ningja ni hpe shadan dan ai wa. Karai Kasang a Hkrangbung sumla hpe shadan shaleng ai wa (Kolose 1;15, Heb 1:3). Kawa Karai Kasang hte langai sha re ai wa (Yawhan 10:31). Shinggyim masha ni hte rau nga ai wa (Emanuela Mahte 1:23). Chyoi pra san seng ai wa (Luka 1:35). Yubak n kap ai wa (I Petru 2:22). Karai sharawng awng ai amu hpe tut nawng galaw nga ai wa (Yawhan 8:29). Mungkan ga hte shinggyim masha yawng hpe tsawra ai wa (Yawhan 3:16, 15:13). Myit sumnung ai wa (Mahte 11:29). Shagrit shanem ai hte mayam a nsam dagraw ai wa (Hpilipi 2:5-8). Tut nawng kyu hpyi ai wa (Mahte 14:23, Luka 6:12). Kawa Karai Kasang a magam bungli hpe tut nawng galaw ai wa (Yawhan 5:17, 9:4) ngu kam sham ai lam re.
(2) Yesu hpe kam sham jang n htum n wai asak lu la na re ngu kam sham ai hte, Yesu a hkang da ai ga ni hpe madat mara ai lam re.Yesu a hkangda ai ga ni hpe myit kraw lawang kaw nna hkam la ai hte, Yesu sharawng awng ai hku tatut asak hkrung ai lam re. Yesu Karai majing re ngu ai hte Yesu a sharawng awng ai asak hkrung lam hpe atsawm chye chyang ai lam (Knowledge), Yesu hpe myit kraw lawang hta marin marit myit (emotion or feeling), Karai Kasang a kashu kasha langai hku asak hkrung mayu ai myit (will or wish) hte, Yesu sharawng awng ai hku tatut asak hkrung ai lam (act) ni harmony byin ai hku asak hkrung ai hpe ngu ai re.
II. NHTOI : Yesu gaw mungkan a nhtoi re. Yesu tsun ai gaw “ngai hpe kam sham ai ni yawng hte gaw nsin hta n rawng nga mu ga, ngu nhtoi tai let, ngai mungkan ga de du sa ring ngai (Yawhan 12:46)". Anhte shinggyim masha ni gaw nhtoi hpe kam sham ai hku nna nhtoi a kashu kasha ni tai lu ai (Yawhan 12:36)”. Bai nna Yesu Hkristu a hpang hkan nang ai wa gaw, nsin hta n hkawm n sa ai sha, asak a nhtoi lu la na ra ai (Yawhan 8:12). Hpa majaw nga yang, nhtoi gaw n sin hpe hkoi mat shangun nga ai. Rai tim, “N shawp n kap ai amu galaw ai wa gaw, nhtoi hpe n dawng n wawm nga ai rai nna, tinang galaw ai amu majaw, daru sharin kau ai n hkrum n ga nga, nhtoi de n sit sa wa ai (Yawhan 3:20)”. Dai majaw Yesu gaw “nsin mahtang gaw dai nhtoi hpe n chye hkap la wu ai (Yawhan 1:5)”ngu tsun shadum nga ai re. “Tinang hkum tinang sha machyu na asak hkrung yang gaw ngang gayut ai myit, nammak lawhpa myit, hkrit tsang ai myit hte nhtoi kaw asak n hkrung lu ai. Yesu jaw ya ai asak lu la ai ni sha nhtoi kaw asak hkrung lu nga ai. Yesu jaw ai nhtoi gaw:
1) makoi magap da ai lam ni, yawng hpe yeng seng kau ya nna, tengman ai, jaw ang ai manu madung hpe madun dan nga ai. Yesu kaw na lu la ai nhtoi hte n yu mada yang, anhte tinang a asak hkrung lam gara hku hkrung nga ai ngu ai hpe n mu n chye
lu ai. Yesu jaw ya ai nhtoi gaw, tinang hkum tinang ganing re ai shinggyim masha re ngu ai hte, gara hku asak hkrung nga ai ngu ai hpe Yesu chye na shangun ai hte, Karai Kasang kaw hpyi nem sit shang let asak hkrung shangun nga ai. Ndai mungkan hpe Karai a myi hte chye yu let, Karai a sharawng awng ai hku daw jau mayu ai myit kraw lawang lu la shangun nga ai.
2) Jaw ang ai asak hkrung lam hpe madun ya nga ai. “Nsin e hkawm sa ai wa gaw tinang gade sa wa ai mung n chye wu ai (Yawhan 12:35)”. Raitim, Yesu hpe kam sham ai wa gaw nsin hta asak n hkrung sai (Yawhan 12:46) sha, nhtoi a kashu kasha hku asak hkrung lu nga ai. Chyum Laika hta Yesu hpe sa san ai ga san langai mi gaw htani htana asak lu la na matu anhte gara hku galaw ra na ta? ngu ai ga san re.
Shinggyim masha a asak hkrung lam de Yesu du shang wa jang tinang gadai re, gadai hte seng ai ni, gara hku asak hkrung ra ai ngu ai lam ni asan sha chye na hkam la lu wa ai. Nsin hte nhtoi hpe chye ginhka lu ai hte Karai Kasang a sharawng awng ai asak hkrung lam hpe lu la lu ai.
3) Shinggyim masha hpe Karai Kasang a kashu kasha langai hku galai shai wa shangun ai. Nsin gaw kade sin mak tim nhtoi hpe n ka-up lu ai. Yubak mara hpe galaw nga ai wa gaw, nsin hta sha asak hkrung mayu nna, nhtoi hpe n ju n dawng nga ai. Hpa majaw nga yang, nhtoi gaw Karai Kasang a sharawng awng ai lam hpe shadan shadawng nga ai rai nna, nsin kata kaw nna nhtoi de galai shai wa shangun nga ai majaw re. N shawp n kap ai amu galaw ai wa gaw nhtoi hpe n dawng n wawm nga ai rai nna, tinang galaw ai amu majaw daru sharin kau ai n hkrum n ga nga, nhtoi de n sit sa wa ai. Karai Kasang a kashu kasha ni chyawm gaw, tengman ai lam hkan galaw ai ni rai nna, tinang galaw ai amu Karai Kasang hta shachyen nga ai gaw dan pru u ga nga, dai nhtoi de sit sa ma ai (Yawhan 3:20-21).
III. ASI SI AI HKRISTAN: - Nhtoi tai ai (sh) nhtoi hta asak hkrung ai Hkristan ngu ai gaw makam masham a asi hpe asak hkrung lam hku shapraw dan let asak hkrung ai ni hpe ngu ai re.
1) Yesu a yaw shada ai lam re: ” Nanhte ngai hpe lata la myit dai n rai, ngai she nanhte hpe lata la de ai rai nna, nanhte gaw pru sa nna, asi si na hte, nanhte a asi grin nga u ga ngu nna mung, nye a amying hte Wa kaw nanhte hpyi mahpyi lu la mu ga ngu nna mung, ngai nanhte hpe san da ma sade ai (Yawhan 15:16)”, ngu nna Yesu tsun ai lam gaw grin ai asi si ai Hkristan tai ra ai, ngu ai lam rai nga ai.
2) Gara hku asi si wa lu na: Tinang hkrai tara shadik let, asi si shakut ai asak hkrung lam n rai; Yesu a ga madat let Yesu sharawng awng ai hku ‘tsawra ai myit hte
tengman ai ga hpe tsun nga let Yesu ngu ai baw hta galu kaba wa ai asak hkrung lam hpe tsun ai re (Ephesu 4:15). Dai majaw Yesu gaw, “Ngai gaw sabyi ru madung rai nga nngai, nanhte gaw lakung lakying ni rai nga myit dai; ngai hta noi nga nna ngai mung dai wa hta noi nga ai rai yang gaw dai wa gaw asi law law si wa lu ai (Yawhan 15:5)”, ngu tsun shadum nga ai re.
3) Asi si ai ngu ai kumla ni: Hkumshan a bungli gaw, hpye ai amu (sexual
immorality), n san nseng ai amu (impurity), ngang ai amu (indecent actions = gaya n chye ai, sari n rawng ai amu), gawng-ngu sumla naw ai lam, Mandan lakle amu, n dawng n yawt ai, ga law ga la ai, manawn masham ai, pawt sindawng ai, shai wa bra wa ai lam, dawhka wa ai lam, hpung karan wa ai lam, nsu nnawn ai (envious = manawn masham ai), chyaru nang ai, sawse lawklek ai (orgies = pyaw daw kadaw ai) hte dai hte bung ai lam rai nga ma ai; shingrai galaw ai ni gaw Karai Kasang a mungdan sali wunli hkam la lu na n rai.
Wenyi a asi chyawm gaw: tsawra ai, kabu gara ai, ngwi pyaw ai, myit galu kaba ai, matsan dum ai, mai kaja ai, kangka ai, myit nem ai hte tinang myit hpe
hkang lu na rai nga ai. Hkristu hte seng ai ni chyawm gaw, tinang a hkumshan myit mung, myit kayut ai hte marin marit ai hte nawng wudang hta jen da ma nu ai (Galati 5:19-24).
(a) Tsawra ai (Love) : Greek kaw love hte seng nna ga hkum 4 nga ai. Eros- num la, sumtsaw sumra tsawra myit. Philia – hku hkau ai shada, manang shada tsawra ai tsawra myit. Storge – kanu kawa hte kashu kasha ni a lapran na tsawra myit. Agape - K.K a shawang tsawra myit, ni rai ma ai. Tinang a akyu n tam ai sha tinang hpe n ju ai, asawng asang di ai, jahten ai, hpyen tai ai ni hpe du hkra tsawra ai tsawra myit re. Shinggyim masha gaw dai tsawra myit hpe Karai Kasang a chyeju hte sha lu la mai ai. Dai majaw wenyi asi gaw tinggyeng n lawm ai tsawra myit hte, mungkan hpe (sh) shinggyim masha ni hpe daw jau ai lam re.
(b) Kabu gara ai (joy): Karai Kasang kaw na lu la ai kabu gara lam re (Sh.K 30:11); Roma 14:17; 15:13; Philipi 1:4,25). Karai Kasang hpe kam sham let, Karai Kasang a ga madat mara hkan sa ai hta kabu ai lam re. Mungkan lam hku masha wa a ntsa, dang la, dang sha, roi rip lu ai majaw pyaw ai (sh) mungkan lam hku pyaw daw kadaw nna lu la ai kabu gara lam (sh) n tara ai hku, kaling kachyit hte lama ma lu la ai majaw kabu ai lam n rai. Dai majaw, wenyi asi gaw Yehowa a tara hpe shani shana myit mang let, hkan nang hkan sa asak hkrung ai lam re.
(c) Ngwi pyaw ai (peace): Hebre ga Shalom hte bung ai. Greek ga hta woi awn ai mung up salang ni tara rap ra ai hte mung masha ni, akyu kaja hkam la lu na matu woi awn uphkang ai majaw, mungdan simsa ai lam hpe lang ai ga re. Yakhkak tsin-yam tsin-dam kaw na lawt ai sha n-ga, shinggyim masha yawng rap rap ra ra akyu hkam la lu ai hte, shim lum ai asak hkrung lam hpe lu la nga ai majaw sim sa ai, ngwi pyaw lam re. Asak hkrung lam gaw Karai Kasang a bau sin bau maka ai npu e, shim lum ai lam lu la ai majaw ngwi pyaw sim sa lam lu la ai lam re. Dai majaw, wenyi asi gaw tinang nan ngwi pyaw simsa ai lam lu la ai sha n ga, mungkan shinggyim masha yawng ngwi pyaw simsa lam lu la na matu, shang lawm gunhpai ai lam rai nga ai. (d) Myit galu kaba ai (patience): Shinggyim masha ni a ntsa tawn da ai Karai Kasang myit masa ningja hpe tsun ai re (Roma 2:4;9:22; I Tim 1:16; I Pet 3:20). Karai Kasang gaw shinggyim masha ni yubak galaw tim, gumlang tim, ga n madat tim, myit galu kaba hte tsawra ai, hkam sharang ai, mara raw dat ya ai re. Dai K.K a myit masa ningja ni Yesu hpe kam sham ai hte lu la mai ai. Dai majaw wenyi asi gaw, masha wa a ntsa dai myit masa ningja hte ganawn mazum asak hkrung ai lam re.
(e) Matsan dum ai hte mai kaja ai (kindness and goodness): Matsan dum ai hte mai kaja ai ngu ai gaw Karai Kasang a myit masa ningja hpe bu hpun dagraw ai lam rai nga ai. Karai Kasang a mai kaja ai myit masin a majaw yubak lu ai masha ni hpe matsan dum ai; matsan dum ai majaw shinggyim masha ni a matu mai kaja ai lam ni galaw ya ai lam re. Dai majaw wenyi asi ngu ai gaw, shinggyim masha ni hpang de matut nna, Karai Kasang a matsan dum ai hte mai kaja ai myit masa ningja hpe tinang a asak hkrung lam hku len shalai ai lam rai nga ai.
(f) Kangka ai (Faithfulness): Tengman ai makam masham hte sadi dung let Karai Kasang a man e asak hkrung ai lam re. Kaning re ai byin da masa hta raitim, makam masham n hten ai, lam n yit ai, sadi dung let, Karai Kasang a matsun maroi mungga hta madat mara asak hkrung ai lam re. Dai majaw wenyi asi gaw makau grup yin mabyin masa hta hkan nna, makau grup yin shinggyim masha ni zawn asak hkrung ai lam n rai; Karai Kasang a chyoi pra ai amying ningsang hta kangka sadi dung let asak hkrung ai lam re.
(g) Myit nem ai (humility) : Myit nem ai ngu ai gaw, shagrit shanem let asak hkrung ai lam re. Yesu gaw, sumsing tingnyang, hpung shingkang tawn kau da nna, shagrit shanem let masha hpe daw jau ai zawn, shagrit shanem let daw jau ai asak hkrung lam
re. Bai lam mi gaw, Karai Kasang a sharawng awng ai lam hta hkawm sa na matu tinang a asak hkrung lam hpe ap da ai lam re. Dai majaw, wenyi asi gaw mungga a sharin achyin ai lam hpe hkam la ai hte, rai dum ai myit n rawng ai (Yaku 1:21); jaw ai n jaw ai hpe Karai Kasang a sharawng awng ai lam hte shingdaw nna chye ginhka la let, mai kaja ai lam a matu gwi gwi asak hkrung ai lam mung rai nga ai.
(h) Tinang myit hpe hkang lu ai (self-control) : Dusat zawn hkum sai shan a marin marit ai, mayu ai hku asak hkrung ai n rai, Karai Kasang a sharawng awng ai lam hpe madung dat nna, Karai Kasang a amying ningsang dan hkung na matu asak hkrung ai lam re. Tinggyeng akyu hpe shagyawm kau nhtawm, masha wa a akyu a matu galaw daw ai hte Karai Kasang a hpung shingkang myit masa ningja hpe shadan jahkung ai lam re.
IV. Ga Hpungdim: Daini anhte a Myen mungdan 2020 ning hta hpa baw byin wa na kun? Hkristan ni a matu wang lu wang lang ahkaw ahkang grau lu wa na kun? Zingri zingrat lam, pat hkum lam ni grau law wan a kun? Democrracy lu wa ai shaloi dinghta mungkan myit hkan masa (secularism) ni makam masham a manu hpe jahkrat ya ai baw law law nga wa na kun? Hpungtang hpaji ni grau grau madang tsaw kunghpan wa ai lam ni a lapran nawku hpung ni gaw mi na hkringhtawng hku naw matut tsap nga lu na kun? ngu ai ga san ni law law nga wa ai aten re. Nkau mi amyu myu myit tsang nga ai aten mung re. Dai majaw, Myen mungdan hta Hkristan ni nhtoi tai nga lu na kun? ngu ai gaw, dai ni anhte Hkristan ni hpe htai shangun nga ai ga san kaba langai mi rai nga ai.
Yesu Hkristu gaw asak hkrung ai Karai rai nga ai hte maren, Yesu Hkristu hta e anhte mahtai tam la ra ga ai. Chyum Laika hta Yesu Hkristu asan sha matsun da ai lam gaw, Shinggyim masha langai gaw Yesu Hkristu jaw ai hkrung ai asak shawng lu la ra ai. Dai hkrung ai asak gaw shinggyim masha a nhtoi rai nga ai; dai nhtoi gaw sin mak ai mungkan {hpye ai amu (sexual immorality), n san n seng ai amu (impurity), ngang ai amu (indecent actions = gaya n chye ai, sari n rawng ai amu), gawng-ngu sumla naw ai lam, Mandan lakle amu, n dawng n yawt ai, ga law ga la ai, manawn masham ai ,pawt sindawng ai, n tara ai hku asak hkrung ai, dip sha roi sha re ai, shai wa bra wa ai lam, dawhka wa ai lam, hpung karan wa ai lam, nsu nnawn ai (envious = manawn masham ai), chyaru nang ai, sawse lawklek ai (orgies = pyaw daw kadaw ai) hte dai hte bung ai lam ni hte bung ai mungkan} hta nga ra tim, nsin hta asak n hkrung ai sha, nhtoi a kashu kasha tai let, nhtoi hta asak hkrung lu ai ahkang hte, atsam (power) jaw nga ai. Dai hkrung ai asak a chyeju hte nhtoi a kumla rai nga ai wenyi asi hpe si let mungkan hta Karai Kasang a hpung shingkang hpe shadan dan nga lu ai re. Dai gaw, nhtoi tai nga ai asak hkrung lam re. Ndai dinghta mungkan hta nga tim mungkan lam hku asak hkrung ai n rai, Yesu Hkristu hta asak hkrung ai lam rai nga ai.
Moi kaw na, daini du hkra tengman ai makam masham hte kam sham ai Hkristan ni, n bung ai mung masa, sut masa, shinggyim nga pra masa amyu myu lapran; dip sha roi sha, zingri zingrat ai lapran; jet ai Hkristan hku nhtoi tai let Karai Kasang a hpung shingkang hpe shadan shadawng lai wa masai re. Daini mung, lam magup hku jam jau jam hkau hkrum sha ai Meshia gaw shi a hpung shingkang hpe dai ni, myi hte mu mada ai sadi dung kangka ai nawku hpung ni hku nna shadan dan nga ai re. Dai majaw ru yak jam jau lam, zingri zingrat lam, mung masa, sut masa, shinggyim nga pra masa ni a jahten sharun lam ni hpe myit tsang taw ai lam gaw, tengman ai makam masham a kasi n re. Dai lam ni kaw na lawt na matu sha, shakut ai gaw mahtai kaja n re. Kasa ni mung shawng daw de, Yesu wudang lam de hkawm sa
wa ai shaloi, mungkan lam ni hpe yu let, hkrit ai majaw, masu ai lam ni, koi yen ai lam ni, hprawng ai lam ni, Yesu hpe nyet kau ai lam ni byin lai wa sai re. Raitim, Yesu a kasi hpe yu yang, Yesu gaw nat ni a agyi ngu shadu hkrum ai (MK 3:22-30); Shi a sape Yuda Iscariot a gumle gumlau (Betrayed) hkrum ai; Hparishe ni, Zaduke ni, Hkinjawng agyi ni a jahpoi asawng ai hte asak hpe gyam sat ai lam hkrum ai; Pilat hkawhkam wa a man hta jeyang hkrum ai hte wudang hta jen sat hkrum ai re (MK 15:1-20). Raitim Yesu gaw jam jau jam hkau chyum sha lam (suffering) hte si hkrum ra ai lam ni hpe ning dang kau ai lam n galaw u ai. Karai Kasang gaw sadi dung kangka ai asak hkrung lam a matu hkam jan lu ai atsam hte, bai hkrung rawt ai ngu ai awng dang lam hpe lajang ya nga ai lam (MK16:6-7) n-gun jaw ai re. Bai nna, Yesu a hkrung rawt ai lam a sakse gaw, Karai Kasang hpe kam sham ai ni a matu, jam jau jam hkau hkam sha lam, jahpoi asawng lam, si hkrung si htan lam ni gaw jahtum n re, hkrat sum lam n re, awng dang lam she rai nga ai lam sakse hkam da ai re. Yesu gaw hkrung nga ai wa re ai hte maren, hprawng bra ayai mat yu sai sape ni hpe Galilee kaw bai mahkawng la nna (14:28; 16:7), zingri zingrat lapran kaw matut sakse hkam lu ai atsam jaw ya ai re.
Dai re ai majaw, mahtai kaja gaw, kaning re ai byin da masa hta rai tim, ngang kang ai makam masham hte Karai Kasang a hpung shingkang grau grau dan hkung wa na matu, asak hkrung na ngu daw dan let, asak hkrung ai lam she mahtai kaja rai na re. Shaloi anhte a kaja ai bungli mu lu nna, sumsing lamu e nga ai anhte a Kawa hpe shanhte ( Karai Kasang hpe n kam sham ai ni) shagrau shaa na maru ai ( Mahte 5:16).
Lahpai Awng Li (Ph.D) MIT
