KALKULUS 2
KALKULUS 2
INT
INT
INT
INT
EGRA
EGRA
EGRA
EGRA
L LIPA
L LIPA
L LIPA
L LIPA
T 2
T 2
T 2
T 2
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN BUKAN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN BUKAN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN BUKAN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN BUKAN PERSEGI PANJANG
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DL
T 2 DL
T 2 DL
T 2 DL
M KOOR
M KOOR
M KOOR
M KOOR
DINA
DINA
DINA
DINA
T KUT
T KUT
T KUT
T KUT
UB
UB
UB
UB
PENERAPAN INTEGRAL LIPAT 2
PENERAPAN INTEGRAL LIPAT 2
PENERAPAN INTEGRAL LIPAT 2
PENERAPAN INTEGRAL LIPAT 2
INT
INT
INT
INT
EGRA
EGRA
EGRA
EGRA
L LIPA
L LIPA
L LIPA
L LIPA
T 3
T 3
T 3
T 3
INTEGR
INTEGR
INTEGR
INTEGR
AL LIP
AL LIP
AL LIP
AL LIP
A
A
A
A
T 3
T 3
T 3
T 3
KOORDINAT CARTESIAN
KOORDINAT CARTESIAN
KOORDINAT CARTESIAN
KOORDINAT CARTESIAN
RUMUS DASAR INTEGRAL
RUMUS DASAR INTEGRAL
´´
´´
´´
´´
´´
´´
´´
´´
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
!!
!!
!!
!!
!!
cc
a
a
x
x
x
x
a
a
dx
dx
cc
a
a
x
x
a
a
x
x
a
a
x
x
a
a
dx
dx
cc
a
a
x
x
a
a
a
a
x
x
dx
dx
cc
ee
dx
dx
ee
cc
x
x
xdx
xdx
cc
x
x
xdx
xdx
cc
x
x
dx
dx
x
x
n
n
kecuali
kecuali
cc
x
x
n
n
dx
dx
x
x
x x x x n n n n 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 2 2 2 2 1 1sin
sin
..
8
8
ln
ln
2
2
1
1
..
7
7
tan
tan
1
1
..
6
6
..
5
5
sin
sin
cos
cos
..
4
4
cos
cos
sin
sin
..
3
3
ln
ln
1
1
..
2
2
1
1
,,
1
1
1
1
..
1
1
I
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
)) ,, (( x x yy f f z z!!
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
Rumus dasar :
Rumus dasar :
dx
dx
dy
dy
y
y
x
x
f
f
dy
dy
dx
dx
y
y
x
x
f
f
dA
dA
y
y
x
x
f
f
bb a a d d cc d d cc b b a a R R´ ´ ´´
´ ´ ´´
´´´´
!!
¬¬--
««
¼¼½½
»»
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
((
,,
))
((
,,
))
))
,,
((
_
_
x
x
y
y
a
a
x
x
b
b
cc
y
y
d
d
aa
R
R
,,
::
ee
ee
,,
ee
ee
Dengan
Dengan
R
R
bberupa persegi panjang
erupa persegi panjang
y
y
x
x
d
d
a
a
bb c cR
R
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
Contoh :
Contoh :
? ?
AA
? ?
AA
? ?
AA
2 2 45 45 9 9 2 2 3 3 9 9 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 1 6 6 4 4 1 1 3 3 1 1 2 2 3 3 2 2 3 3 3 3 2 2 3 3 2 2 .. 1 1 3 3 0 0 2 2 3 3 0 0 3 3 0 0 3 3 0 0 2 2 2 2 2 2 1 1 3 3 0 0 2 2 3 3 0 0 2 2 1 1 3 3 0 0 2 2 1 1 !! !! ¼¼½½ »» ¬¬--«« !! !! !! !! !! ¼¼½½ »» ¬¬--«« !! ´´
´´
´´
´´
´ ´ ´´
´ ´ ´´
y y y y dy dy y y dy dy y y y y dy dy y y y y dy dy yx yx x x dy dy dx dx y y x x dxdy dxdy y y x x
3 3 16 16 2 2 3 3 2 2 8 8 0 0 2 2 2 2 1 1 3 3 1 1 4 4 3 3 1 1 4 4 0 0 1 1 3 3 1 1 4 4 4 4 .. 2 2 2 2 2 2 0 0 2 2 0 0 3 3 2 2 0 0 1 1 0 0 2 2!!
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´ ´ ´´
y y y y y y dy dy y y dy dy yx yx x x x x dxdy dxdy y y x xINTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
SOAL
I
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
´´´´
´´´´
´´´´
´´´´
ÀÀ
¿¿
¾¾
°
°
¯¯
®
®
ee
ee
ee
ee
!!
ÀÀ
¿¿
¾¾
°
°
¯¯
®
®
ee
ee
ee
ee
!!
ÀÀ
¿¿
¾¾
°
°
¯¯
®
®
ee
ee
ee
ee
!!
ÀÀ
¿¿
¾¾
°
°
¯¯
®
®
ee
ee
ee
ee
!!
R R R R R R R R y y x x y y x x R R dA dA x x xy xy y y x x y y x x R R dA dA y y x x y y x x y y x x R R dA dA y y x x y y x x y y x x R R dA dA xy xy 2 2 1 1 ,, 3 3 0 0 :: ,, ;; 1 1 .. 4 4 2 2 0 0 ,, 2 2 0 0 :: ,, ;; sin sin .. 3 3 2 2 0 0 ,, 1 1 1 1 :: ,, ;; .. 2 2 1 1 1 1 ,, 1 1 0 0 :: ,, ;; .. 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 T T T TSOAL
SOAL
HI
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
??AA
? ? AA
11 0 0 1 1 1 1 4 4 2 2 .. 1 1 1 1 0 0 2 2 0 0 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 2 2 0 0 ! ! ! ! ! !¼¼
½½
»»
¬¬
--««
! !´´
´´
´ ´
´ ´
y y y y y y x x x x yy x xSketsalah
Sketsalah
bbenda pejal yang yang volumenya ditunjukkan oleh integral lipat di
enda pejal yang yang volumenya ditunjukkan oleh integral lipat di
bI
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
1 1 2 2 1 1 2 23
3
2 23
3
0
0
1 1 2 2 2 2 2 2 .. 2 2 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 1 1 0 0!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
´´
´´
´ ´
´ ´
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
y
y
xy
xy
y
y
d
d
y
y
d
d
x
x
y
y
x
x
I
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
3
3
32
32
3
3
16
16
3
3
16
16
3
3
8
8
3
3
2
2
3
3
8
8
2
2
3
3
1
1
..
3
3
2 2 0 0 3 3 2 2 0 0 2 2 2 2 0 0 2 2 0 0 3 3 2 2 2 2 0 0 2 2 0 0 2 2 2 2!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
dx
dx
x
x
dx
dx
y
y
y
y
x
x
dydx
dydx
y
y
x
x
I
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
3
3
32
32
3
3
16
16
3
3
8
8
8
8
3
3
1
1
4
4
4
4
..
4
4
2 2 0 0 2 2 0 0 2 2 0 0 2 2 0 0 3 3 2 2 0 0 2 2 0 0 2 2!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
dx
dx
dx
dx
y
y
y
y
dydx
dydx
y
y
I
I
T
T
I
I
T
T
I
I
I
I
J
J
? ?
66AA
11 66 77 6 6 2 2 1 1 2 2 1 13
3
2 2 9 93
3
2 2 1 1 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 1 1 0 0 3 3 1 1 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 3 3 1 1!!
!!
!!
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
´´
´´
´´
´ ´
´ ´
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
x
x
d
d
x
x
y
y
y
y
xy
xy
d
d
y
yd
d
x
x
y
y
x
x
5.5.
Tentukan volume
Tentukan volume
bbenda pejal di
enda pejal di
bbawah
awah
bbidang
idang z=x+y
z=x+y+1
+1
atas
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
6
6.. TTentukan entukan volumevolume bbenda pejal dienda pejal dibbawahawah bbidang z=2x+3yidang z=2x+3y
atas
atas R={(x,y): 1x R={(x,y): 1x 2, 0y 2, 0y 4 }4 }
? ?
AA
? ?
4
4
24
24
AA
1
1
6
6
48
48
4
4
24
24
3
3
6
6
24
24
8
8
2
2
3
3
2
2
3
3
2
2
2 2 1 1 2 2 2 2 1 1 4 4 0 0 2 2 1 1 2 2 2 2 1 1 4 4 0 0!!
!!
!!
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
y
y
xy
xy
d
d
y
y
d
d
x
x
y
y
x
x
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
INTEGRAL LIPAT 2 DOMAIN PERSEGIPANJANG
7
7
..Tentukan volume
Tentukan volume
bbenda pejal antara z=x
enda pejal antara z=x
22+y
+y
22+2
+2
dan
dan
z=1
z=1
dan terletak
dan terletak
di atas
di atas
R={(x,y):
R={(x,y):
-1x 1,
-1x 1,
0y 1 }
0y 1 }
? ?
AA
? ?
AA
3 3 10 10 3 3 5 5 3 3 5 5 3 3 4 4 3 3 1 1 3 3 4 4 3 3 1 1 3 3 4 4 3 3 1 1 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 3 3 1 1 1 1 2 2 1 1 0 0 1 1 1 1 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 0 0 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 0 0 2 2 2 2!!
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
!!
´´
´´
´ ´ ´´
´ ´ ´´
x x x x d d x x x x d d x x y y y y y y x x d d y yd d x x y y x x d d y yd d x x y y x xINTEGRA
INTEGRA
L LIP
L LIP
A
A
T 2 DOMA
T 2 DOMA
IN BUK
IN BUK
AN PE
AN PE
RSEGIP
RSEGIP
ANJANG
ANJANG
y
y
S
S
0
0
x
x
y= y=* * 2 2 (x)(x) y= y=* * 11(x)(x)a
a
bb SSeebbuuaah h hhiimmppuunnaan n y y sseeddeerrhhaannaa SSeebbuuaah h hhiimmppuunnaan n x x sseeddeerrhhaannaa
y
y
S
S
0
0
x x == 2 2 ( ( y y ) ) x x == ] ] 11( ( y y ) )d
d
c c S S ={ ={ (x,(x,y y ): ):* * 11(x)(x)y y * * 2 2 (x),(x), aa x x b}b} S S ={ ={ (x,(x,y y ): ):
]
]
11( ( y y )x )x ]
]
2 2 ( ( y y ), ), c c y y d}d}INTEGRA
INTEGRA
L LIP
L LIP
A
A
T 2 DOMAI
T 2 DOMAI
N BUKAN
N BUKAN
PERSEGIPANJANG
PERSEGIPANJANG
´´´
´
!!
´
´ ´´
S
S
b
b
a
a
x
x
x
x
f
f
x
x
y
y
dydx
dydx
dA
dA
y
y
x
x
f
f
((
))
))
((
2 2 1 1))
,,
((
))
,,
((
J
J
J
J
´´´
´
!!
´
´ ´´
S
S
d
d
cc
y
y
y
y
f
f
x
x
y
y
dxdy
dxdy
dA
dA
y
y
x
x
f
f
((
))
))
((
2 2 1 1))
,,
((
))
,,
((
] ] ] ] RUMUINTEGRA
INTEGRA
L LIP
L LIP
A
A
T 2 DOMA
T 2 DOMA
IN BUK
IN BUK
AN PE
AN PE
RSEGIP
RSEGIP
ANJANG
ANJANG
? ?
AA
? ?
AA
3
3
1
1
3393
3393
3
3
3
3
1
1
3
3
3
3
5
5
3
3
1
1
5
5
5
5
3
3
1
1
4
4
5
5
5
5
4
4
5
5
4
4
5
5
4
4
10
10
4
4
3 3 4 4 5 5 3 3 4 4 5 5 5 5 3 3 3 3 4 4 5 5 5 5 3 3 2 2 3 3 4 4 5 5 3 3 2 2 2 2 4 4 3 3 5 5 3 3 2 2 5 5 3 3 2 2 2 2!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
!!
!!
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
x
x
dx
dx
x
x
x
x
x
x
dx
dx
y
y
x
x
x
x
x
x
dx
dx
y
y
xy
xy
dydx
dydx
y
y
x
x
x x x x x x x x CON CONT
T
OHOHI
I
N
N
T
T
I
I
T
T
OMA
OMA
I
I
N
N
AN
AN
I
I
AN
AN
J
J
ANG
ANG
? ? AA
? ?
AA
? ? AA
? ?
1
1
1
1
0
0
AA
2
2
2
2
2
2
1
1
2
2
2
2
2
2
1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 00 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
!!
!!
!!
!!
!!
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
ee
ee
y
y
ee
dy
dy
y
y
ye
ye
dy
dy
ee
y
y
dy
dy
ye
ye
dxdy
dxdy
ye
ye
y y y y y y y y x x y y x xCONTO
CONTO
HH2
2
INTEGRA
INTEGRA
L LIP
L LIP
A
A
T 2 DOMAI
T 2 DOMAI
N BUKAN
N BUKAN
PERSEGIPANJANG
PERSEGIPANJANG
1212 1212 44
44 1 166 1 1 4 4 3 3 3 3 1 166 3 3 2 2 3 3 3 3 1 166 3 3 8 8 3 3 2 2 3 3 3 3 4 4 1 1 2 2 4 4 4 4 3 3 8 8 3 3 2 2 3 3 2 2 3 3 6 6 2 2 1 1 2 2 4 4 3 3 2 2 1 1 2 2 4 4 3 3 2 2 1 1 2 2 3 3 4 4 3 3 4 4 3 3 3 3 2 2 3 3 4 4 3 3 3 3 4 4 0 0 3 3 2 2 4 4 0 0 2 2 4 4 0 0 2 2 2 2 4 4 0 0 2 2 2 2 4 4 0 0 2 2 2 2 1 1 2 2 0 0 4 4 0 0 2 2 4 4 0 0 2 2 1 1 2 2 0 0!!
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
¼¼
½½
»»
¬¬
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
´´
´´
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x x x x x x d d x x x x x x d d x x x x x x x x d d x x x x x x x x x x x x d d x x x x x x x x x x d d x x y y xy xy y y d d y yd d x x y y x x x x x xx
x
y
y
z
z
3
3
4
4
2
2
x x y y 2 2 1 1 2 2 ! !CONTO
CONTO
HH3 :
3 :
HHitunglah volume µtetrahedron¶
itunglah volume µtetrahedron¶
bbidang empat di
idang empat di
bbawah ini
awah ini
12-3x-6y-4z=0
I
I
N
N
T
T
GRAL
GRAL
L
L
I
I
A
A
T
T
OMA
OMA
I
I
N
N
AN
AN
RSEG
RSEG
I
I
AN
AN
J
J
ANG
ANG
? ? AA
? ?
AA
4
4
3
3
4
4
3
3
3
3
0
0
3
3
..
1
1
1 1 0 0 4 4 1 1 0 0 3 3 1 1 0 0 2 2 3 3 0 0 1 1 0 0 2 2 1 1 0 0 3 3 0 0 2 2!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
!!
!!
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
x
x
d
d
x
x
y
y
x
x
d
d
y
y
d
d
x
x
x
x
x x x xSOAL
SOAL
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
6
6
1
1
1
1
1
1
3
3
1
1
2
2
4
4
3
3
8
8
2
2
1
1
3
3
1
1
2
2
1
1
1
1
2
2
2
2
1
1
1
1
2
2
1
1
2
2
1
1
..
2
2
2 2 1 1 2 2 3 3 2 2 1 1 2 2 2 2 1 1 2 2 1 1 0 0 2 2 1 1 2 2 2 2 1 1 1 1 0 0!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
y
y
y
y
d
d
y
y
d
d
x
x
x x x
I
I
N
N
T
T
EGRAL
EGRAL
L
L
I
I
A
A
T
T
OMA
OMA
I
I
N
N
AN
AN
ERSEG
ERSEG
I
I
AN
AN
J
J
ANG
ANG
? ? AA
3
3
3
3
? ?
3
3
1
1
AA
3
3
81
81
1
1
240
240
12
12
3
3
9
9
3
3
1
1
..
3
3
4
4
4
4
3
3
1
1
4
4
3
3
1
1
3
3
3
3
1
1
3
3
3
3
3
3
1
1
3
3
0
0
2
2
3
3
3
3
1
1
3
3
0
0
2
2
2
2
!!
!!
!!
!!
!!
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
y
y
dy
dy
y
y
dy
dy
y
y
y
y
dy
dy
x
x
y
y
x
x
dxdy
dxdy
y
y
x
x
y
y
y
y
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
? ?
AA
5
5
8
8
20
20
32
32
4
4
82
82
20
20
242
242
20
20
243
243
4
4
81
81
20
20
1
1
4
4
1
1
20
20
1
1
4
4
1
1
4
4
1
1
..
4
4
1 1 3 3 5 5 4 4 1 1 3 3 4 4 3 3 0 0 1 1 3 3 4 4 4 4 1 1 2 2 1 1 3 3 00 3 3 2 2!!
!!
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
¹¹¹¹
º
º
¸
¸
©©©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
dx
dx
x
x
x
x
dx
dx
y
y
y
y
x
x
dydx
dydx
y
y
x
x
x x x xINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
ee
ee
ee
d
d
y
y
ee
y
y
d
d
y
y
y
y
y
y
ee
d
d
y
y
ee
x
x
d
d
x
x
d
d
y
y
x
x
ee
y y y y y y y y y y y y y y y y y y
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
27 27 3 3 1 1 3 3 1 1 2 2 3 3 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 1 1 2 2 3 3 1 1 2 2 3 32
2
1
1
2
2
1
1
2
2
3
3
4
4
2
2
1
1
2
2
1
1
..
5
5
3 3 3 3 3 3 3 3INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
5
5
ln
ln
4
4
3
3
ln
ln
4
4
3
3
4
4
3
3
0
0
ta
ta
n
n
1
1
ta
ta
n
n
3
3
ta
ta
n
n
3
3
3
3
..
6
6
5 5 1 1 5 5 1 1 5 5 1 1 1 1 1 1 0 0 5 5 1 1 1 1 5 5 1 1 00 22 22T
T
T
T
T
T
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¹¹¹¹
º
º
¸
¸
©©©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
d
d
x
x
x
x
y
y
x
x
d
d
y
y
d
d
x
x
y
y
x
x
x x x xINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
? ?
AA
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
2
2
2
2
4
4
si
si
si
si
1
1
si
si
1
1
cos
cos
2
2
cos
cos
cos
cos
..
7
7
1 1 2 2 // 1 1 2 2 1 1 2 2 // 1 1 2 2 1 1 2 2 // 1 1 2 2 2 2 1 1 2 2 // 1 1 2 2 22
!!
¹¹¹¹
º
º
¸
¸
©©©©
ªª
¨¨
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
!!
!!
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
dx
dx
x
x
x
x
dx
dx
x
x
y
y
dydx
dydx
x
x
x x x xINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
4
4
2
2
1
1
2
2
1
1
4
4
2
2
sin
sin
2
2
1
1
2
2
1
1
2
2
sin
sin
2
2
1
1
2
2
1
1
1
1
2
2
cos
cos
2
2
1
1
2
2
cos
cos
2
2
2
2
1
1
2
2
1
1
..
8
8
4 4 // 0 0 4 4 // 0 0 4 4 // 0 0 2 2 cos cos 2 2 2 2 4 4 0 0 2 2 4 4 // 0 0 cos cos 2 2 2 2T
T
T
T
T
T
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
T T T T T T U U T T T T UUd
d
d
d
d
d
r
r
rdrd
rdrd
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
? ? AA
9 9 2 2ln
ln
3
3
1 13
3
se
se
ln
ln
3
3
1 1 1 13
3
ta tan
n
4 4 ta tan
n
3
3
ta tan
n
ta tan
n
se
se
..
9 9 9 9 // 0 0 9 9 // 0 0 9 9 // 0 0 3 3 4 4 // 9 9 // 0 0 9 9 // 0 0 3 3 4 4 // 2 2T
T
T
T
U
U
U
U
U
U
T T T T T T T T T T T T T T
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
r
r
r
r
d
d
r
r
r
r
d
d
r
r
r
r
d
d
r
r
d
d
r
r
d
d
r r r rINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
1
1
1
1
2
2
sin
sin
ss
ss
ss
..
10
10
2 2 // 0 0 sin sin 2 2 // 0 0 sin sin sin sin 0 0 2 2 // 0 0 2 2 // 0 0 sin sin 0 0
!!
!!
!!
!!
!!
´´
´´
´ ´ ´´
ee
ee
y
y
ee
d
d
y
y
y
y
y
y
ee
d
d
y
y
y
y
ee
d
d
x
xd
d
y
y
y y y y y y x x y y T T T T T T T TINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
3
3
8
8
3
3
16
16
2
2
1
1
4
4
3
3
2
2
0
0
3
3
2
2
2
2
1
1
3
3
1
1
4
4
4
4
3
3
2
2
2
2
1
1
4
4
4
4
4
4
2
2
1
1
4
4
2
2
1
1
..
11
11
2 2 3 3 2 2 0 0 3 3 2 2 0 0 2 2 3 3 2 2 2 2 0 0 2 2 2 2 0 0 2 2 2 2 0 0 2 2 2 2 2 2 0 0 4 4 0 0 2 2 2 2 0 0 4 4 0 0 2 2 2 2!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
´´
´´
´´
´´
´ ´ ´´
x
x
x
x
x
x
dx
dx
x
x
dx
dx
x
x
x
x
dx
dx
x
x
x
x
x
x
dx
dx
y
y
xy
xy
dydx
dydx
y
y
x
x
x x x xINTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
? ?
AA
? ?
AA
? ?
AA
8
8
1
1
6
6
//
cos
cos
2
2
//
cos
cos
cos
cos
cos
cos
sin
sin
3
3
cos
cos
3
3
cos
cos
6
6
..
12
12
3 3 3 3 2 2 // 6 6 // 3 3 2 2 // 6 6 // 2 2 sin sin 0 0 2 2 // 6 6 // 2 2 2 2 // 6 6 // sin sin 0 0!!
!!
!!
!!
!!
´´
´´
´ ´ ´´
T T T T U U U U U U U U U U U U U U U U T T T T T T T T U U T T T T T T T T U Ud
d
d
d
r
r
drd
drd
r
r
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
x x y y dan dan x x y y oleh oleh dibatasi dibatasi yang yang daerah daerah adalah adalah S S S S x x y yd d ! ! ! ! ´´ ´´ 22 2 2 2 2 .. 1 1 2 2 2 2 .. 16
16 S S adalahadalah daerahdaerah yang yang dibatasidibatasi oleholeh y y x x dandan y y x x xx S S d d xy xy x x
!!
!!
´´´´
)) 2 2 ,, 0 0 (( )) 2 2 ,, 2 2 (( )) 0 0 ,, 0 0 (( ;; 1 1 1 1 .. 1 177 22 dAdA S S adalahadalah s see gitiga gitiga dg dg titik titik sudut sudut dandan
x x S S
´´´´
3 3;;
..
18
18
xdA
xdA
S
S
ada
ada
l l
ah
ah
daerah
daerah
yang
yang
d
d
ii
ba
ba
t t
as
as
ii
o
o
l l
eh
eh
y
y
x
x
dan
dan
y
y
xx
S S
!!
!!
´´´´
1 1 1313
´´
´´
S
S
adalah
adalah
da
d
a a
ah
h
yang
yang
dibatasi
dibatasi
ol
ol h
h
y
y
!
!
x
x
22dan
dan
yy
!
!
S
S
xydA;
xydA;
..
))
4
4
,,
1
1
((
))
4
4
,,
0
0
((
))
0
0
,,
0
0
((
;;
))
((
..
14
14
S
S
adalah
adalah
s gitiga
s gitiga
dg
dg
titik
titik
sudut
sudut
dan
dan
S
S
dA
dA
y
y
x
x
´´
´´
¡ ¡ ¢ ¢ £ £ ¤ ¤ ¥ ¥INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BUKAN P
KAN PERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
Sketsalah benda pejal yang
Sketsalah benda pejal yang ditunjukkan dan hitung volumenya
ditunjukkan dan hitung volumenya
dengan integral lipat dua
dengan integral lipat dua
1919.. Caturtira yang diCaturtira yang dibbatasi olehatasi oleh bbidang-idang-bbidang koordinat danidang koordinat dan bbidang z=6-2x-3yidang z=6-2x-3y
20
20.. Caturtira yang diCaturtira yang dibbatasi olehatasi oleh bbidang-idang-bbidang koordinat danidang koordinat dan bbidang 3x+4y+z-12=0idang 3x+4y+z-12=0
21
21.. Baji yang diBaji yang dibbatasi olehatasi olehbbidang-idang-bbidang koordinat danidang koordinat dan bbidang-idang-bbidang x=idang x=55 dandan
y+2z-4=0 y+2z-4=0 22
22.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi olehatasi olehbbidang-idang-bbidang koordinat danidang koordinat dan b
bidang-idang-bbidang 2x+y-4=0 dan 8x+y-4z=0idang 2x+y-4=0 dan 8x+y-4z=0
23
23.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh permukaan 9xatasi oleh permukaan 9x22+4y+4y22=36 dan=36 dan
b
bidang 9x+4y-6z=0idang 9x+4y-6z=0
24
24.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh permukaan z=9-xatasi oleh permukaan z=9-x22-y-y22 dandan
b
bidang-idang-bbidang koordinatidang koordinat
2
25.5. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh taatasi oleh tabbung y=xung y=x22 dandan bbidang-idang-bbidangidang
x=0, z=0 dan y+z=1 x=0, z=0 dan y+z=1
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOM
T 2 DOM
AIN BU
AIN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
26
26.. Benda pejal yang diBenda pejal yang dibbatasi oleh taatasi oleh tabbung paraung parabbolaola x x 2 2 =4y =4y dandanbbidang-idang-bbidangidang
z=0
z=0 dandan5y+9z-45=0 5y+9z-45=0
27
27.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh taatasi oleh tabbungungz=tanz=tan x x 2 2 dandan
b
bidang-idang-bbidangidang x x =y =y ,, x x =1=1 dandan y=0 y=0
28
28.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh permukaanatasi oleh permukaan z=ez=e x x -y -y ,,
b
bidangidang x x +y=1+y=1 dandanbbidang-idang-bbidang koordinatidang koordinat
29
29.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh permukaanatasi oleh permukaan
9z=36-9
9z=36-9 x x 2 2 -4y -4y 2 2 dandanbbidang-idang-bbidang koordinatidang koordinat
30
30.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh taatasi oleh tabbungungbbulatulat x x 2 2 +z +z 2 2 =16 =16
dan
19
19
..z=6-2x-3y
z=6-2x-3y
20
20
..3x+4y+z-12=0
3x+4y+z-12=0
INTEGRAL LIPA
INTEGRA
INTEGRA
L LIP
L LIP
A
A
T 2 DOMAI
T 2 DOMAI
N BUKAN
N BUKAN
PERSEGIPANJANG
PERSEGIPANJANG
21
21
..Baji yang di
Baji yang di
bbatasi oleh
atasi oleh
bbidang-
idang-
bbidang koordinat dan
idang koordinat dan
bbidang-
idang-
bbidang x=
idang x=
55dan y+2z-4=0
dan y+2z-4=0
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOMA
T 2 DOMA
IN BU
IN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
22
22.. B B l l i i kkt t rrt t iibb tt ssi i l l bbii --bbi i kk rr ii tt
b
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOMA
T 2 DOMA
IN BU
IN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
2
2 .. B B l l i i kkt t rrt t iibb tt ssi i l l rr kk 22 22 bibi
INTEGRAL LIPA
INTEGRAL LIPA
T 2 DOMA
T 2 DOMA
IN BU
IN BU
KAN P
KAN P
ERSEGIPANJANG
ERSEGIPANJANG
24
24.. Benda pejal di oktan pertama yang diBenda pejal di oktan pertama yang dibbatasi oleh permukaan z=9-xatasi oleh permukaan z=9-x22-y-y22 dandan
b
INTEG
INTEG
R
R
AL L
AL L
IP
IP
A
A
T
T
2 KOO
2 KOO
R
R
D
D
IN
IN
A
A
T
T
P
P
OLA
OLA
R
R
R
R
r=b
r=b
r=a
r=a
U
U
=
=
F
F
U
U
=
=
E
E
0
0
sumbu kutub
sumbu kutub
RUMUS
RUMUS
´´´´
!!
R RdA
dA
y
y
x
x
f
f
V
V
((
,,
))
´´´´
´´´´
!!
!!
R R R Rr
r
d
d
r
r
d
d
r
r
r
r
f
f
dA
dA
y
y
x
x
f
f
V
V
((
,,
))
((
ss
U
U
,,
sin
sin
U
U
))
U
U
R R l l rrss i i kk tt b b :: R= R={ { ( ( r r ,,U
U
):a
):a
r
r
,,
E
E
U
U
F
F
}
}
Z
Z
=f =f(x,
(x,
y
y
)
)
=f =f(
(
rcos
rcos
U
U
,,
rsin
rsin
U
U
)
)
=F =F(
(
r
r
,,
U
U
)
)
Sehingga :
Sehingga :
INTEG
INTEG
R
R
AL L
AL L
IP
IP
A
A
T
T
2 KOO
2 KOO
R
R
D
D
IN
IN
A
A
T
T
P
P
OLA
OLA
R
R
C C
O
O
NTNTOH OAL:
OH OAL:
12
12
1
1
12
12
1
1
0
0
12
12
cos
cos
cos
cos
3
3
cos
cos
sin
sin
3
3
cos
cos
sin
sin
3
3
sin
sin
..
1
1
2 2 // 0 0 4 4 2 2 // 0 0 3 3 2 2 // 0 0 3 3 cos cos 0 0 2 2 // 0 0 3 3 2 2 // 0 0 cos cos 0 0 2 2!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
T T T T T T U U T T T T UUU
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
d
d
d
d
d
d
r
r
drd
drd
r
r
INTEG
INTEGRR
AL L
AL L
IPIPA
A
TT2 KOO
2 KOO
RRD
D
ININA
A
TT PPOLA
OLA
RR8
8
4
4
0
0
2
2
//
4
4
2
2
sin
sin
2
2
1
1
4
4
2
2
os
os
1
1
2
2
sin
sin
2
2
..
2
2
2 2 // 0 0 2 2 // 0 0 2 2 // 0 0 2 2 sin sin 0 0 2 2 // 0 0 2 2 2 2 // 0 0 sin sin 0 0T
T
T
T
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
U
T T T T T T U U T T T T UU!!
¹¹
º
º
¸
¸
©©
ªª
¨¨
!!
¼¼
¼¼
¼¼
½½
»»
¬¬
¬¬
¬¬
--««
!!
¼¼½½
»»
¬¬--««
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
¼¼
½½
»»
¬¬
--««
!!
´´
´´
´´
´ ´ ´´
d
d
d
d
d
d
r
r
rdrd
rdrd
INTEG
INTEGRR