Faculty of Cognitive Science and Human Development
KEBERKESANAN KERJA BERPASUKAN YANG DIAMALKAN OLEH STAF-STAF UNIT SUMBER MANUSIA DAN KUALITI, JABATAN KETUA MENTERI
Rajes bin Pisoon
UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK 2003
II)
66 1161 2003
UNlVERSITl-MALA-YSIA SARAWAK BORANG PENGESAHAN STATUS
JUnUL: KEBERKESANAN KERJA BERPASUKAN YANG DIAMALKAN OLEH STt\f DI UNIT SUMBER MANUSIA DAN KUALITI, JABATAN KETUA MENTER!
SESI PENGAJIAN: 2000/2 03
Saya RAJES BIN PISOON
mengaku membenarkan tesis * ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :
1. Tesis adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak
2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja
3. Pusat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat pendigitan untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan
4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi
5. ** Sila tandakan ( ./)
D
SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan seperti termaktub di dalam AKT A RAHSIA RASMI1972)D
TERHAD (Mengandungi maklumat Terhad yang ditentukan oleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijalankan)1 ../ I
TIDAK TERHAD Disahkan oleh :(T ANDAT ANGAN PENULIS) AI"mat Tetap :
Kampung Jebungan 96400 Mukah Sarawak
Tarikh: 19 Mac 2003 Tarikh : 19 Mac 2003
Catatan: *Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah, Sarjana dan Sarjana Muda
* Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD
O'OS-"~1-bO Pusat Khidmat Maldumat Ale d mil
UNIVERSlTI MALAYSlA SARA~AJ(
94100 Kma Samar KEBERKESANAN KERJA BERPASUKAN YANG DIAMALKAN OLEH STAy.aIlan STAF UNIT SUMBER MANUSIA DAN KUALITI, JABATAN KETUA MENTER!
P.KHIDMAT MAKLUMA TAKADEMIK
UIiIMAS
1111111111111111111111111
1000129656
Oleh
Rajes bin Pisoon
Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Kepujian (Sains Kognitif / Pembangunan Sumber manusia) Fakulti Sains Kognitif dan Pembanguanan Manusia, Universiti Malaysia Sarawak
Projek bertajuk Keberkesanan Kerja Berpasukan yang diamalkan oleh staf-staf Unit Sumber Manusia dan Kualiti, labatan Ketua Menteri telah disediakan oleh Rajes bin Pisoon dan telah diserahkan kepada Fakulti SainS Kognitif dan Pembangunan Manusia sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Kepujian (Sains Kognitif / Pembangunan Sumber Manusia)
Diterirna untuk diperiksa oleh:
J ~~iS-f2-f'
(Dr. Ngu Bing 4iong)
PENGHARGAAN
Pertama sekali, saya amat bersyukur kepada Tuhan kerana memberi saya kekuatan dan ketabahan untuk menghadapi kesukaran dari masa ke semasa sehingga berjaya.
Terlebih dahulu, saya ingin melafazkan setinggi penghargaan dan ucapan terima kasih kepada penyelia projek tahun akhir iaitu Dr. Ngu Bing Hiong atas nasihat, dan sokongan sepanjang kajian ilmiah ini dijalankan. Ucapan terima kasih juga ditujukan kepada pensyarah-pensyarah lain yang telah memberi pendapat dan pembetulan ke atas kajian ilmiah yang saya jalankan.
Penghargaan juga ingin disampaikan kepada pengarah Unit Sumber Manusia dan Kualiti, Jabatan Ketua Menteri iaitu Dr. Razali Abon yang telah memberi kebenaran kepada saya untuk menjalankan kajian di organisasi berkenaan. Ucapan terima kasih juga saya ingin tujukan kepada Puan Roslin yang sanggup memberi bantuan semasa proses pengagihan dan pengumpulan semula borang soal selidik. Ribuan terima kasih juga saya tujukan kepada Encik Valentine Laiseh yang sudi memberi maklumat yang diperlukan untuk kajian ini. Tidak lupa juga kepada semua staf-staf yang telah memberi kerjasama dengan mengisi borang soal selidik.
Di samping itu, saya juga ingin menyampaikan ucapan ribuan terima kasih kepada ibu bapa saya iaitu Encik Pisoon bin IIi dan Puan Ani binti Munan serta adik dan abang saya yang entiasa memberi dorongan dan sokongan yang tidak teminai kepada saya.
Selain itu juga, saya mengambil kesempatan ini untuk menyampaikan terima kasih kepada seorang kawan yang istemewa iaitu Hasmah binti Sahni yang sentiasa memberi galakan dan semangat sepanjang tempoh kajian ilmiah dijalankan. Tidak lupa juga kepada rakan seperjuangan iaitu Ismar Faizal bin Ishak dan Mohamad Iswarizan bin Iskak. Sumbangan dan pertolongan yang diberikan oleh mereka saya hargai sepanjang tempoh menjalankan kajian ini.
111
3.
4.
4.4
5.
5.0 5. 1 5.2 5.3 5.3.1 5.3, 5.3.
Penghargaan Jadual Kandungan Senarai Jadual Senarai Gambarajah Abstrak
Abstract
1. Pengenalan 1.1 Pengenalan
JADUAL KANDUNGAN
iii iv vii viii ix x
I 1.2 Latarbelakang kajian 2
1.3 Latarbelakang organisasi 2 1.3.1 Struktur organisasi 2 1.3.2 Misi dan visi 2 1.4 Kenyataan masalah 2 1.5 Objektifkajian 3 1.6 Objektif am 3 1.7 Objektifkhusus 3 1.8 Kerangka konseptual 4 1.9 Kepentingan kajian 4 I. 10 Definisi istilah 4
1.1 0.1 Kerja berpasukan 4
1.l0.2 Keberkesanan kerja berpasukan 5 1.10.3 Kerjasama 5
1.10.4 Komitmen 6 1.1 0.5 Komunikasi 6
1.10.6 Kepimpinan 7
1.11 Hipotesis kajian 7
1.12 Limitasi kajian 7 2. Penulisan kajian lepas
2.0 Pengenalan 8
2.1 Konsep kerja berpasukan 8
2.2 Pembentukan pasukan 10
2.3 Ciri-ciri kerja berpasukan yang berkesan 13
2.4 Kelebihan kerja berpasukan 16
2.5 Faktor-faktor yang mempengaruhi 17 keberkesanan kerja berpasukan
2.5.1 Kerjasama 17 2.5.2 komitmen 17
2.5.3 Kepimpinan 17
2.5.4 Komunikasi 18
2.6 Kesimpulan 19
iv
3. Metadologi kajian
3.0 Pengenalan 20
3.1 Rekabentuk kajian 20
3.2 Lokasi kajian 20
3.3 Populasi dan sampel 20
3.4 Instrumentasi kajian 21
3.5 Kebolehpercayaan instrumentasi 21
3.6 Penganalisaan data 22
3.7 Kaedah anal isis deskriptif 22
3.7.1 Analisis deskriptif 22
3.8 Analisis inferensi 24
3.8.1 Pekali kolerasi Pearson r 24
3.9 Kesimpulan 24
4. Dapatan kajian
4.0 Pengenalan 26
4.1 Taburan demografi responden 26
4.2 Tahap pencapaian bagi setiap pembolehubah 27
4.2.1 Tahap komunikasi 27
4.2.2 Tahap kepimpinan 28
4.2.3 Tahap komitmen 29
4.2.4 Tahap kerjasama 30
4.2.5 Tahap keberkesanan kerja berpasukan 30
4.3 Dapatan hipotesis 31
4.3.1 Perkaitan hubungan antara
faktor komunikasi dengan 31
keberkesanan kerja berpasukan 4.3.2 Perkaitan hubungan antara
faktor kepimpinan dengan 32
keberkesanan kerja berpasukan 4.3.3 Perkaitan hubungan antara
faktor komitmen dengan 33
keberkesanan kerja berpasukan 4.3.4 Perkaitan hubungan antara
faktor kerjasama dengan 34
keberkesanan kerja berpasukan
4.4 Kesimpulan 35
5. Ringkasan, kesimpulan dan cadangan
5.0 Pengenalan 37
5.1 Ringkasan 37
5.2 Kesimpulan 38
5.3 Cadangan 38
5.3.1 Organisasi 38
5.3.1.1 Komunikasi 38
5.3.1.2 Komitmen 39
v
5.3 .1.3 Kepimpinan 5.3 .1.4 Kerjasama
5.3 .2 Penyelidik masa hadapan
39 40 40 6.
7.
Rujukan Lampiran
41 43
Rajah 1.1 Kerangka 1<1
Rajah 2.1 Langkah-lat Pasukan di\i
vi
SENARAI RAJAH Rajah 1.1
Kerangka konseptual 4
Rajah 2.1
Langkah-Iangkah dalam pembentukan
Pasukan diubahsuai daripada Hellrigel dan Slocum, I 992 12
VB
SENARAI JADUAL Jadual3.1
Klasifikasi julat skor 23
KEBE Jadual3.2
Jadual ramalan Borg dan Gall (1993) 24
Jaduat 4.1
Taburan responden mengikut bahagian dan tempoh perkhidmatan 27 Jadual4.2
Julat skor bagi tahap komunikasi 27
Jadual4.3
Julat skor bagi tahap kepimpinan 28
Jadual4.4
Julat skor bagi tahap komitmen 29
Jadual4.5
Julat skor bagi tahap kerjasama 30
Jadual4.6
Julat skor bagi tahap keberkesanan kerja berpasukan 30 Jadual4.7
Ujian kolerasi di antara faktor komunikasi 31 dengan keberkesanan kerja berpasukan
Jadual4.8
Ujian kolerasi di an tara faktor kepimpinan 32 dengan keberkesanan kerja berpasukan
Jadual4.9
Ujian kolerasi di antara faktor komitmen 33
dengan keberkesanan kerja berpasukan Jadual4.10
Ujian kolerasi di antara faktor kerjasama 34 dengan keberkesanan kerja berpasukan
Jadual4.11
Jadual pengujian 35
ABSTRAK
KEBERKESANAN KER1A BERPASUKAN YANG D1AMALKAN OLEH STAF-STAF DI UNIT SUMBER MANUSIA DAN KUALITI, lABATAN KETUA MENTERI
Rajes bin Pisoon
Kajian ini dijalankan bertujuan untuk melihat keberkesanan kelja berpasukan yang diamalkan di unit Sumber Manusia dan Kualiti, labatan Ketua Mentcri berdasarkan berdasarkan faktor-faktor yang mempengBruhi. Faktor-faktor yang dikaji adalah komunikasi, kepimpinan, komitmen dan kerjasama.
Faktor inj merupakan pembolehubah bersandar kepada keberkesanan kelja berpasukan. Dalam kajian ini data dipcrolehi dengan menggunakan borang soal selidik. Sampel kajian terdiri daripada 40 orang pekelja. Berdasarkan anal isis deskriptif didapati bahawa kebanyakan responden terdiri daripada bahagian Pemcangan sumber manusia dan Pembangunan Usahawan. Selain itu keseluruhannya tempoh perkhidmatan respon adalah lebih dari satu tahun. Bardasarkan analisis ini juga didapati bahawa tahap bagi setiap faktor adalah sederhana. Empat hipotesis yang dikemukan dalam kajian ini telBh diuj i dengan menggunakan kolerasi Pearson. Berdasarkan analisa kolerasi Pearson mendapati bnhawa wujud hubungan yang signifikan antara faktor komunikasi, kepimpinan, komitmen dan kmjasama dengan keberkesanan kerja berpasukan. Berdasarkan analisis ini juga didapati bahawa faktor kerjasama merupakan faktor yang paling dominan mempengaruhi keberkesanan kelja berpasukan. Bedasarkan dapatan kajian juga beberapa cadangan telah dikemukakan kepada organi asi dan penyelidik masa hadapan.
lX
ABSTRACT
THE EFFECTIFNESS OF TEAMWORK DONE BY STAFF AT HUMAN RESOURCE AND QULlTY UNIT, CHIEF MINISTER DEPARTMENT
Rajes bin Pisoon
The purpose ofdoing this research is to know the effectiveness ofteamwork that have done by staffat Human Resource an Quality Unit, Chief Minister Department according to the related factor. The related factor in this research is communication, leadership, commitment and working together.
These factors are dependent variable for the effectiveness of teamwork. Sample of research is consisted of40 employees. It is found out that the majority ofrespondent is from the human resource alld entrepreneur development department. The determination ofdescriptive analysis also shows that majority respondent services more than one year. According to analysis it is found the result ofevery factor are average. The hypothesis was exam with the correlation Pearson. The result found that every factor have significant with the effectiveness of teamwork. It is also found that working together is the dominant factor for effective teamwork. The finding also found some suggestion to orgallization andfuture researcher.
have done by staff at reiated factor. The working together.
of research is human resource also shows that the result ofevery The result found that found that working some suggestion to
BAB 1 PENGENALAN
1.1 Pengenalan
Organisasi pada masa kini kian berubah mengikut keadaan serna sa dan telah banyak menggunakan konsep pasukan. (Well ins, Byham dan Wilson, 1991). Keadaan ini berIaku kerana kesedaran terhadap kepentingan konsep kerja berpasukan yang mempunyai autoriti dan tanggungjawab untuk mencapai matlamat organisasi dan memenuhi keperIuan terhadap perubahan tenaga kerja. Dengan maksud lain autoriti dan tanggungjawab ialah kebebasan yang diberikan kepada pasukan untuk menggunakan kaedah terbaik dalam membuat keputusan.
Bagi membolehkan organisasi mempunyai daya saing, keperIuan untuk mencari kaedah yang sesuai adalah penting. Oleh itu, konsep kerja berpasukan telah dijadikan sebagai alat untuk meningkatkan produktiviti dan perkhidmatan. Kejayaan bagi mel)gaplikasi konsep ini dalam organisasi tidak mungkin dicapai dalam masa yang singkat.
Ianya perIu dijalankan peringkat demi peringkat dan memerlukan kerjasama semua pekerja dalam bidang yang berlainan di dalam organisasi yang sarna. Bagaimanapun konsep ini masih baru di negara ini dan tidak semua organisasi mempunyai kesanggupan untuk menanggung risiko disebalik amalan konsep kerja berpasukan.
Persoalan bagaimana untuk menentukan keberkesanan sebuah pasukan tidak bergantung kepada situasi kerja yang terdapat dalam organisasi sahaja. Ianya juga bergantung kepada faktor-faktor lain yang mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan contohnya kerjasama, komitmen, komunikasi, dan kepimpinan.
Konsep pasukan dan kerja berpasukan mempunyai perkaitan yang rapat. Pasukan merupakan unit asas yang terdapat dalam sesebuah organisasi. Kerja berpasukan pula merupakan persekitaran di mana ahli pasukan membantu dan bekerjasama untuk mencapai matlamat yang sarna.
Berdasarkan perubahan pada masa kini, organisasi cuba bersaing dengan mengorentasikan pelanggan sebagai asas kejayaan untuk bersaing dengan organisasi
organisasi lain. Oleh itu, organisasi sedaya upaya untuk mengekalkan taraf daya saing organisasi supaya sentiasa berada pada tahap kompetitif.
Amalan kerja berpasukan merupakan salah satu altematifyang perlu digunakan bagi mengekalkan taraf tersebut. Kepentingan kerja berpasukan daiam sesebuah organisasi iaitu membolehkan sesuatu kerja yang sukar diselesaikan dengan mudah secara berkumpulan.
Ini dijalankan dengan meningkatkan kualiti perhubungan dikalangan ahli kumpulan yang
1
] akan memaksimakan prestasi ahli kumpulan. Berdasarkan kajian yang telah dijalankan
menunjukkan banyak faktor yang mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan. Walau bagaimanapun kajian ini hanya melihat keberkesanan kerja berpasukan berdasarkan faktor
faktor kerjasama, komunikasi, kepimpinan, dan komitmen.
1.2 Latarbelakang kajian.
Cabaran yang sering berubah menjadikan organisasi sekarang melihat peluang yang dapat memberi kekuatan bagi menghadapi persaingan. Pakar dalam bidang pengurusan mengatakan bahawa kejayaan organisasi pad a masa kini adalah bergantung kepada kerja berpasukan berbanding faktor yang disebabkan oleh individu. Menurut Mike Krzyewski jurulatih pasukan bola keranjang Universiti National Champion Duke, kerja berpasukan adalah sangat penting bagi mencapai kejayaan. Konsep yang sarna juga perlu diaplikasikan dalam organisasi pada masa kini. Berdasarkan fakta ini, empat komponen utama yang mempengaruhi keberkesanan kelja berpasukan iaitu kerjasama, komunikasi, kepimpinan, dan komitmen periu di ambil perhatian. Beberapa kajian te1ah dibuat untuk menyokong empat faktor ini yang mampu mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan.
1.3 Latarbelakang organisasi 1.3.1 Struktur organisasi.
Setiausaha kerajaan Negeri merupakan individu yang mengetahui pentadbiran Ketua Menteri dalam negeri. Fungsinya adalah sarna dengan Setiusaha Negara iaitu terlibat dalam pembentukan dasar-dasar, tanggungjawab bagi melaksanakan dasar-dasar dan arahan-arahan menteri organisasi baru Jabatan Ketua Menteri di Sarawak. Ia diketuai oleh Setiausaha Kerajaan Negeri dan di bantu oleh dua orang timbalan. Ianya terdiri daripada Timbalan SUK I dan Timbalan SUK II. Timbalan SUK I (setiausaha kerajaan) melaksanakan tugas bagi bahagian pentadbiran am dan sumber manusai yang meliputi 3 bahagian iaitu Pengurusan Sumber Manusia, Perhubungan Awam dan Pentadbiran Am.
1.3.2 Misi dan visi.
Misi yang terkandung dalam Unit Pembangunan Sumber Manusia dan Kualiti, Jabatan Ketua Menteri Sarawak ialah pengambilan dan penempatan, alatan pengurusan moden, merekabentuk proses pemiagaan, pembangunan organisasi, faedah, pembangunan dan latihan. Kesemua misi ini membentuk visi iaitu bagi membangunkan sumber manusia yang cekap dan berkesan. Bagi mewujudkan keberkesanan pembangunan sumber manusia, indikator-indikator Bahagian Sumber Manusia seperti agensi kerajaan, badan profesional yang berkaitan, persatuan atau pertubuhan pekerja dan institusi pengajian tinggi perlu memainkan peranan masing-masing secara proaktifbagi membentuk sumber manusia yang berkualiti.
1.4 Kenyataan masalah
Di negara barat, konsep kerja berpasukan merupakan konsep yang telah lama digunakan.
Namun begitu, sebaliknya di Malaysia konsep ini masih baru terutamanya dalam bidang
2
pengeluaran dal berpasukan rna daripada organi pekerj a serta ke
Disebab~
organisasi ber~
individu. Terd.
keberkesanan k iaitu kerjasama, 1.5 Objektif ObjektifI 1.6 Objektif Tujuan k;
faktor-faktor yal Unit Kualiti, Jab 1.7 Objektif Objektifi l. Mengenal 2. Mengenal berkonsep 3. Mengenal kepimpiru 4. Mengenal 5. Mengenal]
6. MengenaJ:
Walau faktor
pengeluaran dan pengurusan. Menurut Katzenbach dan Smith (1993), dengan adanya kerja berpasukan maka ia dapat membantu organisasi menghadapi persaingan dan cabaran daripada organisasi lain. Selain itu ianya juga dapat meningkatkan kualiti dan juga prestasi pekerj a serta keputusan yang diperolehi adalah yang terbaik.
Disebabkan faktor persaingan, pakar menyatakan peningkatan kejayaan sesebuah organisasi bergantung kepada hasil kerja berpasukan berbanding hasil kerja secara individu. Terdapat banyak faktor lain yang boleh diambil kira bagi mengenalpasti keberkesanan kerja berpasukan, namun kaj ian ini lebih mefokuskan empat fakor utama iaituJcerjasama, kepimpinan, komitmen dan komunikasi.
I.S Objektif kajian
Objektifkajian akan memfokuskan kepada objektif am dan objektifkhusus.
1.6 Objektif am
Tujuan kajian ini adalah untuk melihat keberkesanan kerja berpasukan berdasarkan faktor-faktor yang berkaitan dan diamalkan oleh staf-staf bahagian Sumber Manusia dan Unit Kualiti, labatan Ketua Menteri Sarawak.
1.7 Objektif khusus
Objektif ini akan memfokuskan kepada :
I. Mengenalpasti tahap kerja berpasukan di organisasi berkenaan.
2. Mengenalpasti perkaitan antara keberkesanan kerja berpasukan dengan faktor berkonsepkan kerjasama.
3. Mengenalpasti perkaitan antara keberkesanan kerja berpasukan dengan faktor kepimpinan.
4. Mengenalpasti perkaitan antara keberkesanan kerja berpasukan dengan komunikasi.
5. Mengenalpasti perkaitan antara keberkesanan kerja berpasukan dengan komitmen.
6. Mengenapasti faktor utama yang mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan
digunakan.
bidang
3
1.8 Kerangka konseptual kajian.
Kerangka konseptual yang dibuat berasaskan empat faktor yang mampu mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan di organisasi. Empat faktor tersebut merupakan pembolehubah bersandar dan keberkesanan kerja berpasukan merupakan pembolehubah tidak bersandar.
•
•
•
•
PEMBOLEHUBAH B ERSAN DAR
KOMUNIKASI KOMITMEN
--.
KEPIMPINAN KERJASAMA
PEMBOLEHUBAH TIDAK BERSANDAR
KEBERKESANAN KERJA
BERPASUKAN
I
JRajah 1.1: Kerangka Konseptual 1.9 Kepentingan kajian.
Kajian ini penting bagi Unit Pembangunan Sumber Manusia dan Kualiti, labatan Ketua Menteri bagi mengkaji serta mengenalpasti faktor-faktor yang mempengaruhi perkembangan pekerja dan organisasi. Hasil daripada kajian ini boleh digunakan oleh labatan Ketua Menteri khasnya Unit Pembangunan Sumber Manusia dan Kualiti untuk memperbaiki sebarang masalah yang timbul berkaitan dengan kerja berpasukan yang diamalkan sebelum ini.
Unit ini juga boleh menggunakan hasil kajian ini untuk mendapat maklumat dan seterusnya membantu labatan Ketua Menteri untuk mencapai objektif yang telah disasarkan. Dengan adanya kajian ini, maka kekuatan dan kelemahan yang terdapat pada pasukan dapat diketahui dan jalan penyelesaian terbaik untuk mengatasi halangan dalam usaha untuk meningkatkan mutu perkhidmatan.
4
1.10
mempunyai J:1 keadaan apab· Setiap ahli p dicapai dan c
1.10 Definisi istilah 1.10.1 Kerja berpasukan
Konseptual.
Menurut Katzenbach dan Smith, (1993) pasukan adalah sekumpulan orang yang mempunyai kemahiran yang berlainan bekerjasama dan bertanggungjawab untuk mencapai satu matlamat. Judith dan Gordon, (1991) pula berpendapat bahawa pasukan adalah himpunan beberapa individu yang saling bergantung antara satu sarna lain dan setiap ahli yang mempunyai pengalaman yang berlainan untuk menjayakan serta mencapai matlamat yang telah ditetapkan. Bagi (Arthur Burgos,1998) beliau menyatakan keIja berpasukan merupakan kunci untuk mewujudkan organisasi yang berjaya.
Lewis, (1993) menyatakan, pasukan adalah sekumpulan orang yang mempunyai komitmen untuk mencapai objektif yang sarna dan dapat bekeIja bersama-sama untuk memperolehi keputusan yang berkualiti.
Plunkett dan Attner, (1994) pula menyatakan kerja berpasukan melibatkan beberapa orang yang selalu berinteraksi dan cuba mengkoordinasikan keIja mereka ke arah matlamat yang sarna.
Operasional.
Dalam kajian ini, keIja berpasukan merujuk kepada pekerja yang berinteraksi dan cuba mengkoordinasi kerjanya dengan pekerja-pekerja dalam bahagian-bahagian lain dan bahagian yang sarna ke arah mencapai matlamat yang telah ditetapkan.
1.10.2 Keberkesanan kerja berpasukan.
Konseptual.
Menurut Bell, McBride dan Wilson, (1994) keberkesanan kerja berpasukan merujuk kepada pengukuran produktiviti dan kepuasan ahli pasukan. Hannan, (1992) pula mempunyai pandangan yang berbeza. Beliau mendefinisikan kerja berpasukan satu keadaan apabila setiap ahli dalam pasukan bekerjasama dan berkongsi objektif yang sarna.
Setiap ahli pasukan mengetahui perkara yang hendak dicapai, hala tuju yang hendak dicapai dan cara untuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan.
Operasional.
Keberkesanan kerja berpasukan dalam kajian ini merujuk kepada faktor-faktor yang mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan. Faktor-faktor tersebut adalah kerjasama, komitmen, komunikasi, dan kepimpinan. Ia akan ditentukan daripada dapatan yang diperolehi daripada borang soal selidik.
5
' l
l 1.10.3 Kerjasama
Kon Operasional.
Di Kerjasama merupakan salah satu faktor yang penting dan mempengaruhi di antara s keberkesanan kerja berpasukan. Ianya adalah elemen penting yang perlu ada bagi kepada OrE
mewujudkan sebuah pasukan. Sekiranya tiada nilai kerjasama dalam diri setiap ahli. maka terbuka.
satu pasukan itu tidak mempunyai makna. Menurut Rees, (1997) kerjasama merupakan empati dan kemahuan yang berkaitan dengan pemikiran atau perasaan orang lain bagi mewujudkan perhubungan yang rapat.
Konseptual.
Dalam kajian ini, kerjasama melihat kepada hubungan yang rapat sesama ahli-ahli Men pasukan dalam melaksanakan tugas. Selain itu kerjasama juga dikaitkan dengan cara ahli yang berkei pasukan bergabung tenaga dari segi perkongsian maklumat, kemahiran dan pengalaman ahli-ahli p
bagi mencapai matlamat atau tugas yang diberikan. bersesuain
mengkoord 1.10.4 Komitmen
Kon:
Operasional.
Dala Menurut Larsen dan Lafasto, (1989), komitmen merujuk kepada sejauh mana ahli di Unit Pel ahli pasukan menyumbang kepada mati am at, ganjaran, sumber, fungsi dan sifat kerja pekerja di berpasukan. Kebiasaannya komitmen sering ditafsirkan oleh ahli-ahli pasukan sebagai memainkan pengorbanan yang perlu dilakukan terhadap pasukan tanpa dipengaruhi oleh kehendak
peribadi. Oleh itu, menurut Kinlaw, (1998) ahli-ahli pasukan perlu berusaha bersama-sama
ulltuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan. 1.11
Konseptual. HoI:
Dalam konteks kajian ini, komitmen di kalangan pekerja merujuk kepada Ho2:
perhubungan di antara ahli pasukan dan juga sumbangan yang telah diberikan kepada
pasukan. Ianya juga melihat kesanggupan ahli berkongsi maklumat yang diperolehi, Ho3:
mengambil berat dan memberi sokongan kepada ahli lain untuk menyiapkan tugas. Ia akan
ditentukan berdasarkan skor yang diperolehi melalui borang soal selidik. H04 1.10.S Komunikasi
1.12 Limil Operasional.
Kajia Menurut Wellins, Byham dan Wilson, (1991) komunikasi merujuk kepada cara ahli dan unit K~
mengendalikan konflik, membuat keputusan dan aktiviti pergaulan seharian. Komunikasi faktor utam~
merujuk kepada cara ahli berinteraksi sesama sendiri di dalam pasukan ataupun di luar keberkesana pasukan. Woodcock, (1989) berpendapat komunikasi juga digunakan untuk mengukuhkan Ketua Ment ikatan dan menguatkan perhubungan antara ahli-ahli dalam pasukan.
6
membuatsu
mana ahli
sifat kerja sebagai oleh kehendak bersama-sama
kepada kepada diperolehi, tugas. 1a akan
eara ahli
Konseptual.
Di dalam kajian ini, komunikasi merujuk kepada bagaimana ahli pasukan berhubung di antara satu sarna lain. Komunikasi juga merujuk kepada eara ketua memberi arahan kepada orang bawahan. Melihat samada ketua mengamalkan komunikasi sehala atau terbuka.
1.10.6 Kepimpinan.
Operasional.
Menurut Rees, (1997) kepimpinan yang berkesan merujuk kepada ketua pasukan yang berkebolehan untuk berinteraksi dan bergaul seeara terbuka dan berterusan dengan ahli-ahli pasukannya. Ketua pasukan perlu fleksibel dan mempunyai strategi yang bersesuain dengan situasi yang dihadapi. Pemimpin adalah individu yang mengurus dan mengkoordinasikan pasukan supaya tugas dapat dilakukan dengan baik.
Konseptual.
Dalam kajian ini kepimpinan merujuk kepada eara pengarah dan penolong pengarah di Unit Pembangunan Manusia dan Kualiti, labatan Ketua Menteri berinteraksi dengan pekerja dibawahnya. Pengarah dan penolong pengarah merupakan individu yang memainkan peranan mewujudkan komunikasi yang efektif dengan pekerja bawahanya dan membuat susulan kertas kerja yang diberikan kepada pekerja.
1.11 Hipotesis kajian.
Hoi: Tiada perkaitan yang signifikan di an tara faktor komunikasi dengan keberkesanan kerja berpasukan.
Ho2: Tiada perkaitan yang signifikan diantara faktor kepimpinan dengan keberkesanan kerja berpasukan.
Ho3: Tiada perkaitan yang signifikan diantara faktor komitmen dengan keberkesanan kerja berpasukan.
Ho4 Tiada perkaitan yang signifikan diantara faktor keIjasama dengan keberkesanan kerja berpasukan.
1.12 Limitasi kajian
Kajian hanya dijalankan di sebuah organisasi awam iaitu di Unit Sumber Manusia dan unit Kualiti, labatan Ketua Menteri Sarawak. Kajian hanya mengambil kira empat faktor utarna iaitu kerjasama, komitmen, kepimpinan, dan komunikasi bagi mengenalpasti keberkesanan kerja berpasukan di Bahagian Sumber Manusia dan Unit Kualiti di labatan Ketua Menteri Sarawak.
7
BAB2
PENULISAN KAJIAN LEPAS
2.0 Pengenalan.
Dalam bab ini perbincangan tertumpu kepada kajian-kajian lepas dan pendapat yang berkaitan dengan bidang yang dikaji. Pertama sekali membincangkan tentang konsep kerja berpasukan serta pembentukan pasukan yang berkesan. Perbincangan juga tertumpu kepada ciri-ciri kerja berpasukan yang berkesan, kelebihan kerja berpasukan dan faktor
faktor yang mempengaruhi keberkesanan kerja berpasukan.
2.1 Konsep kerja berpasukan.
Wofford (1982) menyatakan kumpulan adalah terdiri daripada tiga atau lebih orang berinteraksi antara satu dengan yang lain. Pasukan pula mempunyai bilangan yang lebih kurang sarna tetapi mempunyai perbezaan iaitu pasukan, bekerjasama untuk mencapai satu matlamat dan menggunakan cara yang positifuntuk berinteraksi.
Pendapat Wofford ([982) disokong oleh Greenberg dan Baron (1995), yang menyatakan pendapat bahawa kumpulan adalah lebih bersifat sementara, tidak mempunyai matlamat yang dipersetujui bersama, tidak mempunyai tanggungjawab yang jelas dan tidak mempunyai ketua yang tetap. Perkara ini berbeza untuk sebuah pasukan, yang lebih bersifat kekal, mempunyai matlamat bersama yang jelas dan juga mempunyai seorang ketua.
Menurut Cumming (1978), pasukan melibatkan pekerja dalam keadaan spesifik ataupun yang bekerja untuk menyiapkan produk atau proses yang spesifik. Dalam maksud lain pasukan boleh dibentuk dalam berbagai saiz tetapi pasukan yang efektifbiasanya tidak melebihi 12 hingga 15 orang pekerj a.
Menurut John syer dan Christoper Connolly (1996), pasukan adalah sekumpulan orang yang berkongsi maklumat yang sarna dan mereka saling bergantung di antara satu dengan yang lain. Greenberg Dan Baron (1950), pula menyatakan pasukan adalah lebih kekal, bertanggungjawab terhadap pencapaian prestasi dan wujudnya seorang ketua.
Plunket dan Attner (1994), pula menyatakan kerja berpasukan melibatkan dua atau lebih individu yang berinteraksi di antara satu sarna lain dalam menjalankan tugas yang berlainan untuk mencapai objektif yang sarna. Bowditch dan Buono (1994), menyatakan bahawa ahli dalarn pasukan kerja mempunyai kepakaran yang berbeza dan menjalankan tugas yang ditetapkan oleh organisasi.
Konsep kerja berpasukan yang dinyatakan oleh Belbin (1993), a~alah lebih kurang sarna dengan pendapat Bowditch dan Buono (1994). Belbin (1993), menyatakan kerja
8
berpasukan mempunyai perkaitan dengan tugas yang dilaksanakan dan individu dalam pasukan memainkan peranan yang berlainan tetapi mempunyai status yang sarna.
Disebabkan tanggungjawab dan tugasan yang sarna perlu wujudnya kerjasama dikalangan ahli-ahli pasukan untuk mencapai sesuatu objekti£
Hannan (1992), menyatakan bahawa dalam kerja berpasukan ahli-ahli pasukan saling bekerjasama untuk mencapai objektif yang telah ditetapkan. Oleh sebab itu, adalah penting bagi ahli-ahli dalam kumpulan mengetahui arah tuju dan juga tahu bagaimana cara untuk mencapai objektiftersebut.
Manakala Romig (1996), berpendapat kerja berpasukan sebagai individu yang bekerja bersama, saling mengambil berat antara satu sarna lain dan berusaha untuk mencapai objektif bersama. Beliau menyarankan kepada organisasi yang ingin maju harus mengamalkan kerja berpasukan secara berterusan.
Rees (1997) pula, membahagikan kerja berpasukan kepada beberapa jenis mengikut keperluan organisasi seperti Inact Work Team, Semi-autonomous work team dan project team. Intact team adalah pasukan berbentuk operasi, berterusan dan berfungsi untuk membuat laporan kepada pengurus atau penyelia. Pasukan jenis ini biasanya diberi tanggungjawab dan kuasa yang lebih besar kerana ahli pasukan sendiri yang akan membuat pelan, menjalankan tugas, mengurus dan membetulkan kesalahan sendiri.
Pasukan yang berkongsi bersama autoriti dalam tugas pula dikenali sebagai semi
autonomous work teams. Pasukan ini walaupun bertanggungjawab terhadap keseluruhan produk, proses, perkhidmatan ataupun segmen yang telah ditentukan tetapi tugas yang dijalankan mestilah mengikut pelan pihak pengurusan. Menurut Rees (1997), kebanyakan organisasi menggunakan kerja berpasukan jenis ini.
Jenis pasukan seterusnya ialah pasukan projek. Ia terdiri daripada individu yang dipilih yang mernpunyai kemahiran dan fungsi tugas yang berbeza. Pasukan ini akan diberi tugasan yang spesifik selain daripada tugas-tugas biasa dan ditugaskan secara sepenuh masa. Apabila tugasan yang diberikan selesai, pasukan ini akan dibubarkan atau ahli-ahli pasukan tersebut dimasukkan ke dalam pasukan lain atau kerja baru. Pasukan ini juga dikenali sebagai cross-functional team, task force dan problem-solving team.
Pendapat Katzenbach dan Smith (1993), berbeza dengan pendapat Rees (1997).
Walaupun demikian konsep yang digunakan oleh Katzenbanch Dan Smith adalah hampir sama dengan Rees. Mereka menyatakan terdapat tiga pasukan iaitu pasukan yang mengajukan sesuatu perkara, pasukan yang menjalankan perkara dan pasukan yang membuat. Pasukan pertama boleh dikategorikan sebagai pasukan projek, 'task force', lembaga pengarah, dan komuniti executive. Ini merupakan pasukan yang akan membentuk keputusan yang akan mewujudkan polisi tertentu.
Pasukan yang kedua adalah bertujuan untuk memperbaiki kualiti secara berterusan dan pasukan yang ketiga adalah tennasuk pasukan jenis seperti pembuatan, pemasaran, jualan dan perkhidmatan. Mengenalpasti konsep kerja berpasukan adalah sangat penting.
Organisasi perlu tahu kosep kerja berpasukan yang diamalkan adalah bersesuai dengan
9
strategi dan kep kepada organisa 2.2 Pembent Setelah r tertumpu kepad baha wa perkan adalah berdasar dan bekerj asam mana memerlu~
kerja dalam pa konsep bersatup Rees (1997), n berpasukan iain 1. Fokus te Ahli-ahli sebab dan rn mengenalpasti h 2. Menentu Pasukan.
peranan yang ( statik dan bold ahli-ahli seteru mencapai matla pasukan.
3. Memben Langkah melaksanakan t tersebut menjal standard di rna Montebello (1S tingkahlaku atal 4. Membell Pelan kel ianya diamalka menamatkan pn
. .~;all,lIru.la cara
yang untuk
sebagai semi
keseluruhan tugas yang ) kebanyakan
Rees (1997).
adalah hampir pasukan yang pasukan yang 'task force', membentuk
strategi dan keperluan agar ianya dapat dilaksanakan secara efektif serta memberi kebaikan kepada organisasi.
2.2 Pembentukan pasukan
Setelah membincangkan konsep kerja berpasukan , perbineangan seterusnya lebih tertumpu kepada eara pembentukan pasukan yang berkesan. Rees (1997), menyatakan bahawa perkara yang paling penting untuk membentuk kerja berpasukan yang efektif adalah berdasarkan keputusan yang dieapai bersama. Pasukan perlu mempunyai hala tuju dan bekerjasama untuk meneapai sesuatu kejayaan. Sumber perlu dikongsi bersama yang mana memerlukan nilai saling pereaya antara satu sarna lain dalam melaksanakan proses kerja dalam pasukan. Pasukan juga perlu mempunyai kesedaran terhadap kepentingan konsep bersatupadu dalam pasukan supaya pasukan yang dibentuk dapat bertahan lama.
Rees (1997), menyatakan sepuluh langkah yang membawa kepada keberkesanan kerja berpasukan iaitu;
1. Fokus terhadap pasukan.
Ahli-ahli yang terlibat dengan kerja berpasukan perlu diberi penerangan mengenai sebab dan matlamat penubuhan pasukan. Ini membolehkan ahli-ahlinya dapat mengenalpasti halatuju untuk mencapai matlamat.
2. Menentukan peranan.
Pasukan akan berfungsi dengan lebih baik sekiranya ahli dalam pasukan mengetahui peranan yang dimainkan oleh ahli-ahli lain. Peranan yang dimainkan tidak semestinya statik dan boleh ditukar berdasarkan keperluan. Sekiranya peranan telah ditetapkan, maka ahli-ahli seterusnya dapat mengkoordinasikan tugas dan bekerja bersama-sama untuk meneapai madamat. Seeara langsungnya juga melibatkan komunikasi di kalangan ahli-ahli pasukan.
3. Membentuk peraturan as as.
Langkah ini adalah untuk mewujudkan kawalan terhadap pasukan semasa melaksanakan tugas dalam pasukan. Peraturan ini akan menentukan bagaimana pasukan tersebut menjalankan operasi dan sikap yang perlu diamalkan. Ini akan dijadikan satu standard di mana pasukan dapat mengetahui tanggungjawab di antara satu sarna lain.
Montebello (1994), merujuk standard sebagai persetujuan pekerjaan yang menyatakan tingkahlaku atau tindakan yang boleh dan tidak boleh diterima.
4. Membentuk pelan kerja.
Pelan kerja penting bagi menerangkan proses peraneangan seeara umum. Biasanya ianya diamalkan dalam pasukan projek di mana peraneangan untuk memulakan dan menamatkan projek, menyelesaikan masalah, membuat keputusan dan meraneang situasi.
10
I
s. Perlaksanaan kerja.
Pasukan yang berjaya adalah pasukan yang berorentasikan tugas dan berorentasikan individu. Moral pasukan adalah tinggi dan kesetiaan antara ahli pasukan adalah kuat.
Perbezaan matlamat dikalangan ahli dan cara yang digunakan tidak menjelaskan matlamat pasukan. Apabila ahli-ahli dalam pasukan dapat bekerjasama dan saling menghormati diantara satu sarna lain maka mereka dapat melaksanakan kerja dengan mudah serta dapat mewujudkan semangat berpasukan yang kuat.
6. Memeriksa prestasi pasukan.
Pasukan yang efektif sentiasa mengambil berat perkembangan prestasi ahli dan cuba untuk memperbaiki kelemahan yang terdapat dalam pasukan. Apabila pasukan menghadapi tahap presatsi yang kurang memuaskan, setiap ahli sanggup membetulkan kesilapan dan cuba untuk mencari kaedah yang lebih baik. Pasukan yang mempunyai tahap prestasi yang tinggi akan senti as a cuba memperbaiki diri mereka dan melaksanakan penilaian terhadap kaedah yang digunakan.
7. Menyiapkan kerja.
Dalam konteks pasukan hasil kerja didefinisikan dalam keadaan yang berbeza berdasarkan jenis pasukall. Sesetengah pasukan mungkin menganggap kerja telah disiapkan apabila salah satu projek telah selesai. Berbeza dengan pasukan lain yang mempunyai pembahagian dalam kerja berdasarkan fasa iaitu peringkat permulaan, pertellgahan, dan akhir.
8. Mengumumkan keputusan.
Pasukan perlu menghantar laporan kepada organisasi bagi menyatakan pencapaian yang diperolehi. Ini adalah penting agar organisasi mengetahui perkembangan pasukan dan produk akhir yang dikeluarkan oleh pasukan bersesuaian dengan kehendak organisasi.
9. Memberi ganjaran kepada pasukan.
Ganjaran yang sesuai perlu diberikan kepada pasukan berdasarkan kejayaan dan pre stasi yang telah dicapai. Ganjaran bukan sahaja dalam bentuk kewangan tetapi berbentuk pengiktirafan adalah penting bagi meningkatkan perastasi kerja berpasukan.
Sistem pembayaran ganjaran perlu adil terhadap ahli kumpulan agar tidak timbul masalah tidak puas hati dikalangan ahli dalam pasukan. Secara tidak langsung ganjaran akan meningkatkan tahap kerjasama dalam pasukan.
10. Meneruskan kerja.
Bergantung kepada jenis pasukan yang dibentuk. Sekiranya pasukan yang ditubuhkan adalah pasukan yang bersifat kekal, maka sesuatu tugas yang telah selesai atau mencapai matlamat, perlu dinilai kelemahan dan kekuatan bagi meningkatkan prestasi
11
untuk tugasan pasukan telah d
Sepuluh menentukan s langkah-langkaj
Heltrige melalui lan~
Pada matlamat
Konflik a~
j
KerjasaI!
perkon~
pasul
K 'erJasama
I
yang ting!
cadangan.
j Meliputi p menerus membu keja:
Raja Sloeu
berbeza kelja telah lain yang permulaan,
pencapaian
11I~Il)iWIJlI1 dan
untuk tugasan seterunya. Sesetengah pasukan pula akan dibubarkan sekiranya madamat pasukan telah dicapai.
Sepuluh langkah yang dinyatakan oleh Rees (1997) adalah penting untuk menentukan sarna ada pasukan yang ditubuhkan efektif atau tidak. Pengabaian salah satu langkah-langkah ini akan menjejaskan keberkesanan kerja berpasukan.
Hellrigel dan Slocum (1992), pula menyatakan setiap pembentukan pasukan perlu melalui langkah yang ditunjukkan dalam rajah 2.1.
Peringkat pembentukan.
Pada peringkat ini ahli pasukan akan tertarik pada madamat dan prosedur pembentukan pasukan yang disertai.
...
Peringkat pertentangan pendapat
Konflik akan wujud disebabkan oleh ketidakserasian antara ahli.
t_
Peringkat pembinaan
Kerjasama akan bermula dan komunikasi yang erat serta perkongsian pendapat di antara ahli. Pada peringkat ini
pasukan boleh bekerjasama sebagai satu pasukan .
...
Peringkat penyertaan
Kerjasama yang kuat dika1angan ahli, wujudnya kepercayaan yang tinggi. Pada peringkat ini akan memberi pendapat dan cadangan. Setiap ahli memberi idea-idea yang bemas tanpa
rasa takut.
•
Peringkat pemberhentian
Meliputi pemberhentian daripada melakukan tugas dan tidak meneruskan perhubungan. Keadaan ini diperlukan untuk
membuat penilaian semula berkaitan penghargaan dan kejayaan ahli pasukan dalam menjalankan tugas.
Rajah 2.1: Diubahsuai daripada Hellrigel dan Slocum, 1992.
12
