S K R I P S I
- fAR>M <i9b OA N IS S U L IS T Y A N I
PENGARUH SISTEM DISPERSI SOLIDA TOLBUTAM I DA-XI LI TOL(3 0 :7 0 )
TERHADAP DAYA PENURUNAN KADAR GLUKOSA DARAH KELINCI
DIBANDINGKAN DENGAN TOLBUTAMIDA MURNI
. ( V /
I J-
i
K
PERPUS1AKAAN fNIVERSU AS rtiRLANGOA1S U R A B A y A
F A K U L T A S F A R M A S I
U N 1 V E R S 1 T A S A IR L A N G G A
1 9 8 9
PENGAR'UH SISTEM D IS PE RS I SOLIDA TO LB U TAM ID A- XILITO L ( 3 0 : 7 0 ) TERHADAP DAYA PENURUNAN KADAR GLUKOSA DARAH KE LIN C I
DIBANDINGKAN. DENGAN TOLBUTAMIDA MURNI
S KRIPS I
DIBUAT UNTUK MEMENUHI SYARAT MENCAPAI GELAR SARJANA FARMASI
PADA FAKULTAS FARMASI U N IVE RSITAS AIRLANGGA
1989
o le h
s a h a b a t- s a h a b a t kami ya n g te l a h b a n ya k membantu h in g g a t e r s e le s a ik a n n y a s k r i p s i i n i . Semoga A l l o h S .W .T. m em b erika n b a la s a n t a u f i k dan h id a y a tN ya a ta s s e g a l a a ma l b a ik ya n g
te l a h d ib e r ik a n k ep a d a ka m i.
Kep a d a a lma ra a ter F a k u lta s F a r m a s i U n i v e r s i t a s A i r la n g g a ka m i pers emb a hka n s k r i p s i i n i d en ga n h a ra p a n d a p a t b er g u n a b a g i k i t a semua.
BAB I
PENDAHULUAN
D alam b id a n g k es eh a ta n s e o r a n g fa r m a s is d itu n tu .t u a - tu k d a p a t membuat s u a tu s e d ia a n ya n g d a p a t m elep a s k a n ob a t a k t i f s a m pa i ke tem p a t a k s in y a . A g a r e fe k t e r a p i ya n g d i i n g in k an t e r c a p a i, maka p e le p a s a n ob.at a k t i f te r s e b u t h a ru s mempu nyai k ecep a ta n , te r te n tu s e h in g g a d id a p a tk a n ju m la h a - ta u k a d a r ob a t a k t i f ya n g optimu m da la m d a ra h a ta u j a r i - n ga n . Ju mlah ob a t a k t i f dalam. d a ra h a ta u j a r in g a n d a p a t m en ja d i m a s a la h j i k a o b a t te r s e b u t s u k a r l a r u t dalam a i r dan l a j u d is o l u s in y a meru pa ka n ta h a p p en en tu b i o a v . a i l a b i l i ta s n ya ( 1 , 2 )
-S ed ia a n ob a t dalam b en tu k p a d a t ya n g d ig u n a k a n s e c a r a o r a l umumnya h a ru s t e r d i s o l u s i l e b i h d a h u lu a g a r d a p a t d ia b s o r p s i k e dalam s i r k u l a s i d a ra h dan m en ca p a i tem p a t ak s in y a . D engan d em ik ia n s em a kin c e p a t p r o s e s t e r d i s o l u s i n y a b a ha n o b a t te r s e b u t maka s em a kin c e p a t p u la p r o s e s a b s o r p s i ya n g t e r j a d i ( 3 )
-U ntu k ob a t ya n g s u ka r l a r u t , maka l a j u d i s o l u s i b a han o b a t te r s e b u t akan la m b a t s e h in g g a l a j u d is o l u s in y a s a n g a t men entu ka n b a g i k e s e lu r u h a n p r o s e s a b s o r p s in y a . D e nga n k a ta l a i n l a j u d is o l u s in y a meru pa ka n ta h a p p en en tu
4
-digu n'a ka n p a r a m eter e fe k fa r m a k o lo g i a ku t y a i t u k a d a r g l u k os a d a ra h ya n g meru pakan m etod a tid a k la n g s u n g dalam. p e n en tu a n b i o a v . a i l a b i l i t a s s u a tu o b a t (
1
,11
) .Adapun. tu ju a n p e n e l i t i a n ya n g d ila k u k a n i n i a d a la h memb andingkan. d a ya p en u ru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h k e l i n c i d a r i s is te m d i s p e r s i s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l (
30
:70
) da n to lb u ta m id a m n rn i.H a s il d a r i p e n e l itia n . i n i d ih a r a p k a n d a ya p en u ru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h s e c a r a i n v i v o d a r i s is te m d i s p e r s i so l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l (
30
:70
) l e b i h b e s a r d ib a n d in g k a n d en ga n to lb u ta m id a m u rn i. D engan d em ik ia n m etod a d is p e r s i s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l (30
:70
) d a p a t d ikem h a n gka n da lam. p e n in g k a ta n d a ya k e r j a ob a t s e c a r a fa r m a k o lo g ik .BAB II
TINJAUAN PUSTAKA
I I . 1 . B i o a v a i l a b i l i t a s
B i o a v a i l a b i l i t a s meru pa ka n fa k to r p e n tin g d a lam r e s p o n s o b a t, k a r en a b i o a v a i l a b i l i t a s s u a tu ob a t akan mempenga ru hi d a ya t e r a p e t i k , a k t i v i t a s k l i n i k , dan a k t i v i t a s t o k s ik ob a t te r s e b u t. B i o a v a i l a b i l i t a s a d a la h k ecep a ta n . dan ju m la h ob.at a k t i f ya n g m en ca p a i s i r k u l a s i s is te m ik ( s i r k u l a s i d a r a h ) . Ad a n ya p e r b e d a an k e c e p a ta n a b s o r p s i dan ju m la h ob a t a k t i f dalam s i r k u l a s i s is te m ik d a p a t m.enyebabkan p er b ed a a n dalam. h a l . : mu la k e r j a , la m a k e r j a , dan i n t e n s i t a s k e r j a o b a t (
1
,12
,13
).-U ntu k p em b er ia n o b a t s e c a r a o r a l , s eb elu m ob a t d ia b s o r p s i k e da la m s i r k u l a s i s is te m ik ob a t h a ru s me l a l u i s a lu r a n p en cer n a a n makanan dan t e r l a r u t da hu - lu . A b s o r p s i s is te m ik s u a tu o b a t d a r i s a lu r a n p en cer naan te r g a n tu n g p a d a a n a tom i dan f i s i o l o g i tem p a t ab s o r p s i. F a k to r - f a k to r s e p e r t i : lu a s permu kaan d in - d in g u s u s , k ecep a ta n . p en g os on ga n la mb u ng, p e r g e r a k a n s a lu r a n c e r n a , a d a n ya p e n y a k it t e r te n tu , dan a l i r a n d a ra h k e tem p a t a b s o r p s i s a n g a t mempengaru hi b io a v a i l a b i l i t a s s u a tu ob a t (
1
,3
j14
) .8
-Gambar 1 : P en ga ru h fo r m u la s i te r h a d a p k a d a r r & ta - r a t a to lb u ta m id a dan g lu k o s a dalam s e rum d a r i
10
s u b yek d en ga n d o s is ya n g s&ma C.
1 2
)I I . 2 . Pen ga ru h u ku ran p a r t i k e l te r h a d a p la .iu d is o l u s i
. S e p e r ti d ik e ta h u i, b e r h a s i l a ta u tid a k n y a e fe k t e r a p i s u a tu ob a t d ip e n g a r u h i o le h k e c e p a ta n dan k a d a r ob a t te r s e b u t m en ca p a i s i r k u l a s i d a r a h . U ntu k s e d ia a n ob a t d a l am b en tu k p a d a t ya n g d igu n a k a n s e c a r a o r a l , b e s a r k e c il n y a k e c e p a ta n dan k a d a r ob a t menca p a i s i r k u l a s i d a ra h d ite n tu k a n o le h k e c e p a ta n a b s or £
s i m e la lu i s a lu r a n p en cer n a a n . Dan p r o s e s k e ce p a ta n
9
-ab s o r p s i ob a t te r s e b u t d ite n tu k a n o le h c e p a t a ta u la m b a tn ya ob a t t e r d i s o l u s i dalam. m ed ia d i tem p a t p r o s e s a b s o r p s i t e r j a d i (
3
,16
) .P e r i s t i w a d i s i n t e g r a s i , d i s o l u s i , dan p r o s e s a b s o r p s i ob a t k e dalam s i r k u l a s i d a r a h h in g g a d a p a t men imb u lka n e fe k fa r m a k o lo g ik n ya s e c a r a s k em a tis d i - gamb arkarr s e b a g a i b e r ik u t :
K a p s u l/ ta b le t d l s in te g - a s i^ g r a n u l ,d e a g r e g a s i p a r t l k e l
a b s o r p s i
' I
ob a t dalam d a r a h , j a r in g a n , dan c a ir a n tu b u h l a i n
V
e fe k fa r m a k o lo g ik
Gambar 2: Skema p e r i s t i w a d i s i n t e g r a s i , d is o l u s i sajnpai tim b u ln ya e fe k fa r m a k o lo g ik ob a t p a d a s e d ia a n p a d a t s e c a r a o r a l (
3
)11
-u k-u ra n p a r ti k e l b all an ob a t aka n m en in g k a tk a n - lu a s
permu kaan b ahan ob a t ya n g k on ta k d en ga n m ed ia d is o l u
s i a k ib a tn y a l a j u d is o l u s i aka n m en in g k a t ( l i f ,
1
8
,19
) .P en ga ru h u ku ra n p a r ti k e l te r h a d a p l a j u d is o lu ^
s i d a p a t d i l i h a t pa da p er b ed a a n l a j u d i s o l u s i f e n a s e '
t i n d en ga n b e r b a g a i u ku ra n , d ima n a p a r t i k e l d en ga n u
ku ra n
0
,,11
-0,15
mm mempu nyai l a j u d i s o l u s i +1-2
k a l i l e b i h b e s a r d a r ip a d a p a r - tik e l den ga n u ku ra n
0
,50
-0,71
mm, h a l i n i menu nju kkan b ahwa u ku ra n . p a r tik e lya n g l e b i h k e c i l l a j u d is o l u s in y a aka n l e b i h b e s a r
(ga ra b a r
3
) (20
) .Gambar 3 : E fe k u ku ra n p a r t i k e l te r h a d a p p e n in g -
k a ta n l a j u d i s o l u s i f e n a s e t in dalam
c a ir a n la mb u ng (
20
)K e te r a n g a n : •--- • : 0 , 1 1 - 0 , 1 5 mm
o--- o :
0
,21
-0,30
mm12
-S e la n ju tn y a P r e s c o tt d kk. ( c i t . 2 1 ) p a d a ta hu n 1970 me
la p o r k a n te n ta n g p en ga ru h u ku ra n p a r t i k e l fe n a s e tin
ter h a d a p k a d a r f e n a s e tin da la m p la s m a . Pa d a p emb e r i-
an fe n a s e tin den ga n bermacam- macam u ku ra n p a r t i k e l
menu nju kka n f e n a s e tin d en ga n u ku ra n p a r t i k e l ya n g
t e r k e c i l m en g h a s ilk a n k a d a r f e n a s e t in dalam p la s m a
l e b i h c e p a t d ic a p a i dan l e b i h t i n g g i w a la u pu n d i b e r i
ka n dalam d o s is ya n g sama (ga m b a r
k) •
Gambar : P en ga ru h u ku ra n p a r ti k e l te r h a d a p k a d a r r a t a - r a t a fe n a s e tin dalam
p la s m a d a r i enam o r a n g s u b yek d e
ngan d o s is 1 , 5 S (2 1 )
K eter a n g a n : 0--- o ; 75 m ik ron
•--- • :
75
m ik r on +0
,1
% tw een 80a--- □ ;
150-1
80
m ikron■--- ■ :
250
m ikron13
-P e n g e cila n u ku ra n p a r t i k e l d a p a t d ila k u k a n d e
ngan. b e r b a g a i c a r a m ik r o n is a s i (m is a ln y a d en ga n p en g
geru s a n . s e c a r a k o n v e n s io n a l , p en ggu n a a n " B a l l m i l l " ,
dan l a i n - l a i n ) , t e t a p i denga n c a r a te r s e b u t te r n y a -
t a a d a kemu ngkina n tid a k m en in gk a tk a n l a j u d i s o l u s i
dan a b s o r p s i b ahan o b a t ya n g s u ka r l a r u t . I n i d i s ’e -
b a b ka n m a kin k e c i l u ku ra n p a r t i k e l , e n e r g i permu kaan,
n ya aka n m en in g k a t dan a d a n ya ik a ta n "v a n d e r w a a ls "
d ia n ta r a p a r t i k e l - p a r t i k e l s e h in g g a m en g a k ib a tk a n
t e r j a d i n y a a g lo m e r a s i dan a g r e g a s i. S e l a in i t u a d a v-
n ya k ecen d er u n g a n p a r t i k e l u n tu k m en g a d s or p s i u d a r a
p a d a perm u ka a n n ya , menyeb ab kan. p a r t i k e l s u k a r te r b a -
s a h i ( 2 2 ) . L in dkk. ( 2 5 ) menu nju kka n b ahw a l a j u d is o
l u s i in v i t r o d a r i g r i s e o v u l v i n dan. g l u t e t im id a h a -
s i l m ik r o n is a s i l e b i h ren d a h d a r ip a d a p a r t i k e l - p a r t i
k e l a s a l , s e p e r t i ya n g t e r l i h a t p a d a gamb ar b e r ik u t:
Gambar 3 : p r o f i l l a j u d i s o l u s i g l u te tim id a
15
-x i l i t o l ;den*gan b e r b a g a i p er b a n d in g a n menu nju kka n k a
d a r h i d r o k l o r t h i a z i d ya n g t e r l a r u t ma kin b e s a r d e
n ga n m a kin b a n ya kn ya f r a k s i pembawa x i l i t o l (ga m
b a r 6 ) (2 5 )
w a ktu ( m e n it)
Gambar
6
: P r of i l l a j u d i s o l u s i d i s p e r s i h id r o k l o r t h i a z i d dalam x i l i t o l p a d a b e r b a g a i p er b a n d in g a n (
25
)K e te r a n g a n : *--- * : 10% h i d r o k l o r t h i a z i d d a
-lam x i l i t o l
°-- - - ° :
20
% h i d r o k l o r t h i a z i d d a lam x i l i t o l
• • :
30%
h i d r o k l o r t h i a z i d d a lam x i l i t o l
* k :
50
%
h i d r o k l o r t h i a z i d d a lam x i l i t o l
L e b ih l a n j u t d i t e l i t i p u la o le h p e n e l i t i te r d a
h u lu (
9
) te n ta n g p e n in g k a ta n l a j u d i s o l u s i to lb u ta m ida ya n g d id is p e r s ik a n dalam pembawa x i l i t o l . D imana
16
-menu nju kka n l a j u di s o l u s i to lb u ta m id a m en in gk a t p a
l i n g b e s a r d ib a n d in g k a n dengan. p er b a n d in g a n d i s p e r s i
la in n y a . Dan. d ik e ta h u i p u la l a j u d i s o l u s i to lb u ta m i-
da p a d a p erb .a n d in ga n . te r s e b u t m en in g k a t
1,99
k a l i d ib .a ndingka n to lb u ta m id a m.urni (ga m b a r
7
) .Gambar 7 : P r of i l l a j u d i s o l u s i to lb u ta m id a mu r- n i , campu ran f i s i s dan d i s p e r s i s o l i
da t o l b u t a m i d a - x i ' l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) ( 9 )
K e te r a n g a n : • -- - - • : to lb u ta m id a mu rni
■--- a : campu ran f i s i s
a- - -- - -a
:
d i s p e r s i s o l i d a to lb u ta m id a - x i l i t o l (
30
:70
)Adapu n m eka n is me p e n in g k a ta n l a j u d i s o l u s i d a
r i ob a t ya n g s u ka r l a r u t dalam campu ran d i s p e r s i s o
da te r s e b u t a n ta r a l a i n (
2
,8
) :1. P e n g e cil a n u ku ra n p a r t i k e l
2 . E fe k s o l u b i l i s a s i d a r i pembawa
17
-3. Penu ru r.an s i f a t a g r e g a s i dan a g lo m e r a s i o -
b a t ya n g b e r s i f a t h id r o fo b
4
. Kemampuan te r b a s a h i k a r e n a a d a n ya pembawaya n g mudah l a r u t .
Ada b e r b a g a i m etod a ya n g d a p a t d ila k u k a n u n tu k
raerabentuk s is te m d i s p e r s i s o l i d a y a it u (
2
) :1
. M etod a p e leb u r a n• 2. M etod a p e la r u ta n
3 . M etod a p e le b u r a n - p e la r u ta n .
1 1 .4- T o lb u ta m id a
1 1 .4 - 1 - S i f a t f i s i k a dan, k im ia ( 5 ,
26
, 2 7 )ta p i d en ga n penamb ahan a l k a l i mem
b en tu k garam ya n g mudah l a r u t d a
lam a i r ; l a r u t dalam. e ta n o l (
95
# )P, dan dalam k l o r ofo r m ; s e d i k i t
l a r u t dalam e t e r Rumus b.angun : H^C
Nam'a l a i n : l - b u t i l -
3
" p “ t o l u i l s u l f o n i l - u r e u mN - ( 4 - m e t i l - b e n z e n s u l f o n i l ) - N f - n -
b u t il u r e a
T o l i l s u l f o n i l b u t i l u r e a
N'ama d a ga n g : O r in a s e , R a s tin o n
23
-- K it G lu k os a (E . M erck.)
t e r diri d ari :
l ar u ta n asam. t ri k l or a s e t a t ...
300
mmol/1
r e a g e n sia w arn a (8 0 0 mm.ol
/ 1
l ar u ta n o-t o l u i d i ndalam. asam, a s et a t )
la r u ta n s ta n d a r g lu k o s a ... 5 j5 3 mmol
/ 1
1 1 1 .3-- M etod a p e n e liti a n .
1 1 1 .3 - 1 . I d e nti f i k a s l . tolb - uta mid a
111*3.- 1- 1* U .ii k u a l it a ti f (500
U j i k u a l it a ti f to lb iita mid a d ila k u k a n dengan. rae-
m a ka i a l at DSC. D ar i termogra m. ya n g d ih a s il k a n
d ih itu n g dan d ite n tu k a n t i t i k l e l e h d a r i to l tu i-
ta m id a ,
1 1 1 .3 - 1 . 2 . U .ii k u a n t i t a t i f (29).
U j i k u a n t i t a t i f to lb u ta m id a d ila k u k a n s e c a r a a -
s i d i - a l k a l i m e t r i . Tim b a n g t e l i t i 300 mg, l a r u t -
ka n dalam 30 ml e ta n o l a b s o lu t P n et r a l , tamb ah .
k a n 20 ml a ir. T it r a si den ga n n atriu m h i dr o k si -
da 0 ,1 N menggu nakan in d i k at o r f e n o l ft a l ei n P.
1 ml lar u ta n n a triu m h idr o k sid a 0 , 1 N s et a r a de
n ga n
27,04
ragI I I . 3 . 2 . I d e nti f i k a s i x i l it o l
1 1 1 .3 - 2 . 1 . U .ii k u a l it a ti f
26
-TABEL I
CARA PSNENTUAN KADAR GLUKOSA
MENGGUNAKAN K IT GLUKOSA METODA O - TO LU ID IN (3 2 )
D ip ip et k e da la m tab u n g s e nt ri f u s :
S a mpel Sta n d a r B la n g k o
L ar u ta n asam. t ri k l or a s e t a t
1,0
ml1,0
ml1,0
mlS a mpel (s eru m b a ku , lar u ta n
g lu k o s a , d a ra h ).
0,1
ml --Laru ta n. sta n d a r -
0,1
mlA ir s u lin g - -
0,1
mlCampur, dis e nt rif u s - (3 0 m e nit) dan. d i p i p e t k e dalam. t a
b u n g r e a k s i :
S u pern- a ta n beb-as p r o t e in
0
,5
ml --Campuran; s ta n d a r -
0,5
ml-B la n g k o - -
0,5
mlR e a g e n s ia w a rn a
2,0
ml2
,0
ml2,0
mlCampur dan d iin k u b a s i s ela m a £ m en it dalam. p en a n ga s
ya n g m en d id ih , l a l u d id in g in k a n d en g a n s e g e r a dalam. a i r
d in g in . S e te l a h d id in g in k a n d iu k u r r es a p a m s a m p el ( R s )
dan s ta n d a r ( R s t ) te r h a d a p b la n g k o s e c a r a s p e k t r o f o t o
-m e tr i pa da p a n ja n g gelo-m b a n g -maksi-mu-m.
Ka d a r g lu k o s a = x 100 mg%
--
29
-I -I -I . - 3 . 1 0 . A n a l is a d ata
111..3 . 1 0 . 1 . P e rh itu n g a n d a ya p en u ru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h
U ntu k semua p erla k u a n ., k a d a r g lu k o s a d a ra h p a
da s e tia p w a ktu p en ga m a ta n d ik u r a n g i d en ga n ka
d a r g lu k o s a d a ra h a w a ln ya ( C t - C o ) . Kem u d ia n s e
l i s i h k a d a r g lu k o s a d a ra h d a r i- ' p e r la k u a n I
( k o n t r o l ) d ik u r a n g i d en ga n ; s e l i s i h d a r i p e r l a
kuan: I I (p em & e r ia n to lb u ta m id a ) dan; p e r la k u a n
I I I (p era & eria n d i s p e r s i s o l i d a to l b u ta m id a - x i-
l i t o l =
30
: ?0
) dalam s e l a n g w a ktu ya n g b er s e s ua ia n , s e h in g g a d id a p a tk a n d a ya p en u ru n a n k a d a r
g lu k o s a d a r a h .
111..3..10..2. P e n g o la h a n d ata d en ga n m etod a s t a ti sti k
D a ya penuru n a n k a d a r g lu k o s a - darah.- ''d ih itu n g
menggu nakan m etod a s t a ti sti k s e c ar a ANAVA d e
nga n p ercob a a n f a kt o ri a l d ari r a n ca n g a n ' b lo k
le n g k a p ya n g d ia c a k ("R a n d o m ize d C om p lete
H A S IL PE N E LITIAN .
D ar i p e n e l itia n . ya n g te l a h d ila k u k a n d ip e r o l e h h a s i l
s e h a g a i h e r ik u t :
I V - l . I d e n . t i f i k a s i to lb u ta m id a
IV . 1 .1 .. U .ii k u a l i t a t i f
H a s il p em er ik s a a n t i t i k l e l e h to lb u ta m id a ya n g d i l a
ku ka n s e s u a i m etod a p e n e l it ia n i (D S C ) = 151'9,90°C .
Termogram. DSC d a p a t d i l i h a t p a d a la m p ir a n 1.
IV . 1 - 2 * U .ii k u a n t i t a t i f
Ka d a r to lb u ta m id a ya n g d ite n tu k a n m en u ru t m etod a pe
n e l i t i a n . ( a s i d i - a l k a l i m e t r i ) d ip e r o le h . 9 9 547%*
IV .,2 . I d e n t i f i k a s i x i l i t o l
I V . 2 . 1 . U .ii k u a l i t a t i f
S es u a i m etod a p e n e l i t i a n (D S C ) h a s i l p em er ik s a a n t i
t i k l e l e h x i l i t o l a d a la h - 9 4 , 73°C . Termogra m DSC d a
p a t d i l i h a t p a d a la m p ir a n 2.
I V . 3 . P em erik s a a n h a s i l d i s p er si s o l i d a t o lb ut a j ni d a - x i l it o l
( 3 0 : 7 0 )
D ib a n d in g k a n d en ga n termogram. DSC d ari p e n e l iti a a t e r
d a h u lu ( 9 ) (la m pir a n 3 ) , h a s i l p em er ik s a a n d i s p e r s i
s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) s e s u a i m etod a
31
-p e n e l iti a n . *(DSC) m en g h a s ilk a n termogra m. DSC denga n
p r of i l ya n g i d e nti k (la m p i r a n
4
, 3 dan 6 ).I V ..
4
. U .ii k it g lu k o s aDila k u k a n . s e p er ti ya n g te l a h d is eb utk a n. dalam m etod a
p e n e liti a n I I I .
3
.5
. H a s il u j i ter ca n tu m p a d a tab e l I I .TABEL I I
H AS IL U JI K IT GLUKOSA
No Rs R st Ka d ar g lu k o s a (mg%)
1 0 ,2 8 1 0 ,2 3 3 1 1 0 ,2 0
2
0,293
0 ,2 5 3 1 1 3 ,6 93 0 ,2 9 9 0 ,2 5 5 1 1 7 ,2 5
4
0 S,302
0 ,2 5 5 1 1 8 ,4 33 . 0 ,3 1 6 0 ,2 5 5 1 2 3 ,3 3
Ka d ar r a t a-r a t a = 1 1 7 ,0 2 + 4 , 8 1 mg%
(r e n ta n g k a d a r p e r s y a r a ta n = 108 -
133
m g $ ).r v . 5 . P e n e r i t u a n p a n . i a n g g e l o m b a n g m a k s i m u m g l u k o s a
I T il a i s er a p a n ya n g d ite n tu k a n s e c a r a s p e k tr ofoto m e -
t ri s e s u a i den ga n m etod a p e n e liti a n p a d a k a d ar g lu k o
s a 7 6 ,3 6 mg% dan 1 1 4 ,8 3 mg# m em b erika n h a s i l s e p er ti
d ata dalam tab e l I I I dan gamb ar 8. B er d a s a r k a n tab e l
dan gamb ar dip er o l e h p a n ja n g g elomb a n g maksimum pa da
TABEL I I I
I W 6
N ILAT SERAPAN LARUTAN GLUKOSA
PADA BERBAGAI PANJANG GELOMBANG
P a n oa og gelomb a n g (nm.)
N i l a i s er a p a n p a d a k a d a r
7 6 ,3 6 mg# 114 ,,83 mg#
620 0 ,2 2 2 0 ,3 2 7
622 0 ,2 2 3 0,3 2 8
6.24 0 ,2 2 5 0 ,3 2 9
626 0 ,2 2 6 0 ,3 3 2
628 0 ,2 2 7 0 ,3 3 4
630 0 ,2 2 9 0 ,3 3 5
632 0 ,2 2 8 0 ,3 3 4
634 0 ,2 2 7 0 ,3 3 3
.. Pemb u atan k u r va b aku g lu k o s a
N i l a i s era p a n da la m pemb u ata n k u r va baku pa da k a d ar
te r te n tu d a p a t di l i h at p a d a tab e l IV dan gamb ar 9*
n
il
a
i
s
e
r
a
p
o
n
.
33
-0 3 3 5
0 .3 3 0
0-32 5
-0.2 3 0
0 , 2 2 5
0,22 0*
r
—r-63 2
6 2 0 62 4 628 6 3 6
p a n ja n g g elo m b a n g (n m )
- 3 * t
-TABEL IV
N ILA I- SERAPAN RATA-jRATA LARUTAN GLUKOSA
D ARI BERBAGAI KADAR PADA = 630 nm
ECadar (mg%) N i l a i s era p a n r a t a-r a t a ’
1 9 ,1 4 0 ,0 8 6
38,28
0 ,1 3 33 7 ,4 2 0 ,1 8 0
76 ,3 6 0 ,2 2 9
9 3 ,6 9 0 ,2 7 4
1 1 4 ,8 3 0 ,3 3 3
1 9 1 ,3 8
0,508
S ete la h dila k.u ka n a n a l i s i s r e g r e si l i n e ar dip er o le h.
k o e f is ie n . k or e l a si (r ) = 0,.9993
( roC=o
0 5 *5 ' = ° j ? 5 4 )d a n p ers a m a a n :
y = 2 , 4 7 1 1 . 1 0 - 3 X +
0,0398
X = k a d a r g lu k o s a (m.g$)
Y = n i l a i s er a p a n p a d a p a n ja n g g elomb a n g maksimum
I V . 7. Pen entu a n k a d a r g lu k os a d a ra h
Dila k u k a n s e p er ti ya n g t e l a h d is eb u tk a n pa da m etod a
p e n e l i t i a n
111
.3
.9
.3
. H a s il p en en tu a n k a d a r g lu k o s ada ra h p a d a s e t i a p wa ktu p en ga m a ta n a k ib a t p er la k u a n
u ntu k m a s in g - m a s in g s u b yek d a p a t d i l i h a t pa da t a -
b e l V.
n
il
ai
se
ra
p
an
35
-4 k a d a r la r u ta n g lu k o e a (mg56)
I V . 8. A n a l is a d a ta
I V . 8 . 1 . P er hitu n g a n d a ya p enu ru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h
37
-D ih itu n g s e s u a i d en ga n m etod a p e n e l itia n . I I I . 3 . 1 0 . 1 .
H a s il s e l i s i h k a d a r g lu k o s a d a ra h (C t- C .o) d a r i ma-
s in g - m a s in g p er la k u a n . d a p a t d i l i h a t p a d a ta b .el V I
dan gamb ar 1 0 - 1 5 - P ari gamb ar ya n g dih a s il k a n , t e r
li h at a d a n ya p en yim p a n ga n pr of i l k ur va p a d a su.-
b yek K>6. ( gamb ar 1 3 ) - S ete la h d ila k u k a n " R e j e ctio n
o f . a R e s u lt " , te r n y a ta s ub yek K- 6 h ar u s di "r e j e c t ".
U ntu k s e l a n j u tn y a p en g ola h a n d a ta h a n ya menggu na -
ka n lim a s u b yek k e l i n c i . D a ya penuru nan. k a d ar g l u
k os a d a ra h a kib at p e r la k u a n I I dan I I I pa da tia p
s e l a n g w a ktu p en ga m a ta n d a p a t di l i h at s e p e r ti ya n g
t e r t e r a dalam t ab e l V I I . S eda n gka n d a ya penuru na n
maksimumnya d a p at di l i h at p a d a tab e l V I I I .
I V . 8 . 2 . P en g ola h a n d ata d en ga n m etod a s t a ti sti k
D a ya p enuru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h dih itu n g .• ata u
dio la h menggu nakan st a ti sti k s e c ar a ANAVA s e p er ti
ya n g te l a h dis e b utk a n p a d a I I I . 3 - 1 0 . 2 . R in g k a s a n
h a s i l p er h itu n g a n s t a t i s t i k te r s e b u t d a p a t d i l i h a t
SdlSIK [AUK fitUtOSA OAIAK PAOA M f SUM V«1U P[H*A!UU«
-3
8
-O i : Diijersi soliCa toitsUaiiJa - xUiU) (30:70), fiiberrtsii dsnga# laliraa sclara tffagan tolbBlyiitfa 0,25 grsti/tg t>erat batfan.
ADLN
-
PERPUSTAKAAN
UNIVERSITAS
AIRLANGGA
PENGARUH
SISTEM
DISPERSI
SOLIDA
TOLBUTAMIDA....
ANIS
39
-Gambar 10 : Kur va s e li s i h k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l te r h a d a p waktu a kib at pem. b eria n g lu k o s a ( □ — O ) , tolb uta mid a (O - - O ) , d i s p er si e o l id a t o lb u t a m i d a - x i l it o l = 3 0 :7 0
ZfO
-Gambar 11 : Kur va s e li s i h k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l te r h a d a p w a ktu a kib at pern
b er ia n . g lu k o s a (□ — □ ) , to lb u ta m id a (O— o ) ,
d i s p e r s i s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l = 3 0 :7 0
( • — • ) p a d a s u b yek K- 2
-
l+l
-Gambar 12 : Kurv.a s e l i s i h k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l te r h a d a p waktu a kib at pern
b eria n g lu k o s a (□ — □ ) , to lb uta mid a (O— O) , d i s p er si s o l i d a t o lb u t a m i d a - x i l it o l =
3 0
:
7.0
-
42
-Gambar 13 : Kur.va s e l i s i h k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l ter h a d a p waktu a kib at pem
b eria n g lu k o s a (Q — Q ) , tolb uts u nid a (O— O) , dan d i s p er si s o l i d a t o lb ut a m i d a - x i l it o l = 30: 70 ( • — • ) pa da s u b yek
K-I+
~ 43
-Gambar 14 : Kurva s e li s i h k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l te r h a d a p w a ktu a kib at pern
b eria n g lu k o s a (□ — □ ) , to lb uta mid a ( 0 - * 0 ) , d i s p er si s o l i d a t o lb ut a m i d a - x i l it o l = 3 0 :7 0
-
-Gambar 15 : Kurva s j e lis ih k a d ar g lu k o s a d a ra h d a ri k a d ar g lu k o s a d a ra h a w a l te r h a d a p w a ktu a kib at pem
b eria n g lu k o s a ( □ — □ ) , tolb uta mid a (o — O) , d i s p er si s o l i d a t o lb u t a m i d a - x i l it o l = 3 0 :7 0
(O— o ) pa da su b yek K- 6
BAB V
P E M B A H A S A N
T o lb uta mid a a d a la h g o lon g a n or a l hip o g lik e m ik tu r u n-
an s u l f o n i l ur e a dan digu n a k a n s e b a g a i o b at dia b ete s. Ke-
r u gia n - p en ggu n a a n to lb uta mid a dalam. pr a k te k umumnya k a r en a
si f at n y a ya n g s u ka r l a r u t da la m air. B er d a s a r k a n p e n e liti
an', N els o n dan ka w a n- ka w a n (8.) menyimpu lkan. bahwa lJPju a b
s or p si tolb uta mid a da la m tub u h ata u d a ya penu ru n a n ka d a r'
g lu k o s a d a ra h n ya te r g a n tu n g p a d a l a j u dis o l u s in y a . S a la h-
s atu c a r a u n tu k m enin g k atk a n l a j u di s o l u s i tolb uta mid a d a
p a t d ila k u k a n dengan: m e m o d ifik a s i s i f at fis ik o k im ia n y a d a
lam b entu k di s p er si s o l i d a d en ga n pembawa x i l it o l , s e p e r ti
ya n g te l a h d ila k u k a n o le h p e n e l iti te r d a h u lu ( 9 ) . • D alam
s iste m di s p er si s o l i d a i n i te rb u kti b ahwa l a j u d i s o l u s i
tolb uta mid a p a d a pe rb a n d in g a n t o lb u t a m i d a - x i l it o l = 3 0 :7 0
m enin gk at 1 ,9 9 k a l i d ib a n d in g k a n : tolb uta mid a m urni. D engan
a d a n ya p en in g k ata n l a j u di s o l u s i to lb uta mid a te r s eb ut d ih a
ra p ka n ju g a m enin gk atk a n b i o a v a i l a b i l it a s n y a.
U ntu k m emb u ktika n b ahwa p e nin g k a ta n l a j u d i s o l u s i
to lb u ta m id a da la m s is te m d i s p e r s i s o l i d a d en ga n pembawa x i
l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) d a p a t m en in gka tka n . l a j u a b s o r p s i dan ju m la h
to lb u ta m id a da la m tu b u h , maka t e l a h d ila k u k a n p e n e l i t i a n
ter h a d a p d a ya p en u ru n a n k a d a r g lu k o s a d a r a h n ya d ib a n d in g -
ka n to lb u ta m id a mu rni pa da s u b yek k e l i n c i . S eb a g a i p a ra m
54
-s e h in g g a d ip er o l e h p e rb a n d in g a n ya n g te p a t u n tu k m en g h a sil
ka n e fe k t e r a pi ya n g optimu m.
BAB V I
K E S I M P U L A N
D a r i d a ta ya n g d ip e r o l e h d a p a t d is im p u lk a n bahwa :
1 . D a ya penu ru nan: k a d a r g lu k o s a d a ra h k e l i n c i d a r i s is tem
d i s p e r s i ' s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) dan to l b u
ta m id a m u rn i b er b e d a s e c a r a b erm a kn a , d im a n a d a ya p en u -
ru n a n k a d a r g lu k o s a d a ra h k e l i n c i d a r i s is te m d is p e r s i
s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) l e b i h b e s a r d ib a n -
d in g k a n d en ga n to lb u ta m id a m u rn i.
2 . B 'es a r d a ya penu ru n a n k a d a r g lu k o s a darah. k e l i n c i m a k s i
mum d a r i . s is te m d i s p e r s i ' s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l
(3 - 0 :7 0 ) = 6 9 ,2 0 + 1 3j00 mg# da n to lb u ta m id a mu rni
= 4 3 ,6 3 ± 2 0 ,0 5 mg%.
- ?
5
-
58
-D ata ya n g dip er o l e h d a ri p en entu a n k a d a r g lu k os a d a
r a h di u j i denga n m etod a s t a ti sti k s e c ar a ANAYA denga n p er-
cob a a m f a kt o ri a l d ari r a n ca n g a n b lo k le n g k a p ya n g d ia c a k
("R a n d om ized C om p lete B lo c k D e sig n " ) . . H a s il u j i st a ti sti k
p a d a ^ = 0 ,0 5 menu nju kka n b ahwa d a ya penuru n a n k a d a r g l u
k o s a d a ra h a kib at p emb eria n d i s p er si s o l i d a to lb uta mid a - x i
l it o l ( 3 0 : 7 0 ) dan to lb uta mid a murni b e r b e d a s e c a r a bermak^.
n a , dima na d a ya penu ru nan: k a d a r g lu k o s a darah. d a r i d is p e r
s i s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) l e b i h b .esa r ' dib .a n-
d in g k a n to lb u ta m id a - murni. B es a r n ya d a ya penu ru n a n k a d a r
g lu k o s a d a ra h maksimum d a r i d i s p e r s i s o l i d a to l b u ta m id a - x i
l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) = 6 9 ,2 0 +
13,00
mg$ dan to lb u ta m id a '■murni= ^3,-63 + 2 0 ,0 5 m.g#.
H a s il ya n g d ip e r o l e h s e s u a i d en ga n t e o r i ya n g menya -
ta k a n b ahwa m en in gk a tk a n d a ya p en u ru n a n k a d a r g lu k o s a d a
r a h d a r i d i s p e r s i s o l i d a t o l b u t a m i d a - x i l i t o l ( 3 0 : 7 0 ) d ib a n
d in g k a n to lb u ta m id a mu rni d is eb a b k a n k a r en a m en in g k a tn ya
l a j u d i s o l u s i to lb u ta m id a da la m d i s p e r s i s o l i d a ' te r s e b u t.
63
-3 4 . R it s c h e l , W.A ., P h .D . L a b or a to r y M a nu a l o f B iop h arm a ce
u ti c s and P h ar m a c o kin etic s . H a m ilto n , I I 62341: D ru g
I n t e l l i g e n c e P u b l ic atio n s , I n c . , 1 9 7 4 :1 7 . t
35- C om m ittee on St a ti sti c s o f th e A m erica n D ia b ete s A s s o
c i ati o n . ■Sta n d a r diz atio n o f th e O r a l G lu cos e T o le r a n c e
T e s t. D ia b e te s 1969; 18 ( 5 ) : 2 9 9 - 3 0 6 .