Sémantique du français
Sémantique du français
Rohali, M.Hum
Section
française FBS UNY
française FBS UNY
BAB 4.
1. Sebab-sebab Perubahan
Makna
sejumlah kata yang bernilai positif menjadi negative dengan hadirnya partikel ne- dalam bahasa Prancis
Latin: passus“langkah” ne….. pas “tidak”
Punctum “ujung/titik” ne….. point ‘tidak sama sekali”
Personne “orang” ne….. personne “tak seorangpun” Rem “sesuatu” ne….. rien “tak sesuatupun” Jam “sekarang” ne…..jamais “tak pernah”
J’ai vue une personne “saya melihat seseorang”
Qui a dit cela? – personne “Siapa yang mengatakan itu? –Tak seorangpun
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
b. Faktor Sejarah
4. Konsep-konsep Keilmuan)
kata berlayar perahu layar./ perahu mesin
kereta api, kereta api listrik / kereta api disel,
1. Objek (benda-benda)
car (Inggris)
Char (Prc) carrus (Latin ) = “kereta (kuda)
Carro (Italia)
2. Institusi (lembaga)
Parlement (DPR) sekelompok ahli hukum yang memperjuangkan persamaan
hak-hak rakyat (prancis pertengahan)
3. Ide-ide (gagasan)
humour (Inggris)
humor (Indonesia) humeur (Prc) = konsep-konsep psikologis kuno tentang
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
Dalam bahasa Prancis kata-kata yang berkaitan dengan pertanian dan peternakan mengalami perubahan makna dari makna umum ke makna khusus.
Latin Prancis
Cubare “meletakkan” > couver “mengerami”
Mutare “mengubah” > muer “berganti bulu/kulit” Ponere “meletakkan” > ponder“bertelur”
Trahere “menggambarkan > traire “menyusu”
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
d. Faktor Emotif
Sperber (dalam Ulmann, 1972: 201) jika tertarik akan sesuatu (objek), kita pasti akan mengatakannya atau membicarakannya berkali-kali. Apaupun yang menjadi pokok pembicaraan, makan objek itu akan tampil dalam benak kita, dan akan ikut menjadi pembicaraan baik dalam bentuk simili atau
metafora (centres of attraction)
Pada abad ke-16 ketika terjadi revolusi di Prancis di mana religiutas menjadi pusat pembicaraan ketika itu, semua aspek pembicaraan dikaitkan dengan centres of attraction (agama), sehingga timbul istilah-istilah berikut.
a. Vray comme la messe “kebenaran itu laksana datangnya misa” b. Vray comme la paténotre “kebenaran laksana Bapa”
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
“Ruth bertanya-tanya
Terpaku, memicingkan matanya dibalik kelopak Ya Robbi, demi mereka yang panen
di musim panas yang abadi Yang telah lalai melemparkan
Sabit emas dalam ladang bintang-gemintang
Ruth se demandait
Immobile, ouvarnt l’oeil a moitie sous voile
Quel dieu
, quel moissonneur de l’éternel été
Avait, en s’en allant, négligemment jeté
Cette faucille d’or dans le champ des étoiles
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
Ulmann (1972: 205)
1. tabu terhadap sesuatu yang menakutkan,
2. tabu terhadap sesuatu yang tidak menyenagkan (buruk), 3. tabu terhadap kesusilaan.
Vous avez trop d’amants qu’on voit vous obséder
= celui qui a des relations sexuelles amoureuses plus ou moins habituelles avec elle sans être son mari
e. Tabu (taboo)
1. Sebab-sebab Perubahan Makna
Ketika terminologi baru diperlukan untuk menamai suatu objek atau gagasan baru, kita dapat melakukan tiga hal, yaitu
1. membentuk kata baru untuk benda tersebut,
2. meminjam terminolgi yang ada pada bahasa lain,
3. mengubah makna kata-kata lama yang ada (Ulmann, 1972: 210). f. Keperluan akan terminologi Baru
tank kendaraan perang berlapis baja pada PD 1
torpedo torpor (latin) kekerasan atau kekenyalan.
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
a. Kesamaan Nama (Etymology Populaire)
forain (Prc) foranus (Latin) bermakna
asing.
marchand forain “pedagang kaki 5 foire ” pasar malam”
essuyer “menggosok essayer “mencoba
b. Kontiguitas Nama (I’ellipse)
le cinquiéme étage le cinquiéme
un premiére Lyon un (billet) de premiére (classe) pour Lyon
dok dokter
sus suster
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
b. La métonymie
Lehman (2000: 82) merupakan penamaan sesuatu (objek) dengan nama objek lainnya dengan alasan kontinguitas makna keduanya
Lieu de production produit:
La Champagne “lieu” > du champagne “substance” > un bon champagne “objet dénombrable”
cognac, roqueford, camembert, Bourgogne, fez, panama, cachemire, valenciennes, jersey, mouseline, nankine, baionette.
Lieu ensemble des personnes qui s’y trouvent
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
b. La métonymie
objet action / événement
la crémaillére “unstrument pour suspender repas pour feter son installation.
les marmites”
Lit de justice “lit á dais oùle roise tenait “la séance elle méme
lors d’une séance solenelle du parlement
matériau objet fabriqué de ce matériau
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
b. La métonymie
Atribut identitas seseorang atau kelompok
Les casques bleus > pour les soldat de l’ONU
les cols blancs > pour les employés de bureau lEche-moi les baskets > pour laisse moi tranquille
Dalam jurnalistik (publicité)
Les Ford ont levée les pieds (langage sportif).
Ford, menggantikan kaki anda (dalam bahasa olahraga).
La quatre porte, la plus courte d’Europe.
‘si pintu 4, terpendek di Eropa. (Mobil dengan 4 pintu)’
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
c. La synecdoque
La synecdoques de la partie et du tout
Tête
A :
partie supérieur du corps de l’homme
B :
la tête representant un seul individu
Toit
A :
partie supérieur d’un edifice
B :
maison (être sans toit)
Voile
‘layar’
Coque
‘rangka’
bateau
‘perahu’
gouvernail
‘kemudi’
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
c. La synecdoque
La synecdoque de l’espéce et du genre
Lehmann (2000: 85) : perluasan les sémes pada leksem dasar, sehingga terjadi perluasan makna pada leksem derivasionalnya.
Neveu A : descendant B : fils du frére ou de la soeur.
Bifteck A : tranche de boeuf grille
B : nourriture (misalnya pada : gagner son bifteck).
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
d. La Métaphore
bahasa figuratif yang memberi kias secara langsung hanya tidak menggunakan kata-kata pembanding
a. Le bateau ivre, mes souliers blesses (A. Rimbaud) b. le tempête sonore de la voix du cure (Vian)
c. La mer aux entrailles de raisin (Claudel)
“humain” pada
sémeme “bateau” [+ humain] souliers [ + humain]
‘bruyant” [+“voix humaine”].
2. Jenis-jenis Perubahan Makna
d. La Métaphore
LATIHAN DAN TUGAS
Jelaskan apa yang menjadi penyebab
perubahan makna? Berikan contoh bila perlu!
Apa yang dimaksud dengan le taboo?. Jelaskan
dan beri contoh!
Apa yang dimaksud dengan la métonimie?.
Jelaskan dan beri contoh seperlunya!
Apa yang dimaksud dengan la synecdoque?.
Jelaskan dan berilah contoh!
Apa yang dimaksud dengan la métaphore?.
Jelaskan dan beri contoh-contoh!
Berikut ini merupakan kutipan dari CD-ROM
kamus Grand Robert de langue française (1992).
Kutipan itu merupakan penjelasan makna
