• Tidak ada hasil yang ditemukan

panjebar semancat

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "panjebar semancat"

Copied!
24
0
0

Teks penuh

(1)

No. 32 Taoen V. - 9 April 1938. SaMM Wagt 7 Sapar 1869 - US7.

PANJEBAR SEMANCAT

Dir~eur: Dr. R. SOETOMO Hoofdred. IMAM SOEPARDI

Soerat kabar minggon bau 0-iaw. ad'hedbasar kebangBan, njebar 11eman9at manoenggali bangsa Indonesia.

Regane Ian gganan I kwartaal ( teloeng sasO

f

1.50. Kena dibajar saben sasi

J

0.50. Koedoe dibajar dhistk.

Jen

kirim lajang marang Redactie . oeta\va marang Administtatie afamate:

,,PANJEBAR SEMANGAT"

Paviljom G. N. I. Boeboetan

Oiwetokake saben dina Sab- toe dening N. V. Handel Mij Drukk.

..Indonesia"' Soerabaja

Advertentie I rcgel

f

0.25: apese

f

2.50 sak - pasangan. Kt':na ndjaloek tarief

marang Administratie.

Sawajab - wajah kena ndjaloek dadi langganan. nanging jen leren koedoe

ing. wekasane kwartaaJ.

S 0 BR A RA I I\.

---

Teldoon kanggn redactie Ian adndnistratie

z.

3 4 8 9.

llESTUURSA CA DEM IE

WIWIT djamane studieclub, djenate kalawarti Sri, nganti la- hire P. B. I. toemekane mandjan- mane dadi Parindra, golongan kaoem nasionalis tansah nglahi- rake panemoene "bah perloene ing negara kita kene dianakake

bestuursac~demie, jaikoe pamoe- la11gan loehoer kanggo para pri- jaji bestuur.

Naiikane Dr. Soetomo tindak menjang nagara W alanda ing taoen kepoengkoer, ija mreloka- ke ngremboeg bah iki karo Zijne Excellentie minister Colijn.

Pepenginan maoe, bakal ke- toeroel"an. awit bestuursacademie maoe toemceli dianakake.

Jen ana · golongan lija kang njaroewe: jagene kaoem pagera-"

kan nasional tcka meloc ngoedi- daja moerih anane pamoelangan loehoer kanggo parn prijaji be- stuur maoe, awit iko•! rak. njoe- lajani marang sesij".latane sawi- djining negara kang adhcdhasar democratic, wangsoelane jaikoc:

awit bah iki ija salah sawidjining rekadaja moerih anane papren- tahan kang democratis sarana dalan kang sareh, awit saja a- keh anane prijaji bestuur kan~

oleh woelangan dhoewoer, toe- mrape lakcene pagerakan rakjat bisa loewih omber, loewib lan- toer lakoene, ora nganti kerep nemahi alangan saka kleroe tam- pa oetawa salah gawe.

Salin - djaman, salin lagoe!

~a reetoetie 1110.,,.,, 1eko.tol:i-?

SASANTI. WANI OERIP.

Dining: S. MANGOENSARKORO.

GANDHENGAN karo owah owahaning djaman, wis mesthi- ne apa-apa ja koedoe owah.

Sing sapa ora gelem meloe marang owah - owahaning dja- man, bakal keri. Sing sapa kcri.

apa-apa mesthi tiba mboeri, woe- sanane ora bakal nemoni se- neng.

Dhck akoe isih botjah, sabcn botjah sekolah gagasane mcsthi:

Alme sc!<olah soepaja oleh diplo- ma bakal oleh gawejan, dadi pri- jaji. Jen wis dadi prijaji. bakal oerip enak.

1

en wis toewa bakul olch pensioen. Boebar pensioen.

j~n wis mangsane mbandjoer moelih menjang djaman kalang-

1 gengan. Mengkono gambarc ril

oeripe.

Sing sapa wis sekolah rasane wis mocnggah ing grebong, se- pocr rnlakoe dhewe. weroeh-we- ro:::h wis tekan setasioen sidji- sidjine kang wis dipesthekake.

Gagasan, kung kaja mangkono ing _<ljaman samana pantjen akeh tjotjogc . .Amarga anane sekola- han pantjen wiwit - wiwitane kanggo njedhijani kaperloewa- n ing goepermen andoeweni pocnggawa kang tjoekoep. Ana- nging saja soewe saja tjetFia jcn wonu sing metoe saka sekolahan apa wae. •.vis ngloewihi kaboe-

toch~nin3 goepermen. Wiwit dhek djaman Hollands-lnlands- Onderwijscommissie ( H. I. 0.

OAJANE ATI TATAG

ATI kang tatag. bisa ndajani kekoewatan marang oenpe wong. Sawidjining djoeroe nga ...

rang bangsa Amerika aran Ce- cil Rhodes, nalikane oemoer rong poeloeh taoen keparag Iara ke- matoes. "Manoet dokter kang mriksa lelarane, djare Cecil ba- kal mati ing sadjrone 6 sasi ma ..

neh. Nanging Cecil. tatag, ken- del, sarta batine emoh enggal2 mati. Nganti sawatara taoen, dheweke isih oerip Ian bisa nga ...

rang boekoe apik - apik, lagi ngantjik oemoer 48 taoen, dadi 28 taoen maneh, dheweke mati.

Bawane ati kang tatag, na- djan nj;lta jen mbebajani, bisa noeloen9 awake dhewe.

Macia s<lka ikoe wong kang tatag Ian ngandel marang awa- ke dhewe bisa aweh pitoewas gedhe banget.

-o-

C.) nganakake papriksan \vis katjetha banget bah ikoe maoe, toemrap sapa sing moeng tekan H. I. S. pasinaone. Nanging se- nadjan doeroeng ditliti, toemrap weng sing bisaJoewih dhoewoet pasinaone, oega. wis katjetha a- pane . kaloewihan maoe. Malah 'akeh si!lg · \vis ngrasakake pait

· getfr~ ing · kaanan ikoe maoe.

Boe.lctin~ tjoba ditonton wae, pi- ra kehe para ·· nonoman kang oleh woelangan betjik padha nganggoer.

Kedjaba saka ikoe. ija ora sethithik loegoene para pn1a11 bestuur kang apangkat dhoe- woer dhoewoer, sanjatane ing batin padha roedjoek marana. a- ngen-angen kita. loewih2 para prijaji nonoman kang padha oleh woelangan tjoekoep.

Bab koewi maoe kabeh koe.:

doe padha d1pikir. Ing saikine ing kalangane bangsa kita ja wis

Sarana anane bestuursacad~­

mie maoe, ateges sawidjining dandanan betjik toemrap dha- poekan mbetjike rakitane prijaji 1 bestuur ing negara kene. Na- j' nging. jen para bestuur oemoe- me doeror.ng padha oleh dhidhi- ' kan kang betjik, sarta isih li'la-

I

deg saka "djinis roep~ - roepa ! kang .beda-beda woelangane.

anane academie iki sana- djan agawe boengah kita, na- nging isih doeroeng maremake.

- o -

Gegandhengan karo anane bojongan menjang Lampoeng. koe- rang Joewih 800 tjatjahe saka b1wah Wonogiri. para Padvinder J. P. 0. tjabang Wonogiri, saka pimpinane sdl. Abd. Manan, Hoofdleider padha njoewoen de:ma awoedjoed sandhangan ma- ran para prijaji, kanggo wong bojongan kang pantes disokong.

Pantjen Padvinder koedoe njoko"lg marang wong kang pinoedjoe nandhang ribet, kobongan •. kebandjirau kemlaratan lsp.

, akeh kang mikir koewi maoe.

Boektine, wis akeh kang nga"de- gake .. bale-karti" kanggo noen ...

toeni para nonoman kang nganggoer, soepaja bisa mban- djoer wani tjantjoet taliwanda, njamboet gawe kang sarana mar dika, dadi tani, dadi toekang Ian sapan!Jenggalane · ·( jeugdwerk- loosheidkamp).

Pamardi i{"ang kaja mangkono ikoe ateges andandani ( repara- tfe) barang kang roesak. oetawa barang kang amarga ora taoe dianggo mbandjoer naieng. ora bisa mlakoe. ·,,

Piridane ing kono ~aoe kena tak tjekak mangkerie: Sing akeh

(2)

Katja 2.

para nonoman. bangaelkoe·padha ora kedoe9a nja111~t gawt lea-. sar, njambaet gawt kailg sarana nanggoeng risico dhtwt. Kang idwawas moeng pamboeroehan, oetawa jen di~rani nganggo tem- boeng kang loewih aloes: ~apri-.

jajen. Bab ikoe ora anggoemoe- nake, jen dideleng apa nering batine botjah maoene nalika i- sih s~kolah. Kang· kaja mangko- no ikoe wis mesthine jen koedoe digatekake ing pamardining bo- tjah tjilik.

.. Ril sepoer" kang nganti dja- man saiki isih dad( impen2ing para nonoman kang isih sinaoe kaja sing tak gambarake ing ndhoewoer maoe, jen ora age- age dibongkar, bakal andrawa- si. Para nonoman sipate koe- wat naksoene. Jen nganggoer, napsoene maoe ja meksa koedoe metoe, moedjoedake apa - apa;

kekoewatan ana, iki mesthi ba- kal dianggo apa-apa, wohe - ora lija,-mesthi barang sing ora njenengake oetawa barang sing ala, mangkono sabandjoere.

.. Ril sepoer" sing en~k maoc saiki koedoe diboewang. Saiki koedoe salin J.~goc.

Wong toewa sarta anom koe- doe padha anggatekake iki.

Wong toewa koedoe wiwit sai- ki ngcedang anake adja soe- paja dadi boeroeh aloes, na- nging. soepaja wani oerip, wani nempoeh laladan. pangoepadjiwa kang dhasare loewih maton, loe- wih njata, tinimbang kertas kang diarani diploma.

Sing kaja mangkono maoe jen ora dikoelinakake wiwit tjilik, o- ra bakal bisa katekc:m. Kawit tji- lik sing dadi n~ring ati adja: ba- kal andjaloek pagawejan, a- nanging soepaja: bakal bisa an- doeweni pangoepacl.jiwa kang a- pik orane goem<?ntoeng marang kakarepane sarta tekade dhewe.

Botjah wiwit tjilik koedoe dia- djari ndoewe pikiran mangkene:

.. Akoe sekolah soepaja pinter.

Jen wis pinter akoe bakal adjar njamboet gawe mardika. J~n wis bisa oerip mardika, oeripkoe ba- kal ana regane sarta ana pae.- dahe. Ing tembene, jen wis moe- lih menjang djaman kalangge- ngan bakal bisa ninggal tilas .. !~-ai'1g betjik .

.. Mangkono gambare ril oerip sing anjar, kang loewih koewat, Ian ora gampang ontjat saka panggonane, sanadjan ana ban- djir gedhe. Jen saben botjah ing tjiptane, wis tansah mangkono, mesthi mbandjoer oerip pikirane locwih wani oerip! Saja maneh jen sing mangkono maoe bisa disaranani sakolah ing pamoela- ngan kang dhasare pantjen ne- noentoeni botjah soepaja wani oerip mardika, loewih prajoga.

Ing kene akoe roemangsa soe- koer, dene ing kalangan pamoe- langan kabangsan, antjas kang kaja mangkono maoe wis ana kang didadekake dhasar pamar- dining botjah.

Gandhengan karo bah paga- wejan tangan. iki jen ora diga-

..PANIEBAR 51:..MANGAT" 9 April 1938.

gas, ora woeroen3 bakal dadi karoegianing bangsakoe.' Jaikoe bab ·pangreganiPg paga\vejan kasar oetawa pagawejan ~gan,

kaja dene dagang, krija, tani Ian sapanoenggalane. Jen pagawej~n

kang mangkono maoe ing pan- delenging bangsakoe isih asor wae, ora bakal bangsakoe bisa' amboewang .. ril" kang wis koe- na maoe. Jen tak deleng-deleng, kamoendoerane ke - ekonomian bangsakoe, ikoe gandhengane karo faham sing kleroe maoe,

Tak kira ana goenane jcn ing kene tak kandhakake -jen bah . pamardining pagawejan tangan ,ikoe, saiki' digatekake banget_ ing pamoelangan kang modern, kang gagrag anjar kang ditjoendhoek- ake karo sipating botjah Ian ka- perloewane ing masarakat. Ma- lah ing Roeslan sekolahanii ka- beh sasat roepa bale-krija ( wcrk school). Ing Djerman para DCl- noman, tanpa dibedak-bedakake.

diwadjibake njamboet gawe ka- sar dening negara.

Moenggoeh karepe diteranga- ke ing boekoe .,D?utschland von heute" mangkene: .. Kewadjiban njamboet gawe kasar ( tangan) ikoe andoeweni teges pangadji- adji marang bangsa Djerman.

Amarga saka ikoe para nono- man bangsa Djerman bakal an- doeweni semangat nationaal-so- cialisme sarta semangat kamasa- rakatan Ian bakal bisa nger- ti apa tegese njamboet gawe:

kang loewih penting 'maneh, ja·

ikoe soepaja para nonoman ma- oe bisa rigregani pagawejan kri·

ja.

Ing waktoe nindakake paga- wejan tangan ikoe para nonoman kabeh mbandjoer roemangsa ka- kantjan ing sadjroning njamboct- gawe minangka tam.bahing kara- hardjaning bangsa. Ing kono ka- beh gegandhengan tangan. or~

ana

bed~ne

· anak wong

~g !

3. Dikirim

~aja

lajang toetoe- pangkat tjililt" oetawa pangka: pan, anggere bobote ora loewih gedhe, anak worig mlarat oeta- :;aka 20 gram. ~ing ora kabotan wa wong soegi)i. Sing perlpe ngrimake kaja . lajang toetoepan dianakake moeng soepaja sidji- sanadjan bobot~ kiriman locwih sidjine andoeweni lelaboehan". saka 20 gram, ija ora dadi apa, Mengkono gambar kang saka oeger ragade ditioekoepi manoet tanah mantja. tarjp ing post.

Kirane saiki wis ora ana kang 'i. Sarana document: Amplcpe bakal isih rangoe-rangoe maneh diboek<:k (ora dielim) ing ~an­

marang kasaktene mantram a- dhoewoere adres sisih ndhoc- njar maoe. mantram kang bakal woer-kiwa ditoelis temboeng .. do menehi kekoewatan anjar ma- cument", kena nganggo Jajang rang bangsa kita. anteran saperloene, ragade ngan-

- o - ti 250 gram isih 10 sen. - ing mingqoe kepoengkoer. kleroe,

TJARANE KIRIM KARA- NGAN.

Ing lajang - lajang kabar.

JI.

-o~

ING minggoe kepoengkoer, wis kita terangake bah tjarane

·ngirimake kabar ( oetawa kara- ngan) Ian tjarane noelis adres.

Kang wis katerangake ing minggoe kepoengkoer maoe, ka- beh kiriman kang loemantar ing post. Dene jen noenggal sakoe- tha (sapanggonan) ija kena di-eterake sarana kongkonan oe- t<!wa ditampakake dhew~.

Soepaja loewih tjetha. kita am- bali klawan tjekak: ·

1. Kena nganggo kartoepos, jen kabaranne moeng sethithik, 2. Nganggo postblad jen rada . wigati:

ditoe]is: 500 gram.).

Dene jen arep kirim kabar kang wigati banget, kang ndja- loek soepnja hisa enggal diemot

(loemrahe ing dagblad) bisa di- kirimake sarana vliegpost oetawa telegram.

Loemrahe kang diboetoehi de- ning lajang kabar ikoe moeng kabaran kang perloe perloe wae.

Ana saweneh lajang kabar kang seneng banget mar;ing kabaran kang ngeget-egeti (sensatione~I).

ana kang seneng kabar kang nja ta. ana kang moeng seneng ngc- mot kabar tjekak aos, · ana kang scneng r.gemot sa-anane.

Kanggone kalawarti, loemrahe moeng milihi kabaran kang per- loe-pe.doe Ian kang tjekak wae.

Sac~'.J kalawarti ikoe· satemene doedoe soerat kabar kang nenge- nake marang kabaran, nanging nengenake marang andharan (artikel). Moela kabaranne mot>nr tjekak aos, moeng aroepa kroniek. Beda Ian soerat kabar dinan (loewih loewih ing Ameri- ka) kang digatekake kabaran kang wigati Ian kang bisa gawe ketarike kang matja (newsget- ter). ·

lki sababe kita kerep mang- soeli lajang ing .. korespondcnsi"

kang soerasane: moeng gelem

Wadyabaia Ojerman na-lika ngebyok( Ooste~rijk, lagi ngliwati kantor padjeg ing Kieferfelden.

kaleksanan Oostenrijk karegem tanpa nget~kake

1

getih.

(3)

'9 April 1938.

.11•mpa kabar kang perloe Ian tje- bk ·ao'I. . ,

-'°Rehne lajang · kab.ar ~ono· pa- .df.a ndoeweni totdjoe: dbfwe2, .-dadi isine ija didjaga soepaja la- _ras .marang kang ditoedjoe.

-Mengkono oega saroepaJiiilg Jia ..

,baran, sabisa-bisa ija ~ng ma-

·gepokan Ian toedjoewane maoe.

Kajata: lajang kabar lsl~m mes-

·thi nengenake marang kabar ka- hanan Ian kemadjoewane koem- poelaii Islam. Lajang ka~ar Ka- thollek mesthine sing di~engena­

ke ija kabaran Ian kabanane pa- . perakan lan koempoelan kaoeme .dhewe, mengkono sapitoeroete.

Bah iki, jen redactie staf njoe- koepi, tegese ora kekoerangan tenaga, mesthine bisa ndjaga isi- ne lajang kabare bisaa tansab Jaras Ian toedjoene lajang kaba- _re.

lki sababe sok-sok ana kaba- ran kang ora bisa diemot ing sa-

· widjining lajang kabar, mangka

·manoet panemoene sing kirim:

perloe.

Satemene perloe Ian orane ma- .oe goemantoeng Ian panimbange

redactie. Oepama ana sawidji- ning kedadejan ing salah sidji- ning panggonan kang nganti da- di onar, dadi remboeg. ·rame, noe Ii dikabarake marang redactie soerat kabar, nanging malah ora . diemot.. merga panimbange re-

dactie beda Ian panemoene wong sing ngarani perloe maoe, oepa- -mane perkara pl'ive-ne wong

kang ora perloe dioemoemake ing wong akeh, perkara kang i-

sih peteng. isih dadi oeroesan, isih koedoe dipiterang marang panggedhe, isih dadi oeroesane .Poelisi, Ian lijane.

"Kaja maneh oe;::.amane kabar _bah besloten vergaderin!J, kang-

.gone para wargan~ kcempoelan

ikoe: perloe. Nanging bisa oega .. ora dianggep perloe dening re-

dactie ,awit ikoe moeng perkara

•. ndjero", ora ngenani wong ndja ba, oetawa pantjen doeroeng ana poetoesan saka bestuur ngakon ngoemoemake perkara kang wis

diremboeg. .

Perloc Ian orane sawidjiuing kabaran ikoe goemantoeng Ian

·panimbange redactie ing salah sidjinin9 soerat kabar dhewe ..

.dhewe.

Nanging kang oemoem, jaikoe iki: kabaran kang perloe, kang .ora ana alangan saoepama dioe··

moemake.

-Dene kita (P. S.) dhewe, bisa ngatoeri antjer antjer marang para koelawarga kita dhewe, mengkene: kabaran kang kena kapatjak ing soerat kabar iki, ja-. ikoe kang:

1 . migoenani toemrap kema- .djoewane oemoem;

· 2. migoenani toe'mrap gerak

ltabangsan,

' 3. isine moeng saperloene wae'•

4. mentas w~e kadadejane.

Ratjake pagawejan redactie i- koe akeh abnget, toer sraboetan.

Loewih loewih ing dagblad kang gedhe saroepaning pagawejan koeqpe sarwa tjepet, trengginas

PANJEBAR SE.lAANGAT"

tjoekat, k~doe sarwa tnggal. , ,

· ·

'Jd~~. bab · Jtdj ja koedoe di-

soemoer~p( dtn~g wong kang kirim . kabar . oetawa karangan marang · redacti~ soerat kabar spepajll ~abaran kang dikirima- 1(~ gan1pang · toemoeli digarap dtning redacti~ soerat soerat ka-

bar maoe. · ·

~oerih gampange toemindake

pagaw~jan maoi. jen woedjoede kabar kang dikirjmake maoe wis perskJaar, jaikpe kang wis njoe- koepi marang sarat sarate kare- paksen. Bab iki Jcaja kaja oega

perlo~ dielingi dening .s;«retarise koempoelan koempoelan kang

!~erep kirim verslag oetawa ka- baran marang kantor lajang ka- bar, soepr.ja kabarane kang diki- rim maoe bisa. toemoeli diemut tanpa ora gawe kangelane re- daclie. dadi kena dipesthekake Jen kabarane ma<'e mesthi bisa diemot apa saanane.

Kabaran oetawa karangan kang persklaar ikoe moenggoehn panganan moeng kari moeloeke, moeng kart njendhoke wae, ora ndacbk ngratengi dhisik. .mg- gorcng, ngontjeki. ngresiki, sa- p:toeroete.

Bisane gawe kabaran sing ka- ja mengkono mane, rekan~ kan£1 gampang mocng: niteni woedjoc·

de kabar2an kang wis taoe diemot ing lajang lajang kabar kang a- rep dikirimi maoe.

Sarate njoekoepi perskiaar kang perloe wae, oepama:

1. isine kabar perloe;

2. basa Ian spellinge kaja soe- rat kabar kang dikirimi maoe:

3. panoelise njoekoepi sarate pendjaloeke redactie.

Bah kang kapisan: isine kabar perloe, kaja ora perloe diterang- ake maneh. awit wis katjetha ing

ndhoewoer.

I

Bab kang kapindho, terange mcngkene: jen kirim kabar me-

njang si>erat kabar kang mawa

b~sa Indonesia, woedjoede ka- baran ija basa Indonesia. jen menjang soerat kabar Melajo'e Tionghoa (oepamane . Sin Tit Po, M~hari) ija nganggo basa- ne soerat kabar maoe, jen · ma- :ang koran basa Ojawa ija niawa ba$a Djawa. jen marang korang Djawa aksaran Ojawa betjike ija ditoelis basa Ian aksara Oja- wa.

lkoe maoe kabeh bisa gawe majare pegawejane redactie Ian netepi salab sidjine sarat bisane kabarane maoe diemot.

Bab panoelise Ian sapa kang kena kirim kabar bakal kate- rangake minggoe ngarep. ·

(Ana tjandhake).

-o-

SAMBEN ING OMAH.

M a r m o : .. Mas, adbimoe saiki reka-reka adol djamoe Oja- wa, kaja djamoe-industrie I b o e.

Akoe moepakat banget : sabab dadi kaoem blandjan djaman ~a­

iki, jen bodjone ora ndoewe samben ing omab, bakal m a- w o e t samangsa dilereni sawa- jah-wajah".

M a r t o : .. [)hasar njata; moe- lane wiwit bijen mbakjoemoe ija ndoewe sambtn".

Marn o: .. Apa ija!! Dhek a- koe sowan mrana kae. kaja ora ngasta apa-apa".

M a r t o : - .. lkoe, kapinoedjon moerigsoehe k~rang sidji".

Pak Boedi.

-o-

Katfa 3~

ANCCERING KOE~BA,.. ~

mBand;oerake nglaraa kanadjoe- aning batiD.

J,

KEMADJOEWANE

-n-

manoe-- sa kang isih asor oega katoen- toen dening anggering koerban kang n6enggal. kaja kang toe- inindak ana ing alam-alam kang asor, jaikoe ing alaming pepe- likan tetoewoehan Ian kewan.

Nanging bareng Gesang lllahi i..

koe tjoemoerah; tjaraning toe- mindake anggerin!J koerban mbandjoer owah. Awit ing da- lem manoesa, karsa ikoe koedoe kadiwasakake, jaikoe kekoewa- tan kang mobah dhewe Ian toe- mindak saka karepe dltewe.

Moela pameksa kaja kang toe- mindak ana ing alam-alam kang asor kanggo lakoening kemadjoe wan, ikoe ora bisa katindakake ing alame manoesa. Awit mana- wa katindakake mbandjoer ba- kal ngloempoekake kekoewata- ning karsa ( wil) maoe.

Pepelikan, tetoewoehan Ian chewan maoe ora ana kang p3- dha. migoenakake anggering koer ban maoe toewoeh saka kasene- naane atine dhewe, moela mban- djoer pineksa saka ndjaba kang ora bisa kaselakan maneh. Ana.

nging manoesa koedoe ndoewt kamardikaning pamilih kang ·pre- loe toemraping kadiwasaning pi- kirane kang loehoer; moela ban- djoer toewoeh pitakonan: .. Ke-

Wawasan ing koetha Weenen, jaikoe koetha kradjane nagara Oostenrijk, kang saiki dadi provin- cie, tlatahe Ojerman.

(4)

ANJEBAR SEMANGAT"· 9 April 193Sr prije hisane manoesa ikoe nin ..

daki kamardikaning pamilihe •. na nging dhecjhasar anggering koer- ban? Keprije bisane toemindak mangkono ingatase manoesa ikoe titah kang woes tjoekoep 1:1loe•

sing rasa pangrasane. wedi ing rasa Jara, kanR rasa kena kase- lakan saniari:Js"' misoengsoenake

~ggo koerban?".

nging ngroemasani dadi sapera- ngan saka Gesang Agoeilg; Dhe- weke oega bakal ngroemasani, jen oeripe ikoe gandheng Jan oerip lija-lijane, apa kang doe- moenoeng ing tataran sandhoe- woere apa sangisore. Dbeweke oega . bakal mangreti, jen oeripe djasade ikoe rinoekti dning c.e- rip-oeriping tataran kang Joewih asor, dening pepeliltan Jemah Ian tetoewoehan. Kabeh maoe kapigoenakake dening dheweke kang ateg.es dheweke ikoe oleh koerban Ian pitoeloengane ka- beh maoe, preloe kanggo pa- ngroektining awake.

I

SIAPA l~GIN ~KAS. SBl\UK>BH 1 Batjalah ketuangan -

.

di

bawah

ini :

B 0 E K T I . JAN G SES 0 EN G G 0 E ff NJ . A

Soerabaja 28 Maart 1938.

Ora semang - semang maneh, te1J!toe bakal nemoe pengafaman.

kang kasinaoe dening titab kang saja soewe :iaj~ diwasa nalarP., kang wekasane bisa narboekanl manoesa, mbandjoer ngonangi jbl anggering koerban ikoe ija angger kang dadi dhedhasarin:J n.gaoerip. Kaja dene kaanane goemelar lijane, Jakoening ke- madjoewane manoesa ikoe ora kok kadjor-kJowor bae, ing nga•

tase isih ringkih banget Jan a- keb banget kekoerangane.

Para Goeroe Gedhe ( GoddeJij ke Leeraren) tansah padha ne- tab Ian nenoentoen para manoe- sa. ing nalikane padha doeroeng diwasa. - Sarana pangwasane pandjenengane padha memarah bah anggering koerban kang pa- dha kawoedjoedake dadi oepa- tjara kang gampang Ian prasa- dja · ing dalem Agama - agama

kang bisa ndajani marang me- karing pangretijane manoesa.

Pand.ienengane padha mangre- tos, jen mesthi bakal tanpa goe~

na manawa Pandjenengane me- moclang marang para manoesa kang isih botjah maoe kapoerih ngoerb:make·, kanthi tanpa bakaJ oleh pitoewas.. Moela wong2 ma oe mbandjoer katoentoen metoe ing dalan k.ang tatar-tataran, sa- ; ja soewe saja dhoewoer nganti tekan ing poentjdk, seneng toe- . mindak koerban dhiri kang toe- , woeb saka atine dMwe.

i

Ing tataran konc:-. manawa ha- i

kal weroeh jen dheweke ikoe doedoe oerip kang ndhewe, na-

Awit saka mangkono ikoe dhe wehe t~iep gawe oetangan kang koedoe disaoeri.

Lan sarehn~ manoesa ikoe oe- ripe djalaran saka koerbaning oerip 'lija-lij<'ne. moela dheweke genti ngoerbanake apa - apant kang bisa kanggc ngroekti ·oerip lijane. Dheweke wadjib menehi pangan marang lijan kaja dene anggonne oleh panaan i.aka li- jan. Lan sarehning manoengsa ikoe jektine' methik wohing pa- kartining titah-titahing Astraa!

kang nen·oentoen Ian ngroekti sa-

I

Sa'a : Sabari alias Soemowinoto, tinggaJ di : Patjarke- ling S. S. 99. 2 no. 457, Soerabaja. Soedah I boelan saja menderita penjakit beri-beri kering. kaki kakoe, djalan soesah dan koerang kekoeatan, kalau maoe doedoek !loesah akan tekoekkan dengkoel, begitoe djoega kalau soedah doe- doek, soesah boeat berdiri. Moelai dari peroet teroes ke ka- ki rasanja selaloe gringgingen (semoeten) d.1.1.nja. Pengabi- san penjakit saja dirawat oleh Toean DJOCO (OCCUL- TIST). Djagalan 99. 2 no. 19 Soerabaja, baroe sadja 3 kali soedah berasa enteng boeat berdjalan, kekoeatan makin ha- ri makin bertambah, hingga 15 kali rawatan penjakit saja soedah semboeh betoel.

Menghatoerkan banjak terima kasih atas pertolongan toean jang terseboet diatas adanja.

Hormat saja,

SOEMOWiNOTO.

I

goeng goemelar ikoe. moela dhe-

weke wadjib nglironi marang ke- mbandjoer nggawpangake dja.- koewatan-kekoewatan kang wis sad2e astraal kadjoepoek dening kapigoenakake der.ing titah-titah titah-titahing astraal Ian kapi- maoe sarana asocng koerban goenakake maneh kanggo gawe kang soembat ( timb:mg), soeboering l~mah oetawa boemi

lja saka mangkono ikoe toe- Ian toewoehmg tetandoeran.

woehing oepatjara koerban ma- Saka lakoe mangkono ikoe ro- rang kekoewatan - kekoewatan

l

dhaning mbabarake Ian n·ggela- maoe, ija marang titah-titah a- rake bisa lestari djinantra. Ma- loes. ( verstandswezens) kang

I

noesa mbandjoer mangreti, jer.

nenoentoen Ian ngroekti marang dheweke tansah gawe oetangan lakoening goemelar ikoe. kaja de- marang alam goemelar kang dhe- ne kang kawoelangake dening wcke wadjib njaoeri.

agama-agama. Koerbane kanthi lja awit saka mangkono ikoe kaobong ing geni; sarehninig ge- rasa kawadjiban mbandjoer toe- ni ikoe enggal enggonne bisa manem ing at.ine manoesa. Ian

ngloeloehak~ djasad wadhag. rasa ndoewe kawadjiban males moela koerban kang kaobong kabetjikan marang kodrat maoe maoe marang alam aether, kang mbandjoer katon melok ing ga-

Jen wong mantjing ing viaductr -o-

gasane; moP.la tjetha jen rasa kwadjiban maoe rapet gegan- dhengane karo pangreten. Jen.

toemindak njaoeri ikoe preJoe toemrap karahardjane dhewe..

lja. pangarep-arep marang ka- . rahardjan oetawa kaslametan i-

: I

koe kang njoeroeng dheweke·

: . mbandjoer toemindak njaoeri

i

oetange maoe. Ija mangkono ikoe

L

toemindake manoesa kang isih botjah kang J?ji~aoe piwoelang kang nerang-nerangake jen oe- rip sidji Ian sidjine ikoe padha notong rojong. P'ldha boetoeh- binoetoehan koerbane Ian ija pi- woelang ikoe kang preloe banget.

toemraping toewoehe.

Nalika Adolf Hitler! bondskanselier Djerman menjang Weenen, satekane ing Braunau, jaikoe

tanah kelahiranne dhewe. motore prasasat dikepoeng dening wcng akeh, kang nandhakake ka- (An a t j and hake).

SRI ROBKMINL

~,. L..J boengahanne. -o-

(5)

9 Aprd 1931..

~~~---~-...---

Wajahe Ian tjarane.

-o-

MANA WA oelen-oelene pari urta godhong Ian wite wis koe- aing, pari maoe mratandhani woes toewa. Jen pari wis mang- kono kaanane, sawahe prajoga koedoe enggal diasat babar pi- san.

Dene

perloene sawah maoe di- asat soepaja:

I. Pari maoe garinge gam- pang Ian ratjak.

2. Anggampangake enen eneriane, dadi sing derep rada ora kangelan marga ngambah ing endhoet • endhoetan.

3. Pari kang roeboeh ora kaekoem.

1. Karo maneh pari kang wis toewa mangkono ikoe ora mboe- toehake banjoe oetawa pangan man eh.

Rekane ngesat, moerih eng- ake mboempeti lak-lakan ( dala- ake mboeteti lak - lakan ( dala- ne banjoe loemeboe) bae oeta- wa mboekaki patoesan, ananging koedoe wani mbedhahi galengan barang, soepaja lakoene banjoe maoe bisa rikat.

Oemoer - oemoerane pari ikoe -ora padha. Ana kar.g gendjah . . tengahan, Ian djero.

. Pari gendjah ikoe manawa woes oemoer I 00 - 120 dina sa- ka panandoere woes kena diene- ni: oepamane pari: .. Mendhel.

9rewal. tj~mpa gitri, slamet, ka- prih, ktewer, gedhangan moen- ting djowan, 1.1.l.

Pari kang kagolong gendjah jaikoe kang enggal panen, loe- mrahe pari tjenipa. ananging ija ora kabeh pari tjempa ikoe gen- djah. oega ana kang ndjero oe- pamane: .. Tjempa laoet. tjempa tjina Ian lija- lijane. Dene ora sa- ben pari woeloe ikoe tengahan oetawa ndjero.

Gegandhengan Ian enggal soe- wening bisane panen ikoe oega goemantoeng marang papane, oepama ing papan pagoenoengan panene pari loewih soewe tinim- bang karo ana ing papan ngare, sanadjan parine toenggal djinis pisan, djalaran ing tanah pagoe- noengan oeripe tandoeran ora pati enggal kaja ana ing tanah

ngare. ~

Ngeneni p~ri sarana ani - ani (poegoet).

Ing tana h kita kfoe jen wong maneni pari sarana ani - ani ( oe tawa poegoet). Ing sarehning -pemethike maoe m()eng bisil si-

dji - sidji, dadi p•gaw~Jan maoe rada soewe banget. Ananging oega ana betjike gandheng karo kaanan, jaikoe: .

1. Kang loemrah kita pari gedhengan.

panjimpen

a. Kanggo wong kang Iara ka- dhemen betjik banget.

b. Kanggo wong kang nembe anak - anak pinoedji tenanan sa- rana dikela menir sarta nganggo boemboe koentji Ian poetren (djanten) salondjor. bisa marak- 2.. Ing sarehne pamoegoete ake bantjaring banjoe soesoe.

milihi oel~n - oelen kang betjik oega sene.

bisa ninggal oelen -oelen kang c .. Ojod bajem ban~ kena

gaboeg. . kanggo tamba Iara med1en.

. , . . d. Ojod bajem radja kena 3. Basa men~ha pagawejan kanggo tamba Iara wadon. J~n wong kang ora sesaw~h: Loe- · digodhog ing banjoe iwak noeli woeng nampa . bawon tanambang

I

dimnbe karo arak-obat sethithik, o~a, amarga kang lo~mrah w~~g bisa nderesake wetoening getihe smg koewat sawah akoe mo ~ wong kang nggarap sari.

wong kang sadjak ndoewe. Dad1 G dh b . d' k k b ..1 'h e o ong a1em ra 1a.

ora ena agar aeuoepe . wong " d. dh k banjoe legi ing padesan ikoe mesth1 ngga- , a. 1~0 0~ aro

h · Ian pocia-sara kena kanggo nge- rap sawa .

I

d'· 1er oem e. b 1

P t .... · ··n kape'toeng b. jcn dipipis dimomokake ing

an Jene mono 1e . d b · · I t' h

derepan (gampoengan) satjara

i

woe oen. isa engga me 1a tanah kita kene ;ki wis kaleboe j T'

larang oetawa moerah baoe. A- i b. amoen.

nanging sarehne ing kene ora ta-

i

;1. Wong Iara panas wetenge oe kekoerangan baoe kanggo ; wcd~~k~n~ timocn bebak.an d~­

nderepi parine. sanadjan bawo-

i

!uh 1sme_. mg ko.no mbandioer ba- ne moeng sathithik ija meksa i sa ngoe1oeh akeh.

pajoe bae. (Ana si!lg nderepi

I

b .... Wong kang Iara weteng ana sing boeroeh derep).

I

bantimh, mangkono oega wong - o - kang Iara. ngoejoeh. ora kena ba-

nget mangc:.n timoen.

SAJf ER-SAJOERAN

SAWATARA.

Goenane jen kango tamba.

I

c. \Vong kang Iara watoenen

!

pcroenc. ngombeja banjoe timoen

I

alon-alon saka sak sendhok. soe- ' paja wadhoeke koelina.

I

d. Oega wong Iara sari-awan -o--:

I

wctcng. sok padha waras moeng a, Bajem.

1 saka djalaran mangan timoen

Sing apik dhewe bajem kebo

I

mcntah. · · Ian bajem Tjina. Jen dipangan I e. Woh timoen jen dipipis ka- bajem ikoe dajane adhem, nge-

I

ro godhong legoendir sarta bram djer rijak Ian angresikake gin-

I

bang. kena ~a~ggo tamba \~ong

djel. Iara impes. 1aikoe saranf\ d1we-

Kaocm Nazi ( partai-rn.~ Hitler) knng a11a ing Oostcnrijk njata ilkch Ian sanlosa katietha ing gambar ndhoewoer iki.

Katja '··

M.

B.

HADIATMODJO Toko Obat C1 Boekoe

· Patjarkembangstraat 141'

SOERABAJA.

-o~

Njenengake 1 ... 0.18 Njenengake 2 ... 0,21 Joes en .. Roes ... 0,42 Ons eigenboek 1. 3, i ...

a

0,66 Ons eigenboek 2 . .. . .. . .. .. . 0.54 Ons eigenboek 5 . . .. .. .. .. . . 0,96 Ons eigenboek 6 .. . .. .. . .. .. 0,84 Ot en Sien 1-4 ...

a

0,72

Pim en Mien 1-4 .. . . ..

a

0,60

Ned. taalb. 3A/6A-3B/6B.

a

0,78

Kaart en Tekst ... ~ ... 2.0S Kaart en Tekst II ... 2,25

Roepa-roepa Boekoe-batjaan bahasa Djawa hoeroef latijn Pak Poeh ... 0,70 Wita-Sastra . .. .. .. .... .. .... . 1,00

\Vedatama-Winardi ... 0,80 Ojawi - Kina .. .. . .. .. ... .. . .. 0,25 lni harga beloem ongkos ki·

rim, kalau minta dikirim, haroes tambah 15% nja harga jang ter- . seboet, goena ongkos kirim.

Ojoega masih banjak boekoe- boekoe lain-lainnja.

dhakake ing prenahe impes kang Iara.

f. Tloetoehe wit timoen jen dioesap-oesap!\ke. ing raine wong kang toewanen oetawa pating blentong. bisa mari.

g. Ojode jen dipipis diwedha- kake ing weteng bisa ngresika·

ke gindjel.

- o -

G o e r o e : Arep oenggah oenggahan. kasenanganmoe ka- beh soedanen.

Let 3 dina.

Goer o e: Min kok ora si- naoe?

I m i n : Akoe maoene seneng sinaoe, sarehne didhawoehi njoe- da. dadi.. ....

BASA DJAWA.

.. Papat" sigeg apa. Oja?

- Sigeg ta.

Ngidak kodhok. mateni a- jJa?

Mateni. .... : kewan!

APA BISA7

K.: Ojare kowe betah melek7 L.: Moela njata!

K.: Tjoba mengko meleka sa- bedhoeg.

-o...,-

(6)

-~-at_1a_· __ o·---;:---~·P~A~N~J~E:.::.:BA_R~S~E_M

__

A_N_G_A_T __ .. __________________________

9 __

A~p_.r_n __ t_93_8.

W erdine lelagon iki.

-o-

I

"JNG Panjebar no. 16 taoen IV akoe wis t'!oe ngandharake bah pangastoetine poedjangga kita djaman koena mara:ng padane lboe Pertiwi. Moenggoeh woe- djoede pangastoeti kansi ditjao- sake marang ngarsane Djeng 1- boe ikoe warna-warna, akeh ba- nget tjatjahe ana kang awoe- djoed: tjandhi-tjandhi, retja-retja.

oekir-oekiran, keris 1.1.1. Sawe- neh ana kang aroepa: gendhing gendhing. wajang, beksan Ian sa- panoenggalanne.

Andjaba saka ikoe ana kang · awoedjoed: tjetjritan. dodonge- nqan, tetemhangan, lelagon, pa- rikan, wangsoelan. Jan kasoesas- tran lija-lijane.

Toemrape bangsa kita ing dja- man modern saiki, kaloemrahan- ne arang-arang k;ing kersa mi- kirake toewin ngrasak - rasaka- ke leloengidanne piwoelang-pi- woelang kang binoentel ana: ing tjrita-tjrita dedongengan. oetawa lelagon tilaranne para leloehoer kita, djalaran kaloemrahanne ( o- ra kabeh) kanggon~ bangsa ki-

ta kang wis netjcp sarta ngetjoe- pi sesoelang saka tanc.h koelo- nan, ora patija pratj;.ja marang piwoelang-piwoelang kang doe-- moenoeng ana in~ sadjrone de·

dongengan, Jelagon Ian sapa ..

· noenggalanne maoe, djalaranne ora lija djarene piwoelange ora kena ditaloesoer · kelawan nalar pikiran. Toemrape bangs._ kita kan!f isih mogol. loewih - loewih kanggone para moedha kang isih setengah mateng tampane pi- woelang model koelonan, akeh- akehe ( dadi ora · saoemoeµie) loemrahe mbandjoer ngemohi marang dedongengan oetawa tjrita-tjrita koena, digebyah oe- jah kaheh moeng tjrita ngela- moen oetawa ngajawara bae, oe- tawa djarene wis ora mathoek

matang kahananne djaman ke- madjoewan saikine.

Mangka saloegoene manawa kersa kita nitipriksa marang we- wadining dedongengan. tjrita koena Ian sapanoenggalanne ma- oe, kelawan pikiran kang bening.

sanadjana ora kabeh. mesthi a- na ing antarane· dedongengan i- koe kang nsemoe piwoelang adi loehoeng, kang kena kanggo pan dam- Ian pandoming oerip kita ana ing tengah-tengahing pasra- woengan oemoem, kang poerihe ora !ija soepaja hisaa rahajoe ba- soeki toemr'ape badan Ian djiwa kita, apa dene soemrambahe a-

gawe tata rahardjaning masjara- : kat.

Mangkono oega bah lelagon kang wis kaprha dianggo dola- naning botjah - botjah desa, oetawa dienggo lelagon ing moc

· rid-moerid pamoelangan endhek, oepamane: lelagon ilir-ilir, loe- roe-loeroe widara ·Jan sapanoeng galanne, ikoe satemenne · mono, manawa sagoenge para noepiksa kersa nggatosake Ian . ngrasaka- ke moenggoehing isin~ oetawa pi\voelange kang doemoenoeng ana ing batinne lelagon-lclagon ikoe maoe, ing niengko temtoe mhandjoer kasoemoeroepan apa kang dadi kai'epe lelagon maoe kang tjoendhoek karo nalar. pi- kiran. Jen wis bisa nalotsoer mengkono. wasanarie tamtoe mhandjoer kraos sarta goemoen.

dene teka semono kawitjaksa- nanne leloehoer kita ing djaman koena, enggonne paring pang- goelawenthah sarta pamardi ma- rang aQak poetoe tjanggah wa- reng toemekane bangsa - bangsa lcita saikine, salong ana kang sinamoen ing sadjroning dola- nanne botjah-botjah.

Kedjaba saka ikoe kita m~an­

djoer kadoenoengan watak ka- tresnan Ian angadji-adji marang poedjangga kita. Woedjoede ka-

·tresnan Ian pangadji-adji ikoe

ora kersa amboewang -poesaka tinggalanne, malah mbandjoer dipepetri, dipepoendhi, Ian dioe- rip-oerip apa kang dadi sesoela- nge.

Ewa semono sanadjan kita wadjib ngoerip-oerip kaboedajan kita, kaboedajan tinggalanne pa·· ra poedjangga kita. tetilaran le- lagon, dolanan Ian sapitoeroete

I I

ikoc ija koedoe dipilihi. sing be- tjik apa dene ngemoe piwoelang kang nenoe.ntoen marang lakoe kasoesilan, kaoetaman 1.1.l. oe- tamane dilestarekake. dene ma-

widarane oewis mateD.g, ajo padlia · ngoendhoehi, ...

. widarane toewa ~ t~wa ajo padha nggemboli,.

dak .gembol · '. mrodjol,. daJt kandhoet mroetjoet.

adhoeh bijotng kena eri, a-. dhoeh bijoeng kena eri.

. nawa ing antarane lelagon ikoe ana kang betjike moeng sethithik

I

banget, koerang l<1ras karo ka- hananne· djaman. oetawa koe- I

rang mathoek . kanggo pamardi

l

Moenggoeh djerenganne wre- marang botjahbotjah, adja dihoe-.

j

dine lelagon kang kaseboet ing wang. oetama bangct ditintingi. I' ndhoewoer ikoe · kaja kang kase- dibesoet. disaring. dianjarake boet ing ngisor iki:

maneh, DStanti salar:ts .karo pa- Manawa kita ma~padakakt>

pan Ian djamanne. Dene perloe- woh widara kang ditandoer, la- ne soepaja kemadjoewanne _si bo was - lawas mesthi mhandjoer tjah hisa tjotjog karo larasing metoe troeboesanne saka ing sa-

djaman. djroning woh ikoe. Woh widara

Bijen ing oe_dyana P. S. kene kang wis semi, wis troeboes, me- wis ana salali sawidjining se- · toe loenge. manawa kita op~i

doeloer kang mredeui lelagon i- kanthi, saben dina kita sirami.

lir-ilir, jaikoe: R. Ng. Soekarjo. jen ana soekete kita dhangiri, Ing kene akoe tjoba tjoba arep wekasanne tamtoe dadi wit wi- ngontjeki soerasane lelagon: dara kang sampoerna Jan diwa- ,,loeroe - loeroe widara" kang sa, mbandjoer bisa angoewoh wi nganti saprene isih kerep banget dara pirang - pirang. Mengkene dienggo lelagon dening hotjah - iki minangka perlambange oeri- botjah ing pamoelangan endhek, pe manoengsa ana ing donja ke- oetawa botjah - botjcih manawa ne.

pinoedjoe remboelan poernama Prelambange oerip sing kepri- siddhi, mbokmanawa bisa migoe je, ing kene bakal d~k terangc.- nani marang sangjaning para ke sagadoeging wawasankoe.

maos. manoet pangothak-athike gaga-

Blegere lelagon beroe - loeroe . sankoe, ananging moeng ndak widara ikoe kaja kang kaseboet wawas minangka kanggo oe- ing ngisor iki: moem, ora .mligi toemoe.djoe ma- rang kebatinan, djalaran lelagon wi- loeroe-loeroe widara kena diwre deni sarana manoet wawasan pa- warna-warna. Sing ndak perlok-

. ake moeng kanggo pasrawoe- ajo ngan oemoem, dene widjang-wi- djangane kaja kang kaseboet ing ajo minggoe ngarep.

Loeroe - loeroe wida~a, darane lagi apa.

widarane, lagi semi. ajo dha njirami,

widarane oewls mateng.

padha ndhangiri.

widarane Jagi kemban9.

padha geloeng malang.

widarane lagi pentil. ajo pa- dha mbrongsongi.

. I I

(~na tjandhake).

DARMOWIJONO.

- o -

SAKA ADM.INISTRA TIE.

Abn. 12217 Amabarawa. Ka- tjathet sasi Jan. 1938.

f

0.50.

Ahn. 10891 · Batavia-C. Wis katampa kanggo Nov. Ian Dec.

'37. lsih noenggak

f

1.50 kanggo le kw. '38.

Abn. 3133 Bodjonegoro. Wis katampa Ian kleboe oeroenan lo- terij Januari 1938.

Abn. 12849 Ngandjoek. Sa- thithike

f

0.25. Jen oleh. dibagi mitoeroet ke~e oeroenane.

f

0,25,

f

0.50; apa

f

0,75.

Abn. i 5841 Pengkolredjo. Wi- wit Jan. '38.

Abn. 14341 Tjoerah malang.

Wis beres.

Abn. 16609 Batavia-C. Wis

katampa. •

Prijscourant bergambar2 GRATIS.

A.rib. ·5321 Tjomal. W'is. heres.

Abn. 15899 Bojolangoe: I. II heres. Ill Wis kakirim. IV Wis katjathet.

-o-

(7)

~ · April f938. PANJEBAR SEMANGAT" Katja 7.

gone mangkono moeng dikira djalaran kabptan: pagawejan,

· aa-

. di ors ana waktoe -kanggo dolall.

Ing batin anane moeng· welas. kanthi ora ken.dhat moemoedji . soepaja prija ,gagantilaning atine

~liiiiiiiifiii.~iiii;iiiiiil;i~~~ maoe teroes pinaringan ati san- tosa koewat ndhandhani abote wong dadi poetraning bangsa.

_ .. DAJANINC SAMBANG SAR A WOENGAN.

Dening: BAMBANG SOEMANTRI.

II.

(Tjandhake P. S. No. 31 ).

- o·-

SAJKI

Prijono wis tepoeng ka- .ro Diningsih, wis weroeh oma- lie. Kala-kala oega dolan me- njang omahe Diningsih. kang noeli ditampa kanthi senenging .ati. "Ing wiwitan pitepoengane loemrah kaja sadoeloer, nanging ..soewening-soewe salin... salaga.

Soewening soewe babasan ge- ni ana koekoese; saka mitra-mi- trane Setijati kroengoe kabar bah tepoenge Prijon<' marang Dining sih. Kabar babaratan, Setijati ra- da kaget a tine, nanging dipikir-pi kir. rehning doeroeng njipati dhe we dadi kabrongoting ati disa- rehake.

Wajah sore. hawane kapenak.

Setijati boebar adoes danda~.

mbandjoer loenga menjang Gg . Lontar dolan ing omah~ Dining- sih. Diningsih doeroeng adoes malah isih nganggo kimono lagl ndelengi pethetane. kekembi:I•

ngan roepa-roepa. Saka latar i- sih rada adch Setijati wis alok- aiok:

Oajaning sambang sarawoe-

ngan, Diningsih ing batin oega .. Lagi apa zus. ~ajah mene krasa marang krenteging atine teka doeroeng siram .

Prijono, Ian dheweke oega... .Oiningsih noleh. weroeh ma- ora emoh. Apa _ Oiningsih ora rang mitrane njaoeri kambi mbe- mangerti jen Prijono ikoe patja- nakake kimonone.

ngane Setijati, mitrane dhewe7 ... Anoe zus, iki' lho. niliki wit- Ngerti pisan, ja soemoeroep, na- witan iki akeh oelere. Nek ora -nging ... mangsa bodhowa. diboewangi mrigisake . gogodho~

Karo Setijati saiki Prijono ngan. lki saka dalem bae apa.

"woes rada renggang tepoenge, lenggah dhisik ta. Ik ga eerst ba-

arang - arang banget dolan mra- den, ja?!"

na. Sing kerep menjang pango- Diningsih ngadjak mitrane mle -nane Diningsih, sasat ora ana boe ngomah Setijati diatjarani -dina lowong. Prasetyane sing a- foenggoeh ing koersi ngadhepa-

"keh akeh marang Setijati woes ke medja kang ana boekoe-boe-

kaboer katoet angin. koene sawatara, dene Diningsih Sanadyan Prijono terkadhang pamit menjang mboeri dhisik a- nganti pirang - pirimg dina ora rep adoes.

teka ing Gg. Kenari. toemrap

I

Sasoewerie Diningsih adoes Ian Setijati. ~ang ~h~sar·~ awatak dandan, Setijati glotha-glathe prasadJa 109 w1w1tar. ora noe- mboekaki boekoe-boekoe kang woehake sangga-rncriggi. Ang- toemoempang ing medja. Tan-

··: .. {:··· ... ·./··

..

'•,.

•· •• '> •'

:.;.

SCHOOL V. CULTUUR & CHEMIE.

- 1

'Ardjoalo Boulevard 16. - _Soera~~

Dir•ctear: J. HERTST-EIN • Kawi•traat 3

. ~o~ =' :

EBRSTB PART. cmTUURSCHOOi

Ili)_

o. JAVA.

.

• VERGEET NIET

d ;t t

u

U nog kunt laten inschrijven voor de nieuwe cursus, welke

tS MAART.

is aangevangen.

Opl.: cult. geempl. - chemist - analyst - ass. apotheker(es).

·Schoolgeld

f

1.50 p.; md. - Duur 2 jaar - Vereischte le. Klas- se M. U. L. 0. B.

Opleiding Boekhoudex. A. B. - V. V. L. en L. 0. Inl. en Prospecti b/d Directeur.

pa kadjarag Setijati weroeh la- jang toetoepan soemlempit sadje- roning boekoe. weroeh woedjoe- ding toelisan kang ana ing adres Ian afzender, Setijati rada nratab

I

atine, marga ora pangling jen i- koe toelisane . . . Prijono.

Setijati kapengin weroeh isine:

lajang kadjoepoek teroes kawa- tja. Tetela ;ec kang nglrimi Pri·

jono Ian soerasane... gawe ang- lesing atine Setijati. Awakt Ic- mes, kaja-kaja koekoewatane i- lang kabeh; eling ana ing padha- johan meksa ditatag - tatagakf, - Iajang dibalekake kaja maoene.

Sadheia oendjal ambekan karQ nggagas:

.. E. e, dadi samono pangreng- koehe mas Prijono marang akoe, Ian samono gagasane marallfJ Diningsih. Ora goroh kabar kang padha dak roengoe. 0, mas Pri-

-:·/

ja koetjiwa temen boedimoe. Oe- pama kang toemindak mangkono ikoe moeng pamoedha roet?ah bae baja ora pati dadi pikiran.

Nanging toemrap sing kaja pan- djennegane mas, Prijo sing djar~

ne kapengin ndjoendjoeng dra- djating .bangsa Ian noeswa mes- ,thine koedoe ana bedane".

Diningsih wis rampoeng adoes Ian dandan loenggoeh nemoni mitrane. Setijati anggone nang- gapi goenem digawe adjeg kaja ora ana apa-apa.

Tekan ngomah Setijati teroea mleboe i.ag kamar mapan toeron karo nggagas kaananing awake.

.,Dhoeh, babar pisan akoe ora ngira ·

jen

mas Prijo bakal tjidra.

Saiki dheweke wis inbalik ma- rang Diningsih mitrakoe dhewt kang prasasat sadoeloer. Apa ja kalakon mitra wadon loro reboe-

&an prija sidji? Sanadjan saiki djaman persamaan hak, vrouwen emancipatie, nanging tjara mang- kono akoe doeroeng bisa ngara- ni betjik. Prakara abote medhot katresnan _kang woes moeket ing ati, dak akoni, nanging jen kapeksa kaprije maneh.

Wo~dharing kasetyan doedoe akoe sing ndjalari. Kaja ngapa gedhening katresnan Ian kase- tyankoe, jen kana nijate woes a- rep ngontjati, kanggo sing dadi wanita saroe jen noebroek-noe- broeka. Kadjaba jen pantjen sa- timbang boboting kasetyan Ian katresnan, ora Iarang dilaboehi Iara pati. Mas Prljo karo Dining- sih padha karepe, akoe ora we- nang misahake. sirik jen diara- nana noendjang-noendjang".

Mangkono pikirane Setijati.

Aline ,digelengake, dipoepoes, marga dheweke roemasa isin jen nganti · reboetan kaja ngono ka- ro mitra. Dene kang dadi mitra tega. mangsa borong

Esoeke kabener dina Minggoe, lt.alie kang bebarengan karo kaantarane ltalie Ian lnggris ing Zues-kanaal saiki diselehi kapal

Kanggo njoekoepi pirembcegan pal lnggris nindakake controle marang sadhengah kapal kang liwat ingkono.

Setijati kongkonan batoere la-

i

nang aran Tasmin menehake la- i jang marang Prijono, sarta ali-

1 aii _ paningset kang wis ditampa-

(8)

1Catfa· 8. t.PANJEBAR SHMANGAT" 9 April 193~-

m

. dibaltkakE p fsan.

Tekan Ki~at

Ing

omaht P~ijono 'kabeneran Prijono · ora loeloengan, h~gi matja lajang ka- bar ana ing pandhapa karo njam- bi njawang dalan regenge wong liwat,- bog padha plesir Mfng ..

gon.

.. Koela

noewoen, · Tasmfn moenggab ing pandbapa.

Prijono noleh, weroeh Tasmin bng teka noeli ditakoni: .. Ana .apa· Min, kang kogawa ikoe a- pa7"

.. Serat saking Den Rara En- dhang", wangsoelane Tasmin ka- ro ngoeloengake lajang.

w0n pandjenengan tjidra dha-..

' telig wanita~ Ian

umpoen

kapan-

·djan9-.p_andjan9. tjidra dhateng · lboe Pratiwi Noesw.antara· hig- kang tansah ngadjap-adjap kase- tyanipoen para poetri ingkang kapengin ndjoendjoeng kaloe- hoeraaipoen. · '

Atoer taklim ko&;la poen B. Setijati.

·Lajang arep diwangsoeli, ne.:

dya ndjaloek ngap'?era kaloepoe- tane. Tasmin kongkonane Seti- jati woes . mlajoe moelih, a wit pantjen . dipenging ora soesah ngenteni wangsoelan.

Lajang ditampani kantha dheg Prijono Joenggoeh maneh, ndje dbegan kaja krasa jen bakal ana greg kaja tdegoe sinoekarta ga- apa-apa. Amplop disoewek, mak gasane nglangoet:

dethik . ali-ali tiba enggal ditjan- .. . . . . dhak. Dideleng ora pangling jen . ..Dhoeh T~1at1, w1s sa~antese eli-ali paningset kang diweneh-

I

Jen. kowe nd1aloe.k pedhotmg pa- ake marang Setijati. I pat1angan. W an1ta ~ang sety?

. .. .. I

legawa dhasar aloes mg boed1 . .. E. l.ha.' ka~wa~an Pr11ono ' koerang moenggoeh jen wineng- karo w1w1t mat1a la1ange. koewa ing prija kang gelem tji-

Katoer ingarsanipen so.emitra dra.

Raden Prijono. 0. Tijati paoekoemaning do- Noewoen, kadjawi pawartos sakoe bakal dak sandhang. sa- ingkang koela pireng koela oegi nadyan paoekoeman maoe doe- sampoen nekseni pijambak won- . doe a~oedjoed mleboe ing ~~­

tenipoen serat-serat pandjene- !_ koendiar?n oetawa sarana .d1p1- ngan l·ngkang dh t

o· .

I Iara. Kaia karepmoe soepaJa a-

a eng mmg- k k' k

o· .

'h

sih. Rehning sampoen makaten . oe d~er_oesa

i' .

aro , mmgs1 , kadadosanipoen, mila langkoeng

!

ekwa eneb gko

1ongmgh kKatr~sn?~h- . · · 1. k 1 oe ora a a owa , owe 1s1 praJog1 tangsoe 109 asetyan · b k ] 1 • h · pandjenengan dhateng koela ka- ta.ka ose t''pta.n~~honbank landakm.g

· I b b · d a 1 oe, e 11a 1 1s1 a a a e- oetioe ana a arp1san soepa os 1. •1. S 1 • 'k b 1 1 kasetyan saha katresnan pan- .kng-e mg. t a aw~sd 1 oe a~~ · djenengan dhateng mitra koela k ~f.sa ge oen ka 0~~oe~.9 Jen Diningsih saged goem.eleng mbo- e mgan anggon oe_ 11 ra .

ten mangro. Prijono menjat saka paloeng-

Saladjengipoen, moegi na- goehane mleboe ing omah, awa- m.1Jeng sapisan poe11ika kema- ke krasa loengkrah. Nganti sa-

--- ...

INijurhOidsverg I

,,PER'IOEKANGAN''

Afdeeling

.W EBFSCH0l1L"

la1aT Besar Wetan 38. ••• Soerabaia. Tel. Z. 860.

-~-~~ - =-

I

seloeas-loeasnja. Memberi peladjaran menenoen t h . e o r f e dan p r a k · t ij k

I

Membikin kaio tenoen roepa-roepa· : Saroeng, Loerik, Linnen (kain djas), Handdoek. Tafellaken, Servet, d. s. b.

Djoega menerima order boeat membikin kain dengan dese;io kemaoean sipembeli sendfri.

I . Pembikinan k o e a t, · 2. Dessin r <> e p a - r o e p a dan m o d e r n, 3. Warna· tidak I o e n t o e r.

Kain2 tenoen dapat djoega df Jeli di toko2 terseboet dibawah ini:

Di Soerabaja: pada toko De'ima, Indonesia, Bjor, Vaste.

Oemoem. Ama t Bandoeng dan Smyrna.

Loewar Kctta: pada toko Tjahja Mataram Pekalongan, Ardjoeno Pr()Jolinggo. Parijs dan Para119 Tritis Bangil.

Ta.nali Sabrang: pada toko Madioen Barabai dan Pelaris Bandjarmasin.

---..----~~-

Nalikane Oostenrijk doeroeng manoenggal karo Duitschland.

ing sangarepe gedhong parlement wong - wong padha ngoempoel ana ing kono. Symbool .. prapatan" kang ana ing sangarepe gedhong rnaoe. saiki wis ora ana diganti symbool. .. swastika"

watara dina Prijono Iara ora bisa

njambo~!gawe. _ Tasmin kongkc;mane Setijat1 wis moelih tekan ngomah. ma- toer ma rang. bandarane jen Ia- jang wis ditampa dhewe dening Prijono.

Setijati soemedhot atine ora nambak wetoening eloeh. tjipta- n:

. ..Hem, eman temen mas Prijo!

Wandane oleh. dhasar panga- djaran, oelet njamboetgawe kang . go noesa Ian bangsa. tjatjade teka ... lemeran." ·

Let karo tengah taoen saka kadadejan ing ndhoewoer ikoe Setijati noeli omah - omah oleh sawidjining dokter weton Nias, kang oega srempeng laladi kang- go iboe Pratiwi olehe djodjodo- wan atoet roekoen. dhasar pa- dha gagajoehane.

Dene Prijono ija neroesake pa tjangan karo Diningsih nganti·

kalakon omah-omah pisan.

Apa Prijono wis lali babar pi- san karo Setijati.

Saben-saben Prijono. jen lagi loe!_lggoeh dhewekan, oetawa a- rep toeroe, kerep banget ngroen- toehake eloeh, woedjoede Setija- ti katon ena pangangen:-~ngene.

Jen kelingan angQone wis tjidra.

atine trataban, · getoe_n· kadoe-

wocng. ·

!Tjoethel).

-o--

LOMA.

A.: Boetoeh panganan, kok soewoeng.

- B.: Gilo panganan: toetoep ting. gandhos wingka, lidah koe- tjing. roti kaloeng.

Kawidi.

PANG LING.

T oewan roemah : .. Lo. sam- pejan nikoe ~inten?''

Tamoe : .. Poenapa sampejan · pandoeng?"

Toewan Roemah : .. Inggih, kalijan sampejan rnemijin poeni- ka ta?"

Tamoe : .. Koela sanes pan- doeng· kok"

KOBONGAN.

Karn a: .. Man. e:nggonkoe mentas kobongan".

. K a r m a n : .. Astaga. apa ora ana sing tetoeloeng?"

~arna: .. Ora".

K a r m a n : .. ApcT karo omah ngarep barang?"

K a r n a : .. Ora, toedjoene moeng kerenne thok".

M.T.

- o -

(9)

9 April

ma.

.. PANJEBAR SEMANGAT"

---·----

= · · KOSTHUIS -

'M. ·MOESMAN KEDONDONG Gp. 1-2

SOERABAIA.

- o - Boektikanlah ! ! !

, .. ,., ,,, .•..

•• ,,. ••di••lt - - - -

sedang KOSTGELD boleh ber- damai.

Boleh djoega datang berdamai dengan R. KOERBANI KAWATAN Gg. VII - Nu. 3

S 0 ER AB A I A.

aaax~s~xa

SCHOOL VERE.ENI GING

AMONG-SISWO

Patjarkembangstraat no. -40 ( Patjarkeling) Soerabaja.

Ped sebagai H.l.S. sampai kl.

+

Penclidikan terpeliha.ra, alat me-- agadjar tjoekoep. goeroenja be ..

voegd.

Pendoedoek Patjarkeling dan se--

kit.amja, masoekkanlab anak2 toeail daJam pergoeroean ini.

MAUEG DHEWE.

Perloene dhidhikan bisa mandhiri dhewe ( zelfstandig).

- o -

LOEMRAHING oenen - oe- nene para sepoeh. wong wadon ikoe dioepamak.:1ke: swarga noe- noet neraka katoet. ( ing boekoe Kartini bab iki ija diseboetake).

Moelane .para paham koena mbandjoer ndoeweni kejakinan jen wong wadon ora perloe nger ti apa-apa. apa maneh tjarane wong golek pangoeripan dhewe.

Ojalaran saka .anane kejakinan mengkono ikoe toewoehing pen- dhidhikan marang botjah wadon oega mengkene sipate. Botjah wadon mbandjoer dadi manoeng

Raden adjeng Hadjari Singgih, poctrane R. P. Mr. Singgih ing Solo. nalik<lne pahargyan pitepoengan · warga Pal'indra. ngebara- ke kagoenan .djoged anjar kang diarani .. djoged rangoe - rangoe kapirangoe" mawa penganggo Ian rerenggan kaja kang katje- tha iag gambar iki. Manoet wawasane para ahli kagoenan. djo-

ged

iki ngemoe enges rangoe .. r.mgoening ati kang nedya ma- ngastodi iboe Pratiwi.

sa kang passief. anane moeng manoet mitoeroet. soemendhe ing kareping lijan ( wc.ng toewa. bo- djo. oetawa sedoeloer lanang).

Gagasane. wong toewa. botjah wadon ikoe mbesoek jen wis di- wasa rak ·mbandjoer diwengkoe ing bodjone. orane ja diwengkoe sedoeloere lanang oetawa pama- ne 1.1.1. Dadi ora soesah ngerti golek pangan dhewe. lki diang- gep ora dadi apa. awit ora ba- bal kapiran.

Paham mengkene iki ora moeng doemoenoeng ing kala- . ngc>.ne para sepoeh oetawa wong

wong kang ora mangerti bae,

· nanging oega ing kalangane pa- ra intellectueelen bangsa kita, o- ra sethithik kang ndoeweni a- ngen-angen mengkene. Kajata : botjah-botjah wadon kang dise- kolahake. akeh bae kang ora di- mangertekake tjarane ngatoer Ian tjarane golek dhoewit sa- :nnngsa kekoerangan. Nganti ge dhe nganti diwasa. jen pinoedjoe ora sekolah. ja moeng seneng- :;eneng thok, tennissen, badmin- ton. pic-nic Ian sabandjoere. Da- tii kenja-kenja ikoe moeng nger- ti tjarane mboewang dhoewit, nanging ora weroeh kaprije tja-

:'i:nc golek dhoewit. Gagasane.

mhesoe-k jen wis omah-omah o- leh Mr. Dr. Commies. prijaji.

kkrk l.s.p. toch bakal ngingoe bacoer. bakal tjoekoep pametoe- ne. ora perloe rekasa-rekasa go- lck pangoeripan dhewe.

Tjara sing mengkene iki keta- ra banget mlesede, loewih-loe- wih ing djaman saiki, djaman malaise. akeh penganggoeran.

akeh para intellectueelen kang padha ora oleh pegawejan.

Wong - wong kang ndjagaka- ke soepaja anake wadon bisaa oleh wong soegih pangkat gedhe l.s.p. padha mlesed djangkane.

Para wanita kang dad'i bodjone wonu bajare gedhe. akeh kang padha malih dadi bodjone wong anggoeran.

Kedadejan mengkene iki kang melehake kleroene panemoene para sepoeh kang kolot.

Kliroening panemoe iki bisa marakake toewoehing kedadejan kang prajoga.

Oepamane wong wadon iki wiwit tjilik moeng digegoelang wedhak poepoer thok, oeripe moeng tansah goemantoeng ing lijan. ikoe jen wis toewa. mang- ka kapeksa kepeped oeripe. mes- thi mbandjof:r katjipoehan, kare-

. .!.· .:·\

Katja 9 •

. . .

. ... ·2

~·':

..

.. Ji

·~·!

. ·~

··.:

-•I ,:

.'"::

. '1 I

.·.1

...

.

;

Pembantoe d.ioeroe gambar ki"". ta noedoehake gagrage kabajak .. elegant" kaja ing ndhoewoer.

iki.

-o-

potan, jen ora koewat mesthi o- ra wigih-wigih neoipoeh bjat ge- bjoer ing kalangane panggawe nistha, djandji oleh dhoewit ke- na kanggo ngadi boesana Ian oe- rip seneng. Orane mengkono jet.

ketanggor wong isinan, adhakan sok tegel soedoek slira, isin oe- rip. Kadadejan mengkene kabeb iki marakake kapitoenan gedh~

toemrap anak-anak kita Ian toe"

mrap oerip bebrajan.

Wong bisa nggandhoel, bisa goemantoeng, ikoe jen isih ana Ian isih koewat sing digan- toengi; jen sing digantoengi ndoewe alangan. kepeksa ora koewat njangga maneh, oetawa mati, apa ja mbandjoer meloe ambles?

Oepamane bae nggandhoel wong toewa. lja Jen wong toewa isih koewat oetawa isih oerip. Jen wong toewa wis ora koewat oetawa wis mati, mbandjoer ke- prije? Mengkono oega nggan- dhoel marang bodjo oetawa se- doeloer.

Kahanan mengkene iki koedoe

Referensi

Dokumen terkait

Andrea Janine Magiliman 89.17 Achiever 84... Francheska Aquino 87.46