ت یسررب أ
عسوت ريث ة
رب يداصتقا دشر و تراجت طيحم تيفيک
ناریا رد تسیز
یناولهپ بيصم ،1
یشابهد هیدهم
2
ا ، يدارم ميهارب
3
1 و ناتسيس هاگشناد ،داصتقا و تیریدم هدكشناد ،داصتقا هورگ رايشناد . ناتسچولب
pahlavani@eco.usb.ac.ir
2 تظافح لک ۀرادا دشرا سانشراک . تسیز طيحم
ناتسا اتسچولب و ناتسيس ن
mdehbashi1353@gmail.com
3 اگشناد ،يزرواشک داصتقا هورگ رایداتسا . ناتسچولب و ناتسيس ه
ebmoradi31@gmail.com
:تفایرد خیرات
20 / 03 / 92 :شریذپ خیرات 13
/ 03 / 93
هديكچ راثآ دگتوآ و تتسیز طیحم رب دازآ تراجت و یداصتقا دشر ت م زا ت ی تیمارف یاته
یرتت
ثحب حرطم یاه هزورما .تسا تسیز طیحم داصتقا رد زورما
، یپ ا و واتعتما ،یداتصتقا یاهدتم
هعسگت هدتدیااف رگتط هب نا م رسارس رد عییقا تارییغت زا شان یا یا
هتتفریذپ ت و أ دتیی هدتش
عقاو رد .تسا
، عسگت یصا ناکرا زا ی تسیز طیحم ة
م راعش هب رادیاپ اتتسار تیا رد .دتیآ
،
م شلات رف دگش
ا ددی هنگ هب هعسگت دواتفا شزرا یزاتسرزکادح عت هتک دگتش تحارط یا
ة
تیواعف زا ار تعیبط ماظن وداعت یایگپ یداصتقا یاه دربن یب
زا هدادتتسا اتب ،شهوژپ یا رد .
هداد لاس نامز یرس یاه یاه
1370 ات 1389 لدم و یاه وVAR
راتثآVECM
هاتتگک و تدتم
ت تدمددیب أ
عسگت ریث ة قا دشر و تراجت اتجدیا رد هتک ،نارتیا رد تسیز طیحم تیدیک رب یداصت
دم اگه دگوآ سررب ،تسا رظن
تسا هدش قیقحت جیاتن .
ررناتیب تطبار هتک تتسا نآ ة
وداتعت
و ییرتنا فرصم ، یشنر ش تیععم ، یخاد صواخان دیوگت ،زاب تراجت یاهریغتم یب تدمددیب رارقرب اگه دگوآ صخاش هاتگک تواح رد .تسا
تدم
، تم ییرنا فرصم و یشنر ش تیععم ریغ
ت یرتلااب أ دتیوگت ناایم رب ار یراذ ریث
SO2
نارتس اتین تدتمددیب رد و هتتشاد ة
ییرتنا فرتصم
ت یرتلااب أ دگوآ رب ار ریث
SO2
تسا هتشاد .
هقبط يدنب : JELL F18 –O13-O44-Q56-C32
هژاو يديلک ياه :
نامز یرس ،یداصتقا دشر ،زاب تراجت ،ناریا ،اگه دگوآ
،لگئسم ةددسیگن
: دیت 09153405876
همدقم راثآ دگوآ و تسیز طیحم رب دازآ تراجت و یداصتقا دشر م زا ی یمارف یاه
یرت
ثحب تتسیز طیتحم داتصتقا رد زورما حرطم یاه تتسا
هزورتما .
، یپ ا ،یداتصتقا یاهدتم
هعسگت و واعتما رد تعییقا تارتییغت زا شان یا
هدتدیااف رگتط هتب نات م رتسارس یا
هتفریذپ ت و أ دیی هدش تسا یرشن . ة نرتسا لاس رد1
2006 و تیلاد هتک درتک ناشنرطاخ
ًلاماک ی شم نا م حطس رد عییقا تارییغت زورب جیاتن و یدم
نایاش تسا همگت .
عسگت یصا ناکرا زا ی تسیز طیحم ة
م راعش هب رادیاپ شلات اتسار یا رد و دیآ
م رف دگش ا هنگ هب هعسگت ددی دواتفا شزرا یزاتسرزکادح عت هتک دگتش تحارط یا
ة
تیواعف یداصتقا یاه دهدن تسد زا ار دگخ وداعت یایگپ تعیبط ماظن
و تصاح دارتم(
، دیام 1385 تیعقاو .) م ناشن ام نگماریپ یاه
رک هک دهد ة
نارتحب شگشتتسد یتمز
تسیز .تسا طیحم یلا بیرشت
ة نزا
، مر ندش هناشی یاهزا شیاافا ، یمز یا
، رتییغت
ییقا و گتقو تاتعفد دادتعت دیدشت ، ناراتب ، تعیبط تارطاتشم تدتش
یدیتسا یاته و
نابایب لازم یادز زا یاه
راثآ تسیز نا م ددتسه طیحم
ه هک نگدکا هار نارتیا رد
م هدهاشم این گش
ن د )تسیز طیحم تظادح نامزاس(
.
رد تاعواطم دحم ،یدربراک
دو ه یاه صاخ زا اگنا دگوآ دم رتظن رارتق تم .درتی رد
یا هعواطم این زا گعجم دگوآ اه
، دگوآ اگه یادبم رارق عو هتفر
تتسا ؛ ارتچ هتک
یا گن دگوآ رد هسیاقم اب اگنا ررید دگوآ(
،بآ دگوآ تگص و گیش )...
یرتشیب
اد در و هب ترگص بسن دنز ناسنا اه ار رد فیط عیسو یرت تت تحت أ ریث رارتق تم دتهد
( نارب ، 2008 )؛
ور یا زا ییحت
اه اب تأ دیک دگوآ رب م ترگص اگه
دری . اگته دگتوآ
رگط هب دعو ه ید ماش برکدیتسکا
(
CO2
) برکوردتیه ، اته
(CH)
تارتتین اته
(NOX)
برکدیسکگنگم
(CO)
، دیسکا ید ( در گ
SO2
تارذ و ) قیعم
( )SPM
.تسا نورزاتک(
،یراشف و 1389
) رد . یا قیقحت
، زا وگعجم ة دگوآ
،اه دگتوآ اگته
دتم رظن تتسا و زا
گعجم ددیلاآ یاهزا ة
دگمگم ( در گت دیتسکا ید
SO2
) هتب ناگتدو دگتوآ صخاتش
باشتنا هدش .تسا هب رتسبعه یود یلااب
ناایم راتشتنا ید دیتسکا اتب در گت ریاتس
یاهزا یتدنعه و هدتدیلاآ یاهدیتسا دتیوگت و بآ راتشب اتب زات تیا عیرتس شدتکاو
کیرگدوگس
، شایر هارعه هک م یمز هب یگم یاه
ددسر
، دیوگت یدیسا ناراب تم
گتش د .
1. Stern
سررب اه ةددهد ناشن هک تسا یا
یدیسا ناراب ییاپ بمگم
آ ندتم هتناخدورPH
و اته
هب ه قطاتدم زا یرایتسب رد کییگوگکا لداعت ندرگخ تم
دگتش و رد ن شهاتک هتب تتیا
کاخ یایشیصاح
،
،نایابآ هب تراسخ
، هام زمدیوگت فقگت هرتیغ و ناهای هب تراسخ
رجدم ،ددعهرف و را ی ( دش دهاگخ 1389
).
ناایم دیوگت و راشتنا ( در گ دیسکا ید
SO2
) بسادم رایعم یارب
ک دگوآ هدشاهر
رد داصتقا و یارب صخاش تیدیک
طیحم تسیز هب راعش م .دیآ یا گ گم رد عتقاو واو
این باق هدهاشم
؛تسا ارچ هک همگت اب هب دگمو اگنا ناماعه دگوآ
اه رد اگه رد ره عطقم
زا
،نامز هدهاشم هدش تسا زا هک ید دیسکا در گ یرتشیب ناوارف
ار رد بواق تاتبیکرت
فیتشم زا اگنا یاهزا هددیلاآ ،نایایربت و نایوژپ( دراد 1387
.) نایاش رتکذ تتسا هتک رد
تاتقیقحت راتخ هباتشم
زا رگتشک اتین صگتصخرد تسررب
هدتیدپ یاته تدحدم نگتچ
تسیز طیحم اتنزگک ها ایر و
یدر یور یدچ دگوآ رظن دم
رارق تسا هتفر
.
رد دیمز ة سررب طبار ة یب جح
،تراجت یداتصتقا دشر و
تتیدیک طیتحم
تتسیز
یددعتم تاعواطم رد
راخ رگشک ترگص هتفر هک دتعو ة تیا تاتعواطم رد
یاهرگتشک
هعسگت ماجنا هتفای هدش
تسا ؛ هولاو رب یا
، رد تشیب ر تاعواطم برجت
ترگص هتفر این هب
ترگص یرگشک یب هب
سررب رثا تراجت رب صخاش یاه تیدیک تسیز طیحم هتتخادرپ
هدش هک یا رد ترگص جیاتن قتیقحت هتب باتشتنا صخاتش دتدیلاآ
طیتحم تتسیز و
یدنعه یاهرگشک هور
درگم سررب ساسح دهاگخ و نورزاتک( دگب ،یراتشف
1388 .)
یرور هب رظن م دسر هک یارب ئارا ة یصگت ة تسایس بتسادم
رد درگتم کتی ،رگتشک هتب
ترگص کت یرگشک
، هب سررب طبار ة جح یب
،تراجت یداتصتقا دتشر و
صخاتش یاته
تیدیک تسیز طیحم هتخادرپ
دگش تعیبط تتسیز طیتحم هتب هتب اتین ناسنا عماگم.
تیععم و ددتسه هتسباو ششب
تم بگسحم تسیز طیحم و ناسنا باقت زا م گتش
.د
هزگمآ رد هک اجنآ زا عسگت یداصتقا یاه
ة باتدتما ترگص هب یداصتقا عتسگت هتب ریذتپان
ة
اخذ و عبادم فرصم ی
تسا هتسباو ییرنا ر
، ور اتین دیتشنر ش رثا نآ اب هارعه فرتصم ی
ت باق تسیز طیحم و ییرنا أ
تسا م ،هدازدعحا و یروای(
1389 ).
یاهدتمایپ زا ها آ
ددیااف دنور هب همگت اب تیععم تارییغت ة
هتمانرب یارتب نارتیا رد ییرتنا فرصم و یاتیر
تسایس یراذ م تآ یاه .دشاب ششبرثا دناگت
شهوژپ یا رد
، عس تسا هدش ر
تطبا ة عتسگت یتب ة
تشر و تراتجت رتب یداتصتقا د
تسیز طیحم تیدیک هتب همگت اب ناریا داصتقا رد
راتثآ هاتتگک رود رد تدتمددیب و تدتم ة
تسررب درگم نامز هداد زا هدادتتسا اتب
یرتس یاته کتیره تحتص و نگتمزآ ناتمز
زا
ی رف ه یاه بایزرا قیقحت .دگش
عوضوم يرظن ینابم رب يرورم عقاو رد
، در یور تسیز طیحم داصتقا ی
بایتسد یارب هب
عسگت ة رادتیاپ یداتصتقا تتسا
هک م دناگت قیرط زا لاعوا
تسیز یناگق طیحم
دشر یداتصتقا تدتمددیب اتب هارتعه ار
یرارقرب تسیز لداعت طیحم
و واعتما توادو م داجیا
تدک .د هداد ناتشن ته هتبرجت
صخاش هک قطادم رد تسا تتسیز یاه
اتین داتصتقا ،تتسا هدگتب رتت ب تطیحم دتشر
رد ررید فرط زا و هتشاد بگیطم هتشاد یرت ب داصتقا هک یاهام
یاهرگتشک تزم( دنا
هعسگت صخاش ،)هتفای تسیز یاه
هدگب رت ب ه طیحم دنا
عسگت و ة یگتن درت یور رادتیاپ
تتسیز طیتحم یداتصتقا یگتس هتب یداصتقا تسیز طیحم زا تکرح ار ندعتم نا م م دناد ،یرادغ و وارصن(
1389 ) .
هزورما
، یمأت ییرنا زا ساسا یرت شیپ یاهزاین عسگت ة یداصتقا و
واعتما اهرگشک
هب راعش م دور . تیععم تارییغت و
دشر دیشنر ش هولاو
رب فعت رد راتک ا ی ناتیرم
،دیوگت
،لاقتنا
،عیزگت فرصم و تشادن رتسباو مزلا
هتب ییرتنا عباتدم ئتعطم
و ،کاتپ
بمگم شیاافا یا اقت ییرنا و فرصم عیرس عبادم نآ ش هد تسا . رد واح هک شور یاته
یمأت و دیوگت ییرنا دگخ زا ماگو ییعت هدددک رد هدگوآ رتک ند طیتحم تتسیز تتسه
،دد
تورس ت ندش ریذپاندیدجت عبادم ییرنا
و شیاافا دگوآ اه هتب نارتحب یاته ییرتنا و
طیحم تسیز هدش یدبت مانزارت( دنا
ة
،ییرنا 1385 ).
دشر یداصتقا ی
زا ماگو م صگصخرد عبدم
و أشدم راثآ تسیز طیحم تتسا
؛
اریز شیاافا دشر یداصتقا ه
ثواب دادتسا ة رتشیب زا تعیبط عباتدم و
تتسیز تطیحم
م دگش و ه شیاافا مورخ یاه بگیطمان هددیلاآ و
اه دراد لابند هب ار هتک
رد بتیرشت
تسیز طیحم دنرثؤم
. یاراد ه یداصتقا دشر راثآ
رتضم یاراد ته و راتثآ
رتب ددمدگتس
تییک کی ناگدو هب .تسا تسیز طیحم تیدیک راثآ
رثا قیرط زا رضم و تعدتص ساتیقم
راثآ ششب تعس هب تدیش قیرط زا دیدم کاپ یاه
شور دیوگت و رت تتسا هدتمآ کاپ یاه
، نارف(
2009 ).
تت م زا تتحم دگتتوآ ةدددکدیدتتشت تتماگو یرتتت و تتتیععم یاهراتتشف تتتسیز طی
م ار دیشنر ش هب ،درب مان ناگت
یرگط رتبارب تتیععم دتشر شیاافا ،لاس جدپ تدم رد هک
رد تیععم شیاافا 90
شگتخ اتب تیم نامزاتس .تسا هدگب ریخا لاس هتنادیب
دروآرتب یرتت
لاس ات ار نا م تیععم 2060
دودح 7 / 7 یارتش یرتدتب رد و تباث ناایم اب ردن درایییم ط
لاس ات 2025 رب غواب 8 نرق رخآ رد و ردن درایییم 21
رتب غواتب 2
/ 14 دروآرتب رتدن دراتیییم
،ددعهرف و را ی ( تسا هدرک 1389
.)
رد درگم طبار ة یب تیععم دیتشنر ش و
دگتوآ تتسیز طیتحم
اتین ها دتید ود
توادتم دگمو دراد . ها دید لوا هراشا م ددک هک ریثأت شیاافا یر ش تیععم رب
دگوآ
تسیز طیحم تبزم
؛تسا اریز اب شیاافا دیشنر ش هدادتسا
تخاسریز زا
،اه عح قنو و
ییرنا شیاافا م دبای و این لاقتنا زا یزرواشک تعدص هب
این ثواب شیاافا دگوآ طیتحم
تسیز م گش د . ها دید مود م دیکأت ددک
هک گدهرف دیشنر ش ثواب
م دگش ات فرصم
ییرنا رد اهر ش تبسن اهاتسور هب هدی ب
رت گش د و دگوآ شهاک دبای . رد هتجیتن تطبار ة
یب دشر یر ش تیععم اب
دگوآ تسیز طیحم م
دناگت تبزم ای تددم و واتو( دتشاب
،ناررید 2007 .)
زا خرب تراجت راثآ
دراد ناباتش یداصتقا دشر قیرط زا ار دگخ
؛ دشر هب تراجت اریز
هیامرس هرتیغ و ییگوگد ت تفرشیپ ،یراذ رتجدم
تم تیووا تحارم رد .دگتش ة
عتسگت ة
تصاخ حطتس هتب سپس اما تسا تسیز طیحم رد تماخو دشر ناغمرا ،یداصتقا وا زا
م و دسر ت عم ،تتیا ن رد .دراد تتسیز طیتحم رد دگب ب هب یاعت دشر هطقن یا رد
اهرگشک زا خرب تراجت یزاسدازآ تسا تیواعف رد ار
صصشت هدگوآ یاه تددک
نآ و د اته
ررید هب ار دگخ تلاگصحم تسیز یاهدرادناتسا اب اهرگشک
رتلااب طیحم رداص
دک رتب .دتد
هی رف یا ساسا
"
دگوآ هارهادپ
"
و ب ه نا م یک رگط یور رب ار دگخ یصا رثا ندش
م اهرگشک رسارس رد دگوآ عیزگت دراذ
، نارف(
2009 .)
هب این ناریا رد هعسگت ریسم رد داصتقا ه دیا تیو
و یداتصتقا دشر تفرلااب و رتفای
و تراجت تعدص
و ندش هب تسگیپ یاتسار رد تم رتب ما WTO
هتب هتمگت ،دراد راتثآ
.دراد تیعها شیپ زا شیب تسیز طیحم رب دازآ تراجت و تراجت یزاسدازآ یبرجت تاعلاطم رب يرورم ةعسگت یب ةطبار سررب ةدیمز رد تاتعواطم تسیز طیحم تیدیک اب یداصتقا دشر و تراجت
.تسا هدشن ماجنا یدایز تاعواطم رگشک خاد رد اما هتفر ترگص رگشک زا راخ رد
یلخاد تاعلاطم رگپناعیس رگنز
( 1381 ) رد هواقم یا اب ناگتدو
"
و اهرگتشک یتب تراتجت طیتحم دگتوآ
"تسیز رتب ار تراتجت اگنا رثا فیتشم یاهگیرادس رد تسررب تتسیز طیتحم دگتوآ
م هواقم یا رد .ددک
، زا هدادتتسا اتب ،ثحب کیرگئت نابم نایب زا سپ 2556
زا هداد 86
دیتسکا ید تتسیز طیحم صخاش رب تراجت نگ انگ قتسم یاهریغتم رثا ،ایند رگشک در گ (
SO2
هدز یعشت طخ نگیسر ر لدم کی زا هدادتسا اب)
هدش .تسا اب هددسیگن
مگت تسیز یناگق هک هتشاد نایب جیاتن هب ه طیحم دگوآ شهاک هب یدودح ات طیحم
م رجدم تسیز دگش
. هتب هتمگت اتب گتدهاعه مادتقا رد دتددک شلات دیاب اهرگشک سپ
ناعیپ هقطدم یاه تتسیز یناگق ع و هب نا م و یا
نآ و دتنزادرپب تطیحم ارتما ار اته
و نا م رد دگوآ شهاک دهاش ات دددک .ددشاب نآ نگ انگ تلاضعم عفر
نایوژپ و دارم صاح 1386)
) رثا یداصتقا دشر رب
دگتوآ اگته
ار رد بتواق ةیت رف
دحدم تسیز طیحم ستنزگک یارب
67 رگشک اب هورت یاته یدتمآرد تواتدتم
( ماتش
ناریا ) هداد زا هدادتسا اب یععت تاعبرم قادح لدم و ناپ یاه
نگتمزآ و هتتفای یاته
وF
عساه هدگمزآ .دنا یدب رگظدم رثا
،یداصتقا دشر تیععم
،یر ش یناگق تسیز
، طیحم
دادعت وردگخ و ةمرد ندگبزاب داصتقا رتب ار نااتیم دگتوآ اگته
رد تسررب دگتخ اتحو
هدرک دنا . جیاتن ناشیا ةی رف دحدم تسیز طیحم ستنزگتک ار
دتییأت یتدنعه و هدرتک
هب یشنر ش تیععم اکرعت هتخادتش تتسیز طیحم بیرشت یصا ماگو زا ی ناگدو
اتب هتک تتسا تیا هعتسگت لاتح رد یاهرگتشک یارب قیقحت تسایس ةیصگت .تسا هدش یاهدرادناتتتسا و طباگتت عتت و بتتواق رد دگتتخ کاتتح تیعتت و زا تتماک تخادتتش تسیز م طیحم تسیز ةدیاه اب ار هعسگت ددیارف ددناگت
.دددک ط یرتعک طیحم
و قداتتص ( یراتتشف
1389 ناتتمز هزاتتب رد ) 1350
اتتت 1386 شور زا هدادتتتسا اتتب
و تارداص یاهریغتم یب تدمددیب وداعت ةطبار هک دنداد ناشن سگیسیییس ، سناهگم تسیز تیدیک صخاش هیامرس و تارداص یاهریغتم و تسا رارقرب طیحم
مراخ یراذ
صخاش رب یرادادعم و ددم ریثأت تسیز تیدیک یاه
تطیحم تیا هتب هتمگت اتب .دتنراد
دگتوآ شهاتک و تسیز طیحم زا تظادح رگظدم هب توود هک تسا هدش هیصگت ،جیاتن هیامرتس و ربراتک یاهلااک زا بسادم بیکرت یور ار دگخ تیحمرا دیاب اگه یاتم هتب رتب
هیامرس ًافرص یاهلااک م دا دشیپ یدنعه ؛دزاس اکرعتم هددیلاآ رب
تسایس دگش ناراذ
داصتقا تسایس لاعوا اب ی و دتنزرو ترداتبم تیععم بسن کارت شهاک هب بسادم یاه
.دنزاس هارف ار تسیز طیحم دگوآ شهاک تابمگم قیرط یا زا رگپدعحا و عیعص یردعم (
1390 هعواطم رد ) درت یعو صخاش ةطبار سررب هب یا
هعتسگت بتشتدم یاهرگشک رد یداصتقا دشر و تسیز طیحم هدادتتسا اتب هتتفای
شور زا
هداد ناتمز یرس بیکرت و ناپ یاه -
لاتسرد تعطقم یاته
2006 و 2007 .دتدتخادرپ
هعسگت یاهرگشک رد داد ناشن جیاتن ریثأتت تتسیز طیحم در یعو رب یداصتقا دشر هتفای
هنگ هب ،دراد ددم تتیدیک شهاتک هب یداصتقا دشر شیاافا سررب درگم هزاب رد هک یا
م رجدم تسیز طیحم و .دگش
هیامرس یب ددم ةطبار دگم و مراتخ یقتتسم یراذت
هیامرتس ددم ریثأت ررنایب تسیز طیحم در یعو درت یعو رتب مراتخ یقتتسم یراذت
.تسا تسیز طیحم تاعلاطم یجراخ
نارا عه و ییخ (1
2007 رد ) هعواطم اررعه شور زا هدادتسا اب یا سناهگم ی
سگیییتسگم
هب اتب و تدمددیب ةطبار سررب شور زا هدادتتسا
هاتتگک ةتطبار تسررب هتبECM
تدتم راتثآ
یزاسدازآ یراجت
رب ناایم دگوآ اگه و بآ رگتشک رد هتتخادرپ ناتتسکاپ
نآ .دتنا اته رد تیا
هعواطم هب رگظدم ناشن نداد راثآ یزاسدازآ یراجت
رب صخاش یاه دگوآ اگته و بآ زا رتیغتم
ةمرد هدرک هدادتسا تراجت ندگب زاب دنا
هک هب ترگص تبسن جح تراجت هتب دتیوگت صواتخان
فیرعت یخاد م
نآ .دگش اه هب یا هجیتن دندیتسر هتک
شیااتفا ةتمرد ندگبزاتب هتب تراتجت
شیاافا دگوآ اگه و بآ رجدم م دگش و شیااتفا دتیوگت صواتخان تیخاد
هتب ناگتدو رتیغتم
سایقم رثا ددم رب صخاش یاه تیدیک تسیز طیحم دراد تفرعم قتیقحت حت او دا دشیپ.
یروآگن یاهدرادناتتسا و تتسا رادتیاپ ةعتسگت هب کعک ت م رد تسیز طیحم رادتسود یاه
یب شتشب و تیخاد تسیز طیحم زا تظادح لابند هب دیاب راشتنا ییعوا هتعمام رتیقف یاته
هتسباو تسیز طیحم هب دگخ شاعم رارما یارب یقتسم رگط هب هک دشاب .دنا
واو و عه ( نارا 2007 هب ) سررب ریثأت ماگو ییعت ةدددک دگوآ تسیز طیحم زا
هیعم دشر تیععم
، ک
،یداصتقا دشر ییرتنا تدتش
و دتشر تتیععم دیتشنر ش
رتب
دگوآ تسیز طیحم رد
ناتسکاپ یارب
لاس یاه 1971 - 2005 هتخادرپ
؛دنا یدنعه هب
رگط ناماعه ریثأت دشر تیععم
، ک دشر تیععم
، یشنر ش فرتصم
ییرتنا و دگتوآ
1.Khalilet al.
طیحم ار تتسیز دتشر رتب
یداتصتقا تسررب
هدرتک جیاتتن .دتنا یتعشت
لدتم هتب شور
نگسناهگی سگیییسگم
یایگ یا تسا هک بیار تدش ییرنا راتشتنا و زات
دیتسکا ید
برک رد ودم هک دشر یداصتقا هب
ناگدو ریغتم هتسباو هدش هتفر رظن رد .تتسا تبزم
جیاتن قیقحت م ناشن دهد
هک دشر تیععم ک و دشر تیععم یشنر ش ریثأت
تتبزم
رب دگوآ هتشاد تسیز طیحم دنا
اما رد یعه تدمددیب اتهریغتم
یاراد ریثأتت تددم و
یرادادعم رب
دشر یداصتقا هدگب
دنا
.
وولا و ید (1
2008 ) هعواطم رد سررب هب یا
ثأت ری و یداصتقا نلاک یاهریغتم دتشر
صخاش رب تراجت یاه
دگوآ ناتسا رد بآ و اگه چ یاه
ددتخادرپ ی .
نآ ار دگس عبات اه
.دتندز یتعشت یاعدتسار رزکادح شور زا هدادتسا اب و گتردگت تیملا لدم زا هدادتسا اب اتن جی ا ی هعواطم م ناشن دهد
اافا هک شی امرس هی یراذ قتتسم ی مراتخ شرتتس و
تراجت جح ریثأت
دعم و تبزم یراد
اک رب صخاش شه دگوآ یاه
تحم طی ز تتسی رد
ناتسا ا یاه ی تسا هتشاد رگشک و
هن ششب ةزادنا شیاافا ثواب ا دت هدتش هدتدکارپ یاته
هتک تتسا نآ ررناتیب دهاگتش تسا هداد شهاک ه ار دگوآ تدش طسگتم ه یب ،تسا دگتوآ تدش رد رییغت تیو هب دگوآ ناایم شهاک یرتشیب اتت تتسا تعدتص یاته
رییغت نااتیم رد شهاتک ثتواب دمآرد دشر ناایم رد شیاافا ه دیا و یراجت یاهگروا رد
هناشی یاهزا دیوگت دشر تم یا
.دگتش هیامرتس هتب قتیقحت صشتشم دا دتشیپ ناراذت
ییگوگد ت ندروآ مراخ نآ یخاد نایاتعه زا رتابس یاه
.تساه
ه م (2
2005 اب ) هدادتسا زا تسیس تلاداعم ناماعه
و کید ت هداد یاه هتب ناپ
شور سررب هبGMM
ریثأت هیامرس رتب مراتخ یقتسم یراذ اگته دگتوآ صخاتش
و تارذ(
SO2
ناتسا رد ) یاه
.تسا هتخادرپ یچ یو
رد یا هتعواطم هتجیتن هتک هتتفر
هیامرس رثا یرتشیب رد و تتسا ید ت و سایقم راثآ قیرط زا دگوآ رب مراخ یراذ
چگک رایسب رثا ک هرت ب اتب ید ت رثا تیگقت یصا دا دشیپ یاربادب ؛تسا
زا یرتی
هیامرس م رجدم یداصتقا دشر هب هک تسا مراخ یقتسم یراذ .دگش
یسح فیرش (3
2011 ) هعواطم رد راتشتنا و زاتب تراتجت ،یداتصتقا دتشر یور رب یا
CO2
تشنر ش و زاتب تراجت یاهریغتم داد ناشن هدش تعدص هزات یاهرگشک رد رتثا دی
1. Dean & Lovely 2. Jie H
3. Sharif Hossain
راشتنا یور رب مگت نایاش ددم
CO2
یو طباور سررب هب یو ،قیقحت یا رد .دنراد
هاتگک وگیعم ت هتناشی یاتهزا دتیوگت یتب تدمددیب و تدم
دتشر ،ییرتنا فرتصم ،یا
ةرود یارتب ناتمز یرس ناپ زا هدادتسا اب دیشنر ش و یراجت یدازآ ،یداصتقا 2007
-
1971 کید ت و نردتم یاته
دتشر هتک تتسا هتتفر هتجیتن و هتتخادرپ جدتسداصتقا
راشتنا ثواب زاب تراجت و یداصتقا
CO2
تم دگتوآ رتتشیب ییرتنا فرتصم رد و دگتش
دتدمزاین اهرگتشک تیا هتک تتسا هداد دا دشیپ و تشاد یهاگخ ار تسیز طیحم رتشیب تسایس لاعوا طیتحم یارب هناریرتشس تظادح یاه
ییرتنا فرتصم و تتسیز ؛ددتتسه
هیامرس و قیقحت یدنعه ییرنا رد یراذ
یادتم ششب دیاب کاپ یاه دتدیارف زا ریذتپان
لرتدک
CO2
.دگش
وز و ناه (1
2011 )،
هیاجت رد و داتصتقا ،ییرنا کیمادید ةطبار یور رب برجت یییحتو
طیحم هداد زا هدادتسا اب یچ رد تسیز دتیوگت ،ییرتنا فرصم یاهریغتم نامز یرس یاه
شور زا هدادتتسا اتب و دگوآ راشتنا و یخاد صواخان هتیرظن زا هدادتتسا اتب وVAR
یاته
ه یداصتقا لدتم و تسناهگم رتشابنا
VECM
ناتمز ةزاتب رد 2009
- 1983 تیا هتب
فرتصم یتب تباقتم تشدر تسیس کی و رادیاپ تدمددیب ةطبار کی هک دندیسر هجیتن گتمو تتسیز طیحم و یداصتقا دشر ،ییرنا و دراد د
ریثأتت یاراد تتسیز طیتحم دگتوآ
یدنعه ؛تسا یداصتقا دشر رب تبزم ریثأت یاراد ییرنا فرصم و یداصتقا دشر رب ددم دگتوآ و دراد یداتصتقا دتشر اتب یراتصحنا تدتمددیب ةتطبار کی تسیز طیحم دگوآ هب تسیز طیحم هدنرادزاب شقن ییرنا فرصم ریثأت تحت جیردت
.تسا یداصتقا دشر رب یا
گدی و گس ناک (2
2012 هعواطم رد ) زا دیوگت و دشر ،تراجت یب ةطبار سررب هب یا
هناشی یا
SO2
نامز هزاب رد 2007
- 1990 و ناتماعه تلاداتعم زا هدادتتسا اتب یچ رد
تسیز دحدم نگمزآ و ستنزگک طیحم
وو یاته - یاعدتتسار رزکادتح شور و عتساه
ک دنداد ناشن ه
1 یب تراجت رد شیاافا دصرد ثواب ییعوا
61 دتیوگت رد شیااتفا دصرد
هناشی یاهزا م یا
رتثا رتب دگتوآ ساتیقم راتثآ هتک داد ناتشن یدنعه جیاتن .دگش
م هبیغ ید ت تم دتییأت ار دگتوآ هاترهادپ ةیت رف یا و ددک
ت م ةیتصگت و دتدک
هناریرتشس زا هدادتسا تسیز یناگق یرت
طیحم هتک تتسا دتشر هب ور یاهدمآرد یارب
کید ت زا هدادتسا ت م رد دشاب قگشم .دیوگت یگن یاه
1.Han & Zhu 2.Kankesu & Ying
وگلا دروآرب شور و لدم ياهريغتم یفرعم اب هب همگت هداد زا هدادتسا
سپتس و اتهریغتم یاتنام تسررب هتب ادتبا ، نامز یرس یاه
هاتگک یایگپ سررب و یاررعه رادرب دروآرب دم یعشت و تدم
تطبار و اتطخ حیحصت ل ة
.تسا هدش هتخادرپ اهریغتم یب تدمددیب ه شور زا قیقحت لدم یعشت یارب نگتسناهگم رتتشابنا
- هدادتتسا سگیییتسگم
.تسا هدش شور یا رد
، بترم ادتبا ة
سررب لدم یاهریغتم یایاپ و
بترم سپس ة
تدی ب ة
لدم کلام زا هدادتسا ابVAR
کتیئاکآ نگتمزآ یاته (
و )AIC
راگتش ت ا - ( یاتیب )SBC
ییعت م .دگش یحرم رد ة دعب
، ه یاهرادرب دادعت تم صشتشم رتشابنا
زا ستپ .دگتش
ه یاهرادرب دادعت ییعت رتشابنا
، هرامآ زا هدادتسا اب ریداتقم رزکادتح و رثا نگمزآ یاه
هیرظن اب بسادتم هک هدی ب رادرب هژیو یگتروا نآ بسادت هب و باشتنا تسا یداصتقا یاه
یاطخ حیحصت
توداعم ای یرادرب ة
1VECM
راتمآ .تتسا هدتش دروآرتب و
تاتولاطا تعه
ة
اهریغتم هب یصف نامز یرس ترگص 1370
ات 1389 زا کناب تاولاطا یرس
یاه ناتمز
کناب رود .تتسا هدتش ارشتتسا نات م کناب تیاس و ناریا ملاسا یرگ عم یاکرم ة
سرتسدرد هب همگت اب قیقحت نامز عه ندگب
ة .تسا هدش باشتنا مزلا یاهرامآ
سپ زا سررب طباور باقتم یب اهریغتم رد بواق یگروا نگیسر ردگخ یارب ،یرادرب
یعشت لدم اب همگت هب تیهام یرس یاه
، نامز نگمزآ شیر ة دحاو و یارب سپس ها آ
زا دگمو ای دگبن رادرب ه
، رتشابنا نگتمزآ
ته رتتشابنا تسناهگی
سگیییتسگم-
ماتجنا
تسا هتفر .
یود هدادتسا شور زا ه رتشابنا سناهگی
سگیییسگم-
تسا یا هک
تیا
شور شیب زا کی ه رادرب رتشابنا
یب یاهریغتم لدتم
ار رد رتظن هتتفر تتسا و اتب
هدادتسا زا شور یا یعشت
هددنز اه یاراد راک ا ی بناجم ددهاگخ2
.دگب
زا هتفر رب هعواطم یا لدم
STIRPAT
برتشم یاتهریغتم راتثآ ایواتنآ لدم کی هک(3
)تسا تسیز طیحم تیدیک هب برجت تاعواطم رب دتبم و4
نارات عه و واو تاعواطم هژیو
( 2007 وز و ناه و ) (5
2011 اب(
احو ندرک ، تیخاد صواخان دیوگت ریغتم ةنارتس
فرتصم
،ییرنا زاب تراجت و
دشر تسا دیشنر ش لدم یارب ،عقاو رد .
زاتس باتت ی طیتحم دگتوآ ع
1. Vector Error Correction Model 2. Asymptotic Efficiency
3. Stochastic Impacts by Regresion Population , Affluence and Technology 4. Richard York , Eugene A. Rosa, Thomas Dietz , 2003
5.Han & Zhu
راشتنا( تسیز
(SO2
س عدتم یدتح ات هک یشنر ش تیععم دشر یاهریغتم زا1
،ةدتددک
و ساتیقم رتیغتم ناگتدو هب یخاد صواخان دیوگت و تساگه دگوآ رد تیععم شیاافا رثا هداد ییرنا فرصم ةنارس یاه س هب همگت اب بسادم لدم ات تسا هدش هدادتسا تراجت و2
هریغتم زا کیره .دگش حیرصت ناریا تسیز طیحم دگوآ رد قگف یا
اب هدادتسا شور زا ه رتشابنا سناهگی
م-
دگخ و سگیییسگ یرادرتب حیت گت
ریثأتت ،
فرصم
،ییرنا دشر یداصتقا و
دیشنر ش رب
دگوآ طیتحم تتسیز تسررب .دتش رود ة
هعواطم یا سررب درگم نامز 1370
- 1389 تسا و هداد زا هدادتتسا یتصف یاته هدتش
لدم .تسا گم
در رظن هب ترگص ریز هدش حیرصت تسا
:
( 1
SO f (GDP, OPEN, EUP, URP) )
LnSO ln PGDP ln OPEN ln EUP ln URP
2
2 1 2 3 4 5
SO2
راشتنا : نارس ة ) ت( در گ دیسکا ید
:PGDP
دیوگت صواخان یخاد هنارس هب تعیق تباث لاس یاپ ة 1376 درایییم(
)لایر
نارس :EUP
ة فرصم ییرنا ماخ تدن لداعم(
)BTU
3
دشر :URP
تیععم دیشنر ش
مرد :OPEN
ة یراجت ندگبزاب
هزادنا یارب ،شهوژپ یا رد مرد یری
ة ش صخاش زا یراجت ندگبزاب هتب یراتجت تد
هدادتسا ریز ترگص م
.دگش صخاش ( یراتجت تدش
(X M) / GDP :)
لگتععم یرتت
هزادنا صخاش )تادراو و تارداص گعجم( رگشک کی تراجت تبسن یراجت ندگبزاب یری
یخاد صواخان دیوگت هب تتسا
ت م . بتساحم داتس صخاتش تیا تتیام یرتت ة
و نآ
هداد ندگبرایتخارد یاه
زاین درگم احم یارب فیتشم یاهرگشک
یتب تاتعواطم رد نآ هبس
تسا یرگشک ،اراجنامایردنآ(
1997 م .) تاتییعو ،صخاش یا یرترب یرت ندتش
نآ و
سرتسدرد و مگ دم داس هداد ندگب
قیقحت یاه .تسا
( 2 )
t t t t
T (X M ) / GDP
.1 هداد عبدم نا م کناب :اه
2 هداد عبدم . ترازو :اه لاس ،ورین فیتشم یاه 3.British Thermal Unit
هطبار یا رد هک لاتس رد یراتجت تدش صخاشT
،t
لاتس رد تارداتص نااتیمX
،t M
لاس رد تادراو ناایم وt
این GDP
لاس رد یخاد صواخان دیوگت ناایم تساt
.
عقاو رد
، همگت دیاب رگتشک کتی رد فرتصم یلااتک گتن و هدشدیوگت یلااک گن درک
م رد دگوآ ناایم دناگت نآ
کتی دیوگت رد رگشک کی بسن تیام .دهد رییغت ار رگشک
تم رگتشک کتی تعیبط بهاگم ناایم و لااک لااتک کتی دتیوگت ت م تماگو زا دتناگت
ی
هب یتیعت ار نآ یراتجت یاکرتش اتب تراجت گن و دشاب رگشک کی رد صگصخ رد و دتدک
دیوگت رد صصشت اب تیا ن تم نآ تادراو و تارداص و لااک کی
تشدم دتناگت أ
رد دگتوآ
دشاب رگشک کی
؛ دنور یاربادب تم رگتشک کتی تراتجت ناایم و تراجت
راتشتنا رد دتناگت
ت رگشک نآ رد دگوآ أ
ب راذ ریث عقاو رد .دشا
، هتمگت اتب ناریا رگشک هتب
تعیبط بتهاگم
تتسیز یناگق دگبن و رگشک رد زا و تدن ییرنا تتیام یرایتسب و یدتم تطیحم
یاته
ددیلاآ و فیزک یاهلااک دیوگت تعس هب ررید یداصتقا ة
تکرح هارشیلااپ و عیشورتپ
بسن تیام تارداص رد اهلااک یا دیوگت رد و هدرک .تسا هتفای
اهریغتم یانام سررب یارب یتععت روگف ید نگمزآ
هتتفای ارتما دتش نگتمزآ تیا.
ی رف ة شیر ة رظن درگم ریغتم یانام باقم رد ار ) یانامان( دحاو م
دتیامزآ قتیطم ردتق .
نگدیک کم نارحب رادقم گراب1
ی رف سپ تسا رت ة
ردص (
H0
م در ) .دگش
لودم ساسا رب 1
هب هجیتن یا م تسد
یآ کتی زا ستپ اهریغتم ةعه یانامان ةی رف هک د
ادت راب ته هتبترم یاراد دگتمگم یاهریغتم ةعه هجیتن رد ،تسا هدش در یری
زا رتتشابنا
( کی ةمرد 1
) ادت هبترم کی اب گروا یاهریغتم و ددتسهI
هدش انام یری .دنا
لودج
.1 سررب ی انام یی غتم ي اهر ي قحت ي ق
هجيتن لامتحا t ۀرامآ اهريغتم
I(1) 0/0047 -3/77 ییرنافرصمةنارس
I(1) 0/000 -5/99 هنارس یخادصواخاندیوگت
I(1) 0/0008 -4/32 یراجت ندگبزاب ةمرد
I(1) 0/0003 -4/61 دیشنر شتیععمدشر
I(1) 0/000 -9/24 در گ دیسکا یدةنارسراشتنا
هتفای :عبدم قیقحت یاه
1. MacKinnon critical values
هاتوک دروآرب قیرط زا تدم
اطخ حيحصت يوگلا
(ECM) 1
یرادرب یاطخ حیحصت یگروا رد
، راکوزاس اب تدمددیب تاولاطا بیکرت زا هاتتگک یدعت
تدتم
م هدادتسا دگش
؛ ررید ترابو هب
، ناسگن هاتگک یاه نآ تدتمددیب رادتقم هتب رتیغتم کتی تدم
م طبترم گش
گروا یا رد .د
، وداعم زا صاح دناعسپ تلاعم ة
رتیغتم کتی ناگدو هب یاررعه
م رارق هدادتسا درگم ری
ن نآ بیر و د اه
هاتگک یدعت بیر م قیت تدم
.دگش
رد قتیقحت لدتم یاتهریغتم یرادرتب یاتطخ حیحتصت یگروا دروآرب زا صاح جیاتن لودم 2 :تسا هدش هئارا
لودج 2 لدم دروآرب زا لصاح جیاتن . ECM
اهريغتم بیرض
ۀرامآ لامتحا t
أدبم زا ضرو 25
/ 0 12
/ 0 89
/ 0
ةنارس فرصم ییرنا 28
/ 0 29
/ 2 02
/ 0
یخاد صواخاندیوگت 40
/ 1 7
/ 5 0
یراجت ندگبزاب ةمرد 15
/ 0 12
/ 3 0
تیععم دشر دیشنر ش
88 / 1 56
/ 3 0
( 1 - ) 61 ECM
/ 0 - 19
/ 5 - 0
R-squared=0/96
Durbin-Watson stat=1/84
F-statistic=368
Prob(F-statistic)=0
هتفای :عبدم قیقحت یاه
اطخ حیحصت لدم بیر 61
/ 0 - دعم این یرامآ احو زا هک هدگب رادتقم اریز ؛تسا راد
زا رتعک لاعتحا 05
/ 0 ةی رف و تسا
H0
تم در هوداعم بیر ندگبردص رب دبم اتب .دگتش
لدم رد اطخ حیحصت بیر هب همگت مECM
عتقاو رد بیرت تیا هتک درتک نایب ناگت
م ناشن تدتمددیب تواح زا هوداعم و دیآ دراو قیقحت یاهریغتم هب کگش هننادچ هک دهد
هرود ره رد ،دگش راخ 61
/ 0 حلاتصا تدتمددیب ةتطبار زا فارتحنا و حیحصت یاطخ دصرد
م هب .دگش دودح هرود ره رد هک یرگط 61
/ 0 در یدعت لداعت مدو یاطخ رادتقم و هدتی
هاتگک تدم
SO2
تم یم دگخ تدمددیب و وداعت رادقم تعس هب تیا ررناتیب تیا و دتدک
1. Error Correction model
هاتگک یاطخ یدعت تورس هک تسا ،رتت ب نایب هب ؛تسلااب ًابیرقت تدمددیب تعس هب تدم
هاتگک لداعت یاطخ تدم رد تدم
م یدعت یرتعک نامز دعم ، یا رب هولاو .دگش
ندگتبراد
یدعت بیر م ناشن
تدعی ؛دراد دگمو اهریغتم یب تدمددیب ّیو طابترا هک دهد
SO2
.تسا لدم رد دگمگم قتسم یاهریغتم زا عبات
لودج 3 . جیاتن دادعت نييعت زا لصاح ةفقو
هنيهب VAR لدم
هفقو دادعت کيئاکآ ۀرامآ رادقم
نیزيب زراوش ۀرامآ رادقم
0
-12/66870
-12/51651
1
-31/06677
-30/00035
2
-31/67450*
-30/15360*
3
-31/31158
-28/87646
هتفای :عبدم قیقحت یاه
دقو ییعت زا صاح جیاتن هب همگت اب ة
هدی ب و اب همگت هب دییأت رزکا هرامآ اه رب لگتط
دقو ة 2 زا یا هدقو یارب دروآرب طباور وداعت تدمددیب هدادتتسا
تم گتش تدقو دادتعت( د ة
هدی ب 2
؛تسا و کیئاکآ رادقم یرتشیب هک ارچ اتراگش
- .)تساراد ار صاح یایب
مه ياهرادرب نييعت یگتشابنا
ه رادرب دگمو سررب یارب نگتمزآ زا لدم یاهریغتم یب رتشابنا
رزکادتح و رتثا یاته
لودم رد نآ جیاتن هک تسا هدش هدادتسا هژیو ریداقم یاه
4 و 5 .تسا هدش هئارا
لودج 4 جیاتن . رتام نومزآ ی
س رثا
رفص ةيضرف هژیو رادقم
ۀرامآ رادقم نومزآ ینارحب رادقم
حطس رد 95
% لامتحا شزرا
حطس رد 95
%
r0*
320628 / 0 64577 / 80 06141
/ 60 0004
/ 0
r1*
269890 / 0 87861 / 50 17493
/ 40 0030
/ 0
r2
228208 /
0 65752 / 26 27596
/ 24 0246
/ 0
r3
082529 /
0 711467 / 6 32090 / 12 3548
/ 0
r4
001027 /
0 079136 / 0 129906 / 4 8174
/ 0
هتفای :عبدم قیقحت یاه
لودج 5 اتن . ی ج داقم رثکادح نومزآ ی
ر و ی هژ
رفص ةيضرف نیرتشيب
هژیو رادقم ۀرامآ رادقم
نومزآ ینارحب رادقم
حطس رد 95
% لامتحا شزرا
حطس رد 95
%
r0*
320628 / 0 76716 / 29 43961
/ 30 0605
/ 0
r1*
269890 / 0 22109 / 24 15921
/ 24 0491
/ 0
r2*
228208 /
0 94606 / 19 79730
/ 17 0234
/ 0
r3
082529 /
0 632331 / 6 22480 / 11 2832
/ 0
r4
001027 /
0 079136 / 0 129906 / 4 8174
/ 0
هتفای :عبدم قیقحت یاه
نگمزآ ود یا رد
، ی رف ة دادتعت تراتبو هتب اتی تدتمددیب طتباور دادتعت ررنایب ردص
ه یاهرادرب یب ععم
.تسا گروا یاهریغتم ه یاهرادرب دادعت ییعت یارب
دیاب ععم
سیاقم هب ة رامآ ة هئارا نارحب رادقم اب نگمزآ نادیعطا حطس رد هدش
95 تتخادرپ دتصرد .
دم قباطم لو
م هدهاشم لااب یاه راتمآ تیعک هک دگش
ة و لوا رطتس رد ردتدم نگتمزآ
هئارا نارحب ریداقم زا مگس و مود هدش
یگس زا ی سناهگ سگیییسگم-
حطس رد 95
دصرد
دعم تسا راد
، ته دگتمو زا ناتدیعطا اتب هجیتن رد وداتعت طتباور یتعشت هتب تععم
تسباو ریغتم اب تدمددیب ة
SO2
م . یزادرپ
مه رادرب دروآرب لامرن یگتشابنا
طبار جارختسا و هدش ة
تدمدنلب
همادا رد
، ته رادرتب دادتعت هتب همگت اب ته رادرتب ، رتتشابنا
ته و رتتشابنا رتتشابنا
لامرن م یعشت ار هدش ه رادرب . ینز
لودم رد یدروآرب رتشابنا 6
.تسا هدش هدروآ
لودج 6 ارضدروآرب . بی
ةطبار تدمدنلب
ريغتم مان راشتنا
SO2
زاب تراجت رهش تيعمج
نيشن صلاخان ديلوت
یلخاد يژرنا فرصم
بیر 1
147636 / 0 586312 / 1 222446 / 0 708278 / 1
رایعم فارحنا
---
( 03720 / 0 ) ( 09411 / 0 ) ( 00297 / 0 ) ( 07792 / 0 )
هتفای :عبدم قیقحت یاه
ناعه لودم رد هک رگط 6
م هدهاشم دگش
، ه رادرب هتب تبتسن رتظن درگم رتشابنا
ریغتم
SO2
هدش لامرن .تسا
لدم رد
،لااب ریتسدت اتب هدش هدز یعشت بیار زا کیره
م نایب ششک گش
د زا کتیره رد شیااتفا دتصرد کتی هتک تتسا رتما تیا ررنایاعن هک
م رجدم رییغت دصرد ددچ هب لدم قتسم یاهریغتم گش
شیااتفا اتب لودتم ساسا رب .د
هدتدیلاآ راشتنا ناایم ییرنا فرصم و یخاد صواخان دیوگت ،تراجت ،تیععم کارت یاته
م ادیپ شیاافا اگه زا راشتنا ششک و ددک
SO2
هب تبسن اتب هتسیاقم رد ییرنا فرصم
م ناشن جیاتن .تسا رتشیب لدم یاهریغتم ریاس هتب ییرتنا فرتصم شیااتفا اب هک دهد
ناایم 1 دصرد ددیلاآ ناایم 7
/ 1 دصرد م شیاافا دادتسا .دبای
ة تتسردان و ییرتنا زا
ییاپ ییرنا یاسو ییگوگد ت ندگب تماح تخرب زا دایز هدادتسا این و رب
اتب ییرتنا یاته
.تسا نآ یصا یلاد زا لااب ددیلاآ هجيتن اهداهنشيپ و يريگ ةطبار ، یعشت زا صاح جیاتن تخان دتیوگت یاتهریغتم تیرارو یب تدمددیب
تیخاد صوا
ید زات ةنارتس راتشتنا و یشنر ش تیععم ،داصتقا ندگبزاب ةمرد ،ییرنا تدش ،هنارس در گ دیسکا ( هتتسباو رتیغتم رتب قتسم ریغتم را چ ره تبزم یراذ رثا ررنایب
راتشتنا
در گ دیسکا ید زا ةنارس تسا )
. و ییرتنا فرتصم هتب طگتبرم بیرت نآ یراداتدعم
رادشه ی تسایس هب یدم ذ
تت و ییرتنا فرتصم هتب هتمگت صگتصخرد نارا أ
رتب نآ ریث
رف و تسیز طیحم دگوآ ا
عسگت ددی ة
.تسا رادیاپ ًلاگتععم
، نگتچ شرتتس دیتشنر ش
نراقم اب شیاافا گدت هب تلاگصحم یری راک فرصم
دددک ة ییرنا و یاهوردگخ تصشش
و
ریاس تسیس یاه عح مگعو قنو
،تسا طبار ة تبزم یا ود ریغتم باق هتیمگت تتسا
.
ییاپ زا راشتنا ششک ندگب
SO2
زا تشان اتهریغتم ریاس اب هسیاقم رد تراجت هب تبسن
تسا یا و ییرتنا فرتصم زا تشان رتتشیب نارتیا رد دگتوآ راتشتنا ناایم شیاافا هک
تسا تیععم شیاافا هکارچ ؛
فرصم دعو ة ییرنا رد ناریا تخگس ییسف یاه تتسا
و زا
یرتع م دم
ا عب دگوآ اگه راشتنا زا دیسکا ید در گ
تسا هک زا تخگس یاه ییتسف
رشتدم م دگش
؛ ، یا رب نوافا ییاپ
ندگب هر ب یرو ییرنا رد م ناریا دناگت زا یلاد یصا
تبزم ندش ششک راشتنا نارس ة زا در گ دیسکا ید تبسن
تدش هب ییرنا
دشاب أتشدم.
یصا شیاافا راشتنا نارس ة ید دیتسکا در گت رد شیااتفا بتسادتمان
هدادتتسا تدتش زا
ییرنا هتد ن تسا و یئاسم زا یبق نادقف یاراک دف
، فلاتا
،ییرنا دادتسا ة تتسردان و
هریغ ار رد طب دگخ دراد .
اراک شیاافا ی
و دیوگت یگروا حلاصا قیرط زا ییرنا ندرک یاریام
ییرنا کاتپ یاه
هددیلاآ رتعک و ییرنا یام هب
،هدتدیلاآ یاه راتخ هدر زا
یتشام ندرتک و هدگتسرف تلاآ
یشام اب نآ دیاریام ییگوگد ت اب دیدم تلاآ
ب رترب یاه تسیز تامااوا داجیا ا
تطیحم
عح و تعدص ششب رد قنو
نا ما .دگب دهاگخ ریذپ یتدنعه و ییرتنا فرتصم شهاتک
گدهرف دیمز رد یزاس ة
و تسیز طیحم زا تظادح هارتف
ندرتک هتدیمز و بتسادم یاته
عسگت ة بتسادم تتیععم نزاگتت کتی یرارتقرب عت اهاتسور رثؤتم مات
تت م رد
ب شیاافا زا یری گیم یور
ة ر ش تیععم یشن
تسا . زا ناباتتش دیشنر ش زا یری گیم
رف لرتدک قیرط ا
عتسگت اب مارعه دیشنر ش ددی ة
حلاتصا تتیا ن رد و تعدتص یاتقترا و
ن ییگوگد ت ها وری
،اه هناخراک ها راک و اه ییرنا فلاتا ناایم شهاک رگظدم هب اه
اتب هارعه
ییرنا زا ییرنا فرصم و دیوگت یگروا حلاصا اه
لاآ ی ییرتنا هتب هدتدی عک و کاتپ یاته
رتت
هددیلاآ دیوگت رد صگصخ ششب یسناتپ زا هدادتسا و
، ماح عیزگت و لاقتنا ییرتنا یاته
تسیس این و یاراک شیاافا در یور اب یراد رن و ریععت یاه
م دا دشیپ .دگش
عبانم 1 . کناب یاکرم یرگ عم ملاسا
( ناریا 1386 شراا .) یداصتقا
و همانزارت لاس 1384
کناب یرگ عم یاکرم ملاسا
تنواعم .ناریا
،یداصتقا .نار ت
2 .
،دیشعم،نایوژپ
، صاحدارم رفگیین
( 1386 .اگه دگوآ رب یداصتقا دشر رثا سررب .)
شهوژپ همادیصف ،یداصتقا یاه
4 ، 160 - 141 .
3 . نایوژپ
، دیشعم ؛ تتیب نایایربت ا
( 1389 .) دگتوآ و یداتصتقا دتشر هتطبار تسررب
طیحم تسیز اتیگپ یزاس هیبش لدم کی زا هدادتسا اب
. یداتصتقا همادتشهوژپ اییاتپ
1389
، 10 ( 3 پایپ(
38
،)) 175 -
.203
4 .
، یکگت ربکا ( 1373 .) جدسداصتقا .
دیم لوا و
،مود تاراشتنا نار ت هارشناد
.
5 .
،زگنز رگپناعیس یو
( 1380 .) تتسیز طیحم دگوآ و اهرگشک یب تراجت .
هتمادهام
سایس تاولاطا -
یداصتقا 184
، 210 .
6 .
،یرگس ( سحم ، عیهاربا و یو 1386
.تتسیز طیتحم و تعیبط عباتدم داتصتقا .)
.نار ت ،مگس پاچ ، یو رگن تاراشتنا 7 .
، قداص یسح و
،تداعس ناعحر ( 1383 دتشر .) ،تتیععم دتشر
یداتصتقا و
تارتثا
تسیز طیحم رد کی ،ناریا ییحت
. یو هیجم ی تاقیقحت یداصتقا
64،180 - 163 .
8 . ( دیجم ،یراشف و لاعک دیس ، قداص 1389
و تارداتص یب تدم ددیب هطبار دروآرب .)
صخاش تسیز تیدیک یاه همادیصف . طیحم
،نارتیا یداتصتقا یا تشهوژپ (
44 ) 15
،
83 - 67 .
9 .
،یدعص ( بیصم ، ناگی پ و یسح یو
1388 رد یراتخاتس تتس ش و ععجعه .)
. یو رگن و ناتسچگیب و ناتسیس هارشناد .داصتقا .لوا پاچ
10 . عیعص یردعم و دتعحا ،
رگپدتعحا
، یدتوا تحم دیتس (
1390 .) هتطبار تسررب
رد یداصتقا دشر و تسیز طیحم در یعو صخاش هتتفای هعتسگت یاهرگشک
. داتصتقا
ییرنا و تسیز طیحم
، ( 1 ) 1 .
11 . ( دتیجم یراشف و یو یکگت نورزاک 1389
تت .) أ تتسیز رتب تعدتص تارداتص ریث
( ، نا رزاب همادشهوژپ .ناریا طیحم 55
) 14 ، 184 - 212 .
12 . غورف ،را ی ( ات رییو ،ددعهرف و
1389 دگتوآ .) تاراتشتنا . تتسیز طیتحم یاته
،را دنام . نار ت
13 . وارصن
، ارهز و هی رم کوگ یرادغ (
1389 .) نآ رتب رثگتم تماگو و اگته دگوآ
راشتنا یدرگم هعواطم(
SPM
و SO2
ناریا یدیوگت عیادص رد .)
یداتصتقا یا تشهوژپ
( 3 ) 10 ، 75 - 95 .
14. Alam, S., Fatima A., & Butt M. S. (2007). Sustainable Development in Pakistan in the Context of Energy Consumption Demand and Environmental Degradation. Journal of Asian Economics, 18(1), 825- 837.
15. Bran, F. (2008). Trade and Environment - Opportunities and Risks.
Journal of Theoretical and Applied Economics, 4(1), 133-142.
16. Copeland, B.R. & Taylor, M, (2003). Trade and the Environment:Theory and Evidence, Princeton and Oxford: Princeton University Press.
17. Dasgupta, S., Laplante, B., Wang, H., & Wheeler, D. (2002) . Confronting the environmental Kuznets curve. Journal of Economic Perspectives, 16(1),147–168.
18. Dean, J.M. and Lovely, M.E, (2008).Trade Growth, Production Fragmentation, and China's Environment. NBER Working Paper. 1-20.
19. Frankel, Jeffrey A (2009). Environmental Effects of International Trade.
HKS Faculty Research Working Paper Series RWP09-006.
20. Fung, K.C., Meachler, A.M.,(2007). Trade liberalization and the environment: The case of intra-industry trade. Journal of International Trade & Economic Development, 16(1), 53-69 .
21. Galeotti.M.(2007). Economic growth and the quality of the environment:
taking stock-Environment. Development and Sustainability, 9(1), 427–
454.
22. Jie H. (2005). Environmental Impacts of International Trade: The Case of Industrial Emission of Sulfur Dioxide in Chinese Provinces.Cahier Working Paper, 1-30.
23. Khalil, S. and Inam, Z. (2006).Is Trade Good ForEnvironment? A Unit Root Co-integration Analysis. The PakistanDevelopment Review,45(4), 1187-1196.
24. Khalil, S., Azhar. U., and Hasnain. A. (2007). Environmental Effects of Trade Liberalization: A Case Study of Pakistan. Journal of Pakistan Development Review,46 (4),645-655.
25. Han S., Zhu J. (2011). Research on the Dynamic Relationship of the Energy-Economy-Environment (3E) System-Based on an Empirical Analysis of China. journal of Energy Procedia, 5(1), 2397–2404.
26. Li Baodong, Wu Xi. (2011).Economic Structure and Intensity Influence Air Pollution Model. Energy Procedia, 5(1),803–807.
27. Nthakumaran,K. & Ying Liu (2012). Openness and the Environmental Kuznets Curve: evidence from China. Economic Modeling, 29(3), 566–
576.
28. Neumayer, E.(2000). Does Trade Openness Promote Multilateral Environmental Cooperation?. The World Econom, 25 (6), PP.812-832.
29. Panayotou, T.(2000). Population and Environment .CID Working paper, Environment and Development Paper,.2(2000).
30. Shafik, N. (1994). Economic development and environmental quality: An econometric analysis. Oxford Economic Papers, 46(1), 757-77.
31. Sharif Hossain, M.d.(2011). Panel estimation for CO2emissions, energy consumption, economic growth, trade openness and urbanization of newly industrialized countrie. Energy Policy, 39( 11), 6991–6999.
32. Stern (2006). weekly news magazine.published in Germany, Retrieved from: http://www.stern.de
