بررسی نقش دوربین عکاسی و عکس در فرآیند مدرنیته ی ایرانی مابین انقلاب سفید و انقلاب اسلامی

*یناریا ی هتینردم و یسا ّکع

بلاقنا نیبام یناریا ی هتینردم دنیآرف رد سکع و یــسا ّکع نیبرود شقن یــسررب ( )یملاسا بلاقنا و دیفس

2دنمورب روصنم ،^1**یراتس د ّمحم .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یمسجت یاهرنه هدکشناد رایشناد ¹ .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یمسجت یاهرنه هدکشناد ،یساکع دشرا یسانشراک ² )97/4/2 :ییاهن شریذپ خیرات ،96/9/2۸ :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ گنهرف یلصا نیلماح زا یکی ،ار ینایب ِرازبا نیا عقاو رد .تــسا ریذپانراکنا یرما ،یبرغ ی هتینردم و یــساّکع گنتاگنت دنویپ ،راجاق ِنارود رد یساّکع ِلصافلاب ِروضح و یقرش و یبرغ ی هتینردم ی هیوس ود طابترا هب هّجوت اب اذل .دنناد یم برغ یتسینردم هب نویسازینردم هک ینارود ،یسمش هاجنپ و لهچ یاه ههد یط یناریا ی هتینردم رد رازبا نیا شقن یسررب هب رضاح شهوژپ راهچ رد یبرغ ی هتینردم یبای هشیر هب فطع اذل .تخادرپ دهاوخ ،دش یم قیرزت هعسوت هب ور ی هعماج نیا راتخاس هب ت ّدش یتایح ِریسم ِرییغت راهچ نیا اب یساّکع نیبرود یتخانش یتسه طابترا نینچمه و مــسیلیهین نامه ای یبرغ رّکفت ریــسم رییغت راهچ یقلات طاقن هب یلامجا یهاگن ،نردماشیپ نارود یشزرا یاه ماظن ی هدننکدوبان یورین راهچ مکح رد یبرغ ر ّکفت ریس رد هب و یرنه یــسا ّکع و یگداوناخ یــسا ّکع رناژ هب لــ ّسوت اب ،رظن دروم ی هرود رد »لصا هب تــشگزاب« ِبلاغ ِنامتفگ و قوف لصا ی هتینردم دنیارف رد یسا ّکع گنرمک شقن هب ه ّجوت اب ،ثیح نیا زا .تفرگ دهاوخ تروص ،هنارادم خیرات و ییارقتسا یا هویش ی هبرجت نادقف دهاش ،یناریا ی هتینردم رد یتسینردم گنهرف لوصح مدع ابقاعتم و نردم مسیلیهین هبرجت نادقف ،یناریاً .دوب میهاوخ ناریا رد نردم یا هعماج

یدیلک یاه هژاو .دنمرنه ،ط ّسوتم ،هقبط ،مسیلیهین ،هتینردم ،یسا ّکع

")هاجنپ و لهچ ی ههد( مود یولهپ نارود رد ناریا یزاــس نردم رد سکع شقن" :ناونع تحت مود هدنراگن دــشرا یــسانشراک ی همان نایاپ زا هتفرگرب هلاقم نیا * .تسا نارهت هاگشناد یابیز یاهرنه سیدرپ یساکع هورگ رد ،لوا هدنراگن ییامنهار هب .E-mail: sattari@ut.ac.ir ،021-66461504 :ربامن ،021-61112752 :نفلت :لوئسم هدنسیون**

رد شروضح ودــب زا ،درــبراکرپ یرازــبا ناونع هــب یــسا ّکع نــیبرود و تردق نابحاص تسد رد هک اجنآ هچ ،نردم ِناــسنا ِیایوپ تایح هک اجنآ هچ و هتفرگ تمدخ هب نانآ یــسایس یاه ینومژه ریــسم رد یکدوک رگوجتسج هاگن رد "نتشیوخ" زا یا هراپ ه ّکت ِفشک ی هنییآ هب کــیتکلاید رد ار هدــننک نییعت و یــتایح یــشقن هراوــمه ،هدــش لدــب رییغت رد شقن نیا ت ّی ّمها .تــسا هدرک افیا فلتخم عماوج یــخیرات یــنامز ،عــماوج نــیا ... و یــگنهرف ،یداــصتقا ،یــسایس تلا ّوــحت و اب نراقم ،ینامز ظاحل هب یناهگ ان روضح نیا هک دوش یم رت هتــسجرب نردم ِناسنا ِینیب ناهج رد یشخرچ ،یکی ؛دوش یم مهم دادیور ود مکح رد ،یبرغ ِرــّکفت ¹ ِیلوزن ِریــس راهچ اب شنوماریپ هب تبــسن یــبرغ ِیشزرا یاه ماظن همه ،دوخ ریسم رد هک یا هدننکدوبان یورین راهچ تاعزانم و تاثحابم یرگید و ،دننک یم یفن ار هعیبطلادعبام و نهک لیبق زا ،وــن هبــس ّنلاب یمیهافم نوماریپ ،هتــسجرب ینار ّکفتم ی ّدــج ؛... و یسارکومد ،دنورهش ،رهش ،نویسازینردم ،مسینردم ،هتینردم نادنمــشیدنا یرکف یاه²نامتفگ ل ّوا حطــس رد زونه هک یتاثحابم رد اصوصخم ،تاثحابم نیا .دــنروخ یم مــشچ هب ناهج نار ّکفتم وً نادنچ ود یت ّی ّمها دجاو ،ناریا نوچ یا هعــسوت لاح رد یاهروــشک یگناگیب ،یعمج و یدرــف تّیوه نوچ یمهم یاــه شلاچ .دنتــسه هب تشگزاب ای و یموب ی هتینردم ،مسیلانویسان ،³یگدز برغ ،دوخ زا ضامغا یردــق اب هک دنماجنا یم ییاه شــسرپ حرــط هب ،نتــشیوخ بلاــقنا ناــمز زا ،نارــیا نادنمــشیدنا یــمامت درــک اــعدا ناوــت یم هراومه ،زورما هب ات یتح و 1357 یملاــسا بلاقنا ات 12۸5 هطورــشم ینامز مه ،لاــح نیا اب .دــنا هدوب اهنآ هب ییاه خــساپ نــتفای ددــصرد میهافم و تاعوضوم ،شرگن ِرییغت نینچ شیادیپ اب نیبرود روــضح اب یرایــسب قارتفا هوــجو دجاو ،نارــیا نوــچ ییاهروــشک رد یدــیلک ،دیامن یم یهیدب هــچنآ ،یور ره هب .تــسا ،هداد خر برــغ رد هــچنآ تــسا یگدنز زا یکبــس یریگ لکــش رد یــسا ّکع نیبرود گنررپ شقن یکیتکلاید ساسا رب ،برغ رد هک یکبس ؛میتسه نآ دهاش هزورما هک تــ ّیعضو هــب نردــم نارود زا ســپ ،هدــنور شیپ و یــقطنم ،یــعیبط نوچ یم ّوس ناهج یاهروــشک دروم رد و هدیــسر یزورما ِنردماــسپ هداد نینچ نــیا یقیرط ِّیــط هب یــعطق یخــساپ زونه دیاــش ،نارــیا ناونع هــب هــکنیا رــب هولاــع ،یــسا ّکع نــیبرود عــقاو رد .تــسا هدــشن یمیــش و کــیزیف موــلع خــیرات زا هدــمآرب یــلوصحم و دــیدج یرازــبا و یدعب ود ی هــنییآ ناــمه تــئیه رد ،تــشاذگ روهظ هــصنم هــب اــپ

؛داد قوس وس و تمــس نیا هب ار رــشب یگدنز ی هرطاخم رپ هار ،تخت و فرصم راگزور هــب ؛مینک یم هــبرجت ار نآ هزورــما هک یمــسیلیهین هــب سکع و نــیبرود فــصو رد ،رــظنم نــیا زا .رــیواصت ی هــّیور یب دــیلوت ،ناــسانش هناشن ،ناــسانش هعماج ،ناــسانش ناور .دــنا هتفگ رایــسب صــخلأاب ،برــغ ی هــشیدنا خــیرات لوــط رد ... و یرــنه نــیدقتنم ی هطــساو هب مدرم مومع نایم رد نیبرود و سکع ذفان دورو زا سپ یایند لوصحم نیا تارــیثأت و هاگیاج هب هراومه ،⁴ک ادــ ُک تادــیلوت نیل ّوا تاــ ّیبرجت ِنطب زا دوــخ هک یلوصحم ؛دنا هتــشاد هراــشا نردــم یاــطعا رد تعرــس هــب و دــش هداز یرــشب خــیرات نردــم نادنورهــش ی ّتح و ،نادنورهــش نیمه هب یدرف و یعمج زا م ّعا ،ون ییاه یگژیو ،یــسا ّکع نیبرود عارتخا .داــتفا رثؤم ناــشیگدنز لحم یاهرهــش هــبّ رد یعامتجا یهاگتــساخ ،هزوح نیا نار ّکفتم زا یرایــسب معز هب هک ناونع هب ود ره هک ،ناتسلگنا رد زین و هسنارف رد هچ و ،هتشاد برغ کیناگرا یدنویپ ،دنوش یم هتخانش نردم یاه تلم -تلود نیل ّواّ ،ییارگدرف ،یــیارگ ملع نوماریپ هرود نآ مــ ّهم یاــه نامتفگ رــگید اــب تسا نآ زا یک اح دوخ ،دوب هدرک رارقرب ... و یــسانش قرش ،مــسیلائر ،رظنم نیا زا و تــشاذگ نیبرود دید ی هــچیرد رب مــشچ ناوت یم هــک هعــسوت لاح رد ای و نردم عماوج نیا تلا ّوحت و اهدادخر یــخرب هــب ود رد یــسا ّکع یاه نیبرود رت لا ّعف روضح هب ه ّجوت اب ،اذل .تــسیرگن ی هطساو هب هک یمدرم نایم رد ،مود یولهپ تموکح ینایاپ ی ههد موجه اهرهش تمس هب ،یضرا تاحلاصا ،صخلأاب و ⁵دیفس بلاقنا ،دندــش هعــسوت هب ور یا هعماج ِیندم نادنورهــش هب لدــب و دــندروآ رد طــ ّسوتم ی هــقبط مجــسنم یریگ لکــش هــب هــ ّجوت اــب نــینچمه سا ّکع نادــنمرنه و اــه یرلاگ نیل ّوا روــضح هب هــ ّجوت اب و هــهرب نــیا نویزیولت ،امنیــس ،سکع تاّیرــشن روــضح ،دعب هب لــهچ ی هــهد زا ناــمتفگ یریگ لکــش اــب قوــف تاــقافّتا ییوــسمه ،تــیاهن رد ... و یسانش هعماج ،هفــسلف ی هزوح رد هچ هک ،"نتــشیوخ هب تــشگزاب"

یزاــس هم ّسجم ،یــشا ّقن ،تا ّیبدا ی هزوح رد هچ و ،ام یراگن خیرات و ار یقیقحت نــینچ ماجنا ناگدنراگن ،دــش لدب بلاغ ناــمتفگ هــب ...

یهاگن ،یسا ّکع نیبرود ِرظنم زا دنراد یعــس و هتــسناد تّی ّمها زئاح نیا ّیط یناریا ی هتینردم ق ّقحت مدع ای ق ّقحت یگنوگچ هب یلامجا .دنزادنیب ]یسمش 1350 و 1340[ ههد ود

همدقم

یرظن ینابم

مسینردم ،نویسازینردم ،هتینردم تایفشک :تسا هدش هیذغت یرایسب یاه همشچرس زا هتینردم«

یاهزیخ و تفا ،دــیلوت رما ندــش یتعنص ،هیاپ مولع ورــملق رد گرزــب و راتخاــس اــب یــلم یاــه تلود ،تــیعمج بــیکرت و رامــش رد مــیظع تــسد و ،یا هدوــت یــعامتجا یاــه شبنج ،کــیتارکوروب یدرــکلمع لمح دوــخ اــب ار اــهداهن و ناــمدرم نــیا هــمه هــک یبلایــس نآ ،رــخآ

یاهدنیآرف نیا .یراد هیامرس یناهج رازاب ،دنار یم شیپ هب و دنک یم هک دنا هتفرگ ماــن "نویــسازینردم" یگلمج متــسیب نرق رد یــعامتجا یگلمج هک دنا هدز نماد اه هدیا و اــه لایخ زا یعونتم سب فیط هــب

یاه هژبا نینچمه و ]نلاعاف[ اه هژوس هب ار نانز و نادرم دنــشوک یم رــییغت تردــق ناــنآ هــب و ،دنزاــس لدــب نویــسازینردم ]تاــعوضوم[

هب ،اه شزرا و اــه لایخ نیا ،هتــشذگ نرق یــط .دننک اــطع ار ناــهج یدنب هتــسد "مــسینردم" مان تحت ،قیقد نادنچ هن و یّ

لک یــتروص ناوت یم یلک یهاگن رد ،ثیح نــیا زا .)15 ،1379 ،نمرب( »دنا هدــشّ ،یرازفا مرن و ،"نویسازینردم" ،یرازفا تخس شخب ود هب ار هتینردم زا هک یگناگود نیا« هک تــسیلاح رد نیا .درک میــسقت ،"مــسینردم"

زا یکی اب ار اــم دنویپ دیابن ،تــسا رصاعم گنهرف رــیگ ارف یاــه یگژیو یاهورین یــگتخیمآرد :دنک عــطق نردم یــگدنز قــیاقح نــیرتریگ ارف اــب نردــم ســفن گــنتاگنت تدــحو و ،یــگدنز نــیا یوــنعم و ی ّداــم نیدب رظن هطقن نــیا شریذپ .)15۸ و 157 ،ناــمه( »نردــم طــیحم ،هتینردم ِیرازفا تخــس شخب یاه هدولاــش یزیر یپ هک تــسا انعم زا لزلزتم یراتخاــس ،نآ یتــسینردم یاه هــشیر ت ّی ّمها هب ه ّجوت یب نلاک هک نآ مغر هب ،عقاو رد .درک دهاوخ انب ار مجــسنم یا هتینردم یفیرعت ناوت یم و تسا ⁶ویتکژبا هبسنلاب یموهفم ،نویسازینردم هژاو هئارا )قرــش و برغ اجنیا رد( نوگ انوگ یاهایفارغج رد ار نآ زا هباــشم دنویپ هــک ،⁷ویتکژباــس هبــسنلاب یــموهفم ،مــسینردم هژاو نلاک ،داد نآ زا ار دــحاو یفیرعت ی هئارا ،شتا ّقتــشم و گــنهرف اــب نآ گــنتاگنت و یعامتجا ،یــگنهرف طیارــش و خــیرات هب طوــنم ،تــسا هدرک بلــس

۸ن َمرِب لاــشرام هک یــیاج ات .تــسا صاخ ی هعماج رــه رد یــسایس اه شزرا و اه لایخ هژاو ود هــب افرص ،مــسینردم فیرعت ی هئارا رد زــینً یــیاه شزرا یاــنبم رــب تارــییغت داــجیا لاــیخ .تــسا هدرــک هدنــسب راــهچ مــکح رد تــکرح راــهچ« هتخاــسرب هــک یــیاه شزرا .داــینبون یاه ماظن ی همه ،دوــخ ریــسم رد هک دنا هدوب یا هدننکدوبان یورــین ،دوب هدش انب نآ رب برغ هعیبطلا دعبام یاه نامرآ هک ار نهک یشزرا دنترابع یــبرغ ر ّکفت ریــسم رد یلوزن تکرح راــهچ نیا .دــننک یم یــفن ،)ر ّکفت ندــش یکینکت( یکینکت رــ ّکفت هب یدوهــش شــنیب زا لوزــن :زا ،)مــلاع ندــش یوــیند( یــکیناکم موــهفم هــب یرــهوج ر َوــ ُص زا لوزــن ،)ناــسنا ندــش یعیبط( یناــسنا قئاوــس هب یــناحور رــهوج زا لوزــن زا ییادز هروطــسا( یتــسرپ خیرات هــب داــعم و یــشیدنا تیاغ زا لوزــن ،مه یور رــب هــک ار تــکرح راــهچ نــیا .)47 ،1391 ،ناگیاــش( )ناــمز ،أدبم و رــ ّکفت ،ناــسنا ،تعیبط زا مــعا ،یتــسه یاــه شخب ی هــمه »دیمان مــسیلیهین هدننک لحمضم یورین ناوــت یم ،دریگ یم رــب رد ار قارتفا هوجو یبای هشیر هک درک اعدا ناوتب دیاش و ) 4۸ و 47 ،نامه(

نیمه زا ،زین ناریا اــجنیا رد و یقرــش ی هتینردم اب یبرغ ی هــتینردم .دریگ یم تأشن شنیداینب یورین راهچ و مسیلیهین )کوکشم ت ّیعضو( یناریا ی هتینردم اــب و مــهدزناپ نرــق لــیاوا زا هــک هــتینردم ی هــماج یتــسار هــب اــب بــسانتم و یــبرغ ناــسنا هتــسیز تاــیبرجت زا هدــمآرب یــکیتکلاید زین ناریا اجنیا رد و یقرش عماوج هدنزارب ،دش زود و تخود وا تئیه روط هب ،یناریا هعماج رد "نویسازینردم" و "مسینردم"« ؟تسا هدوب نارود ِنویــسازینردم ِیمدرمِریغ اراکــشآ یاــه هژورپ لکــش هب یدــج یــعامتجا یاه شروــش و ،تــموکح ردــتقم هاگتــسد مــیکحت ،هاــش ق ّقحت .)49 ،1393 ،یــساپسریم( »دوــش یم هتخانــش یدعب مــیظع دوش یم هدهاــشم یقرــش عماوج رد بلغا هک نینچ نیا یا هتینردم

،رــظنم نــیا زا .دــنمان یم "لااــب زا مــسینردم و نویــسازینردم" ،ار دراو د ّدــجت ی هصرع هب هطورــشم بلاقنا اــب نارــیا روــشک هــک یلاح رد سیسأت ،1230 لاس رد نونفلاراد سیسأت هلمج زا یتامادقا اب و دش یمــسر یاه همانزور راــشتنا و پاچ ،1256 رد فارگلت و تــسپ ترازو

9نیوراد عاونا أشنم ،نتوین لوصا نوچ یراثآ همجرت و ناریا و علاطا دومن ناوت یم ،تــشاد نویسازینردم دنیارف دربــشیپ رد یعــس ،... و اــ ّما یــپایپ یاه شروــش رد ار شمجــسنمان ی هــتینردم ی هــبرجت یملاــسا بلاقنا ی هــحوبحب اــت بلاــقنا نــیا ّیــط ،یــمدرم ماــجرفان هچنآ ،لاح نیا اب .¹⁰دوب دهاش مود یولهپ ل ّوا ههد صخلأاب ،1357 بلاقنا ،دنک یم لزلزتم ار ناریا رد هتینردم صقان تا ّیبرجت تــ ّیعطق یزرم نورد یهاگتساخ رظن هب هک یبلاقنا .تسا 1357 لاس یمدرم ار بلاقنا نــیا یاه هــشیر نیرت مهم زا یخرب نامگ یب .تــسا هتــشاد رد .درک وجتــسج ¹²یتعیرــش یلع و ¹¹دمحا لآ للاج یارآ رد ناوت یم و1340 یاه ههد رد "لااب زا نویسازینردم" دیدش لامع ِا مغر هب ،عقاو فادها نیرت مهم زا یکی - ¹³یولهپ تموکح بناج زا یسمش 1350 یرهــش طــ ّسوتم ی هقبط نیوکت و یریگ لکــش رد یعــس ،هژورپ نیا ی هصرع هب اپ ینید یهاگتساخ اب روهظون یمسینردم – تــسا هدوب 1357 بلاقنا هک یلاح رد ،اذــل .دراذگ یم هعماج گــنهرف و عاــمتجا یتــسینردم گنهرف یاهراعــش نیرت مهم زا یخرب قریب زازتها ،ناریا یلصا فادها ناوــنع هب ار یدازآ و یــهاوخ تلادع هــلمج نــ ِم ،برــغ تاداقتعا هب ل ّسوت ،یتعیرش یلع تاّیرظن وریپ ،دنک یم یفرعم دوخ ،زین ار نارــیا یملاــسا خیرات موــسر و بادآ و اه ت ّنــس ،اهدامن ،ینید هب ،رگید یــنایب هب .درامــش یمرب فادها نیا هب لــین یاــه ترورض زا شیپ ناریا رد هــهد ود نیا ّیــط نویــسازینردم هک یریــسم تازاوم هب ار دوــخ هار اوق مامت اــب زین هتینردم یتــسینردم دــعُب ،تــسا هــتفرگ دیاــش ییاهراعــش اب راب نیا ا ّما هدرک زاب یــناریا ی هــتینردم ی هــصرع رد .تساخرب برغ یعیبط کیتکلاید زا هچنآ اب زاسمهان و نوگمهان ینامز مه هب ه ّجوت اب "یملاــسا نتــشیوخ هب تــشگزاب" نامتفگ ،عقاو ی هبرجت فذــح ،¹⁴هــسنارف 196۸ لاــس ییوجــشناد یاــه بلاقنا اــب ر ّکفت ریــس یلوزن تکرح راــهچ ینعی نآ هاگتــساخ و یــبرغ مــسینردم هک دوــب نآ رــب رارــق یــیوگ .دــهد یم رارــق دوــخ راک روتــسد رد ار برــغ اب و ¹⁵لاکیدار نــیر ّکفتم یارآ یاــنبم رب ار هتینردم ،نارــیا ی هــعماج برغ مــسیلیهین ماد رد اــت هدرــب شیپ دوخ یــموب گــنهرف هــب ءاکــّتا مود و ل ّوا یــناهج یاه گنج یــلصا لــلع زا یــکی مــسیلیهین نــیا - ،ناریا ت ّینونک ا ی هــبرجت ،همه نیا اــب .دوــشن راتفرگ - دوب برــغ رد ،مــسیلیهین لاکــشا نیرت یطارفا زا یکی اــم هک تــسا رما نیا یاــیوگَ حوطــس رد رــیگ ارف یلکــش هــب ار یــیارگ فرصم مــسیلیهین یــنعی و ،ناریا یــنونک ی هــعماج زا ریوصت نــیا .میدهاــش هــعماج فــلتخم یت ّیعضو رگناــشن ،یموب ی هــتینردم ِجــسَن یانبم رــب قــیرط ِّیــط نآ ار ایند مــسیلیهین نیا - یــنافرع مــسیلیهین زا راذگ .تــسا کوکــشم نیا- ییارگ فرصم مــسیلیهین هــب- دبایرد ار ءادــبم ات دــناد یم چــیه فذح اب- دنک یم لیحتسم لااک رد ار یگنهرف یاه شزرا مسیلیهین ِیلصا ِیناب ،رّکفت یلوزن تکرح راهچ نآ و نردم مــسیلیهین هاگتــسیا ت ّیعضو نیا ریسفت و حیرشت هکنآ اب ا ّما .تسا کوکشم ت ّیعضو نیا

یــسانش مدرم ،یــسانش هعماج ،خیرات نوچ یــشهوژپ یاه هزوح رد ل ّمأت لباق زین نــیبرود رظنم زا نآ هب یــهاگن ،تــسا رــیذپ ماجنا ... و زا هک یــنردم مــسیلیهین اب یــسا ّکع نیبرود طاــبترا ،عــقاو رد .تــسا هب ،دــیدج رــصع رد رازــبا نــیمه یــطارفا درــبراک ی هطــساو هــب ،اــضق روضح ی هنیــشیپ و ،وــس کی زا هدــش لدب یــیارگ فرصم مــسیلیهین و روــکذم ی هرود رد صــخلأاب ،نارــیا ی هــعماج رد نردــم رازــبا نــیا شقن زــین و ،"یملاــسا نتــشیوخ هــب تــشگزاب" ناــمتفگ اــب ناــمز مه نــیل ّوا روــضح و ســکع ناگدــننکدیلوت هاگــیاج رد طــ ّسوتم ی هــقبط دنتــسه یللع رــب دــیزم ،رــگید یوــس زا هزاــب نــیا رد سا ّکــع دــنمرنه نیا تاصتخم یــخرب میــسرت رد دناوت یم یــسا ّکع هــک نیا رــب یــنبم هچنآ ِیزاس فافش ،رظنم نیا زا .دناسر یرای ار ام ،کوکشم تّیعضو و نویــسازینردم ینعی ،هتینردم یلصا شخب ود ک اکفنا و طاقتلا رد یــسا ّکع نیبرود بای هرظنم زا ناوت یم ،ار تــسا هداد خر مــسینردم نیا ینیع یازا هب ام ناوــنع هب یــسا ّکع نیبرود هک ارچ ،درک یــبایدر یبای تّیوه رد هــک تــسیرازبا نیرتهب ،یــبرغ ی هتینردم لــصا راــهچ .دنک یم نشور ار ریسم ود نیا یقلات طاقن ،یناریا هتینردم

یسا ّکع و مسیلیهین

زا .دراد تلاوقعم ملاع هب لایخ ملاع ِییاج هباج رد هشیر مسیلیهین ندش یکینکت دنیآرب مسیلیهین ،یعامتجا ِدَر ِخ ِی هصرع رد ،ثیح نیا ییادز هروطــسا و ناــسنا ندــش یعیبط ،مــلاع ندــش یوــیند ،رــ ّکفت ریــس رد یدیلک یــشقن یــسا ّکع ،اضق زا ،هــک یدراوــم ؛تــسا ناــمز زا تطاسو اب هک یمیهافم نیرت مهم ،عقاو رد .تسا هتشاد ناــشنیوکت :دنوش یم رییغت شوخ تسد ناــسنا هاگن رد سکع و یــسا ّکع نیبرود طــسوت نآ ریخــست ی هطــساو هــب "ناــمز" هــب تبــسن وا کرد .1

؛یسا ّکع هب رگ شنیزگ ی هژوــس هاگــیاج رد نتــشیوخ هــب تبــسن وا کرد .2

؛یدنبرداک و دید یایاوز باختنا هطساو قیقدت ی هطساو هب نوماریپ ناهج و ءایشا هب تبسن وا کرد .3

و ینامدید هاگ آدوخان و تا ّیئزج رد نیبرود ،یرادم مشچ رب رایسب دیک أت اب وا "تخانش" ی هویش رد رییغت .4

یسا ّکع ییارگ عقاو ی هطساو هب یرواب هبرجت و ییارگ لمع یــتاذ یــگژیو جــنپ ناــمه رد ناوــت یم ار هــمه نــیا هــک ،تــسا ناــج هــک دــید هــیواز و ءیــش ،تاــیئزج ،ناــمز ،رداک ،یــسا ّکع ار یــسا ّکع .درــک هــصلاخ ،¹⁷دراد هراــشا اــه نادب ¹⁶یکــسفوکراس ،وــس کی زا .تــسناد طبترم مــسیلیهین اب یــلک رــظنم ود زا ناوــت یمّ ،ثیح نیا زا و تــسا ریوصت هب مئاق ،ینایب یــنابز ناونع هــب یــسا ّکع شا ّقن هک روــط نامه .تــسا یرصب یاهرنه ت ّنــس ی هدــنهد همادا تفاب رییغت اب ،برغ ر ّکفت ریــس ریثأت تحت و یخیرات یهاگنزب رد یبرغ هب ییارگ مه زا ،لاــنُت هــب لاد ُم زا ،یــنومراه متــسیس هب نــییزت زا رــثا

1۸ ِمــسیلائر خیرات رــگزاغآ ،یــنیب عقاو هــب یــنیب تقیقح زا و یــیارگزکرم مــسیلیهین اب دوخ کیناگرا دــنویپ بیترت نیدب و دوــش یم یرــیوصت رد مــسیلائر ِتــیاغ ناوــنع هــب هــمادا رد زــین ســکع ،دــنک یم رارــقرب ار یازا هــب ام هــب لدــب ،¹⁹"تــ ّیعقاو هروطــسا" هاگــیاج رد و یــیارگریوصت هــب ،لاــح نــیا اــب .)52 ،1395 ،هــبداد( دوــش یم مــسیلیهین یــنیع

هب هیوــس ود طابترا نیا ،یــسا ّکع یا هتــشر نایم یاــهدرکراک لــیلد گنهرف نتخاــسرب رد یــسا ّکع شــقن .ددرــگ یمن دودــحم اــج نیمه رد ریوصت یتایح شقن دهاش هزورما - یراد هیامرس عماوج یریوصت نیا شیادیپ یادتبا نامه زا - میتسه عماوج نیا یگنهرف راتخاس

20تسیویتیزوپ و رگوجتسج ،نردم ناــسنا دیک أت اب نامزمه و هدیدپ ناونع هب نوماریپ ِتــعیبط هب رواب لیلد هب ییارگ تینیع تــ ّی ّمها رــب ی ّدام ت ّقد - یــملع قیاقح یرادم مــشچ هب رواــب و تخانــش عــبنم هک هدش ثعاب ،)24 ،1393 ،زلو( تسا یسا ّکع زراب تفص هک ضحم نیدب ات ار تعیبط هنایارگ عقاو ییامنزاب تردق ،یریوصت ماظن چــیه ملع یفن هــشیر رگ ا ،عقاو رد .تــسا ریذپانراکنا -دــشاب هتــشادن دــح هعیبطلادعبام یاــه شزرا یجیردت لاــطبا ابقاعتم و ادــخ ،یدوهــشً ق ّقحت رازبا ،مــینک دادملق نردم ناــسنا دیدج یملع یاــهرواب رد ار هن یــسا ّکع ،عقاو رد .تــسناد یــسا ّکع ناوت یم ار راک ودب رد رما نیا ناونع هب ار نآ هاگیاج ،یورخا و ینید نامز زا ییادز هروطــسا اب اهنت

21یگیامن یــگژیو - درک مکحتــسم رــشب تاعلاطم رد یملع یــموهفم - دنتــسه نامز و رون ی هلوقم نــیب طاــبترا ی هدــنیامنزاب ،اــه سکع ،زین نوماریپ ییامنزاب رد ضحم ِی ّدام تّقد نامه ی هطــساو هب هک اب اتــسار مه و درک لزلزتم ار "دولآزار تــعیبط" موهفم یــسدق هاگــیاج تعیبط لیلقت رب فعاضم یدیئأت ،"ارگ هدام" ِروهظون نــیرّکفتم یارآ لوفا و دوخ عولط ناــیم یخیرات تنراقم ،ور نیمه زا .درــک هدام هــب .درک لدتسم زین ار مسیلیهین اب شطابترا نآ عبت هب و ،²²نید

یناریا ی هتینردم و یسا ّکع

موهفم رییغت نتفای ت ّیئیــش یانعم هب یــسا ّکع نیبرود عارــتخا « و یعقاو رما یانعم هب بیترت هب اطسو نورق رد هک تــسیا هژبا و هژوــس نیا کیزیفاتم رد ،هژبا و هژوس یانعم رییغت نیا ،عقاو رد .دوب ینهذ ی هطــساو هب ،سا ّکع ییوگ .)37 ،1395 ،هبداد( »تــسا هتفهن رازــبا ،هدنــشیدنا و رگوجتــسج یدرــف ماــقم رد ،دراد تــسد رد هــک یرازــبا ناــسنا حور و ،هدرک نوماریپ هب فوطعم شیپ زا شــیب ار دوخ هــ ّجوت نآ ²³گربنمولب هک یحور .دنک یم اهر ،رتاش ی همکد راشف اب ار د ّدجتم باب رد هک یریسافت نیرت هیامرپ زا یکی رد« و ،دمان یم "یواکجنک" ار ،13۸7 ،ینلایم( »دناد یم د ّدجت یلصا نکر ار نآ ،هدش هتشون د ّدجت اهنت هن ،اه ییاپورا ناــیم رد ار رگوجتــسج حور نــیا هــک یــلاح رد .)91 یرنه-یبدا یبتکم روــضح اب هک ،یــسا ّکع نوچ یا هدیدپ عارتخا اــب ار نآ هباــشم ،میدهاــش مــسیویتیزوپ نوچ یفــسلف و ،مــسیلائر نوچ ،طــ ّسوتم ی هقبط زا هتــساخرب ِدارفا زا یدودعم نایم رد زج ناریا رد .مینک یمن هدهاشم ،تــسه زین هورگ نیا دــشر یلصا رتــسب اضق زا هک یاه لاس رد ار ناریا ت ّیعمج زا یکدنا رایسب دصرد اهنت هک یا هقبط نــیرت مهم زا یــکی ،ثــیح نــیا زا .²⁴داد یــم لیکــشت 1357 بلاــقنا شــهوژپ رد ،یقرــش عــماوج رد نــیبرود درــبراک ناــیم یاــه توافت .تسا هتفهن یساسا نکر نیمه رد ،زین یبرغ عماوج اب ،ناریا ،رضاح ،دش هراشا نادب مه رت شیپ هک روط نامه ،برغ رد نیبرود شیادیپ ی هئارا زا ســپ ،لیلد نــیمه هب و تــشاد یعیبط ًلاــماک یهاگتــساخ

تمــس هب مدرم ی هدرتــسگ موجه اب و رازاــب هــب ²⁵ک ادــ ُک تلاوــصحم هب تعرــس هب ،ریواصت ناگدــننک فرصم ناوــنع هــب ناــش هاگیاج ،اــهنآ اب ،روهظون یرازبا هک تسا هنوگ نیا .تفای رییغت ناــش ناگدننکدیلوت و یرظن حوطس مامت رد ریگ ارف دربراک زا سپ ،شا ه ّوقلاب یاه لیسناتپ هبناج همه یریثأت ،یفرصم یرازبا ناونع هب ی ّتح ،هعماج کی یلمع رد نیا .دــش دنهاوخ لعفلاب شا یتاذ یاه یگژیو و تــشاذگ دهاوخ ظاحل هب هــچ ،یــسا ّکع هاگتــساخ اهنت هن ،ناریا رد« هک تــسا یــلاح یراوــیدراهچ :دوــب اــه یراویدراهچ ،رــما تــ ّیعقاو رد هــچ و یــموهفم .)4 ،13۸4 ،خیش( »اه هناخ سا ّکع رخآ تــسد و نایعا لزانم ،اه خاک شیاهدومن و نویــسازینردم دــشر هک نانچمه ،زین یولهپ نارود رد ،یــعمج طاــبترا لیاــسو ،یرهــش قــطانم عیرــس شرتــسگ نوــچ زج ،... و یا هدوت یعامتجا یاه شبنج ،هنارلااس ناوید یاهراتخاس ناونع هب مه یسا ّکع ،دمآ یمن مــشچ هب رهــشنلاک دنچ و تختیاپ رد رارق هباشم یطیارش رد ،نویسازینردم یاهدومن نیرت هتسجرب زا یکی یاتدوک زا سپ هژیو هب ،1330 ههد یاه لاس رد« ،عقاو رد .تفرگ یم نوچمه یعوضوم هب ار مدرم قایتشا تسناوت یم هچنآ ،1332 لاــس یاه کمک و نارــیا نادرمتلود مامتها رــب لصا رد ،دزــیگنارب یــسا ّکع هلئــسم هب فعاضم ِیهد باتــش رد ،اکیرمآ تــقو تلود هــبناج هــمه ،هداز مــجرتم( »دوــب یــنتبم هــعماج طــ ّسوتم راــشقا ناــیم رد د ّدــجت و سکع نیزگیاج نویزیولت ی هناسر ،تعرس هب دنچره .)123 ،1393 دهاش ،بیترت نیا هب .دراد رایسب ل ّمأت یاج زین نیا هک ،دش یسا ّکع ناریا نوچ یقرــش یعماوج رد "لااــب زا نویــسازینردم" بــقاوع زا یــکی تروص هب ،ســکع و یــسا ّکع نیبرود اــجنیا رد و یژوــلونکت .میتــسه شنوماریپ ناهج و یناریا ناسنا نایم ار مهبم یلخادت ،یناهگ ان ًلاماک ناونع هب رازبا نیا دربراک هک دوب لیلد نیمه هب دیاش و دوش یم رجنم یناریا نادــنمرنه لابقتــسا دروم ،یریوصت یاهرنه رد یــنایب یــمرف ینامز ،یمگردرــس و ماــهبا نــیا .دــشن عــقاو 1350 و 1340 هــهد ود رد یــسا ّکع هرابرد هنوگ دقن بلاطم نیل ّوا« مــینادب هک دیآ یم مــشچ هــب لوصحم نیا دورو زا سپ لاس دص دودح ینعی ،1347 یاه لاــس رد ،سکع یاه هاگــشیامن عوضوم اــب رمتــسم تروص هب ،ناریا هب یــبرغ یخرب رد ،روــشک حرطم ناــساکع یاه هاگدید و یــسا ّکع یاــه نایرج زاین یــسک زونه ،عقوم نادب ات ییوگ .)75 ،نامه( »دمآ دیدپ دیارج نیع رد و یتادراو ی هدیدپ نیا ناگزمر ِباــب رد یتاحیضوت ی هئارا هــب یعامتجا شقن یــسررب تهج ،اذل .درک یمن ساــسحا ،راذگریثأت لاح هب هــ ّجوت اــب ،یــلم حطــس رد یــگنهرف ی هــتینردم داــجیا رد یــسا ّکعّ شقن ،نینچمه و یرهش تابسانم رد اه هدوت ترثک گنرمک روضح شقن میراچان ،د ّدــجت رــما هــب فــعاضم یهد باتــش رد تــقو تردــق موهفم لیذ هک یهورگ عفن هب ار ه ّفرم یارگ فرصم و تسدورف تاقبط .میریگب هدیدان ،دجنگ یم طــ ّسوتم ی هقبط یهجودنچ و رت هدرتــسگ

یسا ّکع و ط ّسوتم ی هقبط

هــتینردم یــلصا نــکر ناوــنع هــب طــ ّسوتم ی هــقبط یریگ لکــش دــشر اــب ناــمزمه و مــهدزون ی هدــس رد یــبرغ نردــم عــماوج رد هــک یــلاح رد ،ثــیح نــیا زا .تــسا راکــنا لــباقریغ ،"نویــسازینردم"

و اــه هیاپ هــب تعرــس هب هــک مــهدزون نرــق یاوژروــب هــقبط برــغ رد«

یهاگ آدوخ هــب ندیــسر اب ،دــش لیدبت یــعامتجا مــظن یاه نوتــس ،)5 ،13۸4 ،خیــش( »تفای دوجو زاربا یارب یرازبا ار یــسا ّکع ،ینیون ای یمومع یاــه هزوح رد هچ ،نــیبرود زا یرــیگ هرــهب « ،زــین نارــیا رد ی هقبط نآ راد مچرپ و دیشخب تیمومع ار هرهچ یسا ّکع ،یصوصخ ِّومن و دشر رتسب ،یعامتجا ی هقبط نیا .)17 ،نامه( »دوب ط ّسوتم "مسینردم" مان اب نآ زا هک یگنهرف نامه .تسا هدوب دیدج یگنهرف یــسا ّکع هــک یا هرود رد ،یــنایم راــشقا نــیا شرتــسگ .دوــش یم داــی یعامتجا خیرات هک ددرگ یم یرتسب داجیا هب رجنم ،دوــش یم عارتخا هــک یــلاح رد .دوــمن یــسررب ناوــت یمن نآ ظاــحل نودــب ار یــسا ّکع عماوج رد روهظون ی هقبط نیا یاه یگژیو نیرت مهم زا یکی ²⁶زندیگ لیم لیلد هب ار نانآ ^2۸رــلدوب و ²⁷دناد یم "یتاقبط یــهاگ آ" ،ار نردــم کش یب ،²⁹دنک یم شیاتس هدنیآ هب ندیــشخب ق ّقحت و تفرــشیپ هب لیم" ِیطارفا لکــش ِینیع یازا هــب ام ناونع هب زین یــساّکع نــیبرود مه .دریگ یم رارــق هقبط نــیا اب گــنتاگنت یدــنویپ رد ،"نتــسناد هــب ناگدننکدیلوت هاگیاج رد راــب نیل ّوا یارب لهچ ی ههد رد هــک دــننانیا هب ناوت یم ار یــسا ّکع نــیبرود ،ثــیح نیا زا .دــنریگ یم رارــق ســکع نــینچ تــیکلام و درــک دادــملق نوــیزیولت هباــشم یا هلیــسو ناوــنع ی هقبط یگدنز درادناتــسا یاه صخاــش زا ییزج هباثم هب ار یــیلااک رب هولاع ،ههد نیا رد .³⁰)26 ،13۸7 ،ویدروب( درک بوسحم ط ّسوتم ار سکع ندش یناگمه هزیگنا ،یگنهرف رظن زا زین نویزیولت« ،دیارج رازبا و داوم ِناوارــف تادراو ییوــسمه رد هزیگنا نیا .دــنک یم تــیوقت دیدج یلوغشم لد و هغدغد ریذپان بانتجا یریگ لکــش هب ،یــسا ّکع یلاح رد ،اذل .) 54 ،1393 ،هداز مجرتم( ³¹»دماجنا یم ط ّسوتم رشق و ط ّسوتم ی هقبط یلصا یاهرشق یبسن رادتقا زاغآ ،1340 ههد« هک گنهرف میکحت و شیادیپ ی ّدام ی هیاپ ،هقبط نیا و دوب نیشنرهش رد هک مهم نیا هب فطع و )112 ،1395 ،یدــمحا( »دوب ناریا نردــم ،دیارج زج هب ،یــسا ّکع یاهدربراک نیرت یدیلک ،رــظن دروم هــهد ود هاگتــساخ اضق زا و ،تــسیرنه یــسا ّکع و یگداوناخ یــسا ّکع هزوح رد اذل ،تــسا یعامتجا ی هقبط نیمه زین یرــنه و یــگداوناخ یــسا ّکع روشک یزاس نردم رد ناــش شقن و مسیلیهین ،یــسا ّکع ِّدر ،همادا رد .دش دهاوخ یسررب یسا ّکع رناژ ود نیا یاه یگژیو یانبم رب

یگداوناخ یسا ّکع

هب ریواصت زا یــهوبنا ،لااب زا نویــسازینردم اب وــسمه هک یــلاح رد حطــس رد و دیلوت یوــلهپ ِتموکح ِتراــظن ِتــحت ِدــیارج ی هطــساو ی هدنیامنزاب ،یــگداوناخ یــسا ّکع هــصرع ،دنوــش یم عــیزوت هــعماج نامدرم یعمج یاهرواب و تاداقتعا ،گنهرف ،یگدنز کبس نیتسار .تــسا طــ ّسوتم ی هقبط ،رظن دروــم یــنامز ی هــهرب رد و هــعماج رــه

32یــسانش هناشن و هزوح نیا رد یــهوژپ هنومن هب اکّتا اــب ناوت یم اذــل یرورم ،ههد ود نــیا یعامتجا طیارــش یانبم رب ،رظن دروــم رــیواصت ط ّسوتم ی هقبط یگداوناخ یاه سکع للاخ زا هک تشاد یتایاور رب و تلااــیخ ،تاــیاور نــیا رد کــش یب .دنوــش یم یــیامنزاب یــناریا ساسا رب و درک هدهاشم ناوت یم ار یعامتجا ی هقبط نیا یاه شزرا

نیا تاداقتعا هــشیر ایآ .داد رارق یبایزرا دروم ار ناریا مــسینردم ،نآ و نید ک اخ رد ناک امک ،اه هدوت ریثک نوــچمه زین روهظون ی هــقبط رد زین ار برغ یلوزن ر ّکفت ریــس زا ییاه هناشن ای تــسا هدرتــسگ نافرع

؟دید میهاوخ ریواصت زا هتسد نیا یهوژپ هنومن رورم ساــسا رب هک تــسا یلوادج هعومجم زا هنومن کی ،1 لودج زا هداوــناخ شــش هــب قــلعتم یــگداوناخ یاــه موبلآ هــعومجم شــش

.تسا هدش میظنت ،یرهش ط ّسوتم ی هقبط یاه سکع ناوت یم ،تاعوضوم هب طوبرم نوتس هب ه ّجوت اب ،اذل دــجاو مادــکره هــک ،یــلک شــخب 5 رد ار یــگداوناخ یاــه موبلآّ

:درک یدنب میسقت ،دنتسه ییاه هیام نورد نشج مسارم و ط ّسوتم ی هقبط .1

ششوپ ی هیام نورد • ینارذگ شوخ ی هیام نورد • یشزومآ یاهداهن و ط ّسوتم ی هقبط .2

یزومآ ملع ی هیام نورد • یرادا طیحم و ط ّسوتم ی هقبط .3

طابضنا ی هیام نورد • تاحیرفت و ط ّسوتم ی هقبط .4

ششوپ ی هیام نورد • لااک ی هیام نورد • ینارذگ شوخ ی هیام نورد • نادنزرف دّ

لوت و ط ّسوتم ی هقبط .5 تّیوه ی هیام نورد • ی هقبط زا هداوناخ شش هب قلعتم یگداوناخ موبلآ شــش رورم اب

نــیا هــب بــستنم ار یــلصا ی هــیام نورد دــنچ ناوــت یم ،طــ ّسوتم رد ،رظن دروــم هزاــب رد ،یــناریا طــ ّسوتم ی هــقبط .تــسناد اــه سکع هک یهاگ آ زا یحطــس زورب و دوــخ یتاقبط تــّیوه یــیامنزاب یاتــسار هب ،تــسا نویــسازینردم نوگ انوگ داــعبا ،هتبلا دــص و د ّدــجت رادــماو رارصا یسا ّکع ی هلیسو هب تسد نیمه زا ییاه هناشن رب یراذگ شزرا مــسارم هب طوــبرم یاــه سکع رد "شــشوپ" ی هــیام نورد .دزرو یــم زا یراتفر یــش ِنُک ناونع هب مــک شــشوپ هب لیم -تاحیرفت و نــشج یدازآ بسک هب نآ یاضعا لیم زا ناشن ،ار طــ ّسوتم ی هقبط بناج رد یزومآ ملع ی هــیام نورد ،³⁴-دنا هدرک ریــسفت یدرف تــّیوه زورــب و یاه هص ّخــشم زا یکی-یــشزومآ یاــهداهن هــب طوــبرم یاــه سکع و - دــنناد یم "نتــسناد هــب ناــنآ لــیم" ،ار طــ ّسوتم ی هــقبط زراــب ،طــ ّسوتم ی هقبط یعامتجا یاــه یگژیو زا - طاــبضنا ی هــیام نورد یگنهرف یرصانع ناونع هب کی ره ،-تسا یرادا نیلغاــش صخلأاب رد هتفرگ تروــص تارــییغت یاــیوگ ،طــ ّسوتم ی هــقبط دــییأت دروــم و ،لئاصخ نیا ساسا رب و یرگدییأتدوخ نیا اب نانآ .تسا اهنآ شرگن .دنیآ یمرب زین نآ نایب ددصرد هک ،دنزاس یمرب ار دوخ تّیوه اهنت هن "یبرغ سابل" و "وردوــخ" نوچ یــبرغ ییاهلااک راــنک رد ار دوــخ ناــنآ هک ،دنراد یم ساپ ار د ّدجت اهنت هن ،ثیح نیا زا و دننک یم ییامنزاب .دننایامن یمزاب قــیرط نیا زا زین ار دوخ یناــسنا یاــه شزرا زا یــخرب رد یتللاد ،نیا و ³⁵دوش یم عمج لااک ِدرِگ رب نونک ا ،یــسدق ی هلاه ،رظنم نیا زا .تــسا ینیمز هاگیاج هب یتوکلم هاگیاج زا ناــسنا لزع اهنت نیا هــک ،دنک یم افیا هاگــن شخرچ نیا رد مــهم یــشقن نــیبرود .دور یم رامش هب مسیلیهین و یسا ّکع نایم یطابترا لپ راهچ زا یکی ی هــقبط تــسد رد نــیا زا شــیب یدرــبراک و نــیبرود ،ثــیح نــیا زا

موبلآ هرامش موبلآ عون

اهسکع دادعت اه سکع عون

تاحیضوت

1 گنر هایس ییاوقم موبلآ سکع 170

فلتخم یاهزیاس دیفس و هایس عمج - رــسمه هداوناخ - هداوناخ یاضعا و یوار یاه هرترپ

ناتسود - ناراکمه

2 یبسچ موبلآ سکع ۸0

فلتخم یاهزیاس دیفس و هایس فلتخم نینس یاه هرترپ - ردپ یمیدق یاه سکع

دلوت یگداوناخ یاه ینامهم -هحفص كی رد هدش نامدیچ هدازردارب

3 یبسچ موبلآ سکع ۸0

یگنر /دیفس و هایس فلتخم یاهزیاس یسورع و یگداوناخ یاه ینامهم یاه سکع

4 ییات شش تاحفص اب موبلآ سکع 1۸0

4 × 6 یگنر /دیفس و هایس یسورع و یگداوناخ یاه ینامهم یاه سکع

5 یبسچ موبلآ سکع 100

یگنر /دیفس و هایس فلتخم یاهزیاس یاه سکع -یگنهاشیپ نارود یاه سکع - ردپ یاه سکع

یگنر یاه سکع - گرزب رتخد و ردارب یسورع دیفس و هایــس كچوک رتخد یسورع

6 ییات شش تاحفص اب موبلآ سکع 1۸0

یگنر /دیفس و هایس 10 × 15 ردارب جاودزا مسارم - یگداوناخ یاه ینامهم

اه هون یاه سکع

7 ییات شش تاحفص اب موبلآ سکع 1۸0

یگنر /دیفس و هایس 10 × 15 - فلتخم نینس هب طوبرم یا هیلتآ دیفس و هایس یاه هرترپ

یگداوناخ یاه ینامهم هب طوبرم یگنر یاه سکع

۸ یبسچ موبلآ سکع ۸0

فلتخم یاهزیاس یگنر یــسورع - یــسورع مــسارم یلیماف و هناتــسود یاه ینامهم

شیک رفس یاه سکع – هون

.ددع 8 :اه موبلآ دادعت ،شرورپ و شزومآ هتسشنزاب - نز :هدنروآدرگ ،سکع یاوتحم ،سکع زیاس و عون ،موبلآ سکع دادعت ،موبلآ عون -³³ 1 لودج

) 70 ،1391 ،نایدابآ مارهب (

نیا تارــیثأت رگید یبایدر ،عــقاو رد .دــنهد یمن نــَت یــناریا طــ ّسوتم هطــساو هب دیاب ار طــ ّسوتم ی هــقبط ی هــنایارگد ّدجت شرــگن رــب رازــبا دیلوت تهج بــسانم یرتــسب طــ ّسوتم ی هقبط -نادنمرنه تلا ّمأت .درک لابند نینچ نیا یا هدیدپ رد - تسا نردم عماوج رد نادنمرنه

یرنه یسا ّکع

دنمرنه و ط ّسوتم ی هقبط راوتــسا لصا هب تــشگزاب ناــمتفگ رــب هــک یا هدوــت یاــه شبنج«

نرق یاه بلاقنا رتــشیب طیارــش هک -ریز طیارــش رد ً

لاوــمعم ،دــندوب جاور ،لااــب زا و عیرــس نویــسازینردم ؛دــندمآ دــیدپ -تــسا متــسیب بوــلغم ،هرــخلااب و یــگدنز یت ّنــس یاه کبــس نــیب زا ینیــشنرهش ناریا رد .)259 ،1392 ،یساپسریم( »ندش یجراخ دنمورین هطلــس نلاولعم همه هــک یگنهرف ،یعامتجا ،یــسایس طیارــش لیلد هب زــین نینچ ،دنا یبرغ ی هتینردم ی هدیدپ اب ناریا یت ّنس ی هعماج لباقت نیون تلود روــهظ « ،عقاو رد .درــیگ یم لکــش یزرــم نورد ناــمتفگ دوــخ زا ندــمآ دــیدپ و لااــب زا نویــسازینردم ،یوــلهپ یارــگرادتقا و هــک دنتــسه یــلماوع زا یرهــش ِرــجاهم تــعامج ناــیم رد یــگناگیب هک یی"ارگ یموب" ِیژولوئدیا روهظ یارب ار یسایس -یعامتجا طیارش باتزاب .)201 ،نامه( »دنک یم ا ّیهم ،تسا "تشگزاب" هیرظن رب ینتبم اجنیا رد - شناگدننک نییبت تابوتکم رد زــج ار ییاه نامتفگ نــینچ

ی ّتح .تــفای ناوت یم زــین یرنه راــثآ رد ،-یتعیرــش یــلع و دــمحا لآ عقاو هب هچنآ زا یرــت عماج باتزاب ،راثآ نیا هک درــک اعدا ناوتب دیاــش سکعنم ،ار دــهد یم خر نامتفگ نیا رــیثأت تحت ،هــعماج حطــس رد ،اه یــشا ّقن ،راعــشا ،اه ناتــساد و اــه نامر ،ثــیح نــیا زا .دــننک یم نادــنمرنه ِنوــماریپ هــب هاگ آ و نــیبزیت نــهذ هداز هــک ... و اــه ملیف و یــعامتجا طیارــش یــیامنزاب عــبانم نــیرت قّثوم زا یــکی ،دنتــسه ی ّصاخ ینایب مرف اب کی ره هک یعبانم .دنتــسه یا هرود ره ینامتفگ ،شاشیادیپ هاگتساخ هک یدنمرنه .دنوــش یم ارجا دنمرنه طــ ّسوت ،زندیگ رــظن قبط هک هــقبط نامه .تــسا یرهــش طــ ّسوتم ی هقبط حطــس رد شروضح یاه هقراب نیل ّوا و تــسا "یتاقبط یهاگ آ" دجاو اضق زا هک ینادنمرنه .دیآ یم مشچ هب ل ّوا یولهپ نارود رد ،هعماج قلخ هب تسد بلاغ نامتفگ ریثأت تحت ،1350 و 1340 یاه ههد رد یاه هنومن ،تایبدا و امنیس هصرع رد هک یلاح رد .دننز یم ناشراثآ ناوت یم ار هزوح نیا نادمآرس کش یب ،میراد تسد نیا زا یرایسب ،هناخا ّقــس بــتکم .درــک هدهاــشم یمــ ّسجت نادــنمرنه ناــیم رد .تسا هدوب "لصا هب تشگزاب" نامتفگ یرنه یازا هب ام ههد یرنه ناــیرج نیرت هدــش هتخانش مان "هناخا ّقــس" ،عــقاو رد ه ّجوت و دــمآرد نامز نآ یمــسر رــنه تروص هــب اــبیرقت هــک دوــب 1340ً ،هناخا ّقــس نادــنمرنه .درــک بــلج دوــخ هــب زــین ار یــجراخ لــفاحم هتــشذگ رد هکلب )راذگ لاــح رد هعماج( لاــح رد هــن ار یــناریا تــّیوه باــختنا رد ،ور نــیا زا و دنتــسج یم )یــگنهرف یــنغ یاه ت ّنــس(

.دندرک یم عوــجر ناگتــشذگ ثاریم هــب دوــخ راک تاــعوضوم و داوــم یرامعم و یــسیونشوخ رــصانع ،ناــنآ یاه همــسجم و اه یــشا ّقن رد و ییاتسور یاه هیام شقن ،یلاق و یشاک یاه گنر و شوقن ،یت ّنــس یاه یدنب بیکرت و اه کینکت رد هریغ و یــبهذم یاهدامن ،هــنایماع یارــب یدــج یــششوک هناخا ّقــس هــچرگ ا ... .دــش یم هــئارا نردــم یروص یدروــخرب "هلئــسم" اب اما ،دوــب هــتینردم و ت ّنــس نداد قــفو 214 ،1393 ،زاــبک اپ( دوــب یــنییزت اــتدمع شا یرــیگ تهج و تــشادً تــشگزاب نیا ت ّی ّمها اــهنت« هک تــشاد ناــعذا ناوــتب دیاــش .)215 و اب نآ لاــمرف طاــبترا رد ،هتــشذگ یرــیوصت ثارــیم هــب لاــمک و ماــمت نآ ییاناوت ،روتاینیم و یلاق فلاخ رب هناخا ّقــس .تسا نردم یــشا ّقن نیا زا و دنایامنب ار نارــیا رد یگدــش نردم زا یا ههجو اــت درــک ادــیپ ار ،هداز لیعامــسا( »تفای نویــسازینردم دنور اب ناوخ مه یــتعیبط ور یراع ،زین یگدــش نردم ی ههجو نیا ییامنزاب هــچرگ .)292 ،1395

.یدور هدنز نیسح رثا هناخاقس بتکم -3 ریوصتّ )https://fa.wikipedia.org( :ذخأم

.طابضنا ی هیام نورد-1 ریوصت

.لااک و ششوپ هیام نورد -2 ریوصت

یــساسا یاهروحم نــیرت مهم زا یــکی هــک یــلاح رد .تــسین ماــهبا زا رد عازتنا ،زین ثیح نــیا زا و ،دنناد یم ³⁶عازتنا ،ار نردم یرــصب مرــف یه ّجوت نادب ام هچنآ ،دراد ازــسب یمهس ،هناخا ّقــس بتکم راثآ قلخ یزیچ« .تــسا هتینردم دوــخ رد عازــتنا نیا یــساسا شــقن ،مــیرادن ات ،میرب یم ماــن نآ زا نردــم یــگدنز اــی نردم هژوــس ناونع هــب اــم هــک نآ یلصا هــتکن ...تــسا هدــش هتخاــس عازتنا ساــسا رب یداــیز دــح نامه نیا ،تــسا هتینردم هبرجت زا یئزج ،عازــتنا و دیرجت هــک تــسا هژوــس تقیقح و اه شزرا ً

لاوــصا هک تــسا یا ینورد فاکــش ای ءلاــخ ،یــسایس لکــش رد هن ام ثیح نیا زا .تــسا هدروخ هرگ نآ اب نردم ار عازتنا نیا ،نآ یرــنه لکــش رد هن اتیاهن و ،یعامتجا لکــش رد هــنً هک تــسه مه لیلد نیمه هــب و مــیا هدرکن یــنورد و هــبرجت هــناهاگ آ رظن هب ،میوــش یم هــجاوم یرنه راــثآ رد نــشک ارتسبآ دوــمن اــب یــتقو نامه زج تــسین یزیچ اجنیا رد عازــتنا نیا نوــچ ،دــیآ یم هرخــسم دومن ناونع هب ار عازتنا نیا هک یگنهرف نییزت ناــمه ،ویتاروکد هــیارآ رضاح ،یناریا هژوس ،عقاو رد .دنک یم کرد مسینردم زا یا هطساو یب هطساو یب هبرجت زا یا هلصاف رد ار درف هراومه هک ینادقف شریذپ هب زا رلدوب هک یا هیحور نآ ،هنیمز نیا رد .تسین ،دهد یم رارق شیوخ هک نیا :دــشاب هتینردم یلصا ی هیور نامه دیاــش ،دنز یم فرح نآ رد ،دــشاب ءایــشا ندید لاح رد هراومه هک نیا یاج هب نردم هژوــس رظن هب اجنیا رد .دنیب یم ار ءایــشا دراد هک تــسا شدوخ ندید لاح ینآ لکش رد طقف ار ندرک هبرجت و مینک هبرجت میناوت یمن ام دسر یم زا رثأتم امیقتــسم زین هدــش قلخ راثآ .مینک یم کرد شا هطــساو یب وً 1۸3 ،1395 ،روپداهرف( »تسا یجنایم ِنودب ِینآ ِیاه هبرجت نیمه ،دوخ یرظن فلــس نوچمه زین یرنه هلحن نیا هــچرگ ،اذــل .)1۸4 و هتینردم هب ندیشخب ددجم تروص یارب یگنهرف یششوک رگنایامن و هدینــشن ار برغ رب مک اح ِعازــتنا نآ ِرابخا زــج هک اــجنآ زا اــما ،تــسا لباقت رد ییاه شزرا و تلااــیخ دجاو ،شا یموب ی هتینردم ،هدــیدن ایآ اما .تسا یبرغ ر ّکفت یلوزن ریس راهچ ینعی ،عازتنا نآ هاگتــساخ اب و ،نردم رــصع ینایب رازبا نــیرت عماج و نیرت مهم ناوــنع هــب نــیبرود تّیوه ضیوفت رازبا نیرت مهم هک یصخــش هاگیاج رد دنمرنه سا ّکع ی هــهرب نــیا رد ،دراد راــیتخا رد ار نردــم رــصع رد یــعمج و یدرــف یاه هزوح رد دوــخ فلاــسَ

ا رگید نوچ یــشقن ،رصاعم ناریا یــخیرات

؟دنک یم افیا ار یم ّسجت یاهرنه

37

یسا ّکع و یلاع دمحا

تسا یــسا ّکع نیتــسخن ،نیقی هب بیرق لامتحا هب یلاع دمحا«

و لوادتم لکــش هب یــسا ّکع یدارــفنا هاگــشیامن ،1342 لاــس رد هــک ،عقاو رد .)90 ،1393 ،هداز مجرتم( »درک رازگرب گنهرف رلاات رد یزورما ناونع هب ار سکع و رازبا ناونع هب ار نیبرود هک تــسا یــسک نیل ّوا وا رد ت ّیلاعف اه لاــس زا سپ وا .درک یفرعم رنه ی هزوح رد ینایب یمرف رد ون ینابز یوجتسج رد ،نآ رد رایسب تراهم بسک و یشا ّقن هنیمز دیک أت هب ه ّجوت اب .تفر یسا ّکع غارس هب ،یریوصت یاهرنه ی هصرع اب نآ دنویپ ابقاعتم و یسا ّکع یتاذ یاه یگژیو یخرب رب شهوژپ نیاً سا ّکع هک دنا ت ّی ّمها زــئاح ثیح نیا زا یلاع دمحا راــثآ ،مــسیلیهین یــسا ّکع یتاذ لیاصخ رــب یک ّتم یرــیواصت قــلخ رــب رارــصا اص ّخــشمً ،رون زا یریگ هرهب اب ات دیشوک یم نردم یسا ّکع ًلاک« هک یلاح رد .درادّ یلصا ناگژاو هباثم هب یا هیاس گنر یاهداضت ،یدنب بیکرت ،لکش یاه هویــش ،یراعتــسا لکــش هب مه و یــعقاو لکــش هب مــه ،رــیوصت

.یلاع دمحا -۴ ریوصت )1389 ،یلاع( :ذخأم .یلاع دمحا -۵ ریوصت

)1389 ،یلاع( :ذخأم

اب« زین یلاع دمحا ،)329 ،1392 ،زلو( »دهد تسدب ار ینیون یک اردا ت ّی ّمها یب تاــعوضوم و تا ّیئزج هــب ندیــشخب اهب ،ءایــشا رب دــیک أت هدافتــسا رب رارصا ،عونتم دید یاــیاوز و یروص یاــهدیک أت قــیرط زا هب ،هیاــس و رون ،هــسدنه و هزادــنا ،طخ ،مرــف ناــیم دــیدج طــباور زا نایب اتیاهن و تــخادرپ یم نآ تا ّیعقاو و تــعیبط رد فرــصت و لــخدً ،عــقاو رد .)17-11 ،13۸9 ،یــلاع( »داد یــم لکــش ار دوــخ یصخــش هجو ،یــسا ّکع نیبرود یرگ یجنایم اــب ،شنوماریپ اب سا ّکــع طاــبترا تا ّیبرجت اــجنیا رد .دوخ رصع مــه نادنمرنه رگید اــب تــسوا قارــتفا یرازبا یرــگ یجنایم اب ،نازاــس هم ّسجم و ناــشا ّقن یجنایم یب و یــنآ اه هویــش اهنت هن ، درف هب رصحنم و یتاذ ییاه یگژیو اب هدنــسب دوخ هب رجنم هک ،دروآ یــم دیدپ سا ّکع یارب ار ندــید زا دــیدج یلاکــشا و ناریا یرــگریوصت خیرات رد راــب نــیل ّوا یارب رــیواصت نــیرت عیدب قــلخ دور یم شیپ ییاج ات هناــسا ّکع یاه یگژیو هب یلاع ه ّجوت .دوــش یم

.)17 ،نامه( »دریگ یم کمک یــسا ّکع زا زین شیاه یــشا ّقن رد وا« هک رد یسا ّکع گنررپ شقن هب هزادنا هچ ات سا ّکع هکنیا زا غراف ،عقاو رد نانچمه ،لهچ ی هــهد نیزاغآ یاه لاــس رد -هدوب فقاو هــتینردم نامگ یب ،-تسا هتفرگ یمن تروص یــسا ّکع نوماریپ ی ّدج یتلا ّمأت جیورت ،رنه هطیح رد ینایب یرازبا ناونع هب نیبرود زا هدافتسا ِسفَن تــسناوت یم هک یمیهافم .تــشاد یم هارمه هب ار دــیدج یــمیهافم یوحن هــب ،اــهنآ یرــصب یاــه یگژیو و اــه سکع یــسررب و لــیلحت اــب یراذــگریثأت نــیا تــ ّی ّمها .دوــش ناــیناریا یرــکف هزوــح دراو وــیتکژبا هب نت یتخس هب ،نایناریا مومع مینادب هک دوش یم نادنچود ینامز تاطابترا هب دنم هقلاع رتــشیب و دندرپــس یم راتــشون و نتم اب طابترا هب اهنآ ی هفقو یب موــجه ،ثیح نیا زا .دندوب یرادینــش و یرادــید ،اذل .تسا رما نیا یایوگ زیچ ره زا شیب ،نویزیولت و امنیــس تمــس تایفیک اب صاخ یا هناــسر ار یــسا ّکع ً

اد ّکوم مــسینردم هک یلاح رد ار دوخ گنهرف زا مــظعا یــشخب و تــشاگنا یم صاخ یــیاه یگژیو و دروم ی هرود رد و نارــیا رد ،درــک یم لمح ینایب رازــبا نــیا شود رــب ،دوب هــعماج ی هدنور شــیپ نویــسازینردم روــخرد هــک هــنوگنآ ،رــظن دمحا یاه سکع رد قــیقدت ،لاــح نیا اب .دــشن هداهن نآ هــب یــعقو یریگراکب اب ،هتساوخان ای هتساوخ یو هک تسا رما نیا یایوگ ،یلاع رد یبرغ رــ ّکفت یــلوزن یاهریــس ناــمه ی هدــنیامنزاب ،یــسا ّکع ناــبز سا ّکع ،ناریا یرگریوصت خیرات رد راب نیل ّوا یارب دیاش .تسا شراثآ هوجو ی هطــساو هب ،یــسا ّکع مــسیلائر رب دیک أت اب ،هنادماع ،دنمرنه ار نامز موهفم شیاه سکع یخرب رد ،یریوصت یاه هناشن یا هیامن .)5 و 4 ریواصت( دشک یم شلاچ هب ،دــهد یم خر رــیوصت رد هــچنآ ،تــسد نــیا زا یــیاه سکع رد ت ّی ّمها ی هطــساو هب هک هژوــس ت ّیعقوم رب فــعاضم تــسا یدــیک أت .دوــش یم لصاح فراعتمان اــضعب ییاه باق رد رــیوصت تاــ ّیئزج هــبً عــطقنم یــتیاور ی هطــساو هــب صخــشم و دودــحم یــنامز اــجنیا رد ،دهد یم خر هژوــس شــنک زا ســپ و شــیپ هــچنآ فذــح اــب و هاــتوک و هاــتوک تاــیاور زا یرایــسب هباــشم .تــسا هدــمآرد رــیوصت ریخــست هــب کی هب ار هــمه نیا نــیبرود رازــبا هک تواــفت نــیا اــب ،هدــننیب یــگدنز ِی ّداــم داعبا رــب فــعاضم تــسیدیک أت نــیا .تــسا هدرــک لدــب ءیــش رــصنع ود ،ناــمز و روــن اــجنیا رد .درذــگ یم اــم نوــماریپ هــچنآ رــه ییایــشا هب یدعب کت و میقتــسم یــتایاور لــیدبت دــنیارف رد یــتایح ار یــگدنز ،ســکع یــیوگ .^3۸دنیاــسآ گرــم یــیاه یگژیو اــب ناــج یب یــلاع ،رــیواصت زا رــگید یا هراــپ رد .تــسا هدرــک لیحتــسم گرــم رد هــب تــعیبط لــیلقت رد یعــس ،جــیار هرــظنم یاــه سکع فلاــخ رــب .)7 و 6 رــیواصت( دراد هــسدنه و طوطخ هــب مــئاق و یــعازتنا یلاکــشا و اهنآ تــفاب ،ءایــشا رب تــسا یدیک أت ،هتــسب ییاهرداک باــختنا .دنیآ یمن مــشچ هب تعیبط زا لومعم ریواصت رد بلغا هــک یــتا ّیئزج یرصانع رانک رد هیاس و رون شقن یزاس هتسجرب هب رارصا ،نینچمه زا یزاجم اجنیا رد .تسین لیلد یب زین هــسدنه و لکــش ،طخ نوچ زا هاتوک یــشرب رد تعیبط ،یــیوگ .تــسا هتفرگ تروــص لک هــب ءزــج لیلقت ی ّدام یحلاما و یــسدنه یداعبا هب ،رون ی هطــساو هب ،نامز یفرصت و لــخد رب سا ّکع شلات ی هولاــع هب ،همه نــیا .تــسا هــتفای

.یلاع دمحا -6 ریوصت )1389 ،یلاع( :ذخأم

.یلاع دمحا -7 ریوصت ) 1389 ،یلاع( :ذخأم