تأثیر رهبری معنوی بر کارآفرینی سازمانی بین کارکنان دانشگاه تهران

(1)

ریثأت ربهر ی ونعم ی رب رفآراک ینی نامزاس ی نیب نانکراک هاگشناد

نارهت

هموصعم ققحم

ناقچره

، 1

یضترم یربکا

، 2

دارمریش نابزرم

3

4 . وجشناد ی سانشراک ی دشرا رفآراک ینی نامزاس ی دکشناد ة رفآراک ینی

، هاگشناد نارهت

2 . رایداتسا دکشناد ة ینیرفآراک

9 . یسانشراک ا

دشر ینیرفآراک دکشناد

ة ینیرفآراک

خیرات تفایرد : 42 / 06 / 39

خیرات شریذپ : 4 / 07 / 34

کچ هدی

اب دورو ونعم تی و ادخ هب صرع ة نامزاس و دم

،تیری هب ناونع شلاچ نرق 24

، دم ناری و ناربهر نامزاس اه هب هژیو

اهداهن ی شزومآ ی اب دی اب ا نی دپ ةدی اپون هجاوم دنوش . قحت قی رضاح هب روظنم سررب ی ریثأت ربهر ی یونعم رب

رفآراک ینی نامزاس ی نانکراک هاگشناد نارهت ماجنا تفرگ . عماج ة یرامآ شهوژپ مامت نانکراک (

،یمسر ینامیپ

و یدادرارق ) هاگشناد نارهت دندوب هک اب هدافتسا زا شور هنومن یریگ یفداصت هداس و اب هدافتسا زا لومرف نارکوک

268 رفن باختنا دندش . رازبا عمج یروآ هداد اه مانشسرپ ة یکینورتکلا درادناتسا

دوب و لماش هس شخب ف یدر

یگژیو یاه

،نانکراک یربهر یونعم و ینیرفآراک ینامزاس

یم دش هک زا ییاور اوتحم و یارب یبایزرا ییایاپ نآ

زا بیرض یافلآ خابنورک هدافتسا دش . یارب هیزجت و لیلحت تاعلاطا زا هرامآ یاه یفیصوت و یطابنتسا دننام

لیلحت یگتسبمه و

لدم تلاداعم یراتخاس هدافتسا هدش تسا . ت لح لی هداد اه اب هدافتسا زا مرن رازفا وSPSS

Lisrel ماجنا تفرگ . جیاتن قیقحت ناشن داد یربهر یونعم رب ینیرفآراک ینامزاس

ریثأت تبثم و ینعم یراد دراد

؛

هب ترابع

،رگید ره هچ نازیم یربهر یونعم رتلااب

،دوب نازیم ینیرفآراک ینامزاس

شیازفا یم تفای .

هژاو اه ی لک دی ی : ربهر ی

، ربهر ی ونعم ی

، رفآراک ینی نامزاس ی هاگشناد نارهت

، ونعم تی .

ةدنسیون لوئسم shmarzban@ut.ac.ir :

Email:

(2)

همدقم هزورما نامزاس اه - زا نامزاس هداوناخ ات نامزاس یاه گرزب - شقن رایسب یدایز رد یگدنز دارفا

افیا یم دننک . هجیتنرد

، یگدنز نودب نامزاس رسیم تسین . رد رج نای غت تاریی رس عی ملع و

روانف ی رد تباقر للم ناهج ی

، اناوت یی نامزاس اه هب هژیو هاگشناد و زکارم ملع ی رد لوت دی ملع و

روانف ی

، تامدخ و لوت تادی ون نی

، ثأت ری ز یدای ب ر درکلمع و تباقر نآ رد نحص ة ناهج ی اد هتش

؛تسا ب اربان نی

، دیاب هب لابند هار اهراک ی دج دی نامزاس ی اب اهراتخاس ی

ون نی و توافتم زا لبق

.دوب تباقر ی ندش حم طی ب نی

،یللملا عونت ب ی زادنا ة تلاوصحم و

،تامدخ پ

تفرشی مشچ گ ری

روانف

،ی ن زای هب کباچ ی و ذپراگزاس یری

و ن زی ازفا شی تباقر اه ی ب نی نامزاس ی بجوم

ب ی ا یدامتع هب ماظن دم تیری تنس ی و ساسحا ن زای هب نامزاس رفآراک نی هدش .تسا نامزاس اه ی

قفوم نامزاس اه یی دنتسه هک دم ناری و نانکراک قلاخ

و رفآراک نی دنراد (

Hult et al., 2003

.)

ه نوتی رفآراک ینی نامزاس ی ار یکی زا هفلؤم اه ی رفآراک ینی م ی دناد (

Hayton, 2005

.)

رفآراک ینی اس نامز ی رف یدنیا تسا هک زا رط قی اقلا ی گنهرف رفآراک هنانی رد کی نامزاس هب

ئارا ة روآون ی رد لوصحم و

ارف دنی اه رجنم م ی دوش (

Fry, 1993

.) تیونعم و یاضف یونعم

یرتسب یارب یگدنلاب ینیرفآراک

رد نامزاس تسا . نامزاس اه یارب هکنیا رد تباقر یناهج زا

ةلفاق ملع بقع دنتفین هب یناربهر عاجش و روسج زاین دنراد ات رد نامزاس غت ریی داجیا دننک .

عوضوم ونعم تی رد نامزاس هب عوضوم ی مومع ی رد راتفر نامزاس ی دبت لی هدش تسا

Robbins,)

(2002

. ونعم تی لماع رثؤم ی رد ازفا شی اراک یی ناربهر تسا (

Reave, 2005

.) رد هاگشناد اه

هب لیلد ةطبار میقتسم اب

،ناناوج ةویش تسرد یربهر شقن رایسب مهم و یتایح رد داجیا یگنهرف

ینیرفآراک افیا

یم دنک . رد نیا اتسار و اب هجوت هب مجح ور هب شرتسگ تیلاعف

یاه یشزومآ -

یشهوژپ ینیرفآراک

رد روشک

، نتشاد نامزاس ی دمآراک ینتبم رب شزرا یاه یونعم و قلاخ و

دنمناوت هب روظنم یاقترا حطس یملع نانیرفآراک رما

ی یرورض تسا

.

،هجیتنرد یارب

ندیسر هب

نیا هلحرم ترورض دراد

نازیم ینیرفآراک نانکراک

یاهدحاو یشزومآ

یسررب دوش ات ناوتب اب

دانتسا هب هتفای یاه نآ

، یاهراکهار مزلا

ار هب روظنم تیوقت ینیرفآراک ینامزاس

و ریثأت یربهر

یونعم هاگشناد اه هئارا درک

؛ نیاربانب

، فده یلصا قیقحت رضاح یسررب ریثأت یربهر یونعم رب

ینیرفآراک ینامزاس

نیب نانکراک هاگشناد

ارهت ن تسا .

(3)

یرورم رب

تایبدا و ةنیشیپ قیقحت

رفآراک ینی نامزاس ی

هار یزادنا بسک راکو دیدج نورد تکرش یاه رد لاح تفرشیپ تسا هک

زا قیرط یروآون یلخاد

، تامادقا ای

تیکلام کرتشم

، یزاسون یدربهار

،

،لوصحم دنیارف

و

تیریدم یروآون

اه هب تسد یم دیآ (

Ergün et al., 2004

.) یگژیو یاه ینیرفآراک ینامزاس

ترابع دنا زا : بسک راکو دیدج

، یروآون لوصحم

/

؛تمدخ یروآون رد دنیارف

؛ دوخ یزاسون

؛

کسیر

؛یریذپ یماگشیپ

و تیزم یاه یتباقر (

(Antoncic & Hisrich, 2004

. ینیرفآراک

ینامزاس عف تیلا یاه یمسر و یمسرریغ یارب

داجیا بسک راکو دیدج و عسوت ة رازاب زا قیرط

یروآون رد

دنیارف ای لوصحم تسا

(

Zahra, 1993

.) ارهز رد قحت قی دوخ لماوع ز ری ار رب

رفآراک ینی نامزاس ی رثؤم هتسناد دنا :

امح 

تی دم تیری

4: رگا دم ناری لاع ی نامزاس وط ر ی راتفر دننک هک قوشم راتفر رفآراک ینی

دشاب و ا نی دم ری هولاع رب امح

،تی دوخ ش وگلا ی راتفر رفآراک ینی

،دشاب راتفر رفآراک ینی

رد نامزاس ورت جی م ی دبای (

Twomey et al., 2000; Lumpkin et al., 1996

.)

للاقتسا 

راک ی / تخا رای راک ی

2: رگا نانکراک رد

وحن ة ماجنا اد ند لاعف تی دازآ ی لمع

هتشاد دنشاب

، لامتحا روآون ی رد نآ اه لااب م ی دور (

Twomey et al., 2000

).

رگا

اهدحاو ی نامزاس ی رد مصت می یریگ اه و رادا ة روما لخاد ی لقتسم و یوگخساپ درکلمع

دوخ

،دنشاب هب راتفر رفآراک هنانی ور ی م ی دنروآ (

Bichard & Michael, 1998

.)

/شاداپ 

وقت تی

9: کی ماظن رثؤم شاداپ هک کرحم بوخ ی ارب ی لاعف تی اه ی رفآراک هنانی

تسا اب دی

،فادها

،اهدروخزاب کأت

دی رب لوئسم تی درف ی و گنا شزی اه ی نتبم ی رب پ اهدمای

ار فده رارق .دهد رگا نانکراک دننادب

رد اتن جی راک دوخ هس می دنتسه و اتن جی ثم تب

شاداپ تبثم راد

،د راتفر رفآراک هنانی رد نآ اه غرت بی م ی (دوش

Twomey et al., 2000;

Dess et al., 1997

.)

1. Managment suppurt

2. independence of work 3. reward

(4)

نامز 

رد سرتسد

4: نامز رد سرتسد ای سرتسد ی نامز ی هب نعم ی نتشاد نامز فاک ی ارب ی

راک رب هژورپ اه ی رفآراک نانی ة دروم ن زای .تسا

اهزرم 

ی نامزاس ی

2: اس راتخ نامزاس ی اب دی اهراکوزاس ی

رادا ی ار ارب ی زرا یبای باختنا و

ارجا ی اهرظن پ شی .دربب اهزرم ی نامزاس ی عنام ی لصا ی ارب ی دم ناری م ینای رد

لاعف تی اه ی رفآراک ینی نامزاس ی دنتسه ( قم یمی و

،ناضمر 4930 .)

ونعم تی

ونعم تی هب باثم ة ن ییوری ژرنا ی از

، گنا هدننازی

، ماهلا ب شخ و حور شخب گدنز ی سا ت (

Mc Knignt,

.)1984

اجنآزا هک ژاو ة ونعم

9تی رد مز هنی یاه نوگانوگ ی هب راک م ی

،دور رعت فی نآ لکشم

.تسا ژاو ة ونعم ی لاومعم رد ةنیمز تاساسحا

، اهراتفر و شرگن اه ی کی درف هب راک هتفرگ

م ی دوش . ونعم ی ندوب فدارتم اب اشگ هد ور

،ندوب دوج و

،ششخب تقفش

و نابرهم ی ای ره نآ

چ یزی تسا هک رد راتفر درف هب ناونع « کاپ نماد ی

» ای « ن یکی

» دادملق م ی مینک و بلغا هارمه اب

شوخ قلخ ی و هرپ زی زا هفازگ وگ یی تسا ( ناقلاط ی و ناراکمه

، 4932 .)

عماج رت نی رعت فی ونعم تی ترابع تسا زا ت شلا رد یاتسار شرورپ ساسح تی هب وخ نتشی

،

د نارگی و تدحو شخب ندی و یگناگی هب

ا نی ساسح تی اه و تهج نداد هب وس ی تداعس

(

Hinnells, 1995

.) ونعم تی یرما صخش ی و هبرصحنم درف

تسا و هب مه ة تاداقتعا بهذم

ی و

اهوگلا ی لک ی و سحا تاسا و راتفر ی هتفگ م ی دوش هک اهنرد تی رد طابترا اب قلاخ ناسنا اه

تروص م ی ذپ دری

(Rezach, 2002)

. ونعم تی و ربهر ی رد ملاسا هب مه مآ هتخی هدش تسا و ره

ود اب تمدخ هب ادخ طبترم دنتسه و رد لست می دوخ رد ربارب تردق راگدرورپ ر

هشی دنراد (

Al

Arkoubi, 2008

.) ونعم تی سر ندی هب هرهب رو ی ار هست لی م ی دنک و عنام سرتسا رد نامزاس اه

م ی دوش

؛

،نیاربانب ناربهر

ونعم ی شقن مهم ی رد شخبرثا ی نامزاس ا افی م ی دننک (

Aydin &

Ceylan, 2009

).

1. available time

2. Organizational boundaries 3. Spirituality

(5)

ربهر ی ونعم ی

ن یوری تباقر ی ناهج ی

، نامزاس اه ی زورما ی ار روبجم هدرک تسا ات ور ش اه ی راک ی دج دی ار

رد پ شی گ دنری

، هب هنوگ ا ی هک نامزاس اه اراد ی تابث راک ی دنتسین و عون ی تابث بسن ی دنراد

(

Geijsel.et al, 2003

.) هزورما نامزاس اه هجوت دوخ ار هب ناربهر نامزاس ی فوطعم هدرک

دنا و

اب تعاجش و

تراسج صاخ

ی یم دنشوک نامزاس نورد غت

تاریی نب یدای ا داجی دننک (

Robbins,

.)2002

ن زای هب ناربهر ونعم ی رد نامزاس اه ی هدنریگدای دومن

هتفای تسا و دوجو ربهر ی ونعم ی

رد نچ نی نامزاس اه یی بجوم غت ریی و لوحت و قفوم تی رمتسم یم دوش (

Wax, 2005

.) عقاورد

،

ربهر ونعم ی سک ی تسا هک اب هدافتسا زا شزرا

،اه زرط قلت ی اه و اهراتفر یی هک مزلا ة گنا شزی

نورد ی دوخ و د نارگی

،تسا اقب ی ونعم ی اضعا ی نامزاس ار مهارف دنک . رظن ةی ربهر ی ونعم ی

رب ساسا لدم گنا شزی نورد ی هعسوت هتفای تسا هک کرت یبی زا مشچ

،زادنا ا ی نام هب ققحت

،فده

قشع هب عون تسود ی

، رادانعم ی رد راک

، وضع تی

، دهعت نامزاس ی و دروخزاب درکلمع

ربهر تسا

(

Fry, 2003

.) دوجو ناربهر ونعم ی رد نامزاس اه بجوم شرورپ ونعم

تی رد حم طی

،راک

رادانعم ندش

،راک لوئسم تی ذپ

،یری قشع هب مه

،عون دهعت نامزاس ی و دوبهب درکلمع لک

ی

نامزاس اه م ی وش د (

Fry et al., 2010

.) ناربهر ونعم ی دارفا ثأت یراذگری دنتسه

هک یم دنناوت

شور اه

، راکوزاس اه و اهراک ی د نارگی غت ریی دنهد (

Krishnakumar & Neck, 2002

.) ناربهر

م ونع ی هنیمز ار یارب نانکراک ی اب افک

،تی اب شناد و روسج و تردق دنم رد مصت می یریگ اه و

امت لی هب ون ع تسود ی ا داجی م ی دننک (

Daniel, 2010

.) ارف ی و ناراکمه (

)2011

تفه دعب ارب ی

ربهر ی ونعم ی فرعم ی هدرک دنا هک ترابع دنا زا :

فلا ) مشچ زادنا ای 4

ب شنی و صب تری : مشچ زادنا عقاورد فسلف ة ارچ یی نامزاس تساه و هب

ترابع ی دصقم نامرآ اه ی نآ اه ار سکعنم م ی نک د و هب اهراک انعم یم شخب د و ما دی و ا نامی ار

شرورپ یم دهد و وشت قی م ی دنک . مشچ زادنا موهفم ی گربرد دنری ة وصت ری و س یامی هورگ ی و

عمج ی نامزاس تسا ( گنهرف ی و ناراکمه

، 4981 .)

)ب قشع هب مه عون

2: قشع هب د نارگی ینعی هعومجم ا ی زا شزرا

،اه تاضورفم و

شور اه ی

1. Vision

2. Altruistic Love

(6)

رکفت هک زا رظن قلاخا ی تسرد تسا و اضعا ی هورگ نآ ار هب کارتشا یم

اذگ دنر و هب اضعا ی

دج دورولادی شزومآ

م ی نهد د .

پ ) وضع تی

4: وضع تی گربرد دنری ة اهراتخاس ی

گنهرف ی و عامتجا ی تسا . وضع تی قلعت

درف هب اهراتخاس و

تلاماعت عامتجا

ی و گنهرف ی ار رد مرب ی دریگ (

James, 2002

).

)ت ما دی ا/

نامی

2: ا نامی و ما دی أشنم ا نی رواب تسا هک نامرآ

،اه فادها و رومأم تی نامزاس

اب قفوم تی ققحت یم دبای . دارفا نامیااب ما و راودی ةرابرد دصقم

، تکرح هب تمس نآ و وحن ة

سر ندی هب نآ ب شنی نشور ی دنراد لعرون(

ی

،هداز 4987 .)

)ث رادانعم ی

9: م رادانع ی هراشا دراد هب برجت ة لاعتم ی ای ا هکنی روطچ زا رط قی تمدخ هب

د نارگی توافت ا داجی نک می و دب نی بیترت انعم و فده رد گدنز ی ا داجی م ی دوش (

Fry et al.,

).2010

یکی زا شلاچ اه ی شیپ یور ناربهر نامزاس اه ا نی تسا هک هنوگچ رط زا قی گرد ی یر

لغش ی رعت و فی فده

، سح ناسکی و رادانعم ی ار رد نانکراک دوخ

ا داجی دننک (

Galbraith,

)1977 .

)ج دهعت نامزاس ی

4: رادافو ی هب شزرا اه و فادها نامزاس و نچمه نی ساسحا قلعت

و

گتسباو ی هب ندنام رد نامزاس ار دهعت نامزاس ی یم دنمان رقاب(

ی و لاوت

،یی 4983 .)

چ ) هرهب رو ی و دوبهب رمتسم

1: دوبهب رمتسم هب ا نی تسانعم هک

نامزاس اه رد شیازفا هدزاب

،ناشراک حلاصا

س متسی اه و ارف یاهدنی لوت یدی و تامدخ ی و نچمه نی ازفا شی هرهب رو ی هب اهتنا

من ی دنسر و مه هشی اب روآون ی و قلاخ تی م ی ناوت هار اه ی دج دی و اب لباق تی یاه لااب یی ار هب

دوجو .دروآ هرهب رو ی هب راک هنادنمشوه بعت

ری هدش تسا لوا(

ءای و

،ناتسهد 4981

.)

ریثأت یربهر یونعم و ینیرفآراک

بوچراچ یرظن

شهوژپ : رد نیا

،شهوژپ ریثأت

هفلؤم یاه یربهر یونعم رب ینیرفآراک

1. Membership

2. Hope / Faith 3. Meaning

4. Organizational commitment

5. Productivity and Continuous improvement

(7)

ینامزاس یسررب

هدش تسا

؛

،نیاربانب اب

هجوت هب بدا تای قحت قی لدم شهوژپ هب

تروص ز ری

تسا .

ةراگن 1 . بوچراچ یرظن

قیقحت

هجیتنرد

، فده ربهر ی ونعم ی هجوت هب ن یاهزای ساسا ی پ ناوری تسا ات ناکما اقب ی ونعم ی و

مز نی ة روآون ی و قلاخ تی ار ارب ی نانآ هارف م دروآ

؛ اربانب نی

، ضرف ی ة لصا ی قحت قی هب حرش ریز

تروص دنب ی م ی دوش :

ضرف ةی لصا ی : ربهر ی ونعم ی رب رفآراک ینی نامزاس ی نانکراک هاگشناد

نارهت ثأت راذگری

تسا

.

نچمه نی

، قحت تاقی ناشن م ی دهد ناربهر ونعم ی امتح اب دی مشچ زادنا هتشاد شاب دن و رد

تکرح هب تمس ا داجی مشچ زادنا

، ناربهر ونعم ی هس راک ماجنا م ی دنهد : هب عقاو تی عضو

دوجوم مارتحا م ی

،دنراذگ مز

هنی ار ارب ی ققحت مشچ زادنا مهارف م ی

،دننک ناربهر ونعم ی ره

چ یزی ار ارب ی ققحت نتفای مشچ زادنا مه اتسار م ی دننک (

Bishop & Schol, 2006

.) عقاورد

، ربهر

ونعم ی اب و یگژی یاه هبرصحنم درف

دوخ مشچ زادنا ی زا آ ةدنی نامزاس ا داجی یم دنک و هب هنوگ ا ی

رد نانکراک ذوفن

م ی دنک ات نانآ هب ققحت مشچ زادنا نامزاس ا نامی دنروآ و هب آ ةدنی اس نامز

نیرفآراک ینامزاس

تیامح تیریدم

للاقتسا یراک

شاداپ یسرتسد ینامز

زرم ینامزاس یربهر

یونعم

دوبهب رمتسم

دهعت ینامزاس

تیوضع یرادانعم دیما / نامیا

عون یتسود

مشچ زادنا

(8)

ما راودی .دنشاب هب ا نی بیترت

، گنا زی ة نورد ی نانکراک ار

ارب ی شلات ب رتشی ازفا شی م ی دنهد

؛

اربانب نی

، ضرف ی ة عرف ی لوا قحت قی هب لکش ریز تسا :

ضرف ةی لوا : مشچ زادنا نامزاس ی رب رفآراک ینی نامزاس ی ریثأت م ی راذگ د .

ربهر ونعم ی اب جاور گنهرف عون یتسود رد نامزاس بجوم م ی وش د دارفا هجوت مع یقی هب

دوخ و گدنز ی تشذگ ة دوخ هتشاد دنشاب و طباور بولطم ی اب د نارگی رب رارق دننک

،

ضرف ی ة عرف ی مود قحت قی هب لکش ریز تروص دنب ی م ی دوش :

ضرف ةی مود : قشع هب عون یتسود رب رفآراک ینی نامزاس ی ریثأت م ی راذگ د .

ربهر ی ونعم ی رد نامزاس بجوم لکش گ یری تاداقتعا ونعم

ی و ا نامی هب راک رد نانکراک

م ی وش د و هب ناونع کرحم ی نورد ی رد نانکراک بجوم

ازفا شی لوئسم تی یریذپ رد راک نانک

م ی دوش .

،هجیتنرد ضرف

ی ة عرف ی موس قحت قی هب لکش ریز ودت نی م ی دوش :

ضرف ةی موس : ا نامی هب راک رب رفآراک ینی نامزاس ی راذگریثأت تسا

.

ربهر ی بجوم م ی وش د نانکراک انعم

ی عقاو ی لغش دوخ ار کرد ک نن د و ارب ی لغش دوخ

مها تی لئاق دنوش ( رادانعم ی ) ،عقاورد . مها

تی و رادانعم ی راک زا د دی نانکراک بجوم

م ی دوش

نآ اه تخانش ب یرتشی زا لغش دوخ هتشاد دنشاب

، ضرف ی ة عرف ی مراهچ هب لکش ریز

حرطم م ی دوش :

ضرف ةی مراهچ : رادانعم ی رد راک رب رفآراک ینی نامزاس ی یثأت راذگر تسا

.

دوجو ربهر ی ونعم ی رد نامزاس بجوم م ی دوش نانکراک ساسحا

دننک ناشلغش زا رظن

نامزاس و اس ری ناراکمه مها

تی دراد ( وضع تی ) قحرد .

،تقی ساسحا نتشاد راک ی مهم زا رظن

نامزاس و اس ری ناراکمه بجوم

م ی دوش نانکراک وج

دامتعا و مص تیمی ار ب نی دوخ و اس ری

ناراکمه وقت

تی دننک و هعسوت دنهد

، ضرف ی ة عرف ی مجنپ هب لکش ریز تروص دنب ی

م ی دوش : ضرف ةی مجنپ : وضع تی رد راک رب رفآراک ینی نامزاس ی راذگریثأت تسا

.

ربهر ی ونعم ی اب ا داجی دهعت نامزاس ی رد نانکراک بجوم

ا ساسح وه تی

، رادافو ی و

گتسباو ی نانآ هب نامزاس م ی دوش و بجوم یم دوش درف نامزاس ار فرعم دوخ ب دناد و وزرآ ی

(9)

قاب ی ندنام رد نامزاس ار هتشاد دشاب .

ةی عرف ی مشش قحت قی هب لکش ریز ودت نی

م ی دوش : ضرف ةی مشش : دهعت نامزاس ی رب رفآراک ینی نامزاس ی راذگریثأت تسا

.

ربهر ی ونعم ی اب ئارا ة غ یمسرری درکلمع

نازور ة نانکراک هب

نآ اه و نچمه نی دزاب یاهدی

مسر ی هرود ا

،ی هب درکلمع نانآ

دروخزاب ناشن

یم دهد ب.

دروخزا درکلمع

بجوم م ی دوش

نانکراک زا

تایئزج ناشراک رب انبم ی ی مظنم علطم دنوش و زا فعض اه ی درکلمع دوخ هاگآ ی

دنبای .

ی ة عرف ی متفه قحت قی هب تروص ریز ودت نی م ی دوش :

ضرف ةی تفه م : دوبهب رمتسم رب رفآراک ینی نامزاس ی راذگریثأت تسا

.

شور یسانش

نیا شهوژپ ساسارب فده یدربراک بوسحم

یم دوش و هب ظاحل شور یروآدرگ

،تاعلاطا

یفیصوت زا

عون یگتسبمه و

زا رظن طابترا نیب یاهریغتم قیقحت

زا عون لع ی تسا .

،نینچمه

هداد یاه شهوژپ هب تروص ینادیم عمج یروآ هدش تسا . عماج ة یرامآ شهوژپ لماش

مامت

نانکراک (

،یمسر ینامیپ و یدادرارق )

هاگشناد نارهت

رد لاس 4932 یم دوش . اب هدافتسا زا

لومرف نارکوک 268

رفن هب شور هنومن یریگ یفداصت هداس باختنا دندش .

یارب عمج روآ ی تاعلاطا زا

ةمانشسرپ یکینورتکلا

درادناتسا هدافتسا

دش هک لماش هس

شخب یدرف یگژیو یاه

،نانکراک ةمانشسرپ

درادناتسا یربهر

یونعم یارف و یلرتم ( 2001 ) و

ةمانشسرپ درادناتسا

شجنس ینیرفآراک ینامزاس

یابزنروه و

ناراکمه (

2002 ) یم دوش . نایاش

رکذ سا ت ةمانشسرپ درادناتسا

یربهر یونعم یارف و یلرتم ( 2001 ) هفلؤم یاه مشچ زادنا

ینامزاس

، قشع هب عون یتسود

، نامیا هب راک

، یرادانعم رد

،راک تیوضع رد

نامزاس

، دهعت

ینامزاس و

دروخزاب و

دوبهب رمتسم درکلمع ار

یمربرد دریگ .

،نینچمه ةمانشسرپ

دناتسا درا

شجنس ینیرفآراک ینامزاس

یابزنروه و

ناراکمه (

2002 ) لماش هفلؤم یاه تیامح تیریدم

،

للاقتسا یراک

،

،شاداپ یسرتسد ینامز

و زرم ینامزاس یم

دوش .

یارب نییعت ییاور

،ییاوتحم همانشسرپ

ب نی سا تا د نا ةدکشناد ینیرفآراک

عیزوت و داهنشیپ اه یسررب دش . ییایاپ نآ اب هدافتسا زا مرن رازفا یبایزرا spss

و رادقم بیرض

(10)

یافلآ خابنورک یارب

همانشسرپ اه هزادنا یریگ دش ( ینیرفآراک ینامزاس

= 389 / 0

؛ یربهر

یونعم

= 362 / 0 ) . یارب لیلحت هداد اه رد ود شخب رامآ یفیصوت و

یطابنتسا زا

مرن رازفا

SPSSwin20

و

lisrel8.5

هدافتسا دش هک رد شخب رامآ یطابنتسا هب

لیلد تایضرف یطابترا

و

یریثأت زا لیلحت یگتسبمه و

لدم تلاداعم یراتخاس

هدافتسا دش .

هتفای اه فیصوت تیعمج

یتخانش

جیاتن رامآ عمج تی تخانش ی خساپ ناگدنهد رد

ةنیمز تیسنج ناشن داد 14 دصرد خساپ ناگدنهد نز

،

43 دصرد

،درم رد ةنیمز تلایصحت 7

دصرد یاراد

،ملپید 49 دصرد یاراد کردم

،ینادراک 8

/ 43

دصرد یاراد کردم

،یسانشراک 23

دصرد یاراد کردم یسانشراک دشرا

و 2 / 4 دصرد اراد ی

کردم یرتکد دندوب .

،نینچمه رد

مز ةنی در ة ینامزاس 2 / 44 دصرد ریدم و 8 / 88 دصرد دنمراک

دندوب . تیعضو یمادختسا 48

دصرد

،ینامیپ 9 / 16 دصرد یمسر و 7 / 21 دصرد یدادرارق دوب

. زا

رظن ةدر ینس 2 دصرد رد ةدر ینس 20 - 21

، 40 دصرد د ر ةدر ینس 26 - 90 لاس

، 23 دصرد رد

در ة ینس 94 - 91 لاس

، 24 دصرد رد در ة ینس 96 - 40 لاس

، 24 دصرد رد در ة ینس 44 - 41 لاس

،

44 دصرد رد ةدر ینس 46 - 10 لاس و 9 دصرد رد ةدر ینس رتلااب زا 10 لاس رارق دنتشاد . لحم

تمدخ هب نانکراک

ا نی :دوب تروص سیدرپ

مولع 6

،دصرد نف ی 3

،دصرد یاهرنه ابیز 41

،دصرد

سیدرپ یباراف 9

،دصرد سیدرپ یزرواشک و

عبانم یعیبط 8

،دصرد سیدرپ ناحیروبا 7

،دصرد

هدکشناد اه ی

،داصتقا تاعلاطم

،ناهج

،تیریدم ناور

،یسانش برت تی یندب و ینیرفآراک 7

،دصرد

تایبدا 9

،دصرد قوقح و مولع یسایس 1

،دصرد تایهلا 9

،دصرد حم طی تسیز 9

،دصرد مولع

یعامتجا 9

دصرد و یاهدحاو یداتس

هاگشناد 23 دصرد . ةقباس تمدخ خساپ ناگدنهد زین

هب نیا

لکش دوب : 4 - 1 لاس 7

،دصرد 6 - 40 لاس 41

،دصرد 44 - 41 لاس 94

،دصرد 46 - 20 لاس 43

دصرد

، 24 - 21 لاس 48 دصرد و رتلااب زا 21 لاس 7 دصرد .

جیاتن یبناج

لودج 4 جیاتن تیولوا یدنب هفلؤم یاه ینیرفآراک ینامزاس

و یربهر یونعم ار ناشن یم دهد

(11)

هک هب بیترت لماش نازیم م زر ینامزاس ( 44 / 9 )

، یسرتسد ینامز

( 92 / 9 )

، شاداپ و تیوقت

( 0497 / 9 )

، للاقتسا یراک ( 37 / 2 ) و تیامح تیریدم ( 022 / 2 ) یم ش و دن .

لودج 1 . اتن جی ولوا تی یدنب هفلؤم یاه رفآراک ینی نامزاس ی و ربهر ی ونعم ی

م نیگنای فارحنا

عم رای رض بی غت تاریی تیولوا

هفلؤم اه ی رفآراک ینی نامزاس ی

امح تی دم تیری 2000

/ 0 77777 / 2 26740

/ 2 5

للاقتسا راک ی 7701

/ 0 22600 / 1 24100

/ 2 6

شاداپ و وقت تی 2107

/ 0 22260 / 1 24111

/ 2 0

سرتسد ی نامز ی 0001

/ 0 71072 / 2 26041

/ 2 0

زرم نامزاس ی 6101

/ 0 05062 / 2 25027

/ 2 1

هفلؤم اه ی ربهر ی ونعم ی

مشچ زادنا 4050

/ 0 77666 / 2 26701

/ 2 0

قشع هب مه عون 1177

/ 0 206000 / 1 24057

/ 2 7

ما دی و ا نامی 0764

/ 0 47560 / 2 26060

/ 2 0

رادانعم ی 7026

/ 0 70700 / 2 26664

/ 2 1

وضع تی 0207

/ 0 22146 / 1 24110

/ 2 4

دهعت نامزاس ی 5040

/ 0 00107 / 2 25006

/ 2 6

هرهب رو ی و دوبهب رمتسم 6217

/ 0 07071 / 2 25671

/ 2 5

جیاتن تیولوا یدنب

، داعبا ینیرفآراک ینامزاس

ار ناشن یم دهد . بیترت تیولوا اه هب نیا

تروص تسا

: نازیم یرادانعم (

3804 / 9 )

، دیما / نامیا ( 87 / 9 )

، مشچ زادنا ( 69 / 9 )

، دهعت

ینامزاس ( 18 / 9 )

، دوبهب رمتسم ( 4047 / 9 )

، تیوضع ( 2097 / 9 ) و قشع هب مه عون ( 4433 / 9 ).

رامآ طابنتسا ی

فلا ) لحت لی یگتسبمه

یارب یسررب ریثأت یربهر یونعم رب ینیرفآراک ینامزاس

نانکراک دروم

هعلاطم زا لحت لی

یگتسبمه نوسریپ

هدافتسا دش . اتن جی ن ناش داد یربهر یونعم رب ینیرفآراک ینامزاس

ریثأت دراد

و بیرض رثا نآ 896 / 0 تسا . نینچمه

، یارب یسررب ریثأت هفلؤم اه ی یربهر یونعم رب

نانکراک دروم

هعلاطم زا لحت لی یگتسبمه هدافتسا

دش لودج(

4 ).

رب ساسا

(12)

جیاتن ئارا ه هدش رد لودج هدهاشم یم دوش هک زا نیب هفلؤم یاه طوبرم هب یربهر یونعم مامت

نآ اه لماش مشچ

،زادنا عون یتسود ، دیما /

،نامیا یرادانعم ،

،تیوضع دهعت

،ینامزاس دوبهب

رمتسم و ینیرفآراک ینامزاس

ریثأت تبثم و یرادانعم دوجو

دراد و هب بیترت نیرتشیب یگتسبمه

نیب عون تسود ی

،

،تیوضع دوبهب

رمتسم و دهعت ینامزاس دوجو

دراد و هب بیترت نیرتشیب

یگتسبمه نیب

عون تسود ی

، وضع تی

، دوبهب رمتسم و دهعت نامزاس ی دوجو دراد . ساسارب جیاتن

،

اب شیازفا ره کی زا هفلؤم یاه یربهر

،یونعم نازیم فآراک ینیر ینامزاس نانکراک

زین شیازفا

یم دبای و سکعلاب . نامه روط هک هظحلام دش

، هفلؤم یاه یربهر یونعم رب ینیرفآراک ینامزاس

ریثأت تبثم و یرادانعم دراد

.

لودج 0 . سیرتام گتسبمه ی ب نی هفلؤم اه ی ربهر ی ونعم ی و رفآراک ینی نامزاس ی

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 1

0 071 /

**2 1

0 042 /

**2 052 /

**2 1

6 026 /

**2 001 /

**2 776 /

**2 1

5 760 /

**2 710 /

**2 724 /

**2 701 /

**2 1

4 424 /

**2 550 /

**2 677 /

**2 500 /

**2 402 /

**2 1

7 061 /

**2 014 /

**2 027 /

**2 702 /

**2 701 /

**2 402 /

**2 1

0 622 /

**2 607 /

**2 000 /

**2 620 /

**2 557 /

**2 415 /

**2 675 /

**2 1

7 177 /

**2 072 /

**2 022 /

**2 001 /

**2 640 /

**2 605 /

**2 070 /

**2 466 /

**2 1

12 772 /

**2 707 /

**2 001 /

**2 407 /

**2 716 /

**2 505 /

**2 006 /

**2 650 /

**2 054 /

**2 1

11 460 /

**2 400 /

**2 420 /

**2 556 /

**2 470 /

**2 475 /

**2 724 /

**2 422 /

**2 600 /

**2 717 /

**2 1

10 712 /

**2 710 /

**2 470 /

**2 402 /

**2 722 /

**2 560 /

**2 717 /

**2 642 /

**2 020 /

**2 475 /

**2 1

هفلؤم اه هب بیترت ترابع دنا زا : 4 . امح تی دم تیری 2 . للاقتسا راک ی 9 . شاداپ 4 . سرتسد ی

نامز ی 1 . زرم امزاس ن ی 6 . مشچ زادنا 7 . عون تسود ی 8 . ما دی / ا نامی 3 . رادانعم ی 40 . وضع تی

44 . دهعت نامزاس ی 42 . دوبهب رمتسم .

ریثأت یربهر یونعم

رب ینیرفآراک ینامزاس

: لدم یبای یراتخاس

جیاتن نومزآ لدم یبای تلاداعم یراتخاس

ناشن داد یربهر یونعم ب ر ینیرفآراک س

ینامزا رثا تبثم و

یرادانعم ( ربارب اب 80 / 47 ) هتشاذگ تسا . رد نیب یاهریغتم نییبت

دننک ة یربهر

،یونعم عون یتسود

،

(13)

تیوضع و

دوبهب رمتسم یاراد نیرتشیب دصرد نییبت دنتسه . رد نیب هفلؤم یاه ینیرفآراک ینامزاس

للاقتسا

،یراک شاداپ و یسرتسد ینامز

یاراد رتلااب نی دصرد نییبت تسا . لدم هطوبرم زا رظن

صخاش یاه بسانت و شزارب رد تیعضو یبسانم

تسا

، اریز تبسن یاک ود رب ةجرد یدازآ

کچوک رت زا 9 رادقم

RMSEA

کچوک رت زا 08 / 0 و رادقم صخاش یاه و GFI

زا AGFI

30

دصرد گرزب رت تسا . عومجم جیاتن رگنایب رابتعا و ییاور یلااب همانشسرپ یاه نیا قیقحت تسا .

Chi-Square=157/76, df=53, P-Value=0/0000, RMSEA=0/079 لدم

رد تلاح درادناتسا

Chi-Square=157.76, df=53, P-Value=0.00000, RMSEA=0.076 لدم

رد تلاح یرادانعم

مشچ زادنا

عون

یتسود تیامح

دیما / نامیا

زرم ینامزاس دوبهب

یرادانعم تیوضع دهعت ینامزاس

یسرتسد ینامز

شاداپ یربهر

یونعم

للاقتسا یراک راک

ینیرفآ ینامزاس 54

/ 0 17 / 0

17 / 0 11 / 0 65

/ 0 83 / 0 17 / 0 36 / 0 29 / 0

12 / 0

25 / 0 36 / 0 68

/ 0

84 / 0

92 / 0

80 / 0

94 / 0

59 / 0 41 / 0

91 / 0 80 / 0

94 / 0

91 / 0

86 / 0 91

/ 0

مشچ زادنا

عون

یتسود تیامح

دیما / نامیا

زرم ینامزاس دوبهب

م یرادانع

تیوضع دهعت ینامزاس

یسرتسد ینامز

شاداپ للاقتسا یراک

یربهر

یونعم ینیرفآراک

ینامزاس 06

/ 0

63 / 8

5 / 9 29 / 8 24

/ 11

42 / 11

60 / 8

51 / 10 14 / 10

29 / 8

22 / 10 82 / 10 41

/ 12

82 / 14

80 /

17 27/46

19 / 19 00 / 20 37 / 30

29 / 22 62

/ 132 27 / 19 89 / 6

41 / 10

24 / 19

(14)

ثحب و هجیتن یریگ

هزورما هب رظن یم

،دسر نانکراک رد

ره ییاجک هک تیلاعف یم دننک رد راک دوخ یزیچ رتارف زا

شاداپ یاه یدام دنتسه . نآ ه ا یراک انعماب و شخبدیما ار

تسج وجو یم ننک د و راتساوخ

لداعتم نتخاس یگدنز دوخ دنتسه . نامزاس اه اب نانکراک هتفایدشر

و هدنلاب یا بور ه ور تسه دن هک

رد یپ نتفای یراک

،انعماب دنمفده و شرورپ طیحم یاه یراک اب نینچ یگژیو ییاه دنتسه .

عقاورد

، تیونعم رد راک فیصوت ةدننک ةبرجت کراک ینان تسا هک ناشراک هدننکاضرا

، اب انعم و

فده راد تسا

(Kinjerski & Skrypnek, 2004)

ماغدا و مهرد یگدینت هنیمز یاه تیونعم و

یربهر یونعم رد دنیارف شهوژپ هب

ناونع رازبا فشک یاهدرکیور دیدج

هب ییاسانش

ینیرفآراک حضاو

و نهربم تسا و هب روط ه نامزم داجیا مهف ی قیمع رت و سناجتم رت

یماگنه هک صاخشا

،نهذ مسج و ناشحور ار

اب راک بیکرت یم دننک (

.(Kauanui et al., 2007

زاین هب یروآون رد

تامدخ و تلاوصحم زا

یفرط نتشاد ینانکراک نیرفآراک

بجوم هدش

تسا . یرایسب زا نامزاس اه هب رظندیدجت رد

تیعضو یربهر

رد دوخ دنزادرپب . نیا نامزاس اه

ینیرفآراک و

یروآون ار

هب ناونع گنهرف ینامزاس یقلت

یم دننک ات نامزاس هطوبرم هب روط

شخبرثا یرت هب تایح دوخ همادا دهد ( یتزع و یوقندیس

، 4988 .) نچمه نی

، ارف ی و مسولسا

( 2008 ) رد علاطم ة دوخ ناشن دنداد ربهر ی عم ون ی زا رط قی سرت می ا نامی هب کی مشچ زادنا و

گنهرف لاعت ی

، هب تروص تبثم و نایاش هجوت ی رب هافر ونعم ی و غتم یاهری درکلمع نامزاس ی و

دنمناوت ی نانکراک ثأت

ری م ی دراذگ هک اب اتن جی ناوخمه ی دراد . ربهر ی ونعم ی رب سب یرای زا

لماوع نامزاس ی زا هلمج رب شرتسگ لاعف

تی یاه رفآراک هنانی و دوبهب عضو تی رفآراک ینی

ثأت راذگری تسا (

Fernando, 2007

.) جیاتن قیقحت ناشن یم دهد یربهر یونعم رب ینیرفآراک

ینامزاس رد

هک نیا هجیتن هباشم جیاتن تاقیقحت

( یتزع و یوقندیس

، 4988 و

Fernando, 2007

) تسا . شنیب و مشچ زادنا رب ینیرفآراک ینامزاس

ریثأت تبثم و ینعم راد ی دراد

؛ ینعی هاگشناد نارهت یارب یبایتسد هب ینیرفآراک ینامزاس

یاب د زا

ناربهر و یناریدم هدافتسا دنک هک رد دروخرب اب تامیلامان ربص

و ییابیکش یفاک

راد دن و رد

هار یبایتسد هب فادها یاراد تابث مدق و تدحو هیور دنشاب . نینچمه

، فیرعت و میسرت فادها

یلاعتم یارب نامزاس و ریاس نانکراک زین

رد یبایتسد هب فده ینیرفآراک دیفم

تسا . قشع هب

(15)

عون یتسود زین ریثأت ینعم راد رب ینیرفآراک نامزاس

؛دراد ینعی هاگشناد نارهت دیاب رد یاتسار

یبایتسد هب فده ینیرفآراک ینامزاس

هب ناشنانکراک هب

ناونع یکی زا یلصا نیرت و مهم نیرت

لماع هجوت هتشاد دنشاب

، هب یوحن هک نآ اه ساسحا دننک نامزاس اب نآ اه نابرهم تسا و هب

نانکراک رادزار

و دافو را دشاب و ناریدم رد دروخرب اب ناتسدریز قداص

و نودب رورغ دنشاب .

نامیا هب ققحت مشچ زادنا زین ریثأت تبثم ینعم راد رب ینیرفآراک ینامزاس

؛دراد ینعی ناریدم و

نلاوئسم هاگشناد

دیاب مشچ اهزادنا ار نآ نانچ نیودت دننک ک ه بجوم داجیا دهعت رد نانکراک

دوش و حضاو و باذج دشاب و ةدنیآ ینشور ار یارب ةمه لماوع و نامزاس نیودت دنک .

یرادانعم زین

ریثأت تبثم رب ینیرفآراک ینامزاس

دراد

؛

،نیاربانب ناریدم

هاگشناد دیاب طیارش

داجیا ک ن دن ات دارفا ساسحا دننک اک ر نآ اه ینعماب و دنمفده تسا . نینچمه

، ماجنا نداد یفیاظو

هک هب نآ اه نیا سح یرادانعم ار

نیقلت دنک بجوم یبایتسد هچره

رتشیب هب ینیرفآراک

ینامزاس رد هاگشناد یم وش د

(Gibbons,2001)

. زنبیگ رد هعلاطم یا نمض دیکأت رب ریثأت یربهر

یونعم و یفیک ت یگدنز یراک

، دقتعم تسا یربهر یونعم بجوم یم دوش نانکراک یانعم

یعقاو لغش دوخ ار کرد دننک و یارب لغش دوخ تیمها لئاق دنوش .

ةفلؤم تیوضع رد

راک رب ریغتم ینیرفآراک ینامزاس

،

دم ناری هاگشناد اب ا داجی دهعت نامزاس ی و فا از شی تکراشم رد

نانکراک بجوم

ساسحا وه تی

،

رادافو ی و گتسباو ی نانآ هب نامزاس دنوش و ارش طی ا داجی دننک هک نانکراک لکشم

نامزاس ار

لکشم دوخ دننادب و رد یاتسار لح تلاکشم نامزاس

ماگ دنرادرب . نینچمه

، نیا هفلؤم رب

ریثأت تبثم و ادانعم یر دراد .

،هجیتنرد دیاب

رادافو ی هب شزرا اه و فادها

نامزاس و نچمه نی ساسحا قلعت و گتسباو ی هب ندنام رد نامزاس ار ازفا شی داد .

هرهب رو ی و دوبهب رمتسم رب ینیرفآراک ینامزاس

. دم ناری

هاگشناد ارب ی شیازفا هدزاب ک را اب دی یارب حلاصا س متسی اه و ارف یاهدنی نتفای هار اه ی دج دی

مادقا ک ن دن . اب هجوت هب اتن جی قحت قی هک عون تسود ی

، وضع تی

، دوبهب رمتسم و دهعت نامزاس ی

ب نیرتشی گتسبمه ی ار اب رفآراک ینی نامزاس ی رد ب نی نانکراک هاگشناد

نارهت ار هتشاد تسا .

چمه

،نین هفلؤم اه نیگنایم ینییاپ دنراد

؛

،نیاربانب یارب

دوبهب تیعضو ینیرفآراک

رد هاگشناد

(16)

پ داهنشی یم دوش ناریدم هاگشناد هب نانکراک هجوت

هتشاد دنشاب و رد مصت می گ یری اه زا رظن ه ا ی

نآ اه هدافتسا ک ن دن . ناریدم هاگشناد رد عفر تلاکشم نانکراک

هاگشناد اشوک

،دنشاب هاگشناد هب

نانکراک دوخ

رادافو دشاب و یارب ظفح و اقترا ی تیعضو یراک

نآ اه شلات ک ن

،د تاهابتشا

یوهس نانکراک هاگشناد

دان هدی هتفرگ دوش و رد یاتسار عفر نآ اه همانرب یاه یشزومآ ار

رد رظن دنریگب . ناریدم هاگشناد اب نانکراک دروخرب

هناقداص و هب رود زا ضیعبت هتشاد

،دنشاب

ناریدم هاگشناد رد داجیا وج شوخ

،ینیب کرد

،لباقتم نیسحت نانکراک و

قیوشت درکلمع

نانکراک لاعف

دنشاب . ناریدم هاگشناد رد داجیا یاضف یمومع هاگشناد یارب داجیا قلعت رطاخ

رد نانکراک همانرب

یزیر هتشاد دنشاب . یارب تیعماج یشخب ند هب شهوژپ داهنشیپ

م ی دوش رد

رگید هاگشناد اه ی یتلود تاقیقحت هباشم

ماجنا دریگ .