مهانلصف تاعلاطم و
تاقيقحت يعامتجا
/ هرود لوا هرامش 2 تا ناتسب 1931 : 121 - 191
يليلحت رب
للع و ياهدمايپ لكش
يريگ قطانم هيشاح نيشن اب شرگن هژيو رب
رهش نيمخ
لعرقابدمحم ی
هداز
، مدقا مح ی هد مادّمحم ین ی
رات) ی خ رد ی تفا : 1 / / 09 رات ی خ ذپ ی شر : 1 / 4 / (0
هديكچ هدیدپ
هیشاح ینیشن هدیدپ ا ی یرهش تسا هك اب هجوت هب دشر ینیشنرهش یب
هیور رد
،ناهج
ناریا و دوجو ترجاهم یاه اتسور ـ یرهش لكش هتفرگ و شرتسگ هتفای
،تسا شاح ی ه شن ین ی هب ناونع
مهرب هدننز لداعت ف ی ز ی ك ی
،اهرهش ناشن هدنهد هعسوت نوزومان رهش ی و هقطنم ا ی تسا و هغدغد سب ی را ی
زا صصختم ی ن رهش ی
، هعماج
،ناسانش نارامعم و غ ی هر تسا . رد ا ی ن قحت ی ق شاح ی ه شن ین ی رد رهش مخ ی ن
دروم سررب ی رارق هتفرگ تسا . شور قیقحت زا عون پ ی ام ی ش ی تسا . هعماج یرامآ قیقحت ار هیشاح
نانیشن رهش نیمخ لیكشت هداد دنا و زا نایم لك تیعمج هیشاح نیشن رهش نیمخ 114 رفن رب ساسا
لومرف ناركوك نییعت هدش دنا . جیاتن شهوژپ ناشن داد هك ترجاهم زا اهاتسور هب فارطا رهش نیمخ
مهم نیرت لماع هیشاح ینیشن هدوب تسا و سپ زا نآ سپ نار یاه یرهش عنام دورو دارفا هب اهرهش
هدش تسا . نچمه ی ن ساسحا شاح ی ه شن ین ی رب بسح تیسنج دارفا توافتم تسین و نانز و
،نادرم
هب ظاحل ساسحا شاح ی ه شن ین ی
، عضو ی ت ی ناسك ی دنراد . نینچمه رد حب ث یاهدمایپ یشان
زا نیا
هدیدپ ( هیشاح ینیشن ) صخشم دش هك نیب شیارگ هب تكراشم و ساسحا هیشاح ینیشن هطبار ینعم راد
و یسوكعم دوجو دراد .
تاملک لک ي د ي هیشاح:
،ینیشن
،ترجاهم شیارگ
هب تكراشم
،یعامتجا شیارگ هب تكراشم یسایس .
. داتسا ی را و وضع ه ی تئ ملع ی هاگشناد ربت ی ،ز aghdam1351@yahoo.com
. سردم هاگشناد پ ی ما رون تلاحم
نايب هلئسم
رات ی هچخ شاح ی ه شن ین ی رد ناهج هب ن عو ی هب بلاقنا تعنص ی و هب عبت نآ هب دـشر اهرهـش
هرگ هدروخ تسا . هیشاح ینیشن هچ رد یاهروشك هعسوت
هتفای و هـچ رد یاهروـشك رد
لاـح
،هعسوت
ًامیقتسم رثأتم زا ةوحن یتعنص ندش اهرهش هدوـب تـسا . رد یاهروـشك هعـسوت
ـتفای
،ینونك ادتبا هناخراك اه هب تلع ناشزاین هب عبانم ینآ و ا تاناكم لمح لقنو رد نورد اهرهـش
داجیا دندش و هب نیمه ببس نیرجاهم ییاتسور
و تاـقبط رـیقف یرهـش ار هـب اهرهـشزكرم
دندناشك . اب لاقتنا هناخراك اه هب نوریب اهرهش و عسوت هموح ینیشن یارـب تاـقبط ـسوتم و
یلااب
،هعماج ارقف رد زكارم غولش و فیثك یرهش یقاب دندنام ات هـچنآ اـم ا هزورـم زا
،نآ هـب
ناونع « هیشاح ینیشن » دای یم
،مینك هن رد فارطا
،رهش هكلب رد زكارم یاهرهش گرزب دیدپ دمآ
(
،زاتمم 130 : 44 - 41 .) یلو رد یاهروـشك رد
لاـح هعـسوت دـننام ،نارـیا هـك تعنـص هـن
لوصحم هعسوت نورد
،از هكلب یتادراو هدوب
،تسا هیـشاح ینیـشن زا ناـمه زاـغآ هـب فارـطا
رهش اه تیاده دش (.
،ناریپ 119 : 1 ) و نارجاهم دراو هدش زا اهاتسور و یاهرهش ـچوك
هب رطاخ نارگ ندوب نیمز یرهش رد فارطا اهرهش نكاس دندش .
عورش نیا هدیدپ رد ناریا
ًابیرقت هب ههد 49 و
ًاصوصخ سپ
زا تاحلاصا یضرا
زاب
یم
،ددرگ هك ببس دش ترجاهم اتسور
- رهش ی ازفا ی ش دبای . ا نی رد یلاح تسا هك سپ زا
عوقو بلاقنا زین رب رثا تلاوحت تروص هتفرگ رد نیا
،عطقم عورش گنج قارع لع ی ه ا ی نار و
موادت س ی تسا ارگزكرمت یی هب موادت شنرهش ین ی ب ی ور ی ه و هب عبت نآ ازفا ی ش شاح ی ه شن ین ی رد
اهرهش و هب و ی هژ اهرهش ی گرزب رجنم دش .
نیمخ زین زا هلمج یاهرهش ناریا
هدوب تسا هك لثم سب ی را ی زا اهرهش ی ای نار رد
ود هس ههد ریخا دهاش هبرجت نیا هدیدپ رد نوماریپ دوخ هدوب تسا . دشر ینیشنرهش شان
ی
زا ترجاهم و
هب عبت نآ تخاس یاهزاسو یب
هیور و
،ینوناقریغ بجوم
شرتسگ شاح
ی ه
شن ین ی رد فارطا رهش نیمخ هدش تسا . اربانب ی ن هلاقم رضاح هب لابند سررب ی دپ ی هد شاح ی ه
شن ین ی رد رهش مخ ی ن هدوب تسا .
يرظن بوچراچ
موهفم هیشاح ینیشن یناعم و یماسا ینوگانوگ یارب
دوخ دراد و
،بلغا هـب نكاـسم دـقاف
تامدخ و یاهزاین هیلوا یناسنا قلاطا یم دوش ( رـبورگ و ،نارـگید 992
: 1 .) ًارهاـظ نیـلوا
یفیرعت هك ةرابرد هیشاح ینیشن هئارا دش ه
،تسا هب لاس 1 یمرب ددرگ هـك رد
،نآ هیـشاح
ینیشن هب ناكم یاه غولش و زكارم مرج زیخ قلاطا یم دـش . هـب ،لاـحره یـط
ـهد 119 اـت
149
، ارقف رد نینچ یقطانم یگدنز یم دندرك . هیـشاح ینیـشن رد ةرود ، یـسلاك هـقطنم
یا
ماندب و زیامتم زا ریاس قطانم دوب . رد نیا
،هرود حلاصا رگ نایا رتشیب اب زلراـچ توـب قـفاوم
دندوب هك قطانم هیشاح نیشن ار ینوجعم زا هناخ یاه
،هدوسرف اب مكارت دایز ،یـتیعمج رـقف
و
فعض فیرعت یم دومن . یارب لاربیل یاه نرق
،مهدزون داعبا یقلاخا هلئسم تیمها تـشاد . زا
رظن
،نانیا قطانم هیشاح نیشن شیب زا
،همه هب ناونع ناكم ییاه ب ا هدنامـسپ یاـه یعاـمتجا و
داسف و زكارم یقلاخاریغ و
غولش هدوب تسا . ره دنچ اهدعب نیـققحم و
ناگدنـسیون هـصرع
هیشاح
،ینیشن فیرعت یكیسلاك زا
هیشاح ینیشن ار دم رظن دنتشاد - یقطاـنم اـب مكارـت داـیز
،یتیعمج رقف
و هناخ یاه
،یمسرریغ یسرتسد
رباربان هب بآ ملاس و هلول یشك هدش و فرـصت
ینوناقریغ
،نیمز یلو یاهارتفا رـصع ییاـیروتكیو ار
راـنك دنتـشاذگ ( ،سیوـید 994
: 1 .)
ردارش ( 994 ) زین هب یگژیو یمسرریغ هیشاح
ینیشن هراشا یم دنك هك هجیتن یا زا تـیعقوم
نانكاس ریغ
،ینوناق اما
ًابلاغ لباق لمحت تسا (
،ربورگ 992 : 1 .)
هیشاح ینیشن هب ناونع ی هلئسم یعامتجا هدیچیپ
رد یرتسب زا تلاماعت هك رثأتم
زا لماوع یرایسب تسا لكش یم
،دریگ هك
ًاضعب صیخشت یرایسب
زا نیا لماوع رایسب راوشد
تسا . رد ا ی ن مز ی
،هن لپ زودیم
، 1
ترجاهم ار
لماع یلصا هیشاح ینیشن رد یاهروشك رد
لاح
هعسوت یم دناد و دقتعم تسا هك رد یاهروشك رد
اح ل
،هعسوت یاهرهش گرزب قطانم هیشاح
نیشن دنرد . نیا اهرهش اب لیس میظع نیرجاهم ییاتسور
ور هب ور دنتسه و رهش هب ناونع
فقوتم هدننك رد دروم اهنآ لمع یم دیامن . یضعب زا نیرجاهم
،تخبشوخ یم
دنناوت زا هزاورد
1. Charles Booth
2. Sherader
3. Paul Meadows
یاه ییلاط رهش روبع دننك و دوخ ار اب رهش قیبطت
،دنهد یلو یضعب زا اهنآ یمن دنناوت اب رهش
یراگزاس ادیپ
دننك و
،هجیتنرد تشپ هزاورد یاه رهش قطانم هیشاح نیشن ار لیكشت یم دنهد .
دادعت دارفا رد هیشاح اه و تایصوصخ اهنآ
توافتم تسا و ةزادنا هیشاح اه هب یحم اهنآ و
مجح نیرجاهم یگتسب
دراد . نینچمه گنهرف
و عضو هیشاح نانیشن اب دارفا یرهش توافت
،دراد هزورما یاهروشكرتشیب رد
لاح
،هعسوت شروی تكرح تیعمج زا اتسور هب رهش ار
هبرجت یم دننك . ینزاوتمان و
یرباربان حطس یگدنز رد اتسور و رهش دوخ هب هیشاح ینیشن
رجنم یم دوش . ترجاهم ناییاتسور
هب
،اهرهش سپ زا یتدم اهرهش ار عابشا یم دنك و نامزاس
اه و نیلوئسم لرتنك ةدننك یرهش زین زا شریذپ اهنآ زجاع یم دننام و یدادعت زا
،نایئاتسور
یمن دنناوت دوخ ار اب یحم قفو دنهد و بذج هیشاح یرهش یم دنوش ( نیسح
،هداز حاون و
،یلیعامسا 113
: هب لقن زا دهاز
،ینادهاز 140 .)
ثحب یاه یرظن ةرابرد ترجاهم ییاتسور
هب
،رهش ت خیرا ینلاوط دراد و هنیشیپ نآ
تسد مك هب هد 119 یمزاب ددرگ هك نیاتشنوار حرط
« نیناوق ترجاـهم »
دوـخ ار داهنـشیپ
درك . قبط نیا
،نیناوق رجاهم زا هـقطنم یا هـك رد
،نآ تـصرف یاـه یرـتمك دوـجو
،دراد هـب
یقطانم یم دور هك تصرف یاه یدایز رد سرتسد دشاب . شنیزگ نیا هقطنم هـب ـمك رـصنع
هلصاف ماجنا یم
،دریذپ اریز رجاهم لیامت دراد هب ناكم ییاه هك یدزن دـنرت ترجاـهم دـنك
(
یلپاپ یدزی و یبجر
،یدرجانس 11
: 1 .)
« یرظن بذج و عفد » هك هب یرظن توافت اه و ششك و شنار زین فورـعم ،تـسا
یانبم یروئت دوخ ار رب شیدنا هعسوت گنهامهان رهش
و اتسور و داضت نایم نیا ود شـخب
زا تایح یرشب رارق یم دهد (
،یوقت 13 : 49 .)
تروا سا یل رد هلاقم یا اب ناونع « یرظن ترجاهم
»،
هك رد لاـس 044 هـئارا
،داد
ةرابرد مجح
،ترجاهم نایرج
لباقتم ترجاهم و تایصوصخ درف
رجاهم یتاـكن ار ناـیب درـك . زا
رظن
،یل ترجاهم هب ناونع رییغت ناكم یمیاد ای تقوم یـقلت یـم دوـش و یـه یتیدودـحم یارـب
1. Ravenestein
تفاسم تكرح ای یرایتخا و یرابجا ندوب تیهام نیا لمع و هنوگچیه یتوافت
نایم ترجاهم
یلخاد و یجراخ دوجو درادن .
زا هاگدید
،یل هب روط یلك راهچ لماع یلصا رد ترجاهم
،دنلیخد هـك دـنترابع زا :
لماوع دوجوم رد
،أدبم لماوع وم دوج رد
،دصقم عناوم دوجوم رد ناـیرج ترجاـهم زا
أدـبم
هب
،دصقم و لماوع یصخش . رد ره أدبم و
،یدصقم هعومجم
یا زا لماوع تبثم ( هبذاج اه ) و
لماوع یفنم ( هعفاد اه ) دوجو دنراد هك رد هاگن نتـشاد درـف رد ـی هـقطنم اـی ترجاـهم وا
؛دنرثوم
ًلاثم یرادروخرب دصقم
زا دوجو تاناكما ومآ
،یشز لاغتشا و دمآرد رتشیب رد هسیاقم
اب
،أدبم ترجاهم ار
قیوشت یم دنك و سكعرب یگدولآ یحم
،تسیز لااب ندوب حطـس هـنیزه
یاه
،یگدنز یرود زا هداوناخ و یحم و گنهرف یموب زا لماوع هعفاد دنترجاهم .
رجاهم اب سیاقم لماوع هبذاج و هعفاد رد ادبم و
،دصقم میمصت یم دریگ م ترجاه
دنك . رصانع تبثم درف ار هگن یم دراد و نارگید ار زا قطانم رگید بذج یم دـنك و ،سكعرـب
مئلاع یفنم دارفا ار هب ترجاهم راداو
یم
،دنك رفص زین وزج لماوع یثنخ
،تسا یـنعی وزـج
لماوع هبذاج ای هعفاد بوسحم یمن
دوش . مجح صلاخان ترجاهم هب
نازـیم لـماوع یـفنم و
تبثم رد أدبم و دصقم یگتسب دراد .
لماوع یرگید هك رد ترجاهم ریثات
یـم دـنراذگ لـماوع یـصخش ،دـنا رـیظن نـس
،رجاهم سنج
،رجاهم نازیم تراهم
،رجاهم و ای داژن و یگتـسباو یـسایس
و تاـقلعت یموـق
رجاهم ( یلپاپ یدزی و یبجر
،یدرجانس 11
: 0 .)
رگا ترجاهم ار
زا للع دشر و شرتسگ شاح ی ه شن ین ی نادب ی
،م تكراشم عاـمتجا
ی و
ك ی ف ی ت نآ زا پ ی اهدما ی شاح ی ه شن ین ی تسا . تكراشم رد
روما رهش و هلحم زا هـلمج دراوـم ی
تسا هك رد ك ی ف ی ت گدنز ی و ملاس زاس ی حم ی شقن ساسا ی دراد . زا رـظن ارـبلیم و
لـئوگ
تكراشم هب
راهچ لماع یگتسب دراد :
،هزیگنا تیعقوم
،یعامتجا یگژیو
یاه یصخش و م یح
یعامتجا /
؛یسایس لاثم هزادناره درف رتشیب رد ضرعم هزیگنا یاه یسایس دننام ثـحب هراـبرد
تسایس هدوب دشاب و ای هب تاعلاطا یسایس
یسرتسد هتشاد
،دشاب لامتحا تكراـشم یـسایس
وا رتشیب یم دوش . تیعقوم یعامتجا هك
اب نازیم
،تلایصحت لحم
،تنوكـس هـقبط
و تـیموق
هدیجنس یم دوش هك رب نازیم تكراشم رایسب
راذگریثأت تسا
. یحم ای هنیمز زـین رایـسب مـهم
،تسا زا نیا رظن هك
ًلاثم گنهرف یسایس نكمم تسا تكراشم ای
لاكشا یصاخ زا تكراشم
هك هدیدنسپ تسا ( لثم تكرش رد تاباختنا ) ار قیوشت دنك ای عنام نآ دوش ( تـشادرب دازآ
زا
،شار 133 : 12 .)
رد ثحب ربلیم
، ا رب ریثأت ود هعومجم مهم
زا لماوع طوبرم هب تكراشم یدرف
رد روما
یسایس دیكأت یم دوش :
1 تیعضو ) ( هاگیاپ ) یداصتقا یعامتجا–
2 تیزكرم ) یعامتجا
یدارفا هك تسایس اه و همانرب یاه تموكح ار
اب قئلاع و عفانم دوخ بترم یم دنناد و رب
نیا دنرواب هك اب لامعا ناش هب روط یدارفنا ای یعمج یم دناوت رب تامیمصت تموكح
رثا
،دنراذگب یم
دنشوك نیا یراذگرثا ار
هتشاد دنشاب . تلایصحت
،یلاع تیعضو یعامتجا و
دمآرد ابلاغ اب نیا تشادرب اه و هویش یركفت دنهارمه .
تیعضو یداصتقا - یعامتجا
،رتلااب دوخ یهار هب یوس تسایس یم دشاب
تیزكرم یعامتجا
هار مود تسا . یدارفا هك ینامز ینلاوط میقم ی هعماج
،دنا
لاوما و یكلاما
،دنراد وضع نامزاس یاه
،دنفلتخم و
ای هب ریبعت رگید یدارفا هك
ًلاماك اب
هعماج دوخ هتخیمآ هدش و گنهامه دنا هب لامتحا دایز هب ظاحل یسایس / یعامتجا لاعف
دنهاوخ دوب (
،نایئاجزوریف 119
.)
نازيم تکراشم رتشيب نازيم
تکراشم رتمک
لودج 1 : رظن ثاربليم و لئوگ رد دروم تکراشم
هنيشيپ هيشاح تاعلاطم و تاقيقحت رب يا ينيشن
ن و عیرس هعسوت یرهش تلاوحت عوقو ،ندش یتعنص ترجاهم ینیشنرهش نوزوما
-
تسد رد تورث عمجت ،یتاقبط هلصاف ،هلمج زا یضراوع اهرهش هب ناییاتسور هدنیازف یاه هدع هدع رقف و یا هیشاح ،ریثك یا
تسا هتشاد یپ رد ار اهرهش رد تنوكس و ینیشن .
ناریا رد
هدیدپ نیا دنور (
هیشاح ینیشن ) اصتقا یدمآراكان و یضرا تاحلاصا عوقو زا دعب د
رد هك ،هدرتسگ یسررب ی رد هك نانچ ؛تسویپ عوقو هب اهاتسور یزرواشك 12
رد
هك دیدرگ صخشم ،دش ماجنا نارهت هاگشناد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم هسسؤم 0
تسرپرس زا دصرد هداوناخ یاه
هیشاح یاه هدوب ییاتسور ،نارهت رد نیشن
و دنا 3 دصرد
وب ناناقهد رامش رد ًلابق نانآ و دند
20 هدوب لام هدرخ اهنآ زا دصرد دنا
.
تلایصحت رتشیب و هب هژیو شزومآ یلاع تلایصحت
،رتمك هب صوصخ تلایصحت ییادتبا
ای
هطسوتم
هقبط سوتم هقبط
رگراك / نییاپ
نادرم نانز
نسم اهرت هب هژیو نایم نلااس ناوج
اهرت
لهأتم درجم
نانكاس یرهش نانكاس
ییاتسور
تماقا ینلاوط تدم تماقا
هاتوك رت
تكراشم یعامتجا و تیوضع رد هورگ اه و
نامزاس اه تكراشم
یعامتجا رتمك ای تیوضع رد هورگ یاه
مه زیتس
تیرثكا یموق تیلقا
یاه یموق
-
« هیشاح یراجنهان و للع ،ینیشن نآ یعامتجا و یداصتقا ،یدبلاك یاه
» نایاپ ناونع
همان لاس رد یریصن هك تسا یا 111
درك فیلات .
رواب نیا رب شهوژپ نیا رد ققحم
رصاعم نارود رد ینیشنرهش و رهش تلاكشم زا اهرهش یكیزیف هعسوت هك تسا تسا
یم شیازفا رهش یكیزیف هدودحم نآ یط هك هیشاح هلمج زا یتلاكشم نآ عبت هب و دبای
یم دوجو هب ار ینیشن مهم هلمج زا هك تسا هدیسر هجیتن نیا هب ققحم نایاپ رد و دروآ
هیشاح شرتسگ و دشر لماوع نیرت هعلاطم دروم هقطنم رد ینیشن
( نادهاز رهش )
،
یب ترجاهم ا هب هنغافا هیور
تسا هدوب نآ رد تیعمج دشر یلااب خرن و رهش نی (.
یریصن : 111 .)
-
« یلیلحت رب للع یراتخاس
،ترجاهم ینیشنرهش
و ناكسا یمسرریغ رد
ناریا اب شرگن
هژیو رب نلاك رهش دهشم » ناونع هلاقم یا تسا هك روپكاخ و یداه هداز زازب رد لاس 10
دنتشون . جیاتن قیقحت نیا ود ققحم ناشن یم دهد هك اب همانرب یزیر مجسنم و عیزوت هنلاداع
،هیامرس تیعمج و تصرف یاه یداصتقا یم
ناوت تابجوم لداعت
ییاضف و شهاك ترجاهم
هب یاهرهش گرزب
و هب عبت نآ ناكسا یمسرریغ ار
شهاك داد (.
روپكاخ و یداه هداز
،زازب
10 : 03 .)
-
« هیشاح ینیشن و لئاسم یعامتجا و
یگنهرف نآ رد ش اهره
» ( هعلاطم یدروم هلحم ملاغ
هپت ناتسرهش دازآ
رهش ) مان هلاقم یا تسا هك رد لاس 109 یفیرش این تشون و رد نیا هلاقم
هب روظنم یسررب هدیدپ هیشاح ینیشن و لئاسم یعامتجا و
یگنهرف نآ
رد
،اهرهش زا
صخاش یاه طوبرم هب لئاسم یعامتجا و
یگنهرف هك لماش
،رقف تكراشم یعامتجا
، عونت
یگنهرف هدافتسا هدرك تسا و رد تیاهن هب نیا هجیتن هدیسر تسا هك همه صخاش یاه
طوبرم هب لئاسم یعامتجا و
یگنهرف رادانعم تسا و رب ریغتم هیشاح ینیشن راذگریثأت یم
دراذگ ( . یفیرش
،این 10 : 04 .)
هيضرف ياه قيقحت
نیب جوت ی تاه ترجاهم ی و ساسحا هیشاح ینیشن هطبار انعم یراد دوجو دراد .
م ی گنا ی ن ساسحا شاح ی ه شن ین ی رب بسح سنج ی ت دارفا توافت نعم ی راد ی دراد .
نیب شیارگ هب تكراشم یعامتجا
اب ساسحا هیشاح ینیشن هطبار دوجو دراد .
شور قحت ي ق
قیقحت
رد نیا شهوژپ زا عون یدربراك
،تسا دوجو فده و دوـصقم هـصیصخ یا
تسا هك ببس یم دوش ششوك دارفا یارب بسك تاعلاطا و
شناد هب قیقحت یدربراـك رـجنم
دوش . یشناد هك زا نیا قیرط هب تسد یم دیآ امنهار و یلمعلاروتسد یارـب
یاـهتیلاعف یـلمع
دهاوخ
،دوب نكیل نیا هصیصخ ببس هدش تسا هك هتفای یاـه قـیقحت ،یدربراـك
هـب نازـیم
یدایز مئاق هب نامز و ناـكم دـشاب . شور یارـجا قـیقحت زـین ـب ه شور یـشیامیپ
تـسا .
نینچمه زا رظن تعسو نیا شهوژپ رگنانهپ و زا رظن ینامز یـسررب یـعطقم تـسا هـك رد
نامز یصاخ ( 110 - 09 ) ماجنا هتفرگ تسا . هعماج یرامآ نیا ،قـیقحت هیـشاح نانیـشن رهـش
نیمخ هدوب دنا هك یارب هعلاطم اهنآ 114 رفن هب قیرط لومرف ناركوك باـختنا هدـش دـنا و هـب
هویش هنومن یریگ هشوخ یا هلحرمدنچ
،یا یسررب هدش دنا (.
هنومن گ ی ر ی هشوخ ا ی هب ا ی ن لكش
هدوب تسا هك ادتبا قطانم شاح ی ه شن ی ن صخشم درگ ی
،دند سپس زا ره ،هـقطنم هـلحم اـه یی و
دعب زا ره
،هلحم هچوك اه یی و رد اهن ی ت زا ره هچوك هناخ اه یی هب لكش فداصت ی باـختنا و
درف ی زا نآ اخ هن اه هب شسرپ همان قحت ی ق باوج هداد دنا .)
هیزجت و لیلحت هداد اه رد نیا هعلاطم رد ود حطس رامآ یفیصوت و
یطابنتسا
تروص هتفرگ تسا . رد حطس رامآ یفیصوت اب هدافتسا زا صخاش یاه یرامآ ریظن
،یناوارف
،دصرد و،
نیگنایم هب هیزجت و لیلحت هداد اه هتخادرپ هدش تسا . رد حطس یطابنتسا بسانتم
اب حطس شجنس هداد اه و ضرف ی ه
،اه نومزآ یاه یرامآ زا عون نومزآ یاه
،نوسریپ یارب t
ود
هورگ لقتسم هدافتسا هدش تسا . رازبا هیزجت و لیلحت مرن رازفا هدوبspss
تسا .
1 .survey method
يرامآ هعماج يفرعم هعماج یرامآ شهوژپ رضاح قطانم هس هناگ هیشاح نیشن نیمخ تسا ك ه نیا قطانم هب
تروص یدنبرمك یرسارس
و دتمم رد
،بونج بونج یبرغ و لامش قرش نیا رهش عقاو
هدش تسا . مان نیا قطانم دنترابع زا :
1 هقطنم . دمحا،هشوگ دابآ
( میظع )
2 هقطنم . دابآزوریف
3 هقطنم . نسحم دابآ
اب هجوت هب سكع یاه ییاوه هیهت هدش زا نیا
،قطانم گرزب نیرت هقطنم هیشاح
،نیشن هقطنم
هشوگ و چوك نیرت اهنآ نسحم دابآ تسا . نینچمه هجو هیمست نیا قطانم هب نیا مان اه زین
هب تلع ییاهاتسور هدوب
تسا هك رد فارطا نیا قطانم عقاو هدش دنا . نانچ هك زا قیقحت
ینادیم نیا شهوژپ یمرب
،دیآ یم ناوت تلع یلصا لكش یریگ نیا قطانم ار نییاپ ندوب تمیق
نیمز سن تب هب دوخ رهش
،تسناد هك نیا لماع
ًابیرقت مهم نیرت و نیرترثوم کرحم
رد -لكش
یریگ نیا قطانم هدوب تسا .
اتن ي ج قحت ي ق
قطانم شاح ي ه شن ي ن رهش مخ ي مكارتن دایز یتیعمج رد قطانم و اهراوناخ هدوب
؛دراد نچمه ی ن
هدافتسا زا حلاصم مك ماود و نادقف یاهاضف زبس و زاب یمومع رد حطس هلحم یاه نیا قطانم
و یسرتسد تخس
یاهدحاو ینوكسم
نیا قطانم هب هكبش یاه یلصا یرهش زا و ی گژ ی اه ی
لك ی ای ن قطانم تسا .
اتن ی ج صوت ی ف ی قحت ی ق ناشن یم دهد هك / 40 دصرد زا نینكاس قطانم شاح ی ه شن ین ی زا
اهاتسور هب ا ی ن قطانم ترجاهم هدرك
،دنا 4 / 4 دصرد ن ی ز زا اس ی ر اهرهش و ی ا زا اس ی ر قطانم
رهش هب نیا تنوكس هاگ اه هدمآ دنا . اربانب ی ن رثكا ی ت نكاس ی ن یناییاتسور دنتسه
هك هب رهش
مخ ی ن ترجاهم دندرك
و زا فرط ی هب لیلد فعض هینب یداصتقا و
نارگ ندوب نیمز و نكسم
رد رهش نیمخ دنتسناوتن هب
نتم و لخاد رهش دراو دنوش و زگان ی ر رد هیشاح یگدنز یم دننك .
هعلاطم حطس داوس و تلایصحت نینكاس
رد نیا قطانم ناشن یم دهد هك تیرثكا
اهنآ ( / 43 دصرد ) تلایصحت ییادتبا
و نییاپ رت دنراد (.
4 / 19 % یب
،داوس 3 / 14 % یاراد
تلایصحت ییادتبا
) رد یلاح هك قف دصرد یمك تلایصحت رتلااب
هتشاد دنا ( 4 % حطس
،ییامنهار /
4 % رد حطس وتم
،هطس 1 / % ملپید و،
4 % قوف ملپید و رتلااب لیصحت هدرك دنا .)
اتن ی ج صوت ی ف ی ناشن داد هك 4 / 44 دصرد زا دارفا دروم
،هعلاطم لام نیمز و
نامتخاس نوكسم
ی ناش هدوب دنا و 4 / 4 دصرد
،رجأتسم دصرد
نامتخاس قلعتم
هب
،ناشدوخ لو
ی تیكلام نیمز زا نآ درف یرگید هدوب تسا . 4 / % ناشنامتخاس كلام
ی هتشادن
و یناجم رد نآ یگدنز یم هدرك دنا و 4 / 1 % هناخ قلعتم هب ناشماوقا هدوب
تسا و اهنآ رد نآ
هراجا نیشن دنا . / % هناخ قلعتم هب ناشماوقا هدوب
تسا و اهنآ رد نآ یناجم یگدنز یم
هدرك دنا . هعلاطم تیعضو یلغش نینكاس قطانم هیشاح رهش نیمخ ناشن یم د ده هك دودح
1 / 0 % زا نینكاس نیا قطانم رگراك دزمزور و 3 / 4 % لغاش رد شخب یتلود و 4 / 3 % لغاش رد
شخب یصوصخ و
2 / % زا اهنآ زرواشك و / 43 % زا اهنآ هناخ راد ( نانز ) و 1 / 1 % زا اهنآ
راكیب هدوب و یلغش هتشادن دنا .
اب هجوت هب عون یلغاشم هك ناونع
،دش دارفا وگخساپ ای دقاف لغش
،دنا ای رگراك ای
هناخ راد و ای لغاش رد شخب یصوصخ
،دنا هك همه نیا لغاشم
ًابیرقت دقاف تینما یلغش و
دمآرد تسلااب . نیا عوضوم هب یبوخ رد تیعضو دمآرد نینكاس سكعنم هدش تسا و هب
فعض هینب یداصتقا اهنآ
رجنم هدش تسا . زا رظن دمآرد لصاح زا لغش 2 / 2 % نایوگخساپ
مآرد ید رتمك زا 29 رازه ناموت و 4 / 10 % زا اهنآ یدمآرد لداعم اب 29 ات 199 رازه ناموت
هتشاد دنا و 1 / 1 % زا اهنآ یدمآرد نیب 199 ات 429 رازه ناموت هتشاد دنا و اهنت / 1 % زا نیا
دارفا یدمآرد رتلااب زا 429 رازه ناموت تفایرد یم هدرك دنا .
اب هجوت هب تاعلاطا هب
تسد دمآ ه زا نایوگخساپ 2
/ 11 % زا نانآ هویش ناربج
توافت دمآرد و هنیزه یاه دوخ ار اب ضرق ندرك زا
،نارگید 0 / 1 % زا اهنآ هنیزه یاه دوخ
ار هب مك ماوقا و / % زا اهنآ تحت ششوپ نامزاس هتیمك دادما هدوب دنا و 3 % زا قیرط
تادیلوت یگناخ و 2 / 1 % زین شور یاه رگید ار یارب یمأت ن ناربج توافت دمآرد و هنیزه -
یاه دوخ نایب هدرك دنا .
هيشاح ينيشن و جوت ي تاه ترجاهم ي
ارب ی سررب ی هطبار ب ی ن ساسحا هیشاح ینیشن و جوت ی تاه ترجاهم ی
، اب هجوت هب هكنیا عون
غتم ی یاهر هب راك هتفر یارب شجنس نیا نومزآ زا عون هلصاف یا هدوب
،دنا زا نومزآ پr ی نوسر
هدافتسا ش هد تسا . رد نیا هیضرف ریغتم لقتسم جوت ی تاه ترجاهم ی تسا هك صخاش یاه
شجنس
،نآ نییاپ ندوب تمیق
،نیمز یكیدزن هب لحم
،راك بسك لغش
،رتهب یراكیب رد
هقطنم
،یلبق و تسد ی با ی هب دمآرد رتشیب تسا . اتن ی ج ناشن م ی دهد هك ساسحا هیشاح ینیشن رد
حطس نعم ی راد ی 999 sig=/
اب جوت ی تاه ترجاهم ی هطبار نعم ی یراد دراد . رض ی ب گتسبمه ی
1 / 9 دوب هك هطبار میقتسم و یطسوتم ار
ب ی ن ساسحا هیشاح ینیشن و جوت ی تاه ترجاهم ی
ناشن یم دهد و بی رگنا ا ی ن هتكن تسا هك اب ازفا ی ش جوت ی تاه ترجاهم ی
، ساسحا هیشاح -
ینیشن زین شیازفا یم دبای . جیاتن یسررب نیا هیضرف رد لودج هدروآ
هدش تسا .
لودج : هجیتن نومزآ یگتسبمه هطبار
نیب جوت ی تاه ترجاهم ی و ساسحا هیشاح ینیشن
ليلحت يگتسبمه هطبار نيب جوت ي تاه ترجاهم ي و هيشاح ينيشن
هبذاج اه ی دصقم ترجاهم
ساسحا هیشاح ینیشن بیرض
یگتسبمه 1
/
**9
حطس یرادانعم 999
/
دادعت تادهاشم 140
يسنج ت و ساسحا شاح
ي ه شن ين ي
ارب ی سررب ی ینعم یراد توافت م ی گنا ی ن ساسحا هیشاح ینیشن رب بسح
،تیسنج اب
هجوت هب
هكنیا عون غتم ی یاهر هب راك هتفر یارب شجنس نیا ریغتم زا عون هلصاف یا و یمسا هدوب
،دنا زا
نومزآ هدافتسا t هدش تسا . اتن ی ج صوت ی ف ی نومزآ ناشن م ی دهد هك نیگنایم ا ساسح شاح ی ه
شن ین ی ارب ی نادرم ( 1 / ) و ارب ی نانز ربارب اب ( 2 / ) هدوب تسا و نیا ناشن یم دهد هك رد
نیب نانز ساسحا هیشاح نیشن ندوب رتشیب زا نادرم هدوب تسا . اما تن ی هج طابنتسا ی نومزآ اب
حطس نعم ی راد ی 3 3 sig=/
هك ب ی رتش زا حطس نعم ی راد ی 92 / 9 تسا . ناشن م ی دهد توافت
نعم ی راد ی بی ن م ی گنا ی ن اه دوجو درادن و نانز و نادرم هب ظاحل ساسحا شاح ی ه شن ین ی رد
ارش ی ی ناسك ی رارق دنراد . جیاتن یسررب نیا هیضرف رد لودج ( 1 ) هدروآ هدش تسا .
لودج 3 : هجيتن نومزآ ودt هورگ لقتسم ينعم يراد توافت نيب تيسنج و ساسحا هيشاح ينيشن
SIG DF
توافت T ایم نیگن دادعت تادهاشم تیسنج
3 3 / 9 11 14 / 9 - 11 4
/ 09
درم ساسحا
هیشاح
ینیشن نز 04 /4211
ساسحا هيشاح
ينيشن و شيارگ هب تکراشم يعامتجا
ارب ی سررب ی هطبار نایم ساسحا هیشاح ینیشن اب شیارگ هب تكراشم
،یعامتجا اب
هجوت هب
عون غتم ی اهر هك هلصاف ا ی
،دنا r زا پ ی نوسر هدافتسا هدش تسا : رد نیا هیضرف ریغتم لقتسم
هیشاح ینیشن تسا هك یارب شجنس
،نآ زا صخاش ییاه هدافتسا هدش تسا نوچمه : تیعقوم
دارفا هب ظاحل
،یعامتجا
،یسایس
،یداصتقا باور
،یعامتجا یرادروخرب
زا تاناكما
،یرهش
و تكراشم رد
هرادا رهش . نینچمه یارب شجنس ریغتم رگ شیا هب تكراشم
،یعامتجا هك
رد
نیا هیضرف هب ناونع ریغتم هتسباو ضرف هدش
،تسا زا صخاش ییاه هدافتسا هدش
،تسا نوچ
راك یعمج و یتكراشم بیرض
تاهابتشا ار
شهاك یم
؛دهد راك یعمج و یتكراشم بجوم
شیازفا ییاراك یم دوش . یارب لح تلاكشم دیاب
زا نارگید مك تفرگ . ره یدرف وئسم ل
یگدنز و راك و راب شدوخ تسا هن لوئسم تلاكشم نارگید
. تكرش رد تیلاعف یاه
فلتخم هدیاف یا
،درادن لصاح نیا همه راك
؟تسیچ یم
دنراگنا هچ راك مینكب هچ مینكن
روما هعماج شیپ یم
،دور سپ رد تیلاعف یاه یعمج تكرش یمن دننك نوچ نامگ یم دننك رد
دوبهب روما راذگریثأت دنتسین
.
اتن ی ج ناشن م ی دهد هك ساسحا هیشاح
ینیشن رد حطس نعم ی راد ی 9 2 sig=/
اب
شیارگ هب تكراشم یعامتجا
هطبار دراد . رض ی ب گتسبمه ی 3 / 9 - دوب هك ناشن هدنهد
هطبار سوكعم و یفیعض ب ی ن ساسحا هیشاح ینیشن و شیارگ هب تكراشم یعامتجا
دوجو
دراد و ا ی ن ب ی رگنا ا ی ن تسا هك اب ازفا ی ش ساسحا هیشاح
،ینیشن شیارگ هب تكراشم
یعامتجا رد
نیب هیشاح نانیشن شهاك ادیپ یم دنك . جیاتن یسررب نیا هیضرف رد لودج 4
هدروآ هدش تسا .
لودج 4 : هجیتن نومزآ یگتسبمه هطبار
نیب شیارگ هب تكراشم یعامتجا و ساسحا هیشاح ینیشن
تكراشم یعامتجا
ساسحا هیشاح -
ینیشن بیرض
مه یگتسب 3
/ 9
*-
حطس یرادانعم 9 2
/ 9
دادعت تادهاشم 142
ثحب و هجيتن يريگ
،ینیشنرهش هب
ناونع ش ی هو بلاغ تنوكس ی ناسنا نرـق ب ی تـس و ی ـمك ی
، هزورـما اـب دـشر
یناباتش رد لاح شرتسگ تسا . دشر تیعمج اهرهش اهنت ی لماع زا لـماوع راذـگریثأت رـب
دشر ینیشنرهش هدوب
تسا . یارگزكرمت ی
و هعسوت نوزومان هـقطنم ا ی ن ـی ز زا هـلمج یدراوـم
هدوب تسا هك هنیمز ار یارب ترجاهم نایئاتسور
هـب اهرهـش و هـب عـبت
،نآ دـشر و شرتـسگ
اهرهش مهارف هدومن تسا . رد نیا انثا هب لیلد نییاپ ندوب حطس
،تراهم تلایصحت و
دـمآرد
نیرجاهم هك
هب ببس لااب ندوب تمیق
،نیمز ناكما بذج دش ن رد نتم رهش ار زا تسد یـم
دنهد و زا رظن
،یداصتقا
،یعامتجا یگنهرف
و یسایس رد هیشاح هدـنام دـنا و بذـج قطاـنم
هیشاح یا رهش یم دنوش .
نانچ هك اتن ی ج صوت ی ف ی قحت ی ق ناشن م ی
،دهد دودح / 40 دصرد زا نینكاـس نـیا
قطانم زا اتسور و رد دودح 4 / 4 دصرد زا اهنآ زا اهرهش هب نیا تنوكـس هاـگ اـه ترجاـهم
هدرك دنا . سپ رثكا شاح ی ه شن ی نان رهش مخ ی ن أشنم اتـسور یی دـنراد . ـنچمه ی ن 01 دـصرد اـهنآ
صحت ی تلا امنهار یی و اپ یی ن رت زا امنهار یی دنراد .
نچمه ی ن اتن ی ج صوت ی ف ی ناشن م ی دهد هك لغش رثكا نانز شاح ی ه شن ی ن هناخ راد ی و
لغش نادرم رگراك ی و راك رد شخب غ ی مسرر ی هدوب
،تسا نچمه ی ن ب ی ش زا 42 دصرد
شاح ی ه شن ی نان دمآرد ی اپ یی ن رت زا 199 ناموترازه دنراد
.
زا نومزآ هیضرف یاه شهوژپ نیا تاكن یمرب دمآ هك نیب هبذاج اه ی ترجاهم و
ساسحا هیشاح ینیشن هطبار یرادانعم دوجو
دراد و نیا تیاكح زا نآ دراد هك ره هزادنا
هبذاج اه ی ترجاهم فا
شیاز
،دبای نازیم هیشاح ینیشن
،زین هب ناونع یپ دنیآ
،نآ شیازفا یم دبای
هك رد یاتسار تاقیقحت یریصن
( 111 ) و یداه هداز زازب و روپكاخ ( 10 )
، یم ناوت تفگ
ترجاهم و
سپ نار یاه یرهش رد نیا شهوژپ هب ناونع لماوع یلصا هدنروآدیدپ و
دیدشت
هدننك شاح ی ه شن ین ی رد نیا هس نم هقط هعلاطم هدش دنا .
هچنآ زا جیاتن طوبرم هب یاهدمایپ لصاح
زا هیشاح ینیشن رب یم دیآ نیا هتكن ار تباث
یم دنك هك نیب ود ریغتم تكراشم یعامتجا
و ساسحا هیشاح ینیشن هطبار یسوكعم دوجو
دراد و نیا دیاش نادب تسانعم هك اب شیازفا نازیم هیشاح ینیشن هب ظاحل
،یكیزیف اسحا س
هیشاح ینیشن یعامتجا زین
هب دوجو یم دیآ هك رب نیا هیضرف زین رد شهوژپ ییاه هك یفیرش
این ( 109 ) ماجنا هداد دیكات هدش تسا .
سپ م ی ناوت تفگ هك ازفا ی ش جوت ی تاه ترجاهم ی بجوم ازفا ی ش شاح ی ه شن ین ی و
ازفا ی ش ساسحا شاح ی ه شن ین ی بجوم شهاك تكراشم عامتجا
ی شاح ی ه شن ی نان م ی گ ددر . اذل
ارب ی شهاك شاح ی ه شن ین ی هجوت هب هعسوت نزاوتم هقطنم ا ی و مدع ارگزكرمت یی تامدخ و
لاغتشا رد قطانم رهش ی رما ی ساسا ی
،تسا ات ولج ی ترجاهم اه ی ب ی ور ی ه و غ ی لوصار ی هب
اهرهش هتفرگ دوش .
عبانم
لپاپ ی ی دز ی
، سحدمحم ی
،ن بجر ی درجانس ی
، سح ی ن ( 11 )
، رظن ي ه اه ي رهش و پ ي نومار
،
نارهت : تاراشتنا تمس .
،ناریپ زیورپ ( 119 )
،
« لیلحت هعماج یتخانش زا نكسم یرهش رد نارـیا
»،
ههمان نهمجنا
هعماج يسانش ناريا
، هرامش 4 : 3 - 41
،یوقت تمعن للها ( 13 )
، هيرظن ياه
،ترجاهم زیربت
: هدوتس .
نیسح
،هداز یلع
؛نیسح
،حاون اضرلادبع و یلیعامسا یـضترم،
( 113 )
،
« یـسررب لـماوع
یعامتجا و یداصتقا رثؤم رب هیشاح ینیشن رد رهـش ناـهبهب
»،
همانلهصف هعهسوت
يناهسنا
،
هرامش 4 : 91 - 19
،روپكاخ یلعتارب و یداه هداز
،زازب میرم ( 10
،)
« يليلحت رب للع يراتخاس
،ترجاهم
ينيشنرهش و
ناكسا يمسرريغ رد
ناريا اب شرگن هژيو رب نلاک رهش
»،دهشم اد هاگشن
دهشم : نیمراهچ سنارفنك تیریدم و همانرب یزیر یرهش .
،شار لكیام ( 133 )
، هعماج و
،تسايس همجرت رهچونم
،یروبص نارهت : تمس .
دهاز
،ینادهاز دیس دیعس ( 140 )
، هيشاح ينيشن
، زاریش : تاراشتنا هاگشناد زاریش .
یفیرش
،این ارهز ( 10 )
،
« هيشاح ينيشن و لئاسم امتجا يع و يگنهرف نآ رد اهرهش
» (
هعلاطم یدروم : هلحم ملاغ هپت ناتسرهش رهشدازآ
)
، هاگشناد دهشم : نیمراهچ سنارفنك
تیریدم و همانرب یزیر یرهش .
نایئاجزوریف
،هاگولگ یلع رغصا ( 119 )
، یسررب ریثأت تیعضو
،یداصتقا
،یعامتجا
یگنهرف نایوجشناد رب
تكراشم یسایس
،اهنآ اپ ی هماننا اك سانشر ی
،دشرا هاگشناد زاریش .
،یریصن فسوی ( 111 )
، هيشاح
،ينيشن للع و يراجنهان ياه
،يدبلاک يداصتقا و
يعامتجا (نآ
دروم هعلاطم میرك دابآ نادهاز )
، اپ ی هماننا سانشراك ی
،دشرا هاگشناد ناتسیس و
ناتسچولب .
،زاتمم هدیرف ( 130 )
، هعماج يسانش
، رهش نارهت : تكرش یماهس اشتنا ر .
،یوراه دیوید ( 031 )
، تلادع يعامتجا و
،رهش همجرت خرف
،نایماسح اضردمحم
یرئاح و زورهب یدانم
،هداز نارهت : تكرش شزادرپ و همانرب یزیر یرهش .
Gruber , Denis, et al (2005), “Living and Working in Slums of Mumbai”, Internet-Fassung, April, Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg.
Davis, Mike, (2004), »Planet of Slums « (Urban Involution and the Informal Proletariat), New Left Review, No. 26. pp5-34
