یرصب‌ک اردا‌و)هراگنا‌یپ(ژامیا،ریوصت
2*رف‌یمیهف‌رغصا،1یمارص‌هفراع .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،رنه شهوژپ یارتکد یوجشناد ۱ .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد رایشناد ۲ )۹6/۷/۱5 :ییاهن شریذپ خیرات ،۹6/۲/۱4 :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ ژامیا .ددنب یم راک هب ار تاروصت ندومن یرادید دنیارف هک تــسا نتــشاگنا هار نیرت هداــس و یرصب یگژیو یاراد یزاــسریوصت ؛دنک یم یزادرپریوصت یگنهرف و یرادید یاهوگلا رب ار یفطاع یاه شناوت ییامنزاب دنیارف و ریثأت هک تسا یا هناسر نوچمه ،ژامیا زا دوــصقم هک اجنآ ،هــلاقم نیا رد .تــسا ینهذ و یریوصت یرگن ناهج ،ژاــمیا یارــب فــیرعت نــیرت هاتوک و نــیرتهب دیاــش روصت رد ام شنک یبرجت یاه هداد ساــسارب .تــسا هدش باختنا »هراگنا یپ« ی هداهنربارب ،تــسا ضحم ریوصت زا رتارف یزیچ رد نارظان ریسفت رد هراگنا یپ زا هجو مادک ،هک تــسا نیا شسرپ ،اما ؛تــسا ریواصت لماــش ،اهزیچ ندید رد ام شنک هباــشم دوجو تقیقح و هدش تفایرد هراگنا یپ نایم یتبسن هچ و ؟دبای یم لاقتنا دوخ یاه هناسر طسوت و دنک یم رییغت خیرات لوط اب طبترم یرادــید یاوتحم ی هرابرد یلیلحت -یــفیصوت شور زا هدافتــسا اب یتخانــشانعم یــشهوژپ حرط اب هلاقم نــیا ؟دراد هب خــساپ یپ رد یریوصت یاهدومنزاب ی هرابرد یرنه یاه شنک رد یلک و هتــسجرب یاه تیعقاو زا یرایــسب حرــش اب و ریوصت تسا رادروخرب ایوپ یتیفیک زا ،اه هراگنا یپ یاوتحم یرصب تعیبط هک دهد یم ناــشن جیاتن لیلحت ؛تــسا قوف یاه شــسرپ زا کیره هک تــسا ایوپ نومضم زا یک اح ،رثا تینیع و بوچراچ هک نانچمه ،دنک یم راکــشآ ار ام نهذ تیهام ،تیفیک نیا و .تسا ناهج هب توافتم نتسیرگن یاه هویش
یدیلک‌یاه‌هژاو .یتخانشانعم لیلحت ،یرصب ک اردا ،هراگن یپ / ژامیا ،ریوصت
.E-mail: fahimifar@modares.ac.ir ،0۲۱-880080۹0 :ربامن ،0۹۱۲۱48۲۳46 :نفلت :لوئسم هدنسیون*
6
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
همدقم
تسا نتشاگنا هار نیرت هداس و یرادید یگژیو یاراد ،یزاــسریوصت Gregory (1(, 2010,(ددنب یم راک هب ار تاروصت ندومن یرادید دنیآرف هک طسوت ژامیا زا یرخأتم فیرعت رد . )735; Gregory (2(, 2010, 398-399 یتوافتم یاه تیهجو هک تسا یدرگ ارحص نوچ ژامیا« گنیتلب سناه هب سرتسد رد یا هناسر نوچ مه و دنک یم رایتخا یخیرات گنهرف رد ار زین Pathos formula زا گروبراو یبا روظنم .۱)Belting, 2011( »دور یم راک یاه شناوت ییامنزاب دنیآرف و تاریثأت هک دنتسه اهژامیا زا یاه تسد Johnson,(دننک یم یزادرپریوصت ار یگنهرف و یرادید یاهوگلا رب یفطاع زیچ هــچ یارــب فــیرعت نــتفای ،یور رــه هــب اــما .(2012; Belting , 2011 نانچمه ،تسین دامن کی افرص ژامیا . تسا یراوشد راک ژامیا یگدوبً اهزیچ قیقد ییامنزاب ای و نهذ رد یا هدیا اهنت ای و ینابز یمرف اــهنت هــک هک دراد دوجو رــظن قافتا نیا ژامیا ی هرابرد .تــسین مه ناهج نــیا رد و زیچ کی زا (قیقد ریوصت( یدیلقت ییامنزاب یسانش یتسه رظن زا ژامیا رد هک تسا ینهذ و یریوصت یرگن ناهج نآ ،ژامیا .تسین هدیا کی ای هتفرگ لکش ریبک ناهج اب رظانت رد ریغص ناهج یزاس ناسمه اب قابطنا هزورما و تسا هتشاد نردماشیپ یاه گنهرف رد تباث یراتخاس و تسا نوریب ناهج یزاــس ناسمه رد ینهذ و یرــیوصت یرگن ناهج رظن هــب ژامیا زا دوــصقم هک اجنآ ،هلاقم نیا رد هــک تــسور نیا زا .تــسا نــهذ و باختنا »۲هراگنا یپ« ی هداــهنربارب ،تــسا ضحم ریوصت زا رتارف یزــیچ ،هتفای راشتنا تلااقم و اه باتک زا یا هدرتسگ شخب هزورما .تسا هدش هتفرگ لکش رنه یمسجت راثآ رت یلک روط هب و اه هراگن ،اه یشاقن نوماریپ ریواصت لیوأت و لیلحت رب ،هتفایراشتنا تابوتکم نیا زا یرایــسب .تــسا یگنهرف یاه هلوقم زا یرگید داعبا فشک رب ناشرگید و دنا هدش زکرمتم نردم ناهج رد ،نیا رب هولاع . ...و رازبا ،هداد ناونع هب ریواصت قیرط زا دوخ نیشیپ ی هرهچ رییغت اب زین رنه خیرات یاه باتک زا یرایسب ،زورما و ناخروم و نارگشهوژپ مشچ لباقم رد روصم یگنهرف نوتم نوچمه تادنتسم زا یــشخب اهنت ،همه نیا هک دنچره .دننک یم هولج نارظان نرق ود رد( روهظون یاه هناسر هک ارچ ،تسا زورما رشب ِ یرصب-یگنهرف .دننک یم راکشآ رشب رب ار دوخ زا دیدج یا هبترم ،هنازور (ریخا (اــه هراگــنا یپ( اــهژامیا ی هلیــسو هــب اــم هــک نــیا ،یور رــه هــب ی هتــشر نیا رــس هزورما هک تــسا نهک رایــسب یرواــب ،میــشیدنا یم یا هتوگ .دنا هدز هرگ مهدجه نرق رد هتوگ یارآ و تارظن اــب ار لــیوط تسناد یم یعیبط یاه مرف للاخ زا ندیشیدنا هب فظوم ار دوخ هک یاه هــشیدنا هرابرد ،رــضاح ثــحب .)Breidback et al., 2013, 2- 4(
هطقن یتــسیچ هراــبرد نیتــسخن شــسرپ نــیا اــب رــیوصت و یرــیوصت .دوش یم زاغآ ژامیا اب نآ طابترا و ۳یریوصت فطع نیا تــسبراک و یریوصت فطع هطقن زا روظنم دیاب زــیچره زا شــیپ ،تسا ملسم هچنآ .مینادب ار متسیب نرق زا سپ یرنه یاه هیرظن رد هژاو هب موــسوم متــسیب نرق رد برغ هفــسلف رد یدرکیور ِیپ رد ترابع نیا هطقن یگژیو نیرت هتسجرب .تسا هداد خر 4»یسانش نابز فطع هطقن«
هطبار رب یناسنا مولع لوصا رگید و هفــسلف دیک أت ،یــسانش نابز فطع هطقن ییانعم ی هزاب رد هچنآ ،قایس نیا رب .تــسا هفــسلف و نابز نایم یریوصت یاــه ییامنزاب داــیز رامــش ،دور یم رامــش هب یرــیوصت فــطع تــسا یریواصت ،هکلب ؛تــسین یگنهرف هیرظن یانعم ی هدــننک نییعت
ی هزاب رد یریوـــصت نیابت و صاخ فلاتخا ی هطقن ی هدنهد لکش هک یهاگـــیاج هزورما ،ریوصت .تــسا 5یلقع یاه تــساوخرد زا یا هدرتــسگ موهفم و دیمان » ۷(هنومن ،لاثم( میاداراــپ« ،6نهوک ساـموت هچنآ ناـیم 1394Mitchell, 1995, 13; Alloa, 2016, 228- ،نهوک( 8»یراــــجنهان«
رارق یــسانش نابز و یناــسنا مولع رد ثحب یلصا عوضوم ناونع هب );29 دوخ لماــش ( اهزیچ رــگید یارــب رــیگ ارف یرــکیپ(روگیف اــی و لدــم :دراد رد یتح ،هدــشن لح تــسا یلضعم نوچ مه ]ریوصت [ و (اه یدنبرکیپ .دیمان یــسانش نوکیآ یکــسفوناپ هچنآ ینعی ؛شدوخ هــب طوبرم مــلع تــسیچ (ریوصت( ژامیا هک میناد یمن یتــسرد هب اــم مه زوــنه نــیاربانب ریثأت ناهج رد هدننک هدهاــشم رب هنوگچ و تــسیچ نابز اب نآ طاــبترا و یا هویش هب هک یمادام یراب ؟دوش یم مهف هنوگچ نآ خیرات و ؟دراذگ یم ام هشیدنا هک تسین انعم نیدب ایآ ،مینک یم زاغآ ار اهژامیا اب راک صاخ میقتسم یاوتحم و میهافم هرابرد ثحب ،اراکشآ ؟تسا ژامیا اب هتسویپ (هراگنا یپ( ژامیا هاگتــساخ هب دنمفده هراــشا و حیرص یلیلاد اب اهژامیا میهجاوم نابز نیدامن ندوــب یناگمه اب ام دروم نیا رد و تــسا هارــمه ییزج یاه توافت و ددرــگ یم زاب اه تینیع تهابــش و یگنهامه هب هک لضعم نیرتــشیب .دراد دوــجو ناــبز رد هــک درــیگ یم هدــیدان ار یــیانعم ،یراذــگ شزرا رد زــین اــه(هراگنا یــپ( ژاــمیا نوــماریپ یــیانعم تاــعاجرا زا صاــخ یا هکبــش نــییعت ،ود نآ زا رــتارف و هدــننازیگنارب هوــجو نــییعت .دنک داجیا ییانعم عونتم تاجرد دناوت یم هک تس اه طابترا ،ریواصت یرصب کاردا یاه هزومآ یخرب هب نتخادرپ اب شهوژپ نــیا هب یرصب درــکیور تــسبراک هب یــهار ندوــشگ یارب دــشاب یــماگ دیاــش ،دوخ یرــصب شهوژپ هــچرگ ؛یرصب گــنهرف رد هدرتــسگ تاــعوضوم هک تــسا یزیچ زا یزاــسریوصت رگید ترابع هب .تــسا یرصب یدنیارف یساسا شسرپ ود هب ییوگخساپ یپ رد هلاقم نیا .تسا ریوصت ،دوخ خیرات لوط رد نارظان طسوت هک ماگنه نآ هراگنا یپ زا هجو مادک :تسا هراگنا یپ نایم یتبــسن هچ و ؟دنک یم رییغت ،دوــش یم ریــسفت توافتم هچ رد ام دنویپ نیا قلخ یارب ای و دراد دوجو تقیقح و هدــش تفایرد یاه تروص هب خیرات لوــط رد هک ییاهژامیا ای و ؟میراد رارــق یــهاگیاج هنوگچ – (یــنامز ،یاــه هراگنا یــپ ،ژامیا( دنوــش یم یــلجتم یــتوافتم ار دوخ هــک یکیتکلاید ییاهژامیا -دنــشاب یــنامز یاــهژامیا دــنناوت یم رد یرادید و یئرم تروص هب ای و دننک یم راکشآ هدش هتفگ یتیاور نوچ خیرات لوط رد دنناوت یم هنوگچ اهژامیا نیا ،دنبای یم دومنزاب یا هظحل ،هلاقم نیا فده ؟دنبای لاقتنا دوخ یاه هناــسر طــسوت و دننک تکرح یاه یگژیو هب اکتا اب ریوصت و رــیوصت کاردا نایم یاــیوپ ی هــطبار کرد هب یلیلحت و یتخانشانعم یشهوژپ حرط اب نیاربانب ؛تسا ریوصت ِدوخ .دزادرپ یم ،هراگنا یپ ،ژامیا زا ییاه یگژیو لیلحت و حیضوت ی هتــسجرب یاه یگژیو زا یرایــسب هک دراد دوجو جــیار ریبعت نــیا نیا زا .دریگ یم همــشچرس ۱۱روصت و اه۱0ریوصت نایم هطبار زا ۹اه هراگنا صاخ روط هب دنناوت یم ریواصت هک دراد دوجو یرایــسب یاه هار ،یور رد نآ زا هــک یروصت ،یناریا گــنهرف رد دیــشروخ ریوصت .دنوــش هدید ریوصت نیا .تسا هتفرگ لکش هنانز یریوصت تروص هب ،تسام نهذ
ینهذ‌و‌یریوصت‌یرگن‌ناهج،)هراگنا‌یپ(ژامیا
،هراگنا یپ هک درک هجوت رــما نیا هب گروبراو یبا ،۱۹۲0 هــهد زاــغآ رد هژورپ هــجیتن رد گروــبراو .دناوخ یم ارــف ار تارــطاخ زا یــبتارم هلــسلس نیا ات تشاد دصق ،اهژامیا قیرط زا تارطاخ یزاــسزاب هرابرد شا یراک .دزاس سرتسد لباق ،ندش بیکرت یارب ار اهنآ یگدامآ و داجیا ار گنهرف تفایرد ژامیا اب ،ار (اــهدای( تارطاخ زا یبتارم ام هک داد ناــشن گروــبراو ار ریواصت نــیا یکاردا و یــخیرات ریــس میناوت یم هک یروط هب ،مــینک یم اهژامیا نیا اب ام دروخرب نیلوا رد هک تسا یزیچ نیا و ،مینک ییاسانش اــهژامیا عــقاو رد .)Breidback et al., 2013, 2( دــمآ یم رــظن هــب مــهبم زا یا هدرتــسگ ی هنیمز رد اهنآ اب اــم هک دننک یم راکــشآ ار دوخ یــماگنه ریواصت نیا اــم هک تــسین انعم نیدب نیا .میوــش یم هجاوم تاــعاجرا رانک یویــشرآ نوچمه ار اــهنآ اــی و مینادرگ یمرب بــقع هــب یگداــس هــب ار اهدنویپ زا یــتفاب رد اه(هراگنا یــپ( ژاــمیا هب ام هکلب ،مــیه یم رارــق مــه ،تفاب نــیا رد اــهنآ هاگــیاج .مــیهد یم صاــصتخا ار یصخــشم ناکــم میهاوخب رگ ا نینچمه .تسا گنهرف و خیرات یانزارد ی هدنهد طــسب هب یگنوگچ هکنیا ای و میراپــس یم اهنآ هب ار دوخ تیاده ام هک یا هویــش هک تسا یرورض ،مینادب ار اهژامیا نیا قیرط زا ام یتسه ندمآرد نایب هب نآ رد اهژامیا هک یراتخاس ات میسانشب فرص ریواصت زا رتارف ار اهژامیا ژامیا ام ،ینعی نیا و مینک کرد ار دنوش یم کیدزن هدیا ینوناک ی هطقن .(Ibid, 3-4( میبای یمن ارف میقتسم و هطساو یب یرادید حطس کی رد ار (ییاضف( یحطس یگداس هب ،(هراگنا یپ( ژامیا کی هک تسا یهیدب یاهدوجو یلاوت و اهدنیآرف نداد رارق مه رانک یارب ار یا هویش هک تسا رد هک دنک یم داجیا یرارکت ،(هراگنا یپ( ژامیا .دیاشگ یم نآ ییانبریز طابنتسا و دوش یم ییامنزاب دنیارف کی زا یا هجیتن ی هباثم هب ریوصت راوتــسا دنیارف نآ تفایرد و کرد یارب ام ییاناوت ورگ رد ،نآ زا یــشخب لباق نآ للاخ زا ژامیا زا یا هبترم هک تــسا یتخاــس زین ریوصت ؛تــسا روضح ریثات ،اــما تــسین راکــشآ نادــنچ .(Ibid, 3( تــسا هدــش ک اردا ناهج هک درــک تابثا ناوــت یم هک تــسا ییاج اــت رــنه و مــلع رد ژاــمیا هک تسا ژامیا نیا« ،رگید ترابع هب ؛تساه هراگنا یپ ی هطلس تحت .)Alloa, 2005, 72, 76( »دنک یم راکشآ ام یارب ار ناهج ،یگنهرف ی هیرظن رد ژامیا ریسفت هیرظن هعسوت و ژامیا تخانش یراب هک قیمع یا هــبرجت زا دــیعب و یملعاــشیپ یترورض هــب تــسا یــشنکاو زا هرورــضلاب ام .تــسا گنهرف هرــکیپ و دــنیارف نــیا دوــخ هدنهد لکــش میتــسه ور هب ور ژاــمیا کی تخانــش یگدیچیپ یــسانشزاب اب وــس کــی رظندروم ژامیا هــک یهجودنچ و هدرتــسگ هزوح مهف اب ،رــگید یوــس زا و نیا ،عوضوم نیا نتــشاد رظن رد اب .تسا نآ ی هرتــسگ کرتــشم لصف میروآ یور ژاــمیا یداینب و یــساسا یگدیچیپ هب ات دراد دوــجو ترورــض صاخ عوضوم هرابرد دیاب هک یا هــتکن .)Breidback et al., 2013, 3- 4(
رد دیــشروخ هب هدــش هداد تبــسن یرهاظ یاه یگژیو قیرط زا هــنانز ،کیرولکلوف یاه ناتساد رد هژیو هب یبدا راثآ رد نینچ مه و اه یشاقن اما .دزاــس یم راوتــسا شیپ زا شــیب ار دیــشروخ یــگنانز یــنهذ روــصت ،لاثم ناونع هب هک هدــش یزادرپ تیصخــش دیــشروخ نیا یتــسار هب
لکش هب و ،(درم /نز( هناراگنا ناسنا هویــش هب ،نآ یریوصت یاوتحم ؟تسا هتفرگ لکش هنوگچ ،تسا هدروخ هرگ روصت اب یزیگنا تفگش
رد دنناوت یمن اهژامیا نیا هک تسا نیا میشاب هتشاد رظن رد هلاقم نیا یتراهم ی هزوــح اهژامیا هکلب ،دنوــش همیمض یتخانــشابیز یبوچراچ .دنراد مــهدجه نرق یتخانــشابیز غوبن لصا هب تبــسن یرت هدرتــسگ زا جراخ ار ژامیا ات تــشاد لیامت مهدجه نرق یتخانــشابیز غوبن لصا ناهج رد اه هزوم راوــید ی هدنورارف یاــه سوق رد طقف و یعقاو ناــهج داجیا نودب قلطم ی هناــسانشابیز ریوصت تقیقح رد .دهد رارــق ارواــم ژامیا ییایوپ و یراتخاس ییاناوت ،یدرف و یخیرات یاه نهذ نایم یلپ یارب یتبسانم ی هدننک نایب رظن هب ،ام رصاعم تیعقوم .درب یم نیب زا ار یپ ِییاناوت ی هراــبرد رگید یا هویــش هب اه شهوژپ نیا ندوــشگ هرابود .دور یم رامــش هب (رنه و شناد( یتخانــش یاه هنیمز ی همه رد هراگنا یتخانشابیز ساسحا دودحم هزوح زا هن اه (هراگنا یپ( ژامیا ،نیاربانب هن و ؛دنا هتفای لیلقت (هناــشن( ضحم تاعلاطا هب و دنا هداتفا ادج دوخ .۱۲دنتسه یتخانــش ی هــشیدنا و قیقد یلیوأت یاه کرحم زا لقتــسم ار تیلباق نیا مــه زونه و تــسا هتفرگ لکــش دوخ تفاب رد ییانعم رــه نیا یور ره هب ،اما .دوــش نایب دوخ بــسانم یروتــسد تفاب رد ات دراد هدیــشیدنا هک یزیچ دناوت یم نابز روتــسد نیا هک دراد دوجو لکــشم ،یروتــسد تفاب .دنک ناــیب رگید لکــش هــب ار نآ و دــهد رــییغت ار هدــش یطخ دنیارف ات دنک یم مهارف ار ناکما نیا هک درــب یم راک هب ار یدــعاوق نیا اب هــک دنک یم یورــیپ یدــعاوق زا ،(رــیوصت( ژاــمیا اــما ،دــنایامنزاب ار تفاب یاراد روــصت و دوهــش ،رظن هطقن نــیا زا .تــسین طــبترم راتخاــس رد ،دنوــش یم هــئارا ۱۳(اــتعفد( یــنآ تروــص هــب و دنتــسین یــنابز روتــسدً ؛دوش یم نایب یللادتساو یبتارم هلسلس تروص هب وحن رد انعم هک یلاح تیفیک هک یلاحرد ؛دور یــم نیب زا ژاــمیا ندوب ینآ موزــل ،یــلاوت نــیا رد روط هب ؛تــسا هدــش ییامنزاب هچراپکی تروص هب نآ رصتخم و هصلاخ مه تیمامت کی رد هک تــسا یتیلک زا هصلاخ کی ، هراگنا یپ کی یلک (لایخ( روصت یارب نابز روتسد دعاوق زا هاگ ره .تــسا هدش نایب هتــسب ،مینک یم داجیا ریوصت نابز و راتفگ نابز نایم یسایق ،مییوگ یم نخس یسانشانعم زا رگ ا ،نیاربانب .میراگنیب ناسکی ار هزوح ود نیا هکنآ نودب دناوت یمن هک میتسه یراتخاس هب عاجرا لاحرد مییوگ یم نخس ژامیا .(Ibid, 5( دبای لیامت یزاــسزاب تیلباق اب یقطنم یلاوت هب و دوــش ازجم ییانگنت رد ار دوخ ،میهد یم حرش نآ اب ار یرادید ژامیا هک ینابز دوخ یاه تیدودحم نتشاذگ رانک هب رداق زگره هک ییاج ات دنیب یم هباثم هب ژامیا( اــه مرف زا یقطنم ربتعم هــجو ،تلاح نــیا رد .تــسین هرابود بــیکرت ساــسا رــب دــناوت یمن هــک تــسا هدــش میــسرت (اــه مرف هک ،ناهج زا هصلاخ و (لایخ( دید زا یللادتسا هیزجت ای و یللادتسا یدنیارف ساسارب هکنآ رگم ؛دوش نایب ،هدش هتخاس ژامیا هلیسو هب هک یزیچ تروص هب نابز مک ارت ی هلیــسو هب زیگنارب شلاچ و داضتم
8
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
.)Ibid( دوش نایب ،تسا هتفای نیوکت نآ یدوهش تیفیک زا یا هفیظو داــجیا ،ژامیا و یروتــسد دعاوق ی هطبار ،رــظنم نــیا زا صاخ میهافم یارــب یلدم ییاــشگزمر عوضوم اهنت و تــسا یــساسا هک ناهج رد هدــش ایحا یاه شزرا زا شــسرپ نانچمه اــما .تــسین یعون دهاــش ام هکنیا لثم .دراد دوجو ،هتــسناد ضورفم ار اهنآ ژامیا یزیچ هب هنایارگ ابیز ناهج هکبــش هیزجت زا هک میتــسه ژامیا ییازون .تسا هدش لصاح هناسانشابیز (یهاگ آ( یرایشوه هب قلعتم یارو ،هرــمزور یــگدنز رد ژاــمیا یــشخبانعم زا یداــیز دهاوــش ندش هدید دنیارف زا اهنت ام .دراد دوجو نآ ی هنایارگابیز یاه تیدودحم زا ار نوــماریپ ناهج ات دنک یم مهارف ار ناکــما نیا هک (هراگــنا یپ( ژاــمیا تفگ دیاب هکلب ؛مینز یمن فرح ،مینک لاقتنا لباق صاخ یاهرظن هطقن یراجت گنهرف هب هتسباو شیب و مک ِیرهش یگدنز زا هیوس نارازه ،هک .درادنپ یم نوزفازور یتیمها زئاح ار ژامیا هک دراد دوجو یملع شــناد و روهظ لیلاد زا یهاگ آ و ژامیا یسانشزاب ،یرورض ماگ نیتسخن نیاربانب هلاقم یادــتبا لاثم هب رــگ ا .(Ibid, 6( تــسا یتخانــش یاــهورین هراــبود اب هنانز ریوصت نیا هک تفگ دیاب ،میدرگزاب دیشروخ ی هنانز ریوصت هرابرد واه یشاقن ،اه ناتساد ،هنایماع تایبدا رد شزورما یاهدومنزاب ی همه رد دیــشروخ هک تفای ققحت هــیضرف نیا رب هیکت اــب یمــسجت یاــهرنه رــیوصت هــنانز (یــیاپوراودنه گــنهرف زا یا هخاــشریز( یــناریا گــنهرف نوچ مه یلیلاد رــب انب یناریا گنهرف خــیرات زا یا هرود رد اــما هدــش یم هنادرم اهنت یگنهرف طاقتلا و یــنابز تلاوحت و رییغت ،تردق تابــسانم یپ یریگ لکــش اب و هرود نیا زا رذگ زا سپ اما ؛تــسا هدــش یم هدنایامن .۱4میناد یم هنانز ار دیشروخ هزورما ،عامتجا یاضف رد دیدج یاه هراگنا مینادب هک نیا ؛دراد دوجو زین تسخن ماگ هب هتسباو یمود ماگ سپس اب هکلب میرادن راکورــس فرص تلامات و هــشیدنا هیاپرب یتخانــش اب ام هک هوجو طسوت هک ،میهجاوم یعیبط ًلاماک و دوجو ی هدنریگ ارف یتخانش ی هرهچ تفایرد ام رگید ناــبز هب .تــسا هتفای لاقتنا هراگنا یپ یــیارجا یاضف ی هــباثم هــب یــنف یاــضف رد ار رــشب تــعیبط و تــعیبط دــیدج یپ( ژامیا زا هدرتــسگ فیط کی رد هک نانچ مه .میــسانش یم یعیبط زا یحطــس هلیــسو هب ،شناد ی هرهچ هک مینیب یم یملع یاــه(هراگنا گنهرف و یگنهرف ،تــعیبط ینوریب هجو هک دوــش یم راکــشآ هراگنا یپ نایم یهباــشم زیامت ناوــت یم ،ساــیق نیمه رــب .تــسا هدــش یعیبط هک یروط هب دید یژوــلونکت و تعیبط ،گنهرف و تعیبط یاــه تفج یصاخ روط هب نآ ییایوپ و هدش لیکشت لداعتم ماظن زا تعیبط دوخ Ibid, 6-7; Schelling, 1978,( تــسا هدــش ســکعنم ژامیا یرادانعم اــب دوخ هاگتساخ نتشاد رظن رد رب هولاع هک میراد راکو رس یماظن اب ام .)58 تروص هب ام رظن رد ار دوخ ات تسا لیام ،هتوگ یسانش تخیر تنس رد هیاپرب هک میراد راک ورــس یماظن اب ام .دروآرد ناــیب هب یقطنم و یــنلاقع یانعم رد .دراد (یرواب نهذ( هتیویتکژبوــس یوــس هب یور ،هاگدید نیا یوس هب هدننک تیاده رما نیا و تسا ویتکژبوس قثوم ِتعیبط ،هدرتسگ هیاپرب هــکارچ ،تــسا ژامیا زا اــم کاردا حطــس رد قــیمع رایــسب یرــیثأت متسیسوکا رد ار دوخ ات تسا لیام هژوس تعیبط ،۱5نروم راگدا تاراهظا طابترا یعون ،ییارگ نهذ نیاربانب و دهد رارق یگنهرف-تسیز یماظن ای و ینایب هوجو یارب تسا یبتارم هلسلس یاراد هک دنک یم داجیا تعیبط اب .)Breidback et al., 2013, 8(نآ ییانعم و
ژامیا‌ی‌هباثم‌هب‌یتسه؛ریوصت‌شناوخ
دــیک أت و نداد تــیمها یاــنعم هــب ،اــهژامیا هژــیو رــمارگ تخانــش ی هلیــسو هب هک تــساهنآ یتخانــش نابز هــجو رــب هدرتــسگ یاــنعم رد .دنا هدمآرد شناد زا یلکــش تروص هب اهنآ ،صاخ رمارگ نآ یاــه یگژیو یدرــف یاــهدحاو صاــخ یرــیذپ طابترا لماــش ،رــمارگ زا لکــش نــیا ،ینامتفگ ناــیب ای یریذپ طابترا نــیا رــب دیک أت .تــساهژامیا ِتخانــش .تــسا یقلاخا ،دوخ ِتفاب رد هکلب ؛درادــن تیمها یلیوأت رظنم زا اــهنت هب هک دنک یم تــیاده یزیچ نآ ِســپ هب ار اــم تخانــش ،یرــیذپ طابترا هک تسا یهجو نامه نیا و دوش یم فیرعت نآ یریذپ عامتجا ی هباثم دعاوق یقلاخا یاضف رد نیاربانب و تــسا یناسنا نایم تلادابت لماــش تخانش نیا یریذپ تکرش و ندش یناگمه تیمها .دراد یا هدش فیرعت .)Ibid, 10-13( تسا یهیدب یرما زین نآ یریذپ طابترا یگژیو لیلد هب ؛ریوصت یتسیچ شسرپ هب خساپ رد تسا یششوک ،ریوصت شناوخ دروم ار یزــیچ هــچ یتــسار هب ،مــییوگ یم رــیوصت یتــسیچ زا یــتقو اــما یعامتجا -یگنهرف سانش ناسنا کی ۱6سکنَب .میهد یم ررق شــسرپ تخانــش ریثأت زا یــیاه لاثم اــب ،شــسرپ نیا هب خــساپ یارب هــک تــسا حیضوت سکنَب .دنک یم زاــغآ ندید ییاناوت رب یدرــف تایبرجت و یدرــف و دنک یم هئارا متــسیب نرق لیاوا یاه لاتــسپ تراک یخرب زا یرصتخم ی هدننک مهارف ،ام یتخانش تراهم و کاردا هک دــسر یم هجیتن نیا هب نامدیچ ،اــه گنر ،ناوــیح ،ناــسنا نوــچ مــه ،رــیوصت رــیباعت ساــسا یرت فرژ حرــش ،رتــشیب تخانــش .تــسا یرــگید زیچ رــه اــی و یــیاضف (یا هنحص( یریوصت هک دیوگ یم ام هب سکنَب لاثم نــیا رد .دــنیرفآ یم یاه یبوکلاخ اــب ،دهد یم ناــشن ار سدــقم یدنه ]ً
لااــمتحا[ درم هــک یاــه شنک یــخرب رــگنایامن هــک یــیاه سابل و اــه هرهم ،یتنــس دیفــس نیا زا اــم یریوصت شناد هب هتــسباو ،ریوصت زا اــم کاردا و تــسا یــنید .)Schroeder, 2003, 82( تــسا رــگیدکی راــنک رد نــیدامن یاــهدحاو هدنزاــس رــصانع یور رــه هــب هــک تــسا نــیا راک نــیا هــجیتن نورد یاــه لیلحت دنمزاین دوــخ اراکــشآ ،یرادــید یاه یزاــسریوصت هب هراگنا یپ یتسیچ مهف یارب رظنم نیا زا .تسا ینتم نورب و ینتم یرصب ک اردا رد اهنآ هاگیاج و هراگنا یپ هوجو زا یخرب حیرشت و یسررب یاه تخاس زا یفلتخم هوجو هراگنا یپ تسا ملسم هچنآ .میزادرپ یم رارق دید ضرــعم رد هک هنوگنآ( هراگــنا یپ دوــخ ،دیلوت لماــش یــیانعم دوخ ی هــبون هــب هوــجو نــیا زا کــیره .دراد نآ ناــبطاخم و (درــیگ یم :دنتسه فیرعت لباق هراگنا یپ زا یتوافتم یاه تلاح رب ینتبم یارب (یتروص( یدــبلاک ژامیا :17یــش‌ی‌هباثم‌هب)هراگنا‌یپ(ژاــمیا
ی‌هباثم‌هب (هراگنا یپ( ژامیا .دنک یم مهارف نآ تشپ سپ موهفم کاردا یاه هژبا ییامنزاب یارب هژیو یاه مرف ،اه بلاق و اه حرط :18بلاق،حرط
یاضف‌ی‌هباثم‌هب(هراگنا یپ( ژامیا .دنتسه تخانش زا هدمآرب یرادید نآ رد هــک تــسا یقفا ،(تادهاــشم زا یبیکرت( فده قــفا :19یــعامتجا رارق یبایزرا دروم ناــشیاه یگژیو ساسا رب و دنوــش یم هدهاشم اه یــش یپ( ژامیا.دوب دــهاوخن (اــه( هژوــس زا لقتــسم ،یبایزرا نــیا .دــنریگ یم ؛تسین دنیآرب و هجیتن یانعم هب اهنت ژامیا :20بوچراچ‌هباثم‌هب(هراگنا ام هکلب ،هتفرگن رارق ام لباقم رد هــتفای لماکت ی هدیدپ تروص هب اــهنت هوجو رگید اــب هراومه هــک یمکارتم دوــمنزاب و نآ یریگ لکــش دــنیارف اــب
ژامیا .مینک یم دروخرب ،تسا وگتفگ و شلاچ رد ام شنیب هتفای نامزاس عاجرا لحم کــی باتزاب :21)هراگــنا‌یپ(ژاــمیا‌ی‌هباثم‌هب(هراگــنا یــپ(
ژامیا اما ،درادن دوجو ژامیا کی هب هشیدنا ندرکدودحم ناکما ،نیشیپ .دــشاب ژامیا دوخ هب هجوت اب هــشیدنا هدننک حلاصا دناوت یم (هراگنا یپ(
ندش یرادید دنیآرف نآ زا دوصقم :22دنیآرف‌ی‌هباثم‌هب(هراگنا یپ( ژامیا Bre-( دراد هدــیدپ هدــنیاز و یتاذ تــعیبط اب قیمع یدنویپ هــک تــسا .(idback et al., 2013, 60 -90; Belting, 1996; Schroeder, 2003, 84 زا یــخرب حیرــشت و حــیضوت هــب یدــعب شــخب رد ساــسا نــیا رــب
.دوش یم هتخادرپ هراگنا یپ ییانعم یاه تلاح
یش‌ی‌هباثم‌هب)هراگنا‌یپ(ژامیا
ناینب یزاس هیبــش و یزاــسریوصت ،لدم ساــسا رب هزورما شناد (ریواصت( اهژامیا لکش هب نآ هژیو تایلجت هک یا هنوگ هب ،تسا هتفای رب اهنت هن میهافم زا ار دوخ تخانش هزورما شناد .دوش یم هدنایامن نایب یریوصت یاــه حرط هطــساو هب هکلب ،یموهفم یاــه حرط هــیاپ نیا حرــط هب ،میریگب رــظن رد یــش ی هــباثم هــب ار ژاــمیا رــگ ا .دــنک یم رنه ناخروم یساسا شــسرپ ؟تــسیچ ژامیا هک میزادرپ یم شــسرپ
۲4دروفاتسا ارابراب ای و ۲۳پمک درب تسره نوچمه نردم رنه هژیو هب زا کی مادک :دــنا هدرک نییعت نآ ساــسا رب ار یتاعلاطم ههد کــی هــک ؟دور یم راک هب اه شناد نیا رد یدومنزاب یاه تنس دودح و رــمارگ ،یدوــمنزاب یاــهریوصت تنــس یاراد ،رــیواصت نــیا ریواصت نیا رگید یوــس زا .دنتسه یا هدــش نییعت یتخاــس یاهدحاو شــیامن اه هــشیدنا زا یــهوبنا هطــساو هــب ار کاردا و دوهــش دــنناوت یم دنهد دنویپ ار اهنآ ؛دننک فشک ار یکاردا هوجو دنناوت یم عقاو رد .دنهد یعطق زیچ چیه ؟تــسا هنوگچ رنه رد اما .دــنهد انعم بــلاق کــی رد و کرد ؟هن ای تــسا دوهــش زا یفــشک رنه خیرات هک درادن دوجو هراب نیارد ،تسا نآ هیلوا تاریثأت هب رواب ینیب شیپ یانعم هب یرنه راک زا یتسرد هب ار ام لمع رد نآ دــنیآ مه و رصتخم روــصت ،یرــنه راک زا تــسرد کرد هرود زا یتادنتــسم طــسوت عوضوم نــیا .دــنک یم تــیاده کاردا دوــخ دنناوت یم اه یــشاقن ساــسا نیا رب .دــش هداد هعــسوت ناملآ کیتنامور هچرگ ؛دنوش هدیمهف کاردا تمس هب یش زا تکرح زا یتادنتسم نوچ اب اما ،دنهد یمن ناــشن ام هب ار روبع هار یگداــس هب یرنه یاــهراک نــیا درکراک ات مینک هاگن اهنآ هب هنوگچ هک تفگ دنهاوخ ام هب ناشیاه یگژیو نیاربانب .دننک راکشآ ام یارب دوخ کبــس هطــساو هب لاثم یارب ار دوخ هب هک میراد راکورــس کاردا نازــیم شجنــس یارب ینوریب یا هنیمز اب اــم ،هتفای تینیع یاهدوجو نیا .دــهد یم صاصتخا یماظن کاردا دوــخ و نتفای مرــف یارب اهن آ للاــخ زا دوهــش و کاردا هک دنتــسه یــیاه لدم یمهم رایسب رما ،رنه خیرات هیزجت نیاربانب .دنک یم یط ندش دنم نایب ناونع هب هکلب ،نوکیآ ی هباثم هب طقف هن ژامیا دنیارف نیا رد هک تــسا (هراگنا یپ( ژامیا ،دراوم رتشیب رد رنه خیرات .تــسا دنیآرف کی ی هجیتن زا یهورگ اــب طابترا رد هــکلب درــفنم و لقتــسم یدوجو ناوــنع هــب هــن ار یارب دنناوت یم اهنآ ،رظن هطقن نیا زا .دراد رظن رد (اه هراگنا یپ( اهژامیا یتح .دنشاب دنمدوــس ژامیا ی هنومن اب یهارمه رد گنهرف و اه شناد لاثم یارب .دننک ذاختا یرادید یهاگرظن دنناوت یم ،ناش هشیدنا عون رد ام ات دوش یم ببس هک درب یم راک هب ار ییاه لدم و اه هنومن هک گنهرف
هدهاــشم ار (هراگنا یپ( ژامیا نوریب هنیمز هکلب ار اــهنآ یجورخ طقف هــن ،دنیارف نــیا اب اــت هک دــنک یم مهارف ار ناکــما نــیا اــم یارــب نــیا .مــینک هضرع هراگنا یــپ اب نامز مه ار دوــخ هــک مــینک کرد ار ییاهزادنا مــشچ شــسرپ ،بوچراچ نیا رد .)Breidback et al., 2013, 60 -63( دننک یم ی هرابرد اه شــسرپ زا یا هتــسد هکلب تــسین »ژامیا یتــسیچ« اهنت اــم یپ( ژامیا :تسا حرطم نیتسخن شسرپ اب طابترا رد و (هراگنا یپ( ژامیا ات ؟مینک یم کرد ار ژامیا زا یزیچ هچ ام ؟دریگ یم لکش هنوگچ (هراگنا ؟دننک یم فیرعت ار ام یاه هشیدنا اهژامیا اجک یــیاه مرف قــیرط زا یــنیع ناــهج هــچنآ( یــتناک لوــصا و دــعاوق دنیارف یوــس هب دوهــش ِدوــخ زا هزورــما ،(تــسا هداد اــم هــب دوهــش زا زاین هدننک نایب ،هدیا رییغت نیا .تــسا هتفای هعــسوت نآ ی ریگ لکــش شــسرپ نیا ی هرابرد یــسررب و شهوژپ رد ام رظن هطقن شرتــسگ هب هب خــساپ ؟درک کرد ار یزــیچ زا اــیوپ دوهــش ناوت یم هــنوگچ :تــسا لصاح یــموهفم – شیپ هــشیدنا فــیراعت زا یــتفاب رد شــسرپ نــیا رد هک یریوصت یاه لدم هب هجوت اب میهافم نیا نآ رد هک دوــش یم .(Ibid(دنراد ار دوخ صاخ یاه یگژیو ،اهژامیا اهنآ
)ک اردا(دوهش‌ی‌هباثم‌هب)هراگنا‌یپ(ژامیا
اب .میزاــس یم فوطعم نآ هب ار دوخ هــجوت یــش کی ندید یارب اــم نتفای یارب ،مینک یم تکرح دوخ نوماریپ یاضف رد یندیدان یتــشگنا یبایزرا و سمل ار ایشا ،میور یم کیدزن و رود طاقن هب نوگانوگ یاهزیچ یبایدر ار اهنآ نوماریپ دودح ،مینارذگ یم رظن زا ار اهنآ حوطس ،مینک یم ،ایــشا تفایرد و کرد .میهد یم رارق هجوت دروم ار اهنآ تــفاب و مــینک یم هب ، ۲5(هدهاــشم( ندید .(5۷ ،۱۳۹۳ ،مــیاهنرآ( تــسایوپ ًلاماک ینایرج اــما .)Breidback et al., 2013, 63( تــسا هــبرجت نادــیم قــلخ یاــنعم رد تــسا ملــسم هچنآ ؟دوــش یم تفایرد ندید اب یزیچ هچ یتــسار هب زا هدــش ضرف شیپ زا نینط و ینمض دــید شیپ کی ،هدهاــشم شــنک میناد یمن ام هک دنچره .دراد دوــجو ،میهجاوم اهنآ اب هک یــیاه هدیدپ هک یمادام و تــسا نیــشیپ نــینط نآ ی هــیاپرب رــیوصت زا زــیچ هــچ هــک یلماک کرد ؛تــسا هدــش ییامنزاب ژاــمیا رد یزــیچ هچ هــک میــسرپ یم ،میبای یمرد ار رــیوصت درکلمع یگنوگچ ام ضوع رد ،تــشاد مــیهاوخن ندرک ینیب شیپ رد ار نآ و ندید رد ار دوخ تلاح نآ للاخ زا هک یماگنه بوچراهچ ،ریوصت .تسا هتفرگ رارق ام یور شیپ ریوصت .مینک یم کرد هب هیبش یدراوم رد نآ درکراک ،مینیب یم لوا هلهو رد ام هک تسا یبلاق و تفایرد لباق یزیچ زا یزرم و تیدودحم هدننک نایب ،تسا ریوصت باق هک یکبس ای دنک یم لمع نآ یاوتحم یارب یا هناسر ناونع هب هک تسا زا ام .تسا یریوصت یاوتحم هرابرد یلمع و ینوناق یاه شزرا ییامنزاب رب ،(هراگنا یپ( ژامیا .میبای یمرد ار دوخ ناهج (اه هراگنا یپ( ژامیا قیرط .دنک یم هضرع ام یارب مهف لباق یلکش هب ار نآ و دنک یم دیک أت ام ناهج روصت هک مینک یم انب اه هراگنا یپ دوخ قیرط زا ار دوخ ناهج ام نیاربانب یکبس ریوصت هب هک یماگنه هک تسور نآ زا .تسا ام دوخ زا یریوصت و یور یا هناگیب زیچ هب ،مــیروآ یم یور دنمدبلاک یا هراگنا یــپ و صاــخ .میا هتفای ار ناــمدوخ زا یــمرف ام ،یگژیو نــیا اــب رــیوصت رد ،مــیا هدرواین
۱0
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
ار یــشنکاو ،میهد یم صاصتخا دوخ هب ام هک ریوصت نیا بیترت نیدب تــسا هجو نیا رد اقیقد .دراد ار دوخ یاه هناــشن هک دزیگنا یم رب ام ردً میراد راظتنا ام ،رگید ترابع هب .دنیرفآ یم ار دوخ ناــهج ریوصت نیا هــک یزیچ ،ام شناد بوــچراچ .میراد راظتنا ام هک دــشاب هنوگنآ ناهج هــک .میوش یم هاگ آ نام ناهج و نامدوخ زا ام ،نآ رد هک تسین یمرف زا رتارف .تــسا دنتــسم ی هراگــنا یپ کــی اــم موــهفم رد رــیوصت ،هــجیتن رد میزاــس یم ار هچنآ دوخرد ام ،نآ ساــسا رب هک روصت نآ رــب تــسا یــیامن نامتارطاخ زا یــسلطا اب ییوگ هکنانچ ؛میا هدید شزومآ و میا هدید هــک زا یدــیدج دید ،نآ ناــمدیچ هــک ویــشرآ هــب هیبــش یزــیچ ،مــیهجاوم نیا هک نانچمه .دنک یم داجیا ،تــسا هتــشاد دوجو نیا زا شیپ هچنآ زا و مینک حلاصا ار اهژامیا بیترت میناوت یم ام ،دریگ یم لکــش نامدیچ .میروآ تسد هب ار یدیدج زیچ ،نآ ی هجیتن رد و مینک یهدنامزاس ون نیا .میهجاوم کیکفت لباقریغ ی هیوــس ود دنیآرف اب ،رظن هطقن نیا زا ،دوب هدش حرطم اه کیتنامور طسوت نآ زا شیپ ار هچنآ رگید راب ،هتکن هک دوب هتفگ دوخ نامز رد لگلشا شیردرف هک نانچمه ،دنک یم حرطم Schle- (»تسا نهک یاهزیچ زا یا هجیتن و بیکرت افرص دیدج زیچره«ً نآ اب هسیاقم رد اهنت ،دیدج زیچ نآ هک تــسا نــشور .)gel, 1968, 186 هظفاح تیفیک هب هجوت اب و قیرط نیدب .تسا مهف لباق نیشیپ زیچ هک یبوچراچ هب میناوت یم ام ،تــسا ریواصت بیترت ی هدنهد لکــش هک یاضف رد ام .میور رتارف نآ زا و میوش دراو هدرک راکشآ نآ رد ار دوخ ژامیا ینیع هک میا هدروآ یور یزیچ هب ام هک تلع نیا هب هن میتکرح رد ریوصت رد تکرح هب ار تــسام دوخ رد هک یروصت هک تــلع نیا هب هــکلب ؛تــسا :تسا هژوس دوخ یاضف تقیقح رد ،(هراگنا یپ( ژامیا یاضف .میا هدروآ نامدوخ نداد رارق یارب (هناــسر( یجراخ یش هب تبــسن ار دوخ دید ام اب سامت رد .میهد یم رییغت نآ نورد تــکرح و یجراخ تینیع نــیا رد کرد نام ینورد تاروصت هب هجوت اب ناــهج اب ار نآ یگنهامه ام ،ژاــمیا مینک یم زاغآ دوخ هدش ویشرآ نهذ اب ام ،ندید دنیآرف رد .درک میهاوخ یلایخ ناهج بوچراچ رد ار تاریثأت نیا و دراذگ یم ریثأت ام روصت رــب هــک تخانش زا یجراخ لکش هراومه ام ی هبرجت نیاربانب .دنک یم دراو دوخ ناهج ی هنییآ زا ام تقیقح رد .تسا هدمآرد هبرجت هب هک تسا ینورد رب .مینک یم روبع ،تسا هدوشگ ام رب اه هراگنا یپ ی هلیسو هب ار دوخ هک نهذ یاهرتماراپ هب هجوت اب و مینک یم یصخــش ار یتاروصت اهنآ ساــسا نیا زا .)Breidback et al., 2013, 64( میهد یم ناماس ون زا ار اهنآ ،دوخ هک ،دنک یم فشک شتایلجت رد هرابود ار دوخ (ام( هژوس هک تسا قیرط .تسا هتفهن شدوخ زا وا روصت ،نآ هن ُک رد یارب یا هزیگنا یتلاصا رــه ،هدمآ نتم نیا رد نونکات هــچنآ هــیاپرب ار دوخ اهزیچ .شدوخ ندیشخب ناماــسزاب یارب یلماع ،تــسا نهذ زا اهروصت یلاوت و دنزاس یم ار یا ینیب ناهج ریواصت ،دنهد یم هعسوت میراد تــسود ار زیچ هچ ام هک نیا .دنک یم نییعت ار ام ی هــقئاذ ،اــهنآ ی هدــننک نایب عــقاو رد یــنامدیچ رــه .میدنــسپ یمن ار یرــگید ارــچ و ی هویش و ام ناهج اب رتشیب ار هچنآ یلاوت نیا .تسا یتیولوا و حیجرت یلگه ی هشیدنا یا هزادنا ات نیا .دنک یم راکشآ تسا راگزاس ام تسیز نآ زج هب دشاب هتشاد قلعت ام هب دناوت یمن زیچ چیه« :دناوخ یم ارف ار ردقم تعیبط ،هک یلاح رد ؛»مینک یم قلخ ار دوخ نآ اب ام هک یزیچ هاگیاج هک نانچمه ،دــهد یم خر ام یارب هک یزــیچ ناونع هب تــسا .مینک یم هبرجت نآ رد ار دوخ ام و تسا یتیگ رد ام رارقتسا
هطقن اه مرف ینوگ انوگ ناــیم رد دنمدبلاک تاروــصت ظاحل نــیدب زا و دنک یم ردــقم ار ییاهزیچ ،شیپ زا ،یــبوچراچ .دــنبای یم یــنایاپ لکش هب ار ناهج ات دوش یم زاغآ یریگ لکش هرابود ردقم ی هطقن نآ تفاب دوجو اب اه(هراگنا یــپ( ژامیا ،حرط نــیا رد .دروآرد شا یــنونک ،یا هدوزفا تخانش ره و دنتسه لصفنم ییاهدوجو ،دوخ ییانبریز طباور هتــشر نتفاب مه رد اب و دهد یم رییغت ار اــهنآ هیلوا یــیزج مرــف هب و دوــش دیلوتزاب دناوت یم نیــشیپ هبرجت ،یــلصا موــهفم اب دــیدج مهارف ار ناکــما نیا هک هتوگ ینوگرگد یروــئت مه زونه دــسر یم رــظن .تسا قداص ،میهد هئارا اه ینوگرگد یارب یلیلاد ات درک یم ینابز ریباعت اــب دنویپ یاراد هــک ییاه ه دیدپ ،دــش هتفگ هک ناــنچ هب عاجرا قح ،اه هراگنا یپ و دنراد زین یریوصت ییاه هناــسر ،دنتــسه .تــسا اه هراگنا یپ یلاوت یاــنعم هب دوخ نیا ،دــنراد ار اه هناــسر نــیا .یموهفم و یلاوتم ینامدیچ نوچمه ،دــبلاک ی هباثم هب ردقم یــلاوت یا یهاگ آ شیپ ،دنراد ناهج زا یهاگ آ شیپ کی اهنآ ،رگید ترابع هب دنک یم لمح ار یا ه دش تابثا شنک ،دوخ اب و دراد یموهفم ینایب هک و نایب باتزاب هــک یکبــس .میمان یم کبــس ،رنه ناهج رد ار نآ ام هــک نیا زا .تــسا هچراپکی لاــح نیع رد یــلو هدنک ارپ تبــسن هــب یحرــش ار ملع و رنه نایم طباور هک دهد یم ار ناکما نیا ام هب کبس ،قیرط .(Breidback et al., 2013, 64-65( میشخبب دوبهب ،کاردا ییاناوت هک مینک راهظا میناوت یم ام ،تاظحلام نیا زا هتشذگ نیاربانب .تسا هتشاد ضورفم شا هناسر ناونع هب شیپ زا ار ینهذ ریوصت نیا رب .دراد ینیشیپ ینایب یجنایم ،شا یدعب یاه تلاح رد یا هدیدپ یاه مرف و اهریوصت یارــب ً
لاامتحا هک ار ییاهدربهار تــسا مزلا ساــسا زا یتخانش داجیا نینچ مه و اه یگژیو ی هدننک نیمضت هک اهنآ ییامنزاب قیبطت و هسیاقم اجنیا رد ثحب عوضوم .مینک لیلحت ،تساه یجنایم هب تخانش یورین نآ رد هک یایزاب ،تسا ژامیا ِدوخ و ژامیا زا ام تخانش نآ یکاردا یاه ناینب هکنآ نودب ،دنک یم تکرح یدنم للادتسا یوس ی هباثم هب ژامیا نتفرگ رظن رد نیاربانب .دشاب هدش مهف نیقی هب عطق .دــشاب ریجنز نیا زا یرــگید هرــهم دناوت یم ،زــین دــعب شــخب رد دــنیارف
دنیآرف‌ی‌هباثم‌هب‌ژامیا
،دننک یم لــمع تفاب کی رد اــهزیچ هنوگچ هــکنیا تــفایرد یارــب رظن رد یــنامدیچ ناوــنع هب ار یــیاقیرفآ صقر .مــینک یم زاــغآ یــلاثم اــب تــسا یزیچ ،تــسین یزیچ دومنزاب هکنآ اب تــسا یــشیامن هک دیریگب لباق صقر نیا ،نآ رــب هولاع .دتفا یم قافتا هدنــسب دوخ تروص هب هــک ،اه کــسام :تــسین دهد یم لیکــشت ار نآ هــک یــیاهدحاو هــب لــیلقت نیا زا رصانع نیا . ... و یقیــسوم یاهرازبا ،دنصقر یم نآ رد هک یناکم یلاوت رد ،یتسار هب یزیچ هچ هک دنتسین نیا ی هدننک نایب ،نامدیچ تلاح رییغت اهنت هن صقر :تسا تیمها زئاح ایوپ هنحص نیا یاهژامیا .دهد یم خر نآ رد صقر هک تسا یتفاب تلاح رییغت هکلب ،تساه هدنصقر زا و دنتــسه ینهذ یرــیوصت یرــگن ناهج ،(اــه هراگنا یــپ( اــهژامیا ییاهزیچ موزل اهنآ .دــنا هدروخ هرگ هدنیاز و ایوپ یــتعیبط اب ،رظنم نــیا اهژامیا نیا قیرط زا دیاش .دنا هدوبن نیا زا شیپ هک دنوــش یم ببــس ار
دوجو مهبم روضح یعون هک تساهژامیا ی همه ای و (دنیارف ی هباثم هب(
یتــسه هب ار مولعمان و مهبم یروصت هک یا هدننیب اب ییاون مه رد دراد ای و اه صقر یناوخارف .دهد یم دنویپ ،نیعتمان ای نیعتم یتسه ،ژامیا هتخانشان یاهزیچ نیا تیعقوم دیدشت ،تسد نیا زا ییاه نامدیچ تــیعقوم کــی یوــس هــب یــنیع رــیوصت کــی ناــیرج زا هــشیدنا .تــسا رثا .دریگ یم لکــش ،ییادتبا نیعتمان کاردا لماــش ِیــناور -یــساسحا ساکعنا لباق رگید لکــش چیه هب هک دهد یم باتزاب ار یزــیچ ،یرــنه ار هژبا و هژوــس نایم راکــشآ زیامت ،میدرگزاب دنیارف موهفم هب رگ ا .تــسین نآ ی همه ،ام نوماریپ تیعقاو هک تسور نآ زا نیا ؛دزاس یم نکممریغ هب هراگنا یپ زا دوصقم ،نیاربانب .میناد یم تیعقاو زا ام هک تسا یزیچ و یتاذ تعیبط اب قیمع یدنویپ هک تسا ندش یرادید ،دنیآرف ناونع .(Breidback et al., 2013, 81-83( دراد هدیدپ ی هدنیاز
یرصب‌بوچراچ‌و‌اوــتحم‌یتخانــشانعم‌لیلحت ریوصت
مییوگب دیاب ،مینک نایب ار میا هدروآدرگ هچنآ ی هجیتن میهاوخب رگ ا دنیارف ،تسا دنیآرف کی (لصاح ،هجیتن( دمآرب و یجورخ ،هراگنا یپ هک اب دنور یم شیپ و دنتــسه هدنز اه هراگنا یپ .هدــیچیپ و هدنوــش لماک نیا زا و دراد همادا هیلوا ی هدیا ات دنیآرف نیا هک نیشیپ یژامیا هب اکتا .دنتسه هدوشگ ،ناش ییاهن حطــس رد یتح هتــسویپ و هراومه رظنم ،دنشاب هتشاد یطیسب تینیع حوضو هب هک یماگنه یتح اه هراگنا یپ رد دوخ هاگرظن زا ار نآ زا یدیدج داعبا ات دنهد یم ار ناکما نیا اــم هــب رد ار یدیدج تاعاجرا و مینک هراظن یا هداــس ی هدننک لیمکت دنیارف نیمه زا .میزاسب ار یدیدج تایفیک ،اهنآ ساسا رب و مینک فشک اهنآ .دنک یم ظفح ار دوخ تایح و تسا هدنیاز و هدنز رایسب ژامیا هک تسور هک شا یخیرات و یگنهرف یاهراجنه اب تسا هدنز گنهرف رد هراگنا یپ
شیپ ریغتم تاعاجرا و ایوپ یاه ن ّیعت زا یتفاب رد و دوــش یمن رجحتم هب ار دوخ هــک تــسا یبلاق و مرف ،هراگنا یپ ،اهراجنه نــیا اــب .دور یــم دیاــش و دنیرفآ یم یا هتــسویپ دیدج یاهراتخاــس و دراذگ یم شیامن
۲6لمحم هراگنا یپ هک دشاب نیا اهراتخاس نیا کرد رد هتکن نیرت مهم یاه تیفیک هب هک ینامز نیاربانب .هــشیدنا ِتینیع هن ،تسا هــشیدنا اهنآ ،مییاــشگب مــشچ دنک یم لقتنم ام هب اه تینیع نیا هــک یــیایوپ ام ،اــیوپ یاــه تیفیک نــیا رد .تــفای مــیهاوخ یــنایب یــناعم دــجاو ار سح ینایب یاه شنک نیا رد ناهنپ و ریذپانزیرگ اما مهبم یتیصخش ،ریوصت یایوپ یاه تیفیک هب هجوت اب میناوت یم هک ییاج ات ؛مینک یم .میزاس هتسجرب ار اهنآ ینایب یاه یگژیو ،ینمض ای و راکشآ تروص هب یباــستک ا ای و یعیبط یراتفر لاکــشا ناونع هب ار ناــیب ،نیا رــب هولاــع هب یک اردا یاــه دادخر اــی ءایــشا یایوپ دنیارف رد هــک مینک یم فــیرعت یراتخاس یاه یگژیو هک دش هراشا زین نیا زا شیپ .دیآ یمرد شیامن دوخ ینوریب ساوح ی هلیــسو هب ام هچنآ هب اهنت ،یراتفر لاکــشا نیا یریگ مــشچ شــقن ،اــه یگژیو نــیا ؛دوــش یمن دودــحم ،مــیبای یم رد یارب یراعتــسا یوحن هــب و دننک یم اــفیا ناــسنا یــنهذ یاــهراتفر رد راک هب ینهذ یاــه هدیدپ و اهریوصت زا یدودــحمان دادــعت یــسانشزاب رد اهنت هــک دنــشاب اه گنر ،رنه رد لاــثم نــیرت حضاو دیاــش .دــنور یم نیدامن عوــنتم یاــه گنهرف رد ار ناــسنا تلااــح دــنناوت یم یــتروص دروم رد .دنوش ک اردا ایوگ لکش هب و دنــشاب هــشیدنا لمحم هک دننک یاوتحم کــی یزاــس نیدامن ای و نایب دنیارف ،زــین رــت هدیچیپ رــیواصت ؛ریوصت یــنوریب یوــگلا اــب اهنت هــن صاــخ رــیوصت کــی رذــگهر زا ،ماــع نیا تفایرد و کرد .تــسا لاقتنا لباق هراگنا یپ ِعوضوم طــسوت هکلب ای هراگنا یپ ماــع ِ یــشزیگنا -یکاردا یاه یگژیو کرد ورــگ رد ،رــیواصت .تسا صاخ یاه هدیا شیامن هویش یارب یناگمه یاهدادرارق نامه
هرابرد نوگانوگ هوجو نییبت و شهوژپ نیا رد ام یاه هتفای ساسارب یشزیگنا یوگلا ِیکاردا یاه یگژیو رذگهر زا نایب ،یرصب یزاسریوصت هدمآرب افرص ،هراگنا یپ یریگ لکش رد ار یزیچ نایب ام رگ ا .دریگ یم لکشً ؛میراگنیب هنادرم ای هنانز ار دیشروخ لاثم یارب ؛مینادب یناسنا شنک زا یارب هک دوب دهاوخ یعیبط ؛مینیبب ار ینابرهم سدقم میرم ی هرهچ رد و مینک یم هدافتسا ینهذ تلااح زا ،رثا داجیا و اهدنیآرف و ایشا فیصوت نیا رد .مینک یم نیدامن ار ریوصت نایب ،دوخ فده هب هجوت اب عقاو رد نیع رد .تــسا یرصب یاوتحم زا یــکاح ،یرصب یزاــسریوصت ،تــلاح نیا ،مینادب یکاردا یاهوگلا یتاذ یاــه یگژیو زا یکی ار نایب رگ ا ،لاــح اجنآ نوچمه .دریگ یم رارق مود ی هجرد رد ریوصت و روصت نایم تهابش اب ،تلاح نیا رد ،نیاربانب ؛میدرک فیرعت یش ی هباثم هب ار هراگنا یپ هک یزاسریوصت و میراد راک و رس کاردا نازیم شجنس یارب ینوریب ی هنیمز .تسا یرصب یبلاق زا یکاح ،یرصب ام رب (هراگنا یــپ(ژامیا هوجو رگید هب نتخادرپ یارــب هار زونه هــچرگ ییاه شسرپ هب خساپ رد راک نیا یدنب عمج ناونع هب اما ،تسا هدوشگ ی هراگنا یپ کی اــم موهفم رد ریوصت ؛منامگ هــب میتــشاد ار نآ دصق هــک هچنآ دوخرد ام ،نآ ساسا رب هک روصت نآ رب تسا ییامن .تسا دنتسم
زا یــسلطا اب ییوگ هــکنانچ ،میزاــس یم ار مــیا هدید شزوــمآ و مــیا هدید ،نآ نامدیچ هــک ویــشرآ کی هب هیبــش یزیچ ،میهجاوم ناــم تارطاخ .دنک یم داجیا ،تسا هتشاد دوجو نیا زا شیپ هچنآ زا یدیدج شنیب حلاصا ار اهژامیا بیترت میناوت یم ام ،دریگ یم لکش ویشرآ هک نانچمه تسد هب ار یدیدج زیچ ،نآ ی هجیتن رد و مینک یهدنامزاس ون زا و مینک .میهجاوم یکیکفت لباقریغ ی هیوس ود دنیآرف اب ،رظن هطقن نیا زا .میروآ نیا .مــینک یم تــیاده ندــید ی هــبرجت ی هلیــسو هــب ار دوــخ اــم ،تیلک هراگــنا یپ هــک مــیدید .تــساه یهاگ آ شــیپ زا راــشرس ،دــید یجراخ تروــص ام یارــب ار دوخ ،نآ للاــخ زا هــک تــسا یــبلاق و مرــف هچ و مینک یم کرد ار زیچ هچ ناهج رد ژامیا قیرط زا ام ؛دشخب یم ناــشن جیاتن لیلحت .دنک یم بلج دوخ هــب ار ام هجوت ژاــمیا رد زــیچ و تــسا رادروخرب ایوپ یتیفیک زا ریوصت یــیاهن نومضم هــک دــهد یم همشچرس ییاوتحم نآ ندروآ تسد هب رد ام ییاناوت زا ،تیفیک نیا نونک ا مه ؛تسام روصت ینهذ یگژیو ک اردا هب طورشم هک دریگ یم دوجو زا یــشخب اه هراگنا یــپ ،میبای یم اــه هراگنا یــپ رد ار دوــخ زــین
هجیتن
۱۲
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
اه‌تشون‌یپ 1 Belting.
لداعم ، »باــن درــخ شجنــس« رد یناطلــس بیدا هــک تــسا رــکذ نایاــش ۲ .)۳۹۷ ،۱۳۹۳ ،نایناجیرب یرام( دنا هداد رارق هراگنا یپ ار (image( ژامیا یسراف
3 Pictorial Turn.
4 Linguistic Turn.
5 Intellectual Inquiry.
6 Thomas Kuhn.
7 Paradigm.
8 Anomaly.
9 Depiction.
10 Picture.
11 Vision.
میتسین ور هب ور ،دنا هتفای لیلقت فرص یاه هناشن هب هک ییاهژامیا اب ام ۱۲ هکلب ،دنا هدــش ضرف (dead metaphor( هدرــم یاه هراعتــسا ،روکیر معز هــب هــک ،میهجاوم ،دنتــسه هارمه دوخ یگدیچیپ اب هتــسویپ روط هب هک یــیاهژامیا اــب یاــنغ زا یــنیفیک تروــص هــب ار اــه یگدیچیپ نــیا زــنیکلا زــمیج هــک ناــنچمه .)Ricoeur, 2003(دراد هنادنمرنه ینایب هک تسا هدرک فیرعت ییانعم 13 Instantaneous.
رد( ژاــمیا هک تــخادرپ مــیهاوخ عوــضوم نــیا هــب یدــعب یاــه شخب رد ۱4 ییاه یگژیو زا ،کیره هکدراد یفلتخم هوجو ،(Image as Social space :اجنیا
.دنرادروخرب 15 Edgar Morin.
16 Marcus Banks.
17 Image as Object.
18 Image as Model.
19 Image as Social Space.
20 Image as Frame.
21 Image as Image.
22 Image as Process.
23 Horst Bredekamp.
24 Barbara Stafford.
25 Seeing.
26 Vehicle.
عبانم‌تسرهف ،قلاخ مــشچ یــسانش ناور :یرصب ک اردا و رنه ،(۱۳۹۳( فــلدور ،مــیاهنرآ
.نارهت ،تمس تاراشتنا ،رگخا دیجم ی همجرت ،یــعامتجا موــلع و هفــسلف تاــحلاطصا گــنهرف ،(۱۳۹۳( یراــم ،ناــیناجیرب
.نارهت ،یگنهرف تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ ،یهاشمرخ نیدلااهب هتساریو دیعــس ی هــمجرت ،یــملع یاــه بلاقنا راتخاــس ،(۱۳۹4( ســمات ،نــهوک
.نارهت ،تمس تاراشتنا ،ملاک ابیز Alloa, E (2005(, Bare exteriority: Philosophy of the image and the image of philosophy in Maurice Blanchot and Martin Heidegger, COL- LOQUY text theory critique, 2005(10(, pp. 69-82.
Alloa, E (2016(, Iconic Turn: A Plea for Three Turns of the Screw, Culture, Theory and Critique, 57(2(, pp. 228-250.
Belting, H (2011(, An anthropology of images: Picture, medium, body (p. p9(, Princeton University Press, Princeton.
Belting, H & Jephcott, E (1996(, Likeness and Presence: A History of the Image before the Era of Art, University of Chicago Press, Chicago.
Breidback, O; Vercellone, F & Kaiser, W (2013(, Thinking European Worlds : Thinking and Imagination, The Davies Group Publishers, Au- rora, US.
Donald, M (2006(, Art and cognitive evolution, The artful mind:
Cognitive science and the riddle of human creativity, Edited by: M.
Turner, Oxford University Press, Oxford.
Gregory (1(, D (2010(, Imagery, the imagination and experience, The Philosophical Quarterly, 60(241(, pp. 735-753.
Gregory (2(, D (2010(, Visual imagery: visual format or visual con- tent?, Mind & Language, 25(4(, pp. 394- 417.
Johnson, C. D (2012(, Signale: Modern German Letters, Cultures, and Thought : Memory, Metaphor, and Aby Warburg’s Atlas of Images, Ithaca, Cornell University Press and Cornell University Library, US, Retrieved from http://www.ebrary.com.
Mitchell, W.J.T (1995(, Picture Theory, University of Chicago Press, Chicago.
Ricoeur, P (2003(, The rule of metaphor: The creation of meaning in language, Psychology Press, UK.
Schelling, F.W.J (1978(, System of transcendental idealism (1800(, University Press of Virginia, Charlottesville.
Schlegel, F.von (1968(, Dialogue on poetry and literary aphorisms, Translated by Ernst Behler and Roman Struc, University Park, Penn- sylvania State Univ Pr, PA.
Schroeder, J. E (2003(, Visual methodologies and analysis, Visual anthropology, 16(1(, pp. 81-88.
هک( ام تخانش نیاربانب .میمان یم هظفاح ار نآ هک یــشخب ،تــسام .دراد یخیرات ،(دوش یم لصاح اه هراگنا یپ اب زیچ همه زا شیب .دوــش یم هژوــس دوخ یاضف ،تــسا هدــش رپ هراگنا یپ اب هک ییاضف تینیع یاــضف ،میا هدروخ هرــگ یــیانیب و دــید اــب اــم نآ رد هــک یــیاضف نیا رد .میهد رارــق هباــشم یتینیع رد ار دوخ هک فده نیا اــب اه هناــسر ینورد تاروصت زا یبیکرت ،میناد یم اه هراگنا یپ زا ام هک یزیچ زا هبرجت نوریب یاــضف زا اــتعفد ،یــنهذ یاــهریوصت نــیا .مــینک یم اــنب ار دوــخً دهد یم ار ناکما نیا ام هب هناسر .دنا هتفرگ یاج هظفاح رد و دنا هدمآرب هک یروط هــب ،مینک عضو ار یــتازیامت نــکمم یاهژامیا بــیترت نیب اــت یرتشیب یاه توافت لمع رد ،لومعم یاه یهاگ آ شیپ هک ییاهژامیا دوخ رظن دروم ی هناسر قیرط زا ار ییاه کرتشم لصف و دننک یم راکشآ ار زین دوهش و کرد .تسا هدش لح مرف یلک راتخاس رد هک دننک یم داجیا یبوچراچ رد ار اهنآ ،تیعقاو ساــسا رب هک دوــش یم نیعم یماگنه اهنت
،دــشاب هتــشاد دوجو راگزاــس یقفا رد اهنآ ندــید ناکما هــک مــیهد رارــق دننام ،بوچراچ نیا .دنتــسه ام ینیب ناهج رد رادیاپ رصانع هک ییوگ زا یا هطقن هب هک ماگ نیلوا .یدرف هدنز ی هبرجت یارب تسا یا هناتــسآ یکبس .تسا هدش هدوشگ ژامیا یکبس یاه یگژیو یریگ لکــش دنیارف قیرط نیا هب .تسا هدش یدنب هقبط و میسقت یرشب هشیدنا اب دوخ هک نیا .دــنک یم یناهج یــیانیب رد تــباث مهــس نییعت اــب ار دوــخ هــشیدنا اب ام عقاو رد .دراد یکبس و یرادید تدحو یوس هب ور ،ندش یناگمه زا یراتخاس ی هباثم هب یتخانش ماظن ،نآ رد هک میراد راک و رس یتنس دوخ نیعتمان و هتخانشان رصانع .تسا یموهفم یاه نیعت نایم طباور نیا زا هتفای ناماــسون تلاح رد و دنیازفا یم دنیآرف نیا هب یگداــس هب ار .دهد یم همادا دوخ تایح هب میهافم نایم طباور زا یراتخاس ،دنیآرف
