[دوّمین همایش ملّی روانشناسی مدرسه]

(1)

1

یگژیو هسیاقم شناد نیب رد یتیصخش یاه

لیبدرا رهش رسپ و رتخد نازومآ

درجم وزرآ

1

یویک یلقریپ هموصعم ،*

یویگ یرمق نیسح ،2 3

هدیکچ یگژیو هسیاقم فده اب رضاح شهوژپ شناد نیب رد یتیصخش یاه

هسیاقم یّلع شهوژپ حرط .دش ماجنا رسپ و رتخد نازومآ .دوب یا

هیلک لماش شهوژپ هعماج شناد

یلیصحت لاس رد و هطسوتم موس عطقم رد هک لیبدرا رهش نازومآ 59

- 59 دندوب لیصحت هب لوغشم

نآ نیب زا هک اه

111 ( رفن 91 و رتخد 91 هنومن شور هب )رسپ هشوخ یریگ

عمج یارب .دندش باختنا یا هداد یروآ

همانشسرپ زا اه

ناور( دعب هس لماش ار تیصخش هک کنزیآ یتیصخش ییوخروجنر

شیرپناور ،ییارگنورب ، یم )ییوخ

نینچمه .دش هدافتسا ،دناد

هداد لیلحت یارب ناور هفلؤم رد طقف هک داد ناشن شهوژپ نیا زا لصاح جیاتن .دش هدافتسا سنایراو لیلحت شور زا اه

شیرپ ییوخ

شناد نیب رد ا رد نارسپ هرمن هک تروص نیا هب دراد دوجو رادانعم توافت رسپ و رتخد نازومآ

نارتخد زا یرادانعم روط هب هفلؤم نی

هفلؤم رد یلو دوب رتلااب ناور یاه

نورب و ییوخروجنر هجیتن هب هجوت اب .دشن هدهاشم نارسپ و نارتخد نیب یرادانعم توافت ییارگ

هنیمز رد تسا رتهب رضاح شهوژپ توافت هب یگدنز داعبا ریاس و لغش باختنا ،هتشر باختنا لثم فلتخم یاه

صخش یاه نارتخد یتی

.دوش هجوت نارسپ و هژاودیلک ناور ،ییارگنورب ،تیصخش:اه

ناور ،ییوخروجنر شیرپ

ییوخ

1

.*

یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یتیبرت مولع و هرواشم هورگ ،هداوناخ هرواشم دشرا یوجشناد [email protected]

هرامش

:سامت 15198179291 یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یتیبرت مولع و هرواشم هورگ ،هسردم هرواشم دشرا یوجشناد .2

[email protected]

3 . یلیبدرا ققحم هاگشناد ،یتیبرت مولع و هرواشم هورگ ،هرواشم رایشناد [email protected]

(2)

2

همدقم یگژیو نایم زا یم هک یلماع ،فلتخم یاه

ناسنا هب دناوت تیصخش دسانشب رتهب ار نارگید و دوخ ات دنک کمک اه

،یکبشم( تسا1

1388 یدم .) هعومجم ار تیصخش2

ت زا تابث اب یا یگژیو و تلایام

یم اه توافت و تاکرتشم هک دناد یراتفر یاه

- ناور یتخانش

یم نییعت ار دارفا )لامعا و تاساسحا ،راکفا(

تسیز یاهراشف هجیتن ناونع هب ،یناسآ هب تسا نکمم و دنک کرد لباق نامز یتخانش

،یدم( دشابن 1575

یم یلک روط هب .) ک هیامن زا تسا ترابع تیصخش هک تفگ ناوت

ام هب هک یناجیه تافص و یراتفر یاهوگلا یل

یم هزاجا شیپ ار راتفر ات دهد شیپ لباق و تباث درف ره تیصخش .مینک ینیب

،یراکفاروپ( تسا ینیب 1389

،تسود یفوص زا لقن هب ،

1351 کنزیآ .) ییارگنورب :لماش یداینب دعب هس تیصخش فیصوت یارب 3

ییوخروجنر ناور ،)ییارگنورد( 9

نادقف( 9

ناور

ناور و )ییوخروجنر یشیرپ

ناور نادقف(9

یم هئارا ار )یشیرپ نورب .دنک

ییارگ –- نورد یترشاعم( یریذپ هعماج تفص لماش ییارگ

یم نینچمه هک ،تسا )ندوب نامه ،هقلاع ،ینعی( دشاب طابترا رد ناجیه اب دناوت

یم زاربا دارفا ریاس هب هک روط )تلاجخ ربارب رد ،دوش

،کنزیآ(

1579 ،زتلوش و زتلوش زا لقن هب 1351

ار نارگید اب ینیشنمه ،دنراد شیارگ نوریب یایند تمس هب نینچمه نایارگنورب .)

یم حیجرت هرطاخم ،یشناکت ،یترشاعم و دنهد

هطلس و روسج ،وج اتیجوف و ساکول( دنتسه وج

،8

2111 ،زتلوش و زتلوش زا لقن هب

1351 ناور .) جییهت تروص هب ییوخروجنر ریذپ

قلخ رظن رد نینچمه تسا هدش فیرعت ی خساپ تروص هب وخو

یفنم یناجیه یاه

، ،کنزیآ( تسا هدش فیرعت لومعمریغ 1579

،زتلوش و زتلوش زا لقن هب ، 1351

ناور .) هبرجت یارب لیامت نینچمه ییوخروجنر

مک ،تموصخ ،یروخدوخ ،شنت ،بارطضا تمرح و یگدرسفا ،یقطنمریغ رکفت ،ییور

طا نییاپ دوخ یم قلا

،تراشب( دوش 1379

.)

ناور رظن زا هک یناسک نینچمه شیرپ

یم روحمدوخ و درس ،ممصم ،یعامتجادض ،رگشاخرپ یدارفا دنتسه لااب ییوخ .دنشاب

یب اهنآ هک تسا هدش مولعم نمضرد یب و مصاختم ،محر

زا رتشیب اهنآ ،نیا رب هولاع .دنتسه نارگید یاهساسحا و اهزاین هب انتعا

یناسک ناور رد هک شیرپ

یم نییاپ هرمن ییوخ دروو و ولوتراب ،رش( دنراد وراد و لکلا فرصمءوس لکشم دنریگ

،7

2111 زا لقن هب

،زتلوش 1351 ناسنا همه .) ناور هملک عیسو ینعم هب تیصخش نتشاد ثیح زا اه

یتیصخش یسک ره ینعی ؛دندننامه رگیدکی اب یسانش

رد نتشیوخ ای تیصخش نیا یلو .دراد یم یصاخ تروص هب یسک ره رد هکلب ؛تسین ناسکی همه

زیامتم نارگید زا ار وا هک دشاب

یم توافت .دزاس یمن هک تسا یدح هب دنراد رگیدکی زا دارفا هک ییاه

نآ نایم زا ناوت هیبش ظاحل ره زا هک تفای ار رفن ود یتح اه

1. Personality

2. Maddi

3. Eysenck

9. extraversion

9. neuroticism

9. psychoticism

8. Lucas & Fujita

7. Sher, Bartholow & Wood

(3)

3

سا درف هب رصحنم دوخ عون رد یدادیور و ناسنا ره .دنشاب مه هب ،یغابارق( ت

1372 داجیا ثعاب ًلاومعم هک ییاهریغتم زا یکی .)

یم دارفا رد توافت یگژیو صوصخ رد هک یناسک .تسا تیسنج دوش

هداد ماجنا شهوژپ تیسنج اب نآ هطبار و یتیصخش یاه هب دنا

هتفای تسد یفلتخم جیاتن ( نایرکاش لاثم یارب .دنا

1351 یگژیو هک داد ناشن دوخ شهوژپ رد ) یاه

نورب یتیصخش ،ییارگ

هفیظو ،ندوبریذپلد ناور ،یسانش

یم تیسنج و ییوخروجنر شیپ ار ییوشانز یراگزاس دناوت

و یسابع ،یمیحر نینچمه .دنک ینیب

( یتلاق راکتشک 1353

زا و دراد دوجو رادانعم تبثم هطبار تیصخش یلک داعبا و یرگشاخرپ نیب هک دنداد ناشن دوخ شهوژپ رد )

ش داعبا نایم ناور هفلؤم تیصخ

شیپ یروجنر قفاوت و تبثم هدننک ینیب

شیپ یریذپ .تسا یلک یرگشاخرپ رادانعم و یفنم هدننک ینیب

( روپروشناد و رویدک ،یرکش نینچمه 1379

هک دندیسر هجیتن نیا هب ) ریغتم

هب تیسنج ییاهنت

و شیپ زا لرتنک لماوع یتیصخش

ناور و ییوخروجنر نورب

ییارگ هطبار ینعم یراد اب چیه کی زا سایقم هس یاه هناگ یتسیزهب ینهذ تیصخش یبایشزرا .درادن

هقبط ،یناور تلالاتخا یخرب صیخشت روظنم هب شهوژپ یارجا ،نوگانوگ لغاشم یارب دارفا یدنب

نآ جیاتن زا هدافتسا و یملع یاه

یم ماجنا ...و ییامنهار و هرواشم زکارم ،یناور تشادهب زکارم رد رفا .دریگ

،تاراظتنا ،اهزاین ،دوخ یتیصخش یاهوگلا ساسارب دا

هزیگنا ،یغابارق( دنراد یصاخ فادها و تاعقوت ،اه 1372

توافت تیمها هب هجوت اب .) زا یکی هک تیسنج ریغتم و یتیصخش یاه

مهم توافت نیا رد اهریغتم نیرت یم رظن هب اه

توافت هب هجوت یفرط زا و دسر نارتخد نایم رد یتیصخش یاه

یم نارسپ و رد دناوت

هبنج یاهریغتم و تیسنج نیب ایآ هک میبای تسد لاؤس نیا هب هک میتسه نیا لایند هب رضاح شهوژپ رد دشاب رمث رمثم فلتخم یاه

ناور ،ییارگنورب( یتیصخش .ریخ ای دراد دوجو یرادانعم توافت )یشیرپناور و ییوخروجنر

شور وژپ کی رضاح شهوژپ :شهوژپ حرط و عون هسیاقم یّلع عون زا شه

.دوب یا

هعماج هنومن شور و هنومن ،یرامآ ی :یریگ

هعماج : شناد هیلک لماش شهوژپ یرامآ هک دوب لیبدرا رهش هطسوتم موس عطقم نازومآ

لاس رد 59 - 1359 هنومن شور هب هک دندوب لیصحت هب لوغشم رهش نیا رد هشوخ یریگ

یا 111 نآ زا رفن ( اه 91 و رتخد 91 رسپ )

.دندش باختنا :شهوژپ رازبا همانشسرپ ی کنزیآ یتیصخش لاس رد کنزیآ طسوت همانشسرپ نیا :1

1593 لماش و تسا هدش هتخاس 51

یم لاؤس نیا .دشاب

( ییارگنورب /ییارگنورد لماش همانشسرپ ناور ،)E

( یناجیه یرادیاپ /ییوخروجنر ناور و )N

( هناکت لرتنک /یشیرپ کی و )P

غورد سایقم جنس

L( ی سایقم )نلااسگرزب( ینورد یناسمه .تسا ) ناور ،ییارگنورب /ییارگنورد یاه

،یناجیه یرادیاپ /یروجنر

ناور نیب راجنهب هورگ نانز یارب ییوگغورد و هناکت لرتنک /یشیرپ 97

/ 1 ات 75 / 1 نیب ناینادنز هورگ نانز یارب و 81

/ 1 ات 77 / 1 هدوب

نیب راجنهب هورگ نادرم یارب .تسا 89

/ 1 ات 79 / 1 نیب ناینادنز هورگ نادرم یارب و 81

/ 1 ات 79 / 1 ،کنزیآ و کنزیآ( تسا هدوب

1. Eysenck Personality Questionnaire

(4)

4

1593 ( یدمحمردن هک یشهوژپ رد .) 1388

شناد یور رب کنزیآ همانشسرپ ییاور و رابتعا یسررب و یبایراجنه اب هطبار رد ) نازومآ

نومزآ زا لصاح جیاتن ،دش ماجنا لکشم یاراد و یداع یدنلب و یجک یاه

تارمن عیزوت هک داد ناشن فنریمسا فرگولماک و

سایقم سایقم رابتعا .تسا لامرن تروص هب اه ،E

9311 / 1 سایقم ، ،N

8739 / 1 سایقم ، ،L

9999 / 1 سایقم یمامت و دش هبساحم اه

.دندش دییات اوتحم ییاور رظن زا هداد و لیلحت و هیزجت شور :اه

یارب هیزجت و لیلحت هداد اه زا شور هیزجت و لیلحت سنایراو هدافتسا .دش

جیاتن هتفای یفیصوت یاه

لودج 1 هرامآ . سایقم یفیصوت یاه یگژیو یاه

هورگ کیکفت هب یتیصخش یاه اه

نارسپ نارتخد

م درادناتسا فارحنا نیگنایم

درادناتسا فارحنا نیگنای

یشیرپناور 1911

/ 9 89293 / 2 9911

/ 9 81219 / 3

ناور ییوخروجنر 1111

/ 13 89931 / 9 9911

/ 11 97991 / 9

ییارگنورب 9211

/ 13 97115 / 3 9111 / 13 73329 / 3

غورد یجنس 2911

/ 11 59295 / 3 3911

/ 11 12792 / 9

نامه لودج رد هک روط 1

یم هدهاشم یشیرپناور هفلؤم رد نارتخد درادناتسا فارحنا و نیگنایم دوش

1911 / 9 و 89293 / 2 نیگنایم و

سایقم نیمه رد نارسپ درادناتسا فارحنا و 9911

/ 9 و 81219 / 3 ناور هفلؤم رد نارتخد درادناتسا فارحنا و نیگنایم ییوخروجنر

1111 / 13 و 89931 / 9 نارسپ درادناتسا فارحنا و نیگنایم و 9911

/ 11 و 97991 / 9 فارحنا و نیگنایم ییارگنورب هفلؤم رد و

نارتخد درادناتسا 921113

و 97115 / 3 نارسپ درادناتسا فارحنا و نیگنایم و 9111

/ 13 و 73329 / 3 غورد هفلؤم رد و زین یجنس

بیترت هب نارتخد درادناتسا فارحنا و نیگنایم 291111

و 59295 / 3 درادناتسا فارحنا و نیگنایم هرمن و هفلؤم نیمه رد نارسپ

3911 / 11 و 12792 / 9 یم .دشاب

هتفای یطابنتسا یاه

لودج 3 . جیاتن لیلحت سنایراو یارب

توافت تارمن ود هورگ زا شناد نازومآ رتخد

و رسپ

هفلؤم تاروذجم نیگنایم یدازآ هجرد تاروذجم عومجم اه F

یرادانعم

یشیرپناور 911

/ 99 1 911 / 99 125 / 9 119 / 1

ناور ییوخروجنر 751

/ 97 1 751 / 97 198 / 3 185 / 1

ییارگنورب 211

/ 1 1 211

/ 1 151 / 1 899 / 1

(5)

5

غورد یجنس 191

/ 21 1 191 / 21 332 / 1 291 / 1

نامه لودج رد هک روط 2

یم هدهاشم شیرپناور هفلؤم رد اهنت دوش

شناد نیب رد ییوخ دوجو رادانعم توافت رسپ و رتخد نازومآ

نیا رد نارتخد هرمن زا رتلااب یشیرپناور هفلؤم رد نارسپ هرمن هک تروص نیا هب دراد هفلؤم رد یلو دوب هفلؤم

ناور یاه ییوخروجنر

.دشن هدهاشم یرادانعم توافت ییارگنورب و هجیتن و ثحب یریگ

شیرپناور هفلؤم رد هک داد ناشن شهوژپ جیاتن شناد نیب رد ییوخ

هک تروص نیا هب دراد دوجو رادانعم توافت رسپ و رتخد نازومآ

ب یرادانعم روط هب هفلؤم نیا رد نارسپ هرمن هفلؤم رد یلو دوب نارتخد هرمن زا رتلاا

ناور و ییارگنورب یاه توافت ییوخروجنر

شناد زا هورگ ود نیب یرادانعم روپروشناد و رویدک ،یرکش شهوژپ اب رضاح شهوژپ هجیتن .دشن هدهاشم رسپ و رتخد نازومآ

( 1379 هک دنداد ناشن دوخ شهوژپ رد هک ) ریغتم

هب تیسنج ییاهنت

و شیپ زا رتنک ل لماوع یتیصخش ناور

و ییوخروجنر نورب

ییارگ هطبار ینعم یراد اب چیه کی زا سایقم هس یاه هناگ یتسیزهب ینهذ علاط شهوژپ اب و درادن ( یزابهش و دنسپ

1353 هک )

دندوب هداد ماجنا نادنمرنه نیب رد هک دوخ شهوژپ رد

، نورب رد درم و نز نادنمرنه نیب هک دنداد ناشن یخرب و ییارگ

هفلؤم یاه

فزوج و سیاه شهوژپ جیاتن اب هک یلاح رد تسا وسمه دشن تفای یرادانعم توافت رگید (1

2113 ویادوب ،) (2

1555 زریتوگ و ) و3

( ناراکمه 2119

لماع رد رسپ نایوجشناد اب هسیاقم رد رتخد نایوجشناد هک دنداد ناشن دوخ شهوژپ رد هک ) ناور و یراگزاس یاه

-

ایوجشناد و ییوخروجنر یگژیو رد رتخد نایوجشناد اب هسیاقم رد رسپ ن

نورب یاه هفیظو و شریذپ ،ییارگ

هرمن یسانش یرتلااب یاه

( یتیآ و مدقم هدازدمحم ،یدنوار یبطق شهوژپ اب و دندرک شرازگ 1351

نادرم و نانز تیصخش نیب هک دنداد ناشن هک )

ینتفگ .تسا وسمهان دراد دوجو رادانعم توافت )ندوب نادجواب(

دعب رد نادرم هکنیا رب ینبم یفلتخم یشهوژپ دهاوش هک تسا

ناور شیرپ یم بسک نانز زا یرتلااب تارمن ییوخ دراد ناکما هک دنک هیصوت کنزیآ هک دش ثعاب دهاوش نیا و دراد دوجو دننک

ناور شیرپ ،نوسناج داگ و کنزیآ( دشاب هتشاد طابترا هنادرم یاهنومروه اب ییوخ 1575

زا لقن هب ،زتلوش و زتلوش 1351

نینچمه .)

شهوژپ یخرب اب شهوژپ هجیتن ندوب وسمهان و رضاح شهوژپ جیاتن نییبت رد یم یلبق یاه

رد شهوژپ یارجا دیاش هک تفگ ناوت

شناد( دودحم هعماج شهوژپ نیا همه دوجو اب .دشاب ییوسمهان نیا لیلد )نازومآ

یم رظن هب اه توافت یتیسنج راکوزاس هک دسر

-

یاه قیمع شهوژپ دنمزاین و تسا هدنام یقاب مهبم یدایز دودح ات یتیصخش تسا رتهب رضاح شهوژپ هجیتن هب هجوت اب .تسا یرت

هنیمز رد شناد تلاکشم لح و یلیصحت ،یلغش ییامنهار زا معا فلتخم یاه یگژیو نازومآ

مزلا .دریگ رارق رظندم یتیصخش یاه

شناد نیب رد رضاح شهوژپ هک تسا رکذ هب هورگ ریاس هب نآ میمعت رد و هدش ماجنا لیبدرا رهش نازومآ

اهرهش ریاس و ینس یاه

1. Hayes & Joseph

2. Budaev

3. Gutierrez

(6)

6

یم داهنشیپ نارگشهوژپ نینچمه دوش طایتحا هورگ نیب رد شهوژپ نیا هک دننک

شناد زا معا دارفا فلتخم یاه نایوجشناد ،نازومآ

.دوش ارجا زین اهرهش ریاس رد نینچمه و ...و عبانم

یلعدمحم ،تراشب ،

( یبتجم ،یبیبح ،هژینم ،یزوریف ،اضردمحم ،هدازاضر 1379

هلحرم رد یلیصحت تیقفوم و یناور تملاس رب یناجیه شوه ریثأت یسررب .)

،یتخانشناور مولع هلجم ،هاگشناد هب ناتسریبد زا لاقتنا 9،13

، 91 - 29 .

( اراس ،یتلاق راکتشک ،زانیرپ ،یسابع ،زیگنچ ،یمیحر 1353

شیپ .) هفلؤم ینیب اه رد تیسنج و تیصخش هدمع لماع جنپ ساسارب یرگشاخرپ فلتخم ی

توافت و تیصخش همانلصف .نایوجشناد ،یدرف یاه

3،9،82 - 95 .

( ءاطع ،نایرکاش 1351

شیپ رد تیسنج و تیصخش داعبا شقن .) ،هاشنامرک یشهوژپ یملع همانهامود ،ییوشانز یراگزاس ینیب

19 ، 1 ، 22 - 19 .

،نیورپ،رویدک ،دیما ،یرکش (هرهز،روپروشناد

1379 توافت.) یگژیو شقن :ینهذ یتسیزهب رد یتیسنج یاه یسانشناور و یکشزپناور هلجم ،تیصخش یاه

،ناریا ینیلاب 13

، 3 ، 275 - 271 .

( نلا یندیس ،زتلوش ،ناود ،زتلوش 1577

.رشن تاراشتنا ،مجنپ پاچ ،نارهت ،ییحی ،یدمحمدیس :همجرت ،تیصخش یاه هیرظن .)

ادن ،تسود یفوص (

1351 هب لاتبم نارامیب یتیصخش خرمین هسیاقم .) .یلیبدرا ققحم هاگشناد .دشرا یسانشراک همان نایاپ ،راجنهب و هدرسفا ،PTSD

علاط (دیشمج ،یزابهش ،شوایس،دنسپ 1353

توافت .) یگژیو رد یتیسنج یاه توافت و تیصخش همانلصف ،نادنمرنه یتیصخش یاه

،یدرف یاه 3

، 9 ، 129 - 113 .

یغابارق ( نیسح ، 1372 نایاپ ،ناریا یزاسروتکارت هناخراک نانکراک یلغش تیاضر و یتیصخش )لماوع( تافص یب هطبار یسررب .) ،دشرا یسانشراک همان

.یلیبدرا ققحم هاگشناد عامسا ،یتیآ ،لضفلاوبا ،مدقم هدازدمحم ،نسحلاوبا ،یدنوار یبطق ( لی1

1351 اتفر قیرط زا تافداصت رب تیسنج رثا یسررب .) عون و یگدننار طلغ یاهر

نیب سنارفنک نیمهدزاود ،هدننار تیصخش ،نارهت کیفارت و لقن و لمح نامزاس ،کیفارت و لقن و لمح یسدنهم یللملا

19 - 1 .

( رغصا ،یکبشم 1388

.همجرترشن ،مود پاچ .)ینامزاس راتفر زا یشزومآ ،یدربراک لیلحت( ینامزاس راتفر تیریدم .) Big five correlates and demographic variables. Personality and Individual Differences, 38, 1561-1569.

Budaev, S. V. (1999). Sex differences in the big five personality factors: Testing an evolutionary hypothesis.

Personalityand Individual Differences, 26, 801-813.

Eysenk, H,Eysenk S. (1963). Eysenck personality Inventory. San Diego, CA, Educational and Industrial Testing service.

Gutierrez, J. L. G., Jimenez, B. M., Hernandez, E. G., & Puente, C. P. (2005). Personality and subjective wellbeing:

Hayes, N., & Joseph, S. (2003). Big "5" correlate of three measures of subjective well-being. Personality &

IndividualDifferences, 34, 723-727.

Maddi, Salvatore (1989). Personality theories. Wadworth, INC.