نایدلاخ راتس
*
شناد یوج یرتکد ناتساب یسانش یملاسا نارود نارهت هاگشناد
نایمیرک نسح
رایشناد هورگ ناتساب سانش ی هاگشناد نارهت
دمحا دمحاروپ
داتسا هورگ یایفارغج یناسنا
هاگشناد نارهت
نایرهاظم دماح
داتسا ی را هورگ یرامعم ابیز یاهرنه سیدرپ هاگشناد
نارهت
(
زا ص 35 ات 51 )
خیرات تفایرد هلاقم : 03 / 12 / 93 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 19 / 10 / 95
هدیکچ اهرهش نهک ی ناریا
، یگنهرف دنمشزرا شقن رانک رد
، ناشن ۀدنهد نایرج یگدنز نامدرم دنتسه و ره ی ک زا تمسق اه و اهاضف ی
نآ
، شخب ی زا و ی گژ ی اه ی عامتجا ی
، گنهرف ی
،
،یداصتقا یبهذم و یرادا
هعماج یم ناشن ار دنهد
. سپ اب یواکاو و اهنآ شهوژپ
م ی ناوت هب هشوگ اه و هبنج اه ی غ ی ر نودم و هتخانشان ا ی زا رشب یگدنز لوحت ریس پ
درب ی . ناریا یرهش یاهاضف نامزاس و تخاس
زا راذگ نارود رد رود
ۀ یملاسا نارود هب یناساس
، ن شق ی ندشانراکنا ی رد تخانش گنهرف و رات ی خ نامروشک دراد و هچ اسب د ر ک
تسرد زا ا ی ن ارش ی ط م ی دناوت ارب ی آ ی هدن و گنس انب ی اهرهش ی ا ی نار زورما زین فم ی د .دوش عقاو نیا رد ناگدنراگن
شهوژپ هک زا
رظن
،فده یلیلحت و یفیصوت نآ ماجنا شور و یدربراک تسا
، دنراد یعس ییاضف نامزاس و تخاس دنور
زا راذگ رد ناریا یاهرهش
رود ۀ یملاسا نارود هب یناساس هداد ساسا رب ار
یسررب زا لصاح یاه ینادیم یاه
- شواک ناتساب یاه بانم و یتخانش
یخیرات ع
دنهد رارق شهوژپ دروم یعامتجا هاگیاج و شقن دنناوتب ات
و ار رهش زا شخب ره یدرکراک و دنیامن صخشم
نازیم و تیفیک
ثأت ی راذگر ی یزاسرهش ماظن و راتخاس رود
ۀ رب یناساس راتخاس
دبلاک ی اهرهش ی نارود ملاسا ی ار نشور تلاوحت نینچمه و دننک
پ ی ش هدمآ .دننک صخشم ناریا یرهش یاهاضف نامزاس و تخاس رد ار نارود نیا رد
هژاو یاه لک ی د ی : ود ،یملاسا نارود ،رهش ر
ۀ ییاضف نامزاس ،یناساس رهش ،
یناساس
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
دنسیون لوئسم ۀ : kh.s.khaledian@gmail.com
1 . همدقم
ره ی ک زا اهرهش و هاگتنوکس یاه
یخیرات
،رشب جنگ ی ن ۀ گنهرف ی دنمشزرا ی تسا هک ناشن ۀدنهد دنور ح ی تا
عامتجا ی راج ی رد نآ تسا . ۀوحن لکش گ ی ر و ی ناکم ی با و رصانع ی شخب
اه و رهش مهم ی طبار
ۀ اهنآ رگیدکی اب
تحت ثأت ی ر یداصتقا لماوع ،یعیبط لماوع دننام یددعتم لماوع یرادا لماوع ،یعامتجا ـ
و یماظن ـ مه
نچ ی ن
ییاضف یاهزاین و تایصوصخ ۀطبار و
اهنآ تیلاعف ریاس اب هدوب اه
.تسا رهش ره تخاس ی زا
ک وس رگنایامن
تیلاعف نایرج یگنوگچ یایوگ رگید یوس زا و روبزم لماوع و طیارش اب رهش یدبلاک یاضف یگنهامه یاه
تسا رهش یلصا
( ناطلس هداز ، 1390 : 253
تسا تلع نادب ،نهک یرهش یاهاضف نامزاس و تخاس هب هجوت سپ .)
یم ار یرهش تفاب هک .تسناد یرهش ۀعماج رد یعامتجا راتخاس باتزاب ناوت
عقاورد قیرط زا ، ذاختا
درکیور
و ینیشنرهش تابسانم لیلحت و مهف ،نآ یدبلاک یسررب و رهش لکش عاضوا
لاوحاو رهش رب مکاح اه
رد رذگ
نامز یم لیهست .دوش
هب لکروط اعت رد نآ رب مکاح یعامتجا ماظن و رهش دبلاک و اضف ی میقتسم لم
رگیدکی اب
.دنراد رارق نامه
هنوگ ۀوحن و رهش یدبلاک راتخاس هک
،یرهش رصانع نامدیچ یعامتجا ماظن رب
ثأت ی اهر رد یی رب
دهاوخ
،تشاد زین یعامتجا تابسانم رب
یرهش تفاب تأ
تاریث یاجرب یفرژ یم
دهن
یفسوی(
،نارگید و رف 1388
: 144 ).
یغت مهف یارب نیاربانب ی
،یعامتجا تار یسایس
و تروص یگنهرف نامز یط رد اهرهش رد هتفرگ
، دنمزاین
راتخاس یور رب شهوژپ و هعلاطم ب ناریا یاهرهش .میتسه اهرهش یدبلاک و ییاضف
ه رود زا هک ییاهرهش هژیو ۀ
لاسا نارود هب یناساس رذگ یم
هدومن
،دنا زا رایسب عبانم هلمج دیفم
رد تهج ناریا ندمت و گنهرف کرد هب
رامش
یم دنیآ . نیا اریز هب اهرهش هنوگ یبوخ
یم دنناوت شقن لصاح تارییغت هدش
یاهراتخاس رد یملاسا نارود ۀعماج
رود یاهرهش یور رب ۀ
.دنیامن یرای یملاسا ندمت رتهب کرد رد ار ام و دنزاس نشور ار یناساس رد ناگدنراگن
هک هلاقم نیا زا
رظن یلیلحت و یفیصوت نآ ماجنا شور و یدربراک ،فده تسا
درگ و آ تاعلاطا یرو نآ
هب
هناخباتک تروص تروص یا
تسا هتفرگ
، دنراد یعس هاگیاج
و شخب درکراک تسا اب ار رهش فلتخم یاه
ان هب د
هداد و یخیرات عبانم ناتساب یاه
یتخانش
،دنهد رارق شهوژپ دروم نیارب ات
هب ساسا تلااؤس
:دنهد خساپ ریز
)فلا نازیم و تیفیک ثأت
ی راذگر رب یناساس نارود یزاسرهش ماظن و راتخاس ی راتخاس
دبلاک ی اهرهش ی
نارود ملاسا ی
؟تسا هنوگچ
هب ار یلوحت هچ یملاسا نارود هب یناساس نارود زا راذگ رد ناریا یرهش یاهاضف نامزاس و تخاس )ب
؟تسا هدید دوخ 2 یناساس نارود یاهرهش تفاب .
یاهرهش رثکا تفاب رود
ۀ یناساس هب
تروص
ّدح ات و هدوب یجنرطش یدایز
رثأتم تسا نیمز یعیبط عضو زا
( گ ی شر م ن ، 1378 : 386
. )
رتشیب اهنآ هدوب ییایفارغج تهج راهچ رد هزاورد راهچ یاراد دنا
( ،یسدقم 1361 : 645
هک)
هزاورد نیا زا اه
بلغا گرزب نابایخ ود دادتما
ادیپ م ی درک نابایخ ود نیا . تمسق
اه فلتخم ی یط ار رهش
یم یواز اب رهش زکرم رد و دندرک ۀ
میسقت دودحم و نیعم ًلاماک شخب راهچ هب ار رهش و عطق ار رگیدکی همئاق
یم دندومن
( ،نمشریگ 1379
: 50
یعس رهش ناگدنزاس هک میتسه دهاش ،روپاشیب نوچ اهرهش زا یضعب رد ).
تشاد ه دنا یروط همانرب ر ی ز ی نک م رد هک یلصا نابایخ ود رب هولاع هک دن یم عطق ار رگیدکی رهش زکر
رد ،دننک
نابایخ نیا مئاق یایاوز یشک
، هچوک تلاحم و اه هب
هنوگ ا رد فارشا و ناگرزب ۀناخ هک دنوش روصحم و دودحم ی
رارق زبس یاضف و غاب نایم گ
ی در
( ،زارفرس 1366 : 40
تنرد ).
ی هج تفگ دیاب هک
هکبش کی زا رهش ۀشقن اب یدنب
نابایخ دومع و یزاوم یاه هلحم هک دوب هتفای لیکشت مهرب
لیطتسم و مظنم یاه یم هطاحا ار لکش
درک
( ،فوه
1366 )
هب .
ا ی ن ترت ی ب هکبش لماش رهش ، هک هدوب مهرب دومع رباعم زا یا
هب تازاوم .دنتشاد رارق یلصا نابایخ ود
اب رهش طابترا نینچمه هموح
هب سو ی ل هزاورد قیرط زا و یلصا ربعم ود ۀ روبزم یاه
یم تروص رباعم و هتفرگ
شخب اهنت ،یعرف هب ار رهش لخاد فلتخم یاه
یم لصو مه هتشادن هار جراخ هب دوخ و دندرک
دنا
( یوقت داژن
،یملید 1363 : 185
نامه ).
هنوگ یناساس نارود یاهرهش رثکا رد وگلا نیا دش هتفگ هک لباق
هدهاشم یارب ؛تسا
یم لاثم هخرک ناویا هب ناوت
شخب راهچ هب یلصا نابایخ راهچ اب هک درگباراد رهش تفاب نینچمه .درک هراشا
فلتخم سقت ی م هدش تسا
( نایمیرک و
،نیدیس 1389 : 75
رهش و )
دنج ی روپاش ؛تسا یتفاب نینچ یاراد زین
نآ نانچ هک رهش نیا ،نابایخ تشه دادعت و دراد یجنرطش ۀشقن زین
هب روط هتشاد همادا تهج ره رد یدومع دنا
،فوه(
1365 : 50
.)
هک تسا روباشین رهش ،اهرهش نیا زا یرگید ۀنومن هب
تروص زا یجنرطش تصش
راهچو هعطق
نابایخ و عبرم رب دومع یاه
لیکشت مه هدش
تسا
( ،سیونشوخ 1378
: 436
.)
هب هجوت اب زین درگباراد رد
یاهدرواتسد ناتساب
تخانش هدش صخشم ی تسا
هک یاراد رهش نابایخ راهچ و هزاورد راهچ
،تسا یلصا
راهچ ینوکسم قطانم رد هناگ
لصافدح نابایخ
هدوب تشخ و لگ زا ًامومع هک رهش یلصا یاه هتفرگ رارق ،دنا
تسا
( نایمیرک و
،نیدیس 1389 : 75
زین رخطصا رهش ).
و یجنرطش یراتخاس یاراد ،روکذم رهش دنچ دننام
هکبش ا دننام یا .(Whitcomb, 1979: 99) تس
رد رهش روگ هک میدهاش زین یاراد رودم رهش نیا
ود راصح
نآ لصافدح هک تسا یجراخ و یلخاد
دوجو یقدنخ راصح ود .دراد
رهش .
اد ی هر ا ی لکش روگ
،عاعش راهچ اب هب
یم میسقت تمسق راهچ تمسق ره هک دوش
جنپ و دراد عاطق تنرد
ی هج هب رهش تسیب یگمه هک یواسم تمسق
هلصاف یا
،دنراد هریاد نوناک زا ناسکی سقت
ی م هدش هب رهش نیا تفاب رد هچنآ .تسا مشچ
م ی دروخ
، رامش
لباق هجوت هناخ اه ی داس ه و مک ًلاامتحا عافترا
تسا ای لگ زا هک هولق
گنس
، رگیدکی زا رود هتخاس
هدش یاراد و
ح ی طا اه و غاب اه یاتسار رد یی خ
ی نابا اه رهش یعاعش ی هدوب
دنا
،فوه(
1366 : 77 - 78
زا یضعب رد هتبلا .)
اهرهش
تخت نوچمه ،تسین رادیاپ هراومه یگژیو نیا نامیلس
نآ نانچ هک تخت رد نامیلس فلاخرب هک دابآزوریف دهاش
راهچ هزاورد رد راهچ تهج ییایفارغج
،میتسه اهنت رهش یاراد
ود هزاورد هک تسا یکی
رد لامش و یرگید رد
بونج یقرش عقاو هدش دنا .
3 . شخب اه ی هس ناگ ۀ یناساس نارود رد ناریا یاهرهش
3 - 1 - نهک ژد
نهک ژد
، مهم رت ی ن یرادا یاهرهش رد شخب ـ
یسایس رود ۀ ناساس ماکح ،هاشداپ هاگتنوکس و هاگیاج ینعی ،ی
دوب نایرابرد و
ناطلس(
،هداز 1365 : 67
؛ )
هعومجم خاک زا بکرم یا
،اه رد هک یماظن و یرادا تلایکشت و هدکشتآ
طقن نیرتهب و زکرم ۀ
تشاد یاج ،طاقن ریاس زا رتلااب یحطس رد بلغا و رهش
( نامه : 67
نیا یلاع درکلمع ).
تقیقح نیا زا ار شخب م
ی ناوت اهنت هک تفایرد و
ی هنار اه ی هیلاع ترامع
، تسا دوجوم تمسق نیا رد
،فوه(
1366 : 77 - 78
نآ ).
هک نانچ هب تاعلاطا
تسد هدمآ زا تاعلاطم ناتساب
سانش ی یاهرهش رگید رود
یناساس ۀ
ناشن ۀدنهد نیا عوضوم تسا نهک و یم ار ژد هرود نیا یاهرهش رثکا رد ناوت
، هب ت و مهم یشخب ناونع أ
راذگریث
.دومن هدهاشم رهش تفاب زا لاثم یارب
، نهک لخاد رد یتموکح گرا روضح هب یکیناخ فابل ژد
رهش روباشین
یم هراشا دنک
یکیناخ فابل(
1393
ناتساب تاعلاطم زا لصاح دهاوش ).
درگباراد رهش یسانش زین
دوجو زا نهک
ژد
رد هریاد رهش زکرم یا
درگباراد لکش هک دراد تیاکح
بوسحم رهش نیا یتموکح و یسایس زکرم یم
هدش تسا
( نایمیرک و نیدیس 1389 : 79 ).
رد روپاشیب هک میدهاش زین خاک
لحم یاه ۀ
یهاش نیا رد شخب اپرب هدش تسا
( ،نمشریگ 1379
دابآزوریف رد ).
هک تسا لاونم نیدب عاضوا زین نهک
ژد رهش یزکرم و یلصا تمسق رد رارق
هتفرگ و لابرط و رانم دوخ رد ار
اج ی هداد تسا
(
،فوه 1366 : 79
ای ).
ن هدودحم رد رهش زا شخب صخشم و نیعم یا
زا رظن قوس یشیجلا و
عافد ی هب هنوگ یا هتخاس یم تسا هدش یسرتسد هک
تمسق هب یتحار دشاب هتشاد رهش فلتخم یاه
( زارفرس
1366 : 40
.)
ژدنهک هب زکرم ناونع یسایس
میمصت و ،یریگ
یاراد هژیو یرامعم ب یا
و د ه و تمسق یاه رگید رهش
تحت ار طلست تشاد تسا ه
( یوقت داژن یملید 1363 : 172
قوف تیمها.)
داعلا ۀ نهک یم ببس ژد دش
ات شخب نیا رد
دهاش دوجو جرب و وراب یاه ددعتم میشاب یخرب رد یتح و زا
دراوم تمسق نیا هب
سو ی ل ۀ هطاحا یقدنخ یم
ش د
( نارگید و قیلخ ،
1376 : 28 .)
رتهب کرد یارب نهک
،ژد دهاش ار روپاشیب رهش م
ی گ ی ر ی م یاراد هک تسه
ۀ یلصا نوناک و یزکرم تسا
هک
ّرقم نایرابرد هب
یم باسح و هدمآ
هبج رد ۀ هتشاد رارق رهش یقرش لامش و تسا
هب لامتحا رایسب هخاش زا یا
یم روصحم ار اجنآ زین رهش راصح نآ هب و هدومن
، تروص ی یم تاقاحلا ریاس زا ادج و لقتسم هداد
تسا
( زارفرس
1366 : 47
عقاورد ).
هعومجم هک تسا یهاش کرهش کی شخب نیا خاک زا یا
نامتخاس و یبهذم یاهانب ،اه یاه
رد ار یماظن و یسایس رب
م ی هتفرگ تسا
( آی ت هلا ی 1380 : 129
یلامش نابایخ ).
ـ یشاح زا هک رهش یبونج ۀ
نیا
خاک یصاصتخا یاه
، ناویا و ییاریذپ یم کییازوم
،تشذگ هب
روط غ ی قتسمر ی م لحم یطابترا هار ۀ
هب ار یهاش
ینوکسم قطانم ریاس
، یسایس و رادا ی یم طوبرم .تخاس
هرود نیا رد دارفا تنوکس لحم بسحرب
شزرا و اه
،یعامتجا تاقبط یم باختنا رهش نیا رد
ش عماج و د ۀ
و فارطا رد مدرم هب
تروص یاهانب و همیخ رد هدنکارپ
هاک ریقح دنتشاد تنوکس یلگ
یناساس نیناوق اریز ، هب
ه ی چ هجو یمن هزاجا دارفا هک داد
اپ یی ن تسد زا هعماج
قبط ۀ رانک رد و هدومن زواجت دوخ قبط
ۀ .دنریگ رارق هفرم روپاشیب یاهاضف دربراک و لکش تهج نیمه هب
اب
لامک شقن قبط رب و تقد ۀ
شیپ زا و یحارط ظنت
ی م هدش تسا هتفای ناماس و
ناشن ۀدنهد ناهج نیمز و ینیب ۀ
هعماج نآ یرکف تسا
هک
ّدم ار یناساس یهاشنهاش ماظن ظفح دراد رظن
( زارفرس 1366 : 47 ).
3 - 2 - ناتسراش
ناتسراش ،
یاهرهش زا یرگید شخب رود
ۀ ایناوید هاگتنوکس هک دوب نایناساس رد ار نایهاپس و فارشا ،ن
اج دوخ ی م ی داد
( ناطلس هداز 1365 : 67
نوماریپ شخب نیا ).
نهک ژد رارق م ی تفرگ رهش یلصا تمسق و ار
زا
ظاحل اهرارقتسا مکارت یم لیکشت
ناتسراش .داد ه
ی چ هاگ لکش ی و هتشادن تباث رد
یاراد فلتخم یاهرهش
و نوگانوگ لاکشا دوب توافتم یاهاضف
تسا ه
یردص رویرف(
1380 : 615
. )
نانچ رد هک رود ۀ ناساس نیوکت یپ رد ی
و یتموکح زکرمتم هاگتسد و یسایس نامزاس دشر
لباق هجوت شخب رهش ره ناتسراش ،یرادا شرتسگ
یم دبای
هب و ناونع مهم شخب ی
یم حرطم وش
د
( ناطلس هداز 1365 : 68
هک)
یلصا ناکم هب نادنورهش یعامتجا تلاماعت
یم باسح آی
اب و د دوجو ینوکسم تلاحم و رازاب رد
دوخ یم قنور ار رهش شخب
د
( دهشم ی هداز یناقهد 1386 : 223 ).
ار قوف بلاطم هب
بوخ ی م ی ناوت زا لصاح جیاتن رد شواک
اه و سررب ی اه ی ناتساب تخانش ی تروص رد هتفرگ
دید یناساس نارود یاهرهش
؛ لاثم یارب
، شقن ۀ رود ۀ یناساس رهش روباشین زا قطنم ه یا لیطتسم لکش
ب ه مان
ناتسرهش لیکشت
هتفای و نهک ژد
، رودم هب تمسق یلامش نآ لصتم تسا هدوب
فوه(
1365 : 182
رهش راتخاس ).
روباشین رد رود یط ۀ یناساس زین یم تیعضو نیا زا یکاح دشاب
. رهش اراد ی ی ک نهک ژد رد زکرم تسا هک رب
اپ ۀی وکس یی تشخ ی ی ا چ ی هن یا هب عافترا تشه رتم و راصح ی هب تماخض جنپ
رتم رد فارطا نآ هتخاس هدش
تسا و راصح گرزب مظنمان رقت ی
ًاب اد ی هر یلکش هب رود رهش و اهراتخاس ی
توافتم
،نآ نوچ اهانب ی نوکسم ی
،
شک ی هد هدش تسا
( تهج یهاگآ رتشیب ک.ر : فابل یکیناخ 1387 ).
رهش رد ف ی دابآزور زین لخاد ریاد ۀ یزکرم رهش طقف ینبا ۀ یتافیرشت ،یرادا ،یبهذم و
یتلود رارق هتشاد دنا
لاحرد ی هک ریاد ۀ گرزب رت
، ینبا ۀ نانکاس رهش هدوب تسا . روصت یم دوش هک تمسق یقرش رد نآ نامز یرازاب
یارب تیلاعف یاه یراجت و یتعنص هدوب شاب د . نایاش رهش حطس هک تسا هجوت دابآزوریف
هناخ زا رپ و هداس یاه
مک عافترا تسا
؛ هب و ی هژ ار هتکن نیا م
ی ناوت تمسق رد دید یبرغ و یلامش یاه
، یگنهرف داوم ساسا رب اما
هب تسد هدمآ یقرش تمسق ًلاامتحا یاراد
هینبا تسا یا تیلاعف یارب هک
یتعنص یاه رد
رظن هتفرگ هدش تسا
( ه فو 1365 : 179
نیا هب هجوت اب ).
هک یاهرهش رود
ۀ یزکارم یناساس هشیپ یارب
یناگرزاب و اه دوب
ه دنا ، بلغا رد
یناساس یاهرهش زا
هلمج یم ،نوفسیت و ریشدرا زمره ،ریشدرا هو رد ار یگرزب یاهرازاب ناوت
رد نیا فارطا
رهش زا تمسق ضرع و دیلوت لحم هک دید
ۀ هدوب نوگانوگ یاهلااک دنا
. روضح زاتمم تاقبط اهنآ یگدنز هباشت و
تسه نینکاس اب ۀ
،رهش یزکرم یرامعم راتخاس ظاحل زا یتاهباشت ببس
تسا هدش رهش یلصا شخب ود نیب
یبیبح(
1393 : 33 ).
3 - 3 - ضبر
یم هطاحا ار ناتسراش هک یراصح زا نوریب رد
،درک هموح غاب و اهرازتشک .تشاد رارق نیا رد زین رهش یاه
دنتشاد رارق شخب .
نییاپ زا شخب نیا رد نکاس تاقبط هبسک ،لماش هعماج تاقبط نیرت
، هشیپ نارو و
ناییاتسور دوب
ها دن
( یدهشم هداز یناقهد ، 1386 : 223
یهت ).
ۀ یناسنا یورین ندروم
ی زا و ییاذغ داوم دیلوت نینچمه و
دهع هب ًلامع ،رگید شخب ود یزرواشک ۀ
ضبر نانکاس و دوب
اهنآ مادا رد یمهم شقن ۀ
رهش تایح دنتشاد
.
هاگ ی هشیپ زین
ِنارو ار ریسا هب روز هزات یاهرهش هب یم زاس
هلحم رد و دندروآ هتسار ای اه
هب یاه رد یصوصخ
یم ناکسا ضبر دنداد
( یوقت داژن ،یملید 1363 : 174 ).
4 . ناریا یرهش یاهاضف زا لاقتنا رد
رود ۀ یملاسا نارود هب یناساس
زا سپ یشاپورف تلود
نایناساس
، زورب یعامتجا یاهراتخاس رد تارییغت هعماج
بانتجا یرما
؛دوب ریذپان ب
ه هژیو
دهاش ناریا رد رییغت
یجیردت رد
نید نامدرم زین .میتسه رد جیتن ۀ
،ینید تلاوحت یسایس و یعامتجا
، رییغت
و راتخاس رد دبلاک
یناریا رهش ار
دیاب زین راظتنا
تشاد
یفسوی(
،رف 1384 : 220
دنچره .)
نرتسا نوچ یدارفا
،
رب نیا رواب دن هک یرهش یگدنز راتخاس رود
نا یملاسا
، یاهراتخاس موادت رود
ۀ ملاسا زا لبق تسا
و نید و ملاسا
م تاحوتف ناناملس
تسناوتن رب ار یلبق یگدنز راتخاس
دزیرب مه و
فرصت یاهرهش و لکش ظاحل زا اهنت هدش
دندرک ادیپ رییغت رهاظ
(Stern,1970)
، نوچ تفگ دیاب اما
ناحتاف ناملسم ناریا رد هبزور
زور اب یگدنز راتخاس
پ ی چ ی هد رت ی دندش هجاوم
، من ی دنتسناوت تبسن
رهش هب هب
ناونع یلصا یرصنع ماظن رد
یتموکح و یرادا
ب ی توافت .دنشاب هب و ی هژ ازا ی ن تهج ییارجا روما رد هک هبرجت
ا ی ره ،دنتشادن تشیب هچ
هب ،ر و هنیشیپ زا هدافتسا
هدش حتف یاهروشک یرادا و یتموکح براجت ور
ی دندروآ و
،رهش لرتنک و هرادا نوچ و همانرب نتشاد دنمزاین
تسا هنادنمدرخ و حیحص تیریدم
، ادتبا رد بسنم و دارفا زا یضعب ظفح اب دنتشاد یعس ناملسم بارعا و اه
هویش نینچمه یرهش تیریدم یاه
.دننک ادیپ اهرهش رب یلرتنک تشاد هجوت دیاب هتبلا
نارود رد لوا
ی ۀ
ناریا یاهرهش ،تاحوتف هب
زج یدراوم رد دیدش یگداتسیا ناحتاف لباقم رد دنچ
و نیا و دندرکن ینامرفان ات
ببس یدودح یلبق عاضوا ظفح
دش
( ،یوضر 1388 : 8
تنرد )،
ی هج طسوت ناریا یاهرهش ریخست لیاوا رد نوچ
ناناملسم
، یرهش یگدنز راتخاس هب
لک ی دشن نوگرگد
؛ راظتنا دیابن لوحت
ی ار نیداینب رد
تفاب و راتخاس
یدبلاک یاهرهش هیلوا نورق
ناریا تشاد .
ًلاامتحا ببس هک تسا لماع نیمه رد ناریا یاهرهش تفاب تهابش
ملاسا زا دعب و لبق تسا هدش
؛ دنچره هک ملاسا زا دعب یاهرهش رد
،ناریا هیلوا نورق رد یتح دهاش
و روهظ
یخرب شیادیپ دیدج یاهاضف
یضعب رد ریگمشچ تارییغت و زا
رصانع یرهش رود ۀ یناساس میتسه هک هشیر
رد آ یداقتعا و یعامتجا باد عماج
ۀ دراد یملاسا
( دمحاروپ
،نارگید ، 1389 : 6
. )
یعس هیضق نیا بولطم مهف یارب
دش دهاوخ نوگرگد
ی اه ی پ ی ش هدمآ رد یملاسا نارود هب یناساس نارود زا راذگ رد ناریا یاهرهش راتخاس رد
شخب اه ی هس ناگ ۀ یناساس نارود یاهرهش سرربدروم
ی رارق دریگ .
ییغت دنور و ر
لاوحت یت رد هک لکش رود رد ناریا یاهرهش نا
یملاسا یم خر دهد
، رد جیتن ۀ رییغت و ینوگرگد
تیعقوم رهش یلصا شخب ود
( نهک ژد ، ش را ناتس
یناریا نهک رهش یوگلا رد )
تسا هب هک مارآ ندمآرب و دشر
ضبر هک ،دیدج یرهش ۀقطنم هدیمان
یم وش ،د یم دماجنا .
رهش ینیشنرهش یوگلا رد رییغت دنور رد ناریا یاه
یملاسا نارود یگژیو ،
هکنیا هلمجزا ؛تشاد یمهم یاه
ینوگرگد و رییغت یوگلا رظندروم
هکلب تفاین ققحت نزاوتم لکش و گنهآ اب ناریا نیمزرس یاهرهش یمامت رد
انب ،رهش ره رد توافت هقطنم نآ یعامتجا و یداصتقا ،یعیبط تیعقوم هب
یم زورب نآ نایرج رد ییاه .درک
ازا ی ن ور یارب هب تسد نداد ییاناوت هک ییوگلا دنور نییبت یارب مزلا یاه
دروم ثحب ینیشنرهش یوگلا رد
ناریا یاهرهش یملاسا نارود
یسررب ،دشاب هتشاد ربرد ار رود نیا رد ینیشنرهش تیعضو
نا هب و و لیلحت هژیو
رصانع یاهدرکراک یبایزرا هس
ناگ ۀ ادیپ ترورض اهدرکراک نآ رارمتسا طیارش یسررب زین و روبزم یرهش
یم رب ات ؛دنک نآ
بسانم یوگلا ناوتب ساسا ی
ار یارب
« لکش » نارود نیا رد یرهش طلسم درک فیرعت
یفسوی(
،رف
1384 : 224 ).
مهم رت ی ن ثداح ۀ رد یرهش هدس
اه ی ار ناریا رد ملاسا روهظ نیتسخن دیاب
زا رهش موهفم رییغت طیحم
روصحم و دارفا صتخم و هدیزگرب تاقبط
، یارب یناکم هب یگدنز
.تسناد ناگمه ا
ی ن ار بلطم م
ی ناوت هب بوخ ی
رد هتشون اه نبا ی دید نودلخ
؛
،تسا دقتعم یو و اهرهش
اپ ی تخت اه یاراد نامتخاس اه
ی تارامع و میظع
هوکشاب و دنتسه نآ
اه ناینب مومع یارب ار م
ی دنهن دارفا صوصخم هن و
ی هژ ا ی
( نبا
،نودلخ 1390 : 674
سپ ).
رگا
نیا هاگدید هعماج
سانش ناملسم ار
مینک لوبق
، دیاب ب ریذپ می هک اهرهش ییاضف راتخاس رد مه یتارییغت رد
راذگ نارود خر
هداد تسا
؛ نآ نانچ هک د رهش رد ا
ار درگب یملاسا نارود رد نوگرگد
ی اه یی یرهش یاهاضف رب
هلحم اه ی جنپ ناگ ۀ تسا هدش ضراع نآ .
نانارمکح ناملسم
داجیا اب هلحم
ا ی یاهراوید زا جراخ رد دیدج
نامزاس دننامه ار یناساس رهش نیا یعامتجا نامزاس ات دندمآرب شلات رد درگباراد یعافد س
ی سا ی شا مه رد
نیا زا و دنزیر هر
دروآ یعامتجا و ییاضف نامزاس دنناوتب آ
رب ار ن هدولاش ا ی دنزاس راوتسا دیدج
، رد هک یمادقا
تاعلاطم جیاتن ناتساب
تخانش ی یاهرهش ریاس لاقتنا
ی هتفا
،روباشین ،روپاشیب ریظن یناساس رصع زا اراخب
و مب زین
هدهاشم دوش
،نارگید و نایمیرک(
1389 : 84
نیا ).
ببس رییغت م
ی وش د رود نیا رد نا
زا یکی صخاش اه ی نامزاس
ییاضف اهرهش
، هعومجم اه ی ن ی هم لقتسم یمومع شاب ن د هک رگیدکی هب تبسن ن یرترب
دنراد ،هکلب بسحرب
،نانکاس لغش ای تیموق هب
تروص رهاظ لقتسم م
ی دنوش .یرترب هن تسا زیامت نیبم اهنت هک یللاقتسا .
نیدب هک ینعم و لیابق زا هک ناناملسم هاپس
هورگ اه ی لیکشت یفلتخم م
ی دش فرصت ار یناساس خاک ای هعلق ،
م ی دندرک ، هکاجنآزا هعلق ای ژد نیا
زا رظن نآ اه ،تسین زیاج یبصغ نیمز رب زامن نینچمه و دوب توغاط لحم
هب تروص هعومجم اه ی بق ی هل ا ی و نوریب رد شاح
ی ۀ هعلق اه
(
رداچ )ضبر
م ی دندز
،دازکاپ(
1390 : 173
. )
یادج هتبلا
یور نیا یداقتعا لئاسم زا ۀ
تشاد زین یدنفادپ لیلاد ناناملسم
؛ زا نآ تهج هک نوریب رد ناگداپ داجیا زا
و اهرهش هگن
نتشاد رد نایماظن یشاح
ۀ اهرهش
، یم مهارف ار شروش بوکرس یارب یگدامآ مه و دروآ
روضح مه
یم یفتنم ار رهش رد حتاف نایماظن یمئاد درک
( ،یبیبح 1375 : 52
. )
نچمه ی ن ناناملسم ماگنه
رکشل هب یشک
ناریا دنتشاد هارمه هب زین ار دوخ ناکدوک و نانز ،
، سپ هب دوب مزلا اسم رطاخ
ئ اهرهش زا جراخ رد یتینما ل
هب دنرب رس . ره ییاپرب دهاش شخب نیا رد اهدعب دنچ هناخ
یرگید یاهانب و اهرازاب ،اه نوچ
عماج دجسم
میتسه
( ،ییوکش 1365 : 192
هب ).
ا ی ن ترت ی ب
، هب ردت ی ج فطن ۀ یملاسا تما و درک رییغت عماج دجسم هب ژد زا رهش
اب ر ی هش اه ی .تفرگ لکش دجسم و ژد فارطا رد توافتم یداژن و یموق هتبلا
اش ی نا رکذ تسا هک یرایسب رد زا
رارقتسا نیا عقاوم حلاص هب ینیزگ
دریذپ تروص زین رهش لخاد دوب نکمم ناحتاف دید
، تنرد ی هج تفگ دیاب نیا
هاگودرا اه ی ،هدنکارپ فطن
ۀ لوا ی ۀ هلحم اه ی هورگ اه یاهرهش رد فلتخم لیابق و یملاسا نارود
هب ار دوجو
م ی دروآ
(
،دازکاپ 1390 : 173
و )
هب لامتحا یوق م ی ناوت هک تفگ ر
ی ش ۀ دبت ی ل ندش یاهرهش هب ناریا یاهرهش
مدرم و کیناگرا شیپ زا یحرط نودب اهرهش تخاس و راو
عت یی ن هدش
، ناکم عون نیمه رد هشیر .دراد ینیزگ
دنچره هک یخرب رد زا
هدس رد ناریا یاهرهش یاه
نایم و هیلوا ۀ
یملاسا
، نیدب عاضوا و هدوبن هنوگ
شخب
نهک ژد
، اهدرکراک ی
دوب هتفریذپ زین یدیدج ؛
زا نایمیرک لاثم یارب قاب
ی دنام ن نمیشن هاگ مکاح رد نهک ژد رد
یم دای درگباراد یم و دنک
شخب نیا رد دیازفا ،رازاب روضح دهاش
ریاس و نادنز تاسسؤم
عماج دجسم و یتینما
و هاگراک یتعنص میتسه
،نارگید و نایمیرک(
1389 : 79 ).
5 . رصانع هس ناگ ۀ رود رهش ۀ
یملاسا نارود رد نآ تارییغت و یناساس
رد دنور لکش و تخیر تارییغت ، اهرهش
ی یملاسا نارود هب دیاب
هباج و تکرح یگدنز یلصا رصانع ییاج
کی زا ،یرهش قطنم
ۀ هقطنم هب یرهش یا
هژیو هجوت رگید .تشاد یا
هکاجنآزا یلصا رصانع زا کی ره
تأ راذگریث
ناشن رهش لکش رد یگدنز رد طلسم یعامتجا و یگنهرف ،یسایس ،یداصتقا تابسانم زا یدنیآرب و هدنهد
رهش هب رامش یم ور ن هباج هنوگره ،د هک ییاهاضف یدبلاک ییاج
هب لزنم ۀ روبزم تابسانم یدبلاک بلاق هب
باسح
یم نورد تابسانم و طباور رد لوحت زورب ای رهش حطس رد روبزم رصانع تیمها رد رییغت زورب مکح رد ،دیآ
نایرج و تابسانم روهظ ای و ،طلسم تابسانم رد رییغت ای رصانع نآ یدبلاک یرهش ۀعماج رد هزات یاه
سحم یم بو دوش ، هک یلوحت هب هجوت اب ،عقاورد رب
رثا رگ یا یناساس ۀرود طلسم یداقتعا ماظن رد ملاسا هب ش
هب هدکشتآ ،دمآ دوجو اه
ناکم و یرامعم هک ـ هژیو یبای
یا رد رهش دنتشاد یناساس
، ـ هب هب ار دوخ یاج جیردت
دنداد دجاسم و
رهش ناتسراش ۀقطنم دشر زین
هب لزنم ۀ یاهاضف هب زاین شیازفا دنور هب ییوگخساپ
،یبهذم
یداصتقا ـ یعامتجا یسایس و
زاغآ رهش دش
( یفسوی رف 1384 : 225 - 224 )؛
ارب
ساسا رب لاثمی
شواک اه ی تروص
هتفرگ ناتساب سانش ی پاشیب رهش رد رو
ییاپرب دهاش یدجسم
میتسه هک
ًلاامتحا نامز هب طوبرم لآ
وب ی ه هدوب
( یوسوم جاح ی 1376 ، 226
و )
رد رارق دوبدای یانب یبرغ بونج هتفرگ
و تخاس رد نآ
یاهانب حلاصم و داوم زا
یناساس هدافتسا هدش تسا
( رایرهم 1379 : 69 ).
نارود رد نینچمه یملاسا
، تحت ثأت ی ر مهم لماع ود یکی ،
و یبهذم مولع و هقف عبانم شرتسگ و شیازفا
،یرگید و نآ یعامتجا یاهدرکراک تباقر
اه یبهذم ی ،یسایس ـ
نیوکت دهاش هسردم
اه اهرهش تفاب رد
بلغا هک میتسه
، دادتما رد ۀندب راوج رد ای
و رازاب هتسار اه یلصا ی اهرهش
ناکم یم یبای دندش تسا ینتفگ .
ادم یبهذم ۀبنج نآ تیعقوم نییعت رد مهم یلماع سر
دوب یملاسا نارود یرهش یاهاضف رد اه ه
تسا
( یدهشم یناقهد هداز 1386
: 283
هداد ).
اه ی ناتساب تخانش ی پاشیب رهش زا لصاح رو
زین ؤم ی د و هدوب بلطم نیا
یکاح زا نتفرگرارق هسردم
ا ی هبج رد ۀ لحم رد رهش یلامش ۀ
یهاش .تسا نیا هک تسا دقتعم رهش رگشواک
ود یاراد انب رود
ۀ هک تسا تخاس هب
لامتحا ز ی دا ییانب لصا رد رد اهدعب و هدوب یناساس
رود ۀ راچد یملاسا
هدش یربراک تارییغت تسا
زارفرس(
1372 : 27
رصانع رانک رد ).
قوف رکذلا اهرهش زا یرایسب رد
، ییاپرب دهاش
یدادعت انب ی یتامدخ هب قلعتم
یملاسا نارود میتسه
. هلمج زا مهم
رت ی ن هینبا عون نیا مامح
.دنتسه اه یارب
ساسا رب لاثم شواک
اه ی تروص روپاشیب رهش رد هتفرگ ات
نونک مامح هس اسانش
یی هدش (
رایرهم 1379 : 58
هک)
زا یکی آن اه یقرش یاتسار رد رهش یلصا یبرغ ـ
ریسم رد هاگراک
اه و هتسار اه ی رهش یراجت رارق
هتفرگ تسا
( هاش دمحم ی ، 1379 : 147 .)
تنرد ی هج
، داجیا اب اهرهش ینیزگیاج ای ،دیدج رصانع
نآ اه عماج دجسم نوچ نهک رصانع اب و
باج ای ه ییاج
عماج ۀ لاح ،یرهش و
دیدج یاوه ی
ار دهاش دنتسه
( یبیبح 1393 : 50
تکن .)
ۀ هفلاخلاراد ای گرا روهظ رگید رد
یملاسا نارود یاهرهش زا یرایسب تسا
هک عماج دجسم اب گنتاگنت یطابترا
، یم ادیپ هینبا ریاس و رازاب دنک
و
هب بطق ناونع یم دادملق یتموکح و یرادا ،یسایس
ددرگ
یردص رویرف(
1380
رب .)
جیاتن ساسا زا لصاح
شواک اه ی ناتساب تخانش ی تروص پاشیب رهش رد هتفرگ رو
، لحم ربارب رد و رهش یبرغ شخب رد ییانب ۀ
یهاش اپرب
هدش تسا
( رایرهم 1379:70
گ )؛
ی نمشر انب نیا وما نارود هب قلعتم یخاک ار ی
یم دناد
( ریگ نمش 1379 : 50 ) .
یم ملاسا هب نآ مدرم تیرثکا هک ییاهرهش رد ،دنور نیا رد هدکشتآ ،دندیورگ
هب اه یم شوماخ جیردت دندش
رتشیب تاعلاطا یارب(
:ک.ن سدقم ی 1361 : 648
ناملسم و یتشدرز تیعمج رامش نیب هک اهرهش یضعب رد ).
نآ اه
هدکشتآ ،دوب رارقرب لداعت یم اپرب دجاسم نآ رد هک یرهش یاضف رد دوخ تایح هب اه
یم همادا ،دش اّما ؛دنداد
یخرب رد زا
هب هدشریخست یاهرهش هدکشتآ ،دوب نایتشدرز اب هبلغ نوچ ،ناناملسم تسد
دوخ یروحم شقن اه
رهش لکش رد ار ظفح
هدرک .دندوب ازا ی ن ور یم ار دجسم و هدکشتآ هب ناوت
ییاضف و یدبلاک یلجت ناونع
هب یرهش ۀعماج کی رد یداقتعا طلسم ای دوجوم تابسانم دروآ رامش
رتشیب تاعلاطا یارب(
.ن ک : ومح یی 1380 :
160 )
رهش رد .
یاه هباج و تکرح دنور ،نارود نیا زا نهک رهش یدبلاک یاهاضف و رصانع ییاج
طوحم ۀ نهک ژد
هب فرط سپس و ناتسراش هب
وس ی ینوریب رهش
)ضبر(
تسا .
ّلاد یتاراشا ،عبانم زا یخرب رد هاگ
ضبر روهظ رب
نوماریپ نهک
ژد یم تفای یم خر یعقاوم رد رما نیا .دوش
نهک زا یرهش رصانع هک داد لاقتنا ضبر هب ژد
یم فسن رهش ،لاثم یارب ؛تفای
مراهچ نرق رد(
ه .
و ضبر اهنت ).ق
نهک ژد تشاد و خاک نیب رهش یاهرازاب و
عماج دجسم ضبر ردـ
دوب عقاوـ یفسوی(
رف 1384 : 225 - 226 ).
ینامز عیزوت هداد
اه ی ناتساب تخانش ی هب تسد هدمآ رهش گرا راثآ زا زین درگباراد
ؤم ی د .تسا هیضق نیا
نیدب هک ینعم تسه
ۀ زکرم
،ی رد ار قنور نیرتشیب رود
ۀ دهاوش و هتشاد یناساس ناتساب
تخانش ی نآ زا یکاح
تسا یلوا نورق رد ،رهش زا هلحم نیا هک ۀ
یملاسا نچ د نا هدافتسادروم ن
زا لقادح ای و هدوب تمسق
اه یی زا نآ
هرهب رادرب ی من ی هدش .تسا تکن ۀ رهش نیا رد رگید گرارق
ی ر ی ییاورنامرف زکرم
( هموکحلاراد
یلوا نورق نامکاح )
ۀ
دودحم رد و نآ یاهوراب زا نوریب رد یملاسا ۀ
زاورد ۀ رهش یبرغ تسا
( نارگید و نایمیرک 1389
: 79 ).
رد رهش درگباراد هولاع
رب گرارق ی ر ی گرا رد زکرم
،رهش قطانم نوکسم ی نآ ن ی ز صخشم هدش
هک اب راهچ
خ ی نابا لصا ی
، رهش هب راهچ شخب فلتخم سقت ی م هدش تسا . لحم ۀ یرامعم یایاقب نیرتشیب هک یبرغ لامش
نآ رد زکرمت ی هتفا رود زا رارقتسا موادت یاراد ، ۀ
رود ات یناساس ۀ
هدوب یقوجلس تسا
و دراد دوجو لامتحا نیا
هک هقطنم نیا رازاب و رهش یراجت یلصا شخب
دوب لحم .دشاب ه ۀ
هداد یناوارف هب هجوت اب ار یبرغ بونج یاه
یم یتعنص ناوت
هب ناونع قطنم ۀ یهاگراک لحم زا یشخب رد .تفرگ رظن رد رهش یتعنص ـ
ۀ یقرش لامش
هاگراک هتشاد رارق زلف دیلوت یاه .تسا
لحم ۀ هدوب یحطس راثآ نیرتمک یاراد زین یقرش بونج تسا
نکیل ،
هب یم رظن رود رد رتشیب دسر ۀ
دعب و هتشاد رارقتسا یناساس زا
هتفرگن رارق تنوکس دروم شخب نیا نآ تسا
( نایمیرک و
،نیدیس 1389 : 80 - 81
هچنآ ).
یزکرم شخب رد اهرارقتسا مکارتم روضح میدهاش درگباراد رهش رد
تسا . هاتوک تدم ی
هب رهش طوقس زا دعب رهش یلصا نابایخ ود ریسم ،بارعا تسد
کورتم هدش و اهددرت زا
قیرط خ ی نابا اه ی .تسا هتفریذپ تروص یلامش یلصا لحت
ی ل هداد اه ی درگباراد رهش هک هتخاس نشور یگنهرف
یلک رد نادنورهش و تسا هتشاد رارق قنور جوا رد یناساس راگزور هب ۀ
هلحم اه ی
،نآ رقتسم هنلااعف شنانکاس و
عسوت تهج رد ۀ
ماگ نآ هتشادرب دنا
نارگید و نایمیرک(
1389 : 84 ).
رد ناتسراش دشر ربارب
نهک ژد رهش لکش رییغت رد هلحرم نیمود ، یاه
تسا یناساس نارود رد ناریا .
ناتسراش ۀقطنم ،نارود نیا رد
تنرد ی ج ۀ یرهش نوزفازور لیامت اه
یدبلاک یاهاضف دشر و اجنآ رد تماقا هب
تیلاعف ماجنا و رارقتسا یارب هک یصاخ هب ،دوب زاین نانآ یداصتقا یاه
یم شرتسگ تعرس ای
دب دیاب هچرگا . رد
رظن هک ـ ناتسراش یدبلاک یاضف دشر تشاد رتسگ
ۀ نآ لاحرهرد زا
دودحم ۀ یمن زواجت رهش یلصا اب درک
تیدودحم ییاه
رد تهج یاهاضف نیمأت ندروم
ی زا تیلاعف یارب صاخ یاهاضف ثادحا و تیعمج ناکسا یاه
نازور ۀ هجاوم ،نانآ دوش
. ازا ی ن ور هب یاهاضف جیردت ندروم
ی زا یداصتقا ـ یعامتجا تابسانم دشر رارمتسا یارب
رد ،ناتسراش ۀدودحم زا جراخ ۀقطنم رد رهش دبلاک شرتسگ .دندمآرب ناتسراش نهک یاهراوید تشپ رد رهش هج ا ت یم ققحت یصخشم هلحم ادتبا :تفای
هزاورد فارطا رد ینوکسم یاه یم رهاظ ناتسراش یلصا یاه
دش دن
زکرم و رازاب دبلاک سپس و تیلاعف
هشیپ یاه یم ادیپ دادتما تاهج نآ رد یرو
درک . رب ساسا یتلاوحت نینچ
یم افیا ار یرهش ۀموح ای ینوریب رهش ۀقطنم شقن ماگنه نیا ات هک ـ یرهش موس ۀقطنم هک دوب و درک
تیلاعف هب ـ تشاد نایرج نآ رد هقرفتم ای یزرواشک یاه ار یرهش یعامتجا و یداصتقا یاهدرکراک جیردت
رد
دوخ ذپ ی ار رد رهش یدبلاک دشر زا هلحرم نیا .دش رود
ۀ تابسانم فاشکنا و ییافوکش دنور زا یساکعنا ،یملاسا
رد دیدج یاهزاین روهظ ،نارود نیا یاهرهش رد یتلاوحت نینچ یاهدمایپ هلمجزا .دوب یرهش داصتقا زوح
ۀ
لئاسم هک دوب یرهش تامدخ و یعامتجا ،یتینما تنرد
ی ج ۀ راتخاس ،نآ هدرتسگ یرهش تموکح
و دش رت
شرتسگ نآ فلتخم یاهدرکراک مهم ،ضبر ۀقطنم هب یرهش یگدنز یلصا رصانع لاقتنا .تفای
رد رییغت نیرت
رهش لکش یملاسا نارود رد ناریا یاه
یوگلا رارقتسا و شیادیپ هب تیاهنرد هک دوب و
ی ژ ۀ یملاسا ـ یناریا رهش
نایقوجلس نارود رد دیماجنا
یفسوی(
رف 1384 : 225 - 226
تنرد ).
ی هج هک تفگ دیاب ملاسا یروتارپما رد ینیشنرهش
موس نرق زا یرمق یرجه
زا سپ نرق هس ات و تفای شرتسگ آ
ن هب دیسر لامک و
مهم رت ی ن دشر رد لماع
ینیشنرهش ناباتش نارود نیا رد
، اهرازاب عیرس شرتسگ تسا یداصتقا متسیس و
. نآ نانچ هک رد هک میدهاش
رود ناریا یملاسا نا
رهش و گرزب یاه قنوررپ
رس رب ًلاوصا هار
اه ی یراجت دنتشاد رارق
( فرشا 1353 : 16
. )
دشر اب
یتعنص و یداصتقا هتفر
هتفر اش تیمها زا هتساک ناتسر
م ی دوش و ضبر رد ار یریگمشچ تیعمج هار دوخ لد
یم دهد یداصتقا درکراک و نآ
هب تعرس یم شیازفا دبای
. دنسیون یخشرن ۀ
مراهچ نرق یرمق یرجه
م ی ون ی دس :
اش هک ناتسر دق
ی م ی رت ی ن رد و دوب اراخب شخب رود
ۀ فارشا یراصحنا یرترب مز
ی ن راد انب هدش هب ،دوب ببس
تعنص و تراجت قنور هتفر
هتفر داتفا قنور زا و
گدنز ی یرهش زا اجنآ راک لحم هک ،ضبر هب و
گدنز ی یاهرشق
هب ور عسوت ۀ دش لقتنم دوب نارگتعنص و ناناگرزاب
( ،فرشا 1353 : 21
.)
یارف زین تسا رواب نیا رب هک
رود یاهرهش نا
نایناماس یاهرهش اب
راودا و ،تسا هتشاد قرف نآ زا شیپ
ار فلاتخا نیا لیلد تسخن
ندش ضوع رد دیاب تیلاعف زکارم
د نیدب .تسنا هک ینعم
میدق یاهرهش مک
بو ی ش
ینوکسم تلاحم و علاق هب ناشنوماریپ
ناتسراش هک هدناوخ
م ی دش یراوید و نآ
اه هطاحا ار م
ی درک دودحم هدش
،عیانص و فرح دایز شرتسگ .دندوب دتسوداد
،اهرازاب و هب
مراهچ و موس نرق رد صوصخ یرمق یرجه
مکح رد
ای رهش هموح هب تیعمج لاقتنا بر
ض دوب
( یارف 1348 : 219
.)
راوید زا جراخ رد یملاسا تلود یوس زا یتموکح یانب رارقتسا اب ش
ا ناتسر اب طابترا رد و بر
ض تموکح ،
دیدج
، ار نامدرم هک
پ ی ش زا ا ی ن یوس زا نانکاس
نهک ژد و ش ا ناتسر یم عقاو متس دروم دندش
، هب بیغرت
نتسکش نب
ی نا اه ی یسایس رود
ۀ لبق م ی دنک زا لصاح دهاوش . شواک
اه ی ناتساب سانش ی روپاشیب ناشن
یم دهد هک یملاسا نارود رد حت دهاش
میتسه رهش ییاضف راتخاس رد لو
؛ نیدب رارقتسا هک ینعم
هاگتنوکس اه
ی یملاسا نارود لحم و راصح یور ًاقیقد
ۀ یهاش رارق م ی گ ی در
( زارفرس 1366 : 27
هک روپاشیب خاک و)
رخاوا ات رود
ۀ یناساس دروم
هدافتسا رارق یم هتفرگ یملاسا نارود رد تسا هب
ناونع هناخ اه دروم ینوکسم ی
هرهب مدرم یرادرب یم رارق
دریگ . یبرغ و یبونج ناویا رد ینوکسم لزانم عون نیا راثآ زین
لباق هدهاشم تسا
.
یملاسا نارود رد نینکاس یتح رفح اب
هاچ اه ی رد بآ ح ی طا
( نامز تاعامتجا و تافیرشت رلاات یزکرم نحص نامه
)روپاش
بآ لاناک زا یباعشنا ندروم
ی زا ار دوخ مأت ی ن هدرک دنا
زارفرس(
1366 : 56 ).
سپ م ی ناوت دش روصتم
، تارییغت اب ور
ی هداد ناریا یعامتجا و یسایس راتخاس رد
، یملاسا نارود رد
ماظن و یرهش یرکف
رود ۀ اهرهش رب مکاح هک یناساس تسس دوب
ش هد تسا و رد هیلوا نورق دهاش
رب مه ندروخ
رهش ییاضف بیکرت .میتسه اه
دیاب ار امیس رد رییغت نیا هتبلا ره زا شیب
رد زیچ جیتن ۀ باج ه هعماج راشقا ییاج
یرهش یاهاضف رد .تسناد
رد هنیمز نیا تفگ دیاب
رد یرایسب دراوم هب
نداتفا قنور زا ببس تسه رود هب رهش مدرم ناتسراش
ۀ دیدج
درگ دمآ دن نیدب و داجیا یمیدق رهش یکیدزن رد یدیدج رهش بیترت دش
یبیبح(
1393 : 51
. )
رهش یبوقعی
نیا زا ار روباشین هتسد
یم اهرهش رهش رانک رد دیدج یرهش هک دناد
هدش داینب نهک و
هتفر هتفر ادیپ شرتسگ
درک ه ناریو یمیدق رهش و هدش
قنور زا و داتفا
تسا ه (
یبوقعی 1387 : 45
. )
یم هراشا زین یرخطصا دنک
نرق رد
مراهچ ه ـ ق.
هب یرهش یگدنز دش لقتنم یبونج ضبر هب تعنص و تراجت قنور ببس
یدایز دح ات ناتسراش و
بارخ م ی وش د
یرخطصا(
1373 : 204
. )
ار هلحم و نادیم ،دجسم ،رازاب ،یرهش یاهداهن یمامت هرود نیا رد ضبر
تسا هدوب اراد .
نیدب بیترت مک مک هتساک ناتسراش تیمها زا یم
دوش یداصتقا درکراک و تیعمج هک ضبر و
نآ هب تعرس یم شیازفا یاراد دبای
ناوارف تیمها یم
دوش . هب روط ی هک نور زا ناتسراش ،اهرهش زا یضعب رد ق
نادابآ ضبر و داتفا ش
د
فرشا(
1353 : 21 ).
هب
یم یر فصو رد یرخطصا لاثم روط
:دسیون
« رتشیب ناتسراش
تسا نادابآ ضبر و تسا بارخ ».
یرخطصا(
1373 : 170
دوب نانچ یرجه موس نرق رد اراخب رهش ضبر دشر ای)
