شناسایی عوامل موثر بر ارزیابی محیط زیستی ساختمان در مجموعه‌ مسکونی با بهره‌گیری از ابزارهای موجود ارزیابی عملکرد بنا

یتسیز طیحم یبایزرا رب رثوم لماوع ییاسانش ینوكسم هعومجم رد نامتخاس

*انب دركلمع یبایزرا دوجوم یاهرازبا زا یریگ هرهب اب

۳یراصنا یبتجم ،²ناینامب اضردمحم ،^1**یتمعن یلعدمحم .ناریا ،سراف ،دابآزوریف ،دابآزوریف یلاع شزومآ زکرم ،یرامعم هورگ رایداتسا ¹ .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرامعم هورگ داتسا ² .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرامعم هورگ رایشناد ³

)97/2/19 :ییاهن شریذپ خیرات ،96/9/18 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیكچ تایبدا رب اکتا اب ،ینوکسم یاه هعومجم یتسیز طیارش دوبهب رب رثوم لماوع نییبت لابند هب رضاح هلاقم یــسررب و عوضوم تایبدا رد تاعوضوم و لئاــسم لیلحت و هــیزجت اب ،هار نــیا رد .تــسا عوــضوم یــناهج رد .دیدرگ جاتنتسا قیقحت یاه صخاــش ،طبترم عوضوم اب نامتخاس درکلمع یبایزرا متــسیس تــشه یاه نامتخاــس عوضوم اب هک هدــش هدافتــسا ییاه متــسیس زا ،ینوکــسم یاه هعومجم رد اهنآ نیودت قیقحت یرظن بوچراچ ،نارظنبحاص اب هتفای راتخاس همین هبحاصم زا سپس .دنا هتفرگ لکش ینوکسم زاسو تخاس طیارــش اب شهوژپ یاهریغتم طابترا شجنــس رد ار ناگدنراگن ،بوچراچ نیا .تفرگ لکــش لیلحت شور اب اه هیضرف نومزآ .تخاس نومنهر یرظن بوچراچ یجنسرابتعا و اه هیضرف نیودت ،روشک جیاتن .دش ماجنا همان شــسرپ رازبا اب شیامیپ قیرط زا یراتخاــس تلاداعم یزاــسلدم و یدییات یلماع یریذپ تنوکــس ،یدمآراک ،یراــمعم همانرب رد ناــعفن یذ ییازفا مه یاــهریغتم هک داد ناــشن قــیقحت .تــسا هجوت دروم نامتخاــس یتــسیز طیحم یــبایزرا رد یتــسیز طــیحم درــکلمع و یراگدــنام ،طــیحم یدروم هعلاطم یتــسیز طیحم درکلمع رب رثوم لماع نیرت مهم ،یرامعم همانرب رد ناعفن یذ ییازفا مه ،درکلمع نیا یاقترا رد زین یراگدنام و طیحم یریذپ تنوکــس ،یدمآراک هناگ هــس لماوع .تــسا قیقحت و تسا ینوکسم هعومجم طیحم یتسیز داعبا یاقترا لماوع هئارا ،قیقحت درواتسد .دنک یم شقن یافیا .درب هرهب شهوژپ نیا زا ناوت یم تامادقا و اهدربهار نییبت و یبایزرا یاهرازبا هعسوت رد

یدیلک یاه هژاو

،مود هــناخ ،یمــسرریغ ناکــسا ،یمــسرریغ یاــضف دــیلوت

هدنراگن ییامنهار هب »ینوکسم هعومجم یرامعم همانرب رد رادیاپ نامتخاس یبایزرا« :ناونع اب لوا هدنراگن یرتکد هلاسر زا هتفرگرب هلاقم نیا * .تسا سردم تیبرت هاگشناد رد موس هدنراگن هرواشم و مود .Email: M.Ali.Nemati@gmail.com ،071-38734834 :ربامن ،09173013054 :نفلت :لوئسم هدنسیون **

.ینوکسم هعومجم ،نامتخاس درکلمع یبایزرا ،رادیاپ نامتخاس ،تسیز طیحم

همدقم

هدیمان یرادیاپ زورما هچنآ یتاذ روضح ،یرامعم یاه تنس رد یروص لامعتسا اهنت و هتشاد دوجو نآ تام ّوقم بلاغ اب ،دوش یم یرتنلاک ؛84 ،1393 ،روپ هجاوخ و شنمناریا( تسا هدوبن جیار نآ بوــچراچ كــی دوــجو مدــع ،لاــح نــیا اــب .)65 ،1395 ،نارــگید و ،رضاح یناکم و یــنامز طیارــش اب طابترا رد و یرــظن هتفایراتخاــس هب هجوت اــب و هدومن هجاوم شــلاچ اب ار نتخاــس شور نــیا درــبراک رد موهفم نــیا رب رــثوم لــماوع یــگدیچیپ و ¹اــهزاین عوــنتم فــیرعت درکلمع زا دوخ یبایزرا رد زاــسو تخاس نایلوتم ،ناعفن یذ نایم دنهد یم هــئارا نوگ انوگ یاــه هبنج زا ار یــعونتم یاــه شزرا ،اــنب طیارــش یبایزرا ًلامع ،فیصوت نیا اب ؛)31 ،1396 ،رایماد و یمرک ا(

هب و هدــشن ظاحل حرط همانرب رد نآ هچراپکی موهفم هب انب یتــسیز رجنم ³شخبرثا و ²هــبناج همه هاگــن نودب و یــعطقم یاــه لح هار رــب )2012( ⁴اروــگنایاروه رــظن .)Bakar et al., 2015( دــش دــهاوخ دوجوم رگن ءزج یاهدرکیور ییاراک مدع ،یرادیاپ ندوب ⁵زیرگ حرش دییات زاــسو تخاس درــفبرصحنم طیارــش و اــه یگدیچیپ لــح رد ار ترورض رب یدهاش ،یلخاد یاه شهوژپ هنیشیپ یــسررب .دنک یم دادعت .تــسانب تــسیز طــیحم رد هــچراپکی یــماظن هــب نــتخادرپ دوبن و ناگبخن قفاوت مدع ،)1 لودج( تاشیارگ و اه شهوژپ کدنا اهدنیارف یاج هب لوصحم هب شیارگ ،هزوح نیا رد عماج یدانسا ،1393 ،روــپ هجاوخ و شنمناریا( مجــسنم یرظن یــنابم نادــقف و .تــسا طــبترم مــیهافم یــگچراپکی ندــنام لوــفغم لــلع زا ،)86 یاــه هبرجت ،نامتخاــس رد یرادــیاپ ثــحابم نــییبت ناــمز زا یاه متــسیس یرــظن تاــیبدا رد ار یــطابترا و بوــچراچ نــینچ یعوضوم یاــه هغدغد تهج هب ،یتــسیز طیحم درــکلمع یــبایزرا Shari & Soebarto,( دیجنــس ناوــت یم یداــیز دودــحات كرتــشم یبایزرا یاه متــسیس هعــسوت فدــه .)2015, 8; Ding, 2008, 452 یاه نامتخاــس یوــس هــب یــهد تهج ،⁶نامتخاــس درــکلمع رد اه متــسیس نیا یرــیگراکب ؛تــسا تــسیز طیحم هــب رت ساــسح Ding,( تــسا هدوب شخب هجیتن انب و یرادیاپ یگچراپکی لیهــست 2008, 452; Zuo & Zhao, 2014, 275; Shari & Soebarto, 2015, یبایزرا یاــهرازبا نــیا هــک تــشاد ناعذا دــیاب ،لاــح نــیا اــب .)10 یاه شزرا و هــتفرگ لکــش یرادــیاپ زا ناــعفن یذ فــیرعت ساــسارب نینچ ؛دننک یم ناــیب هعومجم نوگ انوگ یاــه هبنج زا ار یــعونتم

صاخ یا هبنج رب ،ناعفن یذ زا هورگره هک دوش یم ببــس یا هیور همانرب رد نآ هچراپکی موهفم هب یرادیاپ ًلامع و هتــشاد زکرمت انب زا .دوشن ظاحل حرط هیلوا یاه بوچراچ زا كی هب كی یریگ هرهب هک تسا نآ رگید هلئسم موب ره یتسیز طیحم فادها نییبت رد انب درکلمع یبایزرا دوجوم رظنرد نودــب ،لئاــسم هب راو تــسیل کچ هاگــن و هدوــب زاــس شلاچ ،یکیژولونکت ،یعامتجا ،یداصتقا یاه تیولوا و اه توافت نــتفرگ اــفیا یا هدنزاــس شــقن ،هــقطنم رــه یتــسیز طــیحم و ینامزاــس ،هعسوت لاح رد یاهروشک رد اصوصخ اه شلاچ نیا ؛درک دهاوخنً هدش هبرجت ورشیپ یاهروــشک رد هک هنوگنآ ار لح هار هب یبایتــسد Du Plessis, 2005,( دــنک یم وربور یدایز یاه یگدیچیپ اــب ،تــسا .)413; Zuo & Zhao, 2014, 280; Zabihi et al., 2012, 1347 عوضوم یرظن یاه هزوح دنویپ داجیا لابند هب رضاح شهوژپ هجوت اب ،ریسم نیا رد ؛تسا روشک رد زاسو تخاس یعقاو طیارش اب نامتخاس درکلمع یبایزرا یاه متسیس یبرجت و یرظن هعسوت هب رد مجــسنم ینابم نادقف و ناهج رد اهرازبا نــیا یرــیگراکب جاور و .داد رارق انبم ار عوضوم یناهج تایبدا ناوت یم ،روشک رد هزوح نیا طیارــش اب بــسانتم ار یدرفبرصحنم یاه لح هار عوضوم نیا اــما اب بسانت رد اهدرکیور یهد تهج و هلئسم فیرعتزاب قیرط زا روشک ،یمک و یفیک حطس ود رد قیقحت نیا .دبلط یم دوجوم تاناکما دیک ات اب نامتخاــس یتــسیز طیحم یبایزرا رب رثوم لماوع نییبت اب رد .دومن دهاوخ هــئارا ار ییاه لح هار ،ینوکــسم یاه هعومجم رــب طیحم یبایزرا هدنهد لکــش لــماوع جاتنتــسا یارب ،یفیک حطــس لیلحتو هیزجت هب ،ینوکــسم یاه هعومجم رد نامتخاــس یتــسیز یرظن بوچراچ سپس و هتخادرپ طبترم یبایزرا متــسیس تــشه هتفایراتخاــس هــمین یاــه هبحاصم لــیلحت قــیرط زا ار عوــضوم یاــه هیضرف ،لــماوع نــییبت زا ســپ .داد لکــش نارــظن بحاص اــب حطــس رد و هــتفرگ لکــش بوــچراچ نــیا یــنورد طــباور زا قــیقحت نایلوتم( رواــشم ناــسدنهم یرامآ هعماج ود زا شیامیپ اب ،یــمک ناــیلوتم( یهاگــشناد نارگــشهوژپ و )یراــمعم یــلمع یاــه هزوح .دــیدرگ ماــجنا اــه هیضرف نوــمزآ ،)یراــمعم یرــظن یاــه هزوح

عوضوم هنیشیپ

ۀعسوت مهم فادها زا نامتخاــس یتــسیز طیحم درکلمع دوبهب یرایــسب یاهرظن فلاــتخا .)Du Plessis, 2005, 405( تــسا رادــیاپ ،دیاــش .دراد دوجو رادیاپ ۀعــسوت یاه تیولوا و اه شور باختنا رد نــیا ،ناــسنا یاــهزاین و تــسیز طیحم عوــضوم ،تاــفلاتخا یارو ناوت یم ار هناگود تیعضو نیا .تسا هدومن نادنچود ار یگدیچیپ Gan,( یوق یرادیاپ رــباربرد ⁷فیعض یرادیاپ هب طوبرم مــیهافم رد

اب .تفای ⁸زبــس راکروتــسد و یا هوهق راکروتــسد و )et al., 2017, 501 اه تیولوا ،اــهدربهار ناوت یم ،نارــیا رد عوضوم تاــیبدا هب یــهاگن ؛تــسناد زــکرمتم یرادــیاپ یناــسنا هعــسوت رــب رتــشیب ار تادــیکات و راکروتسد رد )2005( سیسلپود فیرعت اب ناوتب ار هلئــسم نیا دیاــش

وــسمه ⁹هعــسوت لاــحرد یاهروــشک رد رادــیاپ زاــسو تخاس زا 21 یــگنهامه ظــفح و یــبایزاب فدــه اــب عــماج یدــنیارف« :تــسناد هک یهاگتــسیز داجیا و تخاــس ناسنا و یــعیبط یاــه طیحم نــیب ،فیرعت نیا .»دــنک یم تیوقت ار یداــصتقا یربارب و یناــسنا تــمارک

10روگ ات هراوــهگ زا دنور هــباثم هب نامتخاــس زا یعماج ریــسفت هب زاــین اهروشک نیا رد رادیاپ زاسو تخاس یلصا طرش ار )مئاد و یگشیمه(

تیفیک دوبهب ،تــسیز طیحم زا تظافح رب دیک أت نمض و هتــسناد ینف ریغ و ینف یاه خــساپ شریذپ قیرط زا ار عــماوج و دارــفا یــگدنز .)1 رادومن( دناد یم انب یرادیاپ فده یداصتقا و یعامتجا یرادیاپ یاه هراو وگلا و یرامعم ناونع اب دوخ هلاسر رد )1387( این لماک یعمج یرامعم یاه فعض و اه توق نایب نمض ،یعمج یــحارط یراکــمه ،یــمومع تکراــشم ،راداــنعم یتکراــشم یاــه شور و طیارش کرد ،یریگ میمصت رد تاعوضوم یگچراپکی ،یا هتشر نیب یــسایس و یکیژولونکت ،یداصتقا ،یعامتجا ،یــبهذم و یــگنهرف ناعفن یذ ،وا رظن هب .دناد یم یرورض اه لح هار ییاــسانش یارب ار ؛دنهد یم هــئارا اــه تیولوا ییاــسانش رد ار یدنمــشزرا یاــه هداد ؛دنزاــس یم ار هژورــپ یاــه شزرا و دــننک یم صخــشم ار فادــها ار نامتخاــس یــطیحم یــبایزرا ،ناــنآ تکراــشم و یزاــسدنمناوت .)1387 ،این لماک( دنک یم شخبرثا و دمآراک یرادــیاپ لوــصا ناوــنع اــب دوــخ هلاــسر رد )1389( یــماغرض یمومع دنور هب هراشا نمض ،ینوکــسم یاه عمتجم رد یعامتجا ،مکیو تسیب نرق رد ینوکسم یاه عمتجم یارجا و حرط ،همانرب یــقلت هدــش لوفغم یــلماع ار اه هاگ تنوکــس یــعامتجا یرادــیاپ -یعامتجا یاــه هفلوم هاگــیاج یــسررب اب ،شــهوژپ نــیا .دــنک یم لوصا نییبت لاــبند هــب رادــیاپ هعــسوت و یزاــس نکسم رد یناــسنا تــسا ینوکــسم یاه عمتجم رد یــعامتجا یرادــیاپ یاــهرایعم و

.)1389 ،یماغرض(

یوــگلا نــیودت ناوــنع اــب دوــخ هلاــسر رد )1389( شــخبناهج رب دیک ات اــب ،ناریا رد رادــیاپ یراــمعم یــسانش شور و یــهد همانرب ،عوضوم نیا هک دــنک یم ناعذا ،یرو هرهب رــثک ادح ندروآ تــسدب یگداــس هب هک یلماع دنچ راــثآ یــسررب ای و ییاــسانش اب دــناوت یمن ،شهوژپ نیا .دشاب یبایتسد لباق دنا هتفرگ رارق رگید مه رانک رد اه حرط یگنهامهان ،ار رادــیاپ یراــمعم هزوــح رد از شــلاچ لــماوع ،یــگدنز تــیفیک هدــنیازف شــهاک ،یــنامز و یــطیحم طیارــش اــب لوط هب هــجوت مدع ،یراــمعم یــحارط رد تاــمیمصت یدــمآراک ان رد هــنایارگ موب تاــئاضتقا هــب یــهجوت مک و نامتخاــس دــیفم رــمع ندوب ریذپ تشگرب و دروآ موب حلاصم هژیوب و اه یروانف زا یریگ هرهب .)1389 ،شخبناهج( دناد یم تعیبط هب اهنآ هــب نــتخادرپ ترورــض رــب یدهاــش ،یــلخاد تلااــقم یــسررب اه شهوژپ کدنا دادعت .تسانب تسیز طیحم رد هچراپکی یماظن تیهام هرابرد ناگــبخن قفاوت مدــع ،طبترم یــشهوژپ تاــشیارگ و شیارگ ،نآ هدنهد لکــش لماوع هب عماج هاگن ترورــض و عوــضوم مجــسنم یرظن یــنابم نادــقف و اــهدنیارف یاــج هــب لوــصحم هــب نیا ندنام لوفغم لــلع زا ،)86 ،1393 ،روــپ هجاوخ و شــنمناریا(

.تسا نامتخاس هزوح رد موهفم

نامتخاس یتسیز طیحم یبایزرا

یتــسیز طــیحم یاه یراذگ تــسایس هــب زاــین هــب هــجوت اــب و یژتارتسا هباثم هب نامتخاس درکلمع یبایزرا رازبا ،اه نامتخاــس

.هعسوت لاحرد یاهروشک صاخ طیارش هب هجوتاب یرادیاپ هب یبایتسد دنیارف -1 رادومن )Du Plessis, 2005( :ذخام

)civilica و magiran یوجتسج یاه هناماس زا هتفرگرب( :ذخام .95 ات 92 لاس زا انب یتسیز طیحم یبایزرا عوضوم اب طبترم تلااقم دادعت -1 لودج

،اه نامتخاس یتسیز طیحم درکلمع یاقترا و هعسوت یارب یرازبا ادــتبا رد .)Ding, 2008, 452; He, et al., 2017, 1173( درــک روــهظ هعــسوت ناهج رد یرگید یاهرازبا ،نآ زا ســپ و ناتــسلگنا ¹¹ماــیرب ،نارگــشهوژپ .)Schweber and Haroglu, 2014, 302( تــفای ،ناعفن یذ ناــیم یراکمه ،تــسیز طیحم شناد لاــقتنا و دــیلوت اه متسیس نیا هعسوت یایازم زا ار تکراشم و تیفافش ،¹²یگچراپکی اه یژتارتسا ،اه تیولوا ،فادها نییبت اب ار اهنآ ناوت یم ؛دنا هتسناد حرط یریگ میمصت یاهدنیآرف رد بــسانم یدرکلمع یاهرایعم و درکلمع دوبهب هزیگنا ناوت یم حــیحص ریبادت اب ؛درب راکب تخاــس و یاهدرادناتسا و هدروآ دوجو هب ناگدنزاــس نیب رد ار اه نامتخاــس Wong & Abe, 2014, 504;( داد شــیازفا ار یتــسیز طــیحم .)Schweber and Haroglu, 2014, 314; Zuo & Zhao, 2014, 277 عیدب براجت رد ¹³راــیعم نییعت داجیا اــب ،یبایزرا یاــهرازبا ۀعــسوت انب یتــسیز طیحم درــکلمع دوــبهب رد تخاــس و یــحارط ،قــیقحت نــیا .)He, et al., 2017, 1180; Li, et al. 2014, 333( تــسا رــثوم هدنهد لاــقتنا و هدننکدیلوت ،یــشزومآ یا هناــسر هباثم هــب اــهرازبا یاه همانرب داــجیا اــب ،یهاگ آ شــیازفا نــمض و هدرــک لــمع شــناد و هــضرع تاــعقوت و یــفیک حطــس ،هــنابلطواد اــی یراــبجا یــتباقر .)Ding, 2008( دــنهد یم اــقترا نامتخاــس تــعنص رد ار اــضاقت

حطس جنپ ،اه متسیس نیا یدنب هتــسد رد ،یمایناتیو و ویپاه ،یژرــنا یزاــس لدم یاــهرازفا مرن ،لوا حطــس .دــنا هدرک هــئارا ار ،مود حطــس ؛)هــسنارف( ¹⁵میت و )اکیرمآ( ¹⁴سا یا یا یب رازبا دننام

16انتآ دننام اــهنآ یازجا و نامتخاــس رمع ۀخرچ یــبایزرا یاــهرازبا

19لیاکــسا و )دئوــس( ¹⁸تکفا وک ا ،)دــنله( ¹⁷موــتناوک وــک ا ،)اداــناک(

طــیحم درــکلمع شجنــس یاه متــسیس ،موــس حطــس ؛)هــسنارف(

یب سا )اکیرمآ( ²⁰دیل ،)ناتسلگنا( مایرب دننام یدنب هبتر و یتــسیز

23کرام نیرگ و )ایلارتسا( ²²راتسا نیرگ ،)یللملا نیب/اداناک( ²¹لوت تــیریدم و یــحارط یاه تــسیل کچ ،مراــهچ حطــس ؛)روپاگنــس(

اــه همان یهاوگ ،اــه گولاتاک ،اــه هینایب ،مــجنپ حطــس و نامتخاــس Haapio and Vii-( تــسا تلاوــصحم یــطیحم یاه بــسچرب و قــیقحت یاــنبم ،یدنب هتــسد نــیا .)taniemi, 2008, 473-480 لماوع لیلحت و هیزجت و اه متــسیس نگمه باختنا رد ناگدــنراگن ،ینوکــسم یاه هعومجم رب قیقحت زــکرمت هب هــجوت اب .تــفرگ رارــق عوــضوم اــب هــک هدــش هدافتــسا ییاه متــسیس و اــه شهوژپ زا یــسرتسد مدع دراوم رد و هتفرگ لکــش ینوکــسم یاه نامتخاــس ریاس ساسارب نآ یزاسوسمه هب ناگدنراگن ،متسیس هب میقتسم

.نامتخاس دركلمع یبایزرا یسررب دروم یاه متسیس رد اهدركیور -2 لودج

یاه متیــسس .دــنا هتخادرپ متــسیس رــه اــب طــبترم یاــه شهوژپ کرام نیرگ و راتــسا نیرگ ،لوــت یب سا ،دیل ،ماــیرب هدــش باختنا و هتفای هعــسوت یاهروــشک زا نکــسم هــب طوــبرم یاــه شراگن رد نامتخاس شجنس درادناتــسا ،)دنه( ²⁴ایدنیا -دیل یاه متــسیس طوبرم یاه شراگن رد )یزــنودنا( ²⁶پیــش نیرگ و )نــیچ( ²⁵زبــس لیلحت و هیزجت رد .دنتسه هعسوت لاحرد یاهروشک زا نکسم هب یاه تیدودحم هــب هجوتاب ،هــعلاطم دروــم یــبایزرا یاه متــسیس هــیوناث عــبانم زا تاــعلاطا زا یــشخب ،یــلصا عــبانم هــب یــسرتسد ،عبنم کــی زا شیب یــقیبطت تاــعلاطم زا ،اه هجنــس و هدــش هتفرگ .)2 لودج( تسا هدش دییأت

قیقحت شور

قیقحت یمک و یفیک یاه شور رد اه هداد یروآ عمج و هدهاشم قیقحت نیا رد ار یبیکرت یا هویش ،کیره یاه تیدودحم و ایازم و تاــیبدا یــسررب زا ســپ ،یــفیک حطــس رد .تــسا هدوــمن رــتدمآراک طــیحم یــبایزرا یاه متــسیس یازــجا لــیلحتو هیزجت و عوــضوم و 2لودج( شــهوژپ یاه هجنــس و اهدرکیور ناونع هب اــنب یتــسیز

دنیارف لوا هــلحرم( اهرازبا نــیا یراتخاــس ماــظن كرد و )2 رادوــمن هبحاصم زا یفیک یاوتحم لیلحت راد تهج یاه شور اب ،)قیقحت یبوچراچ ،کــیمداک آ هزوح نارــظن بحاص اــب هتفای راتخاــس همین دانتــسا اب .)2 رادومن( تــفرگ لکــش عوضوم تادــیک ات زا یــموهفم طابنتــسا یارــب ،عوــضوم تاــیبدا زا هدــمآ تــسد هب تاــعلاطا رــب ینوکــسم یاه هع ومجم رادــیاپ زاــسو تخاس هدننک نییبت لــماوع مود هلحرم( تــفرگ تروص ²⁷نارــظن بحاص اب هــبحاصم نارــیا رد یاــه هنیمز ،شــهوژپ فادــها و یــفرعم زا ســپ ؛)قــیقحت دــنیارف اــب هدــش لاسرا ناگدنوــش هبحاصم یارــب و هــیهت ،شــسرپ دروــم تادیک ات و اه شیارگ ،تاــعوضوم هنماد ،زاــب یاه هبحاصم ماــجنا هــبحاصم رد و )3 رادوــمن و 3 لودــج( دــیدرگ لــیلحتو هیزجت اــهنآ حلاــصا و نــیودت یارــب یــیانبم ،هتفایراتخاــس همین شور اــب ،مود مــهارف همان شــسرپ یــحارط و اــه هفلوم و قــیقحت یاه صخاــش یاهریغتم طابترا شجنــس رد ار ناگدنراگن ،بوچراچ نیا .دیدرگ بوــچراچ یجنــسرابتعا و )4 رادوــمن( شــهوژپ راکــشآ و نوــنکم .تخاس نومنهر یداهنشیپ یرظن

.انب دركلمع بایزرا یاه هفلوم رد رگن ءزج هاگن -2 رادومن .ناگدنوش هبحاصم یاه لح هار و ثحب دروم تاعوضوم هنماد ،اه شیارگ ،تادیک ات -۳لودج

تارظن تادیکأت

شیارگ اه تاعوضوم هنماد

هرامش

،گنهرف و تعیبط هب هاگن 1 و یعامتجا هعسوت

یکینکت همانرب

یلک ،ارگ گن یلک ر حم و دبلاک ،یرگن همانرب ،شزومآ ،اوت

فاطعنا ،یزیر ،یریذپ

انب قباطت ،یعامتجا هعسوت و تکراشم زاین اب

هرامش ،عوضوم تیلایس ،یلصا روحم هباثم هب یژرنا 2

نامتخاس ییاراک رب زکرمتم ،ینف

تسیز طیحم هزوح تفرشیپ

،یژرنا ،یموب یرامعم ،براجت لماکت و یکیژولونکت یاه رمع هخرچ ،نامتخاس ییاراک ،بآ و نیمز ظفح ،شزومآ ،داصتقا

هرامش 3 فرصم و یگدولآ شهاک ،عوضوم یگدیچیپ رب زکرمتم ،ینف

تسیز طیحم هزوح هب هجوت

هاگن ند تعیبط ،هزیگنا و یهاگآ داجیا ،ای براجت لماکت ،

یحارط عوضوم درفبرصحنم طیارش ،قفوم

هرامش ،یعامتجا هعسوت ،عوضوم هب نلاک هاگن 4

هار لح -

یاه رب ینتبم یاهزاین ناکم و یراتفر

یعامتجا - رتسب

حرط همانرب

حم هلسلس ،یرو ءزج هب نلاک زا بتارم ناکم ،یریذپروضح ،

و همانرب سایقم هب هجوت ،نامز لوط رد اهزاین اب تقباطم ،یروحم یگچراپکی سایقم ریاس اب اه

هرامش 5 فاطعنا ،یژولونکت و یسدنهم ،داصتقا

،یریذپ

لک مهرب و یرگن و یحارط هلئسم ،ازجا شنک

،اهدروخزاب دنامسپ و یکینکت

یاه یمتسیس ،کت مهرب

و تایلک شنک ا

اب قباطت ،دنامسپ ،داصتقا ،عماج رکفت ،ازج

هرهب ،اهزاین لباقت ،یرو طیحم و هعماج یحارط دنیارف ،تسیز

، یدروخزاب یاهیبایزرا

رب یــنتبم ناگدــنراگن درــکیور و نارــظن بحاص عاــمجا هــب رــظن اه شنک مهرب و انب یتسیز طیحم یبایزرا ندوب رگن لک و یگچراپکی یــسررب زا یجاتنتــسا یاــه هفلوم زا یرایــسب رد یناــشوپمه و یدنب هزوح ،اــه هبحاصم یــیاوتحم لیلحت و یدروــم یاــه هن ومن صیخــشت ییاراک دقاف ،تــسیز طیحم و عامتجا ،داصتقا فراعتم للاقتسا و یرگنءزج نیبم ،هناگ هــس یدنب میسقت نیا .دــش هداد و یــیاور ریــسم و تــسا تخاــس یــبایزرا یاــهرایعم و اه صخاــش یاوتحم لیلحت ؛دومن دهاوخ هجاوم یراوــشد اب ار یبایزرا ییایاپ و هتــسویپ لــماوع فــشک لاــبند هــب ،نارــظن بحاص اــب هــبحاصم طــیحم یــبایزرا شــقن ناــیب رد .تــسا هزوــح نــیا راد شــنک مهرب ار نارظن بحاص دــیک ات دروــم یعوضوم یاه صخاــش ،انب یتــسیز فادها ،یــعامتجا تکراــشم و یــهاگ آ لــماع 4 بــلاق رد ناوــت یم یراگدنام و یدــمآراک و یــحارط رتــسب و طیحم ،حرــط یاــهزاین و و اــه هنومن یــسررب اــب .)2 رادوــمن( دوــمن یدنب هتــسد تاــمیمصت تفرگ لکــش قیقحت یــمومع یاه صخاــش ،اــه هبحاصم لــیلحت داجیا یارب ییانبم اه هیوگ نییبت اب و ؛)قیقحت دنیارف موس هلحرم(

و ینوکــسم یاه هعومجم یتــسیز طیحم یبایزرا یرظن بوچراچ .)قیقحت دــنیارف مراــهچ هــلحرم( دــش مــهارف همانــشسرپ نــیودت ،ناگدنراگن یــعوضوم تاــشیارگ لصاح ،قیقحت یرظن بوــچراچ نایم رد وــسمه یاه میاداراپ و قیقحت یدربراک و یرظن هنیــشیپ لــماوع یاــه شنک مهرب و یــنورد طــباور .تــسا نارــظن بحاص هــب ار ناگدــنراگن ،)اــهریغتم یــلامتحا طــباور( لدــم هدنهد لکــش قوــس نآ یاه هفلوم یزاــس یتایلمع و قیقحت یاه هیضرف نییبت .)قیقحت دنیارف مجنپ هلحرم( داد یرــظن بوــچراچ یریگ لکــش زا ســپ ،شــهوژپ یــمک حطــس رد و )همانــشسرپ( شــهوژپ یزاــسرازبا هــب ،اــه هیضرف و )3 رادوــمن(

تکرــش 15 ،لوا هورگ .دــش هتخادرپ هورگ ود رد یرامآ هعماج نییعت یاــه هعومجم یــحارط و یزــیر همانرب رد راکــمه رواــشم ناــسدنهم هزوح رد تــیلاعف هقباــس اــب ²⁸هــعلاطم دروــم هدودــحم رد ینوکــسم یرتکد ای دشرا یسانشراک نارگشهوژپ ار مود هورگ و قیقحت اب طبترم ،هنومن مجح .دنهد یم لیکشت ²⁹قیقحت هزوح رد شهوژپ هقباس اب 178 اعومجم و نارگــشهوژپ زا رفن 92 و رواــشم ناــسدنهم زا رفن 86ً

.نارظن بحاص اب هبحاصم یفیک لیلحت زا انب یتسیز طیحم یبایزرا یعوضوم تادیک ات -۳ رادومن

.ینوكسم یاه هعومجم رد نامتخاس یتسیز طیحم یبایزرا یرظن بوچراچ -۴ رادومن

مجح ،ناریا رد عوضوم یرظن تایبدا ییاپون هب هجوت اب .تــسا رفن ،اه هجنــس و لماوع تــیهام و یراــمآ هــعماج یدــنب هورگ ،اــه هنومن

30یراتخاس تلاداعم یزاــسلدم و یدییات یلماع لیلحت یاه شور ناونع هب )SmarPLS 2 رازــفا مرن و ³¹یئزج تاــعبرم لقادح شور اــب(

دنیارف مــشش هلحرم( هدــش هتفرگ راکــب ،اــه هیضرف نوــمزآ یاــهرازبا دش هئارا لماوع زا کیره شقن و تیمها نازیم ،تیاهن رد و )قیقحت .)قیقحت دنیارف متفه هلحرم و جیاتن ریسفت(

رد مزلا هــنومن لــقادح نــییعت رد هدــش هتخانــش دــعاوق زا یــکی ربارب 10 هدــعاق زا لــصاح رادقم نــیرتگرزب اــب تــسا رــبارب ،PLS شور صخاــش نیرتــشیب یاراد هک یریگ هزادنا لدم یاه صخاــش دادعت Bar-( تــسا شهوژپ یــلصا لدم یرــیگ هزادنا یاــه لدم ناــیم رد طباور نیرتشیب ،هطبار 8 اب یدمآراک ریغتم ؛)clay et al. 1995, 293 ره لیلحت یارب مزلا هــنومن لقادح ،رــفن 80 و هداد ناــشن ار دوــجوم نیمضت ،)1391( ناراکمه و رذآ .دوب دهاوخ رفن 160 اعومجم و هورــگً هزادــنا هــک دــنناد یم یــنامز ار شور نــیا رد ییامن تــسرد رــثک ادح رب قوف درکیور ودره ؛دشاب رتشیب )هیوگ 118( اه فرعم دادعت زا هنومن .)16 ،1391 ،ناراکمه و رذآ( دنراد تللاد قیقحت هنومن مجح تیافک مــیهافم ناــیم یــنوریب هــطبار دوــجو رــب قــیقحت یاــه هیضرف لدــم رد )رــگ یجنایم و هتــسباو ،لقتــسم یاــهریغتم( دوــجوم نیا رب اهنآ یریگ لکش یانبم و هتشاد تللاد قیقحت یداهنــشیپ :تسا ریز حرش هب اه هیضرف .تسا راوتسا طباور تــلع ، هــمانرب رد ناــعفن یذ یــیازفا مه لــماع :لوا هــیضرف-

.تسانب یتسیز طیحم درکلمع یاقترا لماع یلصا اــب هــمانرب رد ناــعفن یذ یــیازفا مه لــماع :مود هــیضرف- رب یراگدنام و یدمآراک ،طیحم یریذپ تنوکس لماوع یرگ یجنایم

.تسا رثوم انب یتسیز طیحم درکلمع .دراد دوجو رادانعم هطبار رگ یجنایم لماوع نایم :موس هیضرف-

ینادیم یاه هداد لیلحتو هیزجت

شیامیپ اب و هتفرگ لکــش عوضوم تایبدا زا ،قــیقحت یاوــتحم بسک زا سپ .دیدرگ یدنب عمج و حلاصا نیصصختم تارظن هطقن ییاور شیازفا روــظنم هب ،³²همانــشسرپ یروص ییاور زا ناــنیمطا یراــمآ هــعماج ود زا قــیقحت یرــیگ هنومن ،شــهوژپ رازــبا یــقطنم رازبا یا هزاــس ییاور .دــش ماجنا نارگــشهوژپ و رواــشم ناــسدنهم اب تقباطم و اه هجنــس یبایزرا قیرط زا ،)همانــشسرپ( یریگ هزادنا یتایلمع همانرب اب ناگدنراگن ؛تــسا هتفرگ تروص یرظن تاراظتنا

یسررب هب ،دش رکذ قیقحت یسانش شور بوچراچ رد هک مجسنم لدــم و یرــیگ هزادنا لدــم یاــه هتفای اــب تاــعلاطا یدــنب هقبط و یرظن یبایزرا یارــب ،)ریــسم لیلحت و یــلماع یاــهراب( یراتخاــس یرادانعم ،قیقحت یاه هیضرف نییبت زا سپ .دنا هتخادرپ قیقحت .تفرگ رارق نومزآ دروم 5 رادومن اب قباطم لماوع نایم هطبار 4 همانشسرپ تلااوس نیودت و راذگرثا یاه فرعم جاتنتسا زا سپ دروم شهوژپ یرظن لدم ،قیقحت هدننک نییبت لماوع زا کیره رد یریگ هزادنا رــظن زا اــهریغتم ادــتبا ،هار نــیا رد .تــفرگ رارــق شزارــب دروــم یــئزج تاــحلاصا اــب و دــش یــسررب یــیاور و یــیایاپ ،لدــم .)4 لودــج( دــش حلاصا طباور یــسررب یارب و هتفرگ رارــق شرــیذپ ناگدنراگن ،)اه فرعم رابتعا( قیقحت یاوتحم ییاور یسررب رد یرگنزاب هب مادقا هلحرم هــس رد ،نارظن بحاص اب تروــشم نمض مــیهافم یرــیگ هزادنا زا ناــنیمطا بــسک یارــب و هدوــمن اــه فرعم .تفریذپ ماــجنا )نومزآ شیپ( هیلوا یریگ هنومن ،تلااوــس طــسوت یهورگ توافت دعب ود هــب ،هزاــس ییاور زا نانیمطا بــسک دنور رد ارگمه ییاور و )ناحارط و نارگشهوژپ شخب ود هب هعماج میسقت(

اه هزادنا تابث( قیقحت ییایاپ یسررب رد .دیدرگ هجوت )یگتسبمه(

یبیکرت ییایاپ ،خاــبنورک یافلآ راــیعم ود ،)یرــیگ هزادنا تاــعفد رد یرــیگ هزادنا .)5 لودــج( دــیدرگ دــییات و هــتفرگ رارــق یــسررب دروــم نییبت هب ار ناگدنراگن )6 لودج( لماوع و اه فرعم یلماع یاهراب .تخاس دهاوخ نومنهر داعبا زا كی رد اه لح هار و هرامآ تادیک ات جــیاتن ساــسارب ،لدــم شزارــب و یراتخاــس لــیلحت هــلحرم رد اهریغتم نــیب هطبار یــسررب و 7 لودــج قبط لدــم ریــسم لــیلحت رب هــمانرب رد ناــعفن یذ یــیازفا مه رــیغتم )شــهوژپ یاــه هیضرف(

5 رادومن رد 1 هــطبار( هتــشاد راداــنعم رثا یتــسیز طــیحم درــکلمع و یدــمآراک ،طــیحم یریذپ تنوکــس لــماع هــس و )لوا هــیضرف و

.یریگ هزادنا لدم رد لماع ره اب بسانتم تلااوس دادعت -۴ لودج

.شهوژپ یرظن لدم رد نومزآ دروم رادانعم یاه هطبار -5 رادومن

طیحم درکلمع و هــمانرب رد ناــعفن یذ یــیازفا مه نــیب یراگدــنام رــیثات طــیحم تــسیز رــیغتم رــب ،رــگ یجنایم ناوــنع هــب اــنب یتــسیز .)مود هیضرف و 5 رادومن رد 3 و 2 طباور( دنراد یرادانعم یریذپ تنوکــس لــماع هــس نــیب هــطبار ،8 لودــج ساــسا رــب و تــبثم هــطبار و دــیدرگ لــیلحت یراگدــنام و یدــمآراک ،طــیحم

.)موس هیضرف و 5 رادومن رد 4 هطبار( داد ناشن ار یرادانعم

شهوژپ یاه هتفای

یتسیز طیحم درکلمع یاقترا ،قیقحت یداهنشیپ بوچراچ رد ،انب یتــسیز طیحم یبایزرا رد یــلصا فدــه ناونع هــب نامتخاــس یریذپ تنوکس ،حرط همانرب رد ناعفن یذ ییازفا مه داعبا زا یعبات یاضف یریذپ عامتجا ،یسرتسد ،یلخاد یاضف شیاــسآ( طیحم

.لوا و مود هبترم نونكم یاهریغتم نیب هطبار یرادانعم و یلماع راب -6 لودج .شهوژپ یاهریغتم رد ارگمه ییاور و یبیکرت ییایاپ ،خابنورک یافلآ -5 لودج

.لدم ریسم لیلحت جیاتن -7 لودج

رگ یجنایم یاهریغتم نیب یگتسبمه بیارض -8 لودج

دروخزاب ،یرادرب هرهب نامدنار ،تخاس نامدنار( انب یدمآراک ،)زاب یراگزاــس ،انب تــشادهگن( یراگدنام و )ییاراک دروخزاب و اه هنیزه یبرجت یاــه هتفای .)4 رادوــمن( تــسا )ینوماریپ طــیحم یاــقترا و بوچراچ رد دوــجوم مــیهافم ناــیم هــک دــهد یم ناــشن شــهوژپ شهوژپ لدم دــییات ربانب .تــسا رارقرب رادانعم رّثات و رــیثات ،یرــظن یتــسرد ،یبرجت دهاوــش هک درک یرواد ناوت یم ،میهافم هــطبار و هــب هــجوت .دــنیامن یم دــییات ار لــماوع و هــتفرگ لکــش بوــچراچ بیارض و مود و لوا هبترم لماوع ،اه فرعم زا كیره یلماع یاهراب .تسا هدوب شهوژپ یاه هتفای و جیاتن ریسفت یانبم ،لدم ریسم هدنزاــس تکراــشم و روضح لح هار اب ،شهوژپ یرــظن بوــچراچ لابند هــب ،یــحارط دــنیارف هــیلوا لــحارم رد اــنب ناــعفن یذ یــمامت هــهجاوم رد نآ یراگزاــس و هــمانرب یــشخبرثا و یدــمآراک شــیازفا ،یتــسیز یاــه تیدودحم ،تنوکــس یاــهزاین هدرتــسگ فــیط اــب بجوم ،ناــعفن یذ ییازفا مه .تــسا هدوــب اــه کینکت و اــهدرکیور هئارا و هدش هعومجم زا یعماج کرد و کرتــشم یزادنا مــشچ داجیا ار یرادرب هرهب و تخاــس ،یحارط یاه هیلا رد ار هــنیهب یاــه لح هار تارظن شجنس .)ییازفا مه لماع یاه فرعم( دیامن یم ریذپ ناکما هئارا اــب هــک تــسا یتکراــشم دــیوم ،شــهوژپ نــیا یراــمآ یاــه هورگ هب هژورپ یداــصتقا یاهراتخاــس حلاصا و هنادنمــشوه یاه لح هار

یبایزرا .دراد یمرب ماگ هعومجم یتــسیز طیحم درکلمع دوبهب عفن تاــمادقا و تاــمیمصت بــسانم یرــیگ تهج ،اــنب یتــسیز طــیحم و تخاــس یا هیامرــس یاــه تیدودحم رــبارب رد ار یتــسیز طــیحم شیازفا هب رجنم و هتــشاد لابند هب هیامرــس تــشگزاب و یرادرب هرهب تامیمصت هنیهب و یا هتــشر نایم یبایزرا رد دــهعت داــجیا و یــهاگ آ یزیر همانرب رد ناــعفن یذ ریاــس و نانکاــس تکراــشم ؛دــش دــهاوخ هعــسوت زا یدنم تیاضر داجیا اــب ،انب یدمآراک شــیازفا نــمض ،اــنب یاقترا و هعومجم تیوه بــسانم یریگ لکــش هب رجنم ،تنوکــس و یریذپ تنوکــس لــماع یاــه فرعم( هدــش یرهــش یــگدنز تــیفیک نیمضت لبق زا رتهب ،نامز لوط رد ار هعومجم یراگدنام و )طــیحم جیاتن .)یراگدنام لماع رب ناعفن یذ ییازفا مه ریثات( دومن دــهاوخ قلعت سح دوــبهب اب طیحم یریذپ تنوکــس هک داد ناــشن قــیقحت نیرترثوم ،طیحم یاقترا رد تکراشم یاه تصرف داجیا و نانکاــس .تسا تخاس ناسنا یاضف یطیحم تسیز درکلمع یاقترا رد لماع و نانکاــس یعامتجا تلاماعت شیازفا ناکــما داجیا اب ،موــهفم نــیا و هدــش قلعت ساــسحا شیازفا بجوم نانآ یاهراتفر زا ینابیتــشپ نیا .دهد یم اقترا هعومجم یتــسیز طیارش دوبهب رد ار اه تکراــشم

.یرادرب هرهب و تخاس ،حرط همانرب رد ناعفن یذ ییازفا مه یتسیز طیحم یاهدمایپ -6 رادومن

.انب یدمآراک یتسیز طیحم یاهدمایپ -7 رادومن

لماوع یراگدــنام و انب یدــمآراک ،طیحم یریذپ تنوکــس موــهفم ،لماوع نیارب هولاع .دنشاب یم درکلمع نیا یاقترا رد زاسدنمناوت نیا رد هک دنراد دوجو انب یتسیز طیحم درکلمع رب یرگید لماوع همانرب رد ناعفن یذ ییازفا مه .دنا هتفرگن رارق یسررب دروم قیقحت ناکرا یدمآراک یاــقترا رد ار نییبت نیرتــشیب ،ینوکــسم هعومجم نانک اــس تکراــشم و یهاگ آ دوبهب .تــشاد دهاوخ انب یریگ لکــش یزاسدنمناوت مهم یازجا زا زین هعومجم زا یرادرب هرهب هلحرم رد یا هنوگ هب ؛دش هتخانش ینوکسم هعومجم یتسیز طیحم یاقترا .دنا هتفرگ رارق دیک ات دروم شیامیپ رد ،نآ هب رظان یاه هفلوم هک رد ناــصصختم یزاــسدنمناوت ،قــیقحت نــیا یــلصا درواتــسد نامتخاس یتسیز طیحم داعبا یاقترا رب رثوم لماوع رتهب تخانش حطس رد .درب هرهب نآ زا ناوت یم یبایزرا یاهرازبا هعسوت رد و تسا زا دــنناوت یم ینوکــسم هــعومجم نازــیر همانرب و ناــحارط ،یــبرجت یطیحم تــسیز درــکلمع یاــقترا و یــبایزرا رد قــیقحت نــیا جــیاتن ندومن مهارف اب شهوژپ نیا ،یرظن حطس رد ؛دننک هدافتسا حرط یــیاه لح هار ،لــماوع نــییبت و یــبایزرا یوــگلا یریگ لکــش رتــسب یوگلا ،هولاــع هب .دــیامن یم مهارف روــکذم یوــگلا هعــسوت یارــب ار کرتــشم کرد یهد لکــش رب دناوت یم شهوژپ یاه هتفای و یرــظن .دوش عقاو رثوم نامتخاس هزوح ناراکردنا تسد نایم رد لماوع زا

،ینوکــسم هــعومجم رد نامتخاــس یتــسیز طــیحم یــبایزرا یهاگ آ و شناد هعسوت یوسو تمس هب ار تنوکــس یرامعم همانرب یزاــسدنمناوت و درــکلمع یاــقترا ،هــناقلاخ یاــه لح هار داــجیا و تخاــس ناسنا طیحم لماعت رد یــعامتجا و یداــهن ،کــیژولونکت هب ،نآ لــماوع و راتخاــس زا یــهاگ آ .درــب دــهاوخ تــسیز طــیحم و لئاــسم و فادها هب رگن لک یهاگن اــب و هدیماجنا ازــجا یــگچراپکی طــیحم درــکلمع .تــخادرپ اــه لح هار یزاــسدنمناوت هــب ناوــت یم تــسیز طیحم اب انب طابترا ی هوحن یــسررب یانعم هب ،انب یتــسیز .تسا هعسوت یفنم تارثا شهاک رد ود نآ یلماعت شقن شیازفا و تامیمصت یــگچراپکی و تخاــس و یحارط هــمانرب یــلماعت نــییبت یــبایزرا هلئــسم لــح دــیلک دــناوت یم اــه لح هار یزاــسدنمناوت و نامتخاــس یتــسیز طیحم یبایزرا نیاربانب .دــشاب یتــسیز طیحم لوط رد نامتخاــس دمآراک و یا هناماــس طابترا یبایزرا ناوــت یم ار یحارط یاــهزاین اــب یراگزاــس نمض ،تــسیز طیحم اــب دوخ رــمع رد ناــعفن یذ یــیازفا مه موــهفم جــنپ .تــسناد ناــمز لوــط رد درکلمع و یراگدنام ،انب یدمآراک ،طیحم یریذپ تنوکــس ،همانرب طیحم یبایزرا هدــننک نییبت مــیهافم ناونع هــب انب یتــسیز طیحم ناعفن یذ ییازفا مه .دنور یم رامش هب ینوکسم هعومجم یتسیز هــس و هدنهداقترا لماع نیرت مهم ،ینوکــسم هــعومجم هــمانرب رد

هجیتن

دوبهب رد نانکاــس تکراــشم و یهاگ آ ترورض هب ناوت یم ار طیارــش .داد تبسن ینوکسم هعومجم رمع لوط رد تامیمصت و اهدنیارف نینک اــس یاهزاین نیمات رد اــنب تــیفرظ ناوــت یم ار یراگدــنام نیا رد .تسناد نامتخاــس فراعتم رمع زا رت ینلاوط ینامز هزاب رد -یدرکراک و یدبلاک ،هناروآ نف هزوح هــس رد قوف موهفم ،قیقحت هــس ره هک داد ناــشن قیقحت جــیاتن .تــسا هدــش نــییبت یــیاضف یاقترا رد یــنوماریپ طیحم یاقترا و تــشادهگن ،یراگزاــس لــماع ،یرامآ ی هنومن ،یراگدــنام موهفم رد .تــسا رثوم یراگدنام دــعب هدننک نییبت لماوع ریاس زا رترثوم ار ینوماریپ طیحم یاقترا لماع زا هقطنم مدرم یدنم هرهب یارب یزیر همانرب .دناد یم موهفم نــیا یریگ هرهب و دیدج ینوکــسم هعومجم یرهــش تامدخ و تاناکما داجیا رب رظان هعومجم تخاــس دنیارف رد هقطنم هوقلاب تاناکما زا تــسا تــسیز طــیحم یــبایزرا رد هــقطنم یزاــسدنمناوت تــصرف رثوم لماوع ریاــس رد .)ینوماریپ طیحم یاقترا لماع یاــه فرعم(

هب تازیهجت و اــهاضف یریذپ فاطعنا رب اــهنآ ،یراگدنام موهفم رــب یرادهگن یکیژولونکت داــعبا زین و دیدج یاهزاین اــب قباطت روــظنم ،طــیحم یریذپ تنوکــس موــهفم رد .دنا هتــشاد رــظن قاــفتا اــنب هــعماج و هتــشاد یرــتلااب یــلماع راــب ،زاــب یاــضف یرــیذپ عامتجا یاه تکراــشم و روــضح یاــه تصرف نتخاــس مــهارف ،یراــمآ مــهم لــماوع زا نانک اــس یارــب ار هــعومجم یــگنهرف -یــعامتجا نــیا .دــنناد یم ینوکــسم یاــه هعومجم یتــسیز طــیحم یاــقترا دوبهب رد نانک اس تکراــشم و یهاگ آ ترورض هب ناوت یم ار طیارــش تبــسن ینوکــسم هــعومجم رــمع لوــط رد تاــمیمصت و اــهدنیارف

درکلمع رد ار ریسم بیرض نیرتــشیب موهفم نیا ،جیاتن قبط .داد .تسا هتشاد انب یطیحم تسیز طیحم هدنهد لکــش لماوع نامدنار یبایزرا رــب رظان ،یدــمآراک هب ،موهفم نیا .تسا نآ زا یشان یطیحم تارثا ربارب رد هدش هتخاس سپ و یرادرب هرهب ،تخاس ،یحارط لئاسم بسانت و قباطت نازیم اهدروخزاب و تامادقا یبایزرا رد یمتــسیس هاگن اب و هــتخادرپ نآ زا هدوب تسیز طیحم اب یزاسمه رد تامادقا یزاــس هنیهب لابند هب یاــه فرعم( دــهد یم شــشوپ ار نامتخاــس رــمع لوــط یــمامت و هزوــح ود رد ار نامتخاــس یدــمآراک ؛)7 رادوــمن و یدــمآراک لــماع نآ شجنــس و تخاــس و حرط ییاراک شیازفا یاه شور یرــیگراکب موهفم رد .دوــمن یبایزرا ناوــت یم اــنب رــمع ناــیاپ و یرادرــب هرهب رد نیرتشیب ،تخاس دنیارف رد )نامدنار( یرو هرهب لماع ،انب یدمآراک یرو هرهب تــیمها رد هورــگ ودرــه تارــظن ناــیم ؛دراد ار یــلماع راــب یاه لح هار هــئارا رــب و هتــشاد دوجو رــظن قــفاوت تخاــس دــنیارف رد ؛دننک یم دیکات ارجا یاه فعض رب هبلغ روظنم هب یعادبا و هناقلاخ لــماوع زا ،یــیارجا یاــه فعض و اــه تیدودحم دــندقتعم ناــنآ یطیحم تــسیز درکلمع دوــبهب رد اه نامتخاــس یدــمآراکان مــهم کــی ناوــنع هــب نامتخاــس یدــمآراک یــبایزرا تــیمها .تــساهنآ یرظن بوچراچ نادقف و ندوب عیدب مغریلع ،یا هتشر نیب موهفم ییازفا مه زا رثاتم لماع نیرت مهم ،شهوژپ جیاتن قبط ،مجــسنم .تــسا نامتخاــس یطیحم تــسیز درــکلمع یاــقترا رد ناــعفن یذ

اه تشون یپ

لاح نامز یاهزاین هک تسا یا هعسوت رادیاپ هعسوت ،فیرعت ساسا رب 1 یاضرا یارــب هدنیآ یاه لــسن یاــه ییاناوت زا هــکنآ نودــب ،دزاــس هدروآرــب ار

.)61 ،1393 ،هدازرطضم و یدیفم( دراذگب هیام ناش یاهزاین 2 Holistic.

3 Efficient.

4 Horayangkura.

5 Elusive.

6 Building Performance Assessment Systems.

7 Weak Sustainability and Strong Sustainability.

دنک یم نایب هک تــسا تــسیز طیحم داصتقا رد یا هدیا ،فیعض یرادیاپ موهفم نیا .دومن »یعیبط هیامرس« نیزگیاج ناوت یم ار »یناــسنا هیامرــس«

تامدخ و اــهلااک اــب دناوت یم یــعیبط داوــم و تاــمدخ هــک تــسانعم نادــب یرادرب هرهب رد یــهیجوت نینچ رکنم یوــق یرادیاپ .دوــش نیزگیاج یناــسنا .تسا تسیز طیحم زا 8 Brown Agenda and Green Agenda.

یناــسنا یاه تیلاعف هتــساوخان و هدیچیپ یبناج تارــثا رب درــکیور ودرــه ،یروف تامادقا رب نونک ا رد ار یرادیاپ زکرمت یا هوهق راکروتسد .دنراد دیک ات و تدمدنلب یاــه همانرب رب زبــس راکروتــسد و هتــسناد رــشب ینارحب و یــعضوم .دراد دیک ات یکیژولوک ا 9 Agenda 21 for Sustainable Construction in Developing Countries.

10 Cradle to Grave.

11 Building Research Establishment Environmental Assessment Method )BREEAM(.

12 Integration.

13 Benchmarking.

14 BEES.

15 TEAM.

16 ATHENA.

17 Eco-Quantum.

18 EcoEffect.

19 ESCALE.

20 Leadership in Energy and Environmnetal Design )LEED(.

21 Sustainable Building Tool )SB Tool(.

22 Green Star.

23 Green Mark.

24 LEED-India.

25 The Green Building Evaluation Standard )GBES(.

26 Greenship.

یــملع تئیه یاــضعا زا رــفن 5 روــضح اــب و هــلحرم ود رد اــه هبحاصم 27 دیهــش هاگــشناد ،نارهت رنه هاگــشناد ،نارهت سردــم تــیبرت یاه هاگــشناد

.دیدرگ ارجا زاریش هاگشناد و یتشهب )یبرغ لامــش و لامــش( 22 و 5 ،2 ،1 قطانم ،هعلاطم دروــم قــطانم 28 ناتسهم ،ناتسهوک ،نارهت ماب ،هللا ینوکــسم یاه هعومجم و نارهت رهــش کناهوس ،نکسم یراذگ هیامرس ،نایهاگــشناد ،قفا ،مولع ترازو ،)b3 زاف(

یــنواعت ،نازــمره ،نارــهت هاگــشناد نکــسم یــنواعت ،ناــفرع ،فدــص ،)روــن(

.تسا کنوپ نارهت نکسم یرتکد و دــشرا یــسانشراک عطقم نایوجــشناد زا مود هورگ شیامیپ 29 زا یکیرد ار دوخ هلاسر عوضوم هک نارهت رهــش یتلود یاه هاگــشناد یرامعم ،دندوب یراکمه هب لیام و هدرک باختنا رضاح هلاسر اب طبترم یاه هزوحرد .دیدرگ ماجنا یئزج تاعبرم لقادح درکیور اب یراتخاس تلاداعم یزاسلدم شور 30 یراتخاس تلاداعم یزاس لدم مود لسن یاهدرکیور زا یکی ،)روحم هفلوم(

مود هبترم یاه هزاس یواح شهوژپ لدم -1 هک یدراوم رد شور نیا ؛تسا هعسوت -3 ؛تسا کدنا یریگ هنومن زا یشان یاه هداد مجح -2 ؛تسلااب هب عوضوم ملع و هدوب ورشیپ و هیلوا لحارم رد ،قیقحت رد هدش هدافتسا لدم

دهاوخ تسد هب یرت نشور جیاتن ،دــشاب هدیسرن غولب هلحرم هب )هنیــشیپ(

.)71 ،1395 ،هدازاضر و یرواد( داد 31 PLS-SEM.

زا یجنــسرظن اب )قیقحت رازــبا( همانــشسرپ شــیلااپ و نــیودت دــنیارف 32 دیهــش هاگــشناد یملع تئیه یاضعا زا رفن هــس و قیقحت یامنهار دیتاــسا بــسک زا ســپ همانــشسرپ .تــسا هــتفرگ تروــص زاریــش هاگــشناد و یتــشهب .دش هتفرگ راکب شیامیپ رد ییاوتحم ییاور زا نانیمطا

عبانم تسرهف

یریسم یزاسلدم ،)1391( یدهم ،یتاونق و لوسر ،هدازملاغ ؛لداع ،رذآ ،شناد هاگن تاراــشتنا ،SmartPLS رازــفا مرن دربراک ،تــیریدم رد یراتخاــس

.نارهت یراــمعم هــب وــن یدرــکیور ،)1396( ،داجــس ،راــیماد و اــضرملاغ ،یــمرک ا و یرامعم-ابیز یاــهرنه ،رادــیاپ یراــمعم اب نآ یراتخاــس هــطبار رد یــموب

.39-29 صص ،1 هرامش ،21 هرود ،یزاسرهش رادیاپ یرامعم شزوــمآ ،)1393( ماهلا ،روــپ هجاوخ و نــسحم ،شنمناریا ،19 هرود ،یزاــسرهش و یراــمعم -ابیز یاهرنه ،یراــمعم رادیاپ شزوــمآ اــی

.92-83 صص ،1 هرامش یــسانش شور و یهد همانرب یوــگلا نــیودت ،)1389( ردــیح ،شــخبناهج و ملع هاگــشناد .یراــمعم یرتکد هلاــسر ،نارــیا رد رادــیاپ یراــمعم یــحارط

.ناریا تعنص اب یراتخاس تلاداعم یزاــس لدم ،)1395( شرآ ،هدازاضر و یلع ،یرواد

.نارهت ،نارهت دحاو یهاگشناد داهج تاراشتنا ،PLS رازفا مرن یاــه عــمتجم یــعامتجا یرادــیاپ لوــصا ،)1389( لیعامــسا ،یــماغرض

.ناریا تعنص و ملع هاگشناد ،یرامعم یرتکد هلاسر ،ینوکسم هلاــسر ،یعمج یحارط یاه هراو وگلا و یرامعم ،)1387( دماح ،اــین لماک

.نارهت هاگشناد ،یرامعم یرتکد ؛ربک ا یلع ،یردــیح ؛دمحم دیــس ،یمظاک ؛نیــسح ،دابآ لیلخ یرتنلاک یرامعم و یموب یاه یرواــنف ،)1395( یدهم ،یقح و میرم ،ناــییابطابط

.79-65 صص ،1 هرامش ،6 هرود ،ناهج شقن ،میلقا اب زاسمه یاهرایعم نیودت ،)1393( دماح ،هدازرطضم و دیجم ،یناریمش یدیفم

.70-59 صص ،29 هرامش ،11 هرود ،رظن غاب ،رادیاپ یرهش تلاحم راتخاس Bakar, A. A; Osman, M. M; Bachok, S & Ibrahim, M )2015(, An Exploratory Review: Human Interdependence with Environment, In Asia Pacific International Conference on Environment-Behaviour Studies, , Barcelona, Spain, pp.1-10.

Barclay, D; Higgins, C & Thompson, R )1995(, The partial least squares )PLS( approach to causal modeling: Personal computer adop- tion and use as an illustration Technology studies, Special Issue on Research Methodology, Vol. 2, No. 2, 1995, pp. 285-309.

Ding, Grace K C )2008(, Sustainable construction: The role of environmental assessment tools, Journal of Environmental Manage- ment, 86)3(, pp.451- 464.

Du Plessis, Chrisna )2005(, Action for sustainability: Preparing an African plan for sustainable building and construction, Building Re- search & Information, 33)5(, 405- 415.

Gan, X; Fernandez, I. C; Guo, J; Wilson, M; Zhao, Y; Zhou, B &

Wu, J )2017(, When to use what: Methods for weighting and aggregat- ing sustainability indicators, Ecological Indicators, 81, pp.491-502.

Haapio, Appu and Viitaniemi, Pertti )2008(, A critical review of building environmental assessment tools, Environmental Impact As- sessment Review, 28)7(, pp.469- 482.

He, B; Han, Y; Zhao, L & Shen, L )2017(, A Comparison Study on the Green Building Performance Assessment Tools for Promot- ing Sustainable Construction, In Proceedings of the 20th International Symposium on Advancement of Construction Management and Real Estate, Springer Singapore, 1169-1184.

Li, Z; Han, Y & Xu, P )2014(, Methods for benchmarking build- ing energy consumption against its past or intended performance: An overview, Applied Energy, 124, pp.325-334.

Schweber, L & Haroglu, H )2014(, Comparing the fit between BREEAM assessment and design processes, Building Research &

Information, 42)3(, pp.300-317.

Shari, Z & Soebarto, V )2015(, Comparative Review of Existing Building Performance Assessment Systems: Appropriateness for the Context of Emerging/Developing Countries. ALAM CIPTA, Inter-

national Journal of Sustainable Tropical Design Research and Prac- tice, 8)1(, pp.1-12.

Wong, S. C & Abe, N )2014(, Stakeholders’ perspectives of a building environmental assessment method: The case of CAS- BEE, Building and Environment, 82, pp.502-516.

Zabihi, Hossein; Farah Habib, and Leila Mirsaeedie )2012(, Sus- tainability assessment criteria for building systems in Iran, Middle- East Journal of Scientific Research, Vol. 11, No. 10, pp.1346-1351.

Zuo, J & Zhao, Z. Y )2014(, Green building research–current sta- tus and future agenda: A review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 30, 271-281.