ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ، لﺎﺳ مﻮﺳ ، هرﺎﻤﺷ ﻢﻫد ، ﻣز نﺎﺘﺴ 1389 ، ص زا 71 - 91
ﺖﻳﻮﻟوا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ يﺪﻨﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ي
ﺐﺴﻛ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
) يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ :
نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا (
ﻒﻳﺮﺷ ﻢﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا
1هداز ـ نﻮﻴﺑﺮﻋ ﻢﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا
2∗
ـ اﺪﺒﻋ ﻦﻴﺴﺤﻣﻼﻏ ...
3هداز
1 . روﺎﺸﻛ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا نﺎﮔﺮﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يز
2 . ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ هﺪﻜﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا
3 . نﺎﮔﺮﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﻛ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا
) ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
8 / 4 / 1389 ، ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
4 / 12 / 1389 (
هﺪﻴﻜﭼ
ﺖﻳﻮﻟوا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ يﺪﻨﺑ
ي ﺐﺴـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد يزروﺎﺸﻛ و
شور ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻔﻟد ﻚﻴﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ
مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻪﺑ
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ،زﺎـﻴﻧ درﻮـﻣ تﺎﻋﻼﻃا يروآدﺮﮔ رﻮﻈﻨﻣ
ناﺮﻳﺪـﻣ و نﺎﺒﺣﺎـﺻ زا يا
ﺐﺴﻛ بﺎﺨﺘﻧا يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو ﺪﻧﺪﺷ
(n=34)
.
ﻪﻳور يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ
ي ﻪﺳ ،ﻲﻔﻟد ﻚﻴﻨﻜﺗ لﻮﻤﻌﻣ
شزادﺮﭘ و يروآدﺮﮔ رود
ﺶﺳﺮﭘ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ تﺎﻋﻼﻃا مﺎـﺠﻧا ﻪﻣﺎﻧ
ﺪـﺷ . سﺎـﺳاﺮﺑ
ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻪﺘﺳد ود ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ )
ﻒﻟا ( ﺖـﻳﺎﻤﺣ و يدﺎـﻬﻧ يﺎـﻫ )
ب ( ﺖﻣﺪـﺧ يﺎـﻫ
ﺑ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﻪ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﻳﺮﺿ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃ يﺎﻫ
ﺖﻳﻮﻟوا يﺪﻨﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
ﺖﺳا .
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻦﻴﺑ رد
تﻼﻴﻬﺴﺗ ﺖﺧادﺮﭘ ،يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ ،ﻲﻜﻧﺎﺑ
نﺪﺷ نﺎﺳآ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ،يرادا رﻮﻣا
ي
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز فﺎﻔﺷ ،ﺎﻫ رازﺎﺑ ﻢﻴﻈﻨﺗ ،ﻪﻧارﺎﻳ ﺖﺧادﺮﭘ ،ﻦﻴﻣز يراﺬﮔاو ،ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا و ﻦﻴﻧاﻮﻗ يزﺎﺳ
ﺖﻳﻮﻟوا زا ﻪﻤﻴﺑ ﺶﺷﻮﭘ شﺮﺘﺴﮔ و ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ي .
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻦﻴﺑ رد و ﻲـﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
هار ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يرادا ﺪﻧور و رﻮﻣا ،ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا
ﺴـﻛ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ و يزاﺪـﻧا ﺐ
ﻪـﻨﻴﻣز ،ﺎـﻫرﺎﻛو
و ﺎـﻫ
ﺖﺻﺮﻓ
هار ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا و ﻦﻴﻧاﻮﻗ ،ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﻲﺗآ و دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ و يزاﺪﻧا
ﺐﺴﻛ
نﺎﻜﻣ ،ﻲﻬﻴﺟﻮﺗ حﺮﻃ ﻦﺘﺷﻮﻧ ،رﺎﻛو
هزﺎﺳ ،ﻲﺑﺎﻳ
ﺐﺴﻛ تﺎﺴﻴﺳﺎﺗ و ﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ،رﺎﻛو
يﺰﻳر
زا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﻳﻮﻟوا ﻦﻳ ﺘﺴﻫ
ﺪﻨ .
ژاو ه يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ :
روﺎﺸـﻛ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ،يز
ي ﺐﺴـﻛ ،ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ يﺎـﻫزﺎﻴﻧ ،رﺎـﻛو
ﻲﻔﻟد ﻚﻴﻨﻜﺗ
لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ∗ Email: arabiun@ut.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ نﺪﺷ نﺎﺳآ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ي ﺐﺴﻛ
ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫدﺮﺒﻫار زا ﻲﻜﻳ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
ي ﺶـﺨﺑ راﺪـﻳﺎﭘ
ﻲـــﻣ بﻮﺴـــﺤﻣ يزروﺎﺸـــﻛ دﻮـــﺷ
) ﻒﻳﺮـــﺷ ،نارﺎـــﻜﻤﻫ و هداز 1388
ص ، 85 .(
،ﻞـــﻤﻋ رد
ﺐﺴﻛ
نآ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
ﺪﻨﺘﺴـﻫ يزروﺎﺸﻛ يرﺎﺠﺗ يﺎﻫﺪﺣاو زا ﻪﺘﺳد
ﻪـﻘﻠﺣ ﻪـﻛ
يﺎـﻫ
هﺮــﻴﺠﻧز دﺪـﻌﺘﻣ يﺎـﻫ
ﻪﺘﺴــﺑ ،يروآﺮـﻓ ،ﺪــﻴﻟﻮﺗ ﻞﻣﺎـﺷ ،يزروﺎﺸــﻛ و ﻊــﻳزﻮﺗ ،تﺎــﻐﻴﻠﺒﺗ و يﺪـﻨﺑ
ﻪﺑ ار ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﺪﻧﻮﻴﭘ ﻢﻫ
هداد مﺎﻈﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و هﺮﻬﺑ يﺎﻫ
،يزروﺎﺸـﻛ فرﺎﻌﺘﻣ يرادﺮﺑ ﺮﻄﺧ
اﺮـﮔ
دﺮﻜﻳور و ﺪﻨﺘﺴﻫ ي
شزرا ،يرﺎﺠﺗ
نآ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ و ﺪـﻧراد اﺮﮔدﻮـﺳ و يرازﺎﺑ ،اﺰﻓا ﺪـﻨﻣزﺎﻴﻧ ﺎـﻫ
ﺶﻧاد
هﺮﻬﺑ و ﻲﺼﺼﺨﺗ ترﺎﻬﻣ و
يروﺎﻨﻓ زا يﺮﻴﮔ
شزرا ﺐﺴـﻛ ياﺮـﺑ ﺪـﻳﺪﺟ يﺎﻫ
و هدوﺰـﻓا
هﺮﻬﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻣﺪﺧ و تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ و يرو
يﺎﻫ ﺖﺳا رازﺎﺑ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪﺿﺮﻋ
APO, 2003, )
p.1; Mohanty, 2006, p.25
. (
ﻪﻣزﻻ ي ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ ﺎﻫﺪﺣاو ﻦﻳا ﺪﺷر و ﻪﻛ
ﻢﻫ ،دورو ،ﻲـﻳاﺮﮔ
ترﻮﺻ رد و ﺖﺑﺎﻗر تروﺮﺿ
جوﺮﺧ ، ﻪﺑ ﻊـﻗﻮﻣ
ﻪـﺻﺮﻋ زا ي ﺐﺴـﻛ ﺎـﺑ ،ﺖـﺳا رازﺎـﺑ و رﺎـﻛو
ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
ي ﺐﺴﻛ ﻢﻫ رﺎﻛو ﻮﺳ هدﻮﺑ ﻪﺑ و
هﺎـﮕﻨﺑ ﺖـﻴﻫﺎﻣ ﻲﻋﻮـﻧ
ﺪـﻧراد ﻪـﻧﻮﮔ .
ﺐﺴﻛ
ﻪﺑ يزروﺎﺸﻛ ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫرﺎﻛو ﺖﻳﺰﻣ ﻞﻴﻟد
ﻪـﻨﻴﻣز رد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ
ي هﺮـﻬﺑ ،ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا يرادﺮـﺑ
و ﺶﻧاد بﺬﺟ ترﺪﻗ ،رازﺎﺑ ﺎﺑ ﺪﻧﻮﻴﭘ ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و ﺖﻴﻜﻟﺎﻣ رﺎﺘﺧﺎﺳ يروآﻮـﻧ ،ﻪﺘﻓﺮﺸـﻴﭘ يروﺎﻨﻓ
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ي هﺮﻴﺠﻧز يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫ ياﺮﺑ
شزرا ﻪﺑ نﺪﻴﺳر
هدوﺰﻓا ي ﺪﻋﺎﺴـﻣ يﺮﺘﺴﺑ ،ﺪﻧراد ﻻﺎﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ ي
ﻪﺑ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﻲﻣ رﺎﻤﺷ
ﺪﻧور .
ﺑ ﻪ
،ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻳﺪﺠﺗ
ﺪ
ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد يزروﺎﺸـﻛ ﺶـﺨﺑ رﺎﺘﺧﺎـﺳ ي
ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﺮـﻴﻴﻐﺗ و ﻲـﻠﻣ يﺎـﻫ
ﻦﻴﺑ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ يﺎﻫ
رد نازروﺎﺸﻛ ﻦﻴﺑ رد ﻪﻧﺎ ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ ار نﺎـﻬﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ
ﺖــﺳا هداد ﺶﻳاﺰــﻓا
(Carter, 1999, p. 417, Bohnstedt and Durbeck, 1998, p.28) .
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ نورد يﺎﻫ
ﻪﻋرﺰﻣ
ﺖﻣﺪـﺧ ؛يا
يﺎـﻫ رد هدوﺰـﻓا شزرا يﺎـﻘﺗرا و يزروﺎﺸـﻛ ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ
ﻪﻄﻴﺣ ﻪﺳ يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ
ي
ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و ﺖﻴﻗﻼﺧ و يروآﻮﻧ زوﺮﺑ ياﺮﺑ هﺪﻤﻋ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ ،
ﻪﺑ يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ رد ﻲﻣ رﺎﻤﺷ
دور . ،ﻦﻴﺑ ﻦﻳا رد
ﺖـﺳﺎﻴﺳ رد ﻲـﺳﺎﺳا ﺖﻳﻮﻟوا
يراﺬـﮔ يﺎـﻫ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ،يروﺎﺸﻛ ي ﻪﻌﺳﻮﺗ
ي
ﺐﺴﻛ و ﻪﻧاروآﻮﻧ تﻻﻮﺼﺤﻣ
يزروﺎﺸـﻛ رد ﺪـﻳﺪﺟ يﺎـﻫرﺎﻛو
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻞﻴﻟد ناﺪﺑ ﻦﻳا و هدﻮﺑ دﺎـﺠﻳا و تﻻﻮﺼـﺤﻣ ﺪـﻴﻟﻮﺗ رد هﺪـﻨﻳآﺰﻓ يروآﻮـﻧ تروﺮـﺿ
ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫرازﺎﺑ ﺶﻴﺑ
هﺪﺷ ﺮﺗ
(Knudson, 2004, p.1330) .
ﺴﻣ نﺎﻴﺑ ﻪﻟﺎ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﺐﺴﻛ
ـﺑ يزروﺎﺸـﻛ يﺎﻫرﺎﻛو ﻪ
نﺎﺘـﺳا ﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ ،رﻮﺸـﻛ ﺪﻌﺘﺴـﻣ ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد هﮋـﻳو
ﻪﻛ نﺎﺘﺴﻠﮔ ﺮﻈﻧ زا
ﺖﻳﺰﻣ زا ،ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ يﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
ﺖﻴﻓﺮﻇ و ﻲﺒﺴﻧ يﺎﻫ
ﻞـﺑﺎﻗ يﺎﻫ
ﻪـﻈﺣﻼﻣ ي
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺮﻫﺎﻈﻣ زا ،ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يزروﺎﺸﻛ تﻻﻮﺼﺤﻣ شروﺮﭘ ياﺮﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ
ي رﺎـﻛ ﻲﻨﻳﺮﻓآ
ﻪﺑ يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ رد ﻲﻣ رﺎﻤﺷ
دور .
ﺮﺘﺴﺑ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻢﻬﻣ ﻦﻳا
ﻪﻨﻴﻣز و يزﺎﺳ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،يزﺎﺳ
يﺰـﻳر
ﻪــﻳارا و ي ﺖﻣﺪــﺧ يﺎــﻫ ،ﻲــﻨﻓ ﺶــﻧاد و تارﺎــﺒﺘﻋا ،شزﻮــﻣآ ﺪــﻨﻧﺎﻤﻫ ،زﺎــﻴﻧ درﻮــﻣ ﻲﺘﻳﺎــﻤﺣ
داﺪﻌﺘﺳا
ﻢﻬﻣ و ﻲﺑﺎﻳ
شزرا و ﺶﻳﺎﭘ ،ﻪﻤﻫ زا ﺮﺗ ﺮﻤﺘﺴﻣ ﻲﺑﺎﻳ
ياﺮﺑ
ﺶﻟﺎﭼ و ﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﺎـﻫ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ر
هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ يﺰﻳ
ﺖـﺻﺮﻓ زا يﺮـﻴﮔ
ﺖـﻴﻓﺮﻇ و ﺎـﻫ
ﺖـﺳا دﻮـﺟﻮﻣ يﺎـﻫ )
ﻒﻳﺮـﺷ و هداز
،نارﺎﻜﻤﻫ 1388
: ص 88 .(
ﻪﻌـﺳﻮﺗ و ﺪـﺷر ،ﺮـﮕﻳد ﺮـﻴﺒﻌﺗ ﻪـﺑ
ي ﺐﺴـﻛ يزروﺎﺸـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ
مزﻻ يﺎﻫ هدﻮﺑ
ﻲـﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻦﻳا و
ﺪـﻧاﻮﺗ ﺎـﺑ ﻞﻜـﺷ ﻂﻴـﺤﻣ و ﺮﺘﺴـﺑ ﻚـﻳ ﻲـﻫد
ﺳﺮﻳز ،ﻲﻟﺎﻣ ،يدﺎﻬﻧ ،ﻲﺘﺳﺎﻴﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ دﺎﻌﺑا رد ﺪﻋﺎﺴﻣ دﻮﺷ مﺎﺠﻧا ﻞﺑﺎﻗ رازﺎﺑ و ﻲﺘﺧﺎ
.
ﻪﺑ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻴﻤﻫا ﻢﻏر
ي ﺐﺴﻛ ﺮـﺑ ﺎـﻨﺑ ،يرﺎـﺠﺗ يزروﺎﺸـﻛ ﺶﺨﺑ و يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
هﺮﻬﺑ نﺎﻣزﺎﺳ شراﺰﮔ ﻪﻠﻤﺟ زا ،دﻮﺟﻮﻣ ﺪﻫاﻮﺷ ﻲﻳﺎﻴﺳآ يرو
) 2003 : ص ص 10 - 11 ( ﺖﺳﺎﻴﺳ ،
ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ ﻲﺼﺨﺸﻣ
ي ﺐﺴـﻛ ﻦﻳا ،هﺪـﺷ ذﺎـﺨﺗا ﺮﻴﺑاﺪـﺗ و دراﺪـﻧ دﻮـﺟو رﻮﺸـﻛ رد ﺎـﻫرﺎﻛو
هﺎﺗﻮﻛ تﺪﻣ ) يدﺮﺒﻫار ﺮﻴﻏ (
فﺎﻄﻌﻧاﺮﻴﻏ و
،ﺪﻧﺮﻳﺬﭘ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
ﺐﺴـﻛ ﻦﻳا
ـﺑ ﺎـﻫرﺎﻛو ﻪ
ﻞـﻴﻟد ندﻮـﺒﻧ
ﺖﻴﻓﺮﻇ
ﻢﻛ ﻦﻳﻮﻧ يروﺎﻨﻓ زا ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ ،مزﻻ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ هﺮﻬﺑ ﺮﺗ
ﻪـﺑ و ﺪـﻧﺮﺑ ﻞـﻴﻟد
ﻪﻳور
نﺎﻣز و هﺪﻴﭽﻴﭘ يﺎﻫ
رﺎﺒﺘﻋا ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد رد ﺮﺑ يﺎـﻫ
ﺖـﺧادﺮﭘزﺎﺑ و ﻲﻟﺎـﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ و ﻲﻜﻧﺎـﺑ
رﺎﺒﺘﻋا يﺎﻫ
ﺸﻣ ﺎﺑ ﻲﺘﻓﺎﻳرد ﺑور ﻞﻜ
ﻪ
ﺖﺧﺎـﺳﺮﻳز دﻮـﺒﻤﻛ ﺎـﺑ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ور
ﻲﻃﺎـﺒﺗرا تﻼﻴﻬﺴـﺗ و ﺎـﻫ
ﻲﻣ مﺮﻧ ﻪﺠﻨﭘ و ﺖﺳد
ﻦﻳا ﻪﺠﻴﺘﻧ و ﺪﻨﻨﻛ
ﻪﺿﺮﻋ ياﺮﺑ مزﻻ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ زا ،ﻪﻛ
ي تﻻﻮﺼـﺤﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ﺖﻣﺪﺧ و يﺎﻫ ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺎﺑ .
ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻲﻌﻧاﻮﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻊﻓر
ﺐﻴﺳآ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يدﺮﺒﻫار يراﺬﮔ
ﻂﻴـﺤﻣ ﻖـﻴﻗد ﻲـﺳﺎﻨﺷ
ﺐﺴﻛ ﻛو
ﺖﺳا يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ رد ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ و رﺎ .
فﺪـﻫ ﺎـﺑ و ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا
ﺖﻳﻮﻟوا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ
ﺖﻣﺪﺧ يﺪﻨﺑ
يﺎﻫ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ياﺮـﺑ زﺎـﻴﻧ درﻮـﻣ ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ
ي ﺐﺴـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
ﻞﻜﺷ ،يزﺎﺳﺮﺘﺴﺑ فﺪﻫ ﺎﺑ يزروﺎﺸﻛ
ناﻮـﺗ ﻂﻴـﺤﻣ ﻚـﻳ دﻮﺒﻬﺑ و ﻲﻫد
ﻞﻴﻬﺴـﺗ و زﺎـﺳﺪﻨﻣ
ﺮـﮔ
ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﺮﺑ يروﺮﻣ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ
ي ﻖﻴﻘﺤﺗ
زا
هﺎﮔﺪـﻳد ﺎـﺑ نﻮﻨﻛﺎـﺗ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ مﻮـﻬﻔﻣ ﻲـﻤﻠﻋ و يﺮـﻈﻧ حﺮﻃ وﺪﺑ
ﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ ﻲـﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
ﻪﺼــﻴﺼﺧ ﻲــﮔﮋﻳو دﺮــﻜﻳور ﺎــﻳ ﻲــﺳﺎﻨﺷ ﻪــﻌﻣﺎﺟ ،يدﺎﺼــﺘﻗا ،يرﺎــﺘﻓر دﺮــﻜﻳور ،ﺎــﻫ
و ﻲﺘﺧﺎﻨــﺷ
ﺖﻴﻌﻤﺟ
هﺪﻳﺪﭘ ﻪﺑ هﺮﻴﻏ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ و يدﺎﻬﻧ ،ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ
ي ،ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
و ﻲﻳاﻮﺘﺤﻣ يﺮﻈﻧ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻣ ي
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻴﺳﺮﺗ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ياﺮﺑ ﻲﻔﻠﺘﺨ .
ﻦﻴـﺑ ﻦﻳا رد
ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺎﻫ ي
ﻪﻳارا رد دﻮﺟﻮﻣ
ي ﻚـﻳ يﻮـﮕﻟا ،ﺮـﻴﮔاﺮﻓ ﻲﻳاﻮـﺘﺤﻣ ﻪـﺑ
يﺎـﻫﻮﮕﻟا
ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻲـﺻﺎﺧ ﻪـﺟﻮﺗ ،يﺪـﻌﺑﺪﻨﭼ ﺎﻳ يداﺪﻳور زا ﻢﻋا ،ي ﺪـﺷ
ﺖـﺳا ه .
ﻲـﮔﮋﻳو زا ﻲـﻜﻳ يﺎـﻫ
ﻲــﻄﻴﺤﻣ ﻞــﻣاﻮﻋ ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ،ﺎــﻫﻮﮕﻟا ﻪﺘــﺳد ﻦــﻳا كﺮﺘﺸــﻣ ﺮﺛا
ﻳﺮﻓآرﺎــﻛ ﺮــﺑ راﺬــﮔ نﺎــﻳﺮﺟ و ﻦ
ﺖــﺳا ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎــﻛ )
،ﻲﻧﺎــﻳراد رﻮﭘﺪــﻤﺣا 1381
: ص ص 113 - 112 .(
ﺎــﻫﻮﮕﻟا ﻦــﻳا رد ﺺﺧﺎــﺷ
ﺖﺴـﻳز و ﻲـﺳﺎﻴﺳ ،يدﺎـﻬﻧ ،يدﺎﺼـﺘﻗا ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ،ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ دﺎﻌﺑا ﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ
ـﺑ ﺮﻇﺎـﻧ ،ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﺮ
يدﺪﻌﺘﻣ يﺮﺻﺎﻨﻋ ﺪﻨﻧﺎﻣ
:
ﺖﺻﺮﻓ ،ﺶﻘﻧ يﺎﻫﻮﮕﻟا و بﺮﺠﻣ نﺎﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ،ﻲﻟﺎﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﺖﺑﺎﻗر ،ﺎﻫ
رﺎﺘﺧﺎﺳ ،ﺖﻴﻜﻟﺎﻣ ،ﻦﻴﻧاﻮﻗ
ﻪﺿﺮﻋ ﺪﻧور ،ﺖﻟود ﺖﺳﺎﻴﺳ ،يرادا -
،تارﺎـﺒﺘﻋا و ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ ،ﺎـﺿﺎﻘﺗ
،فﺮﺼﻣ ﺮﻄﺧ و دﻮﺒﻧ
هﺎﮕﺸـﻧاد ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ،رﺎـﻛ يوﺮـﻴﻧ ،مﺎـﻬﺑا و ﺖﻴﻌﻄﻗ و ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﺰـﻛاﺮﻣ و ﺎـﻫ
طﺎﺒﺗرا و ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﺎﻫ
ﻢﻴـﺗ ،هداﻮﻧﺎﺧ ،ﻲﮔﺪﻧز ﻂﻳاﺮﺷ ،
ﻪﻜﺒـﺷ و ﺎـﻫ
ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد ،ﺎـﻫ
،ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﺶﻳاﺮـﮔ و ﮓـﻨﻫﺮﻓ ،ﻲـﻜﻳﺰﻴﻓ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﻦﻴﻣز ﻪـﺟرد
ي
ﻲﺘﻌﻨـﺻ و ﻲﻨﻴﺸـﻧﺮﻬﺷ
،نﺪـﺷ
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﺒﺴﻧ و هزاﺪﻧا ،عﻮﻨﺗ ،تﺮﺟﺎﻬﻣ
ﻲﺑ ،مرﻮﺗ خﺮﻧ ،تادراو و تاردﺎﺻ ،ﺎﻫ ﺪﺷر و يرﺎﻛ
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ عﻮـﻨﺗ ،يدﺎـﻬﻧ غﻮـﻠﺑ ،ﻲـﺳﺎﻴﺳ تﺎﺒﺛ ،يدﺎﺼﺘﻗا
قﻮﺸـﻣ ،يدﺎﺼـﺘﻗا ﻞﻏﺎﺸـﻣ و ﺎـﻫ
و ﺎـﻫ
ﺖﻴﻓﺎﻌﻣ
هﺎـﺗﻮﻛ يدﺮﺑرﺎـﻛ شزﻮﻣآ ،ﻲﺗﺎﻴﻟﺎﻣ يﺎﻫ
ﺖﻣﺪـﺧ ﺮﻳﺎـﺳ و هروﺎﺸـﻣ ،ﻪـﻤﻴﺑ ،تﺪـﻣ
يﺎـﻫ
ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ . هﺪــﺷدﺎﻳ ﺺﺧﺎــﺷ ﺎــﺑ
ﺺﺧﺎــﺷ دﺮــﻓ ) ﻦﻳﺮﻓآرﺎــﻛ (
، ﺪــﻨﻳاﺮﻓ ) ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎــﻛ (
نﺎﻣزﺎــﺳ و
) ﺐﺴﻛ رﺎﻛو (
ﺖـﺳا ﻞـﻣﺎﻌﺗ رد .
ﻦﻴـﻤﻫ رد هرﺎـﺑ
ﻲﺘﺴـﻳز يﻮـﮕﻟا رد ، -
ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا
1
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد
هدر رد ﻂﻴـﺤﻣ ﺎـﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺐﻟﺎﻗ رد زﺎﻴﻧ درﻮﻣ يﺎﻫ
ي رد ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻞـﻣاﻮﻋ
ﺖﺴﻳز ﻞﻣاﻮﻋ رﺎﻨﻛ
ﻴـﻴﺒﺗ ﻞـﺑﺎﻗ ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ ﺖـﺳا ﻦ
)
Whiteh et al., 2007, p.451
.(
ﻪـﻳﺮﻈﻧ رد ي
ﺐﺴﻛ لﻮﺤﺗ
رﺎﻛو
يدﺮﻜﻳور ﺮﺑ ﻪﻛ 2
مﺎـﻈﻧ ﺪـﻨﻣ ﺪـﻨﻳاﺮﻓ
نورد ﻞـﻣﺎﻌﺗ ،ﺖـﺳا راﻮﺘـﺳا ﺮﮕﻧ يداد
1 Biosocial model of entrepreneurship 2 Theory of Enterprise Transformation
) و تﺎـﻋﻼﻃا ،ﺶـﻧاد ،ﻲﻧﺎﺴـﻧا يوﺮـﻴﻧ ،ﺎـﺿﺎﻘﺗ ،تارﺮـﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮـﻗ ،ﺖـﺑﺎﻗر ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ يﺮﺻﺎﻨﻋ
هﺮﻴﻏ و تارﺎﺒﺘﻋا و ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ،يروﺎﻨﻓ (
نوﺮﺑ و يداد ) ﻣﺪﺧ و ﻻﺎﻛ ﺖ
ﺎﻫ ،يروآﻮﻧ ،ﻞﻐﺷ ،ﺪﻣآرد ،
هﺮﻴﻏ و هدوﺰﻓا شزرا (
ﺖﺴـﻳز يﺮـﻴﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﺎﻳ ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ
1مﻮـﺑ
ﺐﺴـﻛ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻪﺘﺴـﺟﺮﺑ رﺎـﻛو
)
Rouse, 2005, p.282
.(
نﺎﺗ و نﺎﺗ ﺮﻴﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﻲﺘﺷادﺮﺑ ﻦﻴﻨﭼ )
2005 : ص 141 ( ﻢﻫ ﻦﻴﺒﻣ ﻲﻳﺎﺘﺳار
ﻢﻫ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻧورد دﺮﺒﻫار و ﻲﻧوﺮﻴﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﻞﻣﺎﻜﺗ ﻲﻣﺎﮔ ي
ﺐﺴﻛ ﺖﺳا رﺎﻛو .
ﺪﻧﻮﻴﭘ ﺐﺴﻛ
ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ ﺎﻫرﺎﻛو
ي
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ مﻮﻬﻔﻣ
ﺎـﻳﻮﭘ يﺎـﻫ ﻦﻴـﻴﺒﺗ ﻞـﺑﺎﻗ 2
و هدﻮـﺑ ﻦـﻳا
ﻦﻴﺒﻣ مﻮﻬﻔﻣ هﺪﺷ جرﺎﺧ
ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ ﺮﺑ فﺮﺻ ﺰﻛﺮﻤﺗ زا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺐـﻴﻛﺮﺗ و ﻦﻴﻣﺎـﺗ
فﺎﻄﻌﻧا ﻪﺑ ندروآ يور و ﻦﻴﻌﻣ
ﻊﺑﺎﻨﻣ يﺮﻳﺬﭘ 3
) فﺎﻄﻌﻧا يروﺎـﻨﻓ و ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد يﺮﻳﺬﭘ (
ﻲﻳاراد رد ﺮﻴﻴﻐﺗ و
ﺐﺴﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﺎﻫ
ﻪﺑ نﺎﻣز ﻲﻃ رد رﺎﻛو ﻢﻫ رﻮﻈﻨﻣ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺑ يزﺎﺳ يﺎـﻫ
يرﺎـﺟ
ﺖﺻﺮﻓ و ﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺎﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﺗ ،ترﺎﺠﺗ ﻂﻴﺤﻣ رد
ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺎـﻳ رازﺎـﺑ نﻮﻧﺎـﻛ ﺮﻴﻴﻐﺗ و ،رازﺎﺑ يﺎﻫ
هر زا و ﺖـﺳا يرازﺎﺑ
ﻪـﺑ ﺎـﻳﻮﭘ يرﺎﮔزﺎـﺳ و يروآﻮـﻧ ،يﺮﻴﮔدﺎـﻳ رﺬـﮔ ﻲـﻳاراد ﻲﻋﻮـﻧ ناﻮـﻨﻋ
سﻮﻤﻠﻣﺎﻧ ﻪﺑ4
ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪـﻳآ
ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺎـﺗ
ﻊﺑﺎـﻨﻣ لﺎـﻘﺘﻧا و ﺐﺴـﻛ ﺮـﺑ فﺮـﺻ )
Boccardelli and
Magnusson, 2006, p.162; Teece, 2007: p.1319
.(
نﺎﺒﺣﺎـﺻ و نﺎـﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﺮـﻈﻨﻣ ﻦﻳا زا
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو ﺪﻳﺎﺑ
يﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻦﻴﻣﺎﺗ ﻦﻤﺿ ﺎﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﻂﻴﺤﻣ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ ﻞﻣﺎﻌﺗ
و ﺶﻳﻮـﺧ يﺎـﻫ
هﺮﻬﺑ
ﺖﺻﺮﻓ زا يرادﺮﺑ
ـﺑﺎﻗر ﻆﻔﺣ و ﺎﻫﺪﻳﺪﻬﺗ ﺎﺑ ﻲﻳورﺎﻳور ،ﺎﻫ ﺖ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎـﺑ ﺪـﻨﻧاﻮﺘﺑ يﺮﻳﺬـﭘ يﺎـﻫ
ﺪﻨﺑﺎﻳ ﺖﺳد راﺪﻳﺎﭘ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺑ و ﺪﻧﻮﺷ رﺎﮔزﺎﺳ ﻂﻴﺤﻣ .
ﺑ ﻚﻳ ﻦﻳا ﻪﺘﺒﻟا
ﺑ و ﺖـﺳا ﻪﻴﻀـﻗ ﺪـﻌ ﺪـﻌ
ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﻂﻴﺤﻣ ندﻮﺑ راﻮﻤﻫ ﻪﺑ ،ﺮﮕﻳد ﺮﻈﻧ زا
ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻨﻏ
هدﺎﻬﻧ ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد ،ﺎﻫ
،رازﺎﺑ و ﺎﻫ
ﻪﻜﺒﺷ ﺖﻣﺪﺧ و يروآﻮﻧ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺖﺳا فﻮﻄﻌﻣ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ .
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺐﺴﻛ ﺮﺘﺴﺑ ندﻮﺑ ﻲﻳﺎﻀﺘﻗا ﻪﺑ
ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ،ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ و رﺎﻛو
ي ﺐﺴـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
يزروﺎﺸﻛ ﺪﻳﺎﺑ
دﺮـﻴﮔ راﺮـﻗ ﺮـﻈﻧ ﺪـﻣ ﺶﺨﺑ ﻦﻳا صﺎﺧ يﺎﻀﻓ و ﺮﺘﺴﺑ .
ﻦﻴـﻤﻫ رد هرﺎـﺑ ، ﻞـﻴﻠﺤﺗ
هﺪﻧرادزﺎﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ي
ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﺖﺸﻛ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫ يا
رد نﺎﺘﺳا نﺎﻬﻔﺻا
ﻪﺘـﺳد ﺞﻨـﭘ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ ﻪﺑ
ﻞﻣاﻮﻋ
ادا ﻦﻴﻧاﻮﻗ ،ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز ،ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يدﺎﺼﺘﻗا و ير
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮﺠﻨﻣ )
يﺪـﺳا ،نارﺎـﻜﻤﻫ و
1 Enterprise ecosystem 2 Dynamic Capabilities 3 Resource flexibility 4 Intangible assets
1388
، ص 95 (.
ﻲﺑﻮــﻘﻌﻳ ) 1389
، ص 133 ( هﺪــﻧرادزﺎﺑ ﻞــﻣاﻮﻋ ﻲــﺳرﺮﺑ ﺎــﺑ ي
رد ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎــﻛ
نﻮﻧﺎـﻗ زا يﺮﻴﮔﻮـﻠﺟ ﺎـﺑ يدﺎـﻬﻧ ﺖﻣﻼـﺳ ﺮـﻴﻈﻧ يدراﻮـﻣ ،يزروﺎﺸـﻛ ﻲﻟﺎﻋ شزﻮﻣآ
،يﺰـﻳﺮﮔ
ﺖــﻧار ﻊــﻴﻤﺠﺗ ،ﻪــﻤﻴﺑ شﺮﺘﺴــﮔ ،ﺖــﺑﺎﻗر ،هﻮــﺷر و يراﻮــﺧ ﻪﻳﺎﻣﺮــﺳ
ــﺑ ﺮﻃﺎــﺧ ﺖــﻴﻨﻣا ،ﺎــﻫ ياﺮ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ،ﻪﻧﻻدﺎﻋ دﻮﺳ ﻦﻴﻤﻀﺗ و يراﺬﮔ
ي
ﻪـﺑ ار ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ
ﻲـﮔﮋﻳو ناﻮـﻨﻋ
ﻚـﻳ يﺎـﻫ
ﺐﺴـﻛ و تﺎـﻋﻼﻃا ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد و هدﺮﻤـﺷﺮﺑ يزروﺎﺸـﻛ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ ياﺮـﺑ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ ﻂﻴﺤﻣ يزروﺎﺸــﻛ نﺎــﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﺖــﻴﻘﻓﻮﻣ رد ار ﻲﻟﺎــﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪــﻣ رد ترﺎــﻬﻣ راﺬــﮔﺮﺛا
ﻪﺘﺴــﻧاد ﺖــﺳا .
ﻒﻳﺮــﺷ نارﺎــﻜﻤﻫ و هداز )
1388 : ص 103 ( ﻦﻴــﻴﺒﺗ فﺪــﻫ ﺎــﺑ ﻪــﻛ ﻲــﻔﻴﻛ ﻖــﻴﻘﺤﺗ ﻪــﺠﻴﺘﻧ رد
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﺐﺴﻛ
هداد مﺎﺠﻧا نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
ﻢﻴـﺳﺮﺗ ﻪﺑ ،ﺪﻧا
ﻪﻌﺳﻮﺗ مﺎﻈﻧ
ي ﺐﺴﻛ
ﻪـﺘﺧادﺮﭘ يزروﺎﺸـﻛ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ و رﺎـﻛو
ﺪـﻧا . ﺺﺧﺎـﺷ مﺎـﻈﻧ ﻦـﻳا يﺎـﻫ
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ :
ﺐﺴﻛ و نﺎﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ،يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
شدﺮـﮔ و يراﺬـﮔ ،تارﺎـﺒﺘﻋا
ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ شزرا يﺎﻫ
هدوﺰﻓا ي ﺖﻳﺰﻣ
ﺖﺻﺮﻓ و ﻲﺒﺴﻧ يﺎﻫ
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ،ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ يﺎﻫ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ،ﺎﻫ
ﺖﻴﻓﺮﻇ و ﺪﻴﻟﻮﺗ
هﺮﻴﺠﻧز يﺎﻫ
ﺖﻣﺪـﺧ ،ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎـﻛ شزﻮـﻣآ و ﺞﻳوﺮـﺗ ،يزروﺎﺸـﻛ يﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﺖﺳﺎﻴﺳ ،تارﺮﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮﻗ ،رازﺎﺑ ،ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ
ﻪﻜﺒﺷ ،ﺖﻟود يﺎﻫ
نﺎﻳﺮﺟ ،ﺎﻫ تﺎﻋﻼﻃا ،ﺶﻧاد يﺎﻫ
وﺎﺸﻛ يروﺎﻨﻓ و
يزروﺎﺸﻛ ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ و ﺎﻫدروﺎﺘﺳد و يزر .
ﻦﻳا ﺺﺧﺎﺷ ﻢـﻫ ﺎـﺑ ﺎﻫ
ﻣﺎﻌﺗ رد هدﻮﺑ ﻞ ﺑ و ﻪ ﻚﻳ ترﻮﺻ
ﻲﻣ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﻲﻧﻮﻣاﺮﻴﭘ نﻼﻛ ﻂﻴﺤﻣ زا ﻪﭼرﺎﭘ
ﺪـﻧﺮﻳﺬﭘ . ﻲﺒـﺳﺎﻤﻬﻃ
ﺖﺸـﭘ ﻲﻤﻇﺎﻛ و ﻲﻧﺎﺘﺳوﺮﺳ
يرﺎﺴـﻣ ) 1388 : ص 12 (
ﺖـﻴﻓﺮﻇ ندﺮﻤـﺷﺮﺑ ﻦﻤـﺿ
و ﺪـﻟﻮﻣ يﺎـﻫ
ﻪﻧﺎﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
ي
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫﺪﺣاو
ﻫ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻫ
ﺶﻟﺎﭼ ﻪﺑ ،رﻮﺸﻛ ﺢﻄﺳ رد ﻚﻴﻧﻮﭘورﺪﻴ
يﺎـﻫ
ﺖﻛﺮـﺷ ﺖﻳدوﺪـﺤﻣ ،ﻲﻜﻧﺎـﺑ تﻼﻴﻬﺴـﺗ يﺪـﻣآرﺎﻛﺎﻧ ،ﻪﻤﻴﺑ ﺶﺷﻮﭘ ،ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ
ﻲﺗﺎﻣﺪـﺧ يﺎـﻫ
هدﺎــﻬﻧ ﻪــﺑ ﻲــﺳﺮﺘﺳد ﺖﻳدوﺪــﺤﻣ ،ﺮــﺒﺘﻌﻣ ﻪــﺑ زﺎــﻴﻧ ،ﻲــﺗادراو يﺎــﻫدﻮﻛ و رﺬــﺑ ﺪــﻨﻧﺎﻤﻫ ﻲﻳﺎــﻫ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻴﻟوا يراﺬﮔ
ﻪﺑ ي ﺖﺒﺴﻧ هرﺎﺷا ﻻﺎﺑ ﺮﻛ
هد ﺪﻧا .
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ،ﻦﻴﺑ ﻦﻳا رد
ي ﻪـﻧﺎﻳﺎﭘ شوﺮـﻓ يﺎـﻫ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ تﻻﻮﺼﺤﻣ
ﻪﺘﺴﺑ ،تﺎﻐﻴﻠﺒﺗ ،ﺖﻴﻔﻴﻛ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﻳﺎﻋر ،يا
ﺐﺴﭼﺮﺑ و يﺪﻨﺑ
يراﺬﮔ
هار ﻪﻠﻤﺟ زا يرﺎﺠﺗ نﺎﺸﻧ ﺐﺴﻛ و زا ﻪﺘـﺳد ﻦـﻳا تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ياﺮﺑ ﺪﻨﻣدﻮﺳ يﺎﻫرﺎﻛ
ﺐﺴﻛ ﺖـﺳا هﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﺎﻫرﺎﻛو )
،ﻲـﻟاز و نﺎـﻳروﺎﺠﻣ 1388
: ص 359 ،نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻦﻴﺸـﻘﻧ ؛
1388 : ص ص 377 - 378 .(
ﻦﻴﻤﻫ رد هرﺎﺑ ، نوﺎﻣراد ) 2003 : ص 6 (
ﺐﺴـﻛ يزﺎـﺳﻮﻧ
يﺎـﻫرﺎﻛو
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ،ﻲﺘﻨﺳ
كﺮﺘﺸﻣ يراﺬﮔ )
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ بﺬﺟ ﺎﺑ
ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫ (
هار ياﺮﺑ ﺖﻛﺮﺷ يزاﺪﻧا ﻲﻳﺎـﻫ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ و ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﺰـﻛاﺮﻣ ،ﺖﻌﻨﺻ ،ﺖﻟود كﺮﺘﺸﻣ يرﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻧﺎﻬﺟ سﻼﻛ ﺎﺑ ياﺮـﺑ
ﻦﻴﻣﺎـﺗ
هدﺎﻬﻧ
يروﺎﻨﻓ و ﺎﻫ
ﻪـﺑ ار ﻦﻳﻮـﻧ يﺎﻫ ناﻮـﻨﻋ
تروﺮـﺿ يﺎـﻫ
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ي ﺐﺴـﻛ ﺪـﻳﺪﺟ يﺎـﻫرﺎﻛو
هزﻮﺣ رد يزروﺎﺸﻛ ي
ﺖﺳا هدﺮﻤﺷﺮﺑ ﻲﻳاﺬﻏ ﻊﻳﺎﻨﺻ .
شور ﻲﺳﺎﻨﺷ ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﺐﻴـﺳآ ﺎـﻳ ﻲﺼـﻴﺨﺸﺗ ﻲﺠﻨـﺳزﺎﻴﻧ دﺮﻜﻳور ﺎﺑ ،ﺮﻈﻧ درﻮﻣ فﺪﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﻪﻧﺎـﺳﺎﻨﺷ
1
) ،هﺎﮔرﺎﺟاو ﻲﺤﺘﻓ 1382
: ص 73 ( هﺮﻬﺑ ﺎﺑ و ﻖـﻴﻘﺤﺗ وﺰﺟ ﻪﻛ ﻲﻔﻟد ﻦﻓ زا يﺮﻴﮔ يﺎـﻫ
ﻲﺸـﻳﺎﻤﻴﭘ
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ
مﺎﺠﻧا ،دﻮﺷ ﺖﺳا هﺪﺷ
) ،نارﺎﻜﻤﻫ و ﺪﻣﺮﺳ 1384
: ص 83 .(
،ﻲـﻔﻟد عاﻮـﻧا ﻦﻴﺑ زا
ﻲﻔﻟد ﻞﻤﻋ زا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 2
زا و ﺮﻈﻧ
ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد ،يراﺰﺑا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ترﻮﺻ
ﺶﺳﺮﭘ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا هﺮﻬﺑ ﻪﻣﺎﻧ
هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ و
رود ﻪـﺳ رد ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﻦـﻳا ،ﻲﻔﻟد ﻦﻓ ﺖﻴﺻﺎﺧ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ
مﺎﺠﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳﺪﻨﭼ ﺮﺑ ﻞﻤﺘﺸﻣ ﻲﻠﺻا ﺷ
ﺪ ﺖﺳا ه ) رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ 1 .(
ﻪﻌﻣﺎﺟ ي
ﺐﺴﻛ يﺎﻫﺪﺣاو ناﺮﻳﺪﻣ و نﺎﮔﺪﻧراد ار ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا يرﺎﻣآ
رد يزروﺎﺸـﻛ رﺎﻛو
هداد ﻞﻴﻜﺸــﺗ نﺎﺘﺴــﻠﮔ نﺎﺘــﺳا ﺪــﻧا
. ﻪــﻴﻟوا بﻮﭼرﺎــﭼ ي
دﺎــﻬﺟ نﺎﻣزﺎــﺳ ﻪــﺑ ﻪــﻌﺟاﺮﻣ ﺎــﺑ ﻪــﻧﻮﻤﻧ
هرادا ،يزروﺎﺸﻛ
ي
ﺶﻫوﮋـﭘ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻲﺧﺮﺑ و ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ مﺎﻈﻧ نﺎﻣزﺎﺳ ،نوﺎﻌﺗ ﻞﻛ ناﺮـﮔ
ﺷ ﻦﻳوﺪﺗ ﺪ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺗ ﺪﺷ شﻼﺗ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
ﻪﻄﻴﺣ ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ بﺎﺨﺘﻧا يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺐﺴﻛ
ﻪﺑ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺞﻳار رﺎﻛو
ﺪﻨﻫد ﺶﺷﻮﭘ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ رﻮﻃ .
ـﺑ ﻪ
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺐـﻴﻛﺮﺗ ﻲـﻠﻛ رﻮـﻃ ﺎـﻫ
هزﻮﺣ ﺐﺴﺣﺮﺑ
ي
ﺖﺳا هدﻮﺑ ترﻮﺻ ﻦﻳﺪﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ :
20
هزﻮـﺣ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ
ي ﺪـﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ ،ﻲـﻋارز
ﻲﻣاد و ﻲﻏﺎﺑ )
،ﺎﻳﻮﺳ يرﺎﺠﺗ ﺖﻋارز ﺐﻴﺳ ،مﺪﻨﮔ ،اﺰﻠﻛ
شروﺮﭘ ،نﻮﺘﻳز شروﺮﭘ ،ﻪﺒﻨﭘ و ﻲﻨﻴﻣز
غﺮﻣ ،تﺎﺒﻛﺮﻣ ماد ،يراد
،ﻞﺴﻋ رﻮﺒﻧز شروﺮﭘ ،ﻲﺘﺷﻮﮔ و يﺮﻴﺷ يراد ﺪـﻴﻟﻮﺗ ،ﺐـﺳا شروﺮﭘ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ
ﻲﺘﻨﻳز نﺎﻫﺎﻴﮔ و ﻞﮔ و تﺎﺠﻳﺰﺒﺳ ،چرﺎﻗ يا (
هزﻮﺣ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ود ،
ي يﺰﺑآ ﻪـﺳ ،يروﺮـﭘ
هزﻮﺣ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ
ي
هزﻮﺣ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺞﻨﭘ ،ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ي
ﻳﺎﻨﺻ زا ﻪـﻧﻮﻤﻧ رﺎـﻬﭼ ،ﻲـﻠﻴﻤﻜﺗ و ﻲﻠﻳﺪـﺒﺗ ﻊ
ﺖﻣﺪﺧ يﺎﻫ
يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ رد ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ و ﻲﻨﻓ .
يور ﻢﻫ
ﻪـﻄﻴﺣ ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﺎـﺑ ﻪـﺘﻓر ي
ﺐﺴﻛ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ
ﺶﺨﺑﺮﻳز رد رﺎﻛو
مزﻻ تﺎـﻋﻼﻃا زا يرادرﻮـﺧﺮﺑ ،يزروﺎﺸـﻛ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
1 Diagnostic need assessment 2 Delphi Exercise
رد هرﺎﺑ ي
ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ يﺎﻫرود رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ ياﺮﺑ ﻲﮔدﺎﻣآ مﻼﻋا و عﻮﺿﻮﻣ
ي داﺪﻌﺗ ،ﻖﻴﻘﺤﺗ 34
ﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﻧﻮﻤ ﺷ
ﺪ .
ﺦﺳﺎﭘ بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻚـﻴﻨﻜﺗ زا نﺎـﻳﻮﮔ
يﺮـﻴﮔ فﺪـﻫ ﺪـﻨﻣ ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ
زرﺎﺑ و ﻲﻋﻮﻧ دراﻮﻣ ) 1
ﻪـﻧﺎﺨﻠﮔ ﺎـﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ
ﺐﺴـﻛ نﺎﺒﺣﺎـﺻ و ناراد
ﺎـﺑ يزروﺎﺸـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
ﻪﻳارا ﻲﮔدﺎﻣآ ﺎﺑ و هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ،ﻪﺑﺮﺠﺗ
ي
زﺎﻴﻧ درﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا (
ﻪﻟﻮﻠﮔ و ي ﻲﻓﺮﺑ ) 2
ﺎـﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ
ـﺳ زا هﺪﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ داﺮﻓا ﻪـﻧﻮﻤﻧ يﻮ
زرﺎـﺑ و ﻲﻋﻮـﻧ يﺎـﻫ (
هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺖـﺳا هﺪـﺷ )
Coyne, 1997;
Onwuegbuzie and Collins, 2007; Kuzel, 1992; Denzin and Lincoln, 2000
.(
رادﻮﻤﻧ
1 . شور ﺮﻴﺳ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﺳﺎﻨﺷ
1 Typical cases 2 Snow balling
ﺳﺮﭘ لﻮﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ حﺮﻃ ﻦﻳوﺪﺗ ﺶ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻠﺻا
": ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﺐﺴﻛ يﺎﻫرﺎﻛو ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻪﭼ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ يزروﺎﺸﻛ
؟ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ
"
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻲﻔﻴﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫ
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ي ﺖﺳد و ﻲﻔﻴﻛ ياﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﻳﻮﮔ زا ﻲﺘﺳﺮﻬﻓ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻳ
يﺎﻳﺎﻤﻧ يﺎﻫ
تروﺮﺿ يﺎﻫ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ ي
ﺐﺴﻛ ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو ﺮﻈﻧرﺎﻬﻇا
يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﺮﻣا ناﺮﮔ
) ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا / هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ 1
(
مود رود
ﺶﺳﺮﭘ ﻚﻳ ﻦﻳوﺪﺗ:
ﻪﻣﺎﻧ ي زﺎﺑﺎﻬﺘﻧا
، ﺖﺳﺮﻬﻓ ﻞﻣﺎﺷ تروﺮﺿ
ﺎﻫ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ و ي
ﺐﺴﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
يزروﺎﺸﻛ ﻪﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻲﻠﺒﻗ رود زا ياﺮﺑ
ﺦﺳﺎﭘ ﺮﻈﻧ ﺐﺴﻛ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻳﻮﮔ
ﻪﻄﻴﺣ ود رد ن
" : ﺖﻳﺎﻤﺣ يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
"
و
"
ﺖﻣﺪﺧ يﺎﻫ عﻼﻃا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﻲﻧﺎﺳر
"
ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳوﺪﺗ ﻪﻣﺎﻧ
ي ﻳﺎﻬﻧ ﻪﻄﻘﻧ و ﻲﺑﺎﻳزرا سﺎﺳاﺮﺑ هﺪﺷ مﻼﻋا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺖﺳﺮﻬﻓ ﺶﻳﻻﺎﭘ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ ﻲ ﺮﻈﻧ
يﺎﻫ ﺦﺳﺎﭘ نﺎﻳﻮﮔ
مود رود رد
مﻮﺳ رود
ﺶﺳﺮﭘ ﻞﻴﻤﻜﺗ:
ﺦﺳﺎﭘ يﻮﺳ زا ﻪﻣﺎﻧ نﺎﻳﻮﮔ
) ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ي ﺪﻨﻣرﺎﺘﺧﺎﺳ ( ﺎﺑ هﺪﺷ مﻼﻋا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺖﺳﺮﻬﻓ ﻲﺑﺎﻳزرا
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻲﻳﺎﻬﻧ يﺎﻫ
ﺶﺳﺮﭘ ﻲﻤﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ:
ﻪﻣﺎﻧ يﺎﻫ ﺖﻳﻮﻟوا و هﺪﺷ ﻞﻴﻤﻜﺗ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ يﺪﻨﺑ
ي ﺐﺴﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
ﻪﻄﻴﺣ ود رد يزروﺎﺸﻛ
"ي ﺖﻳﺎﻤﺣ يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
"
" و ﺖﻣﺪﺧ يﺎﻫ عﻼﻃا و ﻲﺷزﻮﻣآ ﻲﻧﺎﺳر
"
لوا رود
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ مﺎﺠﻧا :
ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻠﺻا ﺶﺳﺮﭘ لﻮﺣ رﺎﺘﺧﺎﺳ نوﺪﺑ ﻖﻴﻤﻋ ﻲﻔﻴﻛ و نﺎﮔﺪﻧراد زا هﺪﻳﺰﮔﺮﺑ يا
ﺐﺴﻛ ناﺮﻳﺪﻣ نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا رد يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
) (n=34
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد ياﺮﺑ
ﻪﺼﻴﻘﻧ زوﺮﺑ زا ﺰﻴﻫﺮﭘ
ي
ﻢﻫ ﻪﺑ ﻞﻴﻣ ،ﻲﻔﻟد ﻦﻓ ﻊﻳﺎﺷ
ﻢﻫ و ﻲﮕﻧر ﻠﻜـﺷ
ﻲ
)
ﻲﻌﻤﺟ ﻲﻳاﺮﮔرﺎﺠﻨﻫ ﺐﻳرا (
ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ي ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ نارﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺑ
هﺪـﻣآ ﺖـﺳد و ﻲﺑﺎـﻳزرا زا
ﺦﺳﺎﭘ ﺮﻈﻧرﺎﻬﻇا
ﻚﻳ ﻪﺑ نﺎﻳﻮﮔ ﺑ ﺎﻨﺑ ﻪﻛ ﺮﮕﻳد
ﺮ ﻖﻴﻘﺤﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ دوﺪـﺤﻣ ار ﺞﻳﺎـﺘﻧ رﺎـﺒﺘﻋا ،
ﻲــﻣ ﺪــﻨﻛ ) ﻊــﻴﻓر
،رﻮــﭘ 1384 ص:
ص 49 - 50 ( ﺐﺴــﻛ ﻪــﺑ ﻂــﻘﻓ و هﺪــﺷ ﺰــﻴﻫﺮﭘ ﺮــﻣا ﻦــﻳا زا ،
يﺎﻫﺮﻈﻧرﺎﻬﻇا ﻚﺗ
ﺳﺎﭘ ﻚﺗ ﺦ ﻪﺑ نﺎﻳﻮﮔ
ﺦـﺳﺎﭘ ﻲﺑﺎـﻳزرا ﻲﻌﻤﺟ ﻞﻴﻠﺤﺗ و يدﺮﻓ ترﻮﺻ نﺎـﻳﻮﮔ
ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻨﺴﺑ ﻲﻳﺎﻬﻧ رود رد ﻲﻌﻤﺟ ﺮﻈﻧ ﻖﻓاﻮﺗ ﻪﺑ نﺪﻴﺳر ياﺮﺑ .
نﺎﻨﭼ رد ﻪﭼ رادﻮﻤﻧ هرﺎﻤﺷ ) 1 ( هﺪﺷ نﺎﻴﺑ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ لوا رود رد ،
ي و ﻲﻔﻴﻛ
رﺎﺘﺧﺎـﺳ نوﺪﺑ ﻖﻴﻤﻋ 1
ﺦـﺳﺎﭘ ﺎـﺑ يرﻮـﺤﻣ ﺶـﺳﺮﭘ لﻮـﺣ نﺎـﻳﻮﮔ
"
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ي ﺐﺴـﻛ ﺎـﻫرﺎﻛو ي
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻪﭼ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ يزروﺎﺸﻛ
؟ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ
"
هﺪﺷ ماﺪﻗا .
ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد
ﺎـﻫ ﺶﻴـﺑ ﺮـﺗ
ﻪﺑ
ﺖﻔﮔ ﻲﻋﻮﻧ ترﻮﺻ
و ﻮﮔ
و هﺪﺷ مﺎﺠﻧا
ﻪﺒﺣﺎﺼـﻣ ﻦﻳا نﺎﻳﺮﺟ رد
ﺎـﻫ شﻼـﺗ ﺪـﺷ حﺮـﻃ ﺎـﺑ ﺎـﺗ
ﺖﻔﮔ ﻒﻄﻋ طﺎﻘﻧ ﻪﺑﺎﺜﻣ ﻪﺑ يرﻮﺤﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻖﻳدﺎﺼﻣ و ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ و ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ و
ﻮﮔ ﻪﻨﻴﻣز ،2
ﺖﻔﮔ نﺎﻳﺮﺟ ﺖﻳاﺪﻫ ياﺮﺑ
ﻮﮔو
ﺖـﺷادﺮﺑ ﻪـﺑ نﺪﻴـﺳر ،ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و ﺮـﻈﻧ درﻮـﻣ ﺮﻴﺴـﻣ ﻪـﺑ
يﺎـﻫ
ﻪﺑ
دﻮﺷ ﻢﻫاﺮﻓ كﺮﺘﺸﻣ ﺖﺒﺴﻧ .
ﻪﻠﻤﺟ زا ي
ﻲـﻣ ﻦﻴﻣﺎﻀـﻣ ﻦﻳا
ﻪـﺑ ناﻮـﺗ
"
ياﺮـﺑ هﺪـﺷ ﻲـﻃ ﺪـﻧور
هار
ﻪﻌﺳﻮﺗ و يزاﺪﻧا ي
ﺐﺴﻛ هار و هﺪﺷ ﻪﺑﺮﺠﺗ تﻼﻜﺸﻣ و ﻞﻳﺎﺴﻣ ،رﺎﻛو ذﺎـﺨﺗا ﺮﻴﺑاﺪﺗ و ﺎﻫرﺎﻛ
نآ ﻞﺣ ياﺮﺑ هﺪﺷ
ﺶﻴﭘ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ رد ﺎﻫ ﺪﻧﺮﺑ
ه ي
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﮔداﻮﻧﺎﺧ و يدﺮﻓ
،ﺎـﻫ
هﺎﮕﺘـﺳد و ﺖـﻟود ﺶﻘﻧ و ،هﺪﻤﻋ يروآﻮﻧ ،زﺎﻴﻧ درﻮﻣ تﺎﻧﺎﻜﻣا و ﻊﺑﺎﻨﻣ
يذ يﺎـﻫ
"ﻂـﺑر
هرﺎـﺷا
ﺮﻛ د .
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻦﺘﻣ ﻦﻳوﺪﺗ و ﺎﻫ
نآ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،ﺎﻫ ﺮـﺑ ﺎـﻫ
ﻲــﻔﻴﻛ ياﻮــﺘﺤﻣ ﻞــﻴﻠﺤﺗ يﺎــﻨﺒﻣ ﺪــﺷ تردﺎــﺒﻣ3
. ﻪــﺠﻴﺘﻧ رد ي
ﻪــﻋﻮﻤﺠﻣ ،ﻪــﻠﺣﺮﻣ ﻦــﻳا زا يا
ﺖﻳﺎﻤﺣ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ يﺎﻫ
ي ﺐﺴـﻛ جاﺮﺨﺘـﺳا يزروﺎﺸـﻛ يﺎـﻫرﺎﻛو
ياﺮـﺑ و هﺪـﺷ
ﺖـﺳد
ﻞــﻣﺎﻛ ﺖـﺳﺮﻬﻓ ﻚـﻳ ﻪـﺑ ﻲﺑﺎـﻳ ﻪــﺑ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ ﺎـﺑ ﺎـﺗ ﺪـﺷ شﻼــﺗ رود ﻦـﻳا ﺎـﺑ مﺎـﮕﻤﻫ ،ﺮـﺗ
رﺎﻬﻇا ﺮﻈﻧ يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﺮﻣا ناﺮﮔ
ﺎﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳرﺮﺑ
يﺎـﻫ
هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا رد
هرﺎـﺑ ي
ﺺﺧﺎﺷ ﻞﻣاﻮﻋ و ﺎﻫ ﺮﺛا
ﻮﺗ ﺮﺑ راﺬﮔ ﻪﻌﺳ
ي ﺐﺴﻛ ﻲﺘﻳﺎـﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺮﻳﺎﺳ ،يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو
1 . Unstructured deep interview 2 Turning points of dialogue 3 Qualitative content analysis
دﻮﺷ جاﺮﺨﺘﺳا .
ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻢﻫ ﺎﺑ ﺖﺳﺮﻬﻓ ود ﻦﻳا ﺖﻳﺎﻬﻧرد ﺷ
ﺪ . ﺖﺳﺮﻬﻓ نﺪﺷ ﻲﻧﻻﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻪـﺑﺮﺠﺗ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﻪﻛ هﺪﺷ ﺖﺳﺮﻬﻓ يﺎﻫزﺎﻴﻧ عﻮﺿﻮﻣ ﺖﻴﻫﺎﻣ عﻮﻨﺗ و ﻲﻳﺎﻬﻧ
ي ﺮﻈﻧرﺎـﻬﻇا و ﻲﺑﺎـﻳزرا
ﺦــﺳﺎﭘ ﻲﺒﺴــﻧ ﻲــﻣ راﻮــﺷد ار نﺎــﻳﻮﮔ
ــﻨﻛ ﺪــﺷ ﻲﻳﺎــﺳﺎﻨﺷ يﺎــﻫزﺎﻴﻧ ،ﺪ ﻪــﻄﻴﺣ ود رد ه
ي ﻲــﻠﻛ
"
ﺖﻳﺎﻤﺣ يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
"
" و ﺖﻣﺪﺧ يﺎﻫ
ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا و ﻲﺷزﻮﻣآ
"
ﺪﺷ ﻦﻳوﺪﺗزﺎﺑ .
ﻦﻳا مود رود رد
ﺶﺳﺮﭘ رد ﺖﺳﺮﻬﻓ ود ﻪﻣﺎﻧ
زﺎـﺑ ﺎﻬﺘﻧا يا ياﺮـﺑ
ﺦـﺳﺎﭘ ﺮﻈﻧرﺎـﻬﻇا ﺰـﻴﻧ و ﻲﺑﺎـﻳزرا نﺎـﻳﻮﮔ
) حﺮـﻃ
ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫزﺎﻴﻧ (
ﺦﺳﺎﭘ رﺎﻴﺘﺧا رد
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﻳﻮﮔ .
ﺶـﺳﺮﭘ ﻪـﻣﺎﻧ ﻦـﻳا رد هﺪـﺷ ﻞـﻴﻤﻜﺗ يﺎـﻫ
ﻪﻠﺣﺮﻣ
هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ي شزادﺮﭘ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﻤﻴﻧ يرﻮﻀﺣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺪﺷ
. ﻦﻳﺪﺑ ﻪﻛ ترﻮﺻ
ﻪــﻳﻮﮔ ﻢــﻛ ﻦﻴﮕﻧﺎــﻴﻣ ياراد يﺎــﻫ زا ﺮــﺗ
5 / 2 زا 5 ) ﺞﻨــﭘ تﺮــﻜﻴﻟ ﻒــﻴﻃ يﺎــﻨﺒﻣ ﺮــﺑ ﻪــﻄﻘﻧ
زا يا
1 = ﻢﻛ ﺎﺗ ﺖﻴﻤﻫا ﻦﻳﺮﺗ 5
= ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﺖﻴﻤﻫا ﻦﻳ (
ﻪـﻳﻮﮔ ﺖﺳﺮﻬﻓ زا
ﻪـﻳﻮﮔ و ﺪـﺷ فﺬـﺣ ﺎـﻫ
يﺎـﻫ
رﺎﻬﻇا ﺪﻳﺪﺟ
ﺦﺳﺎﭘ يﻮﺳ زا هﺪﺷ نﺎﻳﻮﮔ
ﻪـﻳﻮﮔ ﺖـﺳﺮﻬﻓ ﻪـﺑ و هﺪـﺷ ﺐـﻴﻛﺮﺗ ﻢﻫ ﺎﺑ
ﻲـﻠﺒﻗ يﺎـﻫ
ﺪــﺷ هدوﺰــﻓا
" . ﺐﺴــﻛ قﻼــﺧا ﻞﻳﺎﺴــﻣ ﺞﻳوﺮــﺗ رﺎــﻛو
"
" ، هﺪــﻳا زا ﺖــﻇﺎﻔﺣ حﺮــﻃ و ﺎــﻫ
يﺎــﻫ
ﺐﺴﻛ
نﺎﻴﺿﺎﻘﺘﻣ يﻮﺳ زا هﺪﺷ ﻪﻳارا رﺎﻛو
"
و
"
فﺎﻔﺷ
ﻪﺼـﻗﺎﻨﻣ يراﺰـﮔﺮﺑ ﺪـﻧور يزﺎـﺳ
"ﺎـﻫ زا
ﻪﻳﻮﮔ ﻪﻠﻤﺟ
ﺪﻧﺪﺷ فﺬﺣ رود ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﻳﺎﻫ .
ﻢﻫ
،ﻦﻴﻨﭼ
"
ﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ تﻻﻮﺼﺤ
ﻣﺪﺧ و ﺖ
"ﺎﻫ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﻢﻫ ﻞﻴﻟد رد ﻲﻧﺎﺷﻮﭘ
"
ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﻳﺎﻋر
"
ﻪـﺑ و ﺪـﺷ مﺎـﻏدا يﺎـﺟ
ﻪﻳﻮﮔ ،ود ﻦﻳا
"ي
تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ و ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا
"
ﺶﺳﺮﭘ رد ﻪﻣﺎﻧ
ي حﺮﻄﻣ ﻲﻳﺎﻬﻧ
ﺪﺷ .
ﺶﺳﺮﭘ ،مود رود نﺎﻳﺎﭘ رد ﻪـﻣﺎﻧ
ي ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ يﺎـﻫزﺎﻴﻧ ﺖـﺳﺮﻬﻓ ود ﻞﻣﺎـﺷ ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﻲﻳﺎـﻬﻧ
"
ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻧ يﺎﻫ
"يدﺎﻬ
و
"
ﺖﻣﺪـﺧ يﺎـﻫ
ﻲﺗﺎـﻋﻼﻃا و ﻲـﺷزﻮﻣآ
"
ﻪﻌـﺳﻮﺗ ياﺮـﺑ زﺎـﻴﻧ درﻮـﻣ ي
ﺐﺴﻛ ﻦﻳوﺪﺗ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو ﺷ
ﺦﺳﺎﭘ ﻲﺑﺎﻳزرا ياﺮﺑ و ﺪ
ﻪـﺑ نﺎـﻳﻮﮔ و يرﻮﻀـﺣ ترﻮـﺻ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ي
نآ رﺎﻴﺘﺧا رد ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﺘﺧﺎﺳ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻫ .
هداد
ﺶـﺳﺮﭘ زا جﺮﺨﺘﺴـﻣ يﺎﻫ ﻪـﻣﺎﻧ
يﺎـﻫ
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪﺷ ﻞﻴﻤﻜﺗ
راﺰﻓا سِا . ﻲﭘ . سِا . سِا ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﺪـﺷ
ﺖـﺳا ه .
ﺖـﻳﻮﻟوا ياﺮـﺑ
يﺪـﻨﺑ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﻳﺮﺿ زا هﺪﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺎﻫ
ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ ﻪﻛ 1
ﺖﺳا ﺰﻛﺮﻣ ﺶﻳاﺮﮔ ﺺﺧﺎﺷ زا
) ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ( ﺰﻛﺮﻣ ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ و )
رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ) (
هرﺎﻤﺷ لﻮﻣﺮﻓ
ي 1 .(
ﻢﻛ راﺪﻘﻣ ،هرﺎـﻣآ ﻦﻳا ﺮﺗ
1 Coefficient of variation
نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ي عﺎﻤﺟا ﺮﻈﻧ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
نﺎﺸﻧ ،نآ يﻻﺎﺑ راﺪﻘﻣ و هﺪﻨﻫد
ي ﻢﻛ ﺮﻈﻧ عﺎﻤﺟا ﺮﺑ و ﺖﺳا ﺮﺗ
ﻲﻣ سﺎﺳا ﻦﻳا
ﻪﻳﻮﮔ ﺖﺳﺮﻬﻓ ناﻮﺗ
ﺑ ار ﺎﻫ ﻪ ﻲﺒﺴﻧ رﻮﻃ )
ﻢﻫ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﮕﻳد
( ﺖـﻳﻮﻟوا يﺪـﻨﺑ دﺮـﻛ
) ،يﺮﺘﻧﻼﻛ 1380
: ص 140 .(
N X N
X X
CV N
i i
i i i
∑
∑
=
= −
=
1
2
1( )
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ ي
ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ
ﻪﺑ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻲﻔﻟد ﻲﻳﺎﻬﻧ رود ﺞﻳﺎﺘﻧ
يﺰﻳر ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﺎﻫ ﺬﮔ
يرا يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻮﺷ
ﺑ ﺎﻨﺑ ﺶﺨﺑ ﻦﻳا رد ،د ﺮ
ﻪـﻳارا ﻪـﺑ رﺎﺼـﺘﺧا ﺖـﻳﺎﻋر و يﺪﻨﻣدﻮـﺳ ﻞﺻا ي
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻳﺎﻬﻧ يﺎﻫ )
ﻪﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد
مﻮـﺳ رود زا (
هﺪـﻧﺮﻴﮔﺮﺑ رد ﻪـﻛ
ي ﻪـﺘﻓﺎﻳ ﻞـﺣاﺮﻣ يﺎـﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻨﺴﺑ ،ﺖﺴﻫ ﺰﻴﻧ ﻦﻴﺸﻴﭘ .
ﻒﻟا ( ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ ي
ﺐﺴﻛ ﺸﻛ يﺎﻫرﺎﻛو يزروﺎ
ﺖـﻳﺎﻤﺣ ﻪﺘـﺳﺪﻧآ ﺮـﻳز لوﺪﺟ رد و يزﺎـﺳرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺪـﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻪـﻛ ﺖـﺳا هﺪـﺷ حﺮـﻄﻣ ﻲﻳﺎـﻫ
ﻲﮕﻨﻫﺎـﻤﻫ يراﺮـﻗﺮﺑ ،يزﺎﺳدﺎﻬﻧ
نﺎـﮔرا ﻦﻴـﺑ يدﺎـﻬﻧ تﻼﻣﺎـﻌﺗ و ﺎـﻫ
حﻮﻄـﺳ رد ﻂﺑﺮـﻳذ يﺎـﻫ
ﻪﻳور دﻮﺒﻬﺑ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ
نﺎـﮔرا و ﺖﻟود ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ دﺮﻜﻳور و ،تارﺮﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮﻗ و ﺎﻫ
ﻂﺑﺮـﻳذ يﺎـﻫ
ﻢﻫاﺮــﻓ رد ر ياﺮــﺑ ﺪﻋﺎﺴــﻣ ﻂﻴــﺤﻣ يزﺎــﺳ
ﺐﺴــﻛ ﻪﻌــﺳﻮﺗ و ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎــﻛ ﺪــﺷ ﺶــﺨﺑ رد رﺎــﻛو
ﺖﻳﺎﻤﺣ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ،وﺮﻨﻳا زا و ﺖﺳا يزروﺎﺸﻛ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ يراﺬـﮕﻣﺎﻧ يدﺎـﻬﻧ يﺎـﻫ .
ﻖـﺒﻃ
ﻪﺘﻓﺎﻳ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ يﺎﻫ
ي 1
ﺖـﻳﺎﻤﺣ ﻪﺘـﺳد ﻦـﻳا ﻦﻴﺑ رد
،ﺎـﻫ
"
ﺎـﺑ ﻲﻜﻧﺎـﺑ تﻼﻴﻬﺴـﺗ ﺖـﺧادﺮﭘ
بﻮﻠﻄﻣ ﻂﻳاﺮﺷ
"
" ،
نﺪـﺷ نﺎﺳآ
يرادا رﻮـﻣا
"
" ، ﻪﻌـﺳﻮﺗ ي
ﺖﺧﺎـﺳﺮﻳز
"ﺎـﻫ
" ، فﺎﻔـﺷ يزﺎـﺳ
ﻗ ﻲﻗﻮﻘﺣ رﻮﻣا و ﻦﻴﻧاﻮ
"
" ، ﻦﻴﻣز يراﺬﮔاو
"
" ، ﻪﻧارﺎﻳ ﺖﺧادﺮﭘ
"
" ، فﺎﻔﺷ رازﺎﺑ ﻢﻴﻈﻨﺗ و يزﺎﺳ
"
" و ﺖﻣﺪﺧ شﺮﺘﺴﮔ
يﺎﻫ ﻪﻤﻴﺑ
"
ﺖﻳﻮﻟوا زا ﺶﻴـﺑ
ﺮـﺗ
ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ ي .
،ضﻮـﻋ رد
"
ﻦﻴﻣﺎـﺗ
ﺖﻣﺪﺧ يﺎﻫ
زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻲﺸﻫوﮋﭘ
"
" ، نﺪﺷ نﺎﺳآ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
ﻲﺟرﺎـﺧ كﺮﺘﺸﻣ يراﺬﮔ
"
" ، و ﻪـﻴﻬﺗ
ﻲﺷزﻮﻣآ داﻮﻣ رﺎﺸﺘﻧا
"
" ، ﻨﻴﻤﻀﺗ ﺪﻳﺮﺧ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻲ
"
" ، يروﺎﻨﻓ ﻦﻴﻣﺎﺗ
هدﺎـﻬﻧ و ﺎﻫ
درﻮـﻣ يﺎـﻫ
"زﺎﻴﻧ و
"
زرا ﺺﻴﺼﺨﺗ ياﺮﺑ
هدﺎﻬﻧ تادراو
ﻦﻴﺷﺎﻣ و ﺎﻫ
ﻲﺼﺼﺨﺗ تﻻآ
"
ﻢـﻛ ﺖﻳﻮﻟوا زا يﺮـﺗ
ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ .
=Xi ﻪﻟﻮﻘﻣ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪﺑ يﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ناﺰﻴﻣ ﺎﻫ
xI
= ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻟﻮﻘﻣ ) زﺎﻴﻧ I ( N و = داﺪﻌﺗ نﺎﻳﻮﮕﺨﺳﺎﭘ
