ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ ،
لﺎﺳ مود ، هرﺎﻤﺷ ﻢﺘﻔﻫ ، رﺎﻬﺑ 1389 ، زا ص 11 - 34
ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا
رد ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎﺠﺗ
ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺎﮕﻨﺑ رد يﺎﻫ
ناﺮﻳا ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ
ﻲﺑاﺮﻬﺳ ﻚﺑﺎﺑ
1∗
ـ يﺮﻠﻧﺎﺧ ﺮﻴﻣا 2
1 . رﺎﻴﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد
2 . يﻮﺠﺸﻧاد يﺮﺘﻛد هرود ﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد
نا
) ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
17 / 7 / 1388 ، ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
5 / 3 / 1389 (
هﺪﻴﻜﭼ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ،ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا فﺪﻫ راﺬﮔﺮﺛا
ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ترﺎـﺠﺗ ﻖﻓﻮﻣ رد ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺎﮕﻨﺑ
ناﺮﻳا رد ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﺖﺳا
.
ﻪﻨﻴﺸـﻴﭘ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺎـﺑ اﺪﺘﺑا رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳﺪﺑ
ي ﻖـﻴﻘﺤﺗ
ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
،راﺬﮔﺮﺛا ﺐﻟﺎﻗ رد و جاﺮﺨﺘﺳا ﺮﭘ
ﺶﺳ ﻪﻣﺎﻧ ﺐﺣﺎﺻ زا يا ﻲﻤﻠﻋ ناﺮﻈﻧ
رد هزﻮـﺣ ﻦﻳا
هﺎﮕﻨﺑ ناﺮﻳﺪﻣ و ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ ﺢﻄﺳ
كﺮﻬﺷ رد ﺮﻘﺘﺴﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ﺮﻬـﺷ ﻲﺘﻌﻨﺻ يﺎﻫ
لاﻮﺳ ناﺮﻬﺗ ﺪﺷ
. ﺒﺳﺎﺤﻣ ﻖﺒﻃ ﻪ يﺎﻫ
ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﻢﺠﺣ ندﻮﺑ دوﺪﺤﻣﺎﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﻟﻮﻣﺮﻓ
ي ،يرﺎـﻣآ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ي يرﺎﻣآ ﻞﻣﺎﺷ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا 150
ﻪﻛ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﻔﻧ 102
زا ﺮﻔﻧ نآ ﺎﻫ ﺶـﺳﺮﭘ ﻪـﻣﺎﻧ ﺎـﻫ ي
ﺪﻧداد ﺦﺳﺎﭘ ار ﻖﻴﻘﺤﺗ )
ﺖﺸﮔزﺎﺑ خﺮﻧ
٪68 .(
ﻪﻧﻮﻤﻧ شور هدﺎﻔﺘﺳا يﺮﻴﮔ
هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ياﺮﺑ ﻦـﻳا
داﺮﻓا
"
ﻪﻧﻮﻤﻧ فﺪﻫ يﺮﻴﮔ ﻲﺗوﺎﻀﻗ ﺪﻨﻣ
"
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
ﻪﺘﺳد زا ﺲﭘ
ﺺﺧﺎﺷ يﺪﻨﺑ
ﻲﻠﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﻚﻴﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻮﮕﻟا
ﻟدﺎﻌﻣ يزﺎﺳ ﻪ
يﺎﻫ يرﺎﺘﺧﺎﺳ
،
رﺎﺘﺧﺎـﺳ ﻂﺑاور ﻦـﻳا ي
ﻮـﮕﻟا
نﻮﻣزآ ﺪﺷ . ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻖﺒﻃ ﻪﻴﻠﻛ ،ﺎﻫ ي ﺺﺧﺎﺷ شزاﺮﺑ يﺎﻫ ﻮﮕﻟا
ﻪﻨﻣاد رد ي و هدﻮﺑ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺪـﻴﻳﺎﺗ
ﺪﺷ ﺪﻧ . نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ داد
ﺎﻫرازﺎﺑ غﻮﻠﺑ ي
ﻂﺧﺮﺑ ) ﻦﻳﻼﻧآ ( ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز و يروﺎﻨﻓ
ياراد ﺖﻛﺮـﺷ
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ناﺰﻴﻣ ﻦﻳ يراﺬﮔﺮﺛا و ﻢﻫ ﻲﮕﺘﺴﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻦﻳا يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ،ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ ﺶﺨﺑ رد ﻮﮕﻟا
اﺮـﻤﻫ ه
دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺎﺑ يﺎﻫ ﻲﻤﻠﻋ ﺚﺤﺑ ﻲﻳاﺮﺟا و ﺪﺷ
ﺖﺳا ه .
ژاو ه يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ ترﺎﺠﺗ ،ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا:
هﺎﮕﻨﺑ ،ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا يﺎﻫ
ﻚﭼﻮﻛ و ﻂﺳﻮﺘﻣ
لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ∗
Email: bsohrabi@ut.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ترﺎﺠﺗ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﺎﻫ
فﺪﻫ و يﺎﻫ ﻘﻘﺤﻣ ﺎ
هﻮﻴﺷ ﻪﺑ ن ﻲـﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻒﻳﺮﻌﺗ .
ﺎﺑ
ﻲﻣ دﻮﺟو ﻦﻳا
ناﻮﺗ ﻪﺑ رﻮﻃ
ترﺎﺠﺗ مﺎﻋ
ﻧوﺮﺘﻜﻟا ترﻮـﺻ ﻦﻳﺪـﺑ ار ﻚﻴ
حﺮﻄﻣ ﺮﻛ د
" :
لﻮﺼـﺤﻣ شوﺮﻓ و ﺪﻳﺮﺧ ﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﺎـﻫ
ﺖﻣﺪـﺧ ﺎـﻳ
ﺎـﻫ لﺎـﻘﺘﻧا زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ
هداد ﻲﻜﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﻖﻳﺮﻃ زا ﺎﻫ
بو و ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
"
(Grandona and Pearson, 2004: 202)
.
ترﺎﺠﺗ يﺎﻳاﺰﻣ
ﺖﻛﺮـﺷ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺮـﻬﺑ ار گرﺰـﺑ يﺎـﻫ
ﻲـﻣ ﺪـﻨﻣ ـﻨﻛ
ﻪـﻜﻠﺑ ،ﺪ
ﺖﻛﺮﺷ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ
هدﺎﻔﺘﺳا نآ زا ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ي راﺬـﮔﺮﺛا ﻪﺘـﺷاد يﺪـﻴﻔﻣ و
ﺪﻨﺷﺎﺑ . ،ﻊﻗاو رد ﺖﺻﺮﻓ ترﺎﺠﺗ يﺎﻫ ﺖـﻴﻤﻫا ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ و ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ار ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
هﺎﮕﻨﺑ ياﺮﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
)1
(SMEs
ﺖﺳا هداد ﺶﻳاﺰﻓا
O’Keefe et al., 1998: )
(632
. ﺎﺑ
هﺎﮕﻨﺑ ﻪﻛ ﺖﺴﻴﻧ يدﺎﻳز نﺎﻣز تﺪﻣ لﺎﺣ ﻦﻳا
يﺎﻫ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪـﺑ ماﺪـﻗا ﻚﭼﻮﻛ
يروﺎﻨﻓ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻛ هد
(Caldeira and Ward, 2002: 131) ﺪﻧا .
ترﺎـﺠﺗ ﻪـﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد
ﺖﻛﺮﺷ ﻦﻴﺑ رد ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻪﺑ گرﺰﺑ يﺎﻫ ﺖﻋﺮﺳ
هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ هﺎﮕﻨﺑ ،
ﺎﻫ ﻚﭼﻮﻛ ي ﺪـﺷر ﺎﺑ
ﻊﻧﺎﻗ هﺪﻨﻨﻛ يا ﻪﻨﻴﻣز رد تﺎﻋﻼﻃا يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ي هدﻮﺒﻧ ﻪﺟاﻮﻣ
ﺪﻧا . ﺖـﺳا ﻲﻟﺎـﺣ رد ﻦﻳا
ﻛ ﻪ ترﺎﺠﺗ ﻲﻣ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺗ ﺪﻨﻛ ﻚﻤﻛ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ي ﺎـﺑ دﻮـﺧ
ﺖﻛﺮﺷ
،ﺪﻨﻨﻛ ﻢﻛ ار گرﺰﺑ يﺎﻫ
ﺖﻣﺪﺧ ﺎﻳ ﺎﻫﻻﺎﻛ
يﺎﻫ نﺎـﻜﻣ و نﺎـﻣز زا ﻞﻘﺘﺴﻣ ار دﻮﺧ
ﻪﻳارا ﻪﺑ و ﺪﻨﻫد ﻲﻧﺎﺳآ
راﺮﻗﺮﺑ طﺎﺒﺗرا دﻮﺧ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺎﺑ ﻨﻛ
(Chong, 2000) ﺪﻨ .
ترﺎﺠﺗ
ياﺮﺑ ﻢﻫ و هﺪﻨﺷوﺮﻓ ياﺮﺑ ﻢﻫ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا فﺮﺼﻣ
يدﺪﻌﺘﻣ يﺎﻳاﺰﻣ هﺪﻨﻨﻛ ﻪﻳارا
ﻲﻣ ؛ﺪﻫد ﻪﺑ رﻮﻃ ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺮﻴﭘﺎﻧ لﺎﺜﻣ )
2001 (
هدﺮﻛ ﺚﺤﺑ ﻦﻴﻨﭼ
نﺎﮔﺪﻨـﺷوﺮﻓ ﻪـﻛ ﺪـﻧا
ﻲﻣ
ترﺎﺠﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺶـﺨﺑ ﻪـﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻪـﻛ رازﺎـﺑ ﻚـﭼﻮﻛ رﺎﻴﺴـﺑ يﺎـﻫ
يﺎـﻫرازﺎﺑ ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻢﻫ ناراﺪﻳﺮﺧ ،ﺪﻨﺑﺎﻳ ﻲﺳﺮﺘﺳد ﺪﻧراد يدﺎﻳز ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻧﺎﻬﺟ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺎﺑ و ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﮔﺪﻨﺷوﺮﻓ زا ﺎﻫﻻﺎﻛ ندﻮﺑ ﺎﻴﻬﻣ و ﻲ
ي ﻢﻛ ﺮﺗ هﺮﻬﺑ ﺪﻨﻣ ﻲـﻣ ﺪﻧﻮـﺷ .
و ﻻﺎﻛ ﺖﻴﻔﻴﻛ رد دﻮﺒﻬﺑ
شور دﺎﺠﻳا
لﻮﺼـﺤﻣ شوﺮﻓ ﻦﻳﻮﻧ يﺎﻫ
يﺎـﻫ ﺮـﮕﻳد زا دﻮـﺟﻮﻣ
1 Small-Medium sized Enterprises
ترﺎﺠﺗ يﺎﻳاﺰﻣ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
دﻮـﺷ
(Chaudhury and Kuilboer, 2002)
ﺎـﺑ .
،دﻮﺟو ﻦﻳا ﻪﺑ
ـﺠﺗ يﺎـﻳاﺰﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻢﻏر ترﺎ
،ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﻪـﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ ﻂـﺳﻮﺗ نآ
هﺎﮕﻨﺑ
ﺖﺳا هدﻮﺑ دوﺪﺤﻣ رﺎﻴﺴﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ .
،ﻲﻓﺮﻃ زا ﻪﺑ
ﻢﻏر ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ يﺎﻫ دﺪـﻌﺘﻣ
زا هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ رد
هﺎﮕﻨﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
،ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻲﻛﺪـﻧا يﺎـﻫ رد
درﻮﻣ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎﺠﺗ
رد ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺎﮕﻨﺑ ﻦﻳا ﺎﻫ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺳا
. تاﺮﭘ ) 2002 ( ﺎـﺑ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي 444
هﺎﮕﻨﺑ ﻦﻳا زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﻛ ﺖﻓﺎﻳرد ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ هﺎﮕﻨﺑ
مﺎﺠﻧا ﻪﺑ ﻲﻠﻳﺎﻤﺗ ﺎﻫ
ﻟدﺎﺒﻣ ﻪ يﺎﻫ زا ﺶﻴﺑ و ﺪﻧراﺪﻧ ﻂﺧﺮﺑ 80
زا ﺪﺻرد نآ
ﺎﻫ زا
عﻼـﻃا ياﺮﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻲﻧﺎـﺳر ) زا
ﺖﺴﭘ ﻖﻳﺮﻃ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
( ﻊﻤﺟ و
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا يرﺎﺠﺗ تﺎﻋﻼﻃا يروآ
ﺪﻨﻨﻛ . لﺎﺣ لاﻮﺳ ﻦﻳا
حﺮﻄﻣ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺎﻳآ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ترﺎﺠﺗ دوﺪﺤﻣ
ﻨﻌﻣ ﻦﻳﺪﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا دﻮـﺑ ﺪـﻫاﻮﺧ ﺎ
ﻪـﻛ
هﺎﮕﻨﺑ ﻦﻳا ناﺮﻳﺪﻣ
ﻲﻤﻧ كرد ار نآ يدﺮﺒﻫار شزرا ﺎﻫ
ﺎﻳ ﺪﻨﻨﻛ ﻦﻳا
هدﺎﻴﭘ ياﺮﺑ ﻪﻛ
نآ يزﺎﺳ
هﺪﻤﻋ ﻊﻧاﻮﻣ ﺎﺑ
؟ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﺟاﻮﻣ يا
ﻖﻴﻘﺤﺗ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ،ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا
يﺎﻫ يﻮـﺳ زا هﺮﺸـﺘﻨﻣ
ﺐﺣﺎﺻ ﻞﻣاﻮﻋ يور ﺮﺑ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﻈﻧ ﺗ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ
ﺎ ﻪﺘﺷاد ﺪﻴﻛ ﻚﻳ ﺮﻫ و
ﻪﺑ ﻪـﺒﻨﺟ ي ﻲـﺻﺎﺧ
ﻪﺟﻮﺗ ﺮﻛ هد
درﻮﻣ رد و ﺪﻧا
ﺐﺣﺎﺻ ﻦﻴﺑ ،ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳا ﻖﻓاﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﻈﻧ
دراد دﻮﺟو ﻲﻛﺪﻧا .
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻲﻣ يﺮﻴﮔ
ﻲﻧﺎـﻬﺟ ﺖـﻴﻫﺎﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﺖـﺳا مزﻻ ،ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ يﺎﻫ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻳﺎﻨﺻ و ﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ي دﻮﺷ مﺎﺠﻧا
ﺗ ﺴـﻳﺎﻘﻣ ﺎ ﻪ يﺎـﻫ
ﻲـﻨﻴﻋ ﺮـﺗ
نﺎﻜﻣا ﺮﻳﺬﭘ ﻮﺷ د . ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا راﺬﮔﺮﺛا
ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ يﺎـﻫراﺰﺑا
ترﺎﺠﺗ
هﺎﮕﻨﺑ ﻦﻴﺑ رد ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻲﻧاﺮﻳا
هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻊـﻧاﻮﻣ ﺎﺗ ﺖﺳا
هدﺎﻴﭘ
هﺎﮕﻨﺑ ﻦﻳا ياﺮﺑ نآ يزﺎﺳ
ﺺﺨﺸﻣ ﺎﻫ ﻮﺷ
د . ﺖﺳد ياﺮﺑ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻳ
ﺑدا اﺪﺘﺑا ،فﺪﻫ ﻦﻳا تﺎﻴ
ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ و ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ
ي
ﺺﺧﺎﺷ ،ﻲﺳرﺮﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ
يﺎـﻫ راﺬـﮔﺮﺛا ﺮـﺑ ﻪـﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ ترﺎـﺠﺗ
ﺲﭙﺳ و جاﺮﺨﺘﺳا ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا يﺎﻫﺮﻈﻧرﺎﻬﻇا
درﻮﻣ رد نﺎﮔﺮﺒﺧ
ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳا
ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﺎـﺑ ﺎـﻫ
و ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻲﻠﻣﺎﻋ ﺪﻴﻳﺎﺗ
ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ ي ﺪﺷ
و ،نﺎـﻳﺎﭘ رد سﺎـﺳاﺮﺑ
ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎـﺘﻧ و ﺎـﻫ
ﻪﺑ ﺖﺳد دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ هﺪﻣآ يﺎﻫ
يدﺮﺑرﺎﻛ ﻳارا
ﻪ ﺷ ﺪ ﺖﺳا ه .
ﺸﻴﭘ و ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا ﺮﺑ يروﺮﻣ ﻴ
ﻪﻨ ي ﻖﻴﻘﺤﺗ
هﻮﻴﺷ يﺎﻫ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ود رد ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ي موﺮﺘﺷا و نﻮﭘ
) 1997 ( ﻢﻴﻟ و ﻞﺑآ و )
1996 ( ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﺷ ﺖﺳا ه . ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻪ ﺎـﻫ
ﻲـﻣ نﺎﺸـﻧ
رد ﻪـﻛ ﺪـﻫد
ﺖﻛﺮﺷ
زا ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻃﺎﺒﺗرا راﺰﺑا ﻲـﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲ
دﻮـﺷ . و نﻮـﭘ
موﺮﺘﺷا ) 1997 ص ، 4 (
هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ ﻦﻴﻨﭼ
ﺖﻛﺮﺷ رد ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻲﺳرﺮﺑ يﺎﻫ هﺪﺷ
طﺎﺒﺗرا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،
ﻪﺑ نﺎﺳآ
ﻦﻴﺑ يرﺎﺠﺗ يﺎﻛﺮﺷ و نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا هﮋﻳو
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻢـﻬﻣ يﺎـﻳاﺰﻣ زا ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
دﻮﺷ . ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻲﻃﺎﺒﺗرا دﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻳ
ﺖﻛﺮﺷ ياﺮﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻚ
،
ﺖﺴﭘ ﺖﺳا ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا .
ﻢﻫ
ﻲﻣ ﺚﺤﺑ ﻦﻴﻨﭼ
ﺐﺴـﻛ ﻪـﻛ ﺪﻨﻛ
و ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻊﻳﺎﻨـﺻ و ﺎـﻫرﺎﻛ
هﺎﮔﺪﻳد ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ رد
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﺪﻧراد ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
. ﻚﻳ ﺎﻬﻨﺗ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﻮﮕﻟا
ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻀﺘﻗا
هزﻮﺣ ﻚﻳ زا ﺪﻧاﻮﺘﺑ
ي
هزﻮﺣ ﻪﺑ دﺮﺑرﺎﻛ
ي كرد رد ﺪﻨﻛ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﮕﻳد ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
هﺎﮕﻨﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﻴﻔﻣ ﻂﺳﻮﺘ )
،لوﺎﭘ و يﻮﻟ 2003
ص ، 178 .(
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و هرﻮﺒﻔﻟ )
1991 ص ، 246 ( ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ار ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻪﻘﺒﻃ رﺎﻬﭼ ﺮﻛ
هد ﻪـﻛ ﺪﻧا
ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻚﻳ
يروﺎﻨﻓ هﺎﮕﻨﺑ رد ﺪﻳﺪﺟ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ﺖﺳا راﺬﮔﺮﺛا :
1 . ﻲﮔﮋﻳو ﺖﻛﺮﺷ يﺎﻫ
؛
2 . ﺖﺑﺎﻗر و يﺮﻳﺬﭘ دﺮﺒﻫار
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
؛
3 . يراﺬﮔﺮﺛا ﺶﺨﺑ
ﻢﻴﻤﺼﺗ رد نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺟرﺎﺧ و ﻲﻠﺧاد يﺎﻫ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ
؛
4 . ﻲﮔﮋﻳو يﺎﻫ يروﺎﻨﻓ هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻳﺪﺟ يﺎﻫ .
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ ﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ درﻮﻣ رد
زا ﻲـﺻﺎﺧ عاﻮـﻧا يور ﺮﺑ ،ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ يروﺎـﻨﻓ
ﺰـﻛﺮﻤﺗ
ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا . ﻪﻟدﺎﺒﻣ ي
هداد ﻲﻜﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
1ﺎﻫ
EDI)
(
ﻲـﻤﻬﻣ لﺎﺜﻣ ﻦـﻳا زا
يروﺎـﻨﻓ ﻪـﻛ ﺖـﺳﺎﻫ
ﻪﺑ ﺰﻴﻧ يدﺎﻳز ﺖﻫﺎﺒﺷ
ﺮﺘﻨﻳا دراد ﺖﻧ . ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ووﻮﻛﺎﻳ )
1995 ص ، 470 ( ﺪﻧراد دﺎﻘﺘﻋا
يﺎﻳاﺰﻣ زا رﻮﺼﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻪﺳ ﻪﻛ EDI
ﻲﮔدﺎﻣآ ،نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
و يﺎﻫرﺎﺸﻓ ﻲﻧوﺮﻴﺑ ﺮـﺑ
نﺎﻣزﺎﺳ ياﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
، رد ﻪﺑ ندﺮﺑ رﺎﻛ هﺎﮕﻨﺑ ردEDI
ﺮﺛا ﻚـﭼﻮﻛ يﺎﻫ راﺬـﮔ
ﺖﺳا .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ي
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و سﻮﻟﻮﺷ ،ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ )
2001 ص ، 316 ( ار ﻲﻬﺑﺎﺸـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ رد EDI
286 ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ هﺎﮕﻨﺑ ﺖﺳا راﺬﮔﺮﺛا
. نﺎﻤﻫ رﻮﻃ
1 Electronic Data Interchange (EDI)
هدﺮﻛ هرﺎﺷا ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ووﻮﻛﺎﻳ ﻪﻛ
ﻲﻧوﺮﻴﺑ رﺎﺸﻓ ،ﺪﻧا ﻢﻬﻣ
ﺮﺗ رد ﻞـﻣﺎﻋ ﻦﻳ ﻪـﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ﺖﺳا EDI . وﺎﭼ و نآﻮﻛ )
2001 ص ، 518 ( ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا ﺮـﺑ راﺬﮔ ﻪـﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ رد EDI
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو بﻮﭼرﺎـﭼ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ار ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ يروﺎـﻨﻓ
ﻦﻴـﻴﻌﺗ ﻂﻴـﺤﻣ و نﺎﻣزﺎـﺳ ،
هدﺮﻛ ﺪﻧا . ﻞﻣﺎﻋ يروﺎﻨﻓ زا هﺪﺷ كرد ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ يﺎﻳاﺰﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺖﺳا EDI
. ﻞﻣﺎﻋ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻞﻣﺎﺷ نﺎﻣزﺎﺳ
ي رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ ﻲﻨﻓ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﻲﻟﺎﻣ و هدﻮﺑ
ﻞـﻣﺎﻋ ﻪﺑ ﻪﻴﺒﺷ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣﺎﻋ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻲﺟرﺎﺧ رﺎﺸﻓ
ي
و ووﻮﻛﺎﻳ ﺖﺳا ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ
ﺎﻣا
دراد ﺪﻳﺪﺟ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻚﻳ :
زا رﻮﺼﺗ
ﻲﺘﻟود رﺎﺸﻓ .
رد ﻦﻳا ﻮﮕﻟا
ﻲـﻤﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ يﺎﻳاﺰﻣ زا رﻮﺼﺗ
ﺪﺸـﻧ هداد ﺺﻴﺨﺸـﺗ ه
ﺖﺳا .
ﻪﺑ ﺮﻫ
ﻞﻴﻠﺤﺗ رد لﺎﺣ
يﺎﻫ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
رد هزﻮﺣ ي
ترﺎﺠﺗ رﻮﻬﻇﻮﻧ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺪﺷ ﺖﻠﻔﻏ و
ﻪﻛ دراد دﻮﺟو يﺪﻫاﻮﺷ
ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا
ﺖﻛﺮﺷ رد
ﻲﻣ گرﺰﺑ يﺎﻫ
ﺮـﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻢﻫ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﺮﺛا
ﺪﺷﺎﺑ راﺬﮔ .
ﻪﺑ رﻮﻃ ،لﺎﺜﻣ ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
هﻮﻘﻟﺎﺑ يﺎﻳاﺰﻣ يا
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻪﻳارا
ﻲﻣ
(Kaplan et al., 1997: 480) ﺪﻫد ﻲﺧﺮﺑ .
ﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻪ ﺎﻫ زا هدﺎﻔﺘﺳا يﺎﻳاﺰﻣ درﻮﻣ رد ﺰﻴﻧ
ﻂﺑاور رد ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﺎـﻐﻴﻠﺒﺗ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ شوﺮـﻓ ،ت
طﺎﺒﺗرا ،ﻂﺧﺮﺑ ﺎﻫ
هدﺮﻛ ﺚﺤﺑ ﺖﻛرﺎﺸﻣ و
(Cappel and Myerscough, 1996) ﺪﻧا هوﻼـﻋ .
ﺮﺑ
،ﻦﻳا
ﺖﺻﺮﻓ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻲﻳﺎﻫ ﻪﻳارا ﻲﻣ
لﻮﺼـﺤﻣ تﺎـﻋﻼﻃا ﺎﺗ ﺪﻫد
يﺎـﻫ و نﺎﻣزﺎـﺳ ،ﺎـﺒﻗر
عﻮﺿﻮﻣ يﺎﻫ ﻲﺳرﺮﺑ ار ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻨﻛ
ﺪﻨ
Cronin et al., 1994: 213) ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ .(
) 2001 ص ، 71 ( ﻞﻣاﻮﻋ ﺰﻳﺎﻤﺘﻣ هﺪﻨﻨﻛ ي
ترﺎﺠﺗ زا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﺴﻛ و ناﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻴﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﺐﺴﻛ رد و
ﻲﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫرﺎﻛ
ﻲﺳرﺮﺑ ار ﺪﻨﻨﻛ ﺮﻛ
هد ﺪﻧا .
ترﺎﺒﻋ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ا ﺪﻧ
ترﺎﺠﺗ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ قﺎﻴﺘﺷا زا ،ﺖﻛﺮـﺷ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ و رﺎـﻛ ﺎﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ترﺎﺠﺗ زا ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ زا رﻮﺼﺗ ﺶﻧاد و ،ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻪﻧﺎﻳار ﺖﻛﺮﺷ نﺎﻨﻛرﺎﻛ يا .
ﻦـﻳا رد
ﻪﺟرد ﻖﻴﻘﺤﺗ
ي
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ نﺎﻣز ،تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺷ ﻲﮕﺘﺴﺑاو
يﺰﻳر
هدﺎﻴﭘ و ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يزﺎﺳ
ترﺎﺠﺗ يدﺮﺑرﺎﻛ يﺎﻫ ﺰـﻴﻧ و ﺖﻛﺮـﺷ ﺖـﺑﺎﻗر ﺖـﻴﻫﺎﻣ ،ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻪﻨﻳﺰﻫ ي
هدﺎﻴﭘ ﻲﻟﺎﻣ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ندﺮﻛ ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ و يزﺎﺳ
ي
ترﺎﺠﺗ يدﺮﺑرﺎﻛ اﻮﻋ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻞـﻣ
ﺮﺛا
ﺪﻧﺪﺸﻧ ﻪﺘﺣﺎﻨﺷ يراﺬﮔ .
ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻚـﻣ و رﺪﻳﺎﻨﺷا ﻦﻤﻳر ،ﻪﺑﺎﺸﻣ
يﺰـﻨﻴﻛ ) 2002 ص ، 206 (
هﺎﮔﺪﻳد
ﺖﻛﺮﺷ ناﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
درﻮﻣ رد ار ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ترﺎـﺠﺗ ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻛ ﺪﻧد . نآ ﺎﻫ
ﻪﻴﻠﻛ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد
ي دﺎﻘﺘﻋا يﺎﻫ هوﺮـﮔ ود ﻦﻴـﺑ يرﺎـﺠﻨﻫ و ﻲﻟﺮﺘﻨﻛ
زا ﻪﻛ ﻲﻫوﺮﮔ و ﺮﺑرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﺎﻔﺘﺳا ﻲﻤﻧ هد ،ﺪﻨﻨﻛ
ﺖـﺳا توﺎﻔﺘﻣ .
دﺎﻘﺘﻋا هوﺮـﮔ رد يﺎـﻫ
يرﺎﺘﻓر ) شﺮﮕﻧ (
ﻪﺑ دﺎﻘﺘﻋا ، ﻦﻳا
ترﺎﺠﺗ ﻪﻛ
ﺎـﻘﺗرا ار تﺎـﻋﻼﻃا ﻊـﻳزﻮﺗ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا هداد
،
طﺎﺒﺗرا ،تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ ﻲﺳﺮﺘﺳد
ﺎﻫ دﻮﺒﻬﺑ ار ﺎﻫرﺎﻛ مﺎﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ و ﻲﻣ
ﺪﻫد ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﺪﻧﺪﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﻨﻨﻛﺰﻳﺎﻤﺘﻣ .
ﺲﻳﻮﻳد ﻲﻳﻮﮕﻟا ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يﻮﮕﻟا
ﺑ ﻪ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
) 1
(TAM
دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺮﻛ رد ﻪـﻛ هد
ﻌﻟﺎﻄﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪ
ﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺴﺗ .
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ررﺪﻟ )
2000 ص ، 274 ( ﻪـﻟﺎﻘﻣ هدﺰﻧﺎﺷ
هدﺮﻤﺷﺮﺑ ار ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻦﻳا ﻮﮕﻟا ياﺮﺑ ار يروﺎﻨﻓ نﻮﻣزآ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺮﻛ
هد ﺪﻧا ) ،زادﺮﭘدﻮﺧ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ
ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا .(
رد ﺲﻳﻮﻳد يﻮﮕﻟا
ﻣ هرﺎﺷا دﻮﺧ ﻲ
ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ﻲﻧﺎﺳآ و هدﺎﻔﺘـﺳا
ندﻮﺑ يدﺮﺑرﺎﻛ زا كاردا يروﺎﻨﻓ
هﺪﻤﻋ
ﻪﺑ داﺮﻓا شﺮﮕﻧ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻦﻳﺮﺗ ﺖﻤـﺳ
ﻚﻳ يروﺎﻨﻓ
ﺑ و ﻪ نآ ﻊﺒﺗ نآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺼﻗ ﺮﺑ ﺪﻨﺸﺨﺑﺮﺛا
.
ﻌﻟﺎﻄﻣ رد وا ﻪ
يﺎﻫ ﺖﻓﺎﻳرد دﻮﺧ
ندﻮﺑ يدﺮﺑﺎﻛ ﻪﻛ ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ
هدﺎﻔﺘﺳا زا
ي نﺎﺳآ دراد ﺮﺛا ﺎﻣا ﻲﻧﺎﺳآ ﻲﻣ ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ي
شﺮـﮕﻧ
ﻚﻳ ندﻮﺑ يدﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يروﺎﻨﻓ
ﺪﺷﺎﺑ . رﻮﭙﻧﺎـﻣاد ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻖـﺒﻃ )
1991 ص ، 557 ( ،
ياﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﺖﺤﺗ يروآﻮﻧ ﻚﻳ
يﺮﻳﺬﭘﺮﺛا
ﺖـﺳا يدﺪـﻌﺘﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ .
زا ﻲﺧﺮﺑ ﻲﮔﮋﻳو سﺎﺳاﺮﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳا يروآﻮﻧ يﺎﻫ
هدﻮﺑ ،يروآﻮـﻧ ﻲﺒﺴـﻧ ﺖـﻳﺰﻣ ﻞﻣﺎﺷ و
نﺎﻣزﺎﺳ عاﻮﻧا ﺎﺑ نآ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
،ﺎـﻫ
هﺪﻫﺎﺸـﻣ و ،ﺶﻳﺎـﻣزآ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﮔﺪـﻴﭽﻴﭘ
يﺮﻳﺬـﭘ
يروآﻮﻧ ﺖﺳا
Rogers, 1983) .(
ﻪـﻠﻤﺟ زا ﺰـﻴﻧ نﺎﻣزﺎﺳ جرﺎﺧ و ﻞﺧاد زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫرﺎﺸﻓ
ﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﺖﺳا راﺬﮔﺮﺛا .
ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻲـﻣ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ،لﺎﺜﻣ
ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﻲﺿﺎﻘﺘﻣ ﻪﻳارا ي
ﺖﻣﺪﺧ ،لﻮﺼﺤﻣ
ﺎﻫ
ﻖﻳﺮﻃ زا تﺎﻋﻼﻃا ﺎﻳ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﻦﺘـﺷاد ﺎﺑ ﺎﺒﻗر ﺎﻳ
ﻦﻳا يروﺎﻨﻓ ﺑ ار ﺖﻛﺮﺷ ، ﺮ
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﺐﻴﻏﺮﺗ نآ
ﺪﻨﻨﻛ Klein, 1998, p.30) .(
ﺎـﻳرﺎﺒﮕﻳا
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و )
1997 ص ، 291 ( ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا
ﻪـﻧﺎﻳار شﺮﻳﺬـﭘ ﺮـﺑ راﺬـﮔ
رد ﻲﺼـﺨﺷ يﺎـﻫ
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو ﻲﺳرﺮﺑ ار ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﺮﻛ
ﺪﻧد . ﻪﻛ ﻲﻠﻣاﻮﻋ نﺎﻴﻣ رد ﻪﺑ
رﻮﻃ شﺮﻳﺬﭘ ﺮﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ
ﻪﻧﺎﻳار ي
ﺮﺛا ﻲﺼﺨﺷ ﻲﻣ
هدﺎﻔﺘﺳا دراﺬﮔ
نﺎﺳآ ي
دراد دﻮـﺟو ندﻮﺑ ﺪﻴﻔﻣ زا رﻮﺼﺗ و .
ﻦﻴـﻨﭼ
1 Technology Adoption Model
ﻲﻣ ضﺮﻓ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ نورد يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ )
ﺖﻣﺪﺧ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ و شزﻮﻣآ
يﺎﻫ
ﻪـﻧﺎﻳار و ،يا
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ (
نوﺮﺑ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ) طﺎﺒﺗرا ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ و شزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﻪـﻧﺎﻳار يا ( ﻖـﻳﺮﻃ زا
ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﺪﻴﻔﻣ زا رﻮﺼﺗ ﺘﺳا و ندﻮﺑ
هدﺎﻔ نﺎﺳآ ي ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ نآ
ﺮﺛا ﺪﻨﺷﺎﺑ راﺬﮔ .
رد ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﻲﻳﻮﮕﻟا ﻚﻳ ﻪﭼرﺎﭘ ياﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ يروﺎـﻨﻓ
هﺎـﮕﻨﺑ رد تﺎـﻋﻼﻃا
يﺎـﻫ
ﮓﻧﺎﺗ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ )
1999 ص ، 204 (
ﻪـﻨﻴﻣز ﺮﻴﻐﺘﻣ رﺎﻬﭼ
ار يا ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﻦﻴﻴﻌﺗ رد هﺪﻨﻨﻛ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﺺﺨﺸﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﺮﻛ
د . وا ار ﺖﻴﻌﻗاو ﻦﻳا ﮓـﻧر ﺮـﭘ
درﻮﻣ رد ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا ﻪﻛ دﺮﻛ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻚـﻳ
يروﺎـﻨﻓ ار ﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا يرﺎﻴﺴـﺑ ،
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻞﻣاﻮﻋ
ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﻨﻨﻛ ﺮﻛ
هد ﺎﻣا ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ يﺎﻫ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ ﻞـﻣاﻮﻋ ﺎـﺗ ﺖﺳا زﺎﻴﻧ ي
ﺺﺨﺸﻣ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻮﺷ
د .
ﻢﻴﺴﻘﺗ هوﺮﮔ رﺎﻬﭼ رد ار ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يو
زا ﺪـﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪـﻛ دﺮـﻛ يﺪـﻨﺑ :
،ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ مﺎﻈﻧ
ﻋﻼﻃا ﻲﮔﮋﻳو ،تﺎ
ﻲﮔﮋﻳو و ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ
ﻲـﻄﻴﺤﻣ يﺎـﻫ .
ﻢـﻫ ﻦﻴـﻨﭼ
ﺰﺗﺮﺑار و رﺎﻣﻮﻜﻣﺮﭘ )
1999 ص ، 471 ( ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺐﺴﻛ رد ﻲﻃﺎﺒﺗرا
و
ﻪﻣﻮﺣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻊﻗاو ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫرﺎﻛ يا
ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ ار هﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا
ﺮﻛ ﺪﻧد . يروﺎﻨﻓ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ ﻞﻣﺎـﺷ هﺪـﺷ
EDI
ﻼﻃا ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد ، ﺖﺴـﭘ ،ﻂﺧﺮـﺑ تﺎـﻋ
و ،ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
دﻮﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻞﻣاﻮﻋ هﺪﺷ
ﻪﻘﺒﻃ ﻪﺳ رد
ي
هوﺮـﮔ هﺪﻤﻋ
يﺪـﻨﺑ ﺪﻧﺪـﺷ :
ﻲﮔﮋﻳو ،يروآﻮﻧ
ﻲﮔﮋﻳو و ،ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ .
،ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ ﻞﻣﺎﺷ يروآﻮﻧ ﻞﻣﺎﻋ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ،ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ،ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺖﺳا ﻖﻴﺒﻄﺗ
. ﻲﮔﮋﻳو ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸـﭘ ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ
ﺺﺼﺨﺗ و ،ﺪﺷرا ﻓ
يروﺎﻨ ﻲﻣ تﺎﻋﻼﻃا
دﻮﺷ . ﺖﻳﺎﻬﻧ رد
ﻲـﮔﮋﻳو ﺮﻴﻐﺘﻣ رد ،
،ﻲـﻄﻴﺤﻣ يﺎـﻫ
ﻪﻈﺣﻼﻣ يدﻮﻤﻋ ﻂﺑاور و ،ﻲﺟرﺎﺧ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ،ﻲﺘﺑﺎﻗر رﺎﺸﻓ ﺪﺷ
ﺪﻧ . دﺎﻬﻨﺸـﻴﭘ ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎـﺘﻧ
ﻲﻣ ﺮﻫ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻲﺘﺑﺎﻗر رﺎﺸﻓ و ،ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ ،ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﻪﺳ يروﺎﻨﻓ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺮﺛا
ﺪﻧراﺬﮔ . ،ﻖـﻴﺒﻄﺗ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ و ،ﻲـﻄﻴﺤﻣ رﺎﺸـﻓ ،ﻲﮔﺪـﻴﭽﻴﭘ
هزاﺪـﻧا ي
هوﺮﮔ و ناﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﺰﻴﻧ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
زا ﻪـﻛ ﻲﻳﺎـﻫ يروﺎـﻨﻓ
ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد
ﻲﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻂﺧﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا
ﻲﻣ ﻞﻳﺎﻗ ﺰﻳﺎﻤﺗ ،ﺪﻨﻨﻛ
دﻮﺷ . ياﺮـﺑ ﺎـﻬﻨﺗ ﺰـﻴﻧ ﻪـﻨﻳﺰﻫ يروﺎـﻨﻓ
ار ﻲﺸﻘﻧ ﻦﻴﻨﭼ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﺎﻔﻳا و هدﺮﻛ ﺺﺼﺨﺗ يروﺎﻨﻓ
ﻲـﻤﻬﻣ ﻞـﻣﺎﻋ ﺰـﻴﻧ تﺎﻋﻼﻃا
ﺖـﺳا .
رد ﺖﻳﺎﻬﻧ ﻦﻳا
ﻲﻤﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ يدﻮﻤﻋ ﻂﺑاور ﻪﻛ ياﺮﺑ
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﻪـﺑ ﻲـﺳﺮﺘﺳد يﺎﻫ
و ﻂﺧﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
دﻮﺷ . ﻪـﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ و ﺰـﻨﺗﺮﻬﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ )
2001 ص ، 171 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﻴﻧ ﺪﺷ
. نآ ﺎﻫ ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ ي
يﻮـﮕﻟا ﻪـﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
رد يدرﻮﻣ يا
ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ هﺎﮕﻨﺑ ﺖﻔﻫ .
نآ ﺎﻫ ،اﺪـﺘﺑا ﻪـﺑ
زا ﻪﻛ ﻲﻜﭼﻮﻛ ﺖﻛﺮﺷ رﺎﻬﭼ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻪـﺟﻮﺗ ﺪﻧدﺮﻛ ﺮﻛ
ﺪـﻧد . رﺎـﻛ سﺎـﺳاﺮﺑ
،ﻪﻴﻟوا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ و ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ووﻮﻛﺎﻳ نآ
ﺎﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﮔدﺎﻣآ ،ﺎﻳاﺰﻣ زا رﻮﺼﺗ ﻞﻣاﻮﻋ
ار ﻲﻄﻴﺤﻣ رﺎﺸﻓ و ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ راﺬﮔ ﺮﻛ
د ه و و رﺎـﻛ ﻞـﻴﻤﻜﺗ ياﺮﺑ ،ﺲﭙﺳ
ﻪﻳارا ﺖﻌﻨﺻ زا جرﺎﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ هﺎﮕﻨﺑ ﻪﺳ ،يﺮﻈﻧ رﺎﻛ ﻚﻳ يروﺎـﻨﻓ
ار تﺎـﻋﻼﻃا
زا ﻲﻜﻳ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﻴﻧ نآ
ﺎﻫ زا
ﻲﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
دﺮـﻛ . ﻪـﻛ داد نﺎﺸـﻧ ﺞﻳﺎـﺘﻧ
ﻪﻤﻫ ي ﺮﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ
هﺎﮕﻨﺑ رد ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻂـﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﺮﺛا
ﺖـﺳا راﺬـﮔ .
ﻢﻫ ﻴـﻨﭼ ﮓـﻧﻮﺌﭼ و ﮓـﻧﺎﭼ ﻦ )
2001 ص ، 8 ( رد ار ﻲﻬﺑﺎﺸـﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ دﻮـﺧ ﻖـﻴﻘﺤﺗ رد
ﺮﺛا ﺮﺑ يراﺬﮔ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ بو و ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا .
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺷا ﻦﻤﻳر )
2003 ص ، 281 (
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚﻳ رد
ي
ﻢـﻫ ﺪﻳﺪﺟ ﺎـﺑ ﺎﺘـﺳار
ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺎﻫ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ار ﻲﻠﻣاﻮﻋ ،دﻮﺧ ﻲﻠﺒﻗ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ بو
رد ﺖﻳﺎـﺳ
ﺎﮕﻨﺑ ه
ﻲﻣ ﺮﺛا ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ﺪﻧراﺬﮔ . نآ ﺎﻫ ﻳﻮﮕﻟا رد ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﻲ
زا نآ ﻪﻳﺮﻈﻧ ي
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎﺘﻓر
هﺪﺷ يﺰﻳر ) 1
(TPB
و يﻮﮕﻟا ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ يروﺎـﻨﻓ
TAM) (
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
Ajzen, 1991, p. 203) .(
نآ ﺎﻫ ﻦﻳا ﻮﮕﻟا زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ ار ﻮﮕﻟا
يزﺎـﺳ
ﻟدﺎﻌﻣ ﻪ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻢﻫ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻮﺻ
ﻚﻳ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻢﻫ و ﺰﺟ ﻪﺑ ﺰﺟ تر ﻪﭼرﺎﭘ
ﺶﻳﺎﻣزآ ﺪﻧدﺮﻛ
ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ و يﻮﮕﻟا
ﺐﺳﺎﻨﺗ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﺶﻴﺑ
ﺮﺗ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار ي ﺪﻫد
.
نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو )
2005 ص ، ص 442 - 447 ( ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺎﺑ ﻪـﺑ
يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ترﺎﺠﺗ و ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﻮﮕﻟا
يﺎﻫ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻪﺑ
رﻮﻃ ،مﺎﻋ 26 ﻞﻣﺎﻋ ﺮﺛا و هدﺎﻔﺘـﺳا ﺮـﺑ راﺬﮔ
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
طﺎﺒﺗرا و تﺎﻋﻼﻃا
ﺎﻫ
هﺎﮕﻨﺑ رد ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ ار ﻂـﺳﻮﺘﻣ و ﻚـﭼﻮﻛ يﺎﻫ
دﺮﻛ ه ﺪﻧا .
ﻲﻣ ار ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳا
ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺐﻟﺎﻗ رد ناﻮﺗ يروﺎﻨﻓ
ﺐﺴﻛ و و رﺎـﻛ ) ﻞﻣﺎـﺷ
ﻲﻟﺎﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﺺﺼﺨﺗ و ﻲﻠﺧاد ﺶﻧاد ،ﻲﺟرﺎﺧ ﻞﻣاﻮﻋ (
هوﺮﮔ يﺪﻨﺑ ﺮﻛ د . ﻪـﺘﻓﺎﻳ يﺎـﻫ ﻦـﻳا
1 Theory of planned behavior
ﻖﻴﻘﺤﺗ ) ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
هﺎﮕﻨﺑ زا يا
ﻲﻳﺎﻜﻳﺮﻣا ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ (
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻪـﻨﻳﺰﻫ ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻪﻤﻫ ﻦﻴﺑ رد ﻲﺘﺑﺎﺛ ﻞﻣﺎﻋ
ي نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ا ﺖﺳ . سﺎﺳاﺮﺑ نﻮﺘﻳ و لوﺎﭘ ،يﻮﻟ ﻖﻴﻘﺤﺗ )
2001 ص ،
135 ( درﻮﻣ رد ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا هﺪﻤﻋ ، ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎـﻨﻓ
طﺎـﺒﺗرا و تﺎـﻋﻼﻃا
ﺎـﻫ رد
هﺎﮕﻨﺑ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻪﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
يراﺬﮔ ﺎﻫ ﺎـﺑ ﺐﻠﻏا ﻪﻛ دراد هرﺎﺷا
ﻈﺣﻼﻣ و ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻪ
يﺎﻫ
ﻮﺗ ﻲﻳارﺎﻛ ام
ﺖﺳا .
ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺘﺒﻟا
ي
هﺎـﮕﻨﺑ ﻲـﺑﺮﺠﺗ
و ﻚـﭼﻮﻛ يﺎـﻫ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا رد ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻢﻴﻤﺼـﺗ ﺮـﺑ يدﺮـﺒﻫار شﺮـﮕﻧ ﻪﻛ ﺪﻫد
يﺎـﻫ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺐﺴﻛ رد يراﺬﮔ و
ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا رﺎﻛ ﺮﺛا
ﻲﻣ دراﺬﮔ
(Levy et al., 2005, p. 14)
ﻮﺌﺗ.
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و )
1997 ص ، 61 ( ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔﺮﺛا ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺐﺴﻛ رد ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
و يﺎﻫرﺎﻛ
ﻚﻳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ار رﻮﭘﺎﮕﻨﺳ گرﺰﺑ يﻮﮕﻟا
ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻳﺎﻀﺘﻗا ﺮﻛ
هد ﺪﻧا . ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ نآ ﺎـﻫ
رد ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻪﻧاروﺎﻨﻓ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ﻢﻬﻣ ﺮﺗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ .
ﻂﺧ ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﻖﺒﻃ ـﻣ
ﻲﺸ يروﺎـﻨﻓ ﻖـﻴﺒﻄﺗ ، و ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﮓـﻨﻫﺮﻓ ﺎـﺑ ﺖـﻧﺮﺘﻨﻳا
ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﻧﺎﺒﻴﺘﺸﭘ و ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ﻢﻬﻣ
ﺮﺗ ﻲﻳﺎﻀﺘﻗا ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳ راﺬﮔﺮﺛا
ﺮﺑ ﻪـﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا .
زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ يروﺎﻨﻓ
ﻪﺟرد ﺎﺑ ﻢﻫ
ي ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗ
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﻴﻤﻫا زا ﻞﺒﻗ دراﻮﻣ ﻪﺑ .
ﺗرﻮﻣﺎـﻣار و ﻲﻟﺎـﭘاداو ﻲ
) 1997 ص ، ص 59 - 64 (
هﺰﻴﮕﻧا ﻲﻠﺻا يﺎﻫ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ار ﺎـﻜﻳﺮﻣا ﻲﻃﺎـﺒﺗرا گرﺰـﺑ يﺎـﻫ
ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻧدﺮﻛ . نآ ﺎﻫ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫزﺮﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد
ي ﻟدﺎﺒﻣ ﻪ ﺎﻫ و ،يدﺎﺼﺘﻗا ﻞﻣاﻮﻋ ،
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﺧﺎﻨﺷ
رد هﺪﻨﻨﻛ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا .
،عﻮﻤﺠﻣ رد نآ
ﺎﻫ
ﻲﮔﮋﻳو ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ
ﻲﺗاذ يﺎﻫ
ﻲـﻣ ﺮـﺛا نآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
و دراﺬـﮔ
يﺎﻳاﺰﻣ ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﺟﻮﻣ
ي ﺶﻴﺑ ﺮﺗ
ﻲﻣ نآ زا
دﻮﺷ . ﺮﺑ هوﻼﻋ يﺎﻳاﺰﻣ ﺪﻳﺎﺑ ناﺮﺑرﺎﻛ ،ﻦﻳا
هﻮﻘﻟﺎﺑ ي
ﺪـﻨﻨﻛ كرد هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻞﺒﻗ ار نآ .
ﺶﻧارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲـﻔﻴﻛوا )
1998 ص ، 632 (
ﺖﻛﺮﺷ
ﺑ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ ﻪ
ﻴﮔرﺎﻛ هﺪﻧﺮ ي ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا )
ﻪﺑ رﻮﻃ ﺪـﻤﻋ ه هدﺮـﺧ نﺎـﺷوﺮﻓ ( ﻲـﺳرﺮﺑ ار
،ﺪﻧدﺮﻛ نآ ﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد
ﻪﺑ ﺎﻫ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ لﺎﺒﻧد
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﻳﺎﺳ بو ﺮﺛا
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺖﺒﺜﻣ .
نآ ﺎﻫ ﻢﻫ
ﺖـﺻﺮﻓ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻴﻨﭼ
يﺎـﻫ
ﻲﻣ رازﺎﺑ شﺮﺘﺴﮔ
ﻲﮔﮋﻳو و لﻮﺼﺤﻣ ﺐﺳﺎﻨﺗ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
يﺎﻫ ﺘﻨﻳا
رﻮﺼـﺗ ،ﺖﻧﺮ يﺎﻫ
ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ
ﻪﻨﻳﺰﻫ ي
ﺐﺴﻛ مﺎﺠﻧا
ﻪﺑ رﺎﻛو ﻂﺧﺮﺑ ترﻮﺻ )
ﺪﻨﻧﺎﻣ و ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺮﻄﺧ
ﻦﻴﻳﺎﭘ ( يﺮﺘﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و
) ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﺖﻴﻨﻣا ﺮﻄﺧ يرﺎﺒﺘﻋا ( ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺎﺗ
دﻮﺷ ﻊﻗاو .
زا ﺖﻛﺮـﺷ رﻮﺼـﺗ ﺮـﺑ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻦﻳا
ﺖﺻﺮﻓ يﺎﻫ ﻪﻳارا
ﻲﻣ ﺮﺛا بو ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
دراﺬﮔ .
و لﻮﺼـﺤﻣ عﻮـﻧ ،لﺎـﺣ ﻦﻳا ﺎﺑ
هزاﺪـﻧا ي
ﻮﻋ ﺖﻛﺮﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻞﻣا
هﺪﻨﻨﻛ رد يا ﺪﻧﺪﺸﻧ هداد ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا .
ﻲﻤﻛ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ فﻮﻄﻌﻣ دﻮﺧ ﻪﺑ ار
ﺮﻛ هد ﺎﻣا ﻲﻧاواﺮﻓ ﺖﻴﻤﻫا
،ﺪﻧراد ﻪﻜﺒﺷ ترﺪﻗ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳا ي
ﺖﻛﺮﺷ
Chong, 2008)
تاردﺎـﺻ ترﺪـﻗ ،(
ﻦﻴــﺑ يﺎــﻫرازﺎﺑ رد ﻲــﻠﻠﻤﻟا
Bharadwaj and Soni, 2007) ﺖــﻴﻌﻗﻮﻣ ،(
ﺐﺴــﻛ رﺎــﻛو
Chong, 2008) ﻲﻃﺎﺒﺗرا لﺎﻧﺎﻛ و (
Lee, 2004) رد ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ .(
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎـﺠﺗ
ﺪﻧراد ﺶﻘﻧ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺎﻣا
ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا عﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﻚﻳ ﺮﻫ ﺶﻘﻧ يروﺎﻨﻓ
ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ
(Al-Qirim, 2005; 2007, Dholakia and Kshetri, 2004) .
ﻪـﺑ ﻪﺘﺴـﺑ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻦـﻳا
ﻪﻠﺣﺮﻣ ي ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ا
ﻦﻳ يروﺎﻨﻓ دﻮـﺑ ﺪـﻨﻫاﻮﺧ توﺎـﻔﺘﻣ ﻢﻫ (Brand and Huizingh,
2008) .
ﻪﻴﻟوا ﻞﺣاﺮﻣ رد ﻲﻛاردا يﺎﻳاﺰﻣ و ﺶﻧاد
ي ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
هﺪـﻤﻋ ﺮـﺛا ﺪـﻧراد يﺮـﺗ
(Roberts and Toleman, 2007) .
و ﻲﻛ نﺎﮕﻴﻠﻴﮔ ﻚﻣ )
2007 ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ي
شﺮﻳﺬـﭘ ﺖﻋﺮـﺳ ﻪـﻛ ﺪـﻧداد نﺎﺸـﻧ دﻮﺧ
ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
ي
ﻋ ﺮﺛا ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ هﺪﻤ
ﺮـﺑ يا ﻪـﺑ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ترﺎـﺠﺗ رد ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
هﺎﮕﻨﺑ
دراد ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ .
نآ ﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي
ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ار دﻮﺧ
ي ﺮﻬﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا يﺮﺑ
ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﺮﺘﺴﭽﻨﻣ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ي ﮓﻨﻳﺪﻨﺘﺳا و لاﺪﻛﺎﺘﺳا يﺮﮕﻳد )
2006 ( نﺎﺸـﻧ
هﺎﮕﻨﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ ﻪﻛ ﺪﻧداد ﻞﻳﺪﺒﺗ ياﺮﺑ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ
ﺠﻣ ﺖﻛﺮﺷ ﻚﻳ ﻪﺑ نﺪﺷ ﻲﻣ يزﺎ
ﻞﻣﺎﻋ ﺪﻧاﻮﺗ
هﺪﻤﻋ ياﺮﺑ يا ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﻦﻳا يروﺎﻨﻓ ﺪﺷﺎﺑ . ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ ﺎﻫ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ
ﻲـﮔﮋﻳو ﻪـﻛ ﺪـﻫد
يﺎـﻫ
ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﺛا ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎﺠﺗ
دراد ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
Wang and Cheung, )
.(2004
ﺮﺛا تا ﻲﮔﮋﻳو ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻪﺑ
يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎﺠﺗ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚﻳ رد ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ي
ﻨﺻ زا يدرﻮﻣ ﺑ شدﻼﮕﻨﺑ ﻚﭼﻮﻛ ﻊﻳﺎ
ﻪ ﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ
Azam and Lubna, 2008) رد .(
ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻪﻛ ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا
ي
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻊﺑﺎﻨﻣ ،ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا
يروﺎﻨﻓ ،نﺎﻣزﺎﺳ تﺎﻋﻼﻃا
ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﺛا نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻟﺎﻣ ترﺪﻗ و
ﺮﺑ ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ترﺎـﺠﺗ
ا
هﺎـﮕﻨﺑ رد ﻚـﻴﻧوﺮﺘﻜﻟ يﺎـﻫ
دراد ﻂﺳﻮﺘﻣ و ﻚﭼﻮﻛ .
نﺎﻤﻫ
د حﺮﺷ ﻪﻛ رﻮﻃ
ﻖﻴﻘﺤﺗ زا ﻚﻳ ﺮﻫ رد ﺪﺷ هدا
ﺎﻫ ﻪـﺒﻨﺟ ﻲﻳﺎـﻫ
ﺗ صﺎﺧ ﺎ ﺪﻴﻛ ﺪﺷ ﺖﺳا ه . لوﺪﺟ رد هرﺎﻤﺷ
) 1 ( ﻪﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺻﻼﺧ ترﻮﺻ ﺗ يﺎﻫ
ﺎ ﺪـﻴﻛ هﺪـﺷ
ﺐﺣﺎﺻ ﻂﺳﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﻈﻧ
نﺎﺸﻧ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد .
لوﺪﺟ 1 . ﻪﺻﻼﺧ ي ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻨﻴﺸﻴﭘ رد هﺪﺷ حﺮﻄﻣ يﺎﻫ ي
ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺺﺧﺎﺷ
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و هرﻮﺒﻔﻟ )
1991 ( ﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ ، ﺶ
) 2001 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ،
) 2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 ( ﺎﻨﺑﻮﻟ و ﻢﻈﻋا ، )
2008 (
ﻪﻌــﺳﻮﺗ ياﺮــﺑ ﻲﻟﺎــﻣ ناﻮــﺗ ي
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يور ﺮﺑ ﺎﻫ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ
) 2001 ( ﮓﻧﺎﺗ ، ) 1999 ( ﺰﺗﺮﺑار و رﺎﻣﻮﻜﻣﺮﭘ ، )
1999 ( ﺮﻤﻳاو ،
نﺎﮔر و ) 2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 ( ﺗرﻮﻣﺎﻣار و ﻲﻟﺎﭘاداو ، ﻲ
) 1997 ( ﺰﺗﺮﺑار ،
ﻦﻤﻠﺗ و ) 2007 (
ﺪﺷرا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺪﻬﻌﺗ ﺢﻄﺳ ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ
) 2001 ( ﻚﻣ و رﺪﻳﺎﻨﺷا ، يﺰﻨﻴﻛ
) 2002 ( ﮓﻧﺎﺗ ، ، ) 1999 (
،
ﺰﺗﺮﺑار و رﺎﻣﻮﻜﻣﺮﭘ )
1999 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 (
،
ﻲﺗرﻮﻣﺎﻣار و ﻲﻟﺎﭘاداو )
1997 ( ﻦﻤﻠﺗ و ﺰﺗﺮﺑار ، )
2007 (
ﺪﻣ هﺎﮔﺪﻳد ﺪﻴﻔﻣ درﻮﻣ رد ﺖﻳﺮﻳ
ترﺎﺠﺗ ندﻮﺑ ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و هرﻮﺒﻔﻟ )
1991 ( ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ ، )
2001 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ،
) 2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 ( ﻲﺗرﻮﻣﺎﻣار و ﻲﻟﺎﭘاداو ، )
1997 ( ﻦﻤﻠﺗ و ﺰﺗﺮﺑار ،
) 2007 (
دﺮﺒﻫار ﻪﻌﺳﻮﺗ ي ﺖﻛﺮﺷ ترﺎﺠﺗ
يور ﺮﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ
) 2001 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ ، )
2001
( ﺖﻛﺮـﺷ نﺎـﻨﻛرﺎﻛ يﺎﻫترﺎﻬﻣ
بو ﻲﺣاﺮﻃ رد ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و هرﻮﺒﻔﻟ
) 1991 ( ﻲﻧاﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻧاﺪﻧﺎﭼﺮﻴﻣ ، )
2001 ( ﮓﻧﺎﺗ ، ) 1999 (
،
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ )
2001 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 (
،
ﮓﻧﻮﺌﭼ و ﮓﻧاو )
2004 (
ﻊﺑﺎــﻨﻣ ﺐــﺳﺎﻨﻣ ناﻮــﺗ و ﺢﻄــﺳ ﺷ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺖﻛﺮ ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و هرﻮﺒﻔﻟ
) 1991 ( ﮓﻧﺎﺗ ، ) 1999 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ ، )
2001 ( ﺮﻤﻳاو ،
نﺎﮔر و ) 2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 ( ﮓﻧﻮﺌﭼ و ﮓﻧاو ، )
2004
( ﺖﻛﺮﺷ ﻲﻜﻴﺘﺴﺠﻟ ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز
ﮓﻧﺎﺗ ) 1999 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ ، )
2001 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻮﺌﺗ ، )
1997 ( و ﮓﻧاو ،
ﮓﻧﻮﺌﭼ ) 2004
( ﺎﻫﺖﻴﻟﺎﻌﻓ يرﺎﭙﺳنوﺮﺑ ناﻮﺗ ﻦﻳﻼﻛ
) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( فﺪﻫ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻲﺳﺮﺘﺳد ﺢﻄﺳ
ﻪﺑ ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﻦﻳﻼﻛ
) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ياﻪﻧﺎﻳار داﻮﺳ ﺢﻄﺳ
فﺪﻫ ﻦﻳﻼﻛ
) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( زا فﺪﻫ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻲﻫﺎﮔآ ﺢﻄﺳ
ﺖﻧﺮﺘﻨﻳا ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺰﻨﺗﺮﻬﻣ
) 2001 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ،
) 1998 (
شوﺮـﻓ ياﺮـﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﺐﺳﺎﻨﺗ ﻲﺘﻧﺮﺘﻨﻳا ﻦﻳﻼﻛ
) 1998 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( فﺪﻫ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻦﺳ
ﻦﻳﻼﻛ ) 1998 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( فﺪﻫ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺖﻴﺴﻨﺟ
ﻛ ﻦﻳﻼ ) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005
( ﻂﺧﺮﺑ رازﺎﺑ ﻲﻧﻮﻨﻛ يهزاﺪﻧا
ﻦﻳﻼﻛ ) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005
( ﻲﺘﻧﺮﺘﻨﻳا رازﺎﺑ غﻮﻠﺑ
ﻦﻳﻼﻛ ) 1998 ( نﺎﮔر و ﺮﻤﻳاو ، )
2005 ( ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﻔﻴﻛوا ، )
1998
( ﻂﺧﺮــﺑ يﺎــﻫﺖــﻴﻟﺎﻌﻓ ﺢﻄــﺳ
هدﺮﺧ ﺖﻛﺮﺷ نﺎﺷوﺮﻓ
