خوانش فرایند ادراک و دریافت زیبایی در نظرگاه مخاطبان آثار هنری بر اساس مقایسه و تحلیل آرا فلاسفه اسلامی و غربی

‌نابطاخم‌هاگرظن‌رد‌ییابیز‌تفایرد‌و‌ک اردا‌دنیارف‌شناوخ

‌یملاسا‌هفسلاف‌یارآ‌لیلحت‌و‌هــسیاقم‌ساــسا‌رب‌یرنه‌راثآ

*

یبرغ‌و

3**‌یناوریش‌میرم‌،²تسود‌نطو‌لوسر‌،¹یدمحا‌نیسح

.ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا رنه هاگشناد ،تمرم هدکشناد رایشناد ^۱ .ناریا ،نارهت ،زکرم نارهت دحاو یملاسا دازآ هاگشناد رایداتسا ^۲ .ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا رنه هاگشناد ،تمرم هدکشناد ،)یخیرات و یگنهرف ایشا و راثآ تمرم(تمرم یرتکد یوجشناد ^۳ )۹۵/6/۱۳ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹۵/۱/۳۱ :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ یاه هزوح رگید زا ار دوخ یموهفم یاه هــشیر ،یتخانــش تفرعم عوضوم کی ناونع هب ،یرنه راثآ زا ناــسنا تخانــش و ک اردا رد یرنه رثا زا ییابیز تفایرد و ک اردا یگنوگچ هرابرد نادنمشیدنا و هفسلاف هاگدید هک دنک یم ذخا هفسلف هلمج زا یتفرعم راثآ نابطاخم یسانش ییابیز تفایرد و رثا کرد یگنوگچ تخانش و یبایزرا ،فده ،راتشون نیا رد .تسا لمات لباق هنیمز نیا للادتسا شور زا هدافتسا اب و یلیلحت -یریسفت یدرکیور اب هک تسا یبرغ و یملاسا هفسلاف و نادنمشیدنا هاگدید زا یرنه راثآ هک دراد یم نایب شهوژپ یاه هتفای .دراد بطاخم طسوت یــسانش ییابیز و کرد دنیارف یگنوگچ یــسررب رب یعــس یقطنم لایخ و درخ ،هــشیدنا ،ساــسحا نیب »یلماعت« طابترا یعون اهنآ ک اردا و دنتــسه ییانعم و یروص یتیعقاو ناونع هب یرنه ،شنیزگ و تفایرد هــلحرم هــس رد هک تــسا حرطم ینیع و ینهذ یدنیآرف ناونع هب یــیابیز تــفایرد و ک اردا .تــسا یناــسنا ریبعت ،اه شزرا رد رکفت ،تیلک زا ینآ تفایرد تروص هب هلوقم نیا .ددرگ یم نایب رثا یشخبانعم و ریسفت و ازجا و رصانع لیلحت هک هتشاد ینیعارف ناهج هب هجوت و تسا ریگرد لمات و دوهش اب هک هدش نایب رثا شناوخ و روضح زا کرد تیاهن رد و ریسفت و .تسا رثا »یروص« تلاح اب لماعت رد

یدیلک‌یاه‌هژاو .هفسلف ،یرنه رثا ،بطاخم ،یسانش ییابیز ،ک اردا

یاه هزوم تیاس رد یخیرات راثآ یتظافح درکیور ذاختا رد شزرا شقن یسانشزاب« ناونع اب موس هدنراگن یرتکد هلاسر یشهوژپ تاعلاطم زا یشخب رضاح هلاقم^* .دشاب یم ماجنا تسد رد ناهفصا رنه هاگشناد رد ناگدنراگن ریاس ییامنهار اب هک تسا »یگنس .E-mail: m.shirvani83@gmail.com ،0۳۱-۳6۲۵60۱۹ :ربامن ،0۹۱7۳0۵۱۵۲۱ :نفلت :لوئسم هدنسیون^**

لکش رثا اب طابترا یرارقرب یپ رد یرنه رثا زا ناسنا تخانش و ^۱ک اردا رکفت یارو رد هک یرنه رثا کی رد هتفهن ^۲یاه شزرا و میهافم .دریگ یم ،رثا ک اردا دنیارف .دبای یم یلجت رثا اب طابترا رد ،هتشاد رارق نآ هدنزاس هک )Ambrose & Panie, 2000, 3( تــسا رثا قلاخ رکفت تفایرد نامه کی اب یطابترا دنیارف .دناــسر یم روهظ هصنم هب ار دوخ دبلاک کی رد .دوب دهاوخ نآ ندوــب دنمــشزرا رد مهم رایــسب یاه هبنج زا یکی ،رــثا یتــسیچ زا یــهاگ آ .دراد هفــسلف رد هــشیر یــلک روــط هــب ک اردا دروــم ،دراد تخانــش رد هــک یــشقن و نآ راک و زاــس نــییبت و ک اردا یاه هــشیدنا ساــسا رــب .تــسا هدوــب هفــسلاف زا یرایــسب هــجوت ،هدنتــسرف یلصا زج هــس یاراد ،یرنه رــثا رــه ^۳مــهف و ک اردا ،رــتورگ فــلتخم قرــط هــب دــنناوت یم اــه مایپ .دوــب دــهاوخ هدــنریگ و ماــیپ دــناوت یم )ک اردا( ساوــح زا هدافتــسا اــب رــشب اــما دنوــش لاــسرا ،۱۳86 ،یــیاباب( دزادرــپب اــهنآ لــیلحت و هــیزجت هــب دوــخ زــغم رد

۴یتخانــش ییابیز هاگــیاج زا ک اردا هوــحن ،دــنیآرب نــیا رد .)۳۲ .دهد یم صاصتخا دوخ هب ار یا هژیو هاگیاج ،یرنه رثا اب ههجاوم رد شنک او تیباذج و دش دهاوخ تیباذج ببس بطاخم دید رد ییابیز .)۲۴ ،۱۳۹۲ ،نایزاریــش( تــسا یرــنه رــثا کــی هب تبــسن بــطاخم یرهاظ و یدبلاک یاه یگژیو رب هولاع ،یرنه رثا کی اب ههجاوم رد یا هــظحلام لــباق تــیمها رــثا یــکیزیفارف داــعبا تخانــش و کرد ،رــثا ،نآ دوــجو رد هــتفهن یاــه شزرا و اــه یگژیو ،رــثا رــه ک اردا رد .دراد

رد هــجوت لــباق یاــه یگژیو زا یــکی .دراد یرــثوم شــقن تخانــش رد رد هک تــسا رثا یــسانش ییابیز شزرا تــفایرد و یــیابیز ،هــنیمز نــیا رگ هراظن روضح .دــیدرگ دهاوخ داجیا رگ هراظن تــفایرد هوحن اب طاــبترا

۵تــشاد هاگن یــیارچ رد رــثا رد رتتــسم یاــه شزرا زا وا ک اردا هوــحن و ناــیب رد .)Jokilehto, 2006,73( تــشاد دــهاوخ راداــنعم هــطبار ،نآ ،رثا اب وا یلماعت طباور و بطاخم روضح ،نآ تخانــش و اه یگژیو نیا دنیآرف ،یرنه رثا اب ههجاوم رد نیاربانب .دراد یا هظحلام لباق تیمها ناونع هب بطاخم و هتشاد یمهم شقن بطاخم هاگیاج زا رثا ک اردا .)۳۵ ،۱۳۹۲ ،نایزاریــش( تــسا حرــطم رــثا کــی زا رــیذپان ییادج ءزــج یواک او قیرط زا ات دراد دصق شهوژپ نیا ،عوضوم نیا هب رظن اب یــسررب هــب ،یــیابیز و ک اردا باــب رد یــبرغ و یملاــسا هفــسلاف یارآ یلصا فده .دزادرپب یرنه رثا کی زا بطاخم ک اردا دنور یگنوگچ رثا ییابیز تفایرد و ک اردا یگنوگچ تخانــش و لیلحت ،راتــشون نیا یپ رد یلیلحت -یریسفت تروص هب و تسا یرنه راثآ نابطاخم طسوت طسوت رثا ییابیز تفایرد و ک اردا هوحن هک تسا لاوس نیا هب خساپ .دریذپ یم تروــص یلحارم هــچ یط رد هفــسلاف هاگدــید زا بــطاخم دنراد یــتایرظن هچ یــیابیز ک اردا باــب رد یــبرغ و یملاــسا هفــسلاف ؟دنراد یتاهباــشت رگیدکی اب تایرظن رد یــیابیز و ک اردا دــنیآرف اــیآ و

همدقم

قیقحت‌هنیشیپ

هک ددرگ یم حرطم ⁶یدامن تروص هب یرنه رثا ،یلک نایب کــی رد Hall & McAr-( دوــش یم اــهنآ نیب طابترا و گــنهرف ،ناــسنا لماــش و یگنهرف راثآ کرتــشم یاــه هبنج زا ،ندوــب نــیدامن .)thur, 1993, 8 نیدامن لیلد نیمه هب و هدوب مایپ یاراد راثآ زا یرایسب .تسا یرنه یدام یاــه هبنج زــج هــب رــثا رــه ،⁷ناــسانش هناشن رــظن هــب .دنتــسه Jokilehto,( تــسه زین یا هناــشن درــکراک کــی یاراد ،دوــخ یدــبلاک و رد رتتسم ار یشزرا یا یناعم ،رثا رد نیدامن شزرا نیاربانب .)2006, 80 ک اردا هوحن و دیدرگ دهاوخ رــثا و درف نیب طابترا ببــس هک دراد دوــخ .تسا راذگریثات رایسب شزرا نیا تفایرد و تخانش رب بطاخم هک دنا هتشاد دیک ات عوضوم نیا رب یرایسب ،یدلایم ۱۹۹0 ههد زا رثا یلک روطب .)Varoli, 2007,7( دنتــسه یــطابترا یراثآ ،یرنه راــثآ هچنانچ و تسا یطابترا و یخیرات دنس هباثم هب دوخ تاذ رد یرنه تیهام ،دشاب رود بطاخم سرتسد زا و دوش یوزنم یلیلد ره هب رثا ناونع هب بــطاخم .)Freundlg, 2010, 5( دــهد یم تــسد زا ار دوــخ ناونع هب بطاخم .تسا یرنه رثا کی تفایرد و مهف رد مهم لماع تفایرد و مهف رد و هدوــب نآ شناوخ و یرنه رثا نیب یــطابترا هــقلح هک بطاخم ک اردا دنیارف نیاربانب .دراد یمهم رایــسب شقن رثا کی هاگیاج رثا تفایرد و شناوخ رد تــسا یتخانــش تفرعم عوضوم کی .تشاد دهاوخ یا هژیو

یاــه هبنج زا راــثآ یــطابترا دــنیارف ،متــسیب نرــق رــخآ هــهد رد رد یلک روــط هب .دــش هتخانــش یرنه رثا کی ظفح رد یــلصا و مــهم یتسیاب هک تسا هدش هیصوت رایــسب یرنه رثا ظفح ،هفــسلف ینابم نآ کرد رد رــثا یاوتحم و هبرجت ،شرــگن ،یرصب هــبنج نــیب طاــبترا رزواه ،ساــسا نــیا رــب .)Matero, 2000,35( درــیگ رارــق یــسررب دروــم طــسوت رثا بولطم تفایرد رد ار یرنه راکهاــش کی یراگدنام لیلد تفایرد ،وا رظن زا .)۱6۲ ،۱۳8۹ ،نوتاد و گنسیل( دناد یم بطاخم یانعم رــثا هب هــک تــسا هتــسباو نوــگ انوگ یاــه شزرا هــب یرــنه رــثا نرــق رد رــما نــیا هــب هــجوت .)۴7 ،۱۳8۲،داردوار( دــهد یم یدــیدج دــش ناونع هک اــجنآ ات تــفای یرتــشیب توــق یدلاــیم کــی و تــسیب زا .تــسا رثا موهفم و انعم ظفح ،دراد تیمها یرنه رثا رــه رد هــچنآ رایــسب دیک ات بطاخم هب لاقتنا و رثا یناعم ظفح ترورــض رب ور نــیا رارق هجوت دروــم »رثا اب بطاخم یــیانعم لماعت« ظفح .تــسا هدــش و یدبلاک یاه هبنج هــب ناماوت هجوت لماــش »رثا تخانــش« و هتفرگ .تــسا نآ تفایرد و موهفم و انعم هب نامزمه هجوت زین و رــثا تروــص و انعم داــجیا رد ،یرــنه رــثا رد هــتفهن یاــه شزرا تــفایرد نــیاربانب یگنوگچ .دوــب دهاوخ مــهم رایــسب بطاخم هــب نآ لاــقتنا و موــهفم

رد یرنه رــثا ک اردا ثحب اب یمیقتــسم هطبار ،مــیهافم نــیا لاــقتنا یناعم و اه شزرا تــیمها هب هجوت اــب نیاربانب .دراد بــطاخم نــهذ هب بطاخم روضح ،یــسانش ییابیز شزرا صوصخ هب ،رثا رد هــتفهن و اه شزرا شناوخ و یرنه رــثا نیب یطابترا دنیآرف لماع کی ناوــنع .دوب دهاوخ مهم ک اردا دنیآرف رد ییابیز

قیقحت‌شور

،شهوژپ تلااوس هب خساپ و رظن دروم فده هب یبایتسد تهج رد تهج .دوب دهاوخ یلیلحت -یریــسفت تروص هب هدش شنیزگ هویــش و هفــسلف رظنم زا ک اردا دــنیارف یــسررب هــب ادــتبا رد ،فدــه هــب لــین زا سپ و هدش هتخادرپ هنیمز نیا رد یبرغ و یملاــسا هفــسلاف هاگدید تسا هدیدرگ یسررب و لیلحت نادنمــشیدنا رظن زا ییابیز ک اردا نآ .ددرگ ییاــسانش دنیارف نــیا یاهرایعم و اــه یگژیو ،رظنم نــیا زا اــت یاه یگژیو تخانش تهج یقیبطت هــسیاقم ،دعب هلحرم رد سپــس تسا هتفریذپ تروص یملاسا و یبرغ هفسلاف دزن رد ییابیز و ک اردا نیا یاه یگژیو و رــگ هراظن طــسوت ک اردا هوحن یگنوگچ هب ناوتب اــت .تفای تسد دنیآرف هفسلف‌رظنم‌‌زا‌یرنه‌رثا‌زا‌بطاخم‌ک اردا‌دنیارف-1 یــگتخپ و )یــکیزیف( ندــش لــصو و ندیــسر یاــنعم هــب ک اردا زــین و )ادــخهد هــمان هژاو( تــسا هدــمآ نارــیا گــنهرف رد غوــلب و فــشک( یــگتخپ هــب هوــیم و غوــلب هــب کدوــک ندیــسر و نــتفایرد«

تــغل گــنهرف( »ندــیمهف و نــتفایرد و )ادــخهد زا لــقن هــب تاــغلا )دنیآرف( لحارم یــط هب زین و هدروآرــف هب ک اردا ساــسا نیارب .)نــیعم یــنوریب دوــمن یاراد ،یــنهذ نورد یــشنک ک اردا .دوــش یم قلاــطا ،یداتــسا و هداز یــقن( تــسا رارمتــسا و یگتــسویپ زا رادروــخرب و

8هناــسانش تخانش مــهم ثــحابم زا هفــسلف رد ک اردا اــما .)7 ،۱۳۹۳ یساسا مهس و تسا یتسه و نتــشیوخ تخانــش رد ماگ نیرت مهم و ناوت یم یلک روــط هب .دراد ناــهج اب ناــسنا هطبار عوــن یــسانشزاب رد هفسلف رد .تسناد ک اردا هنیمز رد یزادرپ موهفم هاگتساخ ار هفسلف ،یدرورهس ،انیس نبا دننامه هزوح نیا رد برغ و قرش نادنمشیدنا لحارم رد ار ییاه یگژیو ... و نزواهگنیتا ،نرفاد ،نتراگمواب ،اردصلام .تسا لمات لباق هک دنا هدرمشرب یرنه رثا ک اردا دنیآرف و رب ینتبم و دنور کی لصاح ار ک اردا ،ناریا گرزب هفسلاف زا انیس نبا یش تقیقح ای تروص نتسب شقن« ک اردا ،وا هاگدید زا .دناد یم عازتنا نیا رد .)۱۳76 ،یلاعف زا لقن هب تاقیلعت( تسا هتفای انعم »نهذ رد ،ک اردا .تسا ینهذ نورد یشنک تروص هب رثا مهف و تفایرد ،دنیآرب درجم تاذ زا یــش ندوبن بیاغ ای و هدام زا درجم تاذ دزن یــش روضح تروص روضح هب دوخ تاذ زا نوریب روما هب تبسن سفن ک اردا .تسا راضحتــسا و سفن یاوــق رد یــئزج یاــه تروص راضحتــسا .تــسا نآ ک اردا .)۴8 ،۱۳7۳ ،یدرورهس( تسا سفن تاذ رد یلک یاه تروص وا رظن هب .درجم تاذ زا یش تبیغ مدع زا تسا ترابع یدرورهس دزن ندوبن بیاغ .دوــش یم لماــش ار ود ره ،ریغ و تاذ ،ک اردا فیرعت نیا ریگ مزر( اهنآ دوخ هن تساهنآ تروص راضحتسا هب ناسنا زا نوریب ایشا رثا کی زا اه ناــسنا کرد هوحن نایب رد نیاربانب .)۳۱ ،۱۳۹۲ ،ماظتنا و

ک اردا هتسد هس رب داقتعا یدرورهس ،نآ رد هدش رتتسم یاه شزرا و کی اب ههجاوم رد ناسنا .دراد اه ناسنا نیب رد یلقع و یلایخ ،یسح .دیامن تفایرد رثا رد ار اه شزرا دناوت یم هلوقم هس ساسا رب یرنه رثا رد و ددرــگ یم کرد ناــسنا ساوح هلیــسوب ،یــسح ک اردا انبم نیا رــب ار »یرصب ک اردا« یدرورهــس .دوــش یم کرد »تروــص« تــفایرد نــیا یرصب ک اردا .)۱0۴ ،۱۳8۹ ،هداز یلامک( دناد یم یــسح ک اردا فرــشا سح قیرط زا هــک تــسا رثا کی هناــسانشابیز یناعم تفایرد عــقاو رد ،یلایخ ىاه تروص رهظم .دوب دهاوخ ینهذ یدنیارف و ددرگ یم کرد هلیــسو هب هک تــسا سفن هنییآ ،لایخ عقاو رد .تــسا ناــسنا لیخت اما .)۵۹ ،۱۳7۳ ،یدرورهس( دنوشىم هدهاشم یلاثم ىاه تروص ،نآ یهلا یلجت و راونا وترپ رد قیاقح هب یبایتسد روظنم هب یلقع تفایرد رد یلقع كاردا .)۱0۴ ،۱۳87 ،هداز یلامک( دبای یم اقترا دوهش هلحرم هب لصاح اهنآ رب هیکت و درجم لوقع و مانصا بابرا ای ىرون لثم اب طابترا هک تسین سوسحم روما ،یلقع كاردا رد تخانــش عوضوم .دوــش یم ...و تاسوسحم رد لمأت هکلب ؛دنک دیرجت ار ییاه تروص اهنآ زا لقع .تسا عاونا بابرا هب تبسن ىروضح قارشا ىارب سفن یگدامآ ببس لصاح اهنآ هب تبسن سفن روضح و دادمتسا اب ناسنا یلقع تاک اردا یدنیآرف ار ک اردا اردصلام اما .)۳۳ ،۱۳۹۲ ،ماظتنا و ریگ مزر( دوــش یم یتروص ،ک اردا زا هبترم ره رد سفن هک هنوگنادب .دناد یم »یرودــص«

زا یا هتفای لماکت لکــش هک دــنیرفآ یم هلحرم نآ اــب بــسانتم یــک اردا ک اردا دنیآرف رد یک اردا هطبار ،یو رواب هب .تسا نیشیپ یاه تروص ،وا رظنم زا .)۲۱۵ ،۱۳80،اردــصلام( تــسا ینیرفآزاب لاح رد هظحل رــه تذل هب لیدبت دوــخ یلماکت دــنور یــط رد ،نآ ک اردا و یــیابیز تذــل ار یرنه راثآ و هتسناد مهم ار اوتحم و لکــش اردصلام .دوــش یم یرنه .)۱۳ ،۱۳86 ،یرثوک( دناد یم نوزوم یراثآ صوــصخ رد یملاــسا هفــسلاف دــننامه زــین یــبرغ نادنمــشیدنا ناــیب ار یــلمات لــباق هاگدــید ،یرــنه رــثا کــی ک اردا و مــهف ،تــفایرد یــسح ک اردا ملع هژاو زا یدلاــیم ۱8 نرــق رد ،نــتراگمواب .دــنا هدومن لماش ار یسح ک اردا لحارم وا .)۲۴6 ،۱۳87 ،لوراک( دومن هدافتسا ،قمع یسررب ،... و اه لکش و اه گنر ندید ،رثا یلک و هیلوا هدهاشم دــنک یم ناــیب یــناعم و تاــساسحا کرد تــیاهن رد و اــه هلصاف و اــضف ،رــثا ک اردا دــنیارف تــفگ ناوــت یم نــیاربانب .)۱۵ ،۱۳88 ،نوــسنیلاک(

.دوب دهاوخ رثا یاوتحم و نورد هب ندیسر و رثا رهاوظ زا تکرح دنمزاین تادوهــشم هنلاعفنم تبث اهنت ،ک اردا :دیوگ یم هطبار نــیا رد نرــفاد تادوهشم سپ رد هک نورد یانعم هرابود فشک ینعی ک اردا ،تسین ار نآ ییاــشگ زمر هار هک تــسا نآ کرد هب رداق یــبطاخم اــهنت و تــسا .)۳6 ،۱۳88 ،یجناج( دناد یم رد ینیع و یــنهذ هزوــح ود رد ار ک اردا دــنیآرف ناوــت یم نــیاربانب دراد یم نایب نزواهگنیتا .دنریگ یم رارق دنیآرب کی رد هــک تفرگ رــظن تیناویح راــبتعا هب مــه ؛دراد ناــسنا عون هــب صاــصتخا ،ک اردا هــک نزواهگنیتا( )لایخ و مهف( تینلاقع رابتعا هب مه و )یسح تفایرد(

هتفرگ لکش ینیع طیحم رد تفایرد نیاربانب .)۴۹ ،۱۳۹0 ،نارگید و لکــش طــیحم رد یــسح و یــلقع تروــص هــب ک اردا یدــعب ماگ رد و .)۱رادومن( تشاد دهاوخ یپ رد ار شنک او و رثا تخانش هک دریذپ یم

هــک تــساجنیا رد .تــسا ندرــک فــشک ناــمه ،ک اردا نــیاربانب و یگنهرف طیارــش و دراد یــم ناــیب ار دوــخ شــقن بــطاخم تــینهذ ناونع هب دناوت یم ک اردا .تــسا راذگریثات هنیمز نیا رد وا یعامتجا و ینوریب تادهاــشم سپ رد هــک ددرگ حرــطم یــنیع و یــنهذ دــنیآرف ک اردا دنیآرف ،هفسلف رد .دراذگ دنهاوخ شیامن هب ار دوخ رثا ینورد یجراخ تینیع اب قابطنا رد ینهذ یاــه تروص شیادیپ لــصا رد ار و ثــحابم .دوــب دــهاوخ کــیکفت لــباق بــتارم یاراد هــک دــنناد یم رد ناوت یم ک اردا دنیآرف هنیمز رد ار هفــسلاف طــسوت هدــش رکذ یارآ .دومن هظحلام ۱لودج ییاه یگژیو نــینچ لماح ناوت یم ار هفــسلف رد ک اردا نــیاربانب ،یجراخ تینیع اب قابطنا رد یــنهذ یاه تروص شیادیپ :تــسناد لوحت و عازتنا و ک اردا نایرج رد نهذ رد هدیدپ تروص نتسب شقن .نآ دیلوتزاب ای ینهذ تروص یبرغ‌و‌یملاسا‌نادنمشیدنا‌دزن‌رد‌ییابیز‌ک اردا-2 هتفرگ رارق رظندم مهم هلوقم ود ،یسانش ییابیز مولع عوضوم رد یش کی ک اردا رد هک تسا یلماوع کرد و صیخشت تــسخن :تــسا کرد مود و دنراد شقن دنیاشوخ لقادح ای ابیز یبرجت دنیآرف کی ای یسانش ییابیز رظن زا هک تسا ییاه هولج عادبا یارب ناسنا ییاناوت .دنیآ یم باسح هب دنیاشوخ

و دنک یم کرد سح قیرط زا ار یدام ییابیز ناــسنا ،یلک روط هب .تسا یعامتجا فرع و تداع ،هقیلس ،قوذ عبات و یبسن ،ییابیز نیا نایم بــسانت و لامک لــثم یصاخ تافص تروــص هب یداــم یــیابیز و ییابیز نایب رد .)7۵ ،۱۳8۳ ،قیدص( دنک یم ادیپ مسجت رثا یازجا .دنا هدرک رکذ ار یفلتخم یاه هاگدید هفسلاف و نادنمشیدنا ،نآ ک اردا یاه یرواد لاجم هک یلقع و یسح یسانش ییابیز ،یولوم هشیدنا رد لصاح هن ییابیز ک اردا هــکلب درادــن یهاگیاج ،تــسا یلقع و یــسح تــسا لایخ هوق تیقلاخ و یــبلق دوهــش لصاح هــکلب ساوــح ک اردا هب قــشع و یهلا نــسح هدهاــشم و بلق قیرط زا اهنت یعقاو لامج و روص .)۵6 ،۱۳۹۳ ،نایئوکسا و یهانپ( دوش یم ک اردا شترضح لامج .دنتسه یهانتم و یرهاظ ،رثکتم ،یدوهش ،سوــسحم یروما ،ابیز یهانتمان و یــنطاب ،دحاو ،یبیغ ،سوــسحمان یرما تروــص یب ،اــما ملاع سوــسحم یاه ییابیز و روص و اــه شقن ،درکیور نــیا رد .تــسا رظن زا .)۵۳ ،۱۳7۴ ،یراوزبــس( دنــشزرا هنوگره دقاف ،دوخ یدوخ هــب دصقم ای فطاوع و تاساسحا ار رنه اشنم ناوت یمن هجو چیه هب ،یو .)۱0 ،۱۳8۲ ،یــکوزاپ( تــسناد بــطاخم رد یــسح تذــل داــجیا ار نآ تــساهنآ اب بطاخم ییورایور و هــهجاوم رد اهنت روــص و اــه شقن و یهلا لامج یــلجت یارب یلمحم و دننک یم ادــیپ راــبتعا و شزرا هــک انلاوم دزــن ییابیز ک اردا .دنوــش یم ناــسنا رب ناــسحا ماــقم قــقحت تیاده یوــس هب تــسا یهار هکلب تــسین فرص یــسح تذل لماع و ریخ ،تــقیقح ،دوجو ادــبم هب لاــصتا و کلاــس یدوــجو هعــسوت و و سح قیرط زا تروــص یب قلطم ییابیز ،یوــلوم رــظنم زا .یــیابیز هوق تیلاعف و یــبلق دوهــش قیرط زا هــکلب تــسین ک اردا لــباق لــقع .)6 ،۱۳8۲ ،یکوزاپ( دیآ یم رد ک اردا هب لیخت دوــجوم رــه رد یــیوکین اــی اــهب و تــنیز ،یــیابیز ،یــباراف رــظنم زا »یــناث لاــمک« و دوــش قــقحم وا رــت لماک و رــترب دوــجو هــک تــسا نــیا یکیکــشت رما ار یــیابیز ،یــباراف .)۳۴0 ،۱۳8۳ ،ک لاــب( درــیذپ قــقحت

فوسلیف ک اردا‌هیرظن

کرد‌دنیارف رودص‌عون‌

ینهذ ینیع

‌هفسلاف یملاسا انیس‌نبا

عازتنا رب ینتبم دنور کی لصاح --- :ینیع

نهذ رد تروص نتسب شقن :ینهذ

*

یدرورهس یلایخ و یسح ،یلقع هجو هس رد رثا نتفریذپ

هدهاشم زا لصاح :ینیع مسجت رد ندنارورپ لصاح :ینهذ

*

*

اردصلام یرودص یدنیآرف

--- :ینیع هظحل ره رد ینیرفآزاب زا لصاح :ینهذ

*

یبرغ‌هفسلاف نتراگمواب

نورد و اوتحم هب ندیسر و رهاوظ زا تکرح یرهاظ یگژیو هدهاشم زا لصاح :ینیع

مسجت زا لصاح تادوهشم تبث :ینهذ یلایخ

*

*

نرفاد تادوهشم سپ رد نورد یانعم هرابود فشک

--- :ینیع ینطاب دوهش و لایخ زا لصاح :ینهذ

*

نزواهگنیتا‌

)لایخ و مهف( تینلاقع رابتعا و )یسح( تیناویح رابتعا طیحم زا تفایرد :ینیع

لایخ رد ندنارورپ لصاح:ینهذ

*

*

.تخانش‌و‌ک اردا‌یلک‌دنیآرف‌-1رادومن )6‌،1393‌،یداتسا‌و‌هداز‌یقن‌زا‌هتفرگرب(‌:ذخام .یرنه‌رثا‌ک اردا‌دنیارف‌هنیمز‌رد‌هفسلاف‌تایرظن‌هسیاقم‌-1‌لودج

فوسلیف ک اردا‌رد‌یدیک ات‌هجو

دنیآرف‌هوحن ینهذ

ینیع

یملاسا‌هفسلاف انلاوم

یلایخ --- :ینیع

هتفای مسجت یهاگ آ زا لصاح :ینهذ

*

یباراف لایخ ،لقع ،ساسحا

هدهاشم زا لصاح :ینیع هناقلاخ رکفت زا لصاح :ینهذ

*

*

انیس نبا یلایخ

--- :ینیع تینهذ رد یروص یاه یگژیو :ینهذ

*

یدیحوت نایحوبا یلقع اهتنا رد و یلایخ و یسح

هدهاشم زا لصاح :ینیع دوهش و ک اردا زا لصاح :ینهذ

* *

یدرورهس --- :ینیع یسح

ریباعت و دوهش زا لصاح :ینهذ

*

یبرغ‌هفسلاف تناک

یلایخ ،نیع یدنمتیاغ تیاغ نودب یدنمتیاغ :ینیع

همهاف و هلیخم یاوق دازآ یزاب :ینهذ

* *

نزواهگنیتا لایخ و مهف و یسح

یدام دوجو زا تذل :ینیع یدوهش دنیآرف رد یصخش قوذ :ینهذ

*

*

نرفاد یلایخ

--- :ینیع دوهش و ک اردا زا لصاح :ینهذ

*

یکسنخوب --- :ینیع یسح

ریباعت و دوهش زا لصاح :ینهذ

*

کرلاک یدام لکش و گنر تفایرد :ینیع یسح

رثا زا تذل و ندرکونزاب :ینهذ

*

*

.ییابیز‌ک اردا‌دنیارف‌هنیمز‌رد‌یبرغ‌و‌یملاسا‌هفسلاف‌و‌نادنمشیدنا‌تایرظن‌هسیاقم‌-2‌لودج

رما ادخ یارــب انعم نیا رد یــیابیز .دراد یم ناــیب ،زین دراد بــتارم هــک دیآ یم رامــش هب یضرع رــما تادوجوم رــگید و اه ناــسنا یارــب و یــتاذ دراد هــک یا هبترم هــب هتــسب ،لقع اــی لــیخت ،ساــسحا اــب نآ ک اردا و بتارم یاراد زــین )یــیابیز ک اردا( تذــل ور نــیا زا و درــیذپ یم تروــص هبترم نــیرتلااب ادخ یــتاذ ییابیز ،بــتارم هلــسلس نــیا رد .دوــش یم زا سپ و دبلط یم ار قوــشعم و قــشاع تدحو هک دیآ یم رامــش هب نآ قوشعم و قشاع یگناگود هک ،نآ اب ماگمه تذل و یضرع ییابیز ،نآ .)۳۴۱ ،۱۳8۳ ،ک لاــب( دراد دوــجو تادوــجوم هــبترم رد ،دــبلط یم ار نتــشاد :دنک یم یقلت شزرا و یــیابیز م ّوقم ار رــما هــس انیــس نبا ،هــس نیا هــجیتن هــک .لادــتعا نتــشاد .۳ ؛فــیلات نتــشاد .۲ ؛مــظن فــیرعت .)۱7 ،۱۹۵۳ ،انیــس نــبا( تــسا یــنومراه و بــسانت لوــصح ،هتــسویپ یــگنهامه و بــسانت هــب شزرا نآ هــباثم هــب و یــیابیزافرص فیرعت نیا هک نیا هلمج زا ؛تــسا هتــشاد لابند هب یتاــشقانمً یاــه ییابیز هــن ،دوــش یم یداــم و سوــسحم یاــه ییابیز لماــش ازجا یاراد یلاعت قح لثم طیسب یاه دوجو نوچ ؛یونعم و لوقعم .دشاب یگنهامه و بسانت ازجا نیب ات دنتسین ینامز :دیوگ یم یتخانــشابیز قوذ صوصخ رد یدیحوت نایحوبا دور یم رانک لقع تلاح نیا رد ،درــیگ رارق ابیز یرثا ربارب رد ناــسنا هــک وا ینافرع و یــناحور یا هفــشاکم نوچمه ناهگ ان ،لــیخت ساــسحا و سپ ناــسنا .تــسا ییابیز کرد دــنور زا یــشخب ،نــیا .درــیگ یم ارــف ار ساــسحا نیا هزیگنا و تــلع فــشک ددصرد ،هلحرم نــیا ندــنارذگ زا زاغآ ساــسحا اب ییابیز ندیــشچ اذل .دزادرپ یم یرواد هــب و دــیآ یمرب

ییابیز یبایزرا و تخانش ماجنارس و نایامن ناسنا یحور شنک او اب و نافوــسلیف هاگدید زا .)۱۱۴ ،۱۳8۳ ،قــیدص( دوــش یم راذگ او لقع هــب ت ّذل ،دوــش عقاو كاردا دروــم یزــیچ شزرا و یــیابیز یــتقو ،یملاــسا ،ت ّذل زا یمــسق مک تــسد ای ت ّذــل ،رــگید ریبعت هــب .دوــش یم لــصاح ابیز كاردا و ،دیدش ییابیز ردق ره و تسا شزرا و ییابیز كاردا هجیتن .دوب دهاوخ یوق و دیدش مه ت ّذل هزادنا نامه هب ،دشاب یوق بتاکم زا ،برغ یفسلف بتاکم یتخانش ییابیز یاه هیرظن رد اما اب یگمه ،مسیلایسناتسیزگ ا و ^۹یــسانشرادیدپ ات ارگ لوقعم و ارگ هبرجت و سوــسحم یرما ار ییابیز ،ییابیز موهفم یتخانــش تفرعم لیلحت نییبت هب ،ییابیز هژبا و هژبوــس طباور رب دیکات اب و هتــسناد ^۱0ویتکژبوــس .دنا هتخادرپ لایخ و لــقع ،سح یاوق اب تبــسن رد نآ ک اردا دــنیارف تروص هــب ییابیز :دــنک یم نایب نــینچ نیا یــیابیز فــیرعت رد تــناک روصت نودــب تروــص نیا هــک یــیاج اــت تــسا نــیع کــی یدــنم تیاغ نیا رد مهم هتکن .)۱۴۵ ،۱۳77 ،تناک( دوــش تفایرد نیع رد ،یتیاغ یروص افرص یدنم تیاغ کی رب ابیز هرابرد یرواد هک تسا نیا فیرعتً زا ابیز رــما و تــسا یکتم »تیاغ نودــب یدــنم تیاغ« یــنعی )یــنهذ(

یدنم تیاغ و یدنمدوــس یــنعی ینوریب یــنیع یدــنم تیاغ هــنوگره كاردا .)۱۳۱ ،ناــمه( تــسا یــلاخ ،نــیع لاــمک یــنعی یــنورد یــنیع هچ نآ .ینلاقع و یسح ؛دراد ناــسنا عون هب صاصتخا ،یتخانــشابیز هک تــسا عوبطم یرما ،دــهد تــسد یــسح تفایرد ساــسا رب اــفرصً

یصخــش قوذ و هقیلــس و هقلاع و دوــش یم ظاــحل نــیع دوــجو ،نآ رد ،یدام یتذل ،مــه نآ زا لــصاح تذــل و دراد تــلاخد نآ ساــسحا رد تناک .)۵۱ ،۱۳۹0 ،نارگید و نزواهگنیتا ( تسا فرص تذل و ینامسج لصاح ،ار هناسانش ییابیز مکح رودص و ییابیز ک اردا ،موــس دقن رد ،۱۳۹۳ ،نایئوکسا و یهانپ( دناد یم »همهاف و هلیخم یاوق دازآ یزاب«

.دنک یم نایب هژبا و هژبوس طباور لصاح ار نآ و )۵6 تــسخن :دــنک یم حرــطم ار عوــضوم ود ک اردا ثــحب رد نرــفاد یتخانــشابیز ک اردا .یتخانــشابیز ک اردا یرــگید و یداــع ک اردا شنک او ،لاح نیع رد هکلب ،تــسین یک اردا هزوح یهدنامزاــس افرصً نیا .تــسا یلکــش و یرهاظ رــصانع هــب تبــسن راذــگریثات و یــفطاع یناهج هب هجوت ،تــسا ریگرد لمات و دوهــش اب ًلاماک ،ک اردا زا شخب یــلاعت هــب هــک تــسا یتخانــشابیز شرــگن نــیمه و دراد یــنیعارف لیخت نآ رد هک ارچ ،دنک یم کمک ایــشا لومعم کرد هب ،ندیــشخب .)۳7 ،۱۳88 ،یجناج( دراد ار هاگیاج نیرتلااب رد ،تسا اه شزرا رس رب نخس هک هاگنآ تسا هداد رکذت یکسنخوب صاخ روطب اه شزرا زا هتسد هس مک تسد یحور و یونعم تحاــس ینید یاه شزرا و یتخانشابیز یاه شزرا ،یقلاخا یاه شزرا ینعی ،ابیز نوچمه ییاه شزرا ،یتخانشابیز یاه شزرا .ددرگ یم حرطم ات زین مهلاثما و لااو ،فیرظ و فیطل ،نویامه ،راومهان ،رخاف ،تشز زا هک تسا یناسحتسا سح نامه نآ و دنا هدــش هتخانــش یدودح هب هک ییادن هطساوب مک تــسد و دزیخ یمرب ام هناــسانشابیز شرگن .ددرگ یم نایب )7۳ ،۱۳80 ،یکــسنخوب( دنک یم ادــیپ هار ام نادــجو ،رثا هب ینآ هاگــن هلحرم راهچ رد ار یرــنه رــثا یــیابیز کرد کرلاک اــما نایم ینومراه زا ندرب تذل و رثا هنافاکشوم یسررب ،نآ گنر و لکش ندرک ونزاب ،رخآ رد و رثا یاه شزرا رد رکفت و ندروآ رطاخ هب ،اه گنر ک اردا نــیاربانب .)Clark, 2000, 105( دــناد یم نآ رد نــتفرورف و رد .ددرگ یم داجیا رثا تینیع ســپ رد هک تــسا ینهذ یرما ،ییابیز .دنا هدیدرگ یسررب هدش حرطم تایرظن ،۲ لودج

‌رد‌یبرغ‌و‌یملاــسا‌هفــسلاف‌یارآ‌لــیلحت‌و‌یــقیبطت‌هــسیاقم‌-3 ییابیز‌و‌ک اردا‌باب ک اردا دنیآرف باب رد یملاسا و یبرغ هفسلاف هاگرظن رد یلک روط هب رتشیب و دراد دوجو یدایز یاه تهباــشم هک تفگ ناوت یم ییابیز و کی ،رثا تفایرد ثحب رد هزوح ود ره رد هدش هئارا میهافم و فیراعت

ناوت یم هــسیاقم کی رد .درک دهاوخ لابند ار ینهذ یــلماعت دــنیآرف .دوــمن هدهاــشم ۳لودــج رد ار هزوــح ود رد هدــمآ تــسدب فــیراعت دنیآرف عون هچ رگ ا هک دومن تشادرب نینچ ناوت یم ساسا نیا رب ریــس رد اما ،هدوب توافت یاراد اــه ماگ یــخرب رد هــیرظن ود رد ک اردا هفسلاف رظنم زا ک اردا ثحب رد قباطت ،ییابیز ک اردا ثحب رد یلماکت .دنا هتشاد رگیدکی اب یدایز تاهباشت و دوش یم هدید یبرغ و یملاسا شهوژپ‌یاه‌هتفای‌-4 رثا ییابیز تــفایرد و ک اردا هوحن دروــم رد لوا لاوــس هب خــساپ رد رد ک اردا دنیارف هک تفگ ناوت یم هفــسلاف هاگدید زا بطاخم طــسوت کی رد هلحرم نیتسخن .دوب دهاوخ هلحرم هس لماش نابطاخم نیب یاه شخب و ازــجا هک تــسا تیلک کی ناونع هب رثا هدهاــشم ،هــنیمز هدش ظاحل صاخ یاه یگژیو .دنزاس یم مهارف ار تیلک نیا رثا نوگ انوگ هدرک ادیپ لیامت نآ تمس هب بطاخم هک ددرگ یم ببس یرنه رثا رد نیا .دوــش بذج نآ تمــس هب رثا صاخ یاه یگژیو دوجو لیلد هب و رثا تروص و هداــم تفایرد زا لــصاح هک تــسا ینیع دنیآرف کــی دــنور نایحوبا ،یدرورهس ،یباراف دننامه یرایــسب هفــسلاف هک دوب دهاوخ نآ زا تذل و یدام تفایرد نزواهگنیتا و نتراگمواب ،کرلاک ،یدیحوت بطاخم ،مود هلحرم رد .دنا هتسناد رثوم ییابیز ک اردا و تفایرد رد ار یاــه یگژیو ،دــنیارف نــیا رد .دزادرــپ یم رــثا رــصانع و ازــجا لــیلحت هــب تفایرد و رثا کی لیلحت و هیزجت .دریگ یم رارق هجوت دروم رثا رد هتفهن یاه ضرف شیپ نودب بــطاخم هک تــسا نآ دنمزاین ،نآ یاــه شزرا تروص هب تــفایرد ،هلحرم نــیا رد .دــیامن رارقرب طاــبترا نآ اــب یــنهذ یرصب یاه یگژیو ،ینیع هلحرم رد .درــیذپ یم تروص ینهذ و یــنیع رد اهدامن و اــه شزرا لیلحت ،ینهذ هــلحرم رد و ددرگ یم تــفایرد رــثا تادهاشم نایم قباطت هک تفریذپ دهاوخ تروص بطاخم تینهذ هفــسلاف هاگدید رد و دراد یپ رد ار رثا تذل هک تــسا یدوهــش ک اردا و .تسا دوهشم ًلاماک عوضوم نیا یبرغ و یملاسا و رــثا قــلاخ رــکفت کرد لاــبند هــب بــطاخم ،موــس هــلحرم رد هب تــسا هداد خر رثا رد قلخ نامز رد قلاخ زا هک تــسا یتاــساسحا هدوب قلاخ نــهذ رد هک تــسا یمیهافم و انعم هــب یبایتــسد لاــبند تسا یا یناعم و تاساسحا تخانش لابند هب ،رگید نایب هب .تسا

میهافم یملاسا‌هفسلف

یبرغ‌هفسلف

ک اردا ک اردا نایرج رد نهذ رد هدیدپ تروص نتسب شقن

هدننک ک اردا زا هدنوش ک اردا رثا یگدنریذپ یبیترت افرص هن و یدنب هبترم یارادً نآ دیلوتزاب ای ینهذ تروص لوحت و عازتنا یجراخ تینیع اب قابطنا رد ینهذ یاه تروص شیادیپ

هدننک ک اردا طسوت نورد هب ندیسر و رهاظ زا تکرح رگشنک طسوت ینهذ تروص تفایردزاب

ییابیز تذل داجیا و نیع دوجو زا یسح تفایرد

یهلا نسح هدهاشم قیرط زا لیخت هوق تیقلاخ یبیترت یدنب هبترم یاراد یرواد هارمه هب ینافرع و یناحور هفشاکم ینورد و ینوریب ینیع یدنم تیاغ زا غراف ینیع تروص اب قابطنا رد ینهذ تروص یگدنریذپ

یروص افرص نیع یدنم تیاغ تفایردً ینهذ لیخت هب ندیشخب یلاعت رد ینیعارف ناهج روضح لصاح تذل اب نیع دوجو رد عوبطم یرما

.یبرغ‌و‌یملاسا‌هفسلف‌رد‌ییابیز‌و‌ک اردا‌لیلحت‌-3‌لودج

هک تسا رثا رد بطاخم رکفت لصا رد و دزاس یم لقتنم دوخ زا رثا هک تروص هب زین ک اردا زا هــلحرم نیا .ددرــگ یم انعم نتــسناد مزلتــسم رــگ هراظن ،هــلحرم هــس نــیا یــط رد .تــفریذپ دــهاوخ ماــجنا یــنهذ .دیامن تفایرد ار رثا کی ییابیز و انعم و هتشاد رثا زا یتفایرد دناوت یم و تاهباــشت و هفــسلاف تارظن هــنیمز رد مود لاوــس هــب خــساپ رد هفــسلف رد هچنآ تفگ ناوت یم ییابیز ک اردا باــب رد اهنآ تاــضقانت ینیع و ینهذ یدــنیآرف تروص هب ار نآ تــسا حرطم یــیابیز ک اردا .درــیذپ یم تروــص نوــگ انوگ بــتارم رد تــفایرد نــیا .دنا هدرمــشرب یفــسلف نوــگ انوگ بــتاکم یاراد هــچ رــگ ا یــبرغ و یملاــسا هفــسلاف

یدایز تاهباــشت یــیابیز ک اردا باــب رد اــهنآ تاــیرظن اــما ،دنتــسه دنا هدرمــشرب ینهذ یدنیآرف ار ییابیز ک اردا هفــسلاف زا یخرب .دراد رثا کی یاه شزرا و رثا قــلاخ تارکفت یناوخزاب و لیلحت زا یــشان هــک ینیع یدنیآرف ار نآ یــخرب و دوب دــهاوخ رگ هراظن تــینهذ رد یرــنه نآ ینیع یاــه ییابیز و رثا تروــص تفایرد لصاح هــک دنا هدرمــشرب شناوخ هــک هدرمــشرب ینیع و یــنهذ یدــنیآرف ار نآ یــخرب و .تــسا .دوب دهاوخ رگیدکی رانک رد انعم و تروص تفایرد زا لصاح ،ییابیز

نآ یلماکت ریــس زا یــشخب ناوــنع هــب ،رــثا ک اردا دــنیارف تــیمها ییازــسب شقن هنیمز نیا رد بطاخم و تــسا حرطم خــیرات لوــط رد و لــقع ،قوذ ،نــهذ نــیب طاــبترا داــجیا ،ک اردا دــنیارف موزــل .دراد هتــشاد ینیداینب شقن لقع و ســح هک تــسا رثا اب بــطاخم هــبرجت .تسا نآ ینطاب یاوتحم هب ندیسر و رثا رهاظ زا روبع مزلتسم و هفــسلاف تاــیرظن هزوــح رد یواک او و هــسیاقم زا لــصاح جــیاتن هلسلس یاراد ،ک اردا دنیارف هک دراد یم نایب نینچ یبرغ و یملاسا هدوب ینیع و ینهذ یدنیارف هک تسا ینوگ انوگ یاهدرکراک و بتارم یلایخ ک اردا ،)رثا شنیزگ و تفایرد( یــسح ک اردا هلحرم هــس رد و ریــسفت( یلقع ک اردا و )تینهذ ساــسا رب اه یگژیو و رصانع لیلحت(

.ددرگ یم نایب )یشخب انعم و یدنیارف ناونع هــب )تیلک( رثا شــنیزگ و تــفایرد ،لوا هــلحرم رد نایحوبا و یباراف ،یدرورهس هاگدید ساسا رب هک ددرگ یم نایب ینیع تاــیرظن قــبط رــب و تــسا هدهاــشم زا لــصاح یــتفایرد ،یدــیحوت یاه یگژیو و لکــش ،گنر تفایرد ،نزواهگنیتا و کرلاک ،نــتراگمواب .تــشاد دهاوخ یپ رد ار هــیلوا تذل هک دوــش یم لماــش ار رثا یداــم و نیدامن( رــثا رصانع و ازــجا ،اــه یگژیو لــیلحت ،دــعب هــلحرم رد .ددرگ یم نایب یــنیع و ینهذ یدنیارف ناوــنع هب هک تــسا )یرصب تادهاشم نایم قباطت ار نآ هنیمز نیا رد یبرغ و یملاسا هفــسلاف رد ار رثا تذــل و ندرک ونزاب هک دنا هتــسناد یدوهــش ک اردا و یــنیع یدام دوجو زا لــصاح یدوهــش دنیارف رد یصخــش قوذ .دراد یپ ،یدیحوت ناــیحوبا ،یــباراف .تــسا راذگریثات رایــسب هــنیمز نــیا رد هنیمز نــیا رد اــبیرقت یدرورهــس و نــتراگمواب ،نزواــهگنیتا ،تــناکً .دنراد یکرتشم یارآ ناــیب )قــلاخ رــکفت کرد( یــشخبانعم و ریــسفت ،دــعب هــلحرم رد

هک تسا یمیهافم و انعم هب یبایتسد لابند هب بطاخم هک ددرگ یم رد هک تفریذپ دهاوخ تروص ینهذ تروص هب و هدوب قلاخ نهذ رد ،انیس نبا هشیدنا رد ،هتفای مــسجت یهاگ آ زا لصاح ،انلاوم هــشیدنا ،اردصلام هــشیدنا رد و نهذ رد یــش تقیقح ای تروص نتــسب شقن و لایخ زا لصاح ار نآ نرفاد .تسا هظحل ره رد ینیرفآزاب زا لصاح .دناد یم ریباعت و دوهش زا لصاح یکسنخوب و ینطاب دوهش عازتنا و یدنب هبترم یاراد ار ک اردا ،یملاسا هفسلاف یلک روط هب هدننک ک اردا ناــیرج نهذ رد نآ دــیلوتزاب اــی ینهذ تروــص لوــحت و یاه تروص شیادیپ یاــنبم رب ار ک اردا ،یــبرغ هفــسلاف و دــنناد یم نایب ینهذ تروص تفایردزاب و یجراخ تینیع اــب قابطنا رد یــنهذ هورگ ود ره هاگدید رد ک اردا هزوح رد هدــش حرطم تایرظن .دننک یم دیک ات ک اردا ینهذ یریذپ تروص رب و دراد یدایز تقباطم هفــسلاف دوجو زا یــسح تفایرد ار ییابیز یملاــسا هفــسلاف نینچمه .دنراد عوبطم یرما ار نآ یبرغ هفسلاف و هتسناد لیخت هوق تیقلاخ و نیع رد هک دنناد یم یدنم تیاغ تفایرد و تذل هارمه هب نــیع دوــجو رد .دراد یدایز یناشوپ مه تایرظن زین هنیمز نیا هک دنتــسه ییانعم و یروص یتیعقاو ناونع هب یرنه راثآ نیاربانب یارب یــشلات و دنور یم رامــش هب یتخانــش هعماج یاه لدم ناونع هــب لایخ و درــخ ،هــشیدنا ،ساــسحا نیب »یلماعت« طابترا یعون یرارــقرب هک تسا ندرک فشک ،کاردا .دندرگ یم هجاوم اهنآ اب هک دنتسه یناسنا ریگرد لمات و دوهش اب هک هدیدرگ داجیا ینیع و ینهذ یدنیارف تروص هب و »یروص« تلاح اب لماعت رد هــک دراد ینیعارف ناهج هب هجوت و تــسا .دیدرگ دهاوخ رثا شناوخ و کاردا ببس و هدیدرگ داجیا رثا تینیع

هجیتن

اه‌تشون‌یپ

1 Perception.

2 Value.

3 Conception.

4 Aesthetics.

5 Conservation.

6 Symbel.

7 Semioticians.

8 Epistemologic.

9 Phenomenological.

10 Subjective.

‌عبانم‌تسرهف

،تنــس ،شتآ دمحا ،قــشعلا ة ّیهام یف ةلاــسر ،)۱۹۵۳( دــمحم ،انیــس نــبا .لوبناتسا ؛سلاوــکین ،رــیدناو ؛یــلوین ،یــلیرباگ ؛زــنوک ،وتیرپــسا ؛دراــچیر ،نزواــهگنیتا همجرت ،رنه دــقن و یــسانش ییابیز هچخیرات ،)۱۳۹0( بــلپ و یــلیتنج ،وتنوــسآ

.نارهت ،یلوم رشن ،دنژآ بوقعی .نارهت ،یلوم رشن ،تمکح رهچیرپ ،)۱۳86( یلع ،ییاباب .نارهت ،تمکح ،یملاع للها حور همجرت ،یباراف ،)۱۳8۳( لا اروبب ،ک لاب ءایض زیورپ همجرت ،یفــسلف رکفت یاه هار ،)۱۳80( یرام فزوی ،یکــسنخوب .ناهفصا ،شسرپ رشن ،یباهش رد ییابیز و رــنه ینافرع یداــبم هرابرد یــتامدقم ،)۱۳8۲( مارهــش ،یــکوزاپ ،یمــسجت یاهرنه -ابیز یاــهرنه هیرــشن ،یونعم یونثم هــب هراــشا اب ملاــسا

.۴-۱۱ صص ،۱۵ هرامش هناــسانش تفرعم یدمآرد ،)۱۳۹۳( نایئوکــسا سابع و لیعامــسا ،یــهانپ هرامش ،موــس لاــس ،رنه یایمیک همانلصف ،انلاوم هــشیدنا رد ییابیز ک اردا رب

.66-۵۵ صص ،۱0 نامیرن همجرت ،یدنه هاگرظن زا یتخانــشابیز طابترا ،)۱۳88( اکر ،یجناج

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،راشفا تاراشتنا ،تایبدا و رنه یسانش هعماج یاه هیرظن ،)۱۳8۲( مظعا ،داردوار

.نارهت ،نارهت هاگشناد زا یلایخ ک اردا و لاــیخ هوق ،)۱۳۹۲( ماــظتنا دمحم دیــس و مــثیم ،رــیگمزر هرامــش ،مهدزای لاــس ،یفــسلف تفرعم هلجم ،یدرورهــس و انیــس نبا هاگدید

.۴8-۲7 صص ،۴۲ و پاــچ نامزاــس ،یوــلوم یوــنثم حرــش ،)۱۳7۴( یداــهلام ،یراوزبــس

.نارهت ،داشرا ترازو تاراشتنا ،نبرک یرناه حیحصت ،قارشلاا هتمکح ،)۱۳7۳( نیدلا باهش ،یدرورهــس

.نارهت ،یگنهرف تاعلاطم هسسوم تاراشتنا ،یخیرات یاه هطوحم و اهانب رد تیباذج ،)۱۳۹۲( اضر ،نایزاریش

.نارهت ،ناتسد نایحوبا هاگدید زا رنه لئاــسم و یسانش ییابیز ،)۱۳8۳( نیــسح ،قیدص

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف و یدهملا ،یماهت اضرملاغ دیس همجرت ،یدیحوت تاراشتنا زکرم ،انیس نبا هاگدید زا یسح ک اردا ،)۱۳76( یقتدمحم ،یلاعف

.مق ،یملاسا تاغیلبت رتفد ،رــفدونرف هدــیرف هــمجرت ،یتخانــشابیز هــبرجت ،)۱۳88( هــنایاد ،نوــسنیلاک

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،ییابطابط حــلاص همجرت ،رــنه هفــسلف رــب یدــمآرد ،)۱۳87( لــئون ،لوراک

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف رــشن ،نایدیــشر میرکلادبع همجرت ،مکح هوق دقن ،)۱۳77( لئونامیا ،تناک

.نارهت ،ین هــسسوم ،یدرورهــس هاگدید زا یــیابیز و رــنه ،)۱۳8۹( هرــهاط ،هداز یــلامک

.نارهت ،یرنه راثآ رشن و همجرت ،فیلات یــشیدنا مه نــیلوا ،هــعماج رد یرــنه راــثآ کرد ،)۱۳86( دوعــسم ،یرــثوک

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،هناگی سوریس هدنروآدرگ ،رنه یسانش هعماج و رنه لئاــسم تلااــقم هــعومجم ،)۱۳8۹( نوــتاد ســیند و درــفلآ ،گنــسیل ،یدمحم کــلم اــمین هــمجرت ،یــبلقت و یــلعج راــثآ ،رــصاعم یــسانش یــیابیز

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف هب قلخ زا مراهچ رفــس .رافــسا همجرت ،)۱۳80( میهاربا نــبدمحم ،اردــصلام

.نارهت ،یلوم تاراشتنا ،یوجاوخ دمحم همجرت ،قلخ ک اردا موهفم یقیبطت هــسیاقم ،)۱۳۹۳( یداتــسا میرم و دمحم ،هداز یــقن ،یرهــش یحارط رد نآ دربراک و طــیحم یــسانش ناور و هفــسلف رد نآ دــنیآرف و

. ۱۵-۳ صص ،۳هرامش ،لوا لاس ،یملاسا یرامعم یاه شهوژپ همانلصف Ambrose, Timothy ^& Panie, Crispin )2000(, Museum Basics, Icom, Italy.

Clark, K )2000(, From regulation to participation: cultural heritage, sustainable development and citizenship in forward planning: The function of cultural heritage in changing Europe, City & Time, )4(3, pp 103- 110.

Ferundlg, Gerhard )2010(, To Restor or Not Restor? The never-End- ing Controversy Over Arts Integrity Vs. The Preservation of Cultural Heritage, Germany.

Hall, M ^& McArthur, S )1993(, Heritage management in New Zea- land and Australia: Visitor management, interpretation, and marketing, Oxford University Press, Melbourne.

Jokilehto, Jukka )2006(, Considerations on Authenticity and Integ- rity in World Heritage Context, City & Time, )2(, pp 70- 83.

Matero, F )2000(, Ethics and Policy in Conservation, Newsletter.

Varoli- Piazza, Rosalia )2007(, Sharing Conservation Decision, Ic- crom, Rome, Italy.