تسبراک تینتمانیب
رد تایبدا تمواقم
نیطسلف
( علاطم ة یدروم :
راک روتاکی جان یاه
ي لعلا ي )
يلضفا يلع
*
ابز هورگ رایداتسا نارهت هاگشناد ،يبرع تایبدا و ن
یدعاس دیلو بسن
و نابز یرتکد یوجشناد يبرع تایبدا
نارهت يتشهب دیهش هاگشناد
لصا يمساق بنیز
یرتکد یوجشناد نابز
يبرع تایبدا و نارهت هاگشناد
ص زا(
541 ات 515 )
:تفايرد خيرات 51
/ 70 / 5951
، :شريذپ خيرات 51
/ 55 / 5951
کچ ی هد
يلعلا يجان لمج زا
ة هناسردنچ نوتم هاگياج کرد اب هک تسا ينادنمرنه ار يبرع گنهرف و تایبدا ،یا
لکش هب شيوخ راثآ رد .تسا هداد ساکعنا فلتخم یاه
یفیک ةعلاطم ت
دربراک تینتمانیب هب
کي ناونع
رد ينتم یژتارتسا راثآ
يلعلا يجان نيدب .دش هتشاگن نآ یانبم رب رضاح شهوژپ هک تسا يفده ،
ناگدنراگن روظنم تینتمانیب هک شسرپ نيا ليذ
هچ یریثأت رب مرف و یاوتحم راثآ يلعلا هتشاد تسا ،
ر يسررب دنيآرف رد .دندناسر ماجنارس هب ار راتسج نيا رنه و يبرع تایبدا نیب دوجوم ينتمانیب طباو
هتسد و جارختسا ،يلعلا دزن روتاکيراک هنومن لیلحت اب .دش یدنب
:دمآ تسدب جياتن نيا اه رد تینتمانیب
راثآ يلعلا يجان ،
ةبنج زا یراتخاس
، اگ ه
ِحرط رد رثا اگو ه هب طقف هدش هدافتسا هملک دنچ اي کي تروص
.تسا یرگيد عون د دوجو مه
یوگلا ينعي هنيزگ ود ره زا هک درا رثا
يم هرهب ،نتم زا هدافتسا و .دنرب
اما
و اوتحم رظن زا نورد
هيام يلعلا ، رد ب ه تینتمانیب یریگراک افم زا هدافتسا نمض ات تسا هدرک شلات
یه م
تلم دزن لوبقم اه
شلات نيا .دبايرد ار نیطسلف جنر هک دنک تياده يتمس هب ار بطاخم نهذ ، يجان
يلعلا کيروکلوف ،يبهذم ،يخيرات تینتمانیب فلتخم عاونا رد و
ف هک تسا هدهاشم لباق يناهج گنهر
دربهار ب اهنآ نایب یارب ...و خلت زنط ،لاوس حرط ،بجعت ،داضت یاه هتفرگ رارق هدافتسا دروم بوانت ه
.دنا
ژاو ه یاه یدیلک :
تایبدا تمواقم ، نیطسلف
، بی نتمان ی ت
، يلعلا يجان ،
تاکيراک رو .
* ةمانايار . :لوئسم ةدنسيون
ali.afzali@ut.ac.ir
0 همدقم . هب ،تایبدا نارگ ناونع
گنس نوناعک رد هراوعمه ،فعلتخم عماوج دزن يگنهرف ةفلؤم نيرت
ماظن هجوت رد تایبدا تردق .دراد رارق یرنه
ریثأت يعم ار ميدعق رعنه رب یراذگ هعب ناوعت
،اعهانب نیبزعت یارعب راععشا نيرتاعبيز زا هنوگچ هک درک هدهاشم یرامعم رد یدج لکش يشاک .. و یراک يم هدافتسا
رنه رب ریثات نيا رصاعم ةرود رد اما .دش لکعش ،فعلتخم یاه
هزات تفارظ زا و هتفرگ دوخ هب یا یاعهرنه زا يعکي روتاکيراک .تسا رادروخرب يصاخ یاه
رارق تایبدا ریثأت تحت هک تسا رصاعم .دراد
رنه روتاکيراک هب
شور زا يعکي ناونع علاق رد يعاعمتجا و يعسایس دعقن هعبارا یاعه
ب
هب ،تسا هتسناوت ،ريوصت .دوش هتخانش ،هناسر یایند رد دمآراک يطابترا یوگلا کي ناونع
و سکع روتاکيراک ،رعضاح لاعح رد
رعب یداعيز دعح اعت هتعشذگ نرعق رد هعک یراعصحنا
یاعیند زا يعگرزب مهس و هداد رییغت ار دوب راوتسا روحم نتم تلاوصحم هعب ار تاعطابترا
هداد صاصتخا دوخ .دنا
اکيراک روت ار يم ناوت نيا هنوگ فيرعت :درک
« رنه هبارا ريواصت صاخشا اي
ءایشا هعک رد
نآ تافص و تایصوصخ درف زراب
اي
،يش هب یوحن قارغا
،زیمآ کحضم يععیبطریغو
هعب
ريوصت هدیشک يم دوش
(»
(Webster, 2008: 211 .
اب نيا
،فیصوت روتاکيراک تسي
هب لزنم ة يحارط تسا هک ماعیپ هاوعخلد شيوعخ ار
رد
بلاق روتاکيراک هب
بطاخم هضرع هدرک و شلات دراد ات اب هب یریگراک هدنزگ دقن
، یرگنلت
رد نهذ بطاخم داجيا دنک .
روتاکيراک يسایس ،يگنهرف تفاب کي رد دوخ دش هبارا نآ زا هک يفيرعت هب هجوت اب
..و . ریسفت یارب هک دراد نايرج روتاکيراک
ح شهوژپ رد .دومن هجوت نادب دياب راثآ رضا
يلعلا يجان ،
روتاکيراک صاخ يعامتجا ،يسایس تفاب رد شراثآ هک ينیطسلف تسي
دنراد رارق نیطسلف لاغشا هب طوبرم ،دنمرنه نيا راثآ رد .تسا هتفرگ رارق يسررب دروم ،
تسایس و يناهج هعماج و لیبارسا هک يگرزب ملظ زا نیمزرس نامکاح هنلاعفنم یاه
یاه
ف تلم و روشک رب يبرع هتشاد اور نیطسل
کینکت اب و هدش هتفگ نخس ،دنا يفلتخم یاه
زا .تسا هدش هدیشک ريوصت هب تینتمانیب هلمج تینتمانیب
هب ناونع يکي زا نيرتدربراکرپ
کینکت يياه هک يجان يلعلا رد قلخ راثآ و لاقتنا هشيدنا دوخ هب تمدخ هتفرگ
،تسا هب
یاهلکش فلتخم
رد یاهروتاکيراک وا
هديد يم دوش . اما دياب داعبا نيا کینکت هب تروص
،يملع دروم يسررب قاو دوش ات ناوتب رد تياهن هب یوگلا یرکف و هشيدنا یا هک یارو
نيا تینتمانیب دوجو
دراد تسد تفاي . زا هناقلاخ هدافتسا و هنادنمرنه هاگن نيا دربهار
ؤس نيا ،نتمانیب رد تینتمانیب دربراک تیفیک هک تخاس حرطم ار لا
رنه روتاکيراک هک
يلعلا يجان زا يکي
هرهچ نيا رد ایند فورعم یاه يم رامش هب هصرع
و تسا هنوگچ ،دور
هچ تینتمانیب ریثأت
؟تسا هتشاد وا راثآ یاوتحم و مرف رب ی
ناگدنراگن شلات
دنراد نمض هتسد یدنب عاونا طباور
،ينتمانیب شيدنا
ة دوجوم رد نيا
طباور هراشا و رنه لاقتنا مایپ هب هلیسو نيا کینکت ار دروم ثحب و يسررب رارق دنهد .
شلات لکش ،شمدرم جنر نایب و نیطسلف تیناقح زا عافد رد يلعلا يجان یاه
.دیشخب ،دنتشاد تیلاعف هصرع نيا رد هک ينادنمرنه هب ار تعاجش و تراسج زا یديدج و ينيد میهافم و نیماضم اب روتاکيراک رنه قیفلت رد هک يتاعادبا راثآ ،دوب هارمه يسایس
.تسا هداد رارق قیقحت و يسررب هتسياش فلتخم تاهج زا ار وا زا هلمج مهم نيرت یراثآ هک رابرد ة يجان يلعلا هب پاچ هدیسر يم ناوت هب
يجان
باتکةاسألما عجفم و ةاهللما شهدم ،يلعلا
رثا رهام يفسویلا هراشا
درک هک هب يسررب يخرب
بناوج يتیصخش و
فرعم ي راثآ نيا دنمرنه هتخادرپ تسا
. هدنسيون اب
هراشا یا ارذگ هب
يخرب یاهدامن دروم
دافتسا ة يجان يلعلا رد
،شياهروتاکيراک تیصخش
لظنح«
»ة ار 5
-هب
ناونع مهم نيرت لبمس راثآ یو يسررب هدرک تسا . نیمود
،دروم باتک
،بئذلا هلکأ
لعلا يجان ماسرلل ةينفلا ةيرسلا ي
رثا رکاش بانلا سل ي تسا هک هب يفرعم و فیصوت راثآ يجان
يلعلا يم دزادرپ . نیموس
،رثا
رح
باتکلعلا يجان يرتاکيراک في يعولا ةک ي
تشون ة دلاخ هیقفلا
هک تسا شقن
راثآ يلعلا ار رد ندرکرادیب سح
شسرپ یرگ رد بطاخم و
بیغرت اهنآ هب
قلخ کي تیصخش واکجنک
و ساسح تبسن هب بباصم يناسنا و ناهج ریپ
،نوما دروم
يسررب رارق يم دهد . باتک نيا ریثأت
م دنچ رب ار يلعلا يجان یاهروتاکيراک ؤ
فل ة مهم
عسوت دننامه ة
مد موهفم ،يسایس و
يم يسررب و ثحب هب يلم داحتا و رقف ،يسارک .دراذگ
نیمراهچ
،باتک هعومجم یا زا هتشون اه و هبرجت یاه يصخش ينت
دنچ زا ناگدنسيون
ناهج برع رابرد ة نيا تسيروتاکيراک
،هدوب هک تحت ناونع انيف لزي لم ضبن يلعلا يجان
هب تشر ة ريرحت هدمآرد تسا . لاقم ة ناونع تحت یديدجوبلا يلع
« يرتاكيراكلا في ءاضفلا
رخاسلا : روتاكيراكلا يلعلا يجان موسر ةي
»
هناشن يسررب هب ، راثآ يخرب يتخانش
يلعلا يجان
.تسا هتخادرپ مه
چ نین يگدنز مان ة نيا دنمرنه رد باتک
باترلا لماک ،يلعلا يجان
نيولتق اذه لجأ نم ،نييطسلفلا
هب میمض ة ريواصت نيرتروهشم شراثآ
طسوت دومحم
ملک للهادبع رشتنم
هدش تسا .
2 يلعلا يجان .
یجان نیسح میلس یلعلا
لاس رد ينیطسلف دنمرنه ، 5591
،هرجشلا یاتسور رد یدلایم
یند هب هرصانلا رهش کيدزن .دمآ ا
«
،نیطسلف لاغشا زا لبق ات نابزیم لیلجلا یاتسور
یریگرد ،نايدوهي دورو اب اما ،دوب ناناملسم و نایحیسم اتسور نانکاس نیب ينینوخ یاه
ص و یه تسینو یاتسور .دندش هتشک اتسور ناناوج زا یدايز دادعت هک دمآ دوجوب اه
دورو اب ماجنارس هرجشلا کمک یاهورین
لیبارسا
،ي طوقس درک (» لأا دس ي ، 49:1223 ).
لاس رد ،اتسور لاغشا لابند هب 5541
ِيجان ، هداوناخ اب هارمه هلاس هد هدش هراوآ شا
اگودرا رد و ه
نانبل رد هک دنديزگ ينکس
« نارذگ زج یزیچ هاگودرا رد وا يگدنز
اما ،دوبن مايا هناریقح یريد
هلعش هک دیياپن گآ یاه
ها شدوجو رد هار و دیشک هنابز
دج تفرگ شیپ یدي
»
( ،ملک 5775 : 54 ).
يلعلا يجان ،
روتاکيراک يتسینویسرپسکا
تحت ،يناوجون نامه رد ار ریثأت
ميرکلادبع
يمرکلا ک ينیطسلف رعاش يم يگدنز نانآ رانک هاگودرا رد ه
.دومن زاغآ ،درک
« هک دوب اجنآ
جان هقلاع و دادعتسا هب ي
روتاکيراک همانرب اما دش نايامن
دم لومعم یاه تيدودحم و هسر
،هاگودرا تاناکما لامک هشيدنا
يمن ناق ار وا یارگ درک
(
،یدوباع 5515 : 51
لاس رد ).
5510 ا یارب ود و درک رفس ناتسبرع هب يحارج لمع کي ماجن تماقا اجنآ رد لاس
ديزگ ا سپ . يلم شبنج هب و تفر نانبل هب نآ ز .تسویپ برع نايارگ
رنه يمداکآ هب اجنآ
و تسویپ سرطپ تشر رد لیصحت
ة روتاکيراک دنچ زا سپ اما درک زاغآ ار
گتسد هام زا و ری
مادا ة نيا اب .دنامزاب لیصحت لاح
نیلوا .دنک فقوتم ار وا رنه تسناوتن نادنز روتاکيراک
وا
هب لاسرد يمسر تروص 5515
هيرشن رد ةيرحلا«
» ةزاوآ دیشکن يلوط و دیسر پاچ هب
ا زا .ديدرونرد ار اهزرم وا ترهش هب کيدزن و
رازهراهچ روتاکيراک
.تسا هدنام یاج هب
لاس رد يجان 5510
یدلایم ب ه لماوع تسد ص
یه يتسینو مه و رورت ندنل رد
ا ن هب اج
.دش هدرپس کاخ ا ناگدنراگن ي
وژپ ن شه دنراد شلات ب ساسا رب هک
ی نتمان ی نمض ت ي عاونا ، طباور
بی نتمان ي
ّمعا فلتخم زا
د ي ن ي ، رات ي خ ي ، اع گنهرف م
ی هنا
( رولکلوف
ناهج گنهرف و )
ي رد ار
ک را ي اهروتاک ی جان ي لعلا ي بت یی ک و ن ی ف ی سررب ار نآ ت ي
نک .دن
9 . ب ی نتمان ی د ت ی ن ي
ا روظنم هب ينآرق تايآ زا هدافتسا هژيو هاگياج تینتمانیب رد هدافتس
رد یا روتاکيراک یاه
نيا .دراد يلعلا ئسم
هل همه نیب کارتشا لیلد هب نآرق هک تسا تهج نيدب ناناملسم
يبهذم لباسم رگيد رد تسا نکمم هک تدحو یدرکراک ،دنتسه فلاتخا راچد
نيرفآ
ب مایپ لاقتنا و هتشاد ه
او يم ماجنا یرتشیب تلوهس اب نآ هطس ،رگيد نایب هب .دوش
نيا رطاخ هب نآرق زا هدافتسا هلحن نیب کرتشم نابز يعون هک تسا
نوگانوگ یاه
يم بوسحم يملاسا .دوش
تسخن ی ا هب هاگن ن ي
راک ن ي روتاک ، نآرق ناتساد ي
رم ترضح ي
)س(م ار بطاخم داي هب
م ي دروآ ح نآ رد هک رم ترض
ي دنوادخ روتسد هب م
، نت ة امرخ تخرد يي
ار هک ز رد ي نآ ر
دوب هتسشن م ناکت
ي دهد ات نآ زا
، امرخ ی هزات ا رب ي ناش ر ورف ي
5دز . يلعلا ماهلا اب زا
تساد نآرق نا ي
، ار نآ سم دروم رد ئ
ل ة طسلف ی راک هب ن ترضح اجنيا رد .تسا هتفرگ
)س(ميرم هدوب نیطسلف دامن هک
نداد ناکت اب امرخ تخرد هنت
، بمب اه ی ژر ي م
نوهص ی تس ي هناور وا رس رب م
ي و دوش توق ي بمب زج اه ی ژر ي نوهص بصاغ م ی
تس ي وا یارب
يمن لصاح .دوش
مه چ ن ی ن ب ی نتمان ی ت نآرق ي رد روتاکيراک ا هدهاشم لباق ريز
.تس
ا رد ي ن روتاکيراک ن
ی يلعلا ز ب ار دوخ ريوصت و هتفرگ راک هب يلک حرط رد ار تینتمانی
ياپ رب ة .تسا هدرک میسرت ينآرق ناتساد کي تشون اب وا
ة
« فس ی حون ةن
» انعم هب ی تشک ي
حون ، نآرق نومضم ي
آ اي ت 47 و 45 روس ة ار دوه رد ناهذا عادت ي م ي
9دنک . ا رد ي آ ن ي تا
ون ترضح هکرابم
)ع(ح دوجوم ره زا دنوادخ روتسد هب ی
جوز ي تشک نورد هب ار ي
دوخ
م ارف ي دنشاب ناما رد نافوط ندمآ اب ات دناوخ .
جان ي لعلا ي مه ی تشک موهفم ن ي
ار حون
رد ةراب طسلف ناگراوآ ی
ن ي م راک هب ي گ ی نداد ناشن اب و در ي
هک حورجم ک ي
نز ک تاجن
ي گنج زا هتفا ندناشک لاح رد
ش تشک لخاد هب ي
ا تس
، و تبرغ موهفم گراوآ
ي
طسلف ی ن ی وصت هب ار نا ي
م ر ي دشک .
نومن ة ز ي ن ر ی ز ي ک ي داصم زا ي ب ق ی نتمان ی د ت ين ي تسا .
هناشن روتاکيراک نيا رد يحیسم ينيد ثاریم زا يياه
- يملاسا .تسا هدهاشم لباق
ک بیلص رب دامن اجنيا رد بیلص ريوصت ندیش
حیسم ترضح و نایحیسم داقتعا هب )ع(
املک ت
« دحأ دحأ
» یانعم هب
« دنوادخ تساتکي
، تساتکي
» روآداي ناناملسم تمواقم
ملاسا ردص .تسا ناکرشم هجنکش لباقم رد
« للاب نب حابر »
أ
ةدربةيم
زا ،فلخ نب
.تسا دیحوت ناماگشیپ وا اهزور شبابرا
ار زا هناخ نوریب يم درب و یور گنس یاه غاد
هکم يم دناباوخ و گنس يگرزب یور هنیس ا ش يم دراذگ و ودب يم تفگ : ادخب دنگوس هب
نیمه لاح يهاوخ دوب ات یریمب و اي زا یادخ دمحم تسد یرادرب و تلا و یزع ار
شتسرپ ينک
. للاب رد نامه لاح هک دوب يم تفگ :
« أ دح ...
أ دح ...
»
،يتلاحم(
5911 : 44 ).
نيا رد روتاکيراک هرکاذم
دننک ة ينیطسلف تسا تارکاذم هب نتفر لاح رد
تلم هک
راطق لير هب ،دش يم هتسب گنس هب شبابرا طسوت هک يشبح للاب نوچمه نیطسلف تسا هدش هتسب یادن و
« دحأ دحأ
»
( تساتکي تساتکي
قوقح رب تلم نيا یراشفاپ ناشن)
و دوخ زاب سپ نیمزرس یریگ .تسا دوخ يلاغشا یاه
« بارتلا لماک
» همه ينعم هب هک
،تسا نیطسلف کاخ زا
يناگژاو هلمج دروم رایسب نیطسلف يسایس تایبدا رد هک تسا
يم رارق هدافتسا گ
هژاودیلک زا يکي يترابع هب و دری .تسا تمواقم یاه
رارق مه رانک رد
رس رب تمواقم هک تسا مایپ نيا یواح ،للاب دیحوت یادن اب ترابع نيا نتفرگ یدازآ
مه ة .تفاي دهاوخ همادا يياهن یزوریپ ات نیطسلف کاخ
لا يجان صخش هراومه يلع ی
ت دب یاه روتاکيراک
يم هيرک لکش هب ار شياه و دشک
« تیصخش نيا اکيراک رد مباد یروضح اه
ماظن دامن اهنآ ،دنراد وا یاهروت م یاه
اب جتر
فلاتخا و باعل و گنر همه ب دوجوم یاه
،تسا اهنآ نی
،لکشدب ار اهنآ وا یاهرس اب
مکش و گرزب يم میسرت هدنگ یاه
باد هک دنک
ًام ماظن زا تیعبت لاح رد يبرغ یاه
دنتسه »
،يدوباعلا( 1292 : 43 ).
اي ن وصت ي هدع ر ا ی ارجا لاحرد ار جاجح زا ی
نم امن مارحا سابل اب و جح کسا ي
ش
م ي صخش نآ رد هک دهد ی
ت اه ی يفنم مه هک ی اب ار اهنآ يلعلا يجان هش مادنا
ي و گرزب
رک ي وصت هب ه ي
م ر ي دشک
، فس سابل ی
مارحا گنر د هدیشوپ
دنا
، ا ي لاح رد ن ي
تسا هک
صخش ی ت اه ی هایس ينیطسلف شوپ س سابل اب
ی ها مرحُم هدش دنا و لااب ی راک ي تشون روتاک ة
« زا مورحم جاجح س سابل اب ناشنطو
ی هدرک مارحا ها دنا
» م مشچ هب ي
وگ هک دروخ يا
ی
طسلف تلم ضارتعا ی
اهروشک هب ن ی
برع ي تسا طسلف تلم ترصن زا هک ی
تسد ن
شک ی هد نا د ، تح ي هلظنح صخش ی ت ي ب رد هک ی رتش روتاکيراک اه
ی لعلا يجان ي
هب تسد
تشپ هراظن و سرت رگ ی م م ي دوش ا رد ي س سابل اب اجن ی
تسا هدرک مارحا گنر ها تلم اب و
طسلف مولظم ی
دردمه ن ی
م ي دنک .
4 . ب ی نتمان ی رات ت ی خ ي
مانیب زا هدافتسا نت
تی یژتارتسا زا رگيد يکي ،يخيرات نمرنه نيا یاه
وا .تسا د اقو هب
ي
صخش و ی ت اه ی رات ي خ ي لسوتم م ي ا هکلب دوش ي
دامن ن اه ی رات ي خ ي ار برع تلم نادجو
زا عافد رد سم
ئ ل ة طسلف ی گنارب ن ی دز .
روتاکيراک نيا رد نايرج ديدش فلاتخا رگنایب هک
تلود و يسایس یاه ناملسم یاه
ةرابرد تهج ةوحن ،تسا نیطسلف هیضق صوصخ رد یریگ
صخش هس امش اب
ي رک ل ي و ه
ثج ة هک گرزب تیصخش تملاع
،تسوا راثآ رد يفنم یاه رف لاح رد مادک ره
ي و ندز دا
ي را ی بلط ی سک زا ند ي
رف اب لوا صخش دنتسه ي
رس دا نداد
« هاتبورعاو
» رس زا نارادمد
اهروشک ی برع ي م دادمتسا ي
وج ي لو د ي ادن ی ب وا ي م باوج ي تن رد دنام ی
ناتسد هب هج
د صخش ي
رگ ی گنچ دز رف وا هک تسا ه ي
دا
« او هاملاسا
» رس اهروشک زا و تسا هداد ی
لاسا م ي م کمک ي دهاوخ ا ي لاح رد ن ي
هک تسا صخش
ي رف هک ي دا
« او هاملاسا » م ي دهد
د صخش لابند هب دوخ ي
رگ ی ن هک تسا اد
ی
« او رمأ ي اک
» هب و تسا هدادرس رما
ي هانپ اک
تسا هدروآ .
جان ي لعلا ي کت اب ی رات ناتساد نآ هب ه ي
خ ي هک اب دنتسناوت ناملسم نآ رد
هد تسکش ار مور رکشل تزع تهج دن
بی ا نا ي عقاو ن ی و ناناملسم هعماج روآدرد ت
عبت ی اهنآ ت ماظن زا اه ی ربکتسم ی رمآ نوچ ي
م هدافتسا اک ي
و دنک دافتسا اب ه ا زا ي داضت ن
ظافلا رد عضو
ی م ت اهروشک دوجو ی
برع ي م هرخس هب ار ي
گ ی هنوگچ هتشذگ رد هک در
م تماهش ي
زرو ي لباقم رد زورما و دند سم
ئ ل ة طسلف ی ذ هنوگچ ن لی
تخا توکس هنلا ی
را
هدرک دنا ور هلابند و آ
رم ي هدش اک دنا .
نيا روتاکيراک ن
ی ز دنرادربرد ة
ب ی نتمان ی رات ت ي خ ي تسا :
ن يلعلا يجا ا رد
ي راک ن ي راک دننامه روتاک ي
صخش غارس هب قباس روتاک ی
ت اه ی رات ي خ ي
م ملاسا ناهج فورعم ي
دور ات رد اهنآ ندرک رضاح اب روتاکيراک
اه ي اقم و ش ي
هس نآ ندرک
صخش ی ت صخش اب اه ی
ت اه ی ملاسا ناهج رضاح لاح ي
ار مشخ سح و داضت عون ک
اهروشک نارس هب تبسن ی
برع ي ب هدنناوخ رد ی
دنک راد . ا رد ي ن روتاکيراک صخش
ي سرت ی م
همانزور ندناوخ لاحرد هک هدش ا
ی رد هک تسا بلطم نآ
ي زا
« ح گنج
ّط ی ن
» پاچ هب
سر ی تسا هد
4. ا ي خش ن ص ی راک بوخ ت ي
لمج روتاک ة
« لاص رگا دلا ح ي دوب هدنز ن
» همزمز ار
م ي و دنک باوج رد
، لظنح ه صخش ی ت ي ب رد هک ی رتش روتاکيراک اه
ی جان ي يلعلا هراظن گ ر
ا تسا ي عمج هب ندز لز اب راب ن ی
م باوج ت ي
هک دهد
« وا م رورت ار ي
دندرک
» . اي ود ن
عقاو زا هدرپ هلمج ی
روآدرد ت ی
روط هب تسا لاتبم نآ هب برع ناهج هک تسا ی
هک
ا نارس ي گا هک دندساف نانچ اهروشک ن ارد ر
ي دلا حلاص راگزور ن ين
ي روهظ هب اهنآ زاب دنک
گدرپسرس رطاخ ي
اهروشک هب ناش ی
ب ی م روبجم هناگ ي
وا ات دنوش رورت ار
دننک . رد نامه
ا لاح ي راک ن ي روتاک
، رسح جان ت ي لعلا ي صخش نادقف زا ی
ت اه ی رد گرزب برع هعماج
ي ار
م ناشن ي چ هک دهد اب دنتسناوت قباس رد هنوگ
تداشر لص لاگنچ زا ار سدق اه ی
ب ي اه
زورما و دننک دازآ لذ
ی تکرح رگا هنلا ي
لع ی ژر ه ي نوهص م ی تس ي جنا دنهد ما
، نامکاح طسوت
م رورت دوخ ي
دنوش . رد روتاکيراک ز
ي نومن ر ة د ي رگ ی زا ب ی نتمان ی رات ت ي خ ي دوجو دراد :
نيا روتاکيراک مان هب
ة نوراه دیشرلا دراد هراشا مور هاشداپ هب رد .
بانم يخيرات رکذ
هدش تسا هک لاس 515 عه ق نوراه اب يهاپس گرزب هب یایسآ ریغص رکشل دیشک و ات
هینطنطسق شیپ
تفر و کلم ة مور هک ناوت هلباقم اب هاپس نوراه ار تشادن زا رد حلص
دمآرد و دهعت داد هک هنلااس يتمارغ یارب هاگرد تفلاخ دتسرفب
(
،یرضخ 5905 : 45
دنچ ).
لاس سپ زا نآ هک
« روفقن
» هب یروطارپما مور
،دیسر ریس دادرارق حلص روکذم ار هديدان
تفرگ و رد همان یا یارب نوراه تشون هک اهتمارغ ار دنادرگزاب و
هنرگ یارب گنج هدامآ
دوش . راه نو رد خساپ روطارپما مور
همان یا اب نحل دنت و ریقحت هدننک تشون و اب يهاپس
یایسآ ریغص ار رد ديدرون و روطارپما هب
راچان طيارش يلبق ار یارب حلص تفريذپ
(
،یربط
5510 : 971
نارود رد ناناملسم تمظع هک يخيرات هعقاو نيا هب هراشا اب يلعلا يجان ).
يم تياور ار هتشذگ دنک
، س و دجنسب نیطسلف زورما تیعضو اب ار نآ دراد يع هجیتن رد
هب ار خلت یزنط دنک اقلا ناگدنناوخ
؛ ب ه روط ی شک اب هک ی
ند همان ا ی وس زا هک ی
تسخن زو ي ژر تقو ر ي
وهص م نی تس ي
« ا ریماش قاحس
» اهروشک هب ی
ملاسا ي برع و ي هتشون
رد و م رکذ نآ ي
دنک
« ي لست ا ی م م ي وش ي د ي اب ا ي زج د ي تخادرپ ه نک
ی غ رد د ی ا ر ي تروص ن
بی و ام ن دوب دهاوخ گنج امش
»
، عضو ی تفخ ت و ناناملسم راب اهروشک نارس
ی برع ي ار
م هرخس هب ي
گ ی مزرس لاغشا رب هولاع زورما هک در ی
طسلف ن ی ن ارب ی ندنام ناما رد اب
ي د
نوهص نمشد هب ی
تس ي زج ي دننک تخادرپ ه .
روتاکيراک ز
ي ن ر ی هب ز ي ک ي اقو زا ي رات ي خ ي ناهج رصاعم
، ينعي راويد طوقس هثداح
نیلرب دراد هراشا :
ا ص راشفاپ و رار ی
املآ تلم ن
هتساوخ رب اه
ی دازآ نامه هک دوخ ی
ناملآ ود داحتا و
تسا يبرغ و يقرش
، ار يلعلا يجان ماو
ي ات دراد تسس ي تلم اه ی ملاسا ي و برع ي لابق رد
دازآ زاس ی طسلف ی ن ار اي وصت هب هنوگ ن ي
دشکب ر ، روط هب ی ک شک اب ه ی د ند ي لرب راو ی ن و
هتشون یا نآ رب هک نینچ
تسا هدش کح :
« ن هب ی و دوخ زا تبا تلم
اه ی برع ي ، ملاعا
م ي رمآ منک ي ورف اک شاپ دهاوخ ی
د
»
، دراد دصق ب
ي انتعا يي تلم اه ی برع ي اهنآ نارادمدرس و
هرخس هب ار ب
گ ی ب نانچ هک در ي
لی تقا هدش تسس و ناملآ هک دنا
اه ن هب ی هنآ زا تبا ا،
راجزنا
دنسرخان و ی
س زا ار دوخ ی
تسا اه ی رمآ ي ژر و اک ي نوهص م ی تس ي م ملاعا ي نک ن د .
5 . ب ی نتمان ی ماع گنهرف ت ی
)رولکلوف( هنا
ناتساد اه
، راعشا سر و بادآ و تنس مو
ي م ءزج تلم و موق ره ی
هب نآ تاراختفا و ثار
م رامش ي آي تلم ره و د ي
یارب ظفح وه و گنهرف و نابز ي
لم ت ي م دوخ ي اهنآ زا ات دشوک
رادساپ ی دننک . اي بادآ ن ، تنس و موسر ه
راک هجوت دروم هراومه ا ي
روتاک ي تس اه .تس اهنآ
عس ي يم یارب دننک ندرکرارقرب
طابترا بی آ زا دوخ نابطاخم اب رتش دنربب هرهب اهن
؛ هکارچ
اي تنس ن هب اه صوصخ ی گنهرف تا ي
دنراد هجوت هعماج نآ صاخ
؛ مه هب ی رطاخ ن ت زا
أث ی ر
ص نادنچ د ي هعماج نآ دارفا رب دنرادروخرب
. يلعلا نی ز ا زا ي ماع موسر و بادآ ن ی
هنا
تلم اه ی برع ي طسلف و ی ن ی تهج نا هب تمدخ
سم ئ ل ة طسلف ی م هدافتسا ن ي
دنک . اي زنط ن
س ی يلعلا ها پ
ی مع دنو ی ق ي ماع گنهرف اب ی
طسلف تلم يهافش و هنا ی
دراد برع ناهج و ن و
ا هک تسوا ي
شاح داعبا ن ی
ه ا ی رف برع گنه ي
دراو ار نه اهر ی مسجت ي درک ون هب هک دوخ هب
سب مدق ی مهم را ي م دادملق ي
هکارچ دوش ماع نابز اب طابترا
ی نادجو هنا مومع
ار مدرم
م فده ي گ ی و در ثعاب يم زا دوش لحرم ة لقت ی هب د روآون ی رذگ دنک و نابز شنيرفآ هب
يصاخ یرنه رجنم
دوش
( دشاروبأ ، 5774 : 55
زا ).
ولکلوف راثآ ر
ی م وا ي ناوت هب روتاکيراک ز
ي ر
ک هراشا :در
اي ن روتاکيراک تنس صقر هب
ي
« هکبد
1» دراد هراشا .
يلعلا يجان ا زا
ي ار تنس ن ي
رد ج
اهروشک نآ یارب
ب ی تسدمه نا ي
خرب ي اهروشک نارس زا ی
برع ي ب ژر ا ي م نوهص ی تس ي
م هدافتسا ي
تنس سابل هک ار صخش دنچ و دنک ي
برع ي شوپ ار هقطنم نآ ی
هد ا دن
، سرت ی م
م ي م رد هک دنک ی
آ نا اهن ي بارسا زابرس ک ی
م مشچ هب يل ي
رد اهنآ شود هب شود و دروخ
اپ لاح ي بوک ي تسا . رهچ دصق زا يلعلا ة
ار صاخشا شک مهرد و سوبع
ی سرت هد ی هدرک م
وگ هک تسا يا
ی زجع اهروشک ی برع ي ه نتشادن و ی
هراچ چ ا ی ا اب لماعت زج ي
ژر ن ي م
تسا . رد روتاکيراک هباشم
د ي رگ ی يلعلا ا زا ي دق تنس ن ي
م ي د لکش هب ي
رگ ی هرهب رادرب ی
م ي دنک .
ا رد ي ن روتاکيراک ا
ي يلعلا يجان راب ن ملاسا تواقم زابرس دنچ
ي بزح للها وصت هب ار ي
ر
م ي شک شوپ مزر سابل هک د ی
و هد یارب م ژر اب هلباق ي
نوهص م ی تس ي هم ی هدش ا لاح رد و دنا ي
هتفرگ تسد هب ار نانبل مچرپ هک دنا
، اپ لاح رد ي
بوک ي وصت رب ي ر هراتس دنتسه دامن هک
ژر ي نوهص م ی تس ي تسا . ا اب وا ي وصت ن ي وصت فلاخرب ر ي
لبق ر ، ما اهنت ی ارب دوخ د ی
سپ یریگ مزرس ی ن اه ی طسلف ی م للها بزح ار ن ي
اهروشک زا و دناد ی
برع ي أم ي و سو
طسلف تاجن هار اهنت و تسا هدش درسلد ی
م ار ن ملاسا تمواق ي
مدرم و ي د نآ ي م را ي دناد :
« ما اهنت تمواقم نوچ ی
ونو دوجوم د ي
اهزور هدنهد د ی
آ رد شوخ ي
تسا هدن
، ه ی چ چ ی ز
من نآ زا نام ي
دهد تراشب نآ هب يلعلا يجان ات دوش .
لکش اه
، هرونام ا،
هوبنا اهراعش ی
بلاقنا ي اهنآ نابحاص و
، من مگردرس ار وا ي
دنک ، و بلاقنا و تمواقم رب اهنت ی
وصت و نو ي ر
س هدا ، لاها و رذوبأ نوچمه اهنآ کاپ و دوهعم ي
راشفاپ هذبر ی
م ي دنک
» ( ناملس
،
5519 : 5 ).
6 . ب ی نتمان ی ناهج گنهرف ت ي
ره تلم ي رد ه ةم هرود اه ی رات ي خ ي هب دوخ گنهرف دتسوداد
ي اهروشک اب ی
د ي رگ
م ي و هتخادرپ گنهرف زا
اه ی پ ی تح و دوخ نومار ي
نوگانوگ لاکشا هب تسدرود هرهب
م ي تسا هدرب .
اي رما ن ه هب ی چ هجو ي ک ارب صقن ی من باسح هب گنهرف ي
آي د
؛ ب ا سکعل
برجت ة رات ي خ ي گنهرف هک تسا هداد ناشن اه
ی نغ ي ت و أث ی گر ذ افوکش جوا رد را يي
دوخ
ا رد گنهرف اب طابتر اه
ی د ي هدوب رگ م زا و دنا ی
گنهرف ثار ي
د ي تلم رگ هرهب اه هدرب اه دنا .
راک ي هب روتاک ناونع ي ک ي ا اهرنه ز ی و مهم ت أث ی ر ا زا راذگ ي نثتسم هدعاق ن ي
ن ی تس . هب
روط ی راک هک ي بادآ و اهدامن زا اهروتاک م و موسر و
ی ملع ثار ي بدا و ي تلم اه ی د ي رگ
ب تهج ی ماضم نا ی خ ن م هدافتسا دو ي
ک دندر . يلعلا يجان رمز زا
ة ا ي راک ن ي روتاک ي تس اه
رد هک تسا روتاکيراک
ز ي ملع گنهرف زا ر ي
فسلف و ي م مز برغ ی ب تهج ن ی
نا ي ک ي زا
درد و تلاکشم اه
ی عماج ة طسلف ی تسا هدرب هرهب ن .
ا رد ي راک ن ي تاک يلعلا رو ربق
ی وصت هب ار ي
م ر ي لمج هک دشک ة
فورعم تراکد ف ی فوسل
رادمان یوسنارف لااب رب
ی دش بصن نآ تسا هدمآ نآ رد هک تسا ه
:
« م نم ي دنا ي سپ مش
متسه
»
تراکد(
، 5900 : 551
ا اب وا ).
ي ن کبس ز ي اب ، رد درد و ترسح اب ار ءازهتسا و هدنخ
مآ مه ی دب و تسا هتخ ي
سو ن ی قاو هب هل ع
ی ت ي لم م ماوج نآ سو ينعي
دوبن و ناقفخ
دازآ ی دراد هراشا .
گنس ِنتم ،رگيد یوس زا يمن گرم هک دراد تللاد نيا رب ،هتشون
دناوت
اهناسنا نيا .دنک فقوتم ار رکفت و هشيدنا بحاص دارفا تکرح تکرح داجيا اب
یرکف یاه
شبنج و یریگولج گرم هلیسو هب يگدنز نتفاي ناياپ زا ،هشيدنا رب ينتبم یاه
يم .دوب دهاوخن ناشهار همادا رس رب يعنام ،نانآ تداهش اي و گرم سپ .دننک
1 . تن ی هج
دزن تینتمانیب کینکت دربراک يلعلا يجان
عون کي هب دودحم صاخ
لاکشا .تسین
نیب فلتخم رد ...و يگنهرف ،ينيد ،يخيرات تینتما
راثآ يم هدهاشم وا هب هک دوش
هنومن يسررب .دش هراشا اهنآ زا يياه ينف
وحن ة هشيدنا لاقتنا تهج رد تینتمانیب دربراک
رد بطاخم نهذ هب هدنسيون مایپ و روتاکيراک
یاه يلعلا يجان لماش ،
ود بنج ة یراتخاس
.تسا يياوتحم و ةبنج زا یراتخاس
، فلا . رد دوخ مه ،راثآ يخرب روتاکيراک
يتلامج اي تاملک مه و
راک هب نآرد هک ياپ رب هتفر
ة نومن دننام .تسا نتمانیب ة
رضح هب طوبرم ميرم ت
و )س(
حون يتشک هنومن نيا رد)ع(
دوخ اه روتاکيراک .تسا نتمانیب زا يشخب مه
.ب ب طوبرم اهنآ رد نتمانیب هک یراثآ ه
روتاکيراک د و تسا
هلمج اي هملک رگي هب یا
.تسا هدشن هفاضا نآ هنومن
.دنراد رارق هتسد نيا رد کيروکلوف عون هب طوبرم یاه
.ج ادتبا دنمرنه هک یراثآ روتاکيراک
میسرت ،نتمانیب زا لقتسم ار دوخ رظندم حرط و
تمانیب رگنایب هک هدربراک هب يتاملک اي هلمج سپس و هدرک ب طوبرم هنومن دننام ،تسا ن
ه
ةمان هتفگراک هب نتم و تلامج رد طقف نتمانیب ،راثآ زا هتسد نيا رد .دیشرلا نوراه
.دراد نايرج هدش بنج زا اما ة
اوتحم ي ي
، ناتساد زا هدافتسا رد يلعلا ه
هژيو زکرمت ...و اهراعش ،تايآ ،ا یا
رب لاثم روط هب .دراد اهنآ یریگارف و لومش ئسم
ل ة مه رد ميرم ترضح اي و حون يتشک ه
.تسا هتفرگ رارق هراشا دروم نوگانوگ لاکشا هب نايدا لمج نینچمه
ة تراکد هب طوبرم
هجاوم لکشم اب دراوم نيا رد هتفهن هشيدنا مهف رد بطاخم و هدوب فورعم رایسب هک يمن .دوش ةلئسم يجان هکنآ رگيد هنوگ هب ار نتمانیب ،دوخ راثآ رد
ب یا ه ات تسا هتفرگراک
ؤس داجيا اب جعت ،لا
،ب راکفا و هدرک بلج حرط هب ار وا هجوت ،بطاخم نهذ رد ..و داضت
ک تياده شيوخ رظندم یوس و تمس هب ار وا و دن
هک تسا یزیچ نامه لباقت نيا
هدافتسا يلعلا يجان
.تسا هدرک زيامتم ار شراثآ رد تینتمانیب زا رگيد يگژيو
يجان
يلعلا افم زا هدافتسا ، یه
اهروشک رگيد یاهدامن اي و م تلم و
یب تمدخ رد اه ملاآ نا
هنومن نيا رد .تسا نیطسلف و دوخرظندم یوگلا تخاس یارب هدنسيون راک تفارظ ،اه
.تسا هدهاشم لباق يبوخ هب بطاخم دوجو رد هباشم سح داجيا سح زا هدافتسا
مه توکس لابق رد يناسنا یاهرواب ندیشک شلاچ هب ،یرادنپ تاذ ةرابرد
یضق ة نیطسلف
نتخادرپ و همه
هب هبناج ةلئسم
،يسایس ،يبهذم رظنم زا دوخ نطو و نیمزرس لاغشا
يگژيو رگيد زا يخيرات و يگنهرف یاه
يلعلا يجان رد زین تینتمانیب کینکت هک تسا
اثآ تسا رادروخرب تاصتخم نيا زا وا ر .
يپ تشون
5 . مه رد تباث تیصخش ،هلظنح ة
روتاکيراک تنم و دهاش شقن هک تسا يلع يجان یاه افيا ار عاضوا دق
يم هلمج رد يلع يجان .دنک رابرد فورعم یا
ة :تسا هتفگ هلظنح
« و تسا رادافو نیطسلف هب هلظنح
چیه يمن هزاجا نم هب هاگ رطق نوچمه وا ،مشاب نيا زا ریغ دهد
ة تقو ره ات تسا نم يناشیپ رد يقرع
بقع و ندیسرت رکف ظنح ،دشاب نم یروآداي دنکروطخ مرطاخ هب ينیشن
لوت هک تسا ينوکيآ هل هتفاي د
ورف زا ار مناج و حور ات ار سدقملا تیب ریسم هک تسا ينوکيآ .دهد تاجن طاطحنا يبیشارس رد ندیتلغ
يم ناشن دهد » ،زيزعلادبع(
5775 : 11 ).
2 ِقاَسُت ِةَلْخَّنلا ِعْذِِبِ ِكْيَلِإ يِّزُه و. رم( اًّيِنَج اًبَطُر ِكْيَلَع ْط
يم : 22 ).
3 . ح
َبَس ْنَم َّلاِإ َکَلْهَأ َو ِنْيَنْثا ِنْيَجْوَز ٍّلُک ْنِم اهيف ْلِمْحا اَنْلُق ُروُّنَّتلا َراف َو انُرْمَأ َءاج اذِإ يَّت َق
َق َّلاِإ ُهَعَم َنَمآ ام َو َنَمآ ْنَم َو ُلْوَقْلا ِهْيَلَع
ٌليل - َّنِإ اهاسْرُم َو اهارْجَم ِهَّللا ِمْسِب اهيف اوُبَکْرا َلاق َو
ٌميحَر ٌروُفَغَل يِّبَر (
:دوه 04 - 04 ).
4 . لاس رخلآا یبر مراهچ و تسیب زور رد هک تسا يگنج نیطح گنج 119
ه ع ق ( 5510 یدلایم ) رد
برغ چايرد ة هيربط و داد یور يهدنامرف هب ناناملسم نآ رد
حلاص يبويا نيدلا لص
ب ار نویبی يتخس ه
هب نآ زا سپ و دنداد تسکش رکشل نداد تسکش اب يگداس
زا اهرهش مامت يبیلص هدنکارپ ناي هلمج
تیب سدقملا .دنتفرگ سپ ار
1 . ن نارک یاهروشک رد هک صقر يعو ة
دننامه هنارتيدم یايرد یرواخ نیطسلف
، نانبل ، هيروس و ندرا
هب و تسا جيار تنس زا يکي ناونع
يم باسح هب هطخ نآ یرولکلوف یاه .ديآ
عبانم
نآرق ميرک .
وبأ ،للهادبع ،دشار
« لعلا يجان ي ةمواقلما ىلع ةحوتفم ةركاذ ،
» نونفلا ةديرج ، ددعلا ،
74
، صص 8 - 27 ،
2007 .
دسلأا ي ،هدبع ، سارد ة في جان عادبا ي لعلا ي ب ، ير برعلا ونکلاراد ،،و ي
،ه 4997 .
دجوبلا يد ي لع ، ي ،
« رخاسلا يرتاكيراكلا في ءاضفلا
، وتاكيراكلا يلعلا يجان موسر ر
ةي ةفوکلا ،» ةنسلا ، 9 ددعلا ،
9 صص ، 124 - 913 عيبر ، 9114 .
،یرضخ اضر دمحا دیس هيوب لآ ناياپ ات زاغآ زا يسابع تفلاخ خيرات ،
،تمس ،نارهت ، 5905
.
،هنر ،تراکد هار شور رد راتفگ
لقع ندرب ،
جرت ةم يغورف يلعدمحم
، للاجریما حیحصت ملعا نيدلا
،
،نارهت زربلا ، 5900 .
لاط ،ناملس يرتاكيراک ،ل
ان يج لعلا ي
، يجان لعلا ي انسما يكرلحا ،
،،ويرب زكرلما بيرعلا ،،امولعملل 4981
.
،اراس ،هایس هاش
« ریثأت روتاکيراک هب
ناونع کي نادیم یرنه رد ناريا
» تاعلاطم ، هعماج يتخانش ناريا ،
ش 1 صص ، 594 - 550 ، 5955 .
هاش
،يلو
،قفشم لايژ و روصنم
« يسررب درکراک علاطا يناسر روتاکيراک اب هجوت هب يگژيو یاه يصخش
داوس یرصب و شناد يمومع روتاکيراک روتاکيراک ناهیک ،»
ش ، 501 - 501 صص ، 5 - 4 ، 5911 .
دممح ،يبرط ب
،ريرج ن يبرطلا خيرات ،،ويرب ،
راد ثاترلا ، 4994 .
دوباعلا ي داف ، لمجادبع ي يد ، في ىركذلا ةيناثلا داهشتسلا يجان لعلا ي ةسارد في يراك يجان يرتاك لعلا
ي ،ينطسلف ،
دمجراد ،موركلا 4989 .
،رمع ،زيزعلا دبع لعلا يجان
ي ديهّشلاو دهاّشلا، ،ملاعلإاو ةفاقثلا ةرئاد ،ةيبرعلا ةدحتلما ،اراملإا ،
2004 .
دوممح ،ملک ،للهادبع
نيولتق اذه لجأ نم ،نييطسلفلا باترلا لماک ،يلعلا يجان ب ،
ير
،و
، براد ي ،ناس 9111 .
،
لعلا يجان ي نيولتق اذه لجأ نم ، ،ناسيب راد ،،ويرب ،
2004 .
،دلاخ ،هيقفلا لعلا يجان يرتاکيراک في يعولا ةکرح
ي ندرلاا ،
، ، ،اءاضف راد 9119
.
،يتلاحم ،لوسر سرد يياه زا خيرات يلیلحت ملاسا
، رهت يملاسا داشرا و گنهرف ترازو ،نا ،
5911 .
لا ان سلب ي ،رکاش ، ا هلکأ
،بئذل لعلا يجان ماسرلل ةينفلا ةيرسلا ي
ب ، ير
،و
، ،رشنلاو ،اساردلل ةيبرعلا ةسسؤلما
9112 .
لس ،راجنلا ي
،نورخآ و م علا يجان
يل انيف لزي لم ضبن ندرلاا ،
، ،نيويربلا راد 9119
.
لاي فسو ي
،رهام ، لعلا يجان ي
، ةاسألما عجفم و ةاهللما شهدم قشمد ،
، لطأ س ، 9114 .
Webster, Merriam, Webster Ninth new collegiate Dictionary, University of California, 2008.
