هرود 75
، هرامش 4 ناتسمز ، 1401
تاحفص 506 - 495
لیلحت هداد
یاه تارییغت دیص
و یوگلا دشر
لیف Huso huso (Linnaeus, 1758) یهام
رد هاگدیص یاه
ناتسا ناتسلگ
رد کی هرود 13
هلاس
دمحا دشرم تیانع
، 1
دیس فسوی یربمغیپ
2
، *
زیورپ
3عراز
، دیس یفطصم یلیقع
4داژن
، نلاسرا هکلهب
5
1 ک.
سانشرا دشرا دیص و هرهب یرادرب
،نایزبآ هدکشناد یزرواشک و
عبانم
،یعیبط هاگشناد یزرواشک و
نم عبا یعیبط
،ناگرگ ناریا
2 . رایشناد هورگ
،تلایش هدکشناد یزرواشک و
عبانم
،یعیبط هاگشناد یزرواشک و
عبانم یعیبط
،ناگرگ ناریا
3 . رایداتسا هورگ
،تلایش هدکشناد یزرواشک و
عبانم
،یعیبط هاگشناد یزرواشک و
عبانم یعیبط
،ناگرگ ناریا
4 . تیریدم روما نایهام
،یرایواخ ناتسا
،ناتسلگ
،ناگرگ ناریا
یوجشناد یرتکد
دیلوت و هرهب یرادرب
،نایزبآ هدکشناد یزرواشک و
عبانم
،یعیبط هاگشناد
،سوواکدبنگ ا
ناری
خیرات :لاسرا 28 / 01 / 1401 خیرات
:شریذپ 06 / 07 / 1401
هدیکچ
هعلاطم رضاح اب فده یسررب تارییغت دیص و یوگلا دشر لیف یهام عقاو رد قطانم یدایص ناتسا ناتسلگ و یخرب یگژیو یاه یتسیز نیا هنوگ رد
کی هرود 13 هلاس ماجنا .دش نیرتشیب نازیم دیص نیا هنوگ رد لاس 1387 دوب هک
ًاعمج زا جنپ هاگدیص رقتسم رد بآ یاه ناتسا ناتسلگ دادعت 95
هعطق زا نیا هنوگ دیص دیدرگ و نیرتمک نازیم دیص نآ زین رد لاس 1399 دوب هک رد نیا لاس دادعت 3 هعطق زا نیا هنوگ دیص .دندش جیاتن ناش ن
داد نیرتشیب نیگنایم لوط لک رد لاس 1399 و نیرتشیب نیگنایم نزو لک رد لاس 1396 هدهاشم دیدرگ و نیرتمک نیگنایم لوط لک و نزو لک
رد لاس 1390 تس دب .دمآ تبس ن یس نج رن هب هدام لیف یهام رد هرود هدزیس هلاس 1 : 66 / 0 دوب هک تیعمج سنج هدام رتش یب دوب هک زا رظن
یرامآ فلاتخا یرادانعم دنتش اد ( 05 / 0
<
،p
69 /
=19
χ2
).
هنماد بیرض دش ر ( ) b
یارب تیعمج لیف یهام رد لاس یاه 1390 ات 1399 نیب 56 / 2
ات 97 / 3 ریغتم
،دوب جیاتن نومزآ یلوئاپ یارب هطبار لوط و نزو هنوگ لیف یهام ناش ن داد یوگلا دش ر نیا هنوگ رد لاس یاه 1387 و 1389 زا عون
کیرتمولآ
،یفنم رد لاس یاه 1393
، 1396 و 1397 زا عون کیرتمولآ تبثم
و رد لاس یاه 1388
، 1390
، 1391
، 1392
، 1394
، 1395
، 1398 و
1399 زا عون کیرتموزیا .دوب
هب روط یلک رد کی هرود 13 هلاس نازیم دیص لیف یهام رد لحاوس ناتسا ناتسلگ شهاک شیب زا 90 یدصرد
،تشاد
نیاربانب رد بآ یاه ناتتتسا ناتتتسلگ نیا دنور یارب لیف یهام شیپ دور وزج هنوگ یاه هب تدتتش رد ضرعم ضارقنا رارق دنراد و نیا ینعی گنز رطخ
یارب تظافح نیا هنوگ اب شزرا رد یایرد رزخ هب ادص رد هدمآ .تسا
ناگژاو :یدیلک
H. huso
،
،دیص یوگلا
،دشر بونج قرش یایرد رزخ
، ناریا
:لوئسم هدنسیون * یربمغیپ فسوی دیس
Email: sypaighambari@gau.ac.ir
DOR: 20.1001.1.20085729.1401.75.4.2.7
Investigation of fishing changes and growth pattern of Huso huso (Linnaeus, 1758)
in a 13-year period in fishing grounds of Golestan province
Ahmad Morshed Enayat1, Seyed Yousef Paighambari*2, Parviz Zare3, Seyed Mostafa Aghilinejad4
1.Master of Fishing and Aquatic Resources Exploitation, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agriculture and Natural Resources, Iran
2. Associate Professor, Department of Fisheries, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agriculture and Natural Resources, Iran
3.Assistant Professor, Department of Fisheries, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agriculture and Natural Resources, Iran
4. Sturgeon exploitation center, Golestan province, Gorgan, Iran
5. PhD Students in Aquatic Production and Exploitation, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Iran
Received: 17-Apr-2022 Accepted: 28-Sep-2022
Abstract
This study aimed to investigate the changes and growth pattern of Beluga sturgeon fishing in fishing regions of Golestan and biological characteristics of this species over a period of 13 years. The highest amount of Beluga sturgeon fishing was in 2008, when a total of 95 pieces of this species were caught from five fishing grounds in Golestan province, and the lowest amount was caught in 2020, when 3 pieces of this species were caught. The results showed that the highest average total length was observed in 2020 and the highest total weight was observed in 2017 and the lowest average total length and total weight was obtained in 2011.The sex ratio of male to female elephant fish in the thirteen-year period was 0.66:1, which was significantly higher than the female population (X2=19.69, p<0.05). The range of growth coefficient (b) for the population of Beluga sturgeon between 2008 to 2020 years varied from 2.56 to 3.97. The results of Pauli test for the relationship between length and weight of Beluga sturgeon species showed that the growth pattern of this species in 2008 and 2010 were negative allometric, in 1393, 1396 and 1397 positive allometric and in 2009, 2011, 2012, 2013, 2015, 2016, 2019 and 2020 were isometric. In general, in a period of 13 years, the amount of elephant fishing in the coasts of Golestan province decreased by more than 90%, so in this region, this trend for Beluga sturgeon is among the most endangered species, concluding an alarm for conservation of this valuable species in Caspian Sea.
Keywords: Huso huso, Fishing, Growth pattern, Southeast of Caspian Sea, Iran.
1 . همدقم
نایهام یرایواخ زج
و نایهام رجاهم زا ایرد هب هناخدور
)سومردانآ(
دنتس ه و
رتش یب رمع دوخ ار رد ایرد یرپس
یم دننک و
ًاتبتتسن رید هب نتتس غولب یم دنتتسر
، هب یروط هک
بس حرب تیس نج
و هنوگ نیا تدم نیب 5 ات 18 لاس هب
لوط یم دم اج نا (
Hallajian et al., 2016
.) نیا هداوناخ
یاراد 27 هنوگ رد بآ یاه رتتسارتتس ناهج
تتتسا هک رد
هناخدور
،اه بص م
،اه لحاوس یس ونایقا و
یاهایرد یلخاد
هرکمین یلامتتش نکاتتس
.دنا یخرب زا اهنآ هب ناونع هنوگ یاه
رد ضرعم رطخ و یخرب زین هب تمس ضارقنا هنوگ اه شیپ
یم دنور و رد تتتسیل هیداحتا نیب یللملا تظافح زا هنوگ اه
و عبانم یعیبط ( )IUCN
و نویتتتسناونک تراظن
رب تراجت
هتتنوگ یاتته یهاتتیگ و
یروناتتج رد
ضرعم رطخ ضارقنا
(
CITES
) رارتتق هتتتتتفرتتگ دتتنا
(
IUCN, 1996; IUCN,
1996Birstein et al., 1997; Ivanov and Velasenko,
.)2001
هن اف تتتسأت م هدن یلاآ
یاه فلتخم هب
وتتتصخ
یگدولآ یاه
،یتفن
،مومس هرشح شک اه و ریاس داوم ببس
تارییغت یرهاظ
رد مادنا یاه یلخاد نایهام ش هد تس ا زا
یفرط تتتسیز ناتتسانتتش گنز
رطخ دیدهت ریاخذ نایهام
یرایواخ ار
هب ادتتص رد هدروآ دنا و زا لاتتس 1990 نایهام
یرایواخ ار
رد تتتسیل هنوگ یاه رد لاح ضارقنا رارق اد ر د
(
Gomulka et al., 2008
.) هاوگ نآ شهاک دن ور یلوزن
نازیم دیص نایهام یرایواخ زا
1000 نت رد لاس 1379 هب
691 نت رد لاس 1393 و نازیم لاص حتس ا رایواخ
زا 285
نت رد لاس 1370 هب دودح 8 / 0 نت رد لاس 1393 تس ا
(
Statistical Yearbook of Iran Fisheries, 2011; 2014
.)
نیا گنز رطخ و یناوتان رد لح تلاکشم هب
دوجو هدمآ رد
هاگتتتسیز یاه
یعیبط نیا هورگ زا نایهام بجوم دتتش هک
نایهام یرایواخ هب
تعنتتتص یزبآ
یرورپ یفرعم دندرگ و
شیب زا ود ههد تتتسا هک شرورپ نایهام یرایواخ عورتتش
هدتتتش و ور هب شرتتتتسگ تتتتسا
(
Saeidi et al., 2013
.)
مهم نیرت ریاخذ نیا نایهام رد هتتتضوح یاه
ییایرد
،رزخ
هایس و لارآ تسا (
Keyvan, 2003
.) رد یایرد رزخ شش
هنوگ زا سات نایهام لماش هرق نورب
Acipenser persicus
،
شابلاچ
A. gueldenstaedtii
، پیش
A. nudiventris
، نوزا نورب
A. stellatus
، دای لرتتتتسا
A. ruthenus
و لی ف یهام
Huso huso
تس یز دنراد و لابق شیب زا 90 دص رد رایواخ
یدیلوت رد حطس ناهج زا یهام یاه دیص هدش زا نیا ایرد
دیلوت یم دتتش (
Hallajian et al., 2016
.) سات یهام اگولب
لیف(
)یهام نیرتگرزب سات
یهام یایرد رزخ تتتتسا . نیا
هن وگ رد یمام ت هق طنم ییای رد رزخ
،لام تتتش(
،یزکرم
بونج یایرد )رزخ شنکارپ دراد و لبق زا دتتس یزاتتس رب
هناخدور اه ی یدورو هب یایرد
،رزخ نیا یهام رد رتتتتشیب
قط اتتنم یل ح اتتتتس
هتتتتضوح رزخ
هدتتید یم دتتتتش
(
Khodorevskaya et al., 2009; Halls, 2011
).
رد ناریا
نیا یهام رد هناخدور یاه
،دورلباب رتتتس
،دور
،دورناگرگ
دوردیفس و
نجت تهج یزیرمخت دراو
هدش و شرازگ اه ی
نآ تبث هدش تسا (
Abdoli, 2011
.)
اب هجوت هب
،هکنیا هدافتتتتسا یلوتتتصا
و رادیاپ زا ریاخذ
دنمش زرا یتس یز
نیا نایهام رد یایرد رزخ
، هک هب تروص
رتتشم تسوت
یاهروتشک هیتشاح
نآ دروم هرهب یرادرب
رارق یم
،دریگ هب هداد اه ی لماک زا ریاخذ و تیعمج یاه
دوجوم رد نیا ای رد و رد قطان م فلتخم زای ن دراد . و نیا
هداد اه یم دناوت یاتتتشگهار همانرب
یزیر یارب نیلوئتتتسم
هطوبرم و هیلک لماوع هرهب رادرب و رد تهج کمک هب ظفح
ریاخذ
،دوجوم شهاک راش ف
،دیص یزاس اهر یلوص ا
هچب
نای هام ریثکت
هدتتتتش رد
زکارم هط وبرم و
شرتتتتسگ
تیلاعف یاه ریثکت و شرورپ یعونتتصم سات
نایهام یایرد
رزخ دتتشاب (
Pourkazemi et al., 2004
.) سپ هعلاطم موب
هناس انش ای
کیژولوکا و
یتس یز هنوگ یاه فلتخم نایهام
هب ناونع هداد اه ی هیاپ رد کی ناگزاس یبآ و یارب ظفح و
یزاتتسزاب ریاخذ
هنوگ تتض ترور دراد و رجنم هب تخانتتش
قیقد رت و لیلحت ی تتتتتسرد زا
شقن و درکلمع هن وگ رد
طابترا اب تس یز هنوگ یاه رگید و رد هریجنز ییاذغ ینتبم
رب هخرچ هدام و یژرنا دهاوخ .دش نیا شهوژپ اه
، هداد ه یا
یدن متتتشزرا ار
رد رای تخا هم ان رب نازیر نلاک ریز شخب
،تلایش رد ریسم لیلحت حیحص درکلمع هنوگ رد ناگزاس
،یبآ ریثکت و شرورپ قفوم
،هنوگ هوحن حیحص اهر یزاس
اهنآ رد
،تعیبط ای
شرورپ رد عرازم
،یتتتشرورپ یگنوگچ
هی ذغ ت اه نآ و یتح یگنوگچ تخ اتتتس
عرازم یتتتشرورپ
یعونتتصم و
زین رد لامعا تیریدم حیحتتص یتلایتتش
رارق
دتتهاوخ داد
(
Kazancheev, 1981
.)
،اذتتل نییعت نازیم
ریاخذ و یناوارف نیا نایهام و تبث تارییغت اهنآ رد لوط
ناتتمز و رد هرکیپ یبآ
، نیلوا مدتتق بوتتتسحم یم
ددرگ
(
Yaoungs and Robson, 1978
.) نیاربان ب
، فده زا نیا
هعلاطم یتتتسررب بیکرت
و تارییغت دیتتتص
لیف یهام رد
قطانم یدایتص ناتتسا
ناتتسلگ و
تبث یخرب یگژیو یاه
یتسیز نیا هنوگ وب .د
2 . داوم و شور اه
2.1 . هقطنم دروم هعلاطم
هقطنم دروم هعلاطم رد بونج قرتتش یایرد رزخ عقاو
هدتتتش تتتتسا و قبطنم رب ضراوع یعیبط جیلخ ناگرگ و
بلاات ناتتشیمگ عقاو
رد زرم یلامتتش ناریا و ناتتتسنمکرت
تتتتسا . هدودحم ییایفارغج
نآ نیب 53 هجرد و 18 هقیقد
لوط یقرتتتش و
36 هج رد و 47 هق یقد ات 37 هج رد 19
هقیقد ضرع ییایفارغج عقاو
هدش .تسا
دادعت هاگدیتتتص یاه
نایهام یرایواخ رد
بونج یایرد رزخ
رد لاتتتس 1371 هب دادعت 52 هاگدیتتتص دوب
. رد لاح
رض اح دادعت هاگدیص یاه لاعف رد دیص نایهام یرایواخ
هب 33 هاگدیص لماش
12 هاگدیص رد ناتس ا
،نلایگ 16
هاگدیص رد ناتسا ناردنزام و
5 هاگدیص رد ناتسا ناتسلگ
شهاک هتفای تسا . ناتسا ناتسلگ یاراد کی هیحان هیحان(
4 ) هک لماتتش 12 هاگدیتتص دوب
و نامزمه اب شهاک دیتتص
نایهام
،یرایواخ دادعت
هاگدیتتص یاه
نایهام یرایواخ زین
هب 5 هاگدیتتص دیتتسر
. دیتتص نایهام یرایواخ زا
هاگدیتتص
هعلقنایم رد قرتتتش هقطنم هزات دابآ عورتتتش یم
دوتتتش و ات
هاگدیتتتص اپدیرف
رد زرم نتتتسح یلق رد نیرخآ هقطنم
یزرم اب روتتشک ناتتتسنمکرت همادا
.دراد رد هعلاطم رتتضاح
هداد اه ی نایهام یرایواخ دیص
هدش زا هاگدیص یاه هیحان
راهچ تلایش ناتس ا ناتس لگ رد
لحاوس بونج یقرش
یایرد رزخ هک هاگدیص یاه نیا قطانم دنترابع :زا هاگدیص
نایم هعلق
" ( 09 54 36 و N
"
35 48 53 )،E
تتتتشلااچ
"( 44 54 36 و N
"
18 57 53
،)E
هتتجاوتتخ ستتفتتن
"( 02 02 37 وN
"
14 00 54
،)E
نمکرت
" ( 30 14 37
N
" و 00 56 53
،)E
دتتیرتتف اتتپ
" ( 29 19 37 و N
"
20 54 53 )E
لیلحت دندش لکش(
1 .)
لکش 1 - هشقن هاگدیص یاه دروم هعلاطم ناتسا ناتسلگ
،اذل تاعلاطا دیتتص
نایهام یرایواخ زا
لاتتس 1387 ات
لاتتتس 1399 هب تدم 13 لاتتتس زا روما نایهام یرایواخ
ناتسا ناتسلگ عمج
یروآ دش . دادعت لک هنومن یاه دروم
یسررب رد نیا قیقحت 468 هعطق .دوب 2.2
. شور یسررب صخاش اه ی دشر
یس ررب یخرب صخاش اه ی دش ر هب هلیس و هلداعم یاه
ریز یسررب :دش
یوگلا دشر هب هلیسو هلداعم 1 یسررب دیدرگ :
( 1 )
aTLb
= W
رد نیا هلداعم نزوW
هب
،مرگ لوط هبTL
یتناس
،رتم
بیشb
خ ینویسرگر و
ددعa
تباث یم .دنشاب
هطبار ی نیب لوط و نزو نایهام اب یاج یراذگ هداد اه
رد هط بار ی یئام ن
𝑊 = 𝑎𝑇𝐿𝑏
و لی دب ت نآ هب هط بار ی
یطخ
𝐿𝑛𝑊 = 𝐿𝑛𝑎 + 𝑏𝐿𝑛𝐿
هب کم ک متیراگ ل یعیبط
نییعت دتتش (
Bagenal and Tesch, 1978
،) کیرتموزیا و
کیرتمولآ ندوب
دتتشر هب هلیتتسو نومزآ یلوئاپ هلداعم(
2 )
نییعت :دش
( 2 √𝑛 − 2 )
|𝑏−3| ×
√1− 𝑟2
×
t =𝑠𝑑(ln 𝑇𝐿)
𝑠𝑑 (ln 𝑊)
رد هلداعم 2
،
sd(lnTL)
فارحنا رایعم متیراگل یعیبط
لوط لتتک یلیم(
،)رتم
sd(lnW)
فارحنا راتتیعم متیراتتگل
یعیبط نزو لک
،)مرگ(
بیتتشb
خ نویتتسرگر –لوط
2،نزو بیرتتتضr
یگتتتتسبمه و
n
دادعت هنومن .تتتتسا
t
یتابس احم لص اح
زا نیا هلداعم اب رادقم لودجt
هس یاقم
درگ ی .د رگا یتابساحمt
گرزب رت زا لودجt
دشابن یم ناوت
هلداعمb
1 ار ربارب اب 3 رد رظن تفرگ هک ناتتتشن هدنهد
کی رتموزیا ندوب
یوگلا دتتتشر تتتتسا (
Pauly, 1984
).
بیرض تیعضو مه هب هلیسو هلداعم 3 نییعت یم :ددرگ
( 3 )
100
×
b) TL / (W
= K
رد هلداعم 3
، بیرض K
،تیعض و نزوW
لک هب
،مرگ
لوطTL
لک هب یتناس رتم و بیشb
خ ینویسرگر لوط
–لک نزو لک یم دشاب (
Bagenal and Tesch, 1978
.)
هتتتسیاقم نیب
نیگنایم ینزو
هورگ یاه هباتتتشم نیب
لاس یاه فلتخم هلیس وب هیزجت سنایراو تروص رد(
عیزوت
لامرن هداد )اه و نومزآ لاکس ورک -
سیلاو تروص رد(
مدع
عیزوت لامرن هداد )اه ماجنا .دش
2.3 . هیزجت و لیلحت یرامآ هداد اه
هیزجت و لیلحت یرامآ هداد اه هب تروتتص یکیکفت یارب
ره ود سنج رن و هدام اب هدافتسا زا مرن رازفا
SPSS 21
رد
حطتتتس لام تحا
05 / 0 و متتتسر اه رادومن اب
هداف تتتتسا
زا
version 18 EXCEL
ماج نا .دتتتتش یارب هتتتتسیاق م
نیگنای م اه
هداد اه زا نومزآ هی زجت سنای راو طکی
ر هف
One-way-ANOVA
و یارب هتتتسیاق م عیزوت
هداد اه زا
نومزآ یاک رئوکسا هدافتسا .دش
3 . جیاتن
رد هعلاطم رضاح زا رظن ینزو نیرتشیب نازیم
نزو لک
نیا هنوگ ( 11712 )مرگولیک
رد لاتتتس 1387 و نیرتمک
نازیم نزو لک دیتتص نیا هنوگ ( 501 )مرگولیک رد
لاتتس
1399 دوب ( 05 / 0
< p
) لکتتش(
2 .) رد دادعت دیتتص هنوگ
لی ف یهام رد لاتتتس یاه فلتخم توافت رادان عم یرامآ
هدهاشم دش ( 05 / 0
< p
) هب یروط هک نیرتلااب دادعت یارب
نیا هنوگ رد لاتتس 1387 و نیرتمک نازیم
دادعت یارب نیا
هنوگ رد لاس رد لاس 1399 دوب لکش(
2 .)
لکش 2 - رادومن اه ی دادعت دیص و نازیم دیص )مرگولیک(
لیف یهام رد کی هرود 13 هلاس رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ
a
b b b
c d
e
f g f
h h j
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000
لک سامویب(مرگولیک)
لاس
سامویب ( مرگولیک ) یهام لیف دیص a
bc bcd
ab bcd
c dc
d d d de de
0 e
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
دیص نازیم(دادعت)
لاس
دیص دادعت
رد یط هرود هدزیس هلاس ( 1399 - 1387 ) دادعت 468
هعطق لیف یهام زا هاگدیتتص یاه
ناتتتسا ناتتتسلگ دیتتص
.دندش هاگدیص هعلقنایم نیرتش یب
دادعت دیص نیا هنوگ ار
تتتشاد و نیرتمک رادقم
دیتتص یارب نیا هنوگ رد هاگدیتتص
تش لااچ هب
تبث دیس ر لکش ( 3 .) زا رظن ینزو هاگدیص
هعلقنایم نیرتشیب نازیم
نزو لک دیص ( 24094 )مرگولیک
و نیرتمک نزو
دیتتتص رد هاگدیتتتص تتتتشلااچ
( 2374
)مرگولیک هب
تبث دیسر لکش(
3 .) دادعت یهام دیص هدش
نیب هاگدیص یاه فلتخم ناتس ا ناتس لگ توافت
یرادانعم
دوجو تشاد ( 05 / 0
< p
) و اهنت هاگدیص تشلااچ و
هجاوخ
سفن زا رظن دادعت لیف یهام فلاتخا رادانعم دنتتتتشادن
( 05 / 0
>p
.)
لکش 3 - رادومن یاه رامآ یلک دیص لیف یهام زا رظن دادعت و نزو )مرگولیک(
رد یط کی هرود 13 هلاس رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ
نازیم دیص لیف یهام رد ره هاگدیص یارب 13 لاس
رد بآ یاه ناتس ا ناتس لگ رد
لکش 4 هئارا هدش .تس ا رد
نیا هعلاطم جیاتن ناتتتشن یم دهد هک هاگدیتتتص هعلقنایم
نیرتلااب رادقم دیتتتص ار تتتتشاد و
هاگدیتتتص هجاوخ
سفن نیرتمک
رادقم دیص ار تشاد هب یروط هک زا لاس 1394 ات
1399 رد نیا هاگدیتتتص لیف
یهام دیتتتص دیدرگن و رد
هاگدیص تش لااچ زین
زا لاس 1393 ات 1398 لیف یهام
رد نیا هاگدیص دیص .دیدرگن
لکش 4 - هسیاقم نازیم دیص رد ره هاگتسیا یارب لیف یهام رد کی هرود 13 هلاس رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ
هتتسیاقم لوط
لک یتناتتس(
)رتم و نزو لک )مرگولیک(
لیف یهام رد یط هرود 13 هلاتتتس ( 1387 ات 1399 ) رد
لودج 1 هئارا هدش .تسا جیاتن هسیاقم نیگنایم لوط
لک ناتتشن
داد نیرتتتشیب نیگنایم
لوط لک رد لاتتس 1397
هدهاش م دیدرگ
هک قف اب لاس 1390 فلاتخا نعم ی راد
تتتشاد ( 05 / 0
< p
) و اب لاتتس یاه رگید یفلاتخا تتتشادن
13293
2372 3344
14905 24094
سامویب ( مرگولیک ) یهام لیف دیص
نمکرت تشلااچ سفن هجاوخ کاپدیرف هعلقنایم 103
35
123 184
23
دیص دادعت
نمکرت سفن هجاوخ کاپدیرف
0 5 10 15 20 25 30 35
دیص دادعت
لاس
نمکرت سفن هجاوخ کاپدیرف هعلقنایم تشلااچ
( 05 / 0
> p
) و نیرتش یب نیگنایم
نزو لک رد لاس 1396
هدهاتتشم دیدرگ
هک فلاتخا نعم ی یراد اب لاتتس یاه رگید
تتتشاد ( 05 / 0
< p
) و نیرتمک نیگنایم
نزو لک رد لاتتس
1390 تسدب دمآ هک فلاتخا ینعم یراد اب لاس یاه رگید تش اد
( 05 / 0
< p
.) تبس ن یس نج رن هب هدام لیف یهام
رد هرود هدزیس هلاس 1 : 66 / 0 دوب هک تیعمج سنج
هدام
رتتتشیب دوب هک زا رظن یرامآ فلاتخا نعم ی یراد دنتتتشاد
( 05 / 0
<
،p
69 /
=19
χ2
) لکش(
5 .)
لودج 1 - لوط لک یتناس(
)رتم و نزو لک )مرگولیک(
لیف یهام رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ یط لاس یاه 1387 ات 1399
رتماراپ لاس
لوط
±لک فارحنا رایعم لقادح
رثکادح نزو
±لک فارحنا رایعم لقادح
- رثکادح
1387 25ab
/
±40 02 / 246 361
- 165 27b
/
±65 28 / 123 385
- 40
1388 13ab
/
±47 68 / 253 400
- 175 84b
/
±87 47 / 132 485
- 40
1389 84ab
/
±54 77 / 258 385
- 120 69ab
/
±95 69 / 142 498
- 17
1390 96b
/
±34 30 / 239 306
- 162 97b
/
±47 72 / 99 233
- 30
1391 96b
/
±40 37 / 242 337
- 165 96b
/
±62 29 / 113 265
- 23
1392 64ab
/
±33 72 / 246 341
- 173 81b
/
±58 95 / 113 338
- 49
1393 80ab
/
±50 47 / 254 382
- 188 87b
/
±102 87 / 134 467
- 41
1394 77ab
/
±44 50 / 257 394
- 210 82b
/
±92 00 / 138 472
- 64
1395 29b
/
±26 47 / 241 312
- 211 06b
/
±52 00 / 108 250
- 57
1396 37ab
/
±75 58 / 271 421
- 195 98a
/
±195 17 / 203 654
- 52
1397 76ab
/
±43 50 / 243 326
- 183 07b
/
±89 70 / 115 310
- 33
1398 54ab
/
±34 88 / 260 306
- 219 97b
/
±47 88 / 117 189
- 61
1399 90a
/
±36 67 / 280 312
- 240 45ab
/
±83 00 / 167 255
- 89
p < 0.05
*
*
* فورح کچوک رد ره نوتس ناشن هدنهد یرادانعم رد حطس 05 / 0
< p یم .دشاب
لکش 5 - تبسن یسنج رن هب هدام لیف یهام رد یط هرود 13 هلاس رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ
هنماد بیرتتتض دتتتشر
( )b
یارب تیعمج لیف یهام رد
لاتتتس یاه 1390 ات 1399 نیب 56 / 2 ات 98 / 3 ریغتم
،دوب
جیات ن نومزآ یلوئاپ یارب هط بار لوط و نزو هن وگ لی ف یهام
ناش ن داد یوگلا دش ر نیا هنوگ رد لاس یاه 1387
و 1389 زا عون کی رتمولآ
،یفنم رد لاتتتس یاه 1393
،
1396 و 1397 زا عون کیرتمولآ تبثم
و رد لاتتتس یاه
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6
هدام هب رن یسنج تبسن
لاس
1388
، 1390
، 1391
، 1392
، 1394
، 1395
، 1398 و 1399
زا عون کیرتموزیا هدوب
تسا لودج(
2 ).
لودج 2 - هطبار لوط و نزو لیف یهام نیب لاس یاه 1387 ات 1399 رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ
لاس دادعت
a
2 b یوگلا R
دشر
1387 95
00009 / 0 56
/ 2 75
/ 0 کیرتمولآ
یفنم
1388 59
00002 / 0 83
/ 2 92
/ 0 کیرتموزیا
1389 54
00004 / 0 69
/ 2 91
/ 0 کیرتمولآ
یفنم
1390 71
0000007 / 0 00
/ 3 86
/ 0 کیرتموزیا
1391 52
000003 / 0 14
/ 3 88
/ 0 کیرتموزیا
1392 43
000007 / 0 01
/ 3 85
/ 0 کیرتموزیا
1393 30
000001 / 0 31
/ 3 93
/ 0 کیرتمولآ
تبثم
1394 18
00001 / 0 90
/ 2 90
/ 0 کیرتموزیا
1395 15
0000005 / 0 49
/ 3 76
/ 0 کیرتموزیا
1396 12
000001 / 0 34
/ 3 98
/ 0 کیرتمولآ
تبثم
1397 10
00000003 /
0 98
/ 3 96
/ 0 کیرتمولآ
تبثم
1398 8
000007 / 0 99
/ 2 93
/ 0 کیرتموزیا
1399 3
00000007 /
0 81
/ 3 96
/ 0 کیرتموزیا
4 . ثحب و هجیتن یریگ ییاهن
یایرد رزخ زا اگتتتسیز یاه یلتتصا هداوناخ سات نایهام
رد ناهج تس ا و نیرتش یب دادعت
هنوگ یاه نیا هداوناخ رد
نیا ایرد تتتسیز یم
دننک . رد هتتتشذگ یاه هن نادنچ رود
نازیم لاص حتس ا و
تاراداص رایواخ
هب یاهروش ک رگید
زا
نیا ایرد تروتتص یم
تفرگ و روتتشک ناریا نیمود روتتشک
هرهب یرادرب هدن نک زا نیا نایهام دوب (
Josupeit, 1994;
Levin, 1997
.) هنافتتتسأتم رب
رثا یلماوع نوچمه دیتتتص
یب
،هیور دی تتتص ریغ
،ینوناق و دورو هدن یلاآ یاه
،فلتخم
رتتتشیب قطانم یزیرمخت و
ترجاهم نیا
یهام دوبان هدتتش
تتتسا و رد هدنیآ یا هن نادنچ رود دهاتتش ضارقنا لتتسن
ساتتت ناتتیتتهاتتم یاتتیرد
رزتتخ متتیتتهاوتتخ دوتتب
(
Pourkazemi, 2006
.) هب یروط هک نازیم دیتتتص نایهام
یرایواخ زا
1000 نت رد لاتس 1379 هب رتمک زا 1 / 0 نیا
رادقم ینعی 94 نت رد لاتتس 1389 شهاک تتتشاد ه تتتسا
(
Iranian Fisheries Organization, 2011
.) زا نآ لاس اه
نانچمه دنور
هرهب یرادرب و دی تتتص یراج ت سات نای هام
یایرد رزخ ریتتس یلوزن هتتتشاد و شرازگ اه رگنایب شهاک دیدش
نازیم دیص یاهروشک هیشاح
یایرد رزخ زین تسا
(
Khodorevskaya et al., 2009; UNEP-WCMC, 2010
.)
دنور یش هاک دیص
نایهام یرایواخ زا
لاس 1370 عورش
دش هک نیرتشیب دیص
نایهام یرایواخ تبث
هدش ار تشاد
و نیا شهاک زا لاس 1377 اب تدش یرتش یب همادا
تفای
(
Larijani et al., 2017
.) رد هعلاطم رض اح یس ررب نازیم
دیتتص لیف یهام رد کی هرود 13 هلاتتس زا لاتتس 1387 ات
1399 رد هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ ناشن داد نیرتشیب
نازیم نیا هن وگ رد لاتتتس 1390 دوب هک
ًاع مج زا جنپ
هاگدیتتص رقتتتسم
رد بآ یاه ناتتتسا ناتتتسلگ دادعت
269
هعطق زا نیا یهام دیص دیدرگ و نیرتمک نازیم
دیص نآ
زین رد لاتتس 1399 دوب هک رد نیا لاتتس دادعت 3 هعطق زا
نیا هنوگ دیص .دندش هب یروط هک نازیم دیص لیف یهام
زا لاتتس 1387 ات لاتتس 1399 هب نازیم 84 / 96 دتتصرد
شهاک هتشاد
،تسا ا نی جیاتن ناشن دتتتتنهد ه نیا تیعقاو
تسا هتک تتیعمج نیا
یهام رد 10 لاتس رتیخا شیب زا
90 دتتصرد شهاک هتتتشاد تتتسا و رد هدودحم هنوگ
یاه
هتتب تدتتتتش رد
ضرع م ضارق ن ا رارق
دتتهاوخ تتتفرگ
(
IUCN, 2012
،) روطنامه هک
رد هعلاطم رتتضاح هئارا دتتش
رد کی هرود هدزیتتتس هلاتتتس
یارب هنوگ لیف یهام زا نیا
هدعاق ینثتتتتسم دندوبن
و شهاک شیب زا 90 یدتتتصرد
،تشاد نیاربانب رد بآ یاه ناتسا ناتسلگ لیف یهام وزج
هنوگ یاه هب تدش رد ضرعم ضارقنا رارق دراد و نیا ینعی
گنز رطخ یارب نیا هنوگ اب شزرا رد یایرد رزخ هب ادتتص
رد هدمآ .تسا ب ه رظن یم دسر هک رد یایرد رزخ زین شهاک
عونت هنوگ یا یتتشان زا تیلاعف یاه یناتتسنا
،دتتشاب ارچ هک
یرایسب زا تارییغت
،یتسیز ییایمیش
و یکیزیف اب تلاخد
ناسنا یاراد تارثا یسوکعم رب
عونت تسا (
Pullen, 1997
)
ربانب نیا هرهب یرادرب زا کی هنوگ اعطق یور هنوگ یاه رگید
زا قیرط دیتتتص یفداتتتصت و
ای اب رثا رب هریجنز یاه ییاذغ
دننام شهاک یناوارف راکتتتش و یچراکتتتش ای
نابیقر
،رگید
یم دناوت ت أ ریث هتتتتشاد دتتتشاب
و رب تاطابترا نایم
هنوگ اه
نکمم تتتسا رجنم هب رییغت بیکرت هنوگ یا هدتتش و نزاوت یعیبط
دوجوم رد هاگتتتسیز ار
مهب .دنز اب هجوت هب یبایزرا
هیداحتا نیب یللملا تظافح زا هنوگ اه ( )IUCN
رد لاتتس
2009
، تیعمج سات
نایهام هب روط لباق یهجوت رد هورگ
هنوگ اه ی رد ضرعم رطخ رد رتتسارتتس ناهج
شهاک هتفای
.تسا رد تاعلاطم یفلتخم
یور تیعمج لیف
یهام یایرد
رزخ و یایرد فوزآ هک رد لودج 3 هب نآ هراتتتشا هدتتتش
،تس ا ناش ن یم دهد هک رثکادح هزادنا رد قطانم فلتخم
توافتم یمن دتتشاب اریز رد دیتتص سات نایهام زا شور یاه
درادناتس ا یوریپ
یم دوش رد هعلاطم رض اح رثکادح لوط
هدهاشم هدش لیف یهام رتمک زا هعلاطم
Afraei Bandapi
و ناراکمه ( 2016 ) رد بآ یاه ناردنزام دوب
و زا یاهداژن
هناخدور اگلو
و یایرد فوزآ رتگرزب .دوب
لودج 3 - رثکادح لوط هدهاشم هدش (
،لوط یتناس رتم ) یارب هنوگ یاه لیف یهام
هقطنم دروم هعلاطم هنوگ
تیسنج رثکادح
و لقادح لوط عبنم
بآ یاه ناردنزام Huso huso
تیعمج 375
- 138 Afraei Bandapi et al., 2016
هناخدور اگلو Huso huso
تیعمج 270
- 121 Belyaeva et al., 1989
یایرد فوزآ Huso huso
تیعمج 224
- 224 Crawford, 1993
بونج یایرد رزخ Huso huso
تیعمج 255
- 75 Mousavi and Ghafor, 2014
هاگدیص یاه ناتسا ناتسلگ Huso huso
رن 360
- هعلاطم 165
رضاح 120-421 هدام
یوگلا دتتتشر تادوجوم بلغا
رد نایم هاگتتتتسیز یاه
فلتخم هب
لی لد تارییغت ریغ
لب اق شیپ ینیب رد لم اوع
،یطیحم توافتم
.تتتسا یتتسررب نیا تارییغت هب
تخانتتش
هخ رچ یگدن ز ره دوجوم رد هاگ تتتتسیز
،فلتخم کم ک
یم .دن ک عونت رد نیگنای م هزادن ا
لوط(
و )نزو تی عمج
کی هنوگ رب ساس ا یاهوگلا فلتخم
هرهب یرادرب و یارش
تس یز یطیحم تس ا (
Patimar et al., 2009
.) دش ر کی
دوجوم هدنز هب یانعم رییغت رد لوط و ای نزو و ره ود اب
شیازفا نس رییغت یم دنک (
Le Cren, 1951
.) هطبار لوط و
نزو یارب نییعت یاهوگلا دشر تیعمج یهام هدافتسا هدش تتتسا
(
Bagenal and Tesch, 1978
.) هطبار لوط و نزو
هب روط هدرتتتسگ یارب
یبایزرا هریخذ نایهام زین هدافتتتسا
یم دوش (
Froese, 1998; Mathur and Bhatara, 2007
.)
زا صخاتتتش اه
ی مهم دتتتشر رد موب یتتتسانتتتش
،یدربراک
صخاش یاه مهم دش ر و صخاش تیعض و تس ا
هک هولاع
رب نای ب تواف ت یاه یتیعمج رد
یگژیو یاه
،یتتتتسیز
رگنایامن یگژیو یاه یهاگتس یز زین
تس ا . نیاربانب
، تیمها
ص اخ ی رد تاعلاطم موب
یتخانش و
تس یز یتخانش دنراد
(
Kovac and Copp, 1996; Zaalchowski et al., 1997
.)
رد هعلاطم رضاح هنماد بیرض یاربb
یارب لیف یهام نیب
98 / 3 - 56 / 2 دوب هک یوگلا دتتتشر لیف یهام رد لاتتتس
1387 ار زا عون کیرتمولآ یفنم
و رد لاتتتس یاه 1390
،
1393
، 1396 و 1397 زا عون کتتیرتمولآ تتتبثم
و رد
لاتتس یاه 1388
، 1389
، 1391
، 1392
، 1394
، 1395 و
1398 زا عون کیرتموزیا ناشن
یم دهد .
رییغت رد یوگلا دتتتشر سات نای هام هولاع رب نیا هک
یم دناوت یخساپ هب عونت هاگتسیز اه
،دشاب دنور هوحن دیص
و شهاک ریاخذ نیا نایهام ار زین لیلحت یم دنک . یاهوگلا
دتتشر لیف یهام رد طاقن فلتخم رد لودج 4 هئارا هدتتش
تتتتسا و ناتتتشن یم دهد هک یوگلا دتتتشر لیف یهام رد
هناخدور اگلو
زا کیرتمولآ یفنم
(
Belyaeva et al., 1989
)
و رد یاتتیرد فوزآ و رزخ کتتیرتموزیا تتتیعبت
یم دتتنک
(
Crawford, 1993; Mousavi and Ghafor, 2014
.) نتیا تارتتتتییغت
دش ر ار یم ناوت رتتتتتش یب یش ان
زا ریثأتتتتت
تیلاعف یاه یناتتسنا لثم تارییغت ماظن تیریدم یتتسایتتس
هقطنم رزخ
، مدع متسیس تیریدتتتم دتتتحاو
، شیازفا دیص
ریغ ینوناق و مدع تراظن و لرتنک قاچاق
،رایواخ شهاک
دیدتش رتیثکت
،یعیبط هیلخت مجح یدایز زا بلاضاف یاه
یتعنتتص و
یرهتتش رد
قطانم مخت
،یزیر تیلاعف یاتتتتته
طوتتتتتتبرم هب
عبانم
،تفن ثادحا دتتتس و لپ تتتتسناد
(
Bahmani et al., 2014
.) نیا لماوع اب رثا میقتسم و
ریغ
میقتتتتسم رب
هنوگ اه ی
،یتتتتسیز ثعاب
رییغت رد راتخاتتتس
هتتتتعماج یروناج
و رد مره
،ییاذغ و زین رب هطبار دیص و
یدایتتتص یم
دنوتتتش و هب جیردت یور راتخاتتتس کیتنژ
و
کیژولویزیف نیا
هنوگ اه و رد تیاهن ان یرادیاپ وب ناگزاتتس
یایرد دنهاوخرزخ دش
.
لودج 4 - صخاش اه ی هطبار لوط و نزو یارب هنوگ لیف یهام
هقطنم دروم هعلاطم هنوگ
رادقم یوگلا b
دشر عبنم
هناخدور اگلو Huso huso
879 / 2 کیرتمولآ
یفنم Belyaeva et al., 1989
یایرد فوزآ Huso huso
00 / 3 کیرتموزیا
Crawford, 1993
بونج یایرد رزخ Huso huso
807 / 2 کیرتموزیا
Mousavi and Ghafor, 2014
هجیتن یریگ ییاهن
تتیعمج سات
نایهام رد 10 لاتس رتیخا شیب زا 90
دصرد شهاک هتشاد تسا (
IUCN, 2012
،) هب نیمه تلع
سات نایهام یایرد رزخ وزج هنوگ یاه هب تدتتش رد ضرعم
ضارتتقتتنا (
Critically Endangered
) رارتتق دتتنراد
(
Froese and Pauly, 2020
).
روطنام ه هک
رد هع لاط م
رضاح هئارا دش
، رد کی هرود هدزیس هلاس هنوگ لیف یهام زین
شهاک شیب زا 90 یدص رد دیص
ار ناش ن هداد تس ا
،
رد بآ یاه ناتس ا ناتس لگ هنوگ
لیف یهام وزج هنوگ یاه
زین هب تدتتش رد ضرعم ضارقنا رارق
،دراد نیرتتتشیب رادقم
لیف یهام رد هاگدیص هعلقنایم دیص
ش د ه تس ا . کی ی زا
نیرتمهم لماوع
نیا عض و تی
، رییغت رد متس یس وکا یایرد
رزخ رد ود ههد ریخا تسا . نیارباتتتتنب مزلا
تسا یریبادت
ذاخ تا ددرگ ات تی لاع ف یاه یناتتتسنا رد
قطان م بولطم
تتسیز نتیا هتنوگ دودحم دوش .
5 . عبانم
ReferencesAbdoli, A., 2011. Fish Spawning Ground (SG) in Southern Caspian Sea (Iranian offshore). Report for CASPECO, Tehran - Iran. No. 1-79 pp.
