مدیریت تولید هنر در دوره هخامنشی

یــشنماخه هرودرد رــنه دـیلوت تــیریدم

)نوگانوگ یاهرنهرد هباشم یاه هیام شقن زا یرادرب هرهب : یدروم یسررب(

4نشودن یمداخ گنهرف رتکد ،³یسوواط دومحم رتکد ،²یسوواط رایهام ،^1*یربون یربژه اضریلع رتکد .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ، یناسنا مولع هدکشناد ،یسانش ناتساب هورگ رایشناد ¹

. ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یناسنا مولع هدکشناد ،یسانش ناتساب یرتکد یوجشناد ² .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ، یرامعم و رنه هدکشناد ، رنه شهوژپ هورگ داتسا ³ .ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشناد ،یناسنا مولع هدکشناد ،یسانش ناتساب هورگ رایشناد ⁴

)89/5/2 :ییاهن شریذپ خیرات ،89/1/24 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ

.تسا رنه نیا ماجسنا و ینلاوط هرود نیا یرنه راثآ رد ناسکی یاه هیام شقن رارکت ،یشنماخه رنه مهم یاه یگژیو زا یکی یارب ییوگلا ار نآ و هتسناد یرورض ار رنه نیا یارب هدش نییعت شیپ زا و تباث یاهوگلا دوجو هدیا نارگشهوژپزا یرایسب ،ور نیا زا هب عماج یرکفت زا یریگ هرهب اب هک تسا یمجسنم رکفت شیامن ددصرد رضاح شهوژپ اما .دنا هتسناد ناراکزلف و ناشارترکیپ ،ناراجح یاهرنه رد هدافتسا ترثک هطساوب ریش رس شقن یور رب ینادیم یسررب روظنم نیا هب .تسا هتخادرپ بسانتم و تباث یاهوگلا نیا نیودت یاهامن میسرت هاگتسد زا هدافتسا شهوژپ هویش .تسا هتفرگ رارق هلاقم نیا رظن دروم نوگانوگ هوجو زا نآ ییامنزاب و یشنماخه نوگانوگ یاهرنه و اه همسجم و نوتسرس ،هتسجرب شقن راثآ رد نآ ییامنزاب هوحن و هیام شقن نیا یسدنه راتخاس هب یبایتسد یارب نوگانوگ انب و داجیا نیعم ماظتنا یاراد یدعب هس نامزاس کی ،رابرد یاه هاگراک یرنه تیریدم هک دهد یم ناشن جیاتن .تسا هرود نیا یدربراک یامن ،شوقن ماجسنا ظفح نمض ،رظن دروم یامن یسدنه میسرت و ریوصت تاحفص نیناوق زا هدافتسا اب ،نوگانوگ یاه ییامنزاب زاین هب راثآ رگید و رابرد یاه هاگراک یرنه راثآ زیامت یارب یهار دناوت یم جیاتن ،رگید یوس زا .تسا هدروآ یم دیدپ ار رظن دروم هاگیاج اب بسانتم .ددرگ بوسحم هرود نیا

:یدیلک یاه هژاو .یراکزلف ،یراجح ،یرنه تیریدم ،هیامشقن یحارط ،نایشنماخه .E-mail: hejebri@modares.ac.ir ،021-82883617 :ربامن ،021-82883657 :نفلت :لوئسم هدنسیون*

ناریا رنه راصعا رگید رد هک یشنماخه رنه یاه یگژیو زا یکی مجسنم یرنه متسیس کی ندروآ دیدپ رد رنه نیا یگژیو ،هدشن رارکت ،یشنماخه مود هرود هژیو هب هلسلس نیا لوط رد هک تسا هچراپکی و یدودحم شوقن یاراد یشنماخه رنه .دهد یم ناشن ار یکدنا تارییغت نانچ ناسکی یاهوگلا رارکت رد رنه نیا ماجسنا نازیم اما ،تسین .دنا هدوتس یلاعتم یرنه ناونع هب ار نآ هراومه هک تسا عیسو و یشنماخه هرود یور رب هدش ماجنا عیسو تاقیقحت دوجو اب نهذ یگژیو نیا هب رتمک ،نوگانوگ هوجو زا نآ ینییزت شوقن یسررب رنه راتخاس رد نآ درکراک و شقن و ماظتنا ینعی ،انب نیا رد یناریا رنه هب نداد لکش رد یلماع و رثؤم یرکف هفلؤم کی ناونع هب یشنماخه ناسکی یاهوگلا ار یشنماخه یاه هیام شقن یرایسب و هدش هتخادرپ زا .دنا هدش سابتقا نوگانوگ یاه هرود لوط رد هک دنناد یم یرارکت و رد یرکف داینب کی هن ار مظن نیا ،اه شهوژپ زا یخرب رد رگید یوس یحارط یاه هیام شقن دربراک رب ینتبم ییارجا هویش یعون هک یحارط ییارجا هویش کی حطس رد ار نآ درکراک و دنناد یم دودحم هدش دهد ناشن هک تسا نآ ددصرد رضاح شهوژپ اما .دنا هداد لیلقت عیسو سایقم رد دودحم یاه هیام شقن فرص دیلقت زا یشان رما نیا رد رثؤم و دنمفده و تبثم یلماع ناونع هب یرنه ماظتنا هکلب ؛تسین رد دحاو یرنه تیریدم کی دوجو هطساوب و هچراپکی یرنه داجیا ار نوگانوگ یاه سایقم رد هدش ارجا راثآ لرتنک ،یشنماخه هرود هدنهد نامزاس دحاو هشیدنا یانعم هب رما نیا .تسا هتشاد هدهع رب تادنتسم تیدودحم هطساوب اما .تسا هرود نیا یرنه راثآ تشپ رد زا رما نیا یسررب ناکما اهنت ،نارود نیا رد رنه نامزاس نوماریپ رضاح شهوژپ فده نیاربانب .تسا نکمم یریوصت دهاوش قیرط و نوگانوگ یاهرنه رد اه هیام شقن یهدنامزاس هویش یسررب اهنت .تساهنآ نایم یگنهامه لماع هب یبایتسد یارب اه هیام شقن یسدنه لیلحت زا هدافتسا شهوژپ شور یگنهامه هب یبایتسد یارب اهنآ یهدناماس و ماظتنا هب یبایتسد داعبا رد یشنماخه رنه رد یرنه راثآ دیلوت رد مهم یلماع ناونعب رنه هک تسناد یلماع هب یبایتسد دیلک دیاب ار رما نیا .تسا نوگانوگ رنه اریز .دزاس یم ادج اهرنه ریاس زا ریوصت دعب زا ار یشنماخه یاه تیقفوم و تانییزت و شوقن ،ینامتخاس یاه لکش یشنماخه و هشقن اما ؛دوب هداد یاج دوخ رد ار اه ندمت زا یرایسب یساسا رگید زا ار ریواصت نیا هک یگژیو .دراد یناریا ساسا راک یارجا

دوجو مدع ،دزاس یم ادج نانوی ای روشآ دننام راذگریثأت یاه ندمت تمس هب ار شوقن نیا ،نانوی رنه ییارگعقاو ای یروشآ شوقن یدازآ رنه کیسلاک نارود اب لداعم ماظتنا یاراد یریوصت نامزاس یعون هک دراد دصق رضاح شهوژپ .داد قوس نآ زا زیامتم ًلاماک اما ،رصم .دهد رارق یسررب دروم یناریا رنه زیامت لماع ناونعب ار ماظتنا نیا کرد و یتخانش ییابیز یا هبرجت هب دناوت یم پوپ رظنم زا هک یرما ،پوپ( ددرگ رجنم صخش زا رتارف یتیعقاو رد لماک تکراشم و لماک .)43 ،1373 شهوژپ دصق ،یدروم هنومن کی رد نامزاس نیا هب یبایتسد تهج نوگانوگ یاهرنه رد دحاو یرصنع ییامنزاب هوحن شجنس ،رضاح یناسنا و یروناج ،یهایگ نوگانوگ شوقن یسررب زا سپ .دشاب یم یارب ریش هیامشقن ،ینادیم یسررب زا دعب و نوگانوگ یاه تیعقوم رد هرکیپ ،یناسنا و یهایگ یاه هیام شقن فلاخ رب ،دش هدیزگرب یسررب بلاق رد یشنماخه نوگانوگ یاهرنه رد ام هک تسا یا هرکیپ اهنت ریش زا هدش میسرت هیام شقن اهنت و میوش یم وربور نآ اب یدعب هس و ود هلمج زا شوقن رگید دروم رد .تسا یشنماخه رنه رد وربور یامن نیاربانب .درادن دوجو وربور یامن هب یبایتسد ناکما واگ و ناسنا شقن رد ،یدعب هس بلاق رد یشنماخه یاه نوتسرس رد ریش شقن هب هلمح یوربور یامن بلاقرد نآ زا دعب راثآ و اناداپآ ناکلپ هتسجرب ناگدنروآ هیده هورگ رد نآ یاه هچب و هدام ریش یبناج یامن و واگ اهدنبوزاب و یشنماخه نیرز یاه نوتیر یور رب نآ روضح و شوش یارب یبسانم هعلاطم دروم دناوت یم رصع نیا جاع و گنس یاهرهم و .دشاب یشنماخه رنه ماظتنا هویش کرد نایم طابترا یرارقرب هویش هب یبایتسد فده یسررب نیا رد فده اب نوگانوگ یاه ناکم و داعبا رد هیام شقن نیا یمسجت راتخاس حلاصم رظنم زا ییاه تیدودحم یاراد ام یسررب اما ؛تسا یگنهامه زا تعنامم یارب یلماع هک تسه زین دیلوت یاه هویش و داعبا ،تخاس و هیزجت .ددرگ یم لمع رد زیر همانرب و دنمرنه تینهذ نتفای مسجت یهدنامزاس نوماریپ نایشنماخه هاگدید شیامن نمض ییاهن لیلحت رکفت یارب هیرظن کی هدولاش ،یگنهامه هب یبایتسد فده اب ریواصت .دوب دهاوخ یشنماخه نارود رد لاعف یرنه نامزاس نوماریپ

همدقم

،نیشیپ یرنه ننس و هعبات ماوقا یاهرنه یانبم رب یشنماخه رنه و زاغآ تسناد دیشمج تخت کچوک هنومن ار نآ دیاب هک داگراساپ زا اب و تختیاپ رد و یهاشنهاش رنه ،رنه نیا .تشگ لدب زیامتم یرنه هب شویراد و شروک نارود رد نآ تفرشیپ .دوب هارمه اهنآ تشونرس ،ریشدرا و اشرایاشخ هرود رد کدنا یشبنج زا سپ و دسر یم جوا هب هب اما .)130 ،1371 ،نمشریگ( دسر یم نایاپ هب نایشنماخه لوفا اب زین یشنماخه رکفت هویش زا یمسجت دیاب ار یشنماخه رنه هژیو داجیا و میظع یروطارپما کی یهدنامزاس یارب اهنآ شلات .درمشرب ،مجسنم یرنه هب هکلب ،ایوپ رنه کی هب هن ار رنه نیا ،یناهج یاه شزرا اریز .تخاس لدب یلاعتم ییاهوگلا یاراد و هدش یزیر همانرب ،اتسیا کی رد یزیر همانرب دادعتسا زا نایشنماخه ریگمشچ یاهدرواتسد 1373،پوپ( تشگ یم یشان اهنآ یلمع تیریدم تردق و عیسو سایقم دوجو اب شوقن ،رنه نیا هنومن نیرترب ناونع هب دیشمج تخت رد .)22،

مجح رگید یوس زا .)17 ،1381 ،فر( دنتسه ناسکی ،رایسب عونت یگنهامه رگناشن زین هرود نیا زا هدنام یاج رب راثآ و أیشا زا یکدنا یور رب اه هیام شقن نیمه رارکت و رصع نیا نوگانوگ یاهرنه نایم یناسکی نیا ،ناققحم زا یرایسب .تسا هرود نیا یرنه راثآ رگید یاراد یروطارپما رنه کی ناونع هب نآ یقلت زا غراف ار تهابش و یخرب رد و یروشآ یاه قشمرس زا هدش سابتقا دودحم ناگژاو رد هباشم یاهوگلا زا هدافتسا هدیا ،یتیه یاه هتسجرب شقن زا اه هبنج شلات هب هجوت رب هولاع و هتخاس حرطم ار رنه نیا فلتخم یاه شخب یگژیو نتفای ،نانوی و رصم رنه و رنه ود نیا دنویپ یارب نایناریا هژیو هب و هتسناد رنه نیا یاه یگژیو زا ار یناریا یراصحنا یاه شقن طابترا رد ار ود نآ توافت ،یرامعم هب هتسباو تانییزت دعب رد هب لیامت ،مظن و لکش قوذ رد و انب یرامعم و یشنماخه یاه هتسجرب تسا یناریا نهذ یاه یگژیو زا هک دنناد یم قیقد فیصوت و حوضو .)38 ،1373 ،پوپ(

زین ناریا یاه پارتاس زکارم رد رنه نیا هک دز سدح ناوت یم رد یزیر همانرب نیا زا یکدنا دهاوش .تسا هتشاد یرامشیب نادلقم

(Ds( شویراد شوش هحول .تسا هدنام یقاب ام یارب ،رنه هصرع هب ار یرامعم سایقم رد یرنه گرزب یزیر همانرب نیا زا یشیامن یرنه راثآ رد ،رگید یوس زا .)401 ،1377 ،نایرب( دراذگ یم شیامن یرنه نامزاس نیا رگشیامن زین یرصتخم یاه هبیتک ،هرود نیا شویراد خاک یاه نوتس لاش و یگنس یاه هاگرد یاه هبیتک .دنتسه کی زا ناشن رصع نیا نیرز و نیمیس فورظ یاه هبیتک و اناداپآ رابرد رد یرنه تادیلوت و طباوض هدننک نییعت مجسنم نامزاس یسابع اضر هزوم رد دوجوم نیمیس باقشب کی .دراد یشنماخه رد ار نآ هدافتسا ناکم و أیشا دیلوت نامرف رودص هوحن تلوهس هب زا ییاه هشیر ،دوخ یربخ هلوقم رب هولاع هک یتافیرشت یا هلمج بلاق ررقم زین دراد دوخ نورد رد ار تیعورشم و نامدود ،رادتقا تیبثن رسپ ،اه نیمزرس هاش ،ناهاش هاش ،گرزب ریشدرا روتسدب" :دزاس یم باقشب نیا ،یشنماخه شویراد هاشداپ رسپ ،گرزب هاش ،اشرایاشخ ریاس رد هژیو یرنه یاه هاگراک رگا یتح .تسا هتشاد تراظن زین

دقتعم یروم هکنانچ .دشاب هدوب رگید یاه نیمزرس و اه یپارتاس هدوب ریغص یایسآ رد ایشا تخاس یرنه زکارم نیا زا یکی هک تسا . (Moorey, 1980, 28-42( تسا

،لوا ریشدرا نارود ،یخیم هبیتک یاراد یشنماخه باقشب -1 ریوصت .یسابع اضر هزوم

یریگ هزادنا یاهرازبا

داعبا نامزاس یسررب رب زکرمتم رضاح یسررب هک اجنآ زا نوگانوگ یاه ییامنزاب رد اهنآ نیب یگنهامه هب یبایتسد یارب شوقن یفاک تاعلاطا اه هزادنا میظنت رازبا و شناد نوماریپ دیاب اذل ،تسا زا هدافتسا ،اه یراجح یور رب هدنام یاجب دهاوش زا .میشاب هتشاد لوغاش و زارت و همئاق هشوگ ،فاص هبل کی یاراد ییانب یاینوگ ،اه یراجح یور رب نآ هصخشم یاه هناشن و نآ اب هدش بیکرت ندیشک یارب میسقت راگرپ و یبوچ یاه شک طخ ،یخن یریگ هزادنا لیاسو نیا هارمه هب .)20 ،1381 ،فر(تسا هدش یم هدافتسا هریاد رب نتخادنا طخ اب ار شوقن هک ناحارط نایم رد هک دز سدح ناوت یم یفاک یضایر شناد ،)Schmidt, 1939, 28( دندومن یم میسرت گنس هیرظن رگا یتح .تسا هتشاد دوجو ناحارط ردیرگریوصت ناوت و نیا یحارط ؛مییامن لوبق ار هتخاس شیپ یبوچ یاه نولباش زا هدافتسا دروم شوقن دروم رد .تسا هدوب شناد نیا دنمزاین زین اه نولباش نیا رد یدهاوش هک یدوجو اب زین یراکزلف و یزاس هرکیپ رد هدافتسا ریزگان فوصوم یا هویش هب رازبا نیا دوجو اما ،درادن دوجو هنیمز رصع نوگانوگ یاه نوتیر دیاب ار دهاوش نیا رب یلیلد .تسا هدوب یهباشم تابسانت یاراد اهنآ همه ،عونت مغریلع هک تسناد یشنماخه یشنماخه رنه رد تابسانت نیا نوماریپ ینیشیپ یاه شهوژپ .دنتسه تابسانت نوماریپ قیقحت هب ناوت یم اهنآ هلمج زا هک هتفرگ تروص ،یسوواط ،یمهفا( یشنماخه نوگانوگ یاه هرکیپ رد ناسکی یناسنا یدنب بیکرت رد اه نویسلاودم زا هدافتسا هوحن و )93-104 ،1385 -75 ،1385 ،یسوواط -یمهفا(یشنماخه رصع نارود رد اه هرکیپ یسدنه راتخاس رگناشن اه شهوژپ نیا یود ره .دومن هراشا )67 شلات رضاح شهوژپ رد یلو .تسا یشنماخه یاه هرکیپ هدیچیپ و یدعب هس و یدعب ود یاه ییامنزاب رد شوقن یهدنامزاس فوطعم هنیمز رد مکاح رنه هورگ هشیدنا هب یبایتسد یارب اهنآ هطبار فشک .تسا ریواصت ییامنزاب

تیدودحم هطساوب زین یسررب یاه هنومن زا رگید یخرب دروم رد هک یارب نیون یرازبا امن هس هاگتسد .تسا هدوب ءیش هب یبایتسد رد کرد و نآ تاعلاطا زا هدافتسا اب یدعب هس ئش کی یاه امن میسرت یسدنه هطبار و روبزم یدعب هس ئش و یدعب ود ریوصت نایم هطبار .تسا اهنآ

.دیشمج تخت ،اناداپآ یقرش ناویا نوتسرس -2 ریوصت

ریش شقن

رارق هجوت دروم ناوت یم ادتبا رد هک یشوقن نیرت یداینب زا یکی یارب یبسانم عجرم دناوت یم دوخ یارجا تقد و داعبا هطساوب و داد یقرش ههبج نوتسرس هب طوبرم ریش هرکیپ ،دیامن داجیا شجنس اناداپآ یقرش ناویا حطس یور رب رضاح لاح رد هک تسا اناداپآ رظنم زا یبسانم رایسب تیفیک یاراد روبزم هرکیپ .تسا هدش هداد رارق یمامت یارب یعجرم ناونع هب اناداپآ یانب هب قلعتم و هدوب یراجح نارود لوط رد .تسا دیشمج تخت رد دوخ زا سپ یاه نامتخاس یرایسب ینف تارییغت شوختسد شوقن یارجا تیفیک ،یشنماخه یارجا تقد هطساوب ار رصع نیا ییاهتنا شوقن زا یرایسب و هدش یانبم ناوت یمن بسانمان حلاصم زا هدافتسا زا یشان بیرخت و نییاپ موس دعب نایم هطبار هب یبایتسد یارب هلحرم نیلوا .داد رارق هسیاقم هب یبایتسد یارب امن هس هاگتسد زا هدافتسا ریوصت نیا رد مود و هک دوب ییاهامن هب یبایتسد و هرکیپ نیا راتخاس نورد یاه یگدیچیپ یرما .تشادن دوجو اهنآ هب یبایتسد ناکما میقتسم یساکع طسوت

:دوب دهاوخ ام طسوت ریواصت رگید شجنس یانبم هک دروآ یم دیدپ ار یا هیلوا حرط اهنت هلحرم نیا رد امن هس میسرت

.اناداپآ یقرش ههبج نوتسرس ،ریش رس شخب یناقوف و یبناج ،وربور نوگانوگ یاهامن هشقن -3 ریوصت

هک تسا نآ رگناشن هدنهد ماظتنا طوطخ میسرت قیرط زا هرکیپ نآ تابسانت لیلحت و ریش رس یسدنه میسرت

%5 نازیم هب بعکم نیا عافترا اهنت( یواسم داعبا اب ^(ABCD( بعکم کی رد نآ ندومن طاحم قیرط زا هرکیپ میسرت هدننک نییعت یداینب طاقن هب یبایتسد یارب 1/8 دح ات نآ جوز تابسانت زا یرادرب هرهب و )تسا رتکچوک رگید داعبا زا .تسا هرکیپ یازجا داعبا

ای هتفرگ تروص اه یراک هزیر رد اه قارغا یخرب تروص تلاضع شخب کی نوتسرس هخسن رد هک هدش میسرت لای دننام ازجا زا یخرب یلای نیقی هب بیرق لامتحا هب و ینییزت تاقحلم ندوزفا یارب هدامآ تقد دیاب رگید یوس زا .تسا هدوب ناکلپ ریوصت هنومن هباشم نیرز انحنا هطساوب ،ام طسوت هدش میسرت یاه مرف زا یرایسب هک تشاد لباق یا هزادنا ات اهنآ زا کی ره یارب صخشم یاهزرم دوجو مدع و هتسجرب ینحنم حوطس میسرت زا یشان تارییغت و دنتسه زین رییغت .دراد دوجو زین فاص حطس یور رب هس هخسن و دیشمج تخت ناکلپ رد هسیاقم لباق رگید هخسن هیده هورگ هب قلعتم هدام ریش هرکیپ رس شخب ،نوتس رس یدعب اناداپآ یقرش و یلامش یاه ناکلپ یناقوف فیدر رد یزوخ ناگدنروآ هژیو رایسب یاه هویش زا یکی ،نوتس و شخب نیا قیبطت اب .تسا یامن هدام ریش ریوصت .ددرگ یم کرد لباق ییامنزاب رد نایشنماخه تسا تروص کی زا خر هس ییامن هکلب ،تسین ریش کی سیدنت یبناج فده اب نیقی هب بیرق لامتحا هب و هدش بیکرت هرکیپ یبناج یامن اب هک نیا رگشیامن 5 ریوصت .تسا هتفرگ تروص ییامن عقاو تلاح شیازفا رد و هرکیپ عافترا زا دوخ یدومع یاتسار رد ریوصت .تسا هطبار .دریگ یم هرهب یبناج هجرد 60 هحفص تابسانت زا تروص ضرع

هب هتسباو تانییزت رد ریش ییامنزاب یرامعم

یدایز رایسب تیمها یشنماخه رنه رد هک یریوصت نیمود فلتخم یاه ناکلپ رد هک تسا وربور زا ریش یامن میسرت ،دراد هدید واگ هب هلمح لاح رد ریش زا وربور یامن بلاق رد دیشمج تخت رنه رد یرگید یوربور یامن چیه ،ریوصت نیا یانثتسا هب .دوش یم داجیا دصق یشنماخه ناحارط رگا .تسین هدهاشم لباق یشنماخه نیا یمسجت راتخاس نایم دیاب ،دنا هتشاد ار دوخ رنه رد یگنهامه .دشاب هتشاد دوجو هطبار نوتسرس و شخب واگ ریش یامن شقن نایم یسدنه هطبار نیلوا رگناشن 4 ریوصت اناداپآ یقرش هراوید زا ریش یامن .تسا ریش یدعب هس هرکیپ و نکش نیرتمک یاراد بسانم ییارجا تیفیک نمض ات تسا هدش باختنا رذگ لصحام ،امن نیا .دشاب یدعب هس هنومن هب تبسن ینامز رخأت وربور یامن حطس اب هجرد 60 هیواز یاراد ریوصت هحفص کی هظحلام نکش واگ ریش وربور یامن اب هسیاقم رد هک روطنامه .تسا ضرع و تروص عافترا رد یناسکی تابسانت زا ریوصت ود ؛دوش یم شیامن هب لیامت و یریوصت تایفیک هطساوب اما ،دنرادروخرب نآ

. وربور یامن هجرد 60 ریوصت هحفص سامن و نکش واگ ریش تروص ییامنزاب نایم هطبار -4 ریوصت

.یزوخ ناگدنروآ هیده هورگ هدام ریش ریوصت و وربور یامن یبناج هجرد 60 هحفص -5ریوصت

یدربراک یاهرنه رد ریش ییامنزاب

یریگیپ لباق هنارامعم راتخاس رد هک هدش رکذ دراوم رب هولاع هرود نیا یایشا رد ریش تروص ییامنزاب زا یرگید شخب ،دنتسه و هتشاد یدیلک یشقن یشنماخه هرود رد ریش ریوصت .دراد دوجو رب تردق شیامن دعب زا و تردق تیعورشم دعب زا زین یرایسب یناعم تانییزت بلاق رد شقن نیا زا هدافتسا ورنیا زا و تسا هدش لمح نآ ،1387، خک( هناهاش نهاریپ هبل ،)Schmidt,1939, 63( یهاش هدرپارس دراوم رد و تاجوسنم یور رب تخود لباق ییلاط شوقن و )242 لباق جاع و قیقع یاهرهم و هناهاش یاهرهم شوقن بلاق رد یددعتم یزلف یاه نوتیر زین هرود نیا هتسجرب راثآ رگید زا .تسا هدهاشم بوسحم هرود نیا راثآ نیرت سیفن هرمز رد هک دنتسه ریش شقن یاراد نیا رد اهرنه ییارگمه نوماریپ دوخ یروئت طسب روظنم هب .دنوش یم زین أیشا نیا یور رب یسررب نیا ،ییامنزاب یارب تباث نیناوق و هرود هداد رارق نوتسرس سیدنت هسیاقم یانبم نانچمه اما ،تسا هتفای همادا .تسا هدش ).م.س 6 :یبیرقت لوط( دوخ کچوک داعبا دوجو اب هک یتاعطق زا یکی جاع زا هدش هدیشارت ریش رس کی ،دراد یدایز رایسب هعلاطم شزرا هدوب ئش کی هتسد ای اصع کی زا یا هعطق دناوت یم یلامتحا هب هک تسا

.یسابع اضر هزوم )نییاپ(قیقع گنس زا ریش رس ود و )لااب(جاع زا ریش رس ریوصت و وربور یامن هجرد 30 هحفص -6 ریوصت

.یسابع اضر هزوم یگنس فرظ و روول هزوم نیلافس زیوآ رد هدافتسا دروم یناقوف یامن -7 ریوصت

نآ قیبطت .دوش یم یرادهگن یسابع اضر هزوم رد 37 تبث هرامش هب و ریوصت هحفص زا هدافتسا رگنایب لااب ،6 ریوصت رد نوتسرس راتخاس اب هک تسا قفا حطس هب تبسن نییاپ هجرد 60 هیواز یاراد وربور یامن ریوصت و ریوصت نیا .تسا هتفرگ رارق هدافتسا دروم هعطق نیا یارب یا هعطق لای هیحان ات ریش رس تمسق هک دهد یم ناشن ناکلپ هدام ریش زاین دروم ریوصت و هدننیب دید هیواز هب هجوت اب و زاین بسانت هب هک هدوب ئش هیقب هب بسانت هب و هتفرگ رارق ییامنزاب دروم نوگانوگ یایاوز زا :یبیرقت لوط(قیقع گنس زا ریش رس ود رد رما نیا .تسا هدش هدوزفا .)نییاپ ،6ریوصت( تسا قداص زین 38 تبث هرامش هب ).م.س 4و3 زیوآ ندرگ مسلط ینعی هرود نیا یاه ییامنزاب زا رگید هنومن ود هب روول هزوم رد دوجوم ).م.س 5 :یبیرقت عافترا(نیلافس هدام ریش 4 :رس یبیرقت ضرع(ریش لکش هب یگنس فرظ هنومن و 3906 هرامش یرگید هجو رگنایامن یسابع اضر هزوم رد 683 تبث هرامش هب ).م.س نیا مهم راثآ هرمز رد ار راثآ نیا دیابن اما ،دنتسه هرود نیا ییامنزاب زا .تسناد رابرد یاه هاگراک هب قلعتم و هرود نیرتمهم زا یکی هب ناوت یم 7 و 6 ریوصت یاه هنومن یسررب زا دروم یامن تیمها نآ و درب یپ یشنماخه یاه هرکیپ تخاس رد لوصا .تسا امن نیا اب أزجا رگید قابطنا و هرکیپ یلصا یامن ناونع هب اهنآ رظن ینییاپ هجرد 60 یامن اب قوفت یدعب هس راتخاس مغریلع 6 ریوصت رد یناقوف یامن اب یرترب 7ریوصت رد و نآ اب هرکیپ یازجا رگید قابطنا و .تسا هداد رارق عاعشلا تحت ار هرکیپ راتخاس هک تسا

تقباطم رد ،عافترا و ضرع تابسانت دعب زا رس ود ناسکی تابسانت مدع ود نیا یوربور و یبناج یامن ریوصت اب ریوصت نیا یبناج یاهامن یناقوف تمسق یحارط :تسا هدهاشم لباق یحارط رد ریز یاهاطخ ،ریش ینیب هیور طوطخ رد اطخ ،اه هنوگ یقفا طوطخ یحارط رد اطخ ،اه مشچ تسناد یرصانع زا دیاب ار مشچ یناقوف یحاون اب نآ تسردان دنویپ و .²دشخب یم توق ار ئش نیا ندوب یرابرد ریغ ای لیصا ریغ هب نظ هک ،دراد دوجو ریش شوقن اب یرگید یراکزلف شوقن ،شوقن نیا رب هولاع و دنتسه تردق یاه هقلح ای سابل ینییزت یاه هیاریپ اهنآ بلاغ اما دراوم هب هجوت اب .دیامن یمن یرورض اهنآ یسررب ،کچوک داعبا هطساوب :دومن نایب ریز تروصب ار رضاح یسررب یدنبعمج ناوت یم هحورطم

هرامش اب ناریا یلم هزوم نوتیر .دبای یم دعب ود هیضرف تابثا یارب هب قلعتم یرثا ًاعطق ).م.س 32 :یبیرقت عافترا(نادمه زا هفوشکم و 1321 نتیلوپورتم هزوم نوتیر هکیلاح رد ،تسا دانتسا لباق و یشنماخه هرود رد و هدوب هشقانم دروم 54/3/3 هرامش هب ).م.س 17 :یبیرقت عافترا(

رگید یهجو زا دناوت یم رما نیا .دراد دوجو دیدرت نآ ندوب لیصا دروم .دهد رارق یسررب دروم ار دحاو یرنه تیریدم نوماریپ ام هیضرف زین .تسا هتفای صاصتخا ناریا یلم هزوم نوتیر یسررب هب 8ریوصت هدهاشم لباق ، 8 ریوصت ،ناریا یلم هزوم نوتیر رد هک هنوگنامه یارب نییاپ هجرد 60 یامن ریوصت زا 6 ریوصت هباشم نوتیر ؛تسا و مرف ،هدافتسا دروم یاه هنومن رگید قباطم و هتفرگ هرهب دوخ یحارط .دنتسه نوتس رس هنومن اب تقباطم یاراد نوتیر یازجا

یلم هزوم یاه نوتیر ریوصت -8ریوصت .اهنآ لیلحت و نتیلوپورتم هزوم و ناریا

ناریا راثآ باتک ،ناگدنراگن( :ذخأم )نتیلوپورتم هزوم رد

یلم هزوم یاه نوتیر ریوصت -9ریوصت .اهنآ لیلحت و نتیلوپورتم هزوم و ناریا

ناریا راثآ باتک ،ناگدنراگن( :ذخأم )نتیلوپورتم هزوم رد

.دنا هدومن هدافتسا ریش نوگانوگ یاهامن یحارط یراجح تانییزت ای یدربراک یاهرنهرد ریش ییامنزاب روظنم هب یایشا یحارط ،زاین دروم ماظتنا نیمأت اب هارمه فاطعنا داجیا و دوخ رظن دروم یامن زا کچوک داعبا یاراد یایشا هژیو هب یدربراک هجوت اب و امن نیا اب مسج هیقب و هدافتسا ماظتنا یلصا لماع ناونع هب ،شوقن رد عونت داجیا نمض رما نیا .دریگ یم لکش یدربراک تایفیک هب .تسا هدومن یم کمک شوقن نایم رد یگنهامه یعون داجیا هب اهنآ قلعت رگنایب دناوت یم لوصا هب اهنآ دیقت نازیم و راثآ تیفیک راثآ یخرب ندوب لیصا ریغ و لیصا ای نآ ریغ و رابرد یاه هاگراک هب مدع هب تبسن نیقی دناوت یم ،دهاوش رگید هب هجوت اب و ورنیا زا .دشاب ار یرابرد یاه هاگراک هب نتیلپورتم هزوم نوتیر قلعت مدع ای تلاصا نیا راثآ رگید یور رب تاقیقحت یرس نیا طسب ناکما .دیامن تیوقت .ددرگ یم هیصوت هرود

نایب ناوت یم عطق روطب هدمآ لمع هب یاه یسررب هعومجم زا تیریدم نامزاس کی یشنماخه رنه ییارجا زارت رد لقادح هک دومن یاه مرف و یداعبا یاهراجنه و هتشاد تراظن هرود نیا رنه دیلوت رب یاه هاگراک زا یا هعومجم نامزاس نیا .تسا هدومن نییعت ار درادناتسا نیا رد ناوت یمن زونه اما ؛تسا هتشاد دوخ هرطیس تحت ار رابرد رنه یراذگتسایس رما رد نامزاس نیا هک دومن یعطق رظن راهظا هنیمز روما یهدنامزاس یارب یا هفرح ینامزاس اهنت ای هتشاد یهاگیاج زین .تسا هدوب ینف یهدنامزاس شناد یعون رگناشن لوا هلحرم رد ریش مرف یسررب نیا .تسا هدوب نارود نیا رد یحارط یارب تابسانت میظنت هدش کی رد طاحم ریش رس نوگانوگ یایاوز هک دهد یم ناشن یحارط قفا هب تبسن هجرد 60 هیواز یاراد ^(EFGH(یضرف نیداینب بعکم رارق امن تاحفص زا یکی اب یزاوم ریش تروص هجو ره و هدوب یارب بعکم نیا هوجو رب قبطنم ریوصت تاحفص زا ناحارط و هتفرگ اه تشون یپ

هزوم رایتخا رد 1947 لاس رد هک هدوب رمورب فزوژ هعومجم رد اهنآ زا یکی رد و هدش هیهت باقشب نیا دننامه ًانیع رگید فرظ دنچ و نیمیس باقشب نیا هرابرد 1 یناساس،یناکشا،یشنماخه نارود رد ناریا یراکزلف باتک رد تج لپ و رتناگ یس )Wilkinson,1948-49,197 :کن( هتفرگ رارق کرویوین نتیلوپورتم رنه هتخورف جارح کی رد 1970 لاس رد و دنتسویپ (Kevorkian( نایکروک داینب ی هعومجم هب )رظن دروم فرظ هباشم ًاقیقد(رگید فرظ هس:دنا هتشون -یجدلانور و رنیزپ جروج طسوت هدش یروآ عمج تاقیقحت« هراب نیا رد هک )92 ، 1383،تج ،رتناگ(...دش یرادیرخ ریرف یرلاگ طسوت اهنآ زا یکی.دندش زین و Kent,1953,109 :کن( تسا هدش رشتنم »دنا هدمآ تسد هب دیشمج تخت یاه یرافح یط هک راد هبیتک فورظ هب طوبرم یاه هتشون هب ،تنک زین تسا اشرایاشخ زا اهنآ هباشم هبیتک یاراد هک رمرم گنس زا هباشم فرظ کی هب راد هبیتک نیمیس فورظ رب نوزفا اهنآ رد هک )Posener,1936,37-99 هب ًانئمطم )قوف فورظ دننامه( دندش یم هتخاس اهبنارگ تازلف زا هک یتنطلس راد هبیتک فورظ« :دنیازفا یم تج و رتناگ هکنیا ماجنارس و .تسا هدش هتخادرپ .دنا هتخادرپ مه اهنآ سنج تابیکرت زین و فورظ نیا هرابرد ینف ثحب هب اهتنا رد نانآ هتبلا )93،1383 ،تج،رتناگ( دندش یم هداتسرف جراخ هب هیده ناونع زین تسا ظوفحم کرویوین نتیلوپورتم هزوم رد هک نادمه زا فوشکم نوتیر« :تسا هتشون و هدیجنس ار ماج ود نیا یرهاظ تاهج زا زین نمشریگ 2 اب ناویح بقع تمسق هک یروطب دوش یم ناویح ندب لخاد ماج ،)نتیلوپورتم نوتیر( اجنیا رد هک قرف نیا اب،دشاب یم اراد ار یلم هزوم ماج تایصوصخ یم هجیتن ماجنارس و»...تسا حور یب و کشخ یمک ریش تلاح لاح نیا اب ،هدش هتخاس هداعلا قوف تراهم اب ریخا ماج هکنیا اب .تسا یکی ماج نیریز تمسق .)252 ، 1371 ،نمشریگ( دنا هدش هتخاس یدحاو یاه تنس و لوصا رب انب هک تسادیپ ًلاماک یلو دنا هدمآ نوریب فلتخم هاگراک ود زا ًاعطق ماج ود نیا :هک دریگ یشنماخه ناراکداتسا راک اما ،تسا یلم هزوم ماج هیبش ًابیرقت و هدش فشک نادمه زا زین )نتیلوپورتم ماج( ماج نیا دنچ ره ،دراد داقتعا روتنک مناخ نکل .)Kantor, 1957, 16-19( دناد یم دام نادنمرنه راک و یدام یرنه ار نآ ییاه للادتسا اب و تسین

عبانم تسرهف

.93-104 صص ،28 هرامش ،ابیز یاه رنه هیرشن ،یشنماخه رنه رد یناسنا تابسانت ،)1385(یسواط دومحم و اضر ،یمهفا

،دیشمج تخت ،اناداپآ رلاات ناکلپ ،رهشناریا ناگرزب هب موسوم شخب ی هتسجرب شقن رد هدنهد ماظتنا طوطخ شقن ،)1385(یسواط دومحم و اضر ،یمهفا .67-75 صص ،3و2یاه هرامش ،مود لاس ،دهاش رنه هدکشناد ،هرگن همانلصف .نارهت ،بایرز تاراشتنا ،راسمس یدهم رتکد همجرت ،نایشنماخه یروتارپما خیرات ،)1377( ری یپ ،نایرب .نارهت ،ناگنهرف رشن ،راشفا یردص نیسحملاغ :همجرت ،ناریا یرامعم ،)1373( ماهپا روترآ،پوپ .نارهت ،)رشان لوا پاچ(رنه هنیجنگ ،داژن یثایغ گنشوه همجرت ،دیشمج تخت ناراجح و هتسجرب شقن ،)1381( لکیام ،فر .نارهت ،گنراک رشن ،یبجر زیورپ :همجرت ،شویراد نابز زا ،)1387( یرام دیاه ،خک .نارهت ،رنه هنیجنگ تاراشتنا ،نایدابآردیح مارهش همجرت ،یناساس ،یناکشا ،یشنماخه نارود رد ناریا یراکزلف ،)1383( لپ تج یس ،رتناگ .نارهت ،یگنهرف و یملع تاراشتنا ،مانهب یسیع رتکد همجرت ،یشنماخه و دام نارود رد ناریا رنه ،)1371( نمور ،نمشریگ Kantor, H. (1957(, Goldwork and Ornaments from Iran, Cincinati art museum Bulletin v/2.

Kent, R.G. (1953(, Old Persian, Grammar, texts, lexicon, new Haven,2d ed.

Moorey, P.R.S. (1980(,Cemeteries of the first Millennium B.C at Deve Huyuk, British archaeological reports international series.

Posener, G. (1936(, la premiere domination perse en Egypte.Bibliotheque d’etude 11.Cairo: institut francais d’archeologie orientale.

Schmidt, Erich F. (1939(, The treasury of Persepolis and other discoveries in the homeland of the Achaemenians, Chicago, The University of Chicago Press.

Wilkinson, C.K (1948-49(, The art of the ancient near east .Bulletin of the metropolitan museum of art.